Bestemmingsplan
Huissensche Waarden
Gemeente Lingewaard
VASTGESTELD BESTEMMINGSPLAN
Versie 6 februari 2014
NL.IMRO.1705.25-VG01
Concept voorontwerp bestemmingsplan
Inspraak 6 weken d.d: 6 september 2012
Ontwerpbestemmingsplan
Publicatie door B&W (o.a. in Staatscourant) 3 juni 2013
Eerste ter inzagelegging 6 weken vanaf 6 juni 2013
Vastgesteld bestemmingsplan
Vastgesteld gemeenteraad d.d.: 6 februari 2014
Publicatie raadsbesluit (o.a. in Staatscourant) d.d: 5 maart 2014
Ter inzagelegging vanaf d.d. 6 maart 2014
INHOUDSOPGAVE
1 INLEIDING EN PLANPROCES.................................................................................................................................5
1.1 Doel en aanleiding........................................................................................................................................5
1.2 Leeswijzer.....................................................................................................................................................6
1.3 Ligging en begrenzing plangebied.................................................................................................................6
1.4 Milieueffectrapportage .................................................................................................................................6
1.5 Geschiedenis planvorming en de relatie met de Mer Huissensche Waarden................................................11
1.6 Vaststelling inrichtings- en beheersvisie gemeenteraad ...............................................................................12
1.7 Vigerende bestemmingsplannen..................................................................................................................13
1.8 Grondeigendom en pacht............................................................................................................................13
1.9 Overig benodigde procedures ....................................................................................................................14
1.10 Verantwoording haalbaarheid, urgentie en beleidsafweging.....................................................................16
2 BESCHRIJVING PLANGEBIED................................................................................................................................18
2.1 Inleiding......................................................................................................................................................18
2.2 Ontstaansgeschiedenis................................................................................................................................18
2.3 Huidige situatie...........................................................................................................................................19
2.3.1 Landschap..........................................................................................................................................19
2.3.2 Water................................................................................................................................................20
2.3.3 Bodem...............................................................................................................................................21
2.3.4 Natuur...............................................................................................................................................21
2.3.5 Grondgebruik....................................................................................................................................23
2.3.6 Scheepvaart.......................................................................................................................................23
2.3.7 Bedrijfsterreinen................................................................................................................................23
2.3.8 Verkeer .............................................................................................................................................24
2.3.9 Overige infrastructuur.......................................................................................................................25
2.3.10 Wonen.............................................................................................................................................25
2.3.11 Recreatie en toerisme.......................................................................................................................26
3 BELEIDSKADER.....................................................................................................................................................27
3.1 Inleiding......................................................................................................................................................27
3.2 Overzicht beleid..........................................................................................................................................27
3.3 Beleid per thema.........................................................................................................................................28
3.3.1 Water................................................................................................................................................28
3.3.2 Hoogwater veiligheid.........................................................................................................................31
3.3.3 Bodem...............................................................................................................................................34
3.3.4 Natuur...............................................................................................................................................34
3.3.5 Landschap en ruimtelijke kwaliteit.....................................................................................................40
3.3.6 Cultuurhistorie...................................................................................................................................46
3.3.7 Archeologie ......................................................................................................................................47
3.3.8 Verkeer en vervoer.............................................................................................................................47
3.3.9 Milieu................................................................................................................................................49
3.3.10 Ruimtegebruik.................................................................................................................................50
3.4 Vertaling beleid in inrichtingsplan................................................................................................................53
4 DE INRICHTING EN RELATIE MET BELEID EN ONTWERPEISEN...........................................................................55
4.1 Inleiding......................................................................................................................................................55
4.2 Ontwerpproces...........................................................................................................................................55
4.3 Ruimte voor de rivier, veiligheid, kwel en waterbeheer................................................................................55
4.4 Natuur en ecologie......................................................................................................................................58
4.5 Winning van oppervlaktedelfstoffen en overige economische dragers.........................................................59
4.6 Ruimtelijke kwaliteit, cultuurhistorie en archeologie....................................................................................59
4.7 Recreatie.....................................................................................................................................................60
4.8 Bedrijven en wonen....................................................................................................................................63
4.9 Beheer.........................................................................................................................................................65
4.10 Faseringsplan.............................................................................................................................................67
5 PLANOLOGISCHE EN MILIEU-HYGIËNISCHE VOORWAARDEN.........................................................................70
5.1 Inleiding......................................................................................................................................................70
5.2 Archeologie en cultuurhistorie.....................................................................................................................70
5.3 Natuur.........................................................................................................................................................71
5.3.1 Inleiding.............................................................................................................................................71
5.3.2 Natuurbeschermingswet 1998...........................................................................................................71
5.3.3 Ecologische Hoofdstructuur...............................................................................................................75
5.3.4 Flora- en faunawet............................................................................................................................78
5.3.5 Boswet...............................................................................................................................................84
5.4 Water .........................................................................................................................................................84
5.5 Jachthaven..................................................................................................................................................90
5.6 Verkeer........................................................................................................................................................91
3
5.7 Geluid.........................................................................................................................................................95
5.8 Bodem.........................................................................................................................................................96
5.9 Luchtkwaliteit .............................................................................................................................................97
5.10 Externe veiligheid......................................................................................................................................97
6 JURIDISCHE TOELICHTING................................................................................................................................105
6.1 Algemeen..................................................................................................................................................105
6.2 Juridische planopzet..................................................................................................................................106
6.3 Bestemmingen..........................................................................................................................................107
6.4 Algemene regels........................................................................................................................................109
7 UITVOERING......................................................................................................................................................113
7.1 Plantoetsing en handhaving......................................................................................................................113
7.2 Planschade................................................................................................................................................113
7.3 Economische uitvoerbaarheid....................................................................................................................113
7.4 Procedurele uitvoerbaarheid......................................................................................................................114
7.5 Verwerving en onteigening.......................................................................................................................114
8 OVERLEG EN INSPRAAK....................................................................................................................................116
8.1 Algemeen..................................................................................................................................................116
8.2 Voortraject................................................................................................................................................116
8.3 Inspraak en vooroverleg............................................................................................................................116
8.4 Zienswijzen...............................................................................................................................................117
4
1
INLEIDING EN PLANPROCES
1.1
Doel en aanleiding
Dit bestemmingsplan is opgesteld om herinrichting van de Huissensche Waarden mogelijk te
maken. In dit project worden rivierverruiming, zand- en kleiwinning gecombineerd met
recreatie, natuurontwikkeling en herstel van cultuur-historische waarden. De herinrichting
dient maatschappelijk en bedrijfsmatig verantwoord uitgevoerd te worden. Het project heeft
als hoofddoel: “Een economisch haalbaar, zelfvoorzienend plan waarbij
rivierverruiming, natuurontwikkeling én ruimtelijke kwaliteit gerealiseerd worden met
zandwinning als economische motor.”
Initiatiefnemer is Basal Toeslagstoffen Maastricht BV (BTM). BTM werkt in dit project samen
met overheden, grondeigenaren, bedrijven en belangenorganisaties. BTM is onderdeel van
Dyckerhoff Basal Nederland. Dit bedrijf maakt betonmortel en is ook actief in zand- en
grindwinningen.
Relatie met MER en aanvragen vergunningen
De herinrichting past nu onvoldoende in het geldende bestemmingsplan. Ten behoeve van
de besluitvorming over een nieuw bestemmingsplan en onderzoek naar vergunbaarheid is
een milieueffectrapport (MER) opgesteld. Om planinhoud en procedures goed op elkaar aan
te sluiten zijn dit bestemmingsplan, MER en aanvragen in het kader van Natuurwetgeving,
Wabo, Waterwet, Keur en Ontgrondingenwet zoveel mogelijk gesynchroniseerd. De MER en
vergunningsaanvragen zijn als bijlagen bij dit bestemmingsplan gevoegd.
Relatie met Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de Rivier (PKB)
Eind 2006 heeft het kabinet de PKB Ruimte voor de Rivier vastgesteld. Hoofddoel van de
PKB is een veilige afvoer van hoogwater door middel van rivierverruiming. In het kader van
de PKB worden op 34 plekken in het rivierengebied van Waal, Rijn en IJssel projecten
uitgevoerd. Eind 2015 moeten deze leiden tot voldoende veiligheid bij waterstanden die
ontstaan als bij Lobith, via de Rijn, 16.000 m3 water per seconde ons land binnenkomt.
Daarnaast is het de bedoeling dat rivierverruimingsprojecten bijdragen aan de ruimtelijke
kwaliteit. De PKB kiest voor oplossingen in het winterbed: uiterwaardvergraving,
dijkteruglegging, kribverlaging of zomerbed-verdieping. Dijkverzwaring is uitsluitend
gekozen als andere oplossingen niet geschikt zijn.
Dit plan is het enige particuliere initiatief dat opgenomen is in het basispakket van de PKB.
Het project zal op basis van particulier initiatief en zonder overheidsfinanciering worden
gerealiseerd. De rivierkundige taakstelling dient voor 2016 gerealiseerd te zijn. De uitvoering
van dit onderdeel van het project dient daarom uiterlijk in 2014 te starten. De duur van de
delfstoffenwinning ligt tussen de 10 en 15 jaar. Het beheerplan heeft een looptijd van 25
jaar. Afgeronde delen worden zoveel mogelijk al tijdens de uitvoering van het project in
beheer genomen.
Crisis- en herstelwet
Het project Huissensche Waarden is, als onderdeel van de PKB Ruimte voor de Rivier,
opgenomen in de Crisis- en herstelwet. Het project valt onder categorie 7: natuur, water en
waterstaatswerken. De kern van deze wet is dat met nieuwe en/of aangepaste procedures
doelgericht wordt gewerkt aan werkgelegenheid en duurzaamheid. De Crisis- en herstelwet
omvat twee categorieën maatregelen:
1. Tijdelijke maatregelen voor afgebakende lijsten met projecten en bevoegdheden
2. Wijzigingen van bijzondere wetten
5
In tegenstelling tot de tijdelijke maatregelen (die in principe tot 1 januari 2014 én voor een
afgebakende hoeveelheid projecten gelden) zijn de wijzigingen van de bijzondere wetten
voor alle projecten in het ruimtelijk domein permanent van toepassing. Het gaat onder
andere om de Wro, de Wabo en de Wet geluidhinder.
1.2
Leeswijzer
In hoofdstuk 1 wordt de aanleiding en het planproces besproken. Andere onderdelen zijn de
begrenzing van het plangebied, grondverwerving en relatie tussen inrichtingsplan,
bestemmingsplan en MER. In hoofdstuk 2 wordt de bestaande situatie beschreven. In
hoofdstuk 3 wordt het beleidskader omschreven. Het voornemen in relatie tot
randvoorwaarden en beleid zijn in hoofdstuk 4 beschreven. Een uitgebreide toelichting op
het inrichtingsplan staat in de bijlage Planbeschrijving. Hoofdstuk 5 gaat in op de
verschillende onderzoeken en daarbij behorende toetsing die noodzakelijk zijn om te
voldoen aan beleid en wetgeving. De juridische planopzet staat in hoofdstuk 6. De
uitvoeringsaspecten worden in hoofdstuk 7 beschreven. In het laatste hoofdstuk worden
overleg en inspraak behandeld. Achtergronddocumenten als het MER, natuurtoets en
verschillende deelonderzoeken zijn opgenomen als bijlage.
1.3
Ligging en begrenzing plangebied
Het plangebied voor dit bestemmingsplan omvat de Huissensche Uiterwaard en de
Angerensche en Doornenburgsche Buitenpolder met uitzondering van het parkeerterrein en
woonwagenkamp bij de Molenweide, het bedrijventerrein Looveer en het huiskavel van het
daarlangs gevestigde agrarische bedrijf (figuur 1.1, 1.2 en 1.3). Het totale gebied is
ongeveer 740 hectare groot en ligt ten oosten van dijk Doornenburg-Angeren-Huissen. Het
ligt ten westen van de oever van Neder-Rijn en het Pannerdensch Kanaal, tussen de
rivierkilometers 872,5 en 880. Het heeft een lengte van circa 8 km en is in het midden circa
1200 m breed. In en direct naast het projectgebied liggen de bedrijfsterreinen Looveer en
Scherpekamp. Deze terreinen worden gebruikt door scheepswerven, milieurecycling en voor
productie van asfalt, betonvloeren en bakstenen. In het zuidelijk deel van het projectgebied
liggen de Betuwetunnel, hoogspanningslijnen en gasleidingen. De dijkzone wordt gebruikt
voor extensieve recreatie. De waaien worden gebruikt om te vissen. Het Zwanewater heeft
een beperkte zwem- en windsurffunctie.
In het ongeveer 506 hectare grote inrichtingsgebied wil de initiatiefnemer de geplande
ingrepen realiseren. Dit is grofweg het gebied ten zuiden van de Badweg en het
Zwanewater. Het grootste deel ligt in het midden en zuidelijk deel van het projectgebied.
Het inrichtingsgebied is kleiner dan het projectgebied omdat de bedrijfsterreinen, delen van
de dijkzone en het gebied ten noorden van het Zwanewater niet veranderen.
De omgeving van Huissen, Angeren en Doornenburg is in het studiegebied van de MER
meegenomen. De begrenzing is afhankelijk van de aard van de verschillende effecten. Door
extra kwel kan bijvoorbeeld de waterhuishouding in het binnendijkse gebied veranderen.
Maatregelen die dit tegen gaan, kunnen zowel lokaal (verbreding sloten) als op polderniveau
(vergroten pompcapaciteit) genomen worden. Ook kan sprake zijn van ecologische effecten
door natuurontwikkeling in aangrenzende uiterwaarden en het binnendijkse gebied.
1.4
Milieueffectrapportage
Een MER is een instrument om milieubelangen een volwaardige plaats te geven bij besluiten
over plannen en projecten met grote milieugevolgen. De procedure is beschreven in het
Besluit milieu effect rapportage 1994. Het is onderdeel van de Wet Milieubeheer (WM) en
de Nederlandse vertaling van de EU-richtlijn 97/11/EG. In onderdelen C en D van de bijlage
bij dit Besluit staat wanneer een MER verplicht is.
6
Onderdelen die indertijd van toepassing waren:
–
Het vaststellen van een plan of programma, waarbij later te nemen besluiten, mogelijk
een Natura 2000-gebied kunnen aantasten en een passende beoordeling vereist is.
(Plan-mer);
–
Het vaststellen van een plan (in casu het bestemmingsplan) waarin kaders worden
gesteld voor het uitvoeren van een m.e.r.--plichtige activiteit (Plan-mer);
–
De inrichting van het landelijk gebied waarin de activiteit betrekking heeft op een
functiewijziging in de natuur, recreatie of landbouw met een oppervlakte van 250
hectare of meer (cat. 9);
–
De aanleg van één of meer toeristische voorzieningen met een oppervlakte van 20 ha of
meer in een gevoelig gebied (cat. 10.1);
–
De aanleg van een jachthaven met meer dan 250 ligplaatsen (cat. 10.3);
–
De wijziging of uitbreiding van een rivierdijk (cat. 12.2);
–
Het winnen van oppervlaktedelfstoffen op een winplaats met een oppervlakte van 100
hectare of meer (cat. 16.1).
Plan-mer en Besluit-mer
Tussen 2006 en juli 2010 werd onderscheid gemaakt tussen een Plan-mer voor plannen en
programma’s en een Besluit-mer voor concrete projecten. Deze wijziging vloeit voort uit
Europese richtlijnen 2001/42/EG en 2003/35/EG. Deze richtlijnen regelen een verplichte
milieueffectbeoordeling van strategische beslissingen. Het gevolg is dat het effect van
plannen voor de ruimtelijke ordening op mogelijke milieugevolgen moet worden getoetst.
Het Besluit-mer wordt ook wel Project-mer genoemd. In onderdeel C van de bijlage bij het
Besluit-mer is vastgelegd voor welke besluiten meteen een Project-mer moet worden
doorlopen. In onderdeel D is vastgelegd voor welke besluiten eerst moet worden beoordeeld
of een Project-mer noodzakelijk is. Dan wordt beoordeeld of door de omstandigheden
waaronder de betreffende activiteiten worden ondernomen sprake is van belangrijke
nadelige milieugevolgen.
Vaak is er sprake van een tweetrapsraket: de Plan-mer voor het kaderstellende plan gaat
vooraf aan de Project-mer voor projecten. Het merrapport Huissensche Waarden is vanwege
het feit dat het zowel van belang is bij het opstellen van het bestemmingsplan en het
inrichtingsplan zowel een Plan-mer als een Besluit-mer. Het Besluit-mer omvat meer
procedurestappen dan een Plan-mer. De inhoudelijke vereisten van een Plan-mer zijn minder
zwaar dan bij een Besluit-mer. Bij dit project is gekozen voor de procedure en inhoud die
horen bij het Besluit- of Project-mer.
Per 1 juli 2010 zijn deze procedureverschillen in het kader van de modernisering m.e.r.
overigens grotendeels vervallen. Wel is er sprake van een “uitgebreide” en “beperkte”
procedure.
7
Figuur 1.1: Huissensche Waarden, huidige situatie
8
Figuur 1.2: Project- en inrichtingsgebied
9
Figuur 1.3: Toponiemenkaart
10
1.5
Geschiedenis planvorming en de relatie met de Mer Huissensche Waarden
Het planproces voor de Huissensche Waarden is rond 2000 begonnen. In oktober 2002 is de
initiatieffase afgerond en is de ‘Inrichtingsvisie Gelderse Poort Noord' opgesteld. In 2004 is
de startnotitie-mer gepubliceerd en zijn in juni 2005 door het bevoegd gezag Richtlijnen
vastgesteld. BTM en de gemeente Lingewaard hebben in maart 2005 een
intentieovereenkomst gesloten. Het initiatief is vervolgens als ‘Kansrijk integraal Project’
opgenomen in het Streekplan van de provincie Gelderland. Het initiatief maakt sinds juni
2006 deel uit van het basispakket van de PKB.
Ontwikkeling varianten en het voorkeursalternatief
Op basis van (tussen) resultaten uit diverse deelstudies zijn tussen 2005 en 2008 de MERvarianten stapsgewijs ontwikkeld en verder geoptimaliseerd. Dit is in overleg gedaan met het
bevoegd gezag, belanghebbenden en betrokken adviseurs. Tijdens de Mer-procedure zijn
eveneens geleidelijk aan de definitieve contouren van het voorkeursalternatief ontstaan.
Het voorkeursalternatief is het resultaat van de belangenafweging tussen rivier, ecologie,
economie, bedrijven, (toekomstige) gebruikers, cultuurhistorie en landschap. Het combineert
de ontwikkeling van natuurlijke instandhoudingsdoelen met het behoud van de functie voor
grasetende watervogels. In het kader van de Mer is het voorkeursalternatief gedetailleerd op
ecologie, rivierkunde en geohydrologie getoetst.
Naar aanleiding van het vooroverleg met de Commissie voor de Milieueffectrapportage
(Mer-commissie) en inspraakreacties is begin 2009 een aanvulling gemaakt op het
milieueffectrapport. Het ging om het verduidelijken van de milieueffecten van de
jachthaven, de effecten op het Natura 2000-gebied Gelderse Poort, consequenties voor de
veiligheid tegen overstromingen en scheepvaartveiligheid.
Toetsingsadvies
27 mei 2009 is het toetsingsadvies (rapportnummer 1461-142) uitgebracht. De commissie
was van mening dat de essentiële informatie voor besluitvorming en de aanvulling aanwezig
is:“Het Mer en de aanvulling zijn prettig leesbaar en overwegend van goede kwaliteit. Uit
het Mer en de aanvulling blijkt dat de herinrichting past binnen de randvoorwaarden van
het project ‘Ruimte voor de Rivier’ en dat het mogelijk is de herinrichting uit te voeren
binnen de kaders van de Natuurbeschermingswet en de Ecologische Hoofdstructuur (EHS).
