De lange weg naar een kritische editie van populaire instrumentale Nederlandse muziek uit de late zeventiende eeuw Speelmansmuziek uit het handschrift Jean Gray Hargrove Music Library Berkeley, Ms.890 Simon van Oppen Studentnummer: 3593916 BA Eindwerkstuk Muziekwetenschap Universiteit Utrecht Faculteit Geesteswetenschappen Begeleider: Prof. Dr. L.P. Grijp Inhoudsopgave paginanr. 1. Introductie 1.1. Speelmansmuziek, wat is dat eigenlijk? 1.2. Het muziekhandschrift uit Berkeley 2-4 3-4 4 2. Vraagstelling en methode 5 3. Invoer van de muzieknotatie 3.1. Voorbode van problemen 3.2. Voortekening (?) 3.3. Notenwaarde (?) 3.4. Maatsoorten (?) 3.5. Twee melodieën, niet één! 3.6. Ontwikkeling (?) van de scribent 6-10 6-7 7-8 8 8-9 9-10 10 4. Concordanties 4.1. Manieren van zoeken 4.2. Resultaten concordanties 4.2.1. Suggesties voor wijzigingen melodienormen in de Nederlandse Liederenbank 4.2.2. Bijzondere gevallen 4.2.3. Jean-Baptiste Lully 4.2.4. Collecties die nader onderzoek verdienen 11-16 11 11-16 11-12 13-14 15 15-16 5. Conclusies 5.1 Antwoorden op de vragen 5.1.1. In de speelmuziektraditie 5.1.2. Relatie met HsVäxjö 5.1.3. Datering 5.1.4. Lully 5.2. En nu 17-19 17-18 17 17-18 18 18 19 6. Bibliografie 20 Bijlagen 1 – Concordanties per melodie 2 – Concordanties beknopt en relatie met het HsVäxjö 3 – Transcripties 21-57 58-61 62-95 1 1. Introductie Bij het volgen van de cursus ‘WerkCollege Music Retrieval: Speelmansmuziek’, aan de Universiteit Utrecht kwam ik in aanraking met speelmansmuziek. Bij deze cursus hadden de studenten als taak een tweetal muziekhandschriften met eenvoudige muziek uit eind zeventiende, begin achttiende eeuw te transcriberen en onderzoeken. Een van deze handschriften werd ontdekt bij een eerder werkcollege over dit onderwerp. Dit was een muziekboekje uit Växjö, Zweden (waarnaar ik vanaf hier zal refereren als HsVäxjö). Het andere muziekboek (‘Het muziekboek van J. Hanekuijk, uit 1703) was al langer bekend, maar nog niet verder onderzocht. Ikzelf ging aan de slag met het boekje uit Zweden. Aan mij en de andere studenten de taak transcripties van dit handschrift in de Nederlandse Liederenbank te zetten. Naast een editie maken was het doel ook een onderzoek naar de melodieën in dit handschrift te doen. Hierdoor weten we nu meer over de betreffende melodieën, en daardoor ook meer over het handschrift in zijn geheel. De geschiedenis van de Nederlandse muziek is op deze manier beter in kaart gebracht. Zoeken naar concordante (overeenkomstige) melodieën is op verschillende manieren gedaan: in de eerste plaats via de Nederlandse Liederenbank (Waar ik vanaf hier naar zal verwijzen als NLB). Alles wat tot nu toe bekend is, staat daar in. Daarnaast is de website van RISM (Répertoire International des Sources Musicales) een goede bron. Via deze uitgebreide databank is ook het handschrift uit Växjö aan het licht gekomen. Bij mij en mijn medestudenten bleef één resultaat hardnekkig de kop opsteken: een collectie met 120 liederen, die zich in de Jean Gray Hargrove Music Library van de Universiteit van California in Berkeley bevindt. Geïntrigeerd door de – zo op het eerste oog – vele overeenkomsten met het handschrift Växjö besloot ik een deel van dit handschrift verder te onderzoeken. Het handschrift uit Berkeley vormt dan ook het centrale punt in dit paper. Het zal een bijdrage leveren aan de compleetheid van het corpus van de Nederlandse populaire muziek, uit de zeventiende en achttiende eeuw. Voordat ik verderga wil ik eerst een woord van dank richten aan mijn begeleider Louis Grijp, die met zijn kennis van het Nederlandse lied enorm veel aan deze scriptie heeft bijgedragen. Daarnaast zou ik Martine de Bruin, Ellen van der Grijn en Peter van Kranenburg van het Meertens Instituut willen bedanken. Door hun medewerking was het binnen de kortste keren mogelijk om aan de slag te gaan met dit muziekhandschrift. Eind zeventiende en met name in de achttiende eeuw lijkt men in Nederland een voorliefde te hebben gehad voor eenvoudige instrumentale muziek1, die voor het grootste deel (en er zijn zo’n 3000 (!) melodieën) een unieke Nederlandse titel dragen. Deze melodieën vormen een groot deel van het Nederlandse muzikale erfgoed uit deze eeuw. Een dergelijke omvang van bewaard gebleven melodieën is uniek in Europa2. Het landschap waarin deze muziekhandschriften met vaak honderden melodietjes zich bevinden dijt steeds verder uit. Steeds meer tot nu toe onbekende muziekhandschriften worden ontdekt. Het handschrift – dat we voluit het handschrift Berkeley Jean Gray Hargrove Music Library Ms890 noemen – dat hier onderwerp van discussie is, is gedateerd op 16 mei, 1686, zoals op een titelblad (f38r) te lezen valt. Het is onduidelijk of dit voor het hele handschrift geldt; het blad lijkt ingevoegd bij het handschrift. Vanaf hier zal ik naar dit handschrift refereren als HsBerkeley. In het handschrift zijn verschillende gedeelten te onderscheiden, waarvan een belangrijk deel aan JeanBaptiste Lully is gewijd. Daarnaast zijn er gedeelten met trompetmuziek, en speelmansmuziek. Ik heb mij op het laatstgenoemde gedeelte gericht. Om een goed beeld te kunnen vormen van deze eenvoudige instrumentale muziek, volgt nu eerst een korte introductie. Dit is de wereld van de speelmansmuziek. 1 2 Koning, 2011, 113. Ibidem. 2 1.1. Speelmansmuziek, wat is dat eigenlijk? In de achttiende eeuw gold Amsterdam als een stad waar lichtzinnigheid en prostitutie hoogtij vierden. Een tamelijk uniek verschijnsel was het speelhuis, ook muziekhuis genoemd. De mensen die zo’n speelhuis bezochten waren van alle klassen. Naast het leggen van erotische contacten werd in dit soort etablissementen ook muziek gespeeld. Muzikanten wilden wat bijverdienen, en in muziekherbergen en dansscholen vonden de speellui een nieuw arbeidsterrein, mogelijk gemaakt door de steeds groeiende zelfstandigheid van de burgerij3. Van deze speellieden is de term speelmansmuziek afkomstig4. De muziek die daar werd gespeeld werd uitgegeven in boekjes als de Boeren Lieties (zie hieronder) die werden gekocht door welgestelde amateurmuzikanten 5. Onder speelmansmuziek verstaan we eenvoudige, eenstemmig genoteerde muziekstukjes, doorgaans bedoeld om te spelen op de viool, fluit of hobo. Onder de term worden zowel liedmelodieën als melodieën die oorspronkelijk voor dansen bedoeld waren, verstaan. Het onderscheid hierin is lastig te maken, volgens Jos Koning6: de meeste melodieën hebben een AABB-vorm waarbij een regel van vier, acht of zestien maten twee keer gespeeld wordt (A) (en vaak maar zeker niet altijd, op de dominant eindigt), waarna een tweede regel eveneens twee keer wordt gespeeld (B). Deze vorm is typerend voor dansmuziek, maar komt ook veel voor bij liedmelodieën. Dit komt ook doordat er de gewoonte was om zang en dans te combineren, waardoor niet met zekerheid na te gaan is, welke liederen wèl of niet gedanst werden 7. De tweede regel (B) is bij speelmansmelodietjes soms even lang, vaker twee keer zo lang als de eerste regel (A). Zoals Thijsse meldt: ‘Van het huiselijk musiceren vormde het volkslied de hoofdschotel. Het werd uitermate druk beoefend. Dienovereenkomstig verschenen er talloze liedboekjes. Ze werden uitgegeven in klein formaat, zodat ze gemakkelijk meegenomen konden worden. (…) Veelal vindt men in één bundel wereldlijke (meestal zéér wereldse!) en geestelijke liederen verenigd’8. De omvangrijkste ons bekende uitgaven van verzamelingen waarin dit soort muziek voorkomt zijn de volgende, in Amsterdam uitgegeven muziekboekjes9: - Oude en Nieuwe Hollantse Boeren Lieties en Contredansen, kortweg Boeren Lieties, liedboekjes uitgegeven door Estienne Roger tussen 1701 en 1714, in dertien delen. - Oude en Nieuwe Hollantse Boeren Lietjes en Contredansen Op Nieuws geheel verbetert en Doorgaans vermeerdert uitgegeven door Pieter Mortier tussen 1709 en 1711. Deze boekjes bevatten nagenoeg dezelfde melodieën als de Boeren Lieties van Roger – Mortier probeerde een graantje mee te pikken van Rogers succes. - De Hollantsche Schouburgh en plugge dansen vermengelt met Sangh Airen, zeven deeltjes uitgegeven tussen 1714 en 1721, begonnen door Roger en voortgezet door diens erfgenamen. De eerste drie vermelden Servaas de Konink als samensteller. - De Nieuwe Hollandsche Schouwburg, in negen deeltjes uitgegeven door Johannes Smit tussen 1751 en 1771. Bij deze grote en bekende gedrukte collecties van muziek uit Nederland in de achttiende eeuw voegen zich steeds meer collecties. Maar niet iedere collectie met muziek is natuurlijk daadwerkelijk een aanvulling op het repertoire van de speelmansmuziek. Welke collecties daar wél voor in aanraking komen moeten volgens Koning voldoen aan de volgende voorwaarden10: Een handschrift dient te zijn ontstaan en gebruikt binnen de toenmalige Nederlandse cultuur. Een substantieel aantal 3 Thijsse, 1949, 133. Koning, 2009, 9. 5 Grijp, 2011, 84. 6 Koning, 2009, 26. 7 Prick van Wely, 1965, 153. 8 Thijsse, 1949, 142-144. 9 Dit overzicht is ook te vinden in: Koning, 2011, 114. 10 Koning, 2011, 119-120. 4 3 melodieën moet met die in de genoemde uitgaven vergelijkbaar zijn. Zulke melodieën dienen dus een korte regelstructuur in een AB- of AABB-vorm te hebben, en qua karakter op die in de gedrukte bronnen te lijken. In merendeel dienen ze eenstemmig te zijn overgeleverd en voorts moeten ze een unieke, eigen en liefst Nederlandse melodietitel hebben. Koning komt hiermee tot een selectie van 27 muziekhandschriften. Hierin zijn zowel het HsVäxjö als het HsBerkeley niet opgenomen, aangezien deze collecties hem toen nog niet bekend waren. De collecties voldoen beide ruim aan de criteria die Koning stelt. Wat betreft het HsBerkeley: volgens het titelblad is het afkomstig uit Amsterdam, en genoteerd in 1686. Het is lastig te stellen of deze datering voor het handschrift valide is. De melodieën hebben voor het overgrote deel een Nederlandse naam, en hebben een eenvoudige structuur. Deze collectie lijkt in het corpus thuis te horen, en is het onderzoeken meer dan waard, gezien het ook nog om een vroeg handschrift lijkt te gaan (Boeren Lieties bijvoorbeeld is ‘pas’ 1701 en later). 1.2. Het muziekhandschrift uit Berkeley Het handschrift uit Berkeley is te op te delen in een aantal gedeelten: Het eerste, beginnend op f1r bevat eenstemmig genoteerde muziek uit vijf muziektheaterwerken van Jean-Baptiste Lully. Het betreft achtereenvolgens (met tussen haakjes het verschijningsjaar): Armide, f1r-f8r (uit 1686), Atys, f10r- f15r (1676), Bellérophon, f16r-f21v (1679), Isis, f22r-f31v (1677), en Acis et Galatée, f32r-f37r (1686). Dan volgt een titelpagina (f38r), met een datering: 16 mei 1686, Amsterdam, met in de bovenhoek ‘No. 15’. Hierna volgt nog meer muziek van Lully, uit twee balletten en een opera. Dit zijn Le Triomphe de l’Amour, f40r11-f48v (een ballet, 1681). Daarna volgen nog Le Temple de la paix, f49rf51r (een ballet, 1685), en Roland, f52v-f56v (een opera, 1685). Na deze muziek is er weer een titelblad (f57r). Hierop staat: ‘Verscheijde ouwde airs, gesteldt op d’hoboo, trompet, trom en andere instrumenten’. In de bovenhoek staat hier ‘No. 16’, wat doet vermoeden dat de delen met nummering bij elkaar horen. De pagina’s na het genoemde titelblad (f57v-f63r)bevatten trompetmuziek (dit deel van het handschrift wordt nader bekeken door Willem Heldens). Dan zijn er lege pagina’s (f63v-f64v), waarna de pagina’s met speelmansmuziek volgen (f65r-f81v) waarop ik mij gericht heb. In totaal bevat het deel met de speelmansmuziek 86 melodietjes, waarvan een aantal overigens wederom van Lully blijken te zijn. Er lijkt nog een scheiding te zijn middels – wederom – lege pagina’s (f76v-f77r), waarna er weer muziek is genoteerd. De verschillende titelbladen en lege pagina’s doen vermoeden dat deze collectie van melodieën niet in dezelfde tijd is opgeschreven, en wellicht zelfs niet door dezelfde persoon. Het handschrift ziet er echter uit alsof het van één persoon afkomstig is. 11 Op zowel f39r als f40r is de ouverture van Le Triomphe de l’Amour genoteerd. Op f39r is deze onvolledig, en wordt niet vervolgd op f39v. De scribent vond blijkbaar dat het op één pagina moest, en begon overnieuw, op f40r. 4 2. Vraagstelling en methode Aanvankelijk wilde ik mijn onderzoek voornamelijk richten op de datering van dit handschrift. Dat bleek een nogal lastige taak te zijn, omdat er niet met zekerheid is te zeggen van wanneer het handschrift is. Dat het niet helemaal op 16 mei 1686 is geschreven, staat natuurlijk vast. Is het te bepalen of het handschrift wel degelijk uit deze tijd afkomstig is? De vraag die ik centraal stel is: in hoeverre is dit handschrift te plaatsen in de muziektraditie als die van de Boeren Lieties en de Hollantsche Schouburgh? Om die vraag te beantwoorden heb ik de muziek in het HsBerkeley vergeleken met andere muziek die we onder speelmansmuziek groeperen. Secundaire vragen zijn: - Is er een relatie met het HsVäxjö? Zo op het eerste gezicht lijken de handschriften veel overeenkomsten te bevatten. Hebben ze iets met elkaar te maken? - Geldt de in het handschrift genoemde datering voor het héle handschrift, of zijn er duidelijke aanwijzingen dat er verschillende delen eerder of later zijn geschreven of toegevoegd? - Het HsBerkeley bevat een deel met muziek van Jean-Baptiste Lully, die in de zeventiende eeuw een immens populaire componist was, wat ook terug te zien is in de Nederlandse (!) muziek. Blijkt dit ook in het door mij onderzochte deel met de speelmansmuziek van het HsBerkeley, ofwel: zijn de melodieën hier ook weer van Lullys hand? Voor het beantwoorden van deze vragen is het praktisch zo niet noodzakelijk om de melodieën te transcriberen in de Nederlandse Liederenbank (zie