De aanvulling stelt dat geen aantasting van de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000gebied de Gelderse Poort zal plaatsvinden. De Commissie onderschrijft deze conclusie alleen
wanneer de volgende mitigerende maatregelen worden toegepast:
–
vaarverbod recreatievaart in de winterperiode van half november t/m half maart;
–
tijdens de zandwinperiode voorkomen dat geschikte broedplaatsen voor pioniersoorten
in het broedseizoen aanwezig zijn;
–
zeker stellen van voldoende ganzen foerageergebied.”
Het toetsingsadvies omvat daarnaast de volgende aandachtspunten en aanbevelingen:
 het gedetailleerder uitwerken van de jachthaven;
 het nader uitwerken van mitigerende inrichtingsmaatregelen zodat de beoogde kwaliteit
en omvang van nieuwe habitats ook daadwerkelijk behaald kan worden;
 het blijvend actualiseren van natuur-, rivierkundige-, kwel en andere gegevens ten
behoeve van de verdere uitwerking in de eindinrichting en bestemmingsplannen;
 het toepassen van waterbodem en bagger onder het Bouwstoffenbesluit (Bsb) en de
omgang met het daarin benoemde begrip “nuttige toepassing”.
11
Vertaling toetsingsadvies in de inrichtingsschets en het bestemmingsplan
Na afronding van de Mer is het voorkeursalternatief tussen 2009 en 2012, op basis van het
toetsingsadvies, extra onderzoek en overleg met overheden en belanghebbenden,
omgevormd naar een definitieve inrichtingsschets (figuur 4.1). De inrichtingsschets is de
basis voor het beheerplan en vergunningen.
Het toetsingsadvies is vooral verwerkt in de vergunningsaanvragen. Hiervoor is nieuw
onderzoek uitgevoerd en bestaand onderzoek geactualiseerd. In het kader van aanvragen
van bijvoorbeeld de Ontgrondingenwet, Waterwet en Natura 2000 is het inrichtingsplan
nader gedetailleerd en opnieuw doorgerekend. In dit bestemmingsplan is dit verwerkt in de
toelichting en bijlagen. Gedetailleerde informatie is te vinden in de bijlage Planbeschrijving.
De wensen met betrekking tot pioniersoorten en broedplaatsen zijn opgenomen in
Gedragscode Zorgvuldig Winnen van de brancheorganisaties Fodi en Cascade. BTM is lid
van deze organisaties en zal de code volgen. De opmerkingen over het foerageergebied voor
ganzen zijn door aangekondigde veranderingen in het aanwijzingsbesluit over Natura 2000gebieden inmiddels minder van toepassing. In de Natuurtoets is dit nader uitgelegd.
Actualiteit m.e.r.
Er is jurisprudentie dat een Mer een “houdbaarheid” heeft van ongeveer 10 tot 15 jaar. Die
termijn hangt mede af van de aard van het initiatief en de actualiteit van onderzoeken. Deze
houdbaarheid heeft betrekking op de periode tussen het moment van vaststelling van het
betrokken besluit en de afronding van de daaraan voorafgaande m.e.r. procedure. Er zijn
tevens uitspraken, dat bij langer lopende projecten, voor de eerste tien jaren, de
geldigheidsduur van een bestemmingsplan, de m.e.r.-informatie zo concreet en actueel
mogelijk moet zijn. Daarna mag het wat minder gedetailleerd zijn. Het proces voor realisatie
van het project Huissensche Waarden voldoet hier ruimschoots aan.
Naast het feit dat de m.e.r. procedure in 2009 is afgerond, is dit ook het geval omdat de
aanbevelingen van de commissie met betrekking tot het actualiseren van onderzoek in
relatie tot het gedetailleerder uitwerken van vergunningsaanvragen en het inrichtingsplan
zijn uitgevoerd. De bijgestelde rapporten zijn als bijlage bij het bestemmingsplan en de
vergunningsaanvragen gevoegd. Daardoor kunnen ze ook bekeken worden door degenen
die gebruik willen maken van inspraak of zienswijzen bij dit plan willen formuleren. Ook
wijkt het inrichtingsplan niet wezenlijk af van de getoetste alternatieven.
Overgangsrecht wijziging besluit m.e.r.
Het Besluit reparatie en modernisering milieueffectrapportage is op 1 april 2011 in werking
getreden. In artikel IV is het overgangsrecht geregeld voor situaties waar de m.e.r.
regelgeving van voor 1 april 2011 van toepassing is. In dit geval is de Mer procedure al in
2009 afgerond. De eerste kennisgeving van het voornemen tot het voorbereiden van een
plan als bedoeld in artikel 7.9, eerste lid, van de Wet milieubeheer is in 2004 gedaan. Het
reparatiebesluit heeft geen gevolgen voor de afgeronde Mer- en overige procedures die
gevolgd moeten worden bij realisatie van het project Huissensche Waarden.
1.6
Vaststelling inrichtings- en beheersvisie gemeenteraad
De gemeenteraad van Lingewaard heeft in haar vergadering van 23 september 2010
ingestemd met de inrichtings- en beheervisie voor het project Huissensche Waarden. Deze
visie is daarna verder onderzocht, gedetailleerd en besproken met het bevoegd gezag. Dit
iteratieve proces is vastgelegd in een definitief inrichtingsplan en vertaald in dit
bestemmingsplan. Het nu voorliggende inrichtingsplan wijkt op details af van de eerdere
versie. Het plan is qua rivierkunde, dijkverbetering en ecologie verder geoptimaliseerd.
12
1.7
Vigerende bestemmingsplannen
In het nu vigerende bestemmingsplan zijn indertijd de bestemmingsplannen van de
buitendijkse gebieden van de voormalige gemeenten Bemmel, Gendt en Huissen
samengevoegd. Mede als gevolg van de beleidslijn Ruimte voor de Rivier moesten de
bestemmingsplannen voor de uiterwaarden worden aangepast. De beleidslijn had voor veel
bebouwing en functies tot gevolg dat de bestaande bebouwing niet meer of slechts beperkt
mag worden uitgebreid. 10 november 2005 is het nieuwe bestemmingsplan Buitendijks
gebied vastgesteld door de gemeente. Het vigerend plan is onherroepelijk sinds 11 april
2007.
In het bestemmingsplan Buitendijks gebied was het bedrijventerrein Looveer en het
tunneltracé ten behoeve van de Betuweroute buiten het plangebied gelaten. Voor het laatste
onderdeel is is het bestemmingsplan Buitendijksgebied Betuweroute van de gemeente
Bemmel uit 1999 vigerend. In verband met de aanleg van een nieuwe gasleiding door het
gebied is in 2009 het bestemmingsplan 48 inch aardgastransportleiding (Noord-Zuid Project
Gasunie) vastgesteld. Dit heeft alleen betrekking op het nieuwe leidingtracé. Beide tracés
zijn, vanwege praktische gronden, nu opgenomen binnen het plangebied van dit
bestemmingsplan.
Het bestemmingplan voor het Looveer zal voor wat het bedrijvendeel betreft te zijner tijd
door de gemeente geactualiseerd worden. Een kleiner deel van het in dat plan opgenomen
groen en water is, om heldere plangrenzen te krijgen, verschillen tussen de analoge en
digitale kaarten op te lossen en vanwege de rivierkundige en landschappelijke samenhang,
opgenomen in dit nieuwe bestemmingsplan. De aard van deze bestemmingen zijn niet
gewijzigd.
1.8
Grondeigendom en pacht
Gronden die nodig zijn voor de ontwikkeling van de Huissensche Waarden liggen in het
midden- en zuidelijk deel. BTM heeft deze grotendeels in bezit of hiervoor koop-, ruil en
leveringsovereenkomsten gesloten. Op veel gronden rusten kortlopende pachtcontracten. Bij
een kleiner deel is sprake van langlopende pacht. In het gebied van de ontgrondingen
worden pachtcontracten, conform wettelijke regelingen, beëindigd bij bestemmingswijziging
en/of bij aanvang van de werkzaamheden binnen het betrokken perceel. De gebieden die
buiten de zomerdijk komen te liggen worden overwegend als natuurgebied ingericht.
In dit deel zullen pachtcontracten eveneens vervallen en worden, binnen de kaders van het
beheerplan, beheersovereenkomsten aangegaan met lokale agrariërs. Momenteel vinden al
herschikkingen en ruilingen van gronden plaats. Eventuele gevolgen voor de bedrijfsvoering
zijn zoveel mogelijk opgelost door vrijwillige ruiling. Deze zijn al geruime tijd aangevangen
en hebben onder andere plaatsgevonden in het kader van de ruilverkaveling. De gevolgen
voor de betrokken eigenaren zijn daardoor qua bedrijfsvoering positief of zeer beperkt.
Één klein deel van de gronden in en rondom de toekomstige zandwinplas is (nog) niet in
eigendom van BTM. Deze gronden vormen wel een onontbeerlijk onderdeel van het plan.
Deze gronden zijn in bezit bij de enige agrariër met een huisperceel in de Huissensche
Waarden. Deze agrariër pacht ook gronden van BTM en andere eigenaren die instemmen
met de aanleg van de zandwinplas. Het is duidelijk dat de aanstaande ontpachting en
uitvoering van het inrichtingsplan grote gevolgen heeft voor de bedrijfsvoering van de
betrokken agrariër. De huidige vorm is in ieder geval niet meer mogelijk. Daarom is
onderzoek gedaan naar verplaatsing van de agrarische bedrijven. Dit onderzoek is een
bijlage bij dit bestemmingsplan.
13
In hoofdstuk 7, paragraaf 5, 'Verwerving en onteigening' wordt nader ingegaan op het
verwerven van gronden in de verschillende plandelen, het eventueel onteigenen van
gronden en zal nader worden ingegaan op het onderzoek, gedaan naar de mogelijke
verplaatsing van de agrarische bedrijven.
1.9
Overig benodigde procedures
Naast de afgeronde MER-procedure en het bestemmingsplan zijn vergunningen nodig. In
het MER is eerder aangetoond dat alle benodigde vergunningen op het gebied van
milieubeheer, geluid, bodem, ontgrondingen, natuur en water zeer waarschijnlijk verleend
kunnen worden.
In tabel 1.4 is een overzicht opgenomen van relevante wetgeving en het bevoegd gezag.
Ook is aangegeven dat deze onderdeel zijn van een, op verzoek van de initiatiefnemer, door
de provincie en gemeente gecoördineerd vergunningentraject in het kader van de
Ontgrondingenwet en de Wet ruimtelijke ordening. In de hoofdstukken 3, 4 en 5 en de
aanvragen voor de verschillende vergunningen is meer gedetailleerde informatie te vinden.
Wetgeving
Bevoegd gezag
Directe relatie
coördinatieprocedure
Ontgrondingenwet en Wro
Algemene wet bestuursrecht
Rijk
ja
Wet algemene bepalingen omgevingsrecht
Gemeente
ja
Waterwet
Rijkswaterstaat
ja
Keur
Waterschap
ja
Ontgrondingenwet
Provincie
ja
Wet geluidhinder
Gemeente
ja
Wet Bodembescherming
Rijkswaterstaat
ja
Scheepvaartverkeerswet
Rijkswaterstaat
ja
Wet milieubeheer
Gemeente
ja
Wet milieubeheer (besluit m.e.r.)
Provincie
Nee
Wet ruimtelijke ordening
Gemeente
ja
Wegen en verkeerswet
Gemeente
ja
Natuurbeschermingswet (riviermaatregelen) Ministerie ELI
ja
Natuurbeschermingswet (inrichting)
Provincie
ja
Flora- en faunawet
Provincie/ min. ELI
ja
Vogelrichtlijn
Provincie/ min. ELI
ja
Habitatrichtlijn
Provincie/ min. ELI
ja
Boswet
Provincie
ja
Onteigeningswet
Kroon
ja
Besluit externe veiligheid buisleidingen
Gemeente / veiligheidsregio
nee
Besluit transportroutes externe veiligheid
Gemeente / veiligheidsregio
nee
Besluit externe veiligheid inrichtingen
Gemeente / veiligheidsregio
nee
Crisis- en herstelwet
Rijk
nee
Tabel 1.4: overzicht relevante wetgeving bij het project Huissensche Waarden
14
Coördinatie Wet ruimtelijke ordening, Ontgrondingenwet en vergunningen
Om er voor te zorgen dat de afstemming tussen de verschillende vergunningen en
bestemmingsplan goed verloopt wordt gebruik gemaakt van twee regelingen. Deze
regelingen zijn opgenomen in de Ontgrondingenwet en Wet ruimtelijke ordening.
De Ontgrondingenwet regelt het winnen van zand, grind, klei en andere materialen uit de
Nederlandse bodem. De provincie Gelderland neemt een besluit over de vergunning die in
het kader van de Ontgrondingenwet nodig is. Coördinatie onder de vlag van de
Ontgrondingenwet heeft betrekking op alleen die besluiten die nodig zijn voor (de
uitvoering van) de ontgrondingsvergunning en geschiedt op verzoek van aanvrager (artikel
10a, eerste lid, Ontgrondingenwet). Indien de ontgronding is vastgesteld in een
bestemmingsplan heeft de coördinatie betrekking op alle verder voor de ontgronding
benodigde besluiten. De procedure voor het bestemmingsplan is in dit geval gelijktijdig en
parallel geschakeld met de ontgrondingsvergunning.
In het bestemmingsplan moet op basis van onderzoek en toetsing van beleid aangetoond
worden dat het initiatief past en voldoet aan de eisen van de overheden. Parallel met de
bestemmingsplanprocedure zijn, mede daarom, nader gedetailleerde aanvragen,
werkplannen en verder aangepaste onderzoeken opgesteld. Deze worden gelijktijdig met
het bestemmingsplan in procedure gebracht. Hierbij werkt het bevoegd gezag samen en zijn
qua procedure en toetsing coördinatie afspraken gemaakt. Voordat het bestemmingsplan zal
worden vastgesteld zijn de diverse beschikkingen afgerond.
Initiatiefnemer en bevoegd gezag hebben in het voorjaar van 2013 geconstateerd dat het
wenselijk was om ook de Wabo milieu vergunning mee te nemen in de coördinatieregeling.
Dit schept meer samenhang en duidelijkheid voor burgers. Binnen de Ontgrondingenwet is
een coördinatie tussen Wabo milieu en Bestemmingsplan echter niet mogelijk. De
initiatiefnemer heeft daarom de gemeente ook verzocht om een coördinatiebesluit te nemen
op grond van artikel 3.30 lid 1 van de Wet ruimtelijke ordening (Wro). Door het nemen van
een dergelijk besluit worden de ontwerpvergunningen en het ontwerpbestemmingsplan
gelijktijdig in één publicatie bekendgemaakt. Het doel is, in geval beroepen bij de Raad van
State
worden
aangetekend
tegen
het
bestemmingsplan
en
bijbehorende
uitvoeringsvergunningen, deze gecombineerd te laten behandelen. Het coördinatiebesluit is
genomen in de vergadering van de gemeenteraad van 30 mei 2013.
Wabo
De gemeente Lingewaard is verantwoordelijk voor de vaststelling van een nieuw
bestemmingsplan. Op basis van een bestemmingsplan kan zij de Onteigeningswet
toepassen. De gemeente is tevens belangrijk bij de Wet algemene bepalingen
omgevingsrecht (Wabo). Deze regelt de omgevingsvergunning. De omgevingsvergunning is
één geïntegreerde vergunning voor bouwen, wonen, monumenten, ruimte, natuur en
milieu. Het project is vergunningplichtig voor milieu. Het bevoegd gezag, de vergunning
verlenende instantie, is meestal de gemeente en soms de provincie of het Rijk. De gemeente
heeft daarnaast een rol bij de Wegenwet en het opnemen van openbare routes op de
wegenlegger.
Onteigeningswet
Als de eigenaar en de overheid het niet over verwerving van gronden eens worden, kan de
overheid een ‘onteigeningsprocedure’ inzetten. Onteigening is alleen mogelijk in het
algemeen belang en onder bepaalde voorwaarden. De grondeigenaar heeft dan recht op
een volledige schadevergoeding. In de Onteigeningswet staat deze procedure beschreven.
15
Natuurwetgeving
Ook zijn vergunningen nodig in het kader van de Natuurbeschermingswet en Flora- en
faunawet. In het kader van de Natuurbeschermingswet is zowel de Provincie als de Minister
van Economische Zaken het bevoegd gezag. Voor de Flora- en faunawet is het ministerie
van Economische Zaken het bevoegd gezag.
Waterwet
Rijkswaterstaat en het Waterschap zullen vergunningen verlenen op het gebied van de
Waterwet. De Waterwet omvat veel aspecten. Het gaat onder andere om ingrepen die te
maken hebben met het tijdelijk onttrekken van grondwater, rivierkunde, bodem,
waterkwaliteit, kwel, het leggen van watergangen en de bouw van kunstwerken. Om
vrijgekomen grond te gaan toepassen, is afhankelijk van de oorsprong van de grond en de
ontvangende bodem de Waterwet of het besluit Bodemkwaliteit van toepassing.
Rijkswaterstaat is hiervoor het bevoegd gezag. Het Waterschap zal bij het beoordelen van
werken ook kijken naar de algemene regels en beleidsregels van de Keur. Voor sommige veel
voorkomende werkzaamheden is een melding voldoende.
Scheepvaartverkeerswet
De Scheepvaartverkeerswet (Svw) is de basis van alle verkeersregels voor de scheepvaart. In
de Svw staan algemene regels voor het veilige en vlotte verloop van het scheepvaartverkeer.
Deze regels zijn verder uitgewerkt in het scheepvaartreglementen. De Wet is van toepassing
op het verkeer van alle types schepen en andere vaartuigen, inclusief de recreatievaart. De
regels met betrekking tot de veiligheid en doorstroming van de binnenvaart zijn voor de
Rijksvaarwegen verder uitgewerkt in zes scheepvaartreglementen met ieder hun eigen
toepassingsgebied. Één van deze reglementen is het Binnenvaartpolitiereglement (Bpr). In
het Bpr staan bijvoorbeeld de voorrangsregels, regels over verlichting en geluidsseinen, en
verkeerstekens. Voor (de takken van) de Rijn geldt het Rijnvaartpolitiereglement.
Ligplaats nemen is een van de onderwerpen die geregeld worden in de
scheepvaartreglementen. Op de meeste vaarwegen geldt een algemeen ligplaatsverbod. Is
dit het geval dan mogen schepen alleen aanmeren op die plaatsen waar dit met een bord
staat aangegeven. In de meeste gevallen is dit voor maximaal drie achtereenvolgende
dagen. Voor het plaatsen van een bord dat het opheffen van een verbod omvat, moet op
grond van het Besluit administratieve bepalingen scheepvaartverkeer (Babs) een
verkeersbesluit worden genomen. Ditzelfde geldt voor borden die een verbod inhouden.
1.10
Verantwoording haalbaarheid, urgentie en beleidsafweging
Wettelijk kader
Het beheer- en inrichtingsplan voldoet aan het wettelijk kader, beleid en veiligheidseisen. De
ruimtelijke kwaliteit, beheer- en natuurdoelstellingen voldoen aan de eisen van de
gemeente, provincie en rijksoverheid. Qua rivierkundige taakstelling, kwelwater, milieuhygiëne, cultuurhistorie en veiligheid van de waterkering voldoet het plan aan alle
voorwaarden (zie ook hoofdstuk 4 en 5). Dit blijkt uit de beoordeling van de Mer en
vergunningsaanvragen. De vergunningsaanvragen met daarbij behorende tekeningen,
onderzoeken, berekeningen en andere bijlagen zijn in samenspraak met het bevoegd gezag
opgesteld en geaccordeerd. Indien noodzakelijk zijn tot aan het laatste moment
aanpassingen in het inrichtingsplan doorgevoerd. Deze zijn daarbij ook steeds doorgevoerd
in bijbehorende bijlagen en vergunningsaanvragen.