hoofdstuk 3). Tegelijkertijd is het een zinvolle doelstelling een kritische editie van dit handschrift te creëren. Hiermee komen nieuwe, nog onbekende melodietjes nu ook in de huidige tijd terecht, en zijn er weer nieuwe versies van de stukjes die al bekend waren. Dit levert zo een completer beeld op van de genoemde speelmansmuziektraditie zoals deze er is en hoe deze geweest moet zijn. De verschillende handschriften die bekend zijn dragen allemaal op hun eigen manier hieraan bij, en ook het HsBerkeley heeft zijn rol daarin. Om het HsBerkeley in de traditie van de speelmansmuziek te plaatsen, zijn relatie met HsVäxjö te onderzoeken en de datering van het handschrift nader te bekijken, heb ik de herkomst en verspreiding van de door mij getranscribeerde melodieën in het handschrift onderzocht. Het zoeken naar concordante melodieën heb ik verricht via een aantal databanken. Allereerst de Nederlandse Liederenbank, die het vertrekpunt was van mijn onderzoek. Daar dichtbij staat Milody, een nog niet officieel deel van de Liederenbank. Hierin is het mogelijk om via de melodie te zoeken naar vergelijkbare stukjes. Daarnaast heb ik binnen de RISM-OPAC naar internationale bronnen gezocht. Het maken van de editie bleek veel meer werk dan aanvankelijk gedacht, en daardoor is de focus van deze scriptie enigszins verschoven. Van het zoeken naar datering (wat overigens al lastig zou zijn geweest) is de nadruk nu veel meer komen te liggen op het invoeren van de melodieën en het corrigeren van de scribent waar deze onjuistheden heeft genoteerd, om zo een kritische editie neer te zetten. Het zoeken naar concordanties bleef nog steeds van groot belang, maar hierbij gaat het nu meer om de individuele stukjes, niet om het handschrift als geheel. Door de melodieën te onderzoeken kon ik kijken welke muziek al bekend is, en waar deze dan in bekend is, of natuurlijk welke nog níet bekend is. Bij melodieën waar ik tot nog toe onbekende resultaten (waarbij ik ervan uitga dat wat in de Liederenbank staat representatief is voor wat bekend is) heb gevonden zal ik die noemen, om zo de kennis van deze melodieën completer te maken. Allereerst nu de manier van invoeren en voornamelijk de problemen die dit handschrift daarbij teweegbracht. 5 3. Invoer van de muzieknotatie De invoer is geschied via de website speelmuziek.liederenbank.nl, middels een zogeheten muziekeditor. Aan de hand van de scans van de betreffende muziek kan hier de muziek ingevoerd worden, met titel, maatsoort, toonsoort en natuurlijk de juiste noten. Dit klinkt eenvoudig, en als de te transcriberen muziek goed genoteerd is, is het dat ook. Maar dat bleek zoals gezegd niet zo te zijn. De gemaakte fouten zijn als volgt onder te verdelen: - Het ontbreken van, of notatie van de verkeerde voortekening. - Ontbrekende punctering en notatie van verkeerde notenwaarden. - Het ontbreken van, of notatie van de verkeerde maatsoorten en –strepen. - Het ontbreken van rusten (Er is welgeteld één genoteerde rust in het door mij behandelde deel van dit handschrift). Bij het transcriberen heb ik gestreefd naar een kritische editie. In dit geval heeft dat een hele hoop wijzigingen in de melodieën opgeleverd, omdat er nogal wat mankeerde aan de notatie. Waar dat kon heb ik de melodieën gecorrigeerd (aan de hand van concordanties), met de juiste balans tussen wat in de bron staat en wat er bedoeld moet zijn, en dat aangegeven met voetnoten (zie bijlage 3 voor de transcripties). In principe heb ik gepoogd om de bron zo goed mogelijk weer te geven, maar in het geval dat er duidelijk dingen verkeerd zijn, waren er aanpassingen nodig. De muziek moet natuurlijk wel speelbaar zijn. 3.1. Voorbode van problemen Op het eerste gezicht leek er weinig aan de hand met dit muziekhandschrift. Over het algemeen staan er voortekens aan de sleutel, zijn er overwegend maatstrepen genoteerd en zijn er duidelijk verschillende notenwaarden te onderscheiden. De eerste pagina (f65r) geeft – achterafgezien – al aan dat de scribent niet zo heel veel kennis had van de muziektheorie en de dingen die hij aan het noteren was. De problemen met de eerste melodietjes zal ik hieronder uitgebreid behandelen. Een aantal hiervan blijft voor komen in de rest van het handschrift, en is daarom van belang. Wat hier nog niet direct zichtbaar is, is de missende kennis over (het bestaan en de betekenis van) rusten. Die zijn niet genoteerd, alleen richting het einde, en dan ook daadwerkelijk maar in één melodie, het Wilhelmus, nr.82, f79r (het eerste Wilhelmus op deze pagina). Ik zal hieronder ingaan op de drie melodieën op de eerste pagina. De notatie van het eerste liedje, ‘Delvenaertie’, (zie afbeelding 1) is niet best. Er is een maatsoort aangegeven, maar er zijn geen maatstrepen. De noten die er staan passen niet in de gegeven maatsoort, en de voortekening lijkt er maar voor de sier te staan: er horen helemaal geen kruisen aan de sleutel te staan, zo bleek uit concordante melodieën. Deze problemen bleken een voorbode van een langtraject met – op zijn zachtst gezegd – niet zo best genoteerde melodietjes, waarbij er nog een hoop te verbeteren viel voordat er een nette editie van neer te zetten was. Afbeelding 1, ‘Delvenaertie’, HsBerkeley, f65r. Bij het ‘Delvenaertie’ hierboven staat er door de eerste notenstok een tweede streepje, evenals bij de eerste noot na de herhaling. Dit lijkt twee dingen te kunnen betekenen: dit is ofwel bedoeld als 6 zijnde een zestiende noot, ofwel als een versiering van de noot. Verderop in het handschrift lijkt er uiteindelijk een zestiende noot mee bedoeld te worden, wat doet vermoeden dat dat hier ook het geval is. Opvallend hier is dat de maatsoort – alla breve – er nog even snel bijgezet lijkt, alsof de scribent dat vergeten was. Nu passen de noten die er staan helemaal niet in deze maatsoort, en dat wist hij kennelijk zelf ook; er zijn geen maatstrepen genoteerd. Een consequente fout die in het hele handschrift terugkeert en die in dit liedje al veelvuldig aan bod komt is het niet noteren van puncteringen. Een veelvoorkomende combinatie is gepuncteerde kwartnoot-achtste noot. Een redelijk ongewone combinatie daarentegen is kwartnoot-achtste noot, in een alla brevemaatsoort. De kwart-achtste zien we hier echter veelvuldig terugkeren. Dit zorgt voor een problematische maatindeling, en duidt er in ieder geval op dat degene die dit genoteerd heeft een slecht overschrijver was; dit is duidelijk overgeschreven uit een andere bron, maar niet zo heel best gedaan, op zijn zachtst gezegd. 3.2. Voortekening (?) Ook bij de tweede melodie op de eerste pagina ‘La Cordinale’ (afbeelding 2a) gaat niet alles goed. Er staat wel een maatsoort, die ook nog klopt (en dit keer mét maatstrepen), en een voortekening, twee kruisen. Dit duidt erop dat dit liedje in D-majeur staat. Andere bronnen geven echter aan dat hier helemaal geen kruisen aan de sleutel horen, maar dat dit liedje in d-mineur hoort te staan. De enige andere plek waar ditzelfde liedje in D-groot staat is verderop in dit handschrift (‘La Cardinael’, f68v). Vergelijken we deze melodie met dezelfde in het handschrift Växjö (afbeelding 2b), dan zien we hoe deze er waarschijnlijk uit had moeten zien. Opvallend hier is dat de scribent dus twee kruisen heeft genoteerd, maar ook nog losse voortekens voor de noten schrijft. Dit hint ernaar dat hij niet wist wat deze ‘gekke tekens’ doen of betekenen als ze voor een noot, of vooraan de sleutel, staan. Nogmaals een kruis schrijven hoeft niet als deze aan de sleutel staat: voortekening geldt voor het hele stuk – tenzij deze gewijzigd wordt. Alsnog een alteratie voor een noot schrijven kan ter verduidelijking, maar dat is bij zo’n korte melodie tamelijk overbodig. Afbeelding 2a, ‘La Cordinale’, HsBerkeley, f65r. Bij het kijken naar de laatste maat (de voorlaatste maatstreep ontbreekt overigens) in het HsBerkeley is het duidelijk dat deze niet klopt. Een afsluiting met achtste-kwart-kwart is vreemd. Kijkend naar het ‘voorbeeld’ uit Växjö is te zien wat hier bedoeld is: gepuncteerde kwart-achtste-halve. Een afsluiting waarbij de notenwaarden niet kloppen komt vaker voor in het handschrift. Er lijkt sprake te zijn van de gedachte: Als de toonhoogten er maar staan, dan weten degenen die spelen wel wat ze moeten doen. Voor de volledigheid: de maten op het tweede systeem uit het HsVäxjö staan niet in ‘La Cordinale’ genoteerd, maar wél in de andere variant in het HsBerkeley: ’La Cardinael’, nr. 41, f68v (afbeelding 2c). Deze melodie lijkt overgenomen te zijn uit HsVäxjö (of een andere, gemeenschappelijke bron), in tegenstelling tot ‘La Cordinale’, waar meer verschillen te ontwaren zijn in vergelijking met het melodietje uit HsVäxjö. 7 Afbeelding 2b, ‘La Cardinal’, HsVäxjö, f146v. Afbeelding 2c, ‘La Cardinael’, HsBerkeley, f68v. 3.3. Notenwaarde (?) Het noteren van de toonhoogten maar niet de juiste notenwaarden zien we ook in het derde stukje op de eerste pagina. Kijk bijvoorbeeld naar de laatste noot voor de herhaling, een maat met één kwartnoot. Hier is duidelijk een gepuncteerde halve noot bedoeld. Ook hier wijst de versie van Växjö de weg. Bij ‘Goedenavont Juff. Elisabet’ (afbeelding 3) staan er wederom twee kruisen aan de sleutel, die nu daadwerkelijk een keer bedoeld zijn – een toevalstreffer, zo lijkt het. Jammer is dan weer dat de kruisen dit keer niet op de juiste hoogte genoteerd zijn. Op het tweede systeem zou er dan een ais en een eis ontstaan. Dat de kruisen op deze lijnen staan lijkt aan te geven dat de scribent inderdaad niet wist wat ze betekenden. Afbeelding 3, ‘Goeden avont juff. Elisabet’, HsBerkeley, f65r. 3.4. Maatsoorten (?) Ook de notatie van de maatsoort lijkt nergens op gebaseerd. De scribent lijkt standaard een alla breve maatsoort genoteerd te hebben, hoewel die lang niet altijd bedoeld is. De maatsoort is soms lastig terug te zien, gezien de punctering waarmee de scribent nogal slordig was. Dan lijkt hetgeen dat is opgeschreven daadwerkelijk te passen, maar bij beter kijken blijkt dat er punten vergeten zijn, waardoor de maatsoort ineens niet meer blijkt te kloppen. Een opvallende notering is te vinden bij de ‘Vulkanusdans’ (afbeelding 4), waarbij de scribent bedoeld lijkt te hebben dat de punt voor zowel de noot waar deze ná staat, als voorde noot die erop volgt, geldt. Dit is zo bij het deel waar de gepuncteerde hele noten in een stijgende lijn genoteerd zijn. Hier was hij overigens wederom slordig met zijn notatie: zie de maat met twee gepuncteerde hele noten die er nog tussen gekrabbeld is in 8 het derde systeem. Ook is er hier wederom goed te zien dat de voortekening niets betekende voor de scribent (zie eind tweede systeem, apart genoteerde fis). De maatsoort hier is ook weer aangegeven als alla breve. Dit klopt natuurlijk niet, dat zou hier niet passen. Er moet hier een 3/2 of 6/4 maatsoort bedoeld zijn (ik heb de melodie getranscribeerd in 6/4). Afbeelding 4, ‘Vulkanus ofte Hamerslag’, HsBerkeley, f71r. 3.5. Twee melodieën, niet één! Bij de ‘Stokkendans’ (afbeelding 5a) is ook iets vreemds aan de hand. Een vergelijking met dezelfde melodie uit Växjö (afbeelding 5b) levert deels een verklaring voor wat er gebeurd moet zijn, en tevens een extra bewijs voor de onkunde van de scribent van het HsBerkeley. Het lijkt alsof hij dacht dat de ’Stokkendans’ langer was dan deze daadwerkelijk is, en dat de in HsVäxjö erop volgende regel daar nog bij hoorde. Dit is echter de eerste regel van het volgende lied, zoals te zien is op afbeelding 6b. Daardoor staat ‘Brande le Boursie’ nu onvolledig in het HsBerkeley. Overigens zijn ook hier weer de kruisen op – zo lijkt het – willekeurige lijnen genoteerd, en ook hier horen ze er niet te staan. Afbeelding 5a, ‘Stocke dans’ en begin van ‘Brande le Boursies’, HsBerkeley, f69v. 9 Afbeelding 5b, ‘Stocke dans’ en ‘Brande Le Boursies’, HsVäxjö, f148r. 3.6. Ontwikkeling (?) van de scribent Naast de al eerder genoemde scheiding van de delen door titelbladen dan wel lege pagina’s, is er naar mijn idee nog een deel te onderscheiden. Vanaf f71v gaat de notatie van de voortekening ineens een stuk beter – met helaas een aantal uitzonderingen. Er wordt vanaf hier gebruik gemaakt van verschillende soorten van voortekening: nog steeds nu en dan twee kruisen, maar ook met één kruis, zónder voortekening of met één mol aan de sleutel. Ook dit gaat niet allemaal even goed, maar het lijkt alsof er een soort ontwikkeling wordt doorgemaakt. De verandering in het gebruik van voortekening doet vermoeden dat iemand de scribent gewezen heeft op de onjuistheid van de notatie tot zover. Het lijkt er dan ook op alsof dit deel later is genoteerd, of dat het eventueel door iemand anders genoteerd is. Het uiterlijk van het handschrift doet echter vermoeden dat het dezelfde schrijver is geweest. Bovendien blijven dezelfde fouten rondom punctering en maatsoort(-aanduiding) gemaakt worden. Het deel vanaf de lege pagina (f76v-77r) wordt qua notatie nog wat beter. Opvallend hier is dat de trompetmuziek weer terugkeert. Dus naast het deel in het begin is er hier weer plek voor de trompet. Ook zijn er hier enkele stukjes weer terug te vinden die ook al eerder in het handschrift staan, zij het met wat kleine veranderingen/omspelingen. De notatie is hier eigenlijk – vergeleken met de rest van het handschrift – opvallend goed. De scribent blijft weliswaar fouten maken met de punctering, maar ze worden spaarzamer. Ook lijkt hij de driedelige maatsoort te hebben ontdekt: er staat nu bij een driekwartsmaat een ‘3’ aan de sleutel. Weliswaar nog niet helemaal de juiste notatie, maar het is een verbetering ten opzichte van de eerder – standaard – genoteerde alla breveaanduiding. 10 4. Concordanties Na het invoeren van alle melodieën, met alle problemen die daarbij kwamen kijken, kon er eindelijk gezocht worden naar concordanties, om zo meer informatie te krijgen over deze muziekstukjes en het hele beeld van deze muziek beter en vollediger te maken. Er zijn verschillende manieren die ik heb gebruikt om te zoeken, welke ik hier kort zal toelichten. 4.1. Manieren van zoeken - Nederlandse Liederenbank: dé plek om te beginnen. Wat er tot dusverre bekend is, staat hier in. Melodieën, liederen en eventuele achtergrondinformatie over de stukjes. - Milody: een nog niet officieel onderdeel van de Liederenbank, nog in een testfase. Hier is het mogelijk om te zoeken via de melodie, waardoor er ook melodietjes met andere namen aan elkaar gelinkt kunnen worden. - RISM: een database met ongeveer 850.000 muziekstukken, waarvan het grootste deel in muziekmanuscripten van vóór 1800 staat. Zoeken is hier mogelijk via de melodie, door de noten in te voeren, alsook via de titel. Alle resultaten hebben een eigen zogeheten RISM ID No., wat het makkelijk maakt om resultaten terug te vinden. 4.2. Resultaten concordanties Het zoeken naar concordante melodieën heeft een aantal interessante resultaten opgeleverd, welke ik hieronder zal behandelen. De genoemde melodietjes hebben resultaten opgeleverd die tot nog toe onbekend waren en die ontbraken, of die nieuwe combinaties van melodietjes hebben opgeleverd. Bij een aantal zal zich dit beperken tot een aantal nieuwe combinaties binnen de liederenbank, maar soms zijn er compleet nieuwe resultaten aan het licht gekomen. Per melodie geef ik een korte beschrijving en de resultaten. Ook zijn er een aantal veelvoorkomende resultaten die ik kort algemeen zal behandelen, in plaats van voor veel melodieën apart. De gehele lijst met concordanties is als bijlage toegevoegd (bijlage 1), waarin alle stukjes en hun exacte nummering in de betreffende handschriften zijn opgenomen. 4.2.1. Suggesties voor wijzigingen van melodienormen in de Nederlandse Liederenbank In de Nederlandse Liederenbank hebben de meeste melodieën een zogeheten melodienorm. Deze norm wordt toegekend aan instrumentale melodieën die hetzelfde zijn – ook als ze een andere titel hebben. Daarnaast worden ze ook gegeven aan liedjes die op de betreffende melodie gezongen dienen te worden. Bij een aantal melodieën heb ik een voorstel voor een melodienorm dan wel een melodienormwijziging. Ik noem het betreffende lied en de melodie die daaraan gelijk is en wat de melodienorm zou moeten worden. - Boere d’Olivet, nr. 26, f65v Ook: ‘Mijn lief heeft mij verlaten’, in de Boeren Lieties van Roger. Suggestie: Melodienorm aan Roger toekennen. - Fairenis, nr.36 f67v Ook: ‘La Fratremis’ in Finspong. Suggestie: Ofwel Fratremis of Fairenis als melodienorm, afhankelijk van welk handschrift het oudste is. - Boere Madamoijselle, nr.24, f65v Ook: ‘La Chiasse’ in HsFinspong (huidige melodienorm La Chasse (2), en ‘T’ Aardige Jantje’ in Roger en Mortier (huidige melodienorm Het Aardige Jantje). Suggestie: Allen combineren tot ofwel La Chasse, ofwel Het Aardige Jantje. La Chasse lijkt de meest logische optie, gezien het feit dat de Boeren Lieties later gedateerd zijn dan het HsFinspong. 11 - Gavotte d’anjou, nr.40, f68v Suggestie: Melodienorm Gavotte d’Anjou toekennen aan HsVäxjö nr. 19. - Geen titel, nr.45, f69v Suggestie: Melodienorm ‘Branle Bourgeois’ toekennen, ook al is deze melodie in het HsBerkeley niet af. - Eerste musketier, nr.50a (Conpeer ick zegh u voor gewis 1), f70v, en nr.80 (Branles), f79r Suggestie: Melodienorm ‘Eerste musketier’ toekennen aan Branles. - Goeden avont Neeltje, nr.53, f71v Ook: ‘La Affront’ in Växjö en ‘La Fronde’ in Swaen, Finspong en Boeren Lieties, en nìet ‘Goedenavond Neeltje’ in "Zangwijzen van Oud-Nederlandse Volksliederen" / Handschrift Maatschappij tot bevordering der Toonkunst, uit 1730. Suggestie: Melodienorm wijzigen van Goedenavond Neeltje naar La Fronde. - Compeer is in den hemel, nr.63, f74r La Valière, nr.155 uit het Finsponghandschrift komt overeen. Suggestie: Melodienormen ‘Pier is in den hemel’ en La Valière combineren. - Ariaentie u oogjes lodderlijck staan, nr.66, f74v Deze melodie was een van de meest problematische gevallen bij de invoer, er klopte namelijk maar weinig van. De melodie bleek toch te identificeren, via Milody. De melodie blijkt overeen te komen met ‘La Galjaerde’ uit HsFinspong en Boeren Lieties, en ook met ‘Cupido’, eveneens uit de Boeren Lieties. Suggestie voor melodienorm: La Galjaerde, of Ariaantje uw oogjes. - Courant, nr.70c, f76r Suggestie: Courante Simple, overeenkomstig met Finspong nr.131 en Roger(2)1712, p1, nr.3. - Zoeten Engelin, nr.74, f78r Suggestie: Melodienorm ‘Zoete engelin mijn uitverkorene’ toevoegen aan Finspong nr.189, (Gavotte), en aan het HsBerkeley nr.18j (geen titel). - Couraagie, nr.75, f78r Melodienorm: Mon Mari est a Paris. Suggestie: ook toekennen aan nrs. 5 en 18d uit het HsBerkeley (Couragie respectievelijk Courage). - Sa Helde, nr.76, f78r De melodienorm is La Marine (VAR). In de NLB blijkt er één melodie (die uit Ringers Zangprieel, uit 1686 (!)) overeen te komen met deze. Suggestie: De melodienorm daarvan veranderen naar La Marine (VAR), of melodienorm Sa Helde creëren? - Veltstuck, nr. 77, f78v De melodie blijkt overeen te komen met ‘Trompetters Ballet’ uit de Boeren Lieties van Roger. Suggestie: Trompetters Ballet. Eveneens voor nrs. 4 en 9 uit het HsBerkeley. (Trompette respectievelijk Air) 12 4.2.2. Bijzondere gevallen Een aantal resultaten verdient wat meer aandacht, omdat hier niet zo eenduidig te zeggen is dat er simpelweg een melodienorm aangepast of toegevoegd moet worden. - Goeden avont Juff. Elisabeth, nr. 23 (f65r) Deze melodie blijkt bekend te zijn onder twee verschillende namen. Dat betekent dat deze twee melodieën nu gecombineerd kunnen worden tot één. Naast ‘Goedenavond Juffrouw Elisabeth’, zoals het hier heet, en ook in de Boeren Lieties (Roger én Mortier), blijkt ‘La Boure Artus’, of ‘Bourrée d’Artus’ dezelfde melodie te zijn. De melodie staat tweemaal in het Finsponghandschrift, onder beide namen éénmaal. In Växjö heet deze melodie La Boure Artus (f145r). Via Milody levert het zoekresultaat hier nog een interessante vondst: De melodie staat in het poppenhuishandschrift van Petronella de La Court. De oudst bekende versie is die van Swaen, onder de naam ‘La Boure d’Artus’. Voor dit lied is door Heinrich Reinis in 1695-1696 een klavecimbelvariant gemaakt voor Balthazar Kloeckhoff. Het is opgenomen in een studieboekje met klavecimbelmuziek. Het lied heet hier Boure de Artus en volgens het Gelders Archief is de componist Artus 12. Dit zou Artus AusCousteaux13 kúnnen zijn, maar dit is niet hard te maken. Via de familie Bosch van Rosenthal is dit muziekboekje (en die van Balthazar Kloeckhoff zijn broer, eveneens met klavecimbelmuziek) in het Gelders Archief terechtgekomen. Suggestie voor de melodienorm: Bourrée d’Artus. Dit houdt ook in dat de andere melodieën met de melodienorm Juffrouw Elisabeth, en ook de melodienormloze melodie uit het HsCourt veranderd kunnen worden naar ‘Bourrée d’Artus. - Prins Conde, nr. 28, f66r en Mars Saa al on, nr. 73, f77v De melodie ‘Prins Conde’ (afbeelding 6a) komt verderop in het handschrift nogmaals terug, en daar is het een mars (Mars Saa al on, afbeelding 6b). Ze hebben beide wel erg veel overeenkomsten. Er zijn van deze melodieën verder geen concordanties te vinden. De enige plek waar beide melodieën in genoteerd zijn, is in dit handschrift. De melodienorm voor de Mars is ‘Sa Allons op Dragon’. Ik zou deze voor beide willen voorstellen. Ik noem deze melodieën niet in paragraaf 5.2.1., omdat deze melodietjes geen concordanties vertonen met andere handschriften, maar alleen met muziek binnen dit handschrift. Afbeelding 6a, ‘Prins Conde’, HsBerkeley, f66r. 12 Het klavecimbelboekje, en dus Boure de Artus ook, te vinden via de volgende link: http://www.geldersarchief.nl/zoeken/?mivast=37&mizig=113&miadt=37&miaet=1&micode=0724&minr=3660 3692&miview=ldt. 13 Grove Music Online: ‘Artus Aux-Cousteaux’, door James R. Anthony. Geraadpleegd: 28 maart 2014. Uit de biografie blijkt dat Artus (Arthur) – Aux-Cousteaux (Hautcousteaux) een Franse componist was, die leefde van ±1590 tot ±1656. Hij was haute-contre in de kapel van Louis XIII. Hij weigerde pertinent basso-continuo aan zijn muziek toe te voegen; hij was wat polyfonie betreft conservatief. Aus-Cousteaux zocht naar duidelijke tekstverklaring in zijn muziek. 13 Afbeelding 6b, ‘Mars Saa Al On’, HsBerkeley, f77v. - La Marionette, nr. 35, f67r In RISM blijkt dat deze melodie ook onder de naam ‘Moll Peatl(e)y’ bekend is. Er zijn twee resultaten met deze titel met de betreffende melodie, en deze zijn gedateerd op de achttiende eeuw. Ook bekend in onder meer Playford uit 1701, daar als ‘Moll Peatly, The New Way’. - Ballet Engloijs (nrs. 59a, b, c, en e (delen 1, 2, 3, en 5), f72v-f73r) Van dit (Engelse) ballet blijkt een componist bekend te zijn, en wel Charles Coleman. De eerste drie delen uit het HsBerkeley staan in een suite van hem, en deel 5, de sarabande, is deel 4 uit de suite. Deel 4 uit het HsBerkeley (langsaem) staat in deze suite niet in vermeld. Het eerste deel is een allemande. Charles Coleman was een zeventiende-eeuws componist, instrumentalist en zanger14. Gezien het feit dat hij zijn muziek vaak als suites vormgaf, lijkt de aanname dat Coleman de componist van dit ‘ballet engloijs’ is heel redelijk te zijn. - Franse Mars, nr. 79, f78v Deze ‘Franse Mars’ staat, op wat kleine variaties na, ook al eerder in dit handschrift (nr.20, f63r), daar eveneens ‘Franse Mars’ genoemd. De melodie staat ook in het poppenhuismuziekhandschrift van Petronella de La Court, en heeft geen melodienorm in de NLB. Misschien ‘Franse Mars’? - Veltstuck, nr.83, en NB?, 84b, f79v Opvallend genoeg staat deze melodie op dezelfde pagina tweemaal genoteerd. Eerst onder de noemer ‘Veltstuck’, en vervolgens onder ‘NB?’ De aanduiding ‘NB’, of ‘B’, dat is onduidelijk te zien, komt in het handschrift veelvuldig voor. Het lijkt een aanduiding te zijn voor een volgend gedeelte van een melodie, bijvoorbeeld bij een menuet. -Trompet, nr.84a, f79v, en NB?, 84c, f80r Hier eenzelfde soort geval als bij bovenstaande. De tweede melodie lijkt een omspeling van de eerste te zijn. Hier lijkt er dus sprake te zijn dat NB een soort variatie aanduidt, in plaats van een volgend gedeelte. 14 Grove Music Online, ‘Charles Coleman’, door: Ian Spink. Geraadpleegd: 25 maart 2014. Uit de biografie blijkt dat Coleman een gerespecteerd componist was, en hij wordt vermeld in Playford’s A Musicall Banquet (1651) als een muziekleraar voor zang en viool. In 1662 werd hij benoemd tot componist van de Majesteit, Koning Charles II. De vele instrumentale airs in twee, drie en vier delen zijn grotendeels in de vorm van suites gegoten en onthullen Coleman als een van de meest capabele tijdsgenoten van John Jenkins. 14 4.2.3. Jean-Baptiste Lully Een aantal melodieën blijken ook ná de muziek in het begin van Lullys hand te zijn. Dit blijkt hoofdzakelijk het geval te zijn ná de lege pagina f76v-f77r, maar ook daarvoor al. Hieronder een overzicht: - De musketiers, en dus ook Branles. (nrs. 50a-c , f70v, en nr.80, f79r). ‘Compositie van Lully. De Mousquetaires vormden het elitekorps en een persoonlijke erewacht van de Franse koning, voor het eerst ingesteld door Louis XIII. De muzikanten bespeelden hobo's, trommen en fagot (soms pijperfluit)’15. Phaëton (1683): - NB, nr.69b, f75r - NB, nr.69c, f75r - NB, nr.69d, 75v (Tro(u)pe d’astre) Dit doet vermoeden dat 69a, Minuet, ook uit Phaëton afkomstig is. Dat heb ik niet terug kunnen vinden. Ballet de Flore (1669) - Franse Mars (nr.79, f78v) blijkt een mars uit het Ballet de Flore (LWV 40) te zijn, en wel de ‘Marche des quatre Nations’16 Isis (1677): - Trompet, nr.85, f80r - O Doelwit, nr. 88, f80v Dit doet vermoeden dat nrs. 86 en 87 ook uit Isis afkomstig zijn, maar dat heb ik niet terug kunnen vinden, ook niet in het HsBerkeleydeel met de muziek uit Isis van Lully. Atys (1676): - Minuet, nr. 89, f80v-f81r - Gavot, nr. 90, f81r - Gavot, nr. 91, f81r 4.2.4. Collecties die nader onderzoek verdienen Bij het zoeken naar concordanties zijn er een aantal collecties die bij de resultaten vaker naar voren komen, dus die noem ik hier. Ik noem ook een aantal resultaten die naar mijn idee interessant zijn om nader bekeken te worden. Allereerst is daar het HsBerkeley zelf. Het begin met de opera’s en balletten van Lully verdient nader onderzoek. Dit zou resultaat kunnen opleveren voor het inzicht in de invloed van deze populaire componist. In het HsFinspong9098 dat in de NLB staat zijn veel melodieën aanwezig die ook in het HsBerkeley staan. In RISM is nog een Finsponghandschrift te vinden: HsFinspong9096. Deze collectie bestaat uit een aantal verschillende boekjes, die veel overeenkomsten vertonen met het HsFinspong9098 dat in de NLB is opgenomen. De delen die in de RISM aangegeven worden zijn: 3 (29 melodietjes), 5 (51), 6 (46), 9 (133), 10 (106), 15 (73) en 16 (2). Het lijkt erop alsof er van deze 15 Extra informatie over deze melodieën, afkomstig van de site van de Nederlandse Liederenbank, geraadpleegd op 25 maart 2014. http://www.liederenbank.nl/resultaatlijst.php?zoek=2566&actie=melodienorm&sorteer=jaar&lan=nl 16 Een uitgave van dit ballet is hier terug te vinden. De betreffende mars staat op pagina 46. http://petrucci.mus.auth.gr/imglnks/usimg/3/39/IMSLP01769-Lully-lwv40-philidor.pdf 15 collectie dus in totaal zestien boekjes geweest moeten zijn, maar dat er een aantal verloren zijn gegaan. Alle boekjes hebben toebehoord aan de familie De Geer. In de verschillende delen zijn muziekstukjes meerdere keren aanwezig. Bijvoorbeeld in zowel deel 5 als 6 zijn ‘Franse mars’, ‘Rosemont’, ‘La Sielia’ (‘La Cecilia’ (?)), en verschillende melodietjes van Lully te vinden. Een andere collectie die vaker voorkomt, is een collectie met 105 Nederlandse liederen, die volgens de datering op het handschrift een ‘Handschrift van het einde der XVIIe of van den aanvang der XVIIIe eeuw’ is. Het bevindt zich in de Bibliothèque royale de Belgique, Brussel. Ook komt een collectie met carillonmuziek, 220 liederen, vaker voor. Deze is gedateerd op 17801781, heeft toebehoord aan ‘Frans de Prins (genoteerd op de kaft, binnenzijde), en bevindt zich in de Bibliotheek van de Koninklijke Universiteit Leuven. Er zijn een aantal liederen aanwezig met Nederlandse titels die overeen lijken te komen met die van de speelmansmuziek. Vervolgens wil ik een collectie met fluitmuziek uit eind zeventiende eeuw aanraden. Deze bevat 37 stukken voor solofluit en dubbele fluit, met speelaanduiding voor de dubbele fluit achterin het boek. Deze collectie wordt gedateerd op eind zeventiende eeuw, en deze bevindt zich in de Herzog August bibliotheek in Wolfenbüttel, Duitsland. In het boek staat: "t'Amsterdam by Paulus Mattysz in't Musyc-boek is alderley gelinieert Papier en Music te koop, en in de binnenkant: "MUSICA DISCURAE EST", "Flauto solo" en op de achterkant: "Michiel Parent Fluytemaker / en juventeur der dubbelde Fluyt / woont tot Amsterdam op de heeregraft / by de huyde Straat". "ondericht voor de dubbelde Fluyt staat achter jn't boek". Tot slot noem ik een collectie melodieën uit 1767, met daarin onder meer het Wilhelmus. Deze collectie bevat marsen, bourrees en dergelijke. Daarnaast bevat het ook veel instrumentale stukken, waarvan er een heel aantal een Nederlandse titel hebben. Erop staat genoteerd: ‘Desen boeck hoert toe den Joannes Gillielmus Di Martinelli 1767’. Het boek bevindt zich in de Katholieke Universiteit van Leuven. 