16
Overleg
De initiatiefnemer heeft in het voortraject bij het opstellen van het ontwerp, de Mer en
vergunningsaanvragen veel rekening gehouden met wensen van overheden, insprekers en
belangenorganisaties. Met Rijkswaterstaat zijn vooral rivierkunde, rivierveiligheid,
scheepvaartbelangen en de kwaliteit van water en bodem besproken. Voor het Waterschap
zijn de veiligheid van de winterdijk, de verlegging van de zomerdijk, geohydrologisch
onderzoek, monitoring van grondwaterstanden, waterhuishouding, het inlaatbeleid voor de
uiterwaarden tijdens hoge rivierafvoeren en de beheersing van kwel- en grondwater
belangrijk. Met Rijkswaterstaat en het Waterschap Rivierenland is gedurende het gehele
proces vanaf het opstellen van de MER tot inrichtingsschets en aanvraag Watervergunning,
integraal en intensief overleg gevoerd. Daarnaast is getoetst of het ontwerp van
zomerdijken, inlaat, oevers en watergangen voldoet aan de eisen van het Waterschap.
Geluid, luchtkwaliteit en verkeersaspecten zijn vooral getoetst door gemeente en provincie.
De nieuwe natuur, paden, struingebieden en jachthaven passen binnen het beleid van de
gemeente om recreatie en toerisme te ontwikkelen.
Economische haalbaarheid
De uitvoering is economisch haalbaar en omvat geen risico's voor overheden. De
initiatiefnemer en het bevoegd gezag hebben bindende overeenkomsten opgesteld over
kosten van uitvoering, inrichting en beheer. Ook zijn financiële garanties verkregen voor de
grondverwerving, uitvoering, (plan)schade en plankosten. Daarmee is het verhaal van de
kosten van de grondexploitatie voor dit gebied verzekerd en is de economische
uitvoerbaarheid van het plan gegarandeerd.
Grondverwerving
De overheden vinden tijdige ontwikkeling van de Huissensche Waarden noodzakelijk voor
het waarborgen van de rivierveiligheid. Dit is een nationaal belang waarmee voldaan wordt
aan de taakstelling uit de PKB Ruimte voor de Rivier. Ook acht zij een gelijktijdige
herinrichting voor recreatie en natuurontwikkeling van algemeen belang. De betrokken
gronden in het plangebied dienen daarom heringericht te worden.
De initiatiefnemer en de gemeente streven naar minnelijke verwerving van alle benodigde
gronden. Indien dit niet mogelijk is kan de gemeenteraad van Lingewaard vanwege het
algemeen belang en de urgentie in het uiterste geval besluiten om een verzoek aan de Kroon
te richten om gronden waarop (nog) geen grip is te onteigenen. De procedure hiervoor is
beschreven in de Onteigeningswet en de Crisis- en herstelwet. Dit bestemmingsplan is in dat
geval de grondslag voor onteigening. De betrokkenen zullen hiervoor, ongeacht op welke
wijze de verwerving plaats zal vinden, een passende en vooraf verzekerde schadeloosstelling
krijgen.
17
2
BESCHRIJVING PLANGEBIED
2.1
Inleiding
In dit hoofdstuk worden het ontstaan, ontwikkeling, opbouw en functies van het plangebied
beschreven. Voor een uitgebreide beschrijving wordt verwezen naar het MER, de aanvulling
hierop, vergunningsaanvragen, het inrichtingsplan en het beheerplan.
2.2
Ontstaansgeschiedenis
De Huissensche Waarden zijn gevormd door een combinatie van natuurlijke rivierprocessen
en menselijk ingrijpen. Na de Romeinse tijd is de hoofdgeul gaan meanderen en zijn bochten
ontstaan (zie figuur 2.1). In de buitenbochten traden op verschillende plaatsen oeverwal
doorbraken op. De zowel binnen- als buitendijks gelegen Vlote Bloem vormt het restant van
een dergelijke doorbraak. In het zuidelijke deel ligt een restant van een buitendijkse
meanderbocht. Vanaf de Romeinse tijd is Huissen bewoond geweest. Huissen lag aan een
oude meander van de Rijn. Deze meander takte ter hoogte van de huidige Pleij route aan op
de rivier. Vanaf de 10e eeuw werden bij de groep boerenhoeven twee versterkingen
gebouwd. Vanaf 1242 was Huissen in bezit van de graven van Kleef. Deze hieven tol op de
Rijn. Bij die tol werd een burcht gebouwd en al spoedig ontstond een handelsnederzetting.
Figuur 2.1: Ontwikkeling Rijngeul in de Romeinse Tijd (bron:RAAP)
Graaf Dirk IX heeft die handelsnederzetting rond 1319 tot stad verheven. De stad werd voor
een groot deel in de veertiende eeuw aangelegd. De huidige hoofdstraten in de kom van
Huissen zijn toen ontstaan. Ter hoogte van de huidige markt stond de muurtoren en de
Rijnpoort. Ter hoogte van de huidige aansluiting met de weg naar het Looveer lag de haven.
Rond 1300, voor de aanleg van de Betuwse bandijk, was er sprake van een rechte Rijngeul
18
die dicht langs Angeren stroomde en de stadswallen van Huissen schampte. Met de
bedijking werden grote delen van het achterland beter bewoonbaar, maar begon tevens een
periode van grote doorbraken, vorming van wielen, dijkherstel en het verder reguleren van
de waterhuishouding. Na 1300 kon de Rijn door de bedijkingen niet meer afvloeien op het
achterland. In de Huissensche Waarden zocht de Rijn voornamelijk in oostelijke richting de
ruimte. In het meest noordelijke gedeelte van het projectgebied heeft dit een versnelde
verplaatsing van de hoofdgeul tot gevolg gehad. Door verlegging van de Rijn raakte Huissen
steeds minder verbonden met de rivier, kon geen tol meer heffen, stagneerde de
ontwikkeling als handelsstadje en verlandde de haven aan de Huissensche Strang. In de loop
van de Late Middeleeuwen verminderd bovendien de afvoer van de Rijn.
De aanleg van het Pannerdensch Kanaal in 1707 maakte de Rijn weer een actieve rivier.
Hierdoor verslechterden de omstandigheden van het wonen in de uiterwaarden. Huissen ligt
dan ver van de actieve Rijngeul af en is enkel door de Huissensche Vaart verbonden met de
Rijn. Met de aanleg van de zomerkade wordt een sluis aangelegd in de Huissensche Vaart en
komt er een eind aan de vaarfunctie. Sluis en kade maken deel uit van een waterstaatkundig
stelsel waarmee de waterafvoer in de Huissensche Waarden tot in de huidige tijd wordt
gereguleerd. Het landschap bestaat vanaf dan voornamelijk uit weilanden en akkers.
Aan het einde van de 19e eeuw worden kribben aangelegd en worden tot aan het einde van
de twintigste eeuw zomerkaden en de winterdijk verder opgehoogd. Dit is sterk bepalend
geweest voor de huidige loop van de rivier. Halverwege de 19e eeuw verschijnen ook steeds
grotere steenfabrieken. Op het Looveerterrein worden deze na de Tweede Wereldoorlog
vervangen door betonfabrieken. Op het Scherpekampterrein ligt nog steeds de steenfabriek
Huissenswaard. De fabrieken vallen op in dit open landschap. De huidige Strang is in het
kader van de dijkverbetering en de aanleg van Ir. Molsweg diverse malen verlegd.
De Strang is onbevaarbaar door de kunstwerken en de omvorming naar een watergang die
qua afmetingen alleen geschikt is voor de aan- en afvoer van water voor het buitendijkse
gebied.
2.3
Huidige situatie
2.3.1
Landschap
Het projectgebied is, ondanks de aanwezigheid van twee grote fabrieksterreinen,
overwegend een landbouwgebied. Het is op te splitsen in drie delen: een noordelijk, een
midden en een zuidelijk deel. De weg naar het Looveer is een scheiding tussen het
noordelijke deel en de overige twee delen van het projectgebied. Het noordelijke deel van
de Huissensche Waarden heeft een natuurlijk reliëf dat gevormd wordt door ruggen en
laagten (ribbelwaard). De Huissensche Strang is deels aanwezig langs de Ir. Molsweg. Door
ontzanding is een grote zandwinplas ontstaan, het Zwanewater. Het middendeel van de
Huissensche Waarden wordt gedomineerd door de Angerensche Strang. De omliggende
opgaande beplantingen ontnemen voor een groot deel het zicht vanaf de dijk op weiden en
akkerland. In het zuidelijke deel van de Huissensche Waarden, ook wel Angerensche en
Doornenburgse Buitenpolder genoemd, zijn de hoge dijk naar de Scherpekamp, de
meidoornhagen en een kleiput vlak bij de dijk de opvallendste elementen.
De geschiedenis van de Huissensche Waarden is verbonden met de grenssituaties uit het
verleden. Niet alleen een fysieke grens van land en water, maar ook verschillende
staatkundige en militaire grenzen. Zo hadden de Romeinen in het gebied hun rijksgrens (de
Limes) liggen. Als onderdeel van de meest westelijke uitbreiding van het graafschap en
latere hertogdom Kleef heeft het gebied eeuwenlang een geheel eigen ontwikkeling
doorgemaakt. Dit is in veel opzichten bepalend geweest voor de cultuurhistorische identiteit.
19
Belangrijke cultuurhistorische elementen in het gebied zijn:
2.3.2
–
Winterdijk: Door ingrepen als dijkteruglegging in de achttiende eeuw, het slechten van
de muren van Huissen en dijkversterking in de jaren negentig is het karakter aangetast;
–
Stroomruggen: Geulachtige laagten welke omzoomd zijn door aanzandingen;
–
Strangen: Resten van oude rivierlopen die voor Angeren en Huissen liggen;
–
Zomerkaden: die met het landschap, als glooiende groene ruggen een eenheid vormen;
–
Perceelsgrenzen en oude gemeente- en landsgrenzen tussen Kleef en Gelderland;
–
Binnen- en buitenwielen: Stille getuigen van dijkbreuken, die het resultaat waren van
slecht dijkbeheer in de tijd dat Huissen nog een Kleefse enclave in Gelders gebied was.
In het noorden van de Huissensche Waarden liggen twee kleine wielen bij de zomerdijk.
De kolken langs de dijk tussen Huissen en Angeren en vormden eeuwenlang één grote
waterplas. Door dijkverlegging in de achttiende eeuw werd het wielencomplex gesplitst
in een binnen- en een buitendijks gedeelte. Er is ook een relatie tussen de wielen en de
opkomst van Huissen als ‘glazen stad’. De overslaggronden die na dijkbreuken werden
afgezet, waren erg geschikt voor de tuinbouw en teelt in kassen;
–
'De Brouwketel': Oude woonplaats welke fungeerde als pleisterplaats langs een deels
nog bestaande weg van Arnhem via Huissen naar de vesting Schenkenschans;
–
'De Wardt': Een oude hoogte bij Angeren. Een voormalig kasteel dat stond op een
oeverwal van een Rijnmeander die ooit de grens tussen Betuwe en Liemers vormde;
–
Looveer en Scherpekamp: Historische hoge locaties met industriële activiteit.
Water
Het Pannerdensch Kanaal ligt tussen Waal en Neder-Rijn Het begint bij Pannerdensche Kop
en gaat ter hoogte van Angeren (Kandia) over in de Neder-Rijn Achthonderd meter ten
noorden van het Looveer ligt het splitsingspunt IJsselkop, het begin van de IJssel. Het
zomerbed van het Pannerdensch Kanaal en Neder-Rijn is ongeveer 250 m breed. De kribben
zijn 50 tot 80 m lang. Gemiddeld stroomt er 715 m 3 water per seconde. De maximaal
gemeten afvoer is ruim 4000 m3/s, de laagste afvoer 126 m3/s. Bij een afvoer van 715 m3/s
is de diepte ongeveer 3 meter. De gemiddelde waterstand is 8,5 meter+nap. De hoogst
gemeten waterstand is 14,73 meter+nap. De laagste stand is 6,57 meter+nap. De stuwen
op de Neder-Rijn zorgen overigens bij lage afvoeren voor de bevaarbaarheid van IJssel en
Neder-Rijn. De kruin van de winterdijk ligt gemiddeld op 16,0 meter+nap.
Waterhuishoudkundig gezien is de belangrijkste functie van de uiterwaarden het
transporteren en bergen van rivierwater bij hoge rivierafvoeren. De brede uiterwaard is in de
huidige situatie voorzien van hoge zomerkaden en toegangswegen naar de
bedrijventerreinen. Daardoor worden de Huissensche Waarden momenteel rivierkundig niet
optimaal benut. Bij maatgevend hoogwater, een afvoer van 16.000 m 3/s bij Lobith, stroomt
het zuidelijk deel van de Huissensche Waarden door de hoge zomerkade tussen dijk en
Scherpekamp niet of nauwelijks mee. De waterstanden variëren van 15,6 meter+nap bij
kmr 872 naar 14,9 meter+nap bij kmr 878.5 in de as van de rivier. Bij een afvoer van
16.000 m3/s is de waterstand, ter hoogte van het Looveerterrein,ca.15,0 meter+nap.
Door waterstandsverschillen op de Neder-Rijn wisselen grondwaterstanden en stijghoogten
in het eerste watervoerend pakket sterk. De huidige zandwinplassen in de uiterwaarden en
het binnendijks gelegen gebied ondervinden invloed van de waterstanden op de rivier. Uit
de zandbanenkaart blijkt dat in het binnendijkse gebied zandbanen voorkomen die
verbonden zijn met het buitendijkse gebied. Dit verklaart het optreden van kwel binnendijks
bij hoge rivier waterstanden.
20
Bij lage waterstanden (circa 10 maanden per jaar) heeft het Pannerdensch Kanaal qua
grondwater een drainerende werking op de uiterwaard en achterliggend gebied. Het
projectgebied is op grond van het waterhuishoudingsplan van de provincie Gelderland te
typeren als een gebied met water voor landbouw en kwel onafhankelijke land natuur. In het
gebied voeren kavelsloten het oppervlaktewater af.
2.3.3
Bodem
De bodem in het projectgebied bestaat uit een bovenlaag van klei, met daaronder
afwisselend zand- en kleilagen. Door zandbanen is de waterdoorlatendheid van de bodem
erg wisselend. De bodem in de uiterwaard is te kwalificeren als kalkhoudende ooivaaggrond,
een rivierkleigrond samengesteld uit lichte zavel tot lichte klei. Daarnaast komt er op enkele
locaties kalkhoudende poldervaaggrond voor, een kalkhoudende rivierkleigrond
samengesteld uit zware zavel en lichte klei. De samenstelling van ondergrond in de
Huissensche Waarden bestaat tot op 35 m onder maaiveld uit zand dat varieert van uiterst
grof tot uiterst fijn. Op sommige plaatsen zijn stoorlagen van klei aanwezig. Deze zijn
incidenteel tot enkele meters dik. Ook is een kleine hoeveelheid grind gevonden.
De Huissensche Waarden zijn een omkade en gereglementeerde buitenpolder. Een sluis bij
Malburgen regelt de waterbeheersing. De huidige maaiveldhoogte van het projectgebied
varieert van circa 10,5 meter+nap tot 12,5 meter+nap en is grotendeels bepaald door
menselijk ingrijpen. Door grondstoffenwinning en agrarisch gebruik is het projectgebied
vervlakt en is het originele reliëf nauwelijks zichtbaar. Alleen in het noordelijke deel zijn de
oude stroomgeulen nog beperkt beleefbaar. De zomerkade varieert van 15,5 meter+nap bij
het Scherpekampterrein tot 13,0 meter+nap bij de IJsselkop.
2.3.4
Natuur
De Huissensche Waarden hebben een lage ecologische betekenis vergeleken met
omliggende uiterwaarden in de Gelderse Poort. Door intensieve begrazing en bemesting
ontbreken soortenrijke graslandvegetaties en is de structuur van de vegetatie en rijkdom aan
plantensoorten in nagenoeg de gehele uiterwaard gering. De Angerensche Strang (zie figuur
2.2) met de aansluitende kolken en kleiputten zijn ecologisch het meest waardevol.
Volgroeid bos met een rijke bosstructuur ontbreekt. Meer informatie over de natuurwaarden
is beschreven in stukken in het kader van de Natura 2000-toetsing.
Habitattypen en flora
Het areaal enigszins natuurlijke ecotopen in de Huissensche Waarden bedraagt 139 hectare,
circa 19% van het plangebied. Het overgrote deel bestaat uit enigszins structuurrijke, relatief
extensief beheerde graslanden (69 hectare) en ondiep water (37 hectare). Het areaal
werkelijk natuurlijke habitattypen is beperkt tot 70 hectare, circa 10% van het totale
oppervlakte. In de Huissensche Waarden zijn 31 plantensoorten aangetroffen van de
'standaardlijst floramonitoring rivierengebied'. Dit zijn soorten die indicatief zijn voor
natuurlijke processen en specifieke rivierbiotopen. Hiervan staan acht soorten op de rode lijst
en is één soort wettelijk beschermd (wilde marjolein). Uit deze gegevens blijkt dat het aantal
ecologisch en beleidsmatig relevante soorten relatief beperkt is. Vooral het aantal
stroomdalsoorten (soorten gebonden aan droge, mineraalrijke rivier standplaatsen als dijken,
zandige ruggen en kades) is in de Huissensche Waarden opvallend veel lager dan langs de
Waal en in de Rijnstrangen. Veel kenmerkende soorten ontbreken in de Huissensche
Waarden.
21
Figuur 2.2: Angerensche Strang
Fauna
In de periode 1960-2011 is, binnen het projectgebied, het voorkomen van 88 verschillende
broedvogelsoorten vastgesteld. Vanaf 2005 zijn er 26 soorten van de Rode Lijst 2004 en
zeven soorten, waarvoor een instandhoudingsdoel voor het Natura 2000-gebied 'Gelderse
Poort' is opgesteld, waargenomen. Het aantal broedvogels is het grootst in het
middengebied, waar naast weidevogelsoorten ook struweel-, bos- en moerasvogelsoorten
voorkomen.
De voedselrijke graslanden in de Huissensche Waarden zijn van betekenis als foerageer- en
rustgebied voor overwinterende en pleisterende trekvogels. Voor kolgans, grauwe gans en
smient zijn de Huissensche Waarden van belang als foerageergebied. Vooral de grauwe gans
wint duidelijk in betekenis van gemiddeld 166 over de seizoenen '97/'98-'01/'02 naar
gemiddeld 330 dieren sinds het seizoen '02/'03. Deze groei hangt samen met het herstel van
de broedpopulatie en is in heel Nederland waar te nemen. Voor de overwinterende
steltlopers kievit en grutto, hebben de Huissensche Waarden betekenis, vergelijkbaar met
omliggende gebieden. Voor de wulp is de betekenis relatief hoog. Het buitenkaadse deel ten
zuiden van het Looveer vormt, samen met de overzijde van de rivier en de Grote Pleij, een
belangrijke slaapplaats binnen de Gelderse Poort.
Voor zoogdieren zijn de Huissensche Waarden niet van betekenis. Er zijn naast vleermuizen
geen waarnemingen bekend van bijzonder waardevolle of zeldzame soorten. Bever, das en
waterspitsmuis, een soort van laagdynamische moerasruigtes, rietmoerassen en
elzenbroekbossen, ontbreken. In het projectgebied zijn foeragerende individuen van gewone
dwergvleermuis, laatvlieger, rosse vleermuis, ruige dwergvleermuis en gewone
grootoorvleermuis waargenomen. Van de gewone dwergvleermuis zijn enkele vliegroutes
vastgesteld. Verder zijn van geen van de soorten vaste verblijfplaatsen conform artikel 11
van de Flora- en faunawet aanwezig. Kolonies van meervleermuis zullen dan ook met
zekerheid ontbreken.