16 5. Conclusies 5.1 Antwoord op de vragen Met de resultaten die zijn voortgekomen uit de gevonden concordanties kan er antwoord gegeven worden op de in hoofdstuk 2 gestelde vragen. 5.1.1. In de speelmansmuziektraditie Het antwoord op de hoofdvraag of mijn deel van het HsBerkeley als een speelmansmuziekhandschrift beschouwd kan worden, is redelijk eenvoudig te geven. Het bevat namelijk soortgelijke melodietjes als in de Boeren Lieties. Van de 86 liedjes in het door mij onderzochte gedeelte zijn er 36 terug te vinden in de Boeren Lieties. Ook vertoont het handschrift veel overeenkomsten met het HsFinspong (20 overeenkomsten) en HsVäxjö (30) die tot de speelmanshandschriften gerekend worden. Bovendien hebben de melodietjes de voor deze muziek kenmerkende AB- (of AABB-)vorm, en zijn alle liedjes voorzien van een Nederlandse titel, behalve dan de menuetten, gavottes en bourrees. Het erkennen van het HsBerkeley als zijnde een speelmanshandschrift betekent wel dat het een erg vroeg handschrift betreft, als de datering 1686 voor het gehele muziekboek geldt. 5.1.2. Relatie met HsVäxjö In bijlage 2 zijn alle 86 melodieën vermeld, met daarin hun oudste verschijningsvorm, waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen concordanties met en zonder muzieknotatie. Hierin is opgenomen of de melodie in Växjö is opgenomen, alsmede het nummer dat de betreffende melodie daarin heeft. Is dit handschrift verwant aan het handschrift Växjö? Daar lijkt veel voor te zeggen. De melodieën die in beide handschriften staan (30 in totaal), komen vaak ontzettend goed overeen, vaak meer dan met andere versies uit andere handschriften of uitgaven. Daarnaast blijkt uit bijlage 2 dat de nummering van beide handschriften gelijk oploopt, waar melodieën in andere handschriften in een andere volgorde aanwezig zijn. Dit lijkt ook op een sterke relatie te duiden. Deze relatie kan betekenen dat de scribent van het HsBerkeley heeft zitten kopiëren uit het HsVäxjö. Een andere optie is dat de beide scribenten uit een gezamenlijke andere bron hebben gekopieerd. Gezien de juistheid van HsVäxjö is het wel vrij zeker dat deze in ieder geval niet heeft gekopieerd uit het HsBerkeley, dat immers veel fouten bevat. Dan zou er door de scribent van het HsVäxjö ontzettend veel gecorrigeerd moeten zijn. Gekopieerd uit Växjö… Naast de vele – zojuist genoemde – overeenkomsten met melodieën in het door mij onderzochte gedeelte van het HsBerkeley, zijn er nog twee melodieën (die zich in het deel met de trompetmuziek bevinden) op opvallende wijze in beide handschriften aanwezig. Het betreft de ‘Lorains Mars (nr. 48, f149v, HsVäxjö)’ en ‘Trompet Liet achter de lorains mars’ (nr.49, f149v). Bij de laatste van deze zijn de halve noten als zwarte noten zonder stok genoteerd, in plaats van een open noot met stok. Deze opvallende notatie is ook aanwezig in HsBerkeley (nrs.2 en 3, f58r). Daarnaast komt een tweetal melodieën alleen in deze beide handschriften voor (in wat ons tot nu toe bekend is). Het betreft hier ‘La Boure’ en ‘Gavotte’ (nrs. 38 en 39 in het HsBerkeley, nrs. 17 en 18 in het HsVäxjö). Gezien de correctheid van het HsVäxjö spreekt dit ervoor dat de scribent van het HsBerkeley heeft gekopieerd uit het HsVäxjö. …of toch niet? Er zijn ook argumenten te geven voor een andere, gezamenlijke bron die beide scribenten hebben gebruikt. De melodietjes ‘Fairenis’ (nr.36, f67v) en ‘Goedenavont Neeltje’ (nr.53, f71v) uit het HsBerkeley komen overeen met twee melodieën uit HsVäxjö: het titelloze nr.14 (f146r) respectievelijk ‘La Affront’ (nr.45 , f149r). Deze zijn waarschijnlijk niet gekopieerd uit het HsVäxjö, 17 gezien het verschil in titels. De scribent van het HsBerkeley zou de titels zelf toegevoegd/veranderd kunnen hebben omdat hij deze stukjes onder een andere titel al kende, of correct dan wel verkeerd overgenomen uit de vermoede gezamenlijke bron. Ook het ‘Ballet Engloijs’ wijst in de richting van een andere gezamenlijke bron: in het HsVäxjö staat één deel, waar het ballet in het HsBerkeley uit vijf delen bestaat. Die zijn dan natuurlijk niet gekopieerd uit het HsVäxjö. Het lijkt er dus op alsof de scribent van het HsBerkeley op sommige punten het HsVäxjö heeft gebruikt, en daarnaast nog een aantal andere handschriften, waaruit hij melodietjes gekozen heeft die hij leuk vond. Dit betekent voor de datering van het HsVäxjö dat het waarschijnlijk uit ongeveer dezelfde tijd als het HsBerkeley moet zijn, wat een stuk eerder is dan tot nu toe werd gedacht (was begin achttiende eeuw). 5.1.3. Datering van het handschrift De datering van het handschrift – 1686 – lijkt zoals net gezegd te kloppen. Een aantal werken van Lully in het begin van het HsBerkeley – Armide en Acis et Galatée – zijn uit ditzelfde jaar. Van een eerder tijdstip kan dit deel in elk geval niet zijn. Ervan uitgaande dat de verschillende gedeelten van het handschrift chronologisch opeenvolgend zijn geschreven, zal het deel met daarin de speelmansmuziek in ieder geval niet van vóór de genoemde datum zijn. Zoals gezegd zijn er wel redenen om aan te nemen dat er voor de gedeelten verschillende tijden zijn te noemen, vanwege de lege pagina’s en het verbeterde gebruik van voortekening vanaf f71v. Natuurlijk schrijft men een collectie liederen niet op één dag, dus dit is geen verrassing. Het deel ná f76v-f77r lijkt van een latere periode. Dit blijkt naar mijn idee zoals gezegd uit de lege pagina, maar daarnaast zijn er een aantal melodieën genoteerd die al eerder in het HsBerkeley staan. Dit kan betekenen dat de scribent variaties van de melodieën onder ogen kreeg en deze wilde toevoegen aan zijn eigen muziekboekje, die hij daarvoor nog niet had vergaard. Al met al lijkt de datering dus te kloppen, maar niet voor het hele handschrift. Wat datering betreft lijkt het echter allemaal wel dicht bij elkaar te liggen. Het begin van het HsBerkeley, met de selecties uit werken van Lully, lijkt opvallend goed genoteerd. De punctering lijkt hier beter, de maatsoorten worden aangegeven (en dan niet alleen alla breve, maar ook 6/4, 4/8 en 3/4). Ook lijkt de voortekening te kloppen en de scribent maakt ook nog gebruik van rusten. Dit roept een hoop vragen op. Waarom is de notatie in het deel erna dan zo slecht? Dit betekent misschien wel dat de muziek vanaf ‘Verscheijde ouwde airs..’ (f38r) vóór het deel van Lully genoteerd is, maar gezien de nummering in de bovenhoek lijkt dit niet zo te zijn. Het kan ook betekenen dat er toch een andere scribent aan het werk is geweest. De notatie in de gedeeltes van het handschrift lijkt wel erg op elkaar. Op het eerste gezicht is het dezelfde scribent geweest. Maar de kennis van muzieknotatie gaat toch niet zomaar verloren? Gezien de vele fouten die na het gedeelte met selecties van muziektheaterstukken van Lully voorkomen, moet het dus haast iemand anders zijn geweest. 5.1.4. Lully De melodieën van Lully keren niet nadrukkelijk terug in het deel van het HsBerkeley dat ik onderzocht heb. De bij de concordanties genoemde melodieën van Lully zijn spaarzaam, en bevinden zich hoofdzakelijk in het gedeelte ná f76v-f77r. Door de minimale aanwezigheid bij de liedmelodieën, althans van de melodietjes waarvan we nu weten welke van zijn hand zijn, is er over zijn invloed weinig te zeggen. Dit kan allemaal anders worden na een eventueel onderzoek naar het eerste deel van het HsBerkeley, met de selectie liederen van Lully. 18 5.2. En nu Een belangrijke stap om nu eerst te zetten, is om de andere delen van dit handschrift verder te onderzoeken, en zo hopelijk de invloed van Lully duidelijker te krijgen. De resultaten die hieruit voort zullen komen kunnen ons een completer beeld geven van hoeveel muziek die we – in onder meer de speelmansmuziekwereld – kennen en gebruiken van zijn hand geweest moet zijn. Onder- of overschatten we zijn aanwezigheid? Naast de invloed van deze grote componist is het ook zaak om te blijven zoeken naar de ontbrekende schakels in – ons nu nog onbekende – collecties met melodietjes die ook in hetzelfde corpus van speelmansmuziek thuishoren. Ook in de huidige tijd verdient het Nederlandse lied uit de zeventiende en achttiende eeuw nog alle aandacht. Het geeft ons een completer beeld van de geschiedenis, en die moeten we niet vergeten. Het leven van de Nederlanders van toen mag niet in vergetelheid raken. Tenslotte was vroeger – zeg ik met mijn jeugdige 22 jaar – alles beter, nietwaar? 19 6. Bibliografie Primaire bronnen De collecties met de meeste concordante melodietjes, en het HsBerkeley zelf (sigla van de NLB): - HsBkJGHML Ms890 [Collectie melodieën, waaronder selecties uit 8 opera’s van J.-B. Lully, en stukken voor solo-instrumenten van onbekende componisten] (1690-1699]). Alleen transcripties in te zien. - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw). Scans en transcripties in te zien. - HsNrSB FinspongMS9098 [Recueil de Pieces de musique [Hs. Finspong]]. (late 17e eeuw). Scans en transcripties in te zien. - De verschillende delen van de Boeren Lieties van uitgever Roger. - SwaenZZ1664 [Den Singende Swaen DAT IS den lof-Sang der Heyligen]. Scans in te zien. - Het Ballet de Flore, LWV40, van Jean-Baptiste Lully, gebruikte uitgave: http://petrucci.mus.auth.gr/imglnks/usimg/3/39/IMSLP01769-Lully-lwv40-philidor.pdf Secundaire literatuur - Grijp, Louis P., ‘Populaire muziek in achttiende-eeuws Nederland’, Tijdschrift van de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis, Volume LXI, (2011):. 83-86. - Koning, Jos, ‘De nieuwe Hollandsche Schouwburg, 1751-1771 – Het einde van een tijdperk in de Amsterdamse muziek –. Nijmegen: Stichting Twee Violen en een Bas, 2009. - _________, ‘HOLLANDSE DEUNTJES – Wat vertellen muziekhandschriften over het gebruik van Nederlandse populaire speelmuziek in de achttiende eeuw? – In: Tijdschrift van de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis Volume LXI, (2011): 113-146. - Prick van Wely, Max, De bloeitijd van het Nederlandse volkslied. Haarlem: Uitgeverij de Toorts, 1965. Ook als PDF beschikbaar via onderstaande link: http://www.dbnl.org/arch/pric006bloe01_01/pag/pric006bloe01_01.pdf - Thijsse, W.H., Zeven Eeuwen Nederlandse Muziek. Rijswijk: V.A. Kramers, 1949. Websites - De website van de Nederlandse Liederenbank: - De website van het Répertoire International des Sources Musicales, een databank met daarin ongeveer 850.000 muziekstukken: - De online Grove, muziekencyclopedie: - Project Speelmuziek, website met veel Nederlandse bronnen als Boeren Lieties en HsVäxjö, en de muziekeditor. - Milody, hierin is het mogelijk melodieën met elkaar te vergelijken: - De Digitale Bibliotheek voor Nederlandse Letteren, verschillende boeken en handschriften zijn hier te vinden. - Early European Books, hier zijn veel liedboeken te vinden. - Google Books, ook hier zijn liedboeken te vinden. - De website van de bibliotheek van Universiteit Utrecht, eveneens voor liedboeken. www.liederenbank.nl http://opac.rism.info http://www.oxfordmusiconline.com http://speelmuziek.liederenbank.nl http://www.liederenbank.nl/temp/ collections/speelmuziek/tunes/ http://www.dbnl.nl http://eeb.chadwyck.co.uk/marketing/ index.jsp books.google.nl library.uu.nl 20 Bijlage 1 – Concordanties per melodie *= melodie komt overeen met die uit het HsBerkeley. Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel #HSB Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Delvenaertie 21, f65r o.a. Liefje ik hoor den trommel roeren Delftenaartje Via NLB: – Ringers Zangprieel1686 (1686), p147 (WA: Delvenaaretje)* – HBoerenl Mortier(2)1709 (1709]), p3 [nr. 9] (Delvenaritje) – HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p2 [nr. 8] (Delvenaritje)* – HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f2v [nr. 9] (Delvenaartje)* – Coll Bakker (1900±]), 304 [nr. 260] (’t Delftenaartje)* Via andere systemen: – N.B. Alle onderzochte concordanties staan in mineur i.t.t. de versie in HsBerkeley. Via NLB: 14 contrafacten, waarvan de eerste en de laatste: – Mharingvangst1697 (1697), p44 [nr. 18] (WA: Delvenaartje die ging &c.) – AmGK1796 (1796), p6 [nr. 3] (WA: Als ’t begint) De oorspronkelijke tekst van Delftenaartje is niet overgeleverd. La Cordinale 22, f65r La Cardinale, Daer was een vrouw La Cardinale Via NLB: – Swaen ZZ1664 (1664), p531 [nr. 227] (WA: La Cardinale)* – HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f68v [nr. 41] (La Cardinael)* – Sweerts ZT1702 (1702), p73 [nr. 24] (WA: La Cardinale) – HBoerenl Mortier(1)1709 (1709]), p23 [nr. 75] (Daer was een vrouw) – HBoerenl Roger(1)1712 (1712+]), p20 [nr. 71] (Daer was een Vrouw)* – HBoerenl Roger(9)1713 (1713+]), p9 [nr. 31] (La Cardinale)* – HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f146v [nr. 22] (La cardinal)* Via RISM-Opac: – D-CEbm/ DO 618 (Celler Klavierbuch 1662), p. 25 (Arien. / fransch.). RISM ID: 450103175* – S-N/ Finspong 9096:15 (geen pag.) (zonder titel) N.B. Alle onderzoche concordanties staan in mineur i.t.t. de versie in HsBerkeley; behalve HsBkJGHML Ms890, f68v, die ook in majeur staat genoteerd. Via NLB: 15 contrafacten. Veelvoorkomend gedurende jaren ’50 & ’60 van de zeventiende eeuw. De eerste en de laatste: – LivreSept1608 (1608) (La Cardinale) – Stichter ONiLofzJC1718 (1718), p72 [nr. 74] (Daer was een Vrou) 21 Titel #HSB Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Goeden Avont Juff. Elisabet 23, f65r Boure Artus, Juffrouw Elisabet Juffrouw Elisabeth. Deze blijkt overeen te komen met melodienorm Artus Bourrée! Via NLB: – Swaen ZZ1664 (1664), p472 [nr. 203] (La Boure d' Artus) – HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p13 [nr. 165] (Boure d'Artus)* – HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p19 [nr. 182] (Bonjour madame Elisabeth)* – I-HsGresse (1680 ca.), f3r [nr. 4] (La Bouré Dartus) – HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f145r [nr. 10] (la Boùre Artus)* – HBoerenl Mortier(2)1709 (1709]), p13 [nr. 43] (Juffrou elisabhet) – HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p9 [nr. 40] (Juffrouw Elisabet)* Via Milody: – HsCourt1690 (1674-1690ca.) [nr. 11] (zonder titel)* Via RISM OPAC: – D-Mbs/ Mus.ms. 4112 (Orgeltabulatuur Fz. Xav. Thoms, Neuburg a.D. 1687), f. 21 (Aria / 20)*. RISM ID no. 450100082. – US-NYp/ Drexel 5609 (Virginal music 16th and 17th centuries), p. 231 (Duke of Yorks March).* RISM ID no. 000105357. De tientallen concordanties die de RISM voor de Duke of York’s March geeft, betreffen een andere melodie. – D-Mbs/ Mus.ms. 1511f (klavecimbelmuziek 1650-1700), f. 19r (Bourée | d'arthur)*. RISM ID no. 450058821. Via Google: – Gelders Archief, B. Kloekhoff. 1695-96. Boure de Artus*, met begeleiding, bewerkt door Heinrich Reinis. Dienende als studiemateriaal voor Kloeckhoff. http://www.geldersarchief.nl/zoeken/?mivast=37&mizig=113&miadt=37 &miaet=1&micode=0724&minr=36603692&miview=ldt Via NLB: 11+3=14 contrafacten, waaronder – HsDHKB 121C1 (1600-1611), p73 [nr. 5] (WA: la Boure de Artus). Dit hs. lijkt erg vroeg gedateerd gezien het eerstvolgende voorkomen van hetzelfde contrafact in 1659: – HaNachtegaal1659 (1659), p258 [nr. 95] (WA: ontbreekt) – TrouCo1664 (1664), fA4r [nr. 1] (WA: Adieu Madam Elisabet, &c.) – Gaarkeuken1746 (1746-1747), 006: p88 [nr. 244] (Boure d'Artus) 22 Titel #HSB Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Boere Madamoijselle 24, f65v Bourrée Mademoiselle Voorstel: La Chasse Via NLB: Geen. La petite Bouree de Mademoiselle (HBoerenl Roger(9)1713 (1713+]), p4 [nr. 17]) is een andere melodie. Via Milody: – HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p4 [nr. 137] (La Chiasse).* Melodienorm La chasse (2), als enige. Volgens RISM ook in Finspong 9096:10, nr. 16 (La Chiasse) – HBoerenl Mortier(2)1709 (1709]), p10 [nr. 33] (t' Aardig Jantje)* – HBoerenl Roger(6)1711 (1711ca.]), p5 [nr. 15] (Het kintje wert gedoopt). In NLB melodienorm Het aardige Jantje, maar wel verre variant. – HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p7 [nr. 30] (t’ Aardig Jantje)* - Titel #HSB Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie NB (?) 25, f65v Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Boere d’Olivet 26, f65v Vermeldingen zonder muzieknotatie - La bourrée d’Olivet Liederenbank: HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p23 [nr. 197]* Milody, melodienorm niet gelijk.. - HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p2 [nr. 6] (mijn lief heeft mij verlaten)* NLB Mijn lief… - HBoerenl Mortier(2)1709 (1709]), p2 [nr. 7] - Pels Mz1717 (1717), p154 [nr. 72] - Luiken DL1671 (1671), p82 [nr. 36] - Luiken DL1671 (1671), p84 [nr. 37] - Eeke KHL1698 (1698), p455 [nr. 138] 23 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Geen titel 27, f66r x x x x Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Prins Conde 28, f66r Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Philis Mijn Tweede Ziel 29, f66r Courante Monsieur, Object Adorable Courante Monsieur (1) NLB: - Placker EvLeeuwerik(1)1682 (1682), p234 [nr. 158]* - Cuilemborgh GZR1683 (1683), p5 [nr. 3] - Gargon NTV1686 (1686), p98 [nr. 39]* - Tuinman MSG1709 (1709), p201 [nr. 67* - Pels Mz1717 (1717), p94 [nr. 46] - HsAengwarda1757 (1757), p7 [nr. 4] Milody: - Overeenkomsten met: HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 1p65 [nr. 76] 68 maal in NLB, eerste en laatste: - HsBsKB 19544 (1635 ca.) - RbLijster1785 ([1785 c.]), p61 [nr. 32] Vermeldingen zonder muzieknotatie Suggestie: Sa Allons op dragon - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f77v [nr. 73] 8 in NLB (Voor Sa Allons op dragon). Geen voor Prins Conde. Eerste, laatste. - Loslied 17e eeuw (1600-1699]) [nr. 109] - Makrolletje1678 (1678), p6 [nr. 2] - Focquenbroch AW(2)1766 (1766), p223 [nr. 49] - Scheurleer VV(2)1914 (1914), p418 [nr. 25] 24 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie La Moutarde Remomee 30, f66v La Moutarde Novelle La Moutarde Réformée - Swaen ZZ1664 (1664), p331 [nr. 144]* - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p7 [nr. 145]* - I-HsGresse (1680 ca.), f4v [nr. 7]* - Sweerts ZT1702 (1702), p65 [nr. 22] (NEE Petit Bordeaux (nr.34)) - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f144v [nr. 5]* 24 maal in NLB, Waaronder: - HsTerBorchP1652 (1652-1660), f84r [nr. 69] - HaNachtegaal1659 (1659), p6 [nr. 4] - KoninginHongarije1746 (1746), p71 [nr. 33] La Moutarde 31, f66v Ma Commère quand je danse, vroutie komt by mij eens aan, altijd bennen de boeren dronken, hakkebord (op de ketel), cotiglion. Ma commère quand je danse 24 met muzieknotatie in NLB, doorlopend de 18e (en 19e) eeuw, onder meer: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p3 [nr. 135]* - I-HsGresse (1680 ca.), f4r [nr. 6]* - HBoerenl Roger(4)1709 (1709]), p6 [nr. 17]* - HBoerenl Mortier(4)1709 (1709]), p6 [nr. 17] - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f145r [nr. 7]* - HsDHNMI 21K17 ([1730 c.]), [p15] [nr. 18] (Link NLB werkt niet, 30-3-14) - HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f12r [nr. 60]* Laatste: - Coll Boekenoogen(5) (1930]) (niet kunnen controleren) RISM: - (D-Mbs/ Mus.ms. 1511f) RISM ID no. 450058817, la moutarde. - (D-Mbs/ Mus.ms. 1578) RISM ID no. 450113471, dance in F, nr. 8 - (I-BGc/ N.C.3.4) RISM ID no. 850022884, Cotiglion. - ThMinnewit(2)1710a (1710), p115 [nr. 69] - Wodana (1843), p196 [nr. 40] - HaBosVZ1875 ([1875±]), p23 [nr. 17] - VolkTaal (1888-1895), 001: p61 [nr. 81] - DuToit SAVP1924 (1924), p192 [nr. 499] 25 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Rosemont 32, f66v Rozemond die lag gedoken, Phylis kwam philander tegen. 31 in NLB Eerste, laatste: - Bolognino GL1645 (1645), p209 [nr. 104]* - Swaen ZZ1664 (1664), p74 [nr. 33]* - Swaen ZZ1664 (1664), p482 [nr. 206] - HsHanekuijk1703 (1703 vanaf), p97 [nr. 139]* - HBoerenl Mortier(2)1709 (1709]), p1 [nr. 3] - HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p1 [nr. 2]* - HsVolksmelodieën (1755-1773), [p253] [nr. 624] - Van Duyse (1903-1908), I, p663 [nr. 297]* (eerste melodie, Hij geeft ook een variatie, als in Pers UHS1648 (1648), p158 [nr. 93]) 168 in NLB, eerste en laatste: - Krul CO1640 (1640), f53r [nr. 4] - Krul MSD1640 (1640), 2p1 [nr. 9] en [2p11, nr.17] - Pers BLW1640 (1640-1648), p157 [nr. 78] en [p237, nr.113] - Vollenhove KruistrGez1750 (1750), p264 [nr. 71] - VrOMinnaar_onbekend (1768?]), 93 [nr. 93] - Geuzenlb1924 (1924-25), 2p311 [nr. 237] Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties La Mareschal 33, f67r Vermeldingen zonder muzieknotatie x La Maréchal - HBoerenl Roger(9)1713 (1713+]), p8 [nr. 29]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f145r [nr. 8]* 26 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Petit Sos d’Bourdous 34, f67r Petit Bordeaux NLB: Verschillende varianten (ook Petit Bordeaux (REF), o.m. Stalpart ExtrCat1631 (1631), p252 [nr. 83] Die is anders..) Wel: - Lodenstein US1676 (1676), p181 [nr. 57*], en [p232, nr.67] - Sluiter EB1687 (1687), p100 [nr. 17] (nog zevenmaal) - Sluiter TC1688 (1688), p14 [nr. 2] (niet kunnen controleren) - Sweerts ZT1702 (1702), p65 [nr. 22]* - Tuinman MSG1709 (1709), p311 [nr. 106] - HBoerenl Roger(9)1713 (1713+]), p11 [nr. 41]* - Sweerts SGZ1725 (1725), p94 [nr. 29] (niet kunnen controleren) - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f145r [nr. 9]* 94 (98 – Petit Bordeaux (REF.)..) in NLB: eerste en laatste: - Laurierkrans1643 (1643), p43 [nr. 43] - Verhaak GLbGrave1963(1667) (1963]), p54 [nr. 38] (nog driemaal) - Bussingh GezGerefKerk1796 (1796), p152 [nr. 25] La Marionette 35, f67r Oude Wijven, La Diablesse, Moll Peatl(e)y La Marionette NLB: - Swaen ZZ1664 (1664), p56 [nr. 26]* - HBoerenl Mortier(3)1709 (1709]), p18 [nr. 51] - HBoerenl Roger(3)1712 (1712+]), p16 [nr. 47]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f145v [nr. 12]* - HsDHNMI 21K17 ([1730 c.]), [p77] [nr. 87] (Link NLB werkt niet (26-3-14) - ContraDansen1735 (1735 ca. [?]), p8 [nr. 10] - HsDHNMI 4G86 (1750]), p57 [nr. 95]* - HsVolksmelodieën (1755-1773), [p36] [nr. 84], en [p189, nr.454] RISM: - (D-Mbs/ Mus.ms. 1511f), la marionette, RISM ID: 450058806 - (D-Mbs/ Mus.ms. 1511e),-1650-1700- la diablesse, RISM ID: 450058794 (zonder ritmeaanduidingen) - Moll Peatley, (GB-Lbl/ Add. 29371),-1700-1850- RISM ID: 806351615 - Moll Peatly (US-NYp/ Drexel 5609) -1750-99- RISM ID: 000105314 Vermeldingen zonder muzieknotatie Colonial Dancing: Voorkomend als Moll Peatley en Moll Peatly, The New Way, in onder meer Playford, 1701. 13 resl. In NLB, eerste en laatste: - DCSchichtje(2)1656 (1656), p57 [nr. 21] en [p175, nr68] - Crook NiHoSp1732 (1732), p190 [nr. 64] 27 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie La Fairenis 36, f67v La Fratremis Fairenis NLB: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p10 [nr. 154]* - HBoerenl Roger(10)1713 (1713+]), p20 [nr. 67]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f146r [nr. 14]* (zonder titel) RISM: (S-N/ Finspong 9096:10), RISM ID no. 190015439 x Boure de Langerack 37, f67v Wat is verandering een schone zaak. Bourrée de Langerak NLB: - HBoerenl Roger(7)1711 (1711ca.]), p7 [nr. 25]* - HBoerenl Roger(12)1713 (1713+]), p9 [nr. 28]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f146r [nr. 15]* RISM: - (B-Bc/ 27220):RISM ID: 704003514 (eind 17e, begin 18e eeuw), klavecimbelstukken, achttiende eeuw. Alfred-Camille Wotquenne, collectie: 704003490 - HsTerBorchP1652 (1652-1660), f81r [nr. 66] - DCSchichtje(2)1656 (1656), p79 [nr. 30], en [p139, nr.56] - HaNachtegaal1659 (1659), p23 [nr. 11] - Blasius FK1663 (1663), p87 [nr. 14] - NeptZeewagen1671 (1671]), p54 [nr. 38] - Crook NiHoSp1732 (1732), p151 [nr. 48] - Verhaak GLbGrave1963(1667) (1963]), p147 [nr. 87] La Boure 38, f68r La Bourrée - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f146r [nr. 17]* x 28 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Gavotte 39, f68r Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Gavotte d’anjou 40, f68v Ick moet wesen bij mijn wijf, gavotte du roi. Gavotte d’anjou - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p2 [nr. 133]* - Tuinman MSG1709 (1709), p273 [nr. 94]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f146r [nr. 19]* (Melodienorm!!) - HsTerBorchP1652 (1652-1660), f4r [nr. 2], en [f106r, nr.85] - Blasius FK1663 (1663), p116 [nr. 29] - Elzevier GV1664 (1664), fB3r [nr. 3] - Bellemans LP1674 (1674), p119 [nr. 58] - Stichter ONiGeLi1724 (1724), p32 [nr. 32] - TempelZG1750 (1750), p37 [nr. 20] - Focquenbroch AW(2)1766 (1766), p185 [nr. 11] en [p188, nr.14] en [p192 nr. 18] - VrZanggodinnen1781 (1781), 001: p326 [nr. 17] - VrZanggodinnen1781 (1781), 002: 226 [nr. 19] Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Gavotte - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f146r [nr. 18]* x La Cardinael 41, f68v zie nr. 22 29 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties La Secilia 42, f69r Wonderbaer was den boom Cecilia NLB: - Harduyn GL1620 (1620), p126 [nr. 38] (VAR) - Mechelen BRGU1631 (1631), p53 [nr. 22] - GNachtegaal1634 (1634), 1: p46 [nr. 13] (VAR) (niet kunnen controleren) - Swaen ZZ1664 (1664), p16 [nr. 10]* - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p19 [nr. 183]* - Placker EvLeeuwerik(1)1682 (1682), p241 [nr. 162]* en [p253, nr.206] en [p295 nr.228] - Sluiter Gz1687 (1687), p72 [nr. 36], nog driemaal - Sluiter TC1688 (1688), p122 [nr. 30] (niet kunnen controleren) - Tuinman MSG1709 (1709), p321 [nr. 109]* - HBoerenl Mortier(1)1709 (1709]), p5 [nr. 16] - HBoerenl Roger(1)1712 (1712+]), p4 [nr. 14]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f147r [nr. 24]* - HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f7r [nr. 31] - HsMusicqBoek1740 (1740+), p35 [nr. 56] - NiHSchouwburg(1)1751 (1751]), p4 [nr. 7] - HsVolksmelodieën (1755-1773), [p10] [nr. 22] - HsDHaKB 133K27 ([1770 c.]), nr14 [nr. 14] - HsDHNMI 4G85, p41 [nr. 96]* Laatste: - Veldhuyzen Prisma ([1961]), p97 [nr. 59] Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend RISM - 133 Instrumental pieces - i; Abschrift; S-N; Finspong 9096:9, RISM ID no. 190016941 - 106 Pieces - vl; Abschrift; S-N; Finspong 9096:10, RISM ID no. 190015459 NLB: totaal van 142 resultaten (incl. muzieknotaties). Eerste, laatste, en veelvoorkomend - Mechelen CGV1639 (1639), p69 [nr. 29] -DCSchichtje(2)1656 (1656), p120 [nr. 50] en [p162, nr.64] - NeptZeewagen1671 (1671]), p85 [nr. 55] - SNachtegaal1684 (1684), p1 [nr. 2] (en nog +20x) Meeste overeenkomsten met Vaxjo. Grote verschillen tussen alle aanwezige versies… 30 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend Van Joosie 43, f69r O Wein was bist du O wein was bist du NLB: - HaZomerbloempjes1651 (1651), p88 [nr. 88] - HaNachtegaal1659 (1659), p223 [nr. 81]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f147r [nr. 27]* 31 res. NLB, eerste en laatste, veelvoorkomend. - Boelens OT1648 (1648), fA6v [nr. 3] - Focquenbroch AW(1)1766 (1766), p319 [nr. 15] - Kossmann NS1941 (1941), p64 [nr. 20g] Stockedans 44, f69v Stokkendans (1) NLB, verschillende varianten. Stokkendans (1) de volgende: - Swaen ZZ1664 (1664), p457 [nr. 197]* - HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p1 [nr. 1]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f147v [nr. 29]* RISM: 46 Pieces - vl; Abschrift; S-N; Finspong 9096:6 19 in NLB, eerste en laatste: - Fontein Vingertuig1645 (1645), p177 [nr. 76] - KwGodin1750 (1750), p63 [nr. 33] Geen titel 45, f69v Suggestie: Branle Bourgeois Milody: - HBoerenl Roger(10)1713 (1713+]), p20 [nr. 68]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f147v [nr. 30]* RISM: - Französische Aria - d-Moll; cemb; Abschrift; D-CEbm; DO 618, RISM ID no. 450103241 - Ein Lied - C-Dur; keyb; Abschrift; D-Lr; Mus.ant.pract. K.N. 148RISM ID no. 450100937 x Onaf. 31 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Gavotte Roijael 46, f69v Tricottes de Blois, Arien/aria/air. RISM: - 197 Keyboard pieces - Abschrift; D-CEbm; DO 618, 1653-70, Hildebrand, Johan — Öhlmann, Friedrich — Meind, Hans Heinrich Melodie: (air) RISM IDNo: 450103168 - 28 Pieces - cemb; Abschrift; US-NH; Ma.21.H59, Tricottes de Blois, 1650-99, Matthias Weckmann, Französische Art Instrument | Stücklein. RISMIDNo: 000104250 - Lalande 47, f70r Gavotte de la princesse, Marleburg Mijnheer Lalande NLB: 25. Eerste, laatste en veelvoorkomend. - Swaen ZZ1664 (1664), p298 [nr. 131]*, en [p321, nr.140] - HsCourt1690 (1674-1690ca.) [nr. 8]* - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p5 [nr. 141]* - I-HsGresse (1680 ca.), f8v [nr. 15]* - HBoerenl Roger(4)1709 (1709]), p14 [nr. 43] (Marleburgh) (VAR?) - HBoerenl Mortier(4)1709 (1709]), p14 [nr. 43] - HBoerenl Mortier(2)1709 (1709]), p15 [nr. 51] - HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p11 [nr. 48]* - HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f24v [nr. 114]* en [f33r, nr.147]* en [f41r, nr.176]* - HsDHNMI 4G85, p40 [nr. 95] VAR! NLB: 83 resultaten. Eerste, laatste en veelvoorkomend: - BMoeselken1659 (1659), p185 [nr. 61] - NeptZeewagen1671 (1671]), p73 [nr. 50] - Focquenbroch AW(2)1766 (1766), p176 [nr. 3] - Verhaak GLbGrave1963(1667) (1963]), p8 [nr. 7] en [p19, nr.15] 32 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie La Moutarde Troisième 48, f70r La Moutarde Troisième Milody: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p6 [nr. 144]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f148r [nr. 34]* RISM: - La Moutarde troisième - C-Dur; vl; Abschrift; S-N; Finspong 9096:10 RISM IDno.: 190015432 x Heij hoe helder schijnt het maentje 49, f70r Hei hoe helder schijnt het maantje 6 in NLB: - Fontein Vingertuig1645 (1645), p222 [nr. 99]* - HaWinterbloempjes1647 (1647), p88 [nr. 34]* - MScharrezoo1650 (1650), p124 [nr. 42]* - Swaen ZZ1664 (1664), p113 [nr. 52]* - HBoerenl Roger(12)1713 (1713+]), p23 [nr. 73]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f148r [nr. 38]* 39 in NLB, eerste laatste en veelvoorkomend: - Stalpart GJF1635 (1635), p1204 [nr. 519] - Stribee ChaosVC(2)1643 (1643]), p97 [nr. 25] en [p108 nr.28] - HsTerBorchP1652 (1652-1660), f8r [nr. 6] - NeptZeewagen1671 (1671]), p37 [nr. 23] - AmSchouwb(2)1769 (1769), p42 [nr. 16] - HetBoek (1912-1966), 025: p232 [nr. 16] 33 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend Conpeer ick zegh u voor gewis 1 50a, f70v Het Vierkant, Eerste musketier, Branles (?) Eerste musketier 12 in NLB. - Blasius FK1663 (1663), p149 [nr. 47]* - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p8 [nr. 148]* - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f79r [nr. 80]* - Lodenstein US1676 (1676), p1 [nr. 1] - HBoerenl Mortier(3)1709 (1709]), p16 [nr. 43] - HBoerenl Roger(3)1712 (1712+]), p13 [nr. 39]* - HBoerenl Roger(11)1713 (1713+]), p12 [nr. 32]* - HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f2v [nr. 10]* - HsGruijtters BB1746 (1746), p110 [nr. 142] - NiHSchouwburg(3)1754 (1754]), p19 [nr. 43] - HsVolksmelodieën (1755-1773), [p39] [nr. 90] - HsDHaKB 133K27 ([1770 c.]), nr68 [nr. 68]* RISM: - La Musquetaire - D-Dur; vl; Abschrift; S-N; Finspong 9096:10 RISM IDNo.: 190015435 26 in NLB. Eerste, laatste en veelvoorkomend. - Omazur LC1663 (1663), p50 [nr. 24] - Focquenbroch AW(2)1766 (1766), p198 [nr. 24] - LeJeune NVz1828 (1828), p55 [nr. 3] Lully Conpeer ick zegh u voor gewis 2 50b, f70v Derde musketier NLB: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p8 [nr. 150]* - HBoerenl Roger(11)1713 (1713+]), p13 [nr. 34]* RISM: - Musquetaire - D-Dur; vl; Abschrift; S-N; Finspong 9096:10 RISM IDNo.: 190015437 - Blasius FK1663 (1663), p151 [nr. 48] - Focquenbroch AW(2)1766 (1766), p199 [nr. 26] Lully, tweede en derde musketier in HsB omgekeerd vgl. met andere hs. 34 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Conpeer ick zegh u voor gewis 3 50c, f70v Tweede musketier NLB: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p8 [nr. 149]* - HBoerenl Roger(11)1713 (1713+]), p12 [nr. 33]* RISM: - Musquetaire – D-Dur; vl; Abschrift; S-N; Finspong 9096:10 RISM IDNo.: 190015436 - Blasius FK1663 (1663), p160 [nr. 52] - Focquenbroch AW(2)1766 (1766), p199 [nr. 25] Lully Daer Was een boer in Vlaendere 51, f71r Het Was een boer uit Vlaanderland NLB: - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f148r [nr. 39]* 13 in liederenbank, Toegekend: - DAL1639 ([1639+]), f31 [nr. 3] Aangegeven, eerste en laatste: - DCSchichtje(1)1652 (1652), p71 [nr. 30] - ApVastenavg1750 (1750±]), p25 [nr. 19a] Vulkanus ofte Hamerslag 52, f71r Smits Courante, o herders laat uw bokken en schapen. Vulkanus NLB: - HMeibloempjes1649 (1649), p5 [nr. 2]* - Olipodrigo(1)1654 (1654), p107 [nr. 26] (Niet kunnen controleren) - Sweerts ZT1673 (1673), p5 [nr. 4] (niet kunnen controleren) - HBoerenl Roger(12)1713 (1713+]), p12 [nr. 39]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f148v [nr. 40]* - HsBeiaard1728 (1728), p12 [nr. 19] (niet kunnen controleren) - Willems OVLd1848 (1848), p428 [nr. 201] - AlberdingkThijm ONiKe1852 (1852), p55 [nr. 29] - Van Duyse (1903-1908), III, p1906 [nr. 1083] (niet kunnen controleren) - Bruning GLN1948 (1948), p92 [nr. 53] (niet kunnen controleren) - Smijers Volksldb1952 (1952]), p38 [nr. 15] (Niet kunnen controleren) Vermeldingen zonder muzieknotatie 13 in NLB: eerste en laatste. - Lixbona HN1644 (1644), p115 [nr. 25] - Gaarkeuken1746 (1746-1747), 006: p10 [nr. 213] - Rasch CantNat1985(16xx) (1985 [16xx]), 2p377 [nr. 75] 35 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Goedenavont Neeltje 53, f71v La Affront Suggestie: La Fronde/la Affront (Nu nog Goedenavont Neeltje) NLB: Goedenavont Neeltje NIET GELIJK AAN ‘Goedenavond Neeltje uit - HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f2r [nr. 7] Wel gelijk aan: (La fronde) - Swaen ZZ1664 (1664), p33 [nr. 17]* - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p16 [nr. 174]* - HBoerenl Roger(11)1713 (1713+]), p14 [nr. 39]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f149r [nr. 45]* Ook: HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p16 [nr. 175] Vermeldingen zonder muzieknotatie RISM-opac Ook hier twee, net als in Finspong 9098. - La Fronde – G-Dur; vl; Abschrift; S-N; Finspong 9096:10 RISM ID no. 190015457 - La Fronde – C-Dur; vl; Abschrift; S-N; Finspong 9096:10 RISM ID no. 190015463 Goedenavont Neeltje: 7 in NLB, eerste, laatste. - ItKwakzalver1694 (1694), p60 [nr. 32] - DeHelicon1720 (1720), p38 [nr. 32] La Fronde, 17 in NLB, eerste, laatste: - DCSchichtje(2)1656 (1656), p157 [nr. 62] - Focquenbroch AW(2)1766 (1766), p202 [nr. 31] - Coll Boekenoogen ([1891-1930]) 36 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Joannis Plackets 54, f71v Jan koopt men een kermis, de lustighe boer. Joan’s Placket is torn - 18 maal in NLB, eerste (Na HsB), laatste - HsHanekuijk1703 (1703 vanaf), p93 [nr. 153]* -- HBoerenl Roger(4)1709 (1709]), p16 [nr. 50]* - HBoerenl Mortier(4)1709 (1709]), p16 [nr. 50] - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f149r [nr. 46]* - Coers LGN1920 (1904?-1936?]), 118: p5 RISM: - Joan's placket - G-Dur; cemb; Abschrift; US-NYp; Drexel 5609 RISM ID no. 000105325 (opvallend: noot: It's not the tune "Joan's placket is torn" published in WooldridgeC 1893) Maar is wel degelijk de melodie hier.. - Joan's placket - G-Dur; treble; Abschrift; GB-Lbl; Add. 29371 RISM ID no. 806351563 (Inscription in pencil gives alternative titles, Hoity Toity, and Jumping John) - UtVrede1718 (1718), p35 [nr. 19] - Marsdrager1754 (1754), p10 [nr. 5] - HernhNachtegaaltje(1)1757 (1757), p54 [nr. 28] - Lynslager VluEn1785 (1785), p12 [nr. 18] - Kermisliederen1835 ([1835 c.]), p16] [nr. 8] - Coll Boekenoogen ([1891-1930]) (viermaal) In Playford (1687), en in Feuillet (1706). Sarabande 55, f71v NLB: - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f149v [nr. 50]* RISM: - Saraband - G-Dur; keyb; Abschrift; D-Lr; Mus.ant.pract. K.N. 148* RISM ID no. 450100911 x 37 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Susanna uit den Schrift 56, f72r Verjubileer u gij venus’ jongens, mijn here van Mallegem, Menistenzusje Verjubileer u gij venus’ jongens NLB: - I-Phalèse TM1563-12 (1563), f65r [nr. 7] - I-Phalèse HoCi1570-3 (1570), f80r [nr. 21] - Stalpart GJF1635 (1635), p807 [nr. 329] - Wits SBOLST1649 (1649), p232 [nr. 91] - Swaen ZZ1664 (1664), p99 [nr. 45]* - Wits SBOLST1707 (1706+?]), p405 [nr. 22] - HBoerenl Mortier(4)1709 (1709]), p2 [nr. 5] - HBoerenl Mortier(1)1709 (1709]), p6 [nr. 20] - HBoerenl Roger(1)1712 (1712+]), p5 [nr. 18]* - Willems OVLd1848 (1848), p139 [nr. 48] - Snellaert ONL1864 (1864), p54 [nr. 51] 79 in NLB, eerste, laatste e.d. - AntwLb1544 (1544), f63v [nr. 113] - NLusthof1607 (1607]), 1p87 [nr. 70] - Bredero GrLb1622(1975) (1622(1975)), p410 [nr. 114] - HoraeBelgicae NVl1856 (1856), p77 [nr. 23] en [p78, nr.24] - Geuzenlb1924 (1924-25), 1p227 [nr. 93] en [p265, nr.110] Cooker Jansen 57, f72r Koker Janszen 2 in NLB: - HBoerenl Roger(7)1711 (1711ca.]), p6 [nr. 23]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f151v [nr. 66]* 20 in NLB, eerste, laatste. - AmVrolijkheid1647 (1647), p23 [nr. 8] - NThMinnewit(4)1731 (1731), p3 [nr. 1] 38 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend Hansie Sne het koren was Langh 58, f72r It is ein boiken kamen in land Hansje sneed het koren NLB: eerste en laatste. (niet te controleren naast Växjö..) - HsThysius (1595-1630), f431r [nr..768] en [f435r, nr. 775 en 776] - I-Hove Flor1601 (1601), f110r [nr. 19] - Pers BLW1640 (1640-1648), p153 [nr. 75] - Playford EDM1651 (1651), p53 [nr. 53] - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f151v [nr. 68]* - FrysSjongt1943 (1943), p145 [nr. 99] - Alpers ANDVl1960 (1960), p84 [nr. 1] - HsFitzwilliam VB1963(1609) (1963 en 1899 [1609-1619 ca.]), 2p494 [nr. 188] RISM: - Hansie snee het kooren was lang - C-Dur; i; Abschrift; S-N; Finspong 9096:15 RISM ID no. 190017301 - Hans sneyt dat coren wat lanck - D-Dur; carillon; Abschrift; B-LVu; P 195 RISM ID no. 702006093 (Bemerkungen zum Material: melody only; [remark in the margin:] "het 2. deel maar eens";) 83 in NLB. Eerste en laatste, opvallende. - HsLdGA Ga1474 ([1590 c.] [na 1594]), f25r [nr. 23] - Stapel LusthofZ1681 (1681), p475 [nr. 199] - DVolksld1976(6) (1976), nr136 [nr. 136] Ook in Engeland populair geweest (opvl. Ook in combinatie met engels ballet dat hier op volgt). Ballet Engloijs. Suite van Charles Coleman. Delen 1,2,3, en 5 (Sarabande) zijn hier onderdeel van. Het 4e deel in HsB, langsaem, komt hierin niet voor. Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Ballet Engloijs 1 59a, f72v Muzikale concordanties NLB: - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f153r [nr. 85]* Vermeldingen zonder muzieknotatie Ballet anglais (+ allemande?) RISM: - Suites - i; Abschrift; US-NH; Misc. Ms. 170, Filmer 3 RISM ID no. 900000984 Ook in : The British Library, London (GB-Lbl/ Add. 63852) RISM ID no.: 806252117 (ook na elkaar, eerste deel hier: Allemande. De Sarabande van Coleman (denk ik toegekend door RISM, het lijkt alsof het niet in het manuscript staat. Logischerwijs zouden dan de andere drie ook van Coleman zijn). x 39 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Ballet Engloijs 2 59b, f72v Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Ballet Engloijs 3 59c, f73r Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Ballet Engloijs 4 Langsaem 59d, f73r Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Ballet Engloijs 5 Sarabande 59e, f73r Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties La Boivinette 60, f73v Vermeldingen zonder muzieknotatie La Boivinette (2) NLB: - HBoerenl Roger(12)1713 (1713+]), p24 [nr. 77]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f154v [nr. 88]* 18 in NLB, eerste en laatste - AmMinnebeekje1645a (1645), p288 [nr. 109] - Meulen AR1707 (1707), p68 [=86] [nr. 34] 40 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties La Prinsesse 61, f73v Princesse Nouvelle, de harderinnetjes, Philida schoon veldgodinne La Princesse (2) NLB: - Swaen ZZ1664 (1664), p305 [nr. 134]* - KlavierbEyl1959(1671) (1671), p20 [nr. 12] - KlavierbEyl1959(1671) (1671), p41 [nr. 20] (Georg Berff?) - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p28 [nr. 209]* - Placker EvLeeuwerik(1)1682 (1682), p211 [nr. 145]* - HBoerenl Roger(4)1709 (1709]), p7 [nr. 22]* - HBoerenl Mortier(2)1709 (1709]), p28 [nr. 93] - HBoerenl Roger(9)1713 (1713+]), p14 [nr. 55]* - HsVäxjöSB (begin 18e eeuw]), f154v [nr. 89]* - HsVolksmelodieën (1755-1773), [p80] [nr. 184] - NiHSchouwburg(4)1756 (1756]), p8 [nr. 17] RISM: - La Princesse - g-Moll; cemb; Abschrift; S-SK; 493 b (nr 31) 1659, RISM ID no. 190007275 - La Princesse - d-Moll; cemb; Abschrift; D-Mbs; Mus.ms. 1511e, 16501700, RISM ID No.: 450058793 - La Princesse - keyb; Abschrift; S-Uu; Ihre 284, 1675-85, RISM ID No: 190006301 - Passepied de la princesse - F-Dur; vl, fl, ob; Abschrift; S-Ska; ohne Signatur, 1700-1710, RISM ID No: 190016380 Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend 27 in NLB, eerste en laatste: - Heemskerck MK1622 (1622), [p208] [nr. 4] - Placker EvLeeuwerik(2)1682 (1682), p258 [nr. 205] Bij Ihre: Lied is van ‘P.M.B.’.., Georg Berff (Klavierboek Eyl) Drie Boere Drie 62, f73v Drie Boeren drie NLB: - HBoerenl Mortier(1)1709 (1709]), p3 [nr. 8] - HBoerenl Roger(1)1712 (1712+]), p2 [nr. 7]* - HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f11v [nr. 55] * x HsBvariant anders, verre verwant? 41 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Compeer is in den hemel 63, f74r La Valiere (Samenvoegen melodienormen?) Pier is in de hemel NLB: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p10* [nr. 155] (La Valière) RISM: - La Valiere - F-Dur; vl; Abschrift; S-N; Finspong 9096:10, RISM ID No: RISM ID no. 190015441 Pier is den hemel: 9 in NLB: - HaLapmantje1666 ([1665+]), p39 [nr. 16] en [p52, nr.22] - HlLeeuwerikje1672 (1672), p115 [nr. 26] - KOpdisser1678 (1678), p95 [nr. 23] en [p148, nr.40] - SdNachtegaaltje1679 ([1678+]), p74 [nr. 38] - Tradel ZSR1680 (1680), p99 [nr. 52] - HaFaam1721 (1721), 53 [nr. 53] - MinnebroersZak1799 (1799), p74 [nr. 74] La Valiere, 2 in NLB: - Verhaak GLbGrave1963(1667) (1963]), p148 [nr. 88], en [p173, nr.105] 42 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Wilhelmus van Nassauwe 64, f74r Wilhelmus NLB: (Totaal van 588 liederen, met en zonder muzieknotatie). Eerste en laatste, veelvoorkomend. Variaties van het Wilhelmus zijn talrijk. Maar wel duidelijk verwant. - DeuchS1575b (1575]), fFf4v [nr. 9] - HsThysius (1595-1630), f351v [nr. 578] (nog vijfmaal) - Stalpart GJF1635 (1635), p236 [nr. 84] (nog zevenmaal) - Swaen ZZ1664 (1664), p76 [nr. 34] (nog tweemaal) - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p27 [nr. 208] - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f79r [nr. 81] - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f79r [nr. 82] - HBoerenl Roger(5)1712 (1712+]), p2 [nr. 6] - Willems OVLd1848 (1848), p72 [nr. 27] - Heije NL(1)1865 ([1865]) [nr. 19] - EigenLied1966 (1966), p188 [nr. 93] RISM: - uit collectie met Nederlandse muziek uit 1767, Wilhelmus - D-Dur; vl; Abschrift; B-LVu; P206 (49) RISM ID No: 702004017 - Twee marsen: Marche Wilhelmus des Nassau - C-Dur; tr (4), timp; Abschrift; D-DS; Mus.ms 1223/7b , rond 1800RISM ID No: 450030348 - Collectie volksliederen, Wilhelmus van Nassouwe - D-Dur; pf; Abschrift; D-LEm; Becker III.5.37 1825-50 RISM ID: 225004205 NLB: veel. Eerste en laatste, veelvoorkomend. - Loslied 16e eeuw (1500-1599]) [nr. 2] - Pers BLW1640 (1640-1648), p34 [nr. 3] - Focquenbroch AW(2)1766 (1766), p204 [nr. 34] - Klöters Zaltbommel (1993.), p13 [nr. 1] Hemel Oppervooght 65, f74r Dartel Venus’ Wicht, Le Chat a Mange Dartel Venus’ Wicht X 14 in NLB: eerste en laatste: - HlLeeuwerikje1672 (1672), p131 [nr. 30] - Coll Nijhoff (1700 ca.]), p271 [nr. 123] en [p899, nr.382] - Scheurleer VV(3)1914 (1914), p35 [nr. 6] 43 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Ariaentie u oogjes lodderlijck staan 66, f74v La Galjaerde (?), Cupido (?) (Deze twee zijn in elk geval aan elkaar gelijk. Melodienorm!) Ariaantje uw oogjes. Milody: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p11 [nr. 157]* (La Galjaerde) - HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p12 [nr. 54]* ( La Galjaarde) - HBoerenl Roger(5)1712 (1712+]), p17 [nr. 50]* (Cupido) - ASpinhuis1680 (1680), 12 [nr. 12] (Cupidootje anhoort mijn minneklagt) Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties O Saligh Heijligh 67, f74v Jerusalem gij Schoone stad. O zalig heilig Bethlehem 387 vermeldingen in liederenbank (incl. zonder muzieknotatie). Eerste en laatste, e.d. - Bataille Airs(1)1608 (1608), f14v [nr. 13] - Prieel1617 (1617), p64 [nr. 36]* - Stalpart GJF1635 (1635), p148 [nr. 50] (nog vijfmaal) - Pers BLW1640 (1640-1648), p219 [nr. 110] - Swaen ZZ1664 (1664), p372 [nr. 160]* - KlavierbEyl1959(1671) (1671), p17 [nr. 11] - HBoerenl Roger(10)1713 (1713+]), p2 [nr. 7]* - HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f9v [nr. 44]* - Willems OVLd1848 (1848), p451 [nr. 216] - Veurman Adelijn1966 (1966), p61 [nr. 32] Vermeldingen zonder muzieknotatie Eerste en laatste. Gedurende hele 17e eeuw veelvoorkomend. Vraagteken: - VhL1559 (1559?] 1598), fNn7r [nr. 182] Zeker: - HsNijUB 62 (eind 16e-begin 17e eeuw), f143r [nr. 64] - GLusthof1632 (1632), p17 [nr. 5] - VeurmanBax LDWF1944 (1944), p237 [nr. 134] - Rasch CantNat1985(16xx) (1985 [16xx]), 2p367 [nr. 16] 44 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Het daget uijt den oosten 68, f74v Scheijde bitter scheijden ? Het daagt in de oosten (2) Verschillende varianten in NLB, een totaal van 232 (met en zonder muzieknotatie) eerste en laatste, Het daagt in de oosten (2): - Stalpart ExtrCat1631 (1631), p126 [nr. 42] - Stalpart GJF1635 (1635), p48 [nr. 17] - DCSchichtje(1)1652 (1652), p148 [nr. 59] - Tuinman MSG1709 (1709), p265 [nr. 92]* - HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p10 [nr. 41]* (scheijde bitter scheijden) - Veurman Adelijn1966 (1966), p145 [nr. 72] NLB: - HsBsKB II2631-B ([1525 c.]), f52r [nr. 57] - HaNachtegaal1659 (1659), p38 [nr. 15] - Douma SdHeils1933 (1933]), p125 [nr. 201] Minuet 69, delen b,c, en d lijken afkomstig van Lully. a niet kunnen terugvinden als zodanig. Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Minuet 69a, f75r x x RISM: - Minuets - C-Dur; cemb; Abschrift; S-Uu; Ihre 285RISM ID No: 190004831 x 45 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie NB? 69b, f75r x x RISM: - Phaëton - cemb; LWV 61/2; Abschrift; US-BEm; MS 777 , menuet C-Dur. RISM ID no. 000118106 - Phaëton - LWV 61/6, LWV 61/2, LWV 61/3, LWV 61/7, LWV 61/4; Abschrift; etc; S-Uu; Vok. mus. i hs. 18:11 RISM ID no. 190024980 (ook 69d hierin, troupe d’astre) - Phaëton - vl; Abschrift; GB-Ob; MS. Mus. Sch. C.44, RISM ID no. 800262673 - Phaëton - LWV 61/1, LWV 61/37, LWV 61/40, LWV 61/2, LWV 61/3; Abschrift; US-LAum; Ms 41, RISM ID no. 000112976 - Phaëton - C-Dur; vla da gamba; LWV 61/2; Abschrift; US-NH; Misc. Ms. 421 RISM ID no. 900003207 - Prologue. Troupe de Compagnes d'Astrée dansante, Phaëton - V (13), Coro (2), orch; LWV 61; Druck; D-Bsommer; Mus.pr. Lully 2, RISM ID no. 452521141 - Phaëton - i (2), bc; LWV 61/1, LWV 61/14, LWV 61/15, LWV 61/2, LWV 61/27, LWV 61/25, LWV 61/6, LWV 61/7, LWV 61/37, LWV 61/41; Abschrift; D-SÜN; Ms 59 RISM ID no. 450027764 (ook 69c hierin, 1.7.1 i 1, 3/4 [heading, p.174:] Menuet.; a-Moll, en 69d 1.8.1 i 1, 3/4 [heading, p.175:] Menuet en Tio.; a-Moll) x Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie NB? 69c, f75v Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties NB? 69d, f75v Trope d’astre Vermeldingen zonder muzieknotatie x Via RISM: http://www2.musik.uu.se/duben/displayFacsimile.php?Select_Path=vm hs018,011c_p02_01r.jpg x 46 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Minuet d’ Dophijn 70a, f75v Leed een minnaar ooit Menuet Dauphin NLB: - Gargon NTV1686 (1686), p125 [nr. 52] - Pels Mz1717 (1717), p24 [nr. 12]* RISMLa Menuet de Mr le Dauphin - i; Abschrift; US-LAuc; fC697M4, RISM ID no: 000136466 x Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie NB? 70b, f76r x x x x Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Courant 70c, f76r Lest maal als ik uijt wandelen gink (?), Courante Simple (?) Suggestie: Courante Simple Via Milody Courant Simple, deze in NLB: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p2 [nr. 131]* - Placker EvLeeuwerik(2)1682 (1682), p265 [nr. 209] - Cuilemborgh GZR1683 (1683), p70 [nr. 34] - Tuinman MSG1709 (1709), p183 [nr. 58]* - HBoerenl Mortier(2)1709 (1709]), p1 [nr. 4] - HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p1 [nr. 3]* NLB, (Courant Simple) eerste en laatste, o.m. - BMoeselken1659 (1659), p99 [nr. 35] - HaNachtegaal1659 (1659), p103 [nr. 37] -BMoeselken1659 (1659), p255 [nr. 74] en [p305, nr.85] - Focquenbroch AW(2)1766 (1766), p205 [nr. 35] -Verhaak GLbGrave1963(1667) (1963]), p64 [nr. 42] (nog driemaal) Vermeldingen zonder muzieknotatie 47 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Kom Mijn Schone 71, f77v Kom gij schone veldgodin NLB: - Pers BLW1640 (1640-1648), p178 [nr. 90]* 9 in NLB, eerste en laatste: - GLusthof1632 (1632), p95 [nr. 37] en [p163, nr.68] - DeHelicon1720 (1720), p57 [nr. 45] Nu Onlangs 72, f77v Laatstmaal twee geliefden Laatstmaal twee geliefden NLB: - HBoerenl Mortier(2)1709 (1709]), p25 [nr. 82] - HBoerenl Roger(2)1712 (1712+]), p18 [nr. 79]* Verdere verwanten: - NiHSchouwburg(1)1751 (1751]), p12 [nr. 23] - HsVolksmelodieën (1755-1773), [p14] [nr. 30] 21 in NLB, eerste en laatste: - HaLapmantje1666 ([1665+]), p3 [nr. 1] (nog driemaal) - VrOMinnaar1768 (1768), p47 [nr. 24] - AmGK1796 (1796), p43 [nr. 26] - Lbl KB Wouters 03090 (1810 ca.]) [nr. 1] - DbSpeelwagen1825 ([1825 c.]), 44 [nr. 44] - NiOMarktschipper1831 (1831), p33 [nr. 17] Mars. Saa al on 73, f77v Sa bom bom, roert den trom Sa allons op dragon (?) NLB: Geen. Nog niet toegekend: - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f66r [nr. 28] Zie 28. 48 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Soeten Engelin 74, f78r Zoete engelin mijn uitverkorene NLB: - HBoerenl Roger(9)1713 (1713+]), p23 [nr. 84]* - Pels Mz1717 (1717), p100 [nr. 48]* - HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f2r [nr. 6]* Milody (Melodienormen toevoegen/aanpassen!) - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p21 [nr. 189]* - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f62r [nr.18j]* RISM: - Il est en aller au champs nanette - i; Abschrift; US-LAuc; fC697M4, RISM ID no. 000136544 (Collectie met franse dansen en airs, gedateerd 1669 (deel). Vermeldingen zonder muzieknotatie 12 in NLB, eerste en laatste: - Loslied 17e eeuw (1600-1699]) [nr. 104] - Verhaak GLbGrave1963(1667) (1963]), p135 [nr. 80] - Lixbona Kerstnacht1736 ([1736]), p39 [nr. 36] - MinnebroersZak1799 (1799), 44 [nr. 44] Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Couraagie 75, f78r Mon mari est a Paris NLB: - HsHanekuijk1703 (1703 vanaf), p37 [nr. 81]* - HBoerenl Roger(10)1713 (1713+]), p21 [nr. 69]* Milody (melodienormen aanpassen/toevoegen!): - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f58v [nr.5]* - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f61r [nr.18d]* Vermeldingen zonder muzieknotatie RISM: - Lira, (voor die mindt is ’t al maer windt), uit collectie met 105 liederen, On peut lire: "Melodien / van oude nederlandsche / Liederen. / Handschrift van het einde der XVIIe of van den / aanvang der XVIIIe eeuw", Bibliothèque royale de Belgique, Bruxelles (B-Br/ Ms [I] 19558 Mus), 17e, 18e eeuw. , RISM ID no. 704000049, Collectie ID: 704000006 30 in NLB, eerste en laatste. - Elzevier LA1667 (1667), p41 [nr. 4] (nog driemaal) - MRozenknop1667 (1667), p214 [nr. 111] (nogmaals) - Gaarkeuken1746 (1746-1747), 003: p7 [nr. 88] 49 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend Sa Helde 76, f78r La Marine (VAR) (enige VAR in NLB) NLB: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 2p3 [nr. 136] - Cuilemborgh GZR1683 (1683), p30 [nr. 14] - Gargon NTV1686 (1686), p60 [nr. 18] - Ringers Zangprieel1686 (1686), p126 [nr. 26]* - Sweerts ZT1702 (1702), p102 [nr. 34] - Tuinman MSG1709 (1709), p260 [nr. 89] - Pels Mz1717 (1717), p80 [nr. 42] - HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f1r [nr. 1] -HsAmTB 212D20 ([1730 c.]), f9r [nr. 43] - HsMusicqBoek1740 (1740+), p93 [nr. 159] - PrOranjehof(1-2)1748 (1748), p7 [nr. 2] - PrOranjehof(1-2)1748 (1748), p51 [nr. 17] - Coers LGN1920 (1904?-1936?]), 239-240: p8 RISM: Finspong, maar gezien het feit dat de finspong9098 anders is.. 119 in NLB, eerste en laatste. - Loslied 17e eeuw (1600-1699]) [nr. 103] - HaLapmantje1666 ([1665+]), p53 [nr. 24] - Verhaak GLbGrave1963(1667) (1963]), p162 [nr. 97] - Lbl KB Wouters 15006 ([1787 c.]), p2 [nr. 2] Daarna nog in 19e en 20e eeuw. - LeJeune NVz1828 (1828), p178 [nr. 42] - Scheurleer VV(3)1914 (1914), p422 [nr. 102] NLB: La marine komt voor als ‘franse mars, ‘trompet marin’, sa trompen en trompette’, ook ‘the duke of lorrains March’. Franse mars in HsB niet deze melodie in elk geval. Slechts één van bovenstaande blijkt deze ‘La Marine’ te zijn. Die ook VAR noemen? Of Melodienorm Sa Helde? 