In het plangebied komen met zekerheid géén reptielen voor. In het projectgebied zijn zes
soorten amfibieën waargenomen. Alle waargenomen soorten zijn beschermd onder de floraen faunawet. Voor de kamsalamander is een instandhoudingsdoel in het kader de
Natuurbeschermingswet opgesteld. Naast het voorkomen van amfibieën dient ook rekening
gehouden te worden met de aanwezigheid van beschermde vissoorten. In de Huissensche
Waarden zijn elf vissoorten aangetroffen, waaronder de beschermde soorten bittervoorn en
22
kleine modderkruiper. Het bestendig voorkomen van andere beschermde vissoorten is
onwaarschijnlijk.Voor alle overige diergroepen geldt dat de Huissensche Waarden niet van
belang zijn als leefgebied. In de Huissensche Waarden komen geen bijzondere habitats voor
die voor libellen, vlinders, kreeftachtigen of voor weekdieren van betekenis zijn. Er zijn geen
aanwijzingen gevonden dat in deze uiterwaard bestendige populaties voorkomen van,
vanuit ecologisch opzicht, waardevolle soorten.
Voor meer gedetailleerde informatie van de huidige natuurwaarden wordt verwezen naar de
Natura 2000-toets.
2.3.5
Grondgebruik
In het verleden is in een groot deel van het plangebied klei gewonnen voor fabricage van
baksteen. Veel gronden in de Huissensche Waarden zijn gehercultiveerd en zijn
hoofdzakelijk in gebruik voor ruwvoederwinning en het weiden van vee. In het kader van
agrarisch natuurbeheer zijn beheersovereenkomsten afgesloten. De percelen worden
voornamelijk gebruikt door melkveebedrijven die binnendijks liggen, met uitzondering van
het gebied tussen de Angerensche Strang en de Neder-Rijn. Hier is een, op het
bedrijventerrein Looveer gevestigd, agrarisch bedrijf actief.
2.3.6
Scheepvaart
Het Pannerdensch Kanaal en de Neder-Rijn zijn belangrijk voor de beroepsscheepvaart. De
capaciteit van het kanaal wordt niet volledig benut. De 20.615 schepen die in 2005 het
Pannerdensch Kanaal passeerden hadden samen een laadvermogen van 23.569.330 ton. Ze
vervoerden in totaal 13.366.122 ton (vergelijkbaar met 742.562 vrachtwagens). De
capaciteit van het kanaal wordt niet volledig benut. In het Pannerdensch Kanaal zijn bij het
Looveerterrein en Doornenburg veerponten aanwezig. Het Pannerdensch kanaal, de IJssel en
de Neder-Rijn maken deel uit van het Basistoervaartnet van Nederland. Het Pannerdensch
kanaal is aangeduid als onderdeel van de Motorbootroute AM. De opbouwhoogte is
minimaal 3,40m, de diepgang is minimaal 1,50m. Het vaargebied in de regio is het meest
geschikt voor motorboten.
2.3.7
Bedrijfsterreinen
Tegenover Huissen ligt in de uiterwaarden het bedrijventerrein Looveer. Hier zijn bedrijven
als VBI, van Dalen, Heijting milieuservice, Schraven scheepsbouw, centrales voor beton en
asfalt, en een agrarisch bedrijf gevestigd. Vanwege de werkgelegenheid is het terrein in
sociaal economisch opzicht van groot belang voor de omgeving. In de Angerensche en
Doornenburgsche Buitenpolder zijn op de Scherpekamp steenfabriek Caprice en een
scheepswerf gevestigd. De bedrijventerreinen zijn beiden over water bereikbaar.
Het bedrijventerrein Looveer is een gezoneerd terrein. De geluidscontour is opgenomen in
het bestemmingsplan 'Looveer'. Dit plan is vastgesteld in 1995. De vastgestelde
geluidscontour mag niet worden overschreden. Dit moet bij nieuwe of toename van
activiteiten op het industrieterrein door akoestisch onderzoek aangetoond worden. Bij
actualisering van vergunningen toetst de provincie aan de geluidszone. Hier is een, op het
bedrijventerrein Looveer gevestigd, agrarisch bedrijf actief. Hoge waterstanden leiden tot
problemen voor de bereikbaarheid en het functioneren van het bedrijventerrein Looveer. De
hoogte van dit terrein varieert nu tussen de 14,15 meter +nap en 14,6 meter+nap. De hoogte
van de toegangsweg ligt op circa 12,5 meter+nap en overstroomt gemiddeld enkele dagen per
jaar. Bij hoge waterstanden wordt een amfibisch voertuig gebruikt om het terrein te
bereiken.
Het bedrijfsterrein is buiten dit bestemmingsplan gehouden vanwege het feit dat het nu ook
23
in een separaat bestemmingsplan zit. De plangrenzen zijn dan ook zoveel mogelijk
aangehouden. Het bestemmingsplan voor het Looveer zal te zijner tijd door de gemeente
door middel van een beheersplan geactualiseerd worden. De specifieke rivierkundige
problematiek, het daarbij behorende dwingende tijdspad en de keuze van het bevoegd
gezag om hier geen uitbreidingen toe te staan maakt het niet wenselijk om deze
bestemmingsplannen tegelijkertijd gemeenschappelijk aan te passen.
2.3.8
Verkeer
Wegen in het plangebied
De drukste weg in het plangebied is de de weg naar het Looveer. De Looveerweg ligt tussen
het gelijknamige bedrijventerrein, het veer en het centrum van Huissen. De weg sluit op de
dijk aan op de Angerense dijk en de Stadsdam. De weg naar het Looveer heeft een
etmaalintensiteit die varieert tussen de 1800 en 2100 voertuigen. De weg naar het Looveer
heeft een breedte van 7 m en een vrijliggend fietspad. De maximum snelheid is hier
momenteel 80 km/u. In de toekomst wordt dit 60 km/u. De capaciteit is bij 80 km/u 30.000
voertuigen per etmaal. De maximale capaciteit van de Looveer wordt nu niet overschreden.
Bij het Looveer tussen Huissen en Loo vaart de veerboot De Christoffel. Deze boot heeft een
capaciteit van 16 auto's. Ook mogen er 150 personen worden vervoerd. De boot heeft een
zodanig groot vermogen, dat zonder gierkabel gevaren kan worden. De vaartijden liggen
tussen 6.30 uur en 23.00 uur. Per jaar vervoert de veerboot meer dan 200.000 personen.
Volgens gegevens uit 2005 (bron: Schraven b.v.) gaat het om 178.000 personen- en
bestelauto's, 82.000 fietsers en 12.000 brommers en fietsers. In de zomer en lente is het
drukker dan in de herfst en de winter.
Een andere belangrijke weg in het gebied is de Scherpekamp. Deze ligt tussen de dijk en het
zuidelijker gelegen bedrijventerrein waarop een werf en de steenfabriek gevestigd zijn. Deze
weg heeft geen doorgaande functie en wordt alleen gebruikt voor het personeel en de aanen afvoer van de daar gevestigde bedrijven. In de uiterwaarden liggen ter ontsluiting van de
agrarische gronden half- en onverharde wegen. Deze zijn gedeeltelijk openbaar en worden
buiten het landbouwverkeer beperkt gebruikt door wandelaars en fietsers.
Wegen buiten het plangebied
De Stadsdam, Angerense dijk en Ir. Molsweg liggen boven op de dijk en net buiten het
plangebied. De Stadsdam en Ir. Molsweg zijn met elkaar verbonden via een rotonde. Op
deze rotonde sluit ook de Stadswal-noord aan. De Ir. Molsweg verbindt de Stadsdam en
Stadswal Noord met de Pleijroute. De Pleijroute heeft een intensiteit van 72.210 voertuigen
per etmaal. De Ir. Molsweg is één van de drukste wegen van Huissen en had in 2011 een
intensiteit, die afhankelijk van het wegvak, varieert tussen de circa 17.000 en 30.000
voertuigen per etmaal (bron: gemeente). De Stadsdam heeft een etmaalintensiteit tussen
3.600 en 6.900 voertuigen. De verwachting is dat dit groeit naar 7.600 in 2021. De
Stadswal Noord en de Stadswal hadden in 2011 een intensiteit tussen de 9.600 en 13.000
mvt/etm. met een verwachte groei naar ca. 14.400 in 2021. Dit betekent dat de wegen de
maximale etmaalcapaciteit niet overschrijden. Gedurende een dagdeel kan echter een
piekbelasting optreden en zorgen voor geringe vertragingen.
De Ir. Molsweg, Stadswal Noord en Stadswal zijn gebiedsontsluitingswegen en hebben een
capaciteit van ca. 36.000 motorvoertuigen per etmaal. Deze wegen zijn onder andere te
herkennen aan de gescheiden rijstroken, vrijliggende fiets- en voetpaden en als
kruisingsvorm een rotonde of een kruispunt met een verkeersregelinstallatie. De maximum
snelheid op deze wegen is buiten de bebouwde kom 80 km/u en binnen de bebouwde kom
50 – 70 km/u. De Stadsdam en Angerense dijk zijn ook gebiedsontsluitingswegen. Beiden
24
hebben echter niet de uiterlijke kenmerken. De Stadsdam heeft wel de capaciteit en de
functie van een gebiedsontsluitingsweg. De weg heeft een capaciteit gelijk aan de Ir.
Molsweg, Stadswal Noord en Stadswal van maximaal 36.000 mvt/etm en een maximum
snelheid van 50km/uur.
De Angerense dijk heeft wel de functie, maar niet de capaciteit van een
gebiedsontsluitingsweg. De maximum snelheid is 80km/uur. De Angerense dijk is op de dijk
verbonden met de Helmichstraat en Kloosterstraat. De Helmichstraat en Kloosterstraat
liggen binnen de bebouwde kom. De functie van de wegen is het uitwisselen van verkeer.
De maximum snelheid op beide wegen is 50km/uur. De Angerensche dijk had in 2011 een
verkeersintensiteit tussen de 3.500 en 3.700 mvt/etm. Tot 2021 wordt een groei verwacht
naar ca. 4.100 voertuigbewegingen per etmaal. De Kloosterlaan en de Helmichstraat hebben
een beduidend lagere verkeersintensiteit. Deze varieerde in 2011 tussen de 450 en 2.000
mvt/etm met een verwachte groei naar ca. 2.200 mvt in 2021. De wegen hebben een
etmaalcapaciteit van maximaal 6.000 mvt. Deze capaciteit wordt niet overschreden.
Kruispunten en rotondes
Het verkeer van de hoofdwegen wordt afgewikkeld en komt samen op enkele voor Huissen
belangrijke kruispunten. Het betreft de kruisingen Looveer-Stadsdam en StadsdamAngerenschedijk-Kloosterlaat, de rotonde Ir. Molsweg-Stadsdam-Stadswal Noord-Winterdijk
en de rotonde Stadswal-Helmichstraat-Huismanstraat. De beiden rotonden hebben en
maximumcapaciteit van 25.000 motorvoertuigen per etmaal. De kruising van de LooveerStadsdam heeft een capaciteit van ca. 33.000 mvt/etm. De kruising StadsdamAngerenschedijk-Kloosterlaat heeft een lagere capaciteit van ca. 4.500 mvt/etm. Beide
kruisingen hebben geen regelinstallatie. De maximale capaciteit van de 4 kruispunten wordt
niet overschreden.
Parkeren
Een groot gedeelte van het centrum van Huissen is ingericht als parkeersschijfzone (circa 155
plaatsen), waar maximaal 2 uur geparkeerd mag worden. De grotere parkeerterreinen
zonder beperkingen in tijdsduur zijn Molenweide (circa 250 plaatsen) en Arnhemsepoort
(120 plaatsen). Deze liggen aan de rand van het plangebied.
2.3.9
Overige infrastructuur
Onder het zuidelijk deel van de uiterwaard en onder bedrijventerrein de Scherpekamp ligt
een spoortunnel van de Betuweroute. Net ten noorden van de tunnel en de Scherpekamp
liggen ondergronds drie grote aardgasleidingen. Hier ligt ook een bovengrondse
hoogspanningsleiding. In het noordelijk deel ligt een zware waterleiding.
2.3.10 Wonen
Ter hoogte van de aansluiting tussen de Looveerweg en de Rijndijk ligt, net buiten het
plangebied, een klein woonwagenkamp op het Molenweideterrein. Op het Looveer staan
tussen de bedrijven een aantal woningen en een agrarische bedrijfswoning. Naast het veer
liggen een paar woonschepen. In het zuidelijk deel is een woning (De Brouwketel; zie figuur
2.3) aanwezig.
25
Figuur 2.3: de Brouwketel
2.3.11 Recreatie en toerisme
De uiterwaarden hebben momenteel een beperkte uitloopfunctie voor Huissen en Angeren.
De dijk langs de uiterwaard biedt fietsers en wandelaars uitzicht op de bedrijfsterreinen,
natuur, cultuur en landschap van de uiterwaard en de rivier. De mogelijkheden voor
waterrecreatie zijn langs de rivier beperkt. Het Zwanewater wordt beperkt gebruikt als
zwem- en surfplas. In en rondom de uiterwaarden zijn een zestal wandel- en fietsroutes
uitgezet. Het Looveer is de verbinding met de overkant van de rivier.
26
3
BELEIDSKADER
3.1
Inleiding
In dit hoofdstuk worden de hoofdlijnen van relevant beleid van Europa, Rijk, Provincie,
Regio, Waterschap en Gemeente beschreven. Paragraaf 3.2 geeft een opsomming van
beleid. In paragraaf 3.3 is dit thematisch toegelicht. In hoofdstuk 4 is aangegeven hoe dit
beleid is vertaald in het plan. De toetsing aan wetten en beleidsregels staat in hoofdstuk 5.
3.2
Overzicht beleid
Onderstaand is een overzicht gegeven van belangrijk beleid voor de Huissensche Waarden.
Internationaal (voor zover niet geïmplementeerd in de nationale regelgeving)
–
Europese Kaderrichtlijn Water, Europese Hoogwaterrichtlijn
Nationale wet- en regelgeving
–
Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo), Wet ruimtelijke ordening, Besluit
algemene regels ruimtelijke ordening (Barro), Wet milieubeheer, Wegenverkeerswet,
Wegenwet, Wet bodembescherming, Wet geluidhinder, Natuurbeschermingswet, Floraen faunawet, Wet luchtkwaliteit, Waterwet, Wet vervoer gevaarlijke stoffen, Besluit
externe veiligheid inrichtingen.
Nationaal beleid en beleidsnota's
–
Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte, Structuurvisie Buisleidingen, PKB Ruimte voor de
Rivier, Nationaal Bestuursakkoord Water, Nota Ruimte, Nota Mobiliteit, Nota natuur, bos
en landschap in de 21e eeuw, Nota Belvedère, Nationaal Milieubeleidsplan 4, Nota
Waterbeleid 21e eeuw, 4e Nota Waterhuishouding, Nationaal Waterplan, Beheer- en
Ontwikkelingsplan voor de rijkswateren, Beleidsnota Waterveiligheid, Beheer- en
Ontwikkelplan voor de rijkswateren, Agenda voor een vitaal platteland.
Provinciaal
–
Algemene Structuurvisie Ruimtelijke Ordening Gelderland (voorheen Streekplan),
Streekplanuitwerking
Kernkwaliteiten
EHS
en
Waardevol
Landschap,
Streekplanuitwerking Nationale Landschappen, Stroomgebiedsvisie Rivierenland,
Natuurbeheerplan Gelderland, Gelders Milieuplan 3, Provinciaal verkeers- en
vervoersplan Gelderland 2, Waterveiligheid Gelderland, Waterplan Gelderland 20102015, Ruimtelijke Verordening Gelderland, Nota Belvoir, Actie plan geluid Gelderland
2008-2012.
Regionaal
–
Regionaal Plan Stadsregio Arnhem Nijmegen 2005-2020, Park Lingezegen,
Uitwerkingsplan Nationaal landschap Gelderse Poort, 2007, Keur van het waterschap
rivierenland
Gemeentelijk
–
Landschapsontwikkelingsplan (LOP), Trap en Beleidplan recreatie en Toerisme gemeente
Lingewaard, Archeologische beleidsadvieskaart, Structuurvisie Plus, Notitie Nieuwe
Economische dragers, 2008, Visie Dijkzone 2008, Kadernota Verblijfsrecreatie
Lingewaard, 2008, Nota Geluidsbeleid 2007.
27
3.3
Beleid per thema
3.3.1
Water
Het waterbeleid ligt vast in Europese, nationale en regionale beleidsdocumenten. Het
hoofddoel is duurzaam waterbeheer en een duurzaam watersysteem. Het gaat om realisatie
van een zelfstandig functionerend en ecologisch gezond watersysteem. Knelpunten in het
waterbeheer moeten zoveel mogelijk ter plaatse worden opgelost en niet worden
doorgeschoven naar andere gebieden. Hierbij wordt de trits "vasthouden - bergen afvoeren" gehanteerd. Gebiedseigen water moet zo lang mogelijk worden vastgehouden en
zoveel mogelijk worden (her)gebruikt. Er moet voldoende ruimte zijn voor infiltratie van
(schoon) hemelwater naar het grondwater. De waterkwaliteit moet worden verbeterd gericht
op de waterkwaliteits- en ecologische doelstellingen. Hierbij wordt de trits "schoonhouden,
scheiden, zuiveren" gehanteerd.
Kaderrichtlijn Water
De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is sinds 2000 van kracht. Het doel van de KRW is
dat de kwaliteit van al het oppervlakte en grondwater in Europa in 2015 ecologisch en
chemisch in goede toestand gaat verkeren. Het vaststellen van de doelen, de actuele
toestand, een afweging van de te nemen maatregelen en de mate van doelbereik worden
voorbereid door de waterschappen in samenspraak met de overige waterbeheerders. De
afweging wordt integraal op rijksniveau gemaakt. De te treffen maatregelen zijn
opgenomen in het waterbeheerplan 2010-2015 van Waterschap Rivierenland. Onder de
KRW valt de Grondwaterrichtlijn (GWR). De GWR gaat specifiek in op de strategieën ter
voorkoming en beheersing van grondwaterverontreiniging.
Nationaal Bestuurakkoord Water Actueel en Nationaal Waterplan 2010-2015
Deze nota's beschrijven de hoofdlijnen van het rijksbeleid voor de waterhuishouding de
periode 2009 - 2015. Hoofddoelstelling van het beleid is 'het hebben en houden van een
veilig en bewoonbaar land en het instandhouden en versterken van gezonde en
veerkrachtige watersystemen, waarmee een duurzaam gebruik blijft gegarandeerd'. Verder
wordt in de nota's nader aandacht geschonken aan thema's als terugdringen van verdroging,
vermindering van emissies van diffuse bronnen en waterbodemsanering. Tenslotte vormt de
uitvoering van maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren (KRW) een belangrijk aspect.
Het Nationaal Waterplan is eind 2009 vastgesteld. Het Nationaal Waterplan is de opvolger
van de Vierde Nota Waterhuishouding uit 1998. Het Nationaal Waterplan is opgesteld op
basis van de Waterwet die met ingang van 22 december 2009 van kracht is. Op basis van de
Wet ruimtelijke ordening heeft het Nationaal Waterplan voor de ruimtelijke aspecten de
status van structuurvisie.
Waterwet
In de Waterwet (2009) zijn acht eerdere waterwetten geïntegreerd. Zes vergunningen uit de
bestaande 'waterbeheerwetten' zijn opgegaan in één watervergunning. Daarnaast is vanuit
de Wet bodembescherming de regeling voor waterbodems ondergebracht bij de Waterwet.
De Waterwet sluit aan op de Wet ruimtelijke ordening (Wro), waardoor de relatie met het
ruimtelijke omgevingsbeleid is versterkt. De integrale Waterwet gaat onder andere uit van
regionale waterplannen, die het provinciale Waterhuishoudingsplan vervangen. Deze
regionale plannen krijgen in het voorontwerp ook het karakter van een structuurvisie, zoals
bedoeld in de Wro. Aan het regionale waterplan is primair de provincie zelf gebonden, maar
deze biedt wel de legitimatie om waterschappen te instrueren of aanwijzingen te geven. De
regionale waterplannen gaan inzoomen op een gebiedsdeel van de provincie. Te treffen
maatregelen in de planperiode van zes jaar zijn meer concreet benoemd, met daarbij een
28
ruimtelijke vertaling waar dat nodig is.
Waterbesluit en waterregeling
Het Waterbesluit vormt samen met de Waterregeling een uitwerking van bepalingen van de
Waterwet. De Waterwet regelt de uitwerking van bepaalde onderwerpen via een algemene
maatregel van bestuur (bijvoorbeeld het Waterbesluit), bij ministeriële regeling (bijvoorbeeld
de Waterregeling) of in regelgeving van decentrale overheden. Dit waarborgt de samenhang
binnen het waterbeheer en bevordert de overzichtelijkheid van de waterbeheerregelgeving.
De Waterregeling bevat regels over de organisatie van waterbeheer, beheerskaarten, de
begrenzing van oppervlaktewaterlichamen, de aanwijzing van drogere oevergebieden en
gegevensverstrekking aan het Rijk ingevolge Europese verplichtingen.
In het Waterbesluit is de landelijke rangorde bij watertekorten vastgelegd. Voor de
organisatie van het waterbeheer bevat het Waterbesluit de toedeling van
oppervlaktewaterlichamen in beheer bij het Rijk en regels over het verstrekken van
informatie met betrekking tot het waterbeheer. Ook regelt het Waterbesluit procedurele en
inhoudelijke aspecten van het nationale waterplan en het beheerplan voor de rijkswateren
en enkele inhoudelijke aspecten van de plannen in verband met implementatie van de
kaderrichtlijn water en de richtlijn overstromingsrisico's. Een vergunningplicht en algemene
regels zijn uitgewerkt voor het gebruik van rijkswaterstaatswerken en voor het lozen of
onttrekken van water aan oppervlaktewater in beheer bij het Rijk. Voorts bevat het besluit
bepalingen over de wijze waarop de aanvraag om een watervergunning wordt gedaan.
Beheer- en Ontwikkelplan voor de rijkswateren
Het Beheer- en Ontwikkelplan voor de Rijkswateren beschrijft het beheer voor de periode
2010-2015. Rijkswaterstaat voert het beheer uit. Het BPRW is opgesteld binnen de kaders
van Europese richtlijnen, nationale wetgeving en nationaal beleid. Onderdeel van het BPRW
is een gebiedsgericht programma waarin de beheeropgave is opgenomen van Waterbeheer
21e eeuw (WB21), Kaderrichtlijn Water (KRW) en Natura 2000.
Waterplan Gelderland 2010-2015
In het Waterplan Gelderland 2010-2015 staan doelen voor waterbeheer, de maatregelen die
daarvoor nodig zijn en wie ze gaat uitvoeren. Voor oppervlaktewaterkwaliteit,
hoogwaterbescherming, regionale wateroverlast, watertekort en waterbodems gelden
provincie brede doelen. Voor functies, zoals landbouw, natte natuur, waterbergingsgebieden
en grondwaterbescherming-gebieden, zijn specifieke doelen geformuleerd.
Op de functiekaart van de wateratlas van de provincie Gelderland hebben de Huissensche
Waarden enkele aanduidingen. Het gebied ten noorden van de Looveerweg heeft de functie
van weidevogelgebied met de aanduiding 'locatie weidevogels'. Het meest noordelijke deel
van het plangebied maakt deel uit van waterbergingsgebied. Op de actiekaart van de
wateratlas van de provincie Gelderland hebben de Huissensche Waarden geen aanduiding.
Op de kaart 'Maatregelen Regioadvies Ruimte voor de rivier' van de Wateratlas is het
betreffende gebied aangegeven als Uiterwaardvergraving 'Huissensche Waarden'.
Keur
In het plangebied is het Waterschap Rivierenland de waterbeheerder. In de ’Keur voor
waterkeringen en wateren’ staan de geboden en verboden die betrekking hebben op het
beheer en onderhoud van watergangen en waterkeringen. Voor bepaalde handelingen die
waterstaatkundig minder relevant zijn, zijn algemene regels opgesteld die bij de Keur
behoren. Van alle verboden werken en/of werkzaamheden die niet voldoen aan de criteria
29
van de algemene regels, kan ontheffing worden aangevraagd.
Watertoets
In het Besluit ruimtelijke ordening is overleg met waterschappen, provincie en rijk bij de
voorbereiding van een bestemmingsplan voorgeschreven. Bij de watertoets gaat het om het
meenemen van water bij ruimtelijke plannen en besluiten. Geen toets achteraf, maar actieve
inbreng van de waterbeheerder en maatwerk voor elk plan. Het resultaat is een beschrijving
van het lokale watersysteem, advies van de waterbeheerder en de expliciete afweging van
de maatregelen met betrekking tot waterbeheer in het plan. De Watertoets wordt toegepast
op alle waterhuishoudkundig relevante ruimtelijke plannen en besluiten. Dit omvat zowel
oppervlakte- als grondwater, overstromingsgevaar, wateroverlast door neerslag of
grondwater, waterkwaliteit en verdroging. Belangrijke thema's voor het Waterschap zijn:
 Waterneutraal inrichten, dit gaat over het belang van voldoende waterberging bij
ruimtelijke ingrepen en het voorkomen van wateroverlast bij hevige neerslag;
 Schoon inrichten, het belang van het bereiken van een goede waterkwaliteit;
 Veilig inrichten, het belang van een veilige waterkering.
Waterbeheerplan 2010-2015
Het waterbeheerplan is door het Waterschap Rivierenland opgesteld voor de periode 20102015. Het waterbeheersplan gaat over het waterbeheer in het hele rivierengebied en het
omvat alle watertaken van het waterschap: waterkwantiteit, waterkwaliteit, waterkering en
waterketen. Het waterschap wil het beheergebied in 2015 klimaatbestendig hebben op basis
van de huidige klimaatscenario’s. De primaire waterkeringen zijn dan op orde -dat wil
zeggen dat ze voldoen aan de dan geldende normen- en het bergend vermogen van
watersysteem van het landelijk gebied is zodanig vergroot, dat slechts bij zeer uitzonderlijke
regenval wateroverlast optreedt.
Daarnaast stelt het waterschap zich tot doel dat in 2027 de KRW-doelstellingen voor de
waterkwaliteit worden gehaald. Hiervoor is het nodig in de periode 2010 tot en met 2015
een groot aantal maatregelen te treffen om vooral de ecologische waterkwaliteit te
verbeteren. Ook het stedelijk gebied zal klimaatbestendig moeten worden gemaakt.
Tenslotte wil het waterschap de watercondities voor de natte natuur, zoals Natura 2000gebieden en verdroogde gebieden, verbeteren en de waterkwaliteit in wateren met
aquatische natuurwaarden beschermen en waar mogelijk verbeteren.
Inlaatbeleid zomerpolders tijdens hoge rivierafvoeren
Vanaf 2004 is binnen het Waterschap Rivierenland het inlaatbeleid voor zomerpolders
tijdens hoge rivierafvoeren van toepassing. In het beheersgebied van het waterschap liggen
gereglementeerde zomerpolders (uiterwaarden). Deze worden door zomerkaden periodiek
en tot een tevoren aangegeven rivierwaterstand tegen overstromingen beschermd. Het
waterschap heeft in deze beleidsnotitie aangegeven in welke periode en tot welke
waterstanden die bescherming kan worden geboden. Uitgangspunt bij de gereglementeerde
zomerpolders is dat het rivierwater vanaf 1 april tot 1 december maximaal gekeerd wordt.
Zodra bekend is dat bij Lobith een waterstand met wasverwachting zal optreden, waarbij de
desbetreffende zomerkade op haar laagste punt zal overstromen, dan wordt om schade aan
de zomerkaden en kunstwerken te voorkomen, de betrokkenen geïnformeerd en rivierwater
ingelaten. Een zomerkade beschermen gebeurt door voldoende water in het omsloten
gebied (= zomerpolder) te hebben, zodat bij overstroming van de kade geen uitspoeling
plaats vindt. Het water binnen de zomerkades even snel of sneller laten stijgen dan het
rivierwater kan niet, vandaar dat al vooraf water ingelaten moet worden.
In de zomer blijven de inlaatwerken gesloten tot een peil van 14,20 meter +NAP bij Lobith.
Vanaf 1 december tot 1 april worden in de meeste uiterwaarden kunstwerken in de
30
zomerkade open gezet, zodat het waterpeil in de gereglementeerde zomerpolder direct
wordt beïnvloed door waterstanden op de rivier. In de Huissensche Waarden zijn de
belangen in de gereglementeerde zomerpolder van dien aard, dat ook in de winter
rivierwater gekeerd wordt. Zodra de Looveerweg dreigt onder te lopen blijven inlaatwerken
gesloten als de waterstand bij Lobith onder de 14.00 meter +NAP blijft. Als verwacht wordt dat
deze stand boven de 14.50 meter+NAP zal komen gaan de inlaatwerken open. Als de
waterstanden er tussen in komen bepaalt het waterschap na contact met de VBI of de
inlaatwerken open blijven of worden gesloten.
3.3.2
Hoogwater veiligheid
Het beleid ten aanzien van de veiligheid tegen overstromingen is beschreven in verschillende
(inter-) nationale, provinciale en regionale beleidsstukken.
Europese Hoogwaterrichtlijn
Het doel van de Europese Hoogwaterrichtlijn is reductie van slachtoffers en financiële
gevolgen van overstromingen. De richtlijn verplicht lidstaten inzichtelijk te maken hoe groot
overstromingsrisico's zijn, hoe risico's worden beheerst en hoe afstemming met buurlanden
geschiedt.
Planologische kernbeslissing Ruimte voor de Rivier
Naast de Beleidslijn Grote Rivieren is in 2007 door het rijk de Planologische kernbeslissing
(PKB) 'Ruimte voor de Rivier' vastgesteld. Het kabinet heeft in de PKB een pakket
maatregelen vastgesteld dat de rivieren meer ruimte geeft. Hiermee krijgt het Nederlandse
rivierengebied uiterlijk in 2015 een betere bescherming tegen hoogwater. Tegelijkertijd
verbetert de ruimtelijke kwaliteit van het rivierengebied. Het gaat om de uitvoering van
maatregelen als kribverlaging, dijkverlegging, het graven van nevengeulen e.d. Op de
overzichtskaart “maatregelen en alternatieven” worden de Huissensche Waarden
aangewezen als gebied voor uiterwaardvergraving, met als alternatief kribverlaging van het
Pannerdensch Kanaal. Het bestemmingsplan voorziet in de realisatie van de in de PKB
opgenomen maatregel.
Deltaprogramma
In het Deltaprogramma werken het rijk, provincies, gemeenten en waterschappen samen
met maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en kennisinstituten. Dit gebeurt onder regie
van de Deltacommissaris. De staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu is de coördinerend
bewindspersoon voor het Deltaprogramma. De lange termijn doelstellingen van het
Deltaprogramma zijn gevat in 3 landelijke en 6 regionale deelprogramma’s.
Het deelprogramma Veiligheid geeft antwoord op de vraag wat de beste manier is voor
bescherming tegen overstromingen en welk beschermingsniveau nodig is. Het
deelprogramma Rivieren geeft antwoord op de vraag hoe de grote rivieren op een goede
manier steeds grotere hoeveelheden water kunnen afvoeren. Het deelprogramma
combineert deze veiligheidsopgave met opgaven voor onder meer natuur, waterkwaliteit,
scheepvaart en grondstoffenwinning. Ook regionale gebiedsontwikkelingsprojecten krijgen
een volwaardige plek.
31
De opdracht van het deelprogramma Rivieren reikt tot het jaar 2100 en houdt rekening met
maximale rivierafvoeren van 18.000 kubieke meter per seconde (m 3/s) voor de Rijntakken.
Dit is nu 16.000 m3/s. Daarnaast houdt het deelprogramma rekening met stijging van de
zeespiegel en stijging van het IJsselmeerpeil. Het Deltaprogramma Rivieren hanteert het
uitgangspunt dat de PKB Ruimte voor de Rivier conform planning zal worden afgerond.
Nationaal waterplan
In het Nationaal Waterplan staat dat 'om de toekomstige hogere afvoer van 18.000 m 3/s
veilig te kunnen verwerken, bij ruimtelijke ontwikkelingen in het buitendijkse gebied moet
worden geanticipeerd op deze lange termijn verwachtingen'. Op het deel van het
Pannerdensch Kanaal en Rijn waarin de Huissensche Waarden zijn gelegen is voor de lange
termijn een indicatieve waterstandverlaging van 10 cm noodzakelijk om de veiligheid te
kunnen blijven garanderen (zie afbeelding 3.1). De herinrichting van de Huissensche
Waarden sluit aan bij het Nationaal Waterplan. De beoogde waterstandsdaling bedraagt nu
al 11 cm.
Deze is door beperkte maatregelen als kadeverlaging en/of meer ingrijpende als het
verlengen van bruggen verder te optimaliseren. Ook biedt het plan extra rivierruimte om de
bedrijventerreinen tegen hogere waterstanden te kunnen beschermen.
Afbeelding 3.1: Lange termijn opgave Rijntakken (bron: Nationaal Waterplan)
Beleidslijn Grote Rivieren
Na de bijna-overstromingen van de grote rivieren in 1993 en 1995 werd duidelijk dat
rivieren meer ruimte nodig hebben. Ook was beleid nodig over de toelaatbaarheid van
ruimtelijke ingrepen en activiteiten in het rivierbed, zoals bouwen, wonen, werken en
32
recreatie. In 1996 is daarom de Beleidslijn Ruimte voor de Rivier tot stand gekomen. Deze is
in 2006 opgevolgd door de Beleidslijn Grote Rivieren. Het doel is het waarborgen van een
veilige afvoer en berging van rivierwater onder normale en onder maatgevende
hoogwaterstanden. De beleidslijn is toetsingskader bij vergunningverlening van buitendijkse
ruimtelijke ontwikkelingen. Deze moeten voldoen aan randvoorwaarden over veiligheid en
belangrijk zijn voor de ruimtelijke kwaliteit van het rivierbed.
Om de waterstaatkundige belangen van de rijksrivieren goed te kunnen borgen is naast de
reguliere vergunningverlening op basis van de Waterwet ook gezorgd voor de ruimtelijke
borging van belangen. De beleidslijn verenigt dan ook twee sporen van beleid. Voor elke
activiteit in het rivierbed is een vergunning in kader van de Waterwet nodig. Daarnaast is
een goede afweging in het ruimtelijk spoor (structuurplannen en bestemmingsplannen)
noodzakelijk om te voorkomen dat er bestemmingsplancapaciteit ontstaat voor activiteiten
die niet, of slechts onder bepaalde voorwaarden, zijn toegestaan. Doorwerking in het spoor
van de ruimtelijke ordening voorkomt het afgeven van omgevingsvergunningen voor
activiteiten waarvoor de vergunning op grond van de Waterwet moet worden geweigerd.
Een goede doorwerking van het beleid vereist een adequate coördinatie tussen de
ruimtelijke ordening en de Waterwet. De Beleidslijn is het instrument dat hierin voorziet.
De Beleidslijn grote rivieren geeft kaders voor op te nemen bestemmingsplanvoorschriften
en bepaalt naast de Waterwet de toelaatbaarheid van activiteiten in het rivierbed. Zo wordt
er bij het vaststellen van bestemmingsplannen ook een afweging gemaakt voor gewenste en
ongewenste ontwikkelingen in het rivierbed. Onder strikte voorwaarden biedt de beleidslijn
mogelijkheden voor wonen, werken en recreëren in het rivierbed. Nieuwe activiteiten
mogen de waterafvoer niet hinderen en mogen geen belemmering vormen voor
toekomstige verruiming van het rivierbed. De beleidslijn gaat uit van een eigen risico en
verantwoordelijkheid ten aanzien van ontstane schade door hoog water aan activiteiten in
het rivierbed. Initiatiefnemers in het rivierbed zijn zelf aansprakelijk voor schade en zelf
verantwoordelijk voor het nemen van maatregelen om zich tegen potentiële schade te
beschermen.
Relatie Waterbesluit, Waterwet en Beleidslijn Grote rivieren
Het Waterbesluit geeft in artikel 6.12, eerste lid, als hoofdregel dat voor activiteiten in het
rivierbed een vergunning als bedoeld in artikel 6.5 van de Waterwet is vereist. In artikel
6.12, tweede lid, van het Waterbesluit, is een aantal uitzonderingen op die regel
geformuleerd. Voor gevallen waarin er geen vergunningplicht is bevat het Waterbesluit
algemene regels. Daar waar voor activiteiten in het rivierbed een watervergunning vereist is
(of algemene regels gelden), gelden ook de in de Beleidslijn grote rivieren opgenomen
Beleidsregels grote rivieren als afwegingskader voor deze vergunningverlening. De
Beleidsregels berusten op het Waterbesluit.
Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP)
In oktober 2006 is het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) vastgesteld. Binnen dit
programma worden elke vijf jaar worden de waterkeringen getoetst aan wettelijke
veiligheidseisen. Uit het Beoordelingsrapport Toets op veiligheid 2011 (Dijkringgebied 43
Betuwe, Tieler en Culemborgerwaarden, Provincie Gelderland, januari 2011) blijkt dat het
dijkvak van de Rijndijk tussen de aansluiting met de Scherpekamp en het wiel de Waaij (DR
35-41) momenteel niet voldoet.
Het HWBP heeft als doel de afgekeurde waterkeringen op sobere, doelmatige en robuuste
wijze te versterken. Doelmatig betekent dat de te leveren inspanningen en uitgaven om het
ontwerp te realiseren daadwerkelijk bijdragen aan het behalen van de norm. Daarbij moeten
33
kosten in verhouding staan tot de opbrengsten. Daarnaast is een goed ontwerp robuust. Dit
betekent dat er niet alleen rekening wordt gehouden met de veiligheidsnorm. Er wordt ook
gekeken naar toekomstige uitbreidingsmogelijkheden als gevolg van verwachte
veranderingen in de planperiode. Daarom is de levensduur bij het ontwerp van dijken en
dammen in principe 50 jaar. Voor kunstwerken is dat 100 jaar. Onder ‘sober’ wordt verstaan
dat op een efficiënte manier robuust en doelmatig wordt gewerkt, maar niet meer dan dat.
De maatregelen uit het HWBP die door de waterschappen worden uitgevoerd, komen in
aanmerking voor volledige financiering door het Rijk. Het ministerie van Infrastructuur en
Milieu, de Unie van Waterschappen en het Interprovinciaal Overleg hebben afspraken
gemaakt over de werkwijze en subsidieregeling.
3.3.3
Bodem
Waterwet (Wtw)
Sinds 2010 vallen verontreinigde (water-) bodems onder de Waterwet. Beoordeeld dient te
worden of de aanwezige verontreiniging een negatief effect heeft op het watersysteem als
geheel. Het is belangrijk goede kennis te hebben van de achterblijvende waterbodem na
doorvoering van de maatregel: de situatie na afloop mag niet verslechteren. Ter beoordeling
van de volledigheid van verwijdering van een verontreinigde locatie en voor kennis van de
toekomstige bodem dient een bodemonderzoek conform van toepassing zijnde protocollen
als bewijsmiddel beschikbaar te zijn. Voorts is ter beoordeling in hoeverre in de toekomstige
situatie negatieve effecten aanwezig zijn voor het watersysteem. Zo kan bijvoorbeeld een
stortplaats of sterk verontreinigde locatie die niet wordt ontgraven wel belangrijk zijn omdat
het graven van een geul kan leiden tot een andere hydrologie en mogelijk een versnelde
verspreiding van verontreiniging uit de stort naar het watersysteem.
Besluit Bodemkwaliteit (Bbk).
Het Besluit Bodemkwaliteit gaat over toepassing en hergebruik van grond en baggerspecie.