50 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Veltstuck 77, f78v Suggestie: Trompetters Ballet Milody (melodienormen toevoegen/aanpassen!) - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f58v [nr.4]* - HsBkJGHML Ms890 (1690-1699]), f59r [nr.9]* - HBoerenl Roger(7)1711 (1711ca.]), p2 [nr. 8]* (Trompetters Ballet!) Verwant met: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 1p47 [nr. 53] Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie RISM: - Lira, ‘Haes nogh hoen’. Bibliothèque royale de Belgique, Bruxelles (BBr/ Ms [I] 19558 Mus), 17e, 18e eeuw. , RISM ID no. 704000050 x Trompet 78, f78v Trompetstuk?? Milody: Lijkt verwant, maar niet helemaal hetzelfde als: - HsNrSB FinspongMS9098 ([16xx], late 17e eeuw), 1p47 [nr. 48] RISM: - Indien Finspong nr.48, ook: RISM ID no. 190015392 , Finspong 9096:6 x 51 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Franse Mars 79, f78v Milody: - HsCourt1690 (1674-1690ca.) [nr. 4]* (Mars) - HsBkjGHML MS890 (1690-1699), f63r [nr.20]* RISM: - Fonfard - C-Dur; i; Abschrift; US-LAuc; fC697M4 RISM ID no. 000136516 Lully: - Flore - vl; LWV 40/33; Abschrift; GB-Lbl; Add. 17853 RISM ID no. 806490054 - Flore - C-Dur; dessus; LWV 40/33; Abschrift; US-NHub; GEN MSS MUSIC MISC, Volume 18 RISM ID no. 900008405 x Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Branles 80, f79r Eerste musketier Suggestie: Eerste musketier Zie 50a. Zie 50a. Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Wilhelmus 81, f79r Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Wilhelmus 82, f79r Wilhelmus Zie 64. Zie 64. Wilhelmus Zie 64. Zie 64. 52 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Veltstuck 83, f79v Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Trompet 84a, f79v - HsBkjGHML MS890 (1690-1699), f79v [nr.84b] x Suggestie: Daar waren drie jonge maagden?? Overeenkomsten met: - HBoerenl Roger(4)1709 (1709]), p1 [nr. 3] Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie NB? 84b, f79v Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie NB? 84c, f80r X HsBkjGHML MS890 (1690-1699), f79v [nr.83] x X X 53 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Trompet 85, f80r X RISM: - Isis - i; LWV 54/1, LWV 54/10, LWV 54/11, LWV 54/12, LWV 54/35; Abschrift; US-LAum; Ms 41, collectie met 176 stukken uit opera’s van o.m. Campra en Lully. RISM ID no. 000112975 - Isis - cemb; LWV 54/12; Abschrift; D-Rtt; Inc. IIIc/4, , 50 dansen en 5 arrangementen van dansen uit 4 opera’s, 1700-1710. RISM ID no. 450011999 - Isis - recorder; LWV 54/12; Abschrift; GB-Lbl; Add. 47446, (Trumpet Tune, 45), , collective van 99 liederen en dansen, 1722. RISM ID no. 806350621 - Isis - cemb; LWV 54/12; Abschrift; D-SWl; Mus.619, 116 klavierstukken, 1700-1710 RISM ID no. 240006918 - Isis - i; LWV 54/12; Abschrift; D-W; Cod. Guelf. 296 Mus. Hdschr. (Nr. 28) 42 instrumentale stukken, 1700-1732. RISM ID no. 451509286 - Isis - vl; LWV 54/12; Abschrift; GB-Lbl; Add. 17853, 250 stukken, clavier, en viool. 1680-1740, o.m. Lully, RISM ID no. 806490122 - Isis - fl; LWV 54/12; Abschrift; D-W; Cod. Guelf. 267 Mus. Hdschr. (Nr. 6), 1690-1699, collectie met 37 stukken voor solofluit, en dubbele fluit, met speelaanduiding voor de dubbele fluit. : Gestochene Kartusche mit Impressum: "t'Amsterdam by Paulus Mattysz in't Musyc-boek is alderley gelinieert Papier en Music te koop." Auf dem Spruchband: "MUSICA DISCURAE EST" Späterer Bleistifteintrag: "Flauto solo" Auf der Rückseite: "Michiel Parent Fluytemaker / en juventeur der dubbelde Fluyt / woont tot Amsterdam op de heeregraft / by de huyde Straat", unten: "odericht voorde dubbelde Fluyt staat achter jn't boek". f.22-23 Spielhinweise in holländisch zum Gebrauch der "dubbelde Fluyt" Auf f.1v und 2r: Tonleitern und einstimmige Übungen (Sequenzen, Fuga etc.). RISM ID no. 451508499 Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Menuet 86, f80r RISM: - Menuet, d-Moll, vla da Gamba, Abschrift; US-NH; Misc. Ms. 421, ID no. 900003198 , collectie met: 45 werken, 1651-1700 Vermeldingen zonder muzieknotatie 54 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Minuet 87, f80v RISM: - Menuet, Herzog August Bibliothek, Wolfenbüttel (D-W/ Cod. Guelf. 267 Mus. Hdschr. (Nr. 1)) RISM ID no. 451508494, 1690-1699 Solofluit. Vermeldingen zonder muzieknotatie Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties O doelwit 88, f80v O doelwit van mijn min 6 in NLB: - I-HsGresse (1680 ca.), 2f24v [nr. 40]* (Que Ces Lieux) - HsHanekuijk1703 (1703 vanaf), p20 [nr. 33]* (Les Veules) - HBoerenl Mortier(3)1709 (1709]), p20 [nr. 56] (Juffrouw Petiet) - HBoerenl Roger(3)1712 (1712+]), p17 [nr. 50]* (Juffrouw Petiet) - Pels Mz1717 (1717), p7 [nr. 4]* en [p208, nr.94]* RISM: Collectie (Snoxell (?, moeilijk te lezen naam volgens RISM) Collection) met 161 stukken, 1740-1760, met onder meer Lully: - Geen Titel, nr.83- g-Moll; fl (2), b; Abschrift; B-Bc; 24089, RISM ID no. 702001499 - Geen titel, nr.31- fl (2); Abschrift; B-Bc; 24089, RISM ID no. 702001447 Collectie Christian Flor, 1687, 135 instrumentale stukken: - Aria - a-Moll; cemb; Abschrift; D-Lr; Mus.ant.pract. 1198, RISM ID no. 450101808 1698-1716, Collectie in Växjö (anders dan de in Liederenbank bekende) -Zonder titel - a-Moll; vl (2); Abschrift; S-VX; Mus.Ms 6 (Nr. 17) RISM ID no. 190012728 Vermeldingen zonder muzieknotatie 110 stukken, Lully en anderen, ook anoniem. - Mr. Baptist, uit: Isis - vl, (vla); Abschrift; GB-Ob; MS. Mus. Sch. C.44 1650-1699, RISM ID no. 800262672 17 in NLB, eerste en laatste: - Meyer VN1679 (1679), p1 [nr. 2] - ZZwaan1759 (1759), p14 [nr. 6] - GrietensGoeyse VBO1940(1789) (1940), p329 [nr. 93] 55 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Minuet 89, f80v-81r RISM: - Pourquoi le ciel vous a-t-il fait - B-Dur; V; Abschrift; US-Cn; VM1730.R295, RISM ID no. 000132821 , 130 vocale werken. 1715 - Atys - g-Moll; cemb; LWV 53/48, SzwF IV.B.13; Abschrift; D-Lr; Mus.ant.pract. 1198, 135 klavierstukken, 1687, RISM ID no. 450101787 - Atys - i (2), bc; LWV 53/48; Abschrift; US-Cn; VM350.B113t, 1700-1724, 334 stukken, voornamelijk franse dansen., RISM ID No: 000135491 x Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Gavot 90, f81r Vermeldingen zonder muzieknotatie x RISM: - Atys - LWV 53/79, LWV 53/80, LWV 53/85, LWV 53/86, LWV 53/87, LWV 53/7, LWV 53/77, LWV 53/2; Abschrift; S-Skma; Bs-RMusik- och teaterbiblioteket, Stockholm (S-Skma/ Bs-R), 190101584, verzameling liederen. 1757 - Atys - strings, bc, woodwinds; LWV 53; Abschrift; etc; D-Dl; Mus.1827F-6 Sächsische Landesbibliothek - Staats- und Universitätsbibliothek, Dresden (D-Dl/ Mus.1827-F-6), Gavotte uit ouverture Atys, 1700-1720 RISM ID no. 212001100, instrumentale delen en dansen uit de opera (Atys), in 5 actes. 56 Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Vermeldingen zonder muzieknotatie Gavot 91, f81r RISM: - Atys - a-Moll; cemb; LWV 53/80, SzwF IV.B.13; Abschrift; D-Lr; Mus.ant.pract. 1198, collective met 135 klavierstukken, 1687RISM ID no. 450101789 x Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties Minnuet 92, f81v Vermeldingen zonder muzieknotatie x Titel Nummer HSBerkeley Alternatieve titel(s) Melodienorm Muzikale concordanties NB 93, f81v Vermeldingen zonder muzieknotatie Opvallend RISM: - Bibliothèque royale de Belgique, Bruxelles (B-Br/ Ms [I] 19558 Mus), De Beminnende, (laura heeft al het vermogen) RISM ID No.: 704000020 RISM (allen koralen): Componist volgens RISM: Johann Rudolph Ahle: - Liebster Immanuel Herzog der Frommen - org; Abschrift; D-KSH; KSH 71 RISM ID no. 250007956 - Liebster Immanuel Herzog der Frommen - org; Abschrift; D-KSH; KSH 70 RISM ID no. 250007466 - Jesu du Sohn der unendlichen Liebe - G-Dur; Coro; Abschrift; D-Tl; AA 23 RISM ID no. 455013489 Anoniem: - Ich will mich euch - org; Abschrift; D-WRha; Mus.ms. A 10 RISM ID no. 250009291 - Höchster Formierer der Löblichsten - d-Moll; org; Abschrift; D-F; Mus Hs 1967 RISM ID no. 455006810 Johann Caspar Simon: - Schönster Immanuel - a-Moll; V, org; Autograph; D-NLk; ohne Signatur (Later erbijgeschreven: Höchtster Former) RISM ID no. 450112092 x Lastig om op zo’n kort stukje muziek af te gaan. De resultaten uit RISM zijn allen Duitse geestelijke liederen. Dat lijkt niet te passen bij de rest van dit muziekboekje. Het zou kunnen dat het daarom is afgebroken. 57 Bijlage 2 – Concordanties beknopt en relatie met het HsVäxjö Geel= HsBerkeley mogelijk de oudste variant, Groen = Ook in HsVäxjö Nr. HsB 21 22 23 38 Titel Delvenaertie La Cordinale Goedenavond Juff. Elisabeth Boere Madamoijselle NB Boere d’Olivet Geen titel Prins Conde Philis mijn tweede ziel La Moutarde Renomee La Moutarde Rosemont La mareschal Petit Sot d’Bourdous La marionette La fairenis Boure de Langerack La Boure 39 Gavotte 40 Gavotte d’anjou La Cardinael La Secilia Van Joosie Stockedans Geen titel Gavotte Roijael Lalande La Moutarde Troisième Heij hoe helder schijnt het maantje Conpeer ick zegh u voor gewis 1 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50a Oudste 1686 1608 1659 Växjö Nr. Växjö 22 10 Componist Bijzonderh. 22=41 Artus AusCousteaux? 1671 1678 28=73 1652 5 1680 1640 7 1631 1656 1652 8 9 12 14 15 17 Verder alléén in HsVäxjö Verder alléén in HsVäxjö 18 1652 19 1608 1620 1648 1645 22 24 27 29 30 41=22 Onaf 1653 1659 34 1635 1663 38 JeanBaptiste Lully 50a=80 58 50b 50c 51 52 53 54 55 56 57 58 59a 59b 59c 59d 59e 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69a 69b Conpeer ick zegh u voor gewis 2 Conpeer ick zegh u voor gewis 3 Daar was een boer in Vlaendere Vulkanus Goedenavont Neeltje Joannis Plackets Sarabande Susanna uit de schrift Cooker Jansen Hansie Sne het koren was langh Ballet Engloijs 1 Ballet Engloijs 2 Ballet Engloijs 3 Ballet Engloijs 4 Langsaem Ballet Engloijs 5 Sarabande La Boivinette La Prinsesse Drie Boere drie Compeer is in den hemel Wilhelmus van Nassauwe Hemel Oppervooght Ariaantje uw oogjes O saligh heijlig Het daget uijt den oosten Minuet NB 1663 JeanBaptiste Lully JeanBaptiste Lully 1663 1652 39 1644 1664 40 45 46 1544 50 57 1647 1594 66 68 85 In Playford, 1687 Charles Coleman Charles Coleman Charles Coleman Charles Coleman 1645 1622 88 89 Verre variant 1665 1575 64=81=82 1672 1680 1598 1525 1683 JeanBaptiste 59 69c NB 1683 69d NB 1683 70a 75 76 77 78 79 Minuet d’Dophijn NB Courant Kom mijn schone Nu onlangs Mars Saa al on Soeten engelin Couraagie Sa helde Veltstuck Trompet Franse mars 80 Branles 1663 81 82 83 84a 84b 84c 85 Wilhelmus Wilhelmus Veltstuck Trompet NB NB Trompet 1575 1575 86 87 88 70b 70c 71 72 73 74 Lully JeanBaptiste Lully JeanBaptiste Lully 1659 1632 1665 1678 1667 73=28 1667 1686 1669 JeanBaptiste Lully JeanBaptiste Lully 80=50a 81=64=82 82=64=81 83=84b 84b=83 1677 JeanBaptiste Lully Menuet Minuet O Doelwit 1677 89 Minuet 1676 90 Gavot 1676 91 Gavot 1676 JeanBaptiste Lully JeanBaptiste Lully JeanBaptiste Lully JeanBaptiste Lully 60 92 Minnuet 93 NB 1676 JeanBaptiste Lully 61 Bijlage 3 – Transcripties Delvenaertie, nr.21, f65r. La Cordinale, nr.22, f65r. Goeden Avont Juff. Elisabeth, nr.23, f65r. 62 Boere Madamoijselle, nr.24, f65v. NB, nr.25, f65v. 63 Boere d’Olivet, nr.26, f65v. Geen titel, nr. 27, f66r. 64 Prins Conde, nr.28, f66r. Phylis mijn tweede ziel, nr.29, f66r. 65 La Moutarde Renommée, nr.30, f66v. La Moutarde, nr.31, f66v. Rosemont, nr.32, f66v. 66 La Mareschal, nr.33, f67r. La Petit Sot d’Bourdous, nr.34, f67r. 67 La Morionette, nr.35, f67r. La Fairenis, nr.36, f67v. 68 Boure de Langerack, nr.37, f67v. La Boure, nr.38, f68r. Gavotte, nr.39, f68r. 69 Gavotte d’Anjou, nr.40, f68v. La Cardinael, nr.41, f68v. 70 La Secilia, nr.42, f69r. Van Joosie, nr.43, f69r. 71 Stocke dans, nr.44, f69v Geen titel, nr.45, f69v. Gavotte Roijael, nr.46, f69v. 72 Lalande, nr.47, f70r. La Moutarde Troisième, nr. 48, f70r. Heij hoe helder Schijnt het maantje, nr.49, f70r. 73 Conpeer ick zegh u voor gewis 1, nr.50a, f70v. Conpeer ick zegh u voor gewis 2, nr.50b, f70v. 74 Conpeer ick zegh u voor gewis 3, nr.50c, f70v. Daer Was een boer in Vlaendere, nr.51, f71r. 75 Vulkanus ofte Hamerslag, nr.52, f71r. 76 Goedenavont Neeltje, nr.53, f71v. Joannis Plackets, nr.54, f71v Sarabande, nr.55, f71v. 77 Susanna Uit den Schrift, nr.56, f72r. Cooker Jansen, nr.57, f72r. 78 Hansie Sne Het Koren was Langh, nr.58, f72r Ballet Engloijs 1, nr.59a, f72v. 79 Ballet Engloijs 2, nr.59b, f72v. Ballet Engloijs 3, nr.59c, f73r. 80 Ballet Engloijs 4 langsaem, nr.59d, f73r. Ballet Engloijs 5 Sarabande, nr.59e, f73r. La Boivinette, nr.60, f73v. 81 La Prinsesse, nr.61, f73v. Drie Boere drie, nr.62, f73v. Compeer is in den hemel, nr.63, f74r. 82 Wilhelmus van Nassauwe, nr.64, f74r. Hemel Oppervooght, nr.65, f74r. 83 Arieantie u oogjes lodderlijck staan, nr.66, 74v. O Saligh Heijligh, nr.67, f74v. Het daget uijt den oosten, nr.68, f74v. 84 Minuet, nr.69a, f75r. NB, nr.69b, f75r. NB, nr.69c, f75v. 85 NB, nr.69d, f75v. Minuet d’ Dophijn, nr.70a, f75v. 86 NB, nr.70b, f76r. Courant, nr.70c, f76r. 87 Kom Mijn Schone, nr.71, f77v Nu Onlangs, nr.72, f77v. Mars. Saa Al On, nr.72, f77v. 88 Soeten Engelin, nr.74, f78r. Couraagie, nr.75, f78r Sa Helde, nr.76, f78r. Veltstuck, nr.77, f78v. 89 Trompet, nr.78, f78v. Franse Mars, nr.79, f78v. Branles, nr.80, f79r. 90 Wilhelmus, nr.81, f79r. Wilhelmus, nr.82, f79r. Veltstuck, nr.83, f79v. 91 Trompet, nr.84a, f79v. NB, nr.84b, f79v. NB, nr.84c, f80r. 92 Trompet, nr.85, f80r. Menuet, nr.86, f80r. Minuet, nr.87, f80v. 93 O Doelwit, nr.88, f80v. Minuet, nr.89, f80v-81r. Gavot, nr.90, f81r. 94 Gavot, nr.91, f81r. Minnuet, nr.92, f81v. NB, nr.93, f81v. 95
© Copyright 2025 ExpyDoc