In het geval van een waterbodem worden de kwaliteitsklassen A en B gehanteerd. Het Bbk
bevat een toetsingskader hoe gemeten concentraties (Het feitelijk toetsingskader
concentraties staat in de Regeling Bodemkwaliteit) moeten worden beoordeeld. Aan de hand
hiervan is beleid van toepassing hoe partijen met vastgestelde kwaliteit kunnen c.q. mogen
worden toegepast. In de situatie van de Huissensche Waarden is Rijkswaterstaat bevoegd
gezag in het kader van de Waterwet. Rijkswaterstaat is ook bevoegd gezag in het kader van
het Besluit Bodemkwaliteit voor zover het gaat om buitendijkse toepassingen.
3.3.4
Natuur
Natuurbeschermingswet 1998
In 2005 is Europese wet- en regelgeving volledig in de Nederlandse wetgeving opgenomen.
De Natuurbeschermingswet 1998 ziet toe op bescherming van specifiek aangewezen
gebieden ten behoeve van specifieke instandhoudingsdoelen. Deze doelen worden
vastgelegd in de aanwijzingsbesluiten van deze zogenaamde Natura 2000-gebieden. In het
plangebied is een Natuurbeschermingswet vergunning verplicht voor alle nieuwe projecten
en handelingen die, gelet op de instandhoudingsdoelen:
–
De kwaliteit van natuurlijke habitats en habitats van soorten kunnen verslechteren;
–
Een verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is
aangewezen;
–
De natuurlijke kenmerken van het gebied kunnen aantasten.
34
Hiernaast is binnen de Natuurbeschermingswet 1998 een goedkeuringsbesluit nodig voor elk
plan dat, gelet op de instandhoudingsdoelen:
–
De kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in het gebied kunnen
verslechteren;
–
Een verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is
aangewezen.
Het projectgebied Huissensche Waarden ligt binnen het door de Natuurbeschermingswet
1998 beschermde Natura 2000-gebied “Gelderse Poort”(zie figuur 3.2). Omdat het project
door zijn aard en omvang een negatieve invloed op de instandhoudingsdoelen van de
“Gelderse Poort” zou kunnen hebben, is een Natuurbeschermingswet vergunning vereist
voor uitvoering hiervan.
Instandhoudingsdoelen
De concrete instandhoudingsdoelen voor het Natura 2000-gebied 'Gelderse Poort' worden
eind 2012 vastgelegd in het definitieve aanwijzingsbesluit. Ter voorbereiding hierop is door
het toenmalige ministerie van LNV een ontwerpbesluit opgesteld. De in het ontwerpbesluit
opgenomen instandhoudingsdoelen worden als uitgangspunt genomen.
Ecologische Hoofdstructuur
De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is het beoogde samenhangende netwerk van
kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden en natuurrijke cultuurlandschappen in Nederland.
De EHS is vastgelegd in het streekplan (Streekplan Gelderland 2005). Dit wordt gerealiseerd
door vergroting van natuurgebieden, ontwikkeling van nieuwe natuurgebieden, aangepast
agrarisch(-natuur) beheer en aanleg van ecologische verbindingszones. Vergroting en
verbinding dragen bij aan het oplossen van problemen op het vlak van verdroging,
vermesting en versnippering. Het doel is te komen tot duurzame populaties van kwetsbare
plant- en diersoorten. De ambitie is om in 2018 de beoogde omvang van de EHS
gerealiseerd te hebben (zie afbeelding 3.3). Nieuwe projecten of handelingen, die binnen of
in de nabijheid van de EHS plaatsvinden en significante gevolgen kunnen hebben voor de te
behouden waarden, zijn niet toegestaan, tenzij er geen reële alternatieven zijn en er sprake
is van redenen van groot openbaar belang. In natuurgebieden geldt een ‘nee, tenzij’
afweging voor nieuwe plannen of activiteiten.
Het plangebied ligt voor het overgrote deel binnen EHS-verweving, de noordelijke
oeverzone is grotendeels aangewezen als EHS-natuur 1. Binnen EHS-natuur is ontwikkeling
van andere functies uitgesloten, tenzij er sprake is van een reden van groot openbaar
belang. In de EHS-verweving zijn echter wel mogelijkheden voor de ontwikkeling van
andere functies. EHS-verweving is als het ware een zoekgebied waar de precieze locatie van
de natuurdoelen nog niet vast staan.
De in het kader van de EHS te beschermen en te behouden wezenlijke kenmerken en
waarden zijn in 2006 als streekplanuitwerking vastgesteld 2. In de streekplanuitwerking zijn
de ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische kenmerken weergegeven, die een rol
spelen bij de ruimtelijke afwegingen in het groenblauwe raamwerk en de waardevolle
landschappen ter bepaling van mitigatie, compensatie, saldering en kwalitatieve verbetering.
1
2
Herbegrenzing Ecologische Hoofdstructuur, streekplanherziening, juli 2009
Streekplanuitwerking: Kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Gelderse ecologische hoofdstructuur, mei 2006
35
Afbeelding 3.2: Situering van het projectgebied in het Natura 2000-gebied (bron: ministerie van EL&I)
36
Afbeelding 3.3: Ecologische Hoofdstructuur (Bron: Provincie Gelderland)
37
Ruimtelijke Verordening Gelderland
Op 15 december 2010 hebben Gedeputeerde Staten van Gelderland de Ruimtelijke
Verordening Gelderland vastgesteld. De regels in de verordening hebben betrekking op het
hele provinciale grondgebied, delen daarvan of gebiedsgerichte thema’s. De regels in de
Verordening zijn gebaseerd op het Streekplan Gelderland 2005, die sinds 1 juli 2008
ingevolge de Invoeringswet Wet ruimtelijke ordening wordt aangemerkt als Provinciale
Structuurvisie. De verordening vormt daarmee een beleidsneutrale vertaling van reeds
vastgesteld ruimtelijk beleid. In de verordening zijn dus geen beleidswijzigingen of nieuw
beleid opgenomen.
Volgens deze verordening mogen binnen binnen de EHS in een bestemmingsplan geen
bestemmingen toegestaan worden waardoor de wezenlijke kenmerken of waarden van het
gebied significant worden aangetast. Activiteiten, die mede tot doel hebben de kwaliteit
en/of het areaal van de EHS te verbeteren, zijn wel mogelijk. In de toelichting van het
bestemmingsplan dient een verantwoording van de aard, wijze en tijdstip van realisatie van
kwaliteits- of kwantiteitswinst te worden opgenomen. Hiervoor wordt verwezen naar de
hoofdstukken 4 en 5.
Flora- en faunawet
Sinds 1 april 2002 is de Nederlandse Flora- en faunawet van kracht. Op 23 februari 2005
werd met betrekking tot deze wet een Algemene Maatregel van Bestuur van kracht.
Daarnaast is de Regeling vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten Flora- en faunawet
bij besluit van de minister van LNV per 25 januari 2005 in werking getreden. De doelstelling
van de wet is de bescherming en het behoud van de gunstige staat van instandhouding van
in het wild levende planten- en diersoorten. Het uitgangspunt van de wet is 'nee, tenzij'. Dit
betekent dat activiteiten met een schadelijk effect op beschermde soorten in principe
verboden zijn. Daarnaast erkent de wet dat ook dieren die geen direct nut opleveren voor de
mens van onvervangbare waarde zijn (erkenning van de intrinsieke waarde).
Van het verbod op schadelijke handelingen ('nee') kan onder voorwaarden ('tenzij') worden
afgeweken, met een ontheffing of vrijstelling. Bij uitvoering van werkzaamheden bestaat de
kans dat men in aanraking komt met één of meer van de artikelen 8 tot en met 14 van de
Flora- en faunawet. Wanneer dat het geval is, dan is vaak een ontheffingsaanvraag ex artikel
75 van de Flora- en faunawet, 5e lid, onderdeel C bij het Ministerie van LNV aan de orde.
In zijn algemeenheid kunnen veel problemen worden opgelost door binnen het plangebied
een alternatieve groeiplaats c.q. leefgebied te vinden. Een belangrijke voorwaarde is hierbij
dat op de alternatieve locatie het juiste biotoop beschikbaar is. De alternatieve locatie dient
in principe in de ontheffingsaanvraag te worden aangeduid.
Boswet
De Boswet heeft tot doel om bossen te beschermen. In het kort zegt de Boswet: wat bos is
moet bos blijven. Bos dat wordt gekapt, moet worden herplant. Als dat niet op dezelfde
plaats kan, dan elders (compensatie). Alleen bij een groot maatschappelijk belang wijkt de
Boswet. Onder de Boswet vallen alle beplantingen van bomen die groter zijn dan 10 are of,
als het een rijbeplanting betreft, uit meer dan 20 bomen bestaan.
Alleen bos dat buiten de bebouwde kom ligt valt onder de Boswet. Een aantal boomsoorten
valt niet onder de Boswet. Dit zijn linde, paardenkastanje, Italiaanse populier en treurwilg.
Ook éénrijige beplantingen van populier en wilg langs landbouwgronden vallen niet onder
de Boswet, net als boomgaarden en kwekerijen van kerstbomen of van bosplantsoen. Voor
bos dat binnen de grenzen van de EHS valt geldt een toeslag volgens het provinciaal beleid.
38
Natuurbeheerplan Gelderland
Sinds 1 januari 2010 is een nieuw Subsidiestelsel voor Natuur- en Landschapsbeheer (SNL)
van kracht. Het SNL bestaat uit: De 'Subsidieverordening Natuur en Landschapsbeheer
Gelderland 2009'. Om subsidiëring van natuur- en landschapsbeheer mogelijk te maken,
stelt de provincie een natuurbeheerplan vast. Het natuurbeheerplan heeft als doel om
gebieden te begrenzen waar subsidiëring van beheer van natuur, agrarische natuur en
landschapselementen plaats kan vinden. Het natuurbeheerplan geeft daarnaast aan waar
kwaliteitsimpulsen voor natuur en landschap mogelijk zijn. Ten slotte beschrijft het
natuurbeheerplan per (deel)gebied welke natuur- en landschapsdoelen van toepassing zijn
en stelt het natuurbeheerplan zo nodig aanvullende eisen ten aanzien van het uitvoeren van
bepaalde beheermaatregelen. Het natuurbeheerplan vormt een belangrijk instrument voor
de realisering van het rijks- en provinciaal natuur- en landschapsbeleid, waaronder de
realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS).
In het natuurbeheerplan is bestaande en nog te ontwikkelen natuur aangegeven. Voor de
nieuwe natuur worden daarmee de mogelijkheden voor grondaankopen ten behoeve van
natuur en functieverandering van agrarisch gebruik naar (particuliere) natuur geboden. In
het natuurbeheerplan is alle Gelderse natuur binnen en buiten de EHS op kaart gezet, zowel
de subsidiabele als niet subsidiabele delen. Onder de laatste categorie vallen bijvoorbeeld de
terreinen van Defensie. Enkele onderdelen ontbreken nog. Zo is er in dit plan nog geen kaart
met alle recreatietypen en een vlakdekkende kaart met landschapselementen opgenomen.
Bij het onderdeel landschapsbeheer zijn elementen voor zover bekend op kaart opgenomen.
Er wordt daarnaast gewerkt met zoekgebieden voor landschap die vallen in voor Gelderland
belangrijke ‘groene’ gebieden: de EHS, de zeven Nationale Landschappen Veluwe,
Graafschap, Winterswijk, Gelderse Poort, Rivierengebied, Nieuwe Hollandse Waterlinie en
Eemland- Arkemheen, de waterbergingsgebieden, de waardevolle open gebieden en de
waardevolle landschappen volgens het Streekplan.
Sinds 2012 bezuinigt de overheid op natuuraanleg en natuurbeheer. Het budget hiervoor
wordt drastisch verlaagd. Er is daardoor minder geld om de EHS aan te leggen. De EHS in
Gelderland wordt dan ook kleiner dan eerder was gepland. Nieuwe subsidie aanvragen voor
aanleg van nieuwe natuur en/of beheersubsidie zijn op dit moment niet mogelijk. Op de
kaart 'natuurbeheerplan Gelderland 2012' van de Atlas groen Gelderland is af te leiden dat
het gehele plangebied is aangewezen als ganzenfoerageergebied', met enkele percelen die
benoemd zijn als botanisch waardevol grasland, rivier- en beekbegeleidend bos, vochtig bos
met productie en kruiden en faunarijke akker. Het gebied ten noorden van de Looveerweg is
ook aangewezen als weidevogelgebied met daarnaast een brede strook 'nieuw te vormen
natuur' langs de rivier.
Uitwerkingsplan Nationaal landschap Gelderse Poort, 2007
De Gelderse Poort is één van de zeven Nationale Landschappen in Gelderland. De provincie
is verantwoordelijk voor de uitwerking van het beleid voor Nationale Landschappen. In dit
uitvoeringsprogramma geeft aan welk type projecten er in het Nationaal Landschap kunnen
worden uitgevoerd waarmee de kwaliteit van het landschap kan worden versterkt. In het
Voor het uitvoeringsprogramma 2007 – 2013 van het Nationale landschap is gekozen voor
investeringen die zijn gericht op:
 Behoud en beleefbaar maken van de cultuurhistorie;
 Verbetering van de belevingsmogelijkheden in het Nationale Landschap;
 Behoud en versterking van de landschappelijke (kern)kwaliteiten.
Streekplan Gelderland
Het ruimtelijke beleid van de provincie Gelderland tot 2015 is vastgelegd in het Streekplan
39
Gelderland 2005. Met de inwerkingtreding van de Wet ruimtelijke ordening per 1 juli 2008
heeft het streekplan Gelderland 2005 de status van structuurvisie gekregen. Dat betekent
dat de inhoud van het streekplan voor de provincie de basis blijft voor haar eigen optreden
in de ruimtelijke ordening. Op de Beleidskaart ruimtelijke structuur uit het Streekplan
Gelderland 2005 is te zien dat plangebied vrijwel in zijn geheel binnen de ecologische
hoofdstructuur (EHS) valt. In Gelderland is de EHS in aanleg. De EHS vormt een
samenhangend netwerk van kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden en natuurrijke
cultuurlandschappen. Voor het behoud en herstel van de biodiversiteit in Gelderland zijn de
drie delen van de EHS (EHS-natuur, EHS-verweving en ecologische verbindingszones)
onlosmakelijk met elkaar verbonden. Soorten die gebonden zijn aan grotere natuurgebieden
vinden vooral een plek in EHS-natuur; EHS-verweving is van belang voor soorten die
gebonden zijn aan gebieden waarin veel natuurelementen en natuurkwaliteiten verweven
zijn met agrarisch en ander gebruik van het cultuurlandschap. Met de ecologische
verbindingszones neemt de versnippering van de natuur af en ontstaan meer
migratiemogelijkheden voor plant- en diersoorten. Het grootste deel van het plangebied is
aangeduid als EHS-natuur. Daarnaast is een deel aangeduid als EHS-verweving. In het
streekplan worden de Huissensche Waarden op de themakaart 'Ruimte voor de rivier'
aangewezen als Kansrijk integraal project.
Streekplanuitwerking Kernkwaliteiten en omgevingscondities
Op 16 mei 2006 hebben Gedeputeerde Staten van Gelderland (GS) de Streekplanuitwerking
kernkwaliteiten en omgevingscondities (EHS, Waardevol landschap) definitief vastgesteld. In
het Streekplan Gelderland 2005 zijn gebieden aangewezen als Ecologische Hoofdstructuur
(EHS) en Waardevol Landschap. Het gaat hierbij om gebieden met belangrijke natuurlijke en
landschappelijke kwaliteiten. Omdat deze gebieden voor Gelderland van belang zijn, ook als
tegenwicht voor de meer verstedelijkte gebieden, geldt hiervoor een beleid gericht op
bescherming en ontwikkeling van de daar aanwezige kwaliteiten.
Met de streekplanuitwerking Kernkwaliteiten en omgevingscondities geeft de provincie aan
welke ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten aan de orde zijn in
deze gebieden. De uitwerking levert geen nieuw beleid op, maar zorgt voor meer
duidelijkheid. Buiten de EHS en Waardevolle landschappen is de bemoeienis van de provincie
met ecologische en landschappelijke kwaliteiten klein. De uitwerking bestaat uit een deel
met een uitwerking van de kernkwaliteiten en omgevingscondities van de EHS en een deel
met een uitwerking van de kernkwaliteiten van de Waardevolle landschappen.
Voor de EHS geldt de “nee tenzij”-benadering. Deze houdt in dat veel nieuwe ontwikkeling
niet zijn toegestaan gezien de kwetsbare kwaliteiten; mochten ontwikkelingen toch
doorgang moeten vinden, dan moet wat verloren gaat worden gecompenseerd.
3.3.5
Landschap en ruimtelijke kwaliteit
Handreiking Ruimtelijke Kwaliteit voor de Rijn
De ministeries van VROM en V&W en de provincie Gelderland hebben in 2009 een
Handreiking opgesteld voor de Ruimtelijke Kwaliteit van de Rijn. De handreiking beschrijft
de Rijn in de context van het Nederlandse rivierenlandschap en gaat in op de geschiedenis,
de karakteristieken en kernkwaliteiten van de rivier. De Huissensche Waarden vallen onder
het deelgebied Gelderse Poort. De Pannerdense Kop en IJsselkop zijn de splitsingspunten in
de rivier; belangrijk voor de zoetwaterverdeling binnen Nederland. Het zijn ook
kenmerkende plekken in het Nederlandse landschap omdat de rivier bij deze knooppunten
van maat en van karakter verandert. De Handreiking ruimtelijke kwaliteit voor de Rijn is qua
vaststelling van een latere datum als de m.e.r. voor de Huissensche Waarden. Het
voorbereidingstraject van deze handreiking en de verdere uitwerking van de plannen van de
40
Huissensche Waarden hebben zich echter deels tegelijkertijd afgespeeld. Indertijd is er
echter veel informeel en formeel contact geweest tussen de opstellers en hun
opdrachtgevers. Informatie over de status van de projecten, allerlei inventarisatiegegevens,
waaronder nieuwe kennis over de cultuurhistorie, en ontwerpopvattingen zijn dan ook
onderling uitgewisseld. In de handreiking zijn 4 ambities en 15 ontwerpprincipes
opgenomen. Over de ambities bestaat geen verschil van mening. De vrij algemeen
geformuleerde principes waren al toegepast in de m.e.r.. In het inrichtingsplan zijn deze
nader uitgewerkt.
Nota ruimte en Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte
De Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) is de overkoepelende rijksstructuurvisie
voor de ruimtelijke ontwikkeling van Nederland tot 2028, met een doorkijk naar 2040. De
SVIR ‘Nederland concurrerend, bereikbaar, leefbaar en veilig’ geeft een totaalbeeld van het
ruimtelijk- en mobiliteitsbeleid op rijksniveau. De Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte
(SVIR) vervangt onder andere de Nota Ruimte, de agenda landschap, de agenda Vitaal
Platteland en Pieken in de Delta. De SVIR is het kader voor thematische of gebiedsgerichte
uitwerkingen van rijksbeleid met ruimtelijke consequenties. De SVIR zet twee zaken helder
neer. Een scherp kader voor prioritering in het Infrafonds en een selectief ruimtelijk beleid
dat meer overlaat aan provincies en gemeenten.
Het Rijk laat de verantwoordelijkheid voor de afstemming tussen verstedelijking en groene
ruimte op regionale schaal over aan provincies. Het aantal regimes in het landschaps- en
natuurdomein wordt fors ingeperkt. Daarnaast wordt (boven)lokale afstemming en
uitvoering van verstedelijking overgelaten aan (samenwerkende) gemeenten binnen
provinciale kaders. Afspraken over percentages voor binnenstedelijk bouwen,
Rijksbufferzones en doelstellingen voor herstructurering laat het Rijk los. Om zorgvuldig
ruimtegebruik te bevorderen neemt het Rijk enkel nog een ‘ladder’ voor duurzame
verstedelijking op (gebaseerd op de ‘SER-ladder’).
De SVIR bepaalt welke kaderstellende uitspraken bedoeld zijn om beperkingen te stellen aan
de ruimtelijke besluitvormingsmogelijkheden op lokaal niveau. Door bijstelling van de Wro
wordt Provincies en gemeenten gevraagd om de inhoud daarvan te laten doorwerken in de
ruimtelijke besluitvorming. Zij zijn dus concreet normstellend bedoeld en worden geacht
direct of indirect, d.w.z. door tussenkomst van de provincie, door te werken tot op het
niveau van de lokale besluitvorming, zoals de vaststelling van bestemmingsplannen.
De “AMvB Ruimte“ het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (barro)
De nationale belangen uit de SIVR die juridische borging vragen, zijn opgenomen in de
AMvB Ruimte. Deze AMvB wordt in juridische termen aangeduid als het Besluit algemene
regels ruimtelijke ordening (Barro). Het Barro is gericht op doorwerking van nationale
belangen in gemeentelijke bestemmingsplannen en zorgt voor sturing en helderheid van
deze belangen vooraf. Voor de Huissensche Waarden is het deel van het Barro dat de
verankering in bestemmingsplannen van beleid met betrekking over grote rivieren en
erfgoederen van uitzonderlijke universele waarde regelt (Limes) relevant.
Op 28 augustus 2012 is het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening aangevuld de 1e
aanvulling (Stb. 2012, nr. 388). De Barro is met deze aanvulling uitgebreid met de volgende
onderwerpen:
rijksvaarwegen,
hoofdwegen
en
landelijke
spoorwegen,
elektriciteitsvoorziening, ecologische hoofdstructuur, primaire waterkeringen buiten het
kustfundament, IJsselmeergebied, veiligheid rond rijksvaarwegen, verstedelijking in het
IJsselmeer en toekomstige rivierverruiming van de Maastakken. Daarnaast zijn enkele
artikelen aangepast. Via een klein koninklijk besluit (Stb. 2012, nr. 434) zijn naast de
41
bovenstaande onderdelen uit het wijzigingsbesluit Barro (Stb. 2012, nr. 388) ook de
volgende onderdelen van het Barro inwerking getreden:
•
art. 2.3.6: Afwijkende regels Friese Waddeneilanden;
•
art. 2.6.9: Beperkingen rond militaire radarstations;
•
Titel 2.13: Erfgoederen van uitzonderlijke universele waarde;
•
art. 3.2: (ontheffingsbevoegdheid)
•
art. 3.5: (tijdstip vaststelling provinciale verordeningen)
De vertaling van het rijksbeleid Grote rivieren in het Barro
In de nota van toelichting bij het Barro staat dat het rijksbeleid erop gericht is de veiligheid
tegen overstromingen vanuit de grote rivieren te waarborgen en ruimtelijke kwaliteit te
verbeteren. Dit beleid is tot nog toe met name neergelegd in de Beleidslijn Grote rivieren en
in de Pkb Ruimte voor de rivier. Doelstelling van de Beleidslijn grote rivieren is de
beschikbare afvoer- en bergingscapaciteit van het rivierbed van de grote rivieren te
behouden en ontwikkelingen tegen te gaan die de mogelijkheid tot rivierverruiming door
verbreding en verlaging feitelijk onmogelijk maken.
Binnen de randvoorwaarden die de veiligheid stelt, worden mogelijkheden geboden voor
ruimtelijke ontwikkelingen met het oog op behoud en versterking van de ruimtelijke
kwaliteit van het rivierbed. De Beleidslijn grote rivieren formuleert in dit verband een aantal
algemene rivierkundige voorwaarden voor nieuwe activiteiten in het rivierbed met
ruimtelijke gevolgen. De nadere uitwerking van de Beleidslijn grote rivieren vindt plaats
langs twee lijnen: de concrete regulering van afzonderlijke activiteiten via de Waterwet en
de daarop gebaseerde regelgeving en de ruimtelijke doorwerking van het beleid via de Wro.
Het besluit begrenst het totale rivierbed van de grote rivieren van de Rijntakken, evenals de
bergende en stroomvoerende delen hiervan. Hetzelfde geldt voor de gebieden die voor de
lange termijn gereserveerd zijn voor mogelijke toekomstige rivierverruimende maatregelen.
Bij de aanwijzing en begrenzing van het rivierbed langs de Rijntakken zijn zo exact mogelijk
de begrenzingen gevolgd die zijn beschreven in de PKB Ruimte voor de Rivier en de
structuurvisiekaart van het Nationaal Waterplan.
Titel 2.4 regelt de ruimtelijke doorwerking van de Beleidslijn grote rivieren en van de
hierboven genoemde Pkb en het Nationaal Waterplan voor zover het gebieden betreft die
daarin worden gereserveerd voor mogelijke toekomstige rivierverruimende maatregelen. Er
worden algemene eisen gesteld aan de inhoud van nieuwe bestemmingsplannen die
betrekking hebben op gronden gelegen in het rivierbed. Deze strekken ertoe te voorkomen
dat omgevingsvergunningen worden verleend voor afwijking van een bestemmingsplan ten
behoeve van werkzaamheden die in het kader van het Waterbesluit niet of slechts onder
bepaalde voorwaarden zijn toegestaan, bijvoorbeeld omdat ze een bedreiging vormen voor
de waterafvoer of omdat zij de vergroting van de afvoercapaciteit feitelijk kunnen
belemmeren.
Voor voorgenomen (bouw)activiteiten in de zogeheten bergende en stroomvoerende delen
van het rivierbed stelt het besluit aan bestemmingsplannen enkele aanvullende eisen. Deze
houden in dat resterende, blijvende effecten op de waterstand en afname van de
bergingscapaciteit moeten worden gecompenseerd. Dat betekent ook dat financiering en
tijdige realisering van die maatregelen moeten zijn verzekerd, omdat het bestemmingsplan
anders niet uitvoerbaar is. Bij voorgenomen activiteiten die per saldo meer ruimte voor de
rivier opleveren, moeten eveneens de overeengekomen rivierverruimende maatregelen zijn
gegarandeerd.
42
Een goede inhoudelijke en procedurele afstemming tussen de rivierbeheerder en de
betrokken gemeente blijft gewenst. Bij de verlening van een vergunning op grond van de
Waterwet (de zo genoemde watervergunning) gaat het immers om de beoordeling van
concrete werkzaamheden of activiteiten, terwijl een bestemmingsplan algemene regels bevat
met het oog op bepaalde soorten activiteiten. Het zal dus altijd noodzakelijk blijven dat de
betrokken bestuursorganen elkaar over en weer bij de besluitvorming betrekken.
Park Lingezegen
Provincie, Stadsregio Arnhem Nijmegen, gemeenten en Waterschap werken aan de realisatie
van Park Lingezegen. Het park wordt een grote groene oase tussen Arnhem en Nijmegen
dat moet voorzien aan de groeiende behoefte aan recreatief groen. Het hoofdelement in het
park is de Linge. In het park is ruimte voor natuur, waterberging, landbouw, cultuurhistorie
maar vooral voor recreatie. Bewoners van de omliggende gemeenten krijgen de
mogelijkheid om dicht bij huis te gaan wandelen, fietsen, kanoën, etc. Een deel van dit park
ligt op het grondgebied van de gemeente Lingewaard.
Landschapsontwikkelingsplan (LOP)
In het LOP is het landschapsbeleid voor het buitengebied van de gemeente Lingewaard voor
de komende jaren vastgelegd. Ook worden in het plan concrete en uitvoerbare projecten
genoemd. Het dient als toetsingskader voor het toekennen van subsidies in het kader van
landschapsverbetering en plattelandsvernieuwing.
Doelstellingen van het LOP:
–
Komen tot een
landschapsbeleid;
eenduidige
formulering
van
het
gemeentelijk
natuur-
en
–
Krijgen van inzicht in de mogelijke keuzes voor de landschapsontwikkeling in het
buitengebied van de gemeente;
–
Uitwerken van de gemaakte strategische keuzes uit de StructuurvisiePlus;
–
Bieden van een basis voor het nog op te stellen Bestemmingsplan Buitengebied;
–
Toetsingsinstrument voor ruimtelijk plannen en ontwikkelingen;
–
Bieden van een kader voor het genereren van geld en leidraad voor de uitvoering.
Onderliggende doelstellingen zijn:
–
Vergroting van de landschappelijke kwaliteit van het gemeentelijke buitengebied;
–
Behoud en ontwikkeling van identiteit, sfeer en verscheidenheid van het landschap;
–
Een op aanwezige functies afgestemde inrichting van het landschap.
De steen- en betonfabrieken in de uiterwaarden hebben een grote visuele impact op het
uiterwaardenlandschap. In relatie tot de meer op natuur en recreatie gerichte ontwikkeling
van de uiterwaarden is het wenselijk te komen tot een betere inpassing van deze complexen.
Op de visiekaart (zie afbeelding 3.4) is het gehele gebied (met uitzondering van de
steenfabriek en Looveerterrein) aangeduid als 'versterking samenhangend gebied met
hoofdfunctie natuur en verbetering mogelijkheden extensief recreatief gebruik'. Daarnaast
wordt de gehele westelijke plangrens aangewezen als 'versterking dijklint als
landschappelijke en recreatieve drager'. De aanduiding 'minimaliseren verstoring (geluid,
verkeer, licht)' komt binnen het plangebied voor. Op de kaart 'zonering gebiedsopgave'
wordt het plangebied aangeduid met 'versterking robuust natuurlandschap en recreatieve
kwaliteiten uiterwaarden. De westelijke grens wordt aangeduid met 'kwalitatieve
43
ontwikkeling van de dijkzone'.
Waardevol landschap
In de streekplanuitwerking Kernkwaliteiten waardevolle landschappen zijn de kernkwaliteiten
van het landschap en cultuurhistorie die in het streekplan voor de waardevolle landschappen
zijn opgenomen vastgesteld. Waardevolle landschappen bezitten belangrijke
landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten, die deels overlappen met natuurlijke
kwaliteiten.
Met de vaststelling van deze streekplan uitwerking worden de belangen van deze gebieden
voor wat betreft de natuurlijke, landschappelijk en cultuurhistorische kwaliteiten vastgelegd
en beschermd.
Afbeelding 3.4: Visiekaart - Landschapsontwikkelingsplan (bron: Gemeente Lingewaard)
Voor een goede doorwerking naar (boven) lokale ruimtelijke plannen en inrichtingsplannen
en voor een goede invulling van de basisafwegingformules 'nee, tenzij' en 'ja, mits' is het
nodig om meer concreet aan te geven om welke landschappelijke en cultuurhistorische
kwaliteiten het gaat, waar deze voorkomen en hoe er mee om te gaan. Deze
streekplanuitwerking voorziet hierin. De uitwerking komt tevens tegemoet aan de vraag van
44
het Rijk aan de provincie (Nota Ruimte) om de wezenlijke kenmerken en waarden van
Nationale landschappen te beschrijven.
Bij het omgaan met landschappelijke en cultuurhistorische kernkwaliteiten in Waardevolle
landschappen zijn er drie verschillende situaties met bijbehorende hoofdafwegingen voor de
beoordeling van ruimtelijke initiatieven (zie tabel 3.1)
Tabel 3.1: Afwegingen waardevolle landschappen
3.3.6
Beleidscategorie
Afwegingsformule
A. Waardevol landschap (geen EHS, geen waardevol open gebied)
Ja, mits de kernkwaliteiten worden behouden en versterkt
B. Waardevol landschap (samenvallend met EHS)
Nee, tenzij
C. Waardevol open gebied (valt altijd binnen Waardevol landschap
Nee voor nieuwe bouwlocaties
Nee, tenzij voor overige ruimtelijke ingrepen
Cultuurhistorie
Cultuurhistorie is de afgelopen jaren beleidsmatig steeds meer in de belangstelling komen te
staan. Overheden zien in toenemende mate de waarde in van cultuurhistorische objecten en
structuren. Er wordt daarom bij ruimtelijke ontwikkelingen meer en meer aandacht gevraagd
voor behoud en/of herontwikkeling van deze waarden. Het nationaal beleid, verwoord in de
SIVR, Nota Belvedère (cultuurhistorie) en Monumentenwet (cultuurhistorie en archeologie),
streeft naar een duurzaam behoud van waarden, niet door statisch behoud, maar door een
(nieuw) actief gebruik ('Behoud door ontwikkeling').
In de Nota Belvedère wordt de relatie tussen het ruimtelijk beleid en de cultuurhistorie
aangeduid. De doelstelling met betrekking tot het ruimtelijke rijksbeleid luidt: het erkennen
en herkenbaar houden van de cultuurhistorische identiteit in zowel het stedelijke als
landelijke gebied als kwaliteit en uitgangspunt voor verdere ontwikkelingen. Daarvoor
worden richtingen aangegeven:
–
Vroegtijdige en volwaardige afweging van cultuurhistorische kwaliteiten bij ruimtelijke
planvorming, inrichting en beheer;
–
Volwaardig betrekken
planvormingsprocessen.
van
cultuurhistorie
bij
planologische
procedures
en
De steen- en betonfabrieken in de uiterwaarden hebben een grote visuele impact op het
uiterwaardenlandschap. In relatie tot de meer op natuur en recreatie gerichte ontwikkeling
van de uiterwaarden is het wenselijk te komen tot een betere inpassing van deze complexen.
Nota Belvoir
De hoofddoelstelling van deze provinciale landschapsnota (2000) is het bevorderen van de
instandhouding van een kwalitatief hoogwaardig landschap waar identiteit en duurzaamheid
centraal staan. Bij de uitwerking hiervan spelen cultuurhistorische waarden een rol. In relatie
tot de vormgeving van het landinrichtings- of herinrichtingsproject moet de cultuurhistorie
gericht worden betrokken. Belvoir 1 introduceerde de filosofie van ‘behoud door
ontwikkeling’, evenals de vijf hoofddoelstellingen. In Belvoir 2 zijn aan de hand van
gebiedsidentiteiten de zogenaamde Belvoirgebieden vastgesteld, inclusief de belangrijkste
kernbegrippen. Belvoir 3 richt zich op het hoe en het wat van de uitvoering. In Belvoir 3
onderscheidt Gelderland twee soorten archeologische gebieden: de “parels” en de “ruwe
diamanten”. De parels zijn gebieden die bepalend en representatief zijn voor de provinciale
cultuurhistorische identiteit. Daarom zijn zij van provinciaal belang en wil Gelderland hier
ambities formuleren en realiseren. De ruwe diamanten zijn gebieden die ondersteunend zijn
voor de provinciale identiteit en daarmee in potentie van provinciaal belang. Provincie
Gelderland wil zich met beleid en inzet van financiële middelen op de parelgebieden
45
concentreren. Via onderhandeling of samenwerking met gemeenten en andere partijen
wordt door de provincie ingezet op bescherming, behoud door ontwikkeling en verantwoord
onderzoek. De Huissensche Waarden zijn gelegen in Parelgebied 7, Rivierenland, Limes,
oost-westas Millingen tot Buren, bezuiden rivier en noord-zuidas Arnhem/Elst/Nijmegen.
Wijziging Bro ten aanzien van borging erfgoedwaarden
Per 1 januari 2012 is de wijziging in Besluit ruimtelijke ordening in werking getreden ten
aanzien van de borging van erfgoedwaarden in het bestemmingsplan. Door wijziging van
artikel 3.1.6, tweede lid, onderdeel a van het Bro dienen cultuurhistorische waarden
uitdrukkelijk te worden meegewogen bij het vaststellen van bestemmingsplannen. Dat
betekent dat gemeenten een analyse moeten verrichten van de cultuurhistorische waarden
in een bestemmingsplangebied en moeten aangeven welke conclusies ze daar aan verbinden
en op welke wijze ze deze waarden borgen in het bestemmingsplan.
3.3.7
Archeologie
Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz)
In het kader van het Europese Verdrag van Valletta (ook bekend als het Verdrag van Malta)
is afgesproken de nog aanwezige archeologische waarden te beschermen. Per 1 september
2007 is dit verdrag geïmplementeerd in de Wamz. Op grond hiervan moet rekening
gehouden worden met in de grond aanwezige dan wel te verwachten archeologische resten.
De wet regelt de bescherming van archeologisch erfgoed in de bodem, de inpassing ervan in
de ruimtelijke ontwikkeling en de financiering van opgravingen.
Archeologische beleidsadvieskaart
Om in ruimtelijke besluitvormingsprocessen het archeologisch belang goed af te kunnen
wegen tegen de andere belangen heeft de gemeente Lingewaard in 2004 een
archeologische beleidskaart opgesteld, welke in 2009 is geactualiseerd. Het projectgebied de
Huissensche Waarden is op deze kaart grotendeels aangemerkt als gebied met een lage
archeologische verwachtingswaarde. Grote delen van het gebied zijn in het verleden al
vergraven. Zones met hoge verwachtingen liggen langs de dijk, in de Doornenburgsche
Buitenpolder en betreffen een aantal voormalige woongronden.
3.3.8
Verkeer en vervoer
Wegenwet
De Wegenwet is vastgesteld welke wegen openbaar zijn. Daarnaast wordt op basis van de
wegenwet vastgelegd wie de onderhoudsplicht van de openbare weg met de daarin gelegen
kunstwerken heeft en welke instantie toezicht houdt op de uitvoering van de
onderhoudsplicht. Op basis van de Wegenwet is elke gemeente in Nederland verplicht te
beschikken over een wegenlegger.
Doortrekking A15
De stadsregio en provincie willen de A15 doortrekken. Juli 2012 heeft de minister van
Infrastructuur en Milieu definitief gekozen voor het Doortrekkingsalternatief A15 Noord.
Hierbij zal de A15 via een brug de Huissensche Waarden en het Pannerdensch Kanaal
overgaan. Wijze van uitvoering, planning en financiering zijn nog onderwerp van onderzoek
en bestuurlijk overleg. De aanleg van een brug in het zuidelijk deel van de Huissensche
Waarden heeft gevolgen voor landschap, milieuhinder en ecologie. Momenteel is de
projectorganisatie VIA15 bezig met onderzoek en ontwerpstudies.
De eventuele doortrekking van de A15 is dan ook geen onderdeel van dit bestemmingsplan.
46
Het Rijk stelt echter op grond van het Besluit algemene regels ruimtelijke ordening (Barro)
en de Regeling algemene regels ruimtelijke ordening (Rarro) wel het opnemen van
reserveringszone verplicht. In het Barro, artikel 2.7.3 is namelijk de mogelijke aanleg van
nieuwe hoofdwegen opgenomen. In bijlage 17.4 van het Rarro, is het reserveringsgebied
van de nieuwe hoofdweg A12/A15 vastgelegd. Op de verbeelding is de reserveringszone
weergegeven middels de gebiedsaanduiding 'Vrijwaringszone – weg'. In de regels, artikel
21.9, staan de voorwaarden van deze zone beschreven.
Structuurvisie Buisleidingen
Het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) stelt momenteel een Structuurvisie op die
leidraad is voor het aanleggen van nieuwe en het uitbreiden van bestaande
buisleidingentracés voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. Het gaat om vervoer van
aardgas, olie(producten), chemische stoffen en CO2.
De Structuurvisie wil:
- op strategisch niveau vastleggen welke buisleidingentracés vanuit nationaal belang
cruciaal zijn en hoe op basis van principes als bundeling en breedte van de
vrijwaringszone, leidingentracés gesitueerd worden;
- op lokaal niveau het ruimtelijk borgen van leidingstroken in bestemmingsplannen
vastleggen.
In het zuidelijk deel van het plangebied is een zone aangeduid om ruimte vrij te houden
voor de aanleg van toekomstige buisleidingen van nationaal en internationaal belang. Het
gaat om het tracé door oostelijk Nederland. Dit tracé is van belang voor transport van
aardgas vanuit Groningen naar Duitsland en België. Tot aan het compressorstation
Ravenstein in de gemeente Oss wordt het tracé gevolgd van bestaande
aardgastransportleidingen van Gasunie. Op deze verbindingen lopen al vele van dergelijke
leidingen in drie bundels van twee of drie leidingen. De functie van de verbinding is
voornamelijk aardgastransport.
In de regio Arnhem-Nijmegen is in overleg met een belangrijke potentiële gebruiker van de
strook, Gasunie, en betrokken overheden in het gebied een alternatief tracé voorgesteld dat
over grotere afstand breekt met het bundelingsprincipe. Het gaat om een alternatief tracé
door de gemeenten Beuningen en Overbetuwe en om een alternatief tracé door de
gemeenten Lingewaard, Duiven en Zevenaar. Op het laatste tracédeel kan samenloop plaats
vinden met het tracé van een verlengde A15, indien tot die verlenging besloten wordt. Deze
samenloop hoeft geen problemen op te leveren voor elk van beide tracés maar pas in een
later stadium, als er duidelijk is over de alternatiefkeuze voor de A15, zullen de tracés
definitief vastgesteld kunnen worden.
Duurzaam veilig
De gemeente Lingewaard is bezig om het wegennet aan te passen volgens het concept
Duurzaam Veilig. Dit concept beoogt een reductie van het aantal verkeersslachtoffers, door
vorm, functie en gebruik van de wegen op elkaar af te stemmen en uit te gaan van de
beperkte mogelijkheden van de verkeersdeelnemer. Het concept gaat uit van drie
categorieën wegen: stroomwegen, gebiedsontsluitingswegen en erftoegangswegen. Het
consequent en herkenbaar toepassen van de wegcategorieën zorgt voor een verbetering van
de verkeersveiligheid.
In verband met kosten en tijdsaspect voor het aanpassen van het gehele wegennet naar de
nieuwe categorisering volgens het “Duurzaam Veilig”beleid zijn vele wegen niet aangepast
en passen formeel (nog) niet in een categorie. Deze wegen worden aangeduid als 'Grijze
wegen'. Onder een 'grijze weg' wordt verstaan een weg die niet in te delen is in één van de
47
categorieën van Duurzaam Veilig en/of niet volgens de kenmerken van de gekozen
wegcategorie kan worden ingericht.
3.3.9
Milieu
Nationale milieubeleidsplannen 3 en 4 (NMP3 en 4)
In het Nationaal Milieubeleidsplan 3 worden doelstellingen ten aanzien van milieukwaliteit
geformuleerd. Integraal waterbeheer wordt steeds belangrijker bij de inrichting van
gebieden. Door de watersysteembenadering worden de verschillende functies (landbouw,
natuur en stedelijk gebied) aan elkaar gekoppeld. NMP 3 blijft ook na het uitkomen van
NMP 4 (juni 2001) onverkort van kracht. NMP 4 heeft echter een andere opzet waarbij de
beleidshorizon in het jaar 2030 is gelegd, dertig jaar vooruit. Centraal staat daarbij “een
gezond en veilig leven in een aantrekkelijke leefomgeving en te midden van een vitale
natuur zonder de mondiale biodiversiteit aan te tasten en hulpbronnen uit te putten”.
Wet Geluidhinder
Sinds 2007 is de gewijzigde Wet geluidhinder van kracht. Deze bevat een uitgebreid stelsel
van bepalingen om geluidhinder van onder meer industrie, wegverkeer en spoorwegverkeer
te bestrijden en te voorkomen. De wet richt zich vooral op de bescherming van de burger in
zijn woonomgeving met normen voor de maximale geluidbelasting op de gevel van een
huis. De Wet geluidhinder kent een separaat toetsingskader per geluidsoort (in casu
industrie, verkeer en spoorverkeer) met ieder een eigen normenstelsel (e.e.a. nader
uitgewerkt in het Besluit geluidhinder 2006).
Actie plan geluid Gelderland 2008-2012 Nota Geluidsbeleid
In het Actieplan geluid Gelderland 2008-2012 is de plandrempel Overeenkomstig het
Gelders Milieuplan 3 en het Provinciaal Verkeers- en Vervoersplan 2, voor situaties waar
mensen wonen vastgesteld op 63 dB. Voor stilte en rust in stille – en stiltegebieden (natuuren recreatiegebieden) op 40 dB. De Pleyroute (N325) is in het kader van dit actieplan al
voorzien van geluidsreducerend asfalt.
Nota Geluidsbeleid
De gemeente Lingewaard heeft sinds begin 2007 een gemeentelijk geluidsbeleid. Dit is
vastgelegd in een nota. In dit geluidsbeleid is vastgelegd dat de gemeente de voorkeur geeft
aan bronmaatregelen om de geluidsbelasting terug te brengen. De ambitie qua geluidsklasse
is gerelateerd aan gebiedstyperingen. De Huissensche Waarden zijn aangemerkt als
Buitengebied. De ambitie is geluidklasse “rustig”met de grenswaarden 38 tot 43 dB(A) tot
een bovengrens “redelijk rustig”met bijbehorende grenswaarden 43-48 dB(A). Als er
overschrijdingen zijn van de maximale geluidsbelasting op de gevel kan overeenkomstig het
gemeentelijke geluidsbeleid vrijstelling worden verleend. ln de 'Nota hogere grenswaarden' is
aangegeven dat de hoogst toelaatbare geluidsbelastingen voor woningen in het stedelijk
gebied 63 dB bedraagt. Dit komt overeen met Wet geluidhinder.
Wet Luchtkwaliteit
De belangrijkste wet- en regelgeving voor luchtkwaliteit is vastgelegd in Luchtkwaliteitseisen
van de Wet milieubeheer (Wm). Deze regeling, die ook wel de Wet luchtkwaliteit wordt
genoemd, is op 15 november 2007 in werking getreden. In Titel 5.2 Wm is bepaald dat
bestuursorganen een besluit, dat gevolgen kan hebben voor de luchtkwaliteit, kunnen
nemen als onder andere:
–
Wordt voldaan aan opgenomen grenswaarden;
–
Een besluit (per saldo) niet leidt tot een verslechtering van de luchtkwaliteit;
48
–
Aannemelijk is gemaakt dat een besluit 'niet in betekenende mate' bijdraagt aan de
concentratie van een stof.
Voor de beoordeling van de luchtkwaliteit bij wegen zijn stikstofdioxide (NO2) en fijn stof
(PM10) het meest kritisch. Bij deze stoffen is de kans het grootste dat een grenswaarde
wordt overschreden. Voor de overige stoffen waarvoor in Bijlage 2 Wm grenswaarden zijn
opgenomen (koolmonoxide, zwaveldioxide, lood en benzeen), is, voor zover relevant voor
het wegverkeer, het verschil tussen de grenswaarde en de som van de bijdrage van het
wegverkeer en de achtergrondconcentratie zo groot, dat overschrijding van de
grenswaarden redelijkerwijs kan worden uitgesloten.
Met de wetswijziging van 15 november 2007 is tevens het Besluit niet in betekenende mate
bijdragen (NIBM) van kracht geworden. In dit Besluit is vastgelegd wanneer een
project/plan niet in betekenende mate bijdraagt aan de concentratie van een bepaalde stof.
Volgens het Besluit NIBM is dit het geval als de toename van de concentraties in de
buitenlucht van zowel PM10 als NO2 niet meer bedraagt dan 1% van de jaargemiddelde
grenswaarde voor die stoffen. Dit komt overeen met een maximale toename van 0,4 μg/m³
voor de concentraties PM10 en NO2. Wanneer er maatregelen worden getroffen die
onlosmakelijk met het project samenhangen mogen de effecten van die maatregelen
worden meegenomen bij de beoordeling of het project niet in betekenende mate bijdraagt.
Externe veiligheid
Externe veiligheid beschrijft de risico's die ontstaan als gevolg van opslag of handelingen met
gevaarlijke stoffen. Dit kan betrekking hebben op bedrijven of transportroutes. Op beide
categorieën is verschillende wet- en regelgeving van toepassing. Het huidige beleid voor
inrichtingen (bedrijven) is afkomstig uit het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi). Het
beleid voor transportmodaliteiten staat beschreven in de circulaire 'Risiconormering vervoer
gevaarlijke stoffen' (cRvgs). Eind 2009 is een nieuwe circulaire Risiconormering vervoer
gevaarlijke stoffen (cRvgs) gepubliceerd ten aanzien van de omgang met externe veiligheid
langs Rijks- en N-wegen en waterwegen. Op 1 januari 2011 is het Besluit externe veiligheid
buisleidingen (BevB) in werking getreden.
3.3.10 Ruimtegebruik
Toeristisch-recreatieve visie en actieplan Rivierenland 2007-2011
In de Toeristisch-recreatieve visie in het Rivierenland is het beleid voor de 2007-2011 gericht
op het bevorderen van economische groei en welzijn door middel van toerisme en recreatie
passend bij de aard en schaal van het landschap, de kernen en de bevolking in Rivierenland.
Doelstelling is het realiseren van een gemiddelde omzetgroei in de toeristisch-recreatieve
sector van 10-15% in de periode 2007-2011.
Provinciaal Meerjarenprogramma 2007-2013
In dit Programma staat beschreven welke doelen en prestaties de Provincie, samen met de
gebiedspartners, in het landelijk gebied tot 2013 gaat realiseren. Voor wat het thema
Recreatie is het doel het ontwikkelen en behouden van een recreatief aantrekkelijk
Gelderland door:
–
Een gezond en wervend woon- en werkklimaat;
–
Behoud en versterking van de ruimtelijke variatie tussen stad en land;
–
Versterken van de verbinding en samenhang tussen stad en land;
–
Opheffing van de nog bestaande tekorten aan dagrecreatiemogelijkheden;
49
–
Het voorkomen van nieuwe tekorten, alsmede het opheffen van knelpunten daarin;
–
Ontwikkelen en versterken van de toegankelijkheid van de groene ruimte voor
recreatief gebruik;
–
Ruimte voor recreatief ondernemerschap.
Regionaal Plan Stadsregio Arnhem Nijmegen 2005-2020
Het Regionaal Plan 2005-2020 van de Stadsregio Arnhem Nijmegen heeft de status van
regionaal structuurplan. Dat betekent dat de bestemmingsplannen van de twintig
regiogemeenten moeten passen binnen de beleidslijnen van het Regionaal Plan. Doelen van
dit plan zijn:
–
Versterken van het economisch vestigingsklimaat in (inter-) nationaal perspectief,
waarbij de potenties van de stuwende werkgelegenheid worden uitgebuit;
–
Verbetering van de bereikbaarheid in het regionale kernnetwerk;
–
Vergroten van de toegankelijkheid en aantrekkelijkheid van het landelijk gebied voor de
natuur en de recreatie;
–
Verbeteren van de kwaliteit van het wonen in stad, dorp en landelijk gebied, waarbij de
relatie met landschap, bereikbaarheid en voorzieningen kwaliteitsfactoren zijn.
Projecten die betrekking hebben op de Huissensche Waarden zijn:
 Het aanleggen van een regionaal netwerk van recreatieve routes;
 Het inrichten van een aantal specifieke groengebieden (in en om de stad);
 Het zichtbaar maken cultuurhistorische relicten en monumenten.
De Huissensche Waarden liggen dicht bij het Park Lingezegen. Dit regionale park wordt
ontwikkeld als groene schakel tussen de verschillende stedelijke gebieden in de Stadsregio
Arnhem - Nijmegen. Het 1250 hectare grote park ligt tussen Elst, Bemmel, Huissen en
Arnhem en wordt aan de zuidzijde doorsneden door de Betuweroute en de toekomstige
doortrekking van de A15. Hoofddoelstelling van het park is het stimuleren van een
duurzame ecologische ontwikkeling en het bieden van rust, ruimte en ontspanning, door
middel van een samenhangend recreatief netwerk van fiets-, wandel-, en ruiterpaden
waarbij de verbetering van verbindingen tussen de verschillende regionale attracties een
belangrijke doelstelling vormt.
StructuurvisiePlus
In 2004 heeft de gemeenteraad van Lingewaard de StructuurvisiePlus vastgesteld. Dit is een
duurzame ruimtelijke ontwikkelingsstrategie die door de gemeente is opgesteld als kader
voor de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen. Met betrekking tot uiterwaarden is het
volgende opgenomen:
–
De open uiterwaarden bieden ontwikkelingsmogelijkheden voor natuur en extensieve
landbouw, in combinatie met het beheer van de grote rivieren. De uiterwaarden worden
in principe gevrijwaard van verstedelijking. Extensieve vormen van recreatie zijn vooral
gebaseerd op het genieten van natuur- en landschapsschoon. Weidsheid, dynamisch
water en rust zijn kenmerkend.
–
De natuur- en waterdoelstellingen zullen in toenemende mate ruimte krijgen, maar wel
in daartoe specifiek aangewezen gebieden. In de uiterwaarden zijn natuur- en
waterbeheer de hoofdfuncties.
–
In de uiterwaarden heeft de landbouw een meer extensief karakter en kan deze ook
mede gericht worden op landschaps- en natuurbouw;
–
De uiterwaarden zijn onderhevig aan het beleid van hogere overheden. Rijk en provincie
50
bepalen voor een groot deel de water- en natuurdoelstellingen. Binnen de ruimte die
beleid en wetgeving nog open laat, richt de gemeente zich op het behoud van extensief
agrarisch gebruik en het toegankelijk maken van gebieden voor recreanten, voor zover
dit verenigbaar is met de natuurdoelstelling. Samen met rivierverruiming en met
gebruikmaking van de nabijheid van de stad Huissen zijn in de Huissensche
uiterwaarden wellicht ook intensievere vormen van oever- en waterrecreatie mogelijk.
Voor de Huissensche Waarden is een uitzondering denkbaar van het algemeen geldende
recreatiebeleid in de uiterwaarden. Redenen waarom hier mogelijkheden voor plaatselijk
meer intensieve vormen van water- en oeverrecreatie die verbonden zijn aan de rivier en
uiterwaarden mogelijk zijn:
–
Goede bereikbaarheid door aanleg recreatief transferium in het kader van de uitvoering
van het Toeristisch Recreatief Actie Plan;
–
Een dergelijke ontwikkeling past binnen het landschap en is goed te combineren met de
aanleg van nevengeulen;
–
De relatie met het binnendijkse centrum van Huissen en haar voorzieningen vergroot
over en weer de recreatieve gebruikswaarde;
–
Het Looveer, het Zwanewater en de veerpont bieden reeds vanuit het verleden
aanknopingspunten.
Recreatie in de Huissensche uiterwaard is met name gericht op aanlegmogelijkheden voor
recreatievaart, verbeterde zwemfaciliteiten en verbeterde toegankelijkheid. Het noordelijke
deel van de uiterwaard zal uit oogpunt van de landschappelijke waarden niet worden
vergraven.
Momenteel is een nieuwe Wro-structuurvisie in bewerking. Opgaven die onder andere
aangepakt worden zijn:
–
Uiterwaarden toegankelijk en recreatief aantrekkelijk maken;
–
Versterken en verlevendigen van de lokale economie in het Huissense centrum;
–
Landschap, recreatie en economie met elkaar verbinden;
–
Ontwikkeling van de dijkzone als authentiek en cultuurhistorisch bepalend landschap;
–
Ontwikkelen van het recreatieve routenetwerk. Aanwijsbare belangrijke plekken daarbij
zijn de omgeving van het splitsingspunt van de rivieren bij Doornenburg en de
uiterwaard bij Huissen-centrum. Hier spelen, langs de rivier, landschap en recreatie als
economische factor een belangrijke rol. Rivierverruiming is hier de aanleiding voor een
integrale herinrichting van de uiterwaard. Daarbij wordt ook gewerkt aan de
toegankelijkheid en aan een aantal recreatieve voorzieningen. Dichtbij het Huissense
centrum kunnen voorzieningen voor de waterrecreatie zoals een jachthaven ook een
bijdrage leveren aan de lokale economie en de levendigheid in en rond het
stadscentrum.
TRAP en Beleidsplan Recreatie en Toerisme gemeente Lingewaard
De gemeente Lingewaard heeft in 2002 een Toeristisch-recreatief Actie Plan (TRAP)
vastgesteld. In 2009 is het Beleidsplan Recreatie en Toerisme gemeente Lingewaard
vastgesteld. Het is een actualisatie (aanvulling, bijstelling en aanscherping) van het
bestaande Toeristisch Recreatief Actie Plan.
De gemeente Lingewaard zet in op het versterken van de sector recreatie en toerisme. De
gemeente wil een toename van de bezoekersaantallen (recreanten en toeristen), een
toename van hun bestedingen en een groei van de werkgelegenheid in de sector recreatie
51
en toerisme bewerkstelligen. De toename in bezoekersaantallen moet in balans staan met de
leefbaarheid in de kernen en de kwaliteit van natuur en landschap. De economische spin-off
die de sector kan genereren moet juist een bijdrage leveren aan de leefbaarheid en sociale
vitaliteit en de kwaliteit van het voorzieningenniveau in de gemeente. De gemeente
Lingewaard is omgeven door water, maar biedt geen aanlegmogelijkheden voor de
recreatievaart. In dat kader worden de mogelijkheden voor een grootschalige jachthaven bij
Huissen onderzocht.
Plannen die mogelijk in of nabij de Huissensche Waarden gerealiseerd kunnen worden zijn:
–
Het realiseren van Toeristische Overstappunten (TOP’s) bij het Looveer en of de
Molenwei;
–
Ontwikkelen ruiterroutes;
–
Nieuwe routevormen;
–
Rondvaarten;
–
Ontwikkelen kleinschalig verblijven bij de boer
–
Ontwikkelen van een wandelroutenetwerk.
Notitie Nieuwe Economische dragers, 2008
In deze notitie worden uiteenlopende kansen en aanbevelingen voor nieuwe economische
dragers omschreven. Kansen voor Lingewaard worden onder meer gezien in de combinatie
van landschaps- en integrale gebiedsontwikkeling en kleinschalige (agro-) toeristische
activiteiten. Voorbeelden hiervan zijn de visie Dijkzone en Park Lingezegen.
Visie Dijkzone 2008
Dit is een integrale visie op de dijkzone van de gemeente Lingewaard op basis van een
cultuurhistorische inventarisatie en typering van het gebied. Toerisme, en dan met name
cultuur- en erfgoeden ecotoerisme, wordt gezien als economische motor en de beleving van
het museale landschap als marktproduct. Groene parel in het museale landschap is de drieeenheid Kasteel Doornenburg, Sterreschans en Fort Pannerden. Deze hebben bijzondere
ontwikkelingskansen. Dit rapport geeft tevens een inrichtingsvisie op de zone rondom de
dijk. In dit gebied dienen historische waardevolle landschapselementen beter beleefbaar
gemaakt te worden. Ook wordt een lans gebroken om lokale agrariërs en natuurorganisaties
een grotere rol te laten spelen bij het beheer en de inrichting van het gebied.
Kadernota Verblijfsrecreatie Lingewaard, 2008
De kadernota is opgesteld vanwege de afschaffing van de Wet op de Openluchtrecreatie
met het doel een gemeentelijk beleids- en toetsingskader te bieden voor verblijfsrecreatieve
ontwikkelingen. De nota biedt duidelijkheid over de ontwikkelingsmogelijkheden en
beperkingen voor diverse vormen van verblijfsrecreatie in de gemeente Lingewaard.
52
3.4
Vertaling beleid in inrichtingsplan
De verschillende beleidsdoelen zijn vertaald in de randvoorwaarden, doelstellingen en
uitgangspunten bij het ontwerp van de inrichtingsschets. In het volgende hoofdstuk over het
inrichtingsplan en de beheersvisie is te lezen hoe deze punten per thema zijn verwerkt. In
hoofdstuk 5 wordt nader ingegaan op de toetsing van wettelijke eisen en randvoorwaarden.
53
Figuur 4.1: Inrichtingsschets
54
4
DE INRICHTING EN RELATIE MET BELEID EN ONTWERPEISEN
4.1
Inleiding
In dit hoofdstuk wordt ingegaan op doelen, randvoorwaarden en aandachtspunten die
vertaald zijn in het inrichtingsplan. Op deze manier wordt zowel het voornemen beschreven
als de redenatie die achter het ontwerp steekt. Naast beleid en kenmerken van het gebied
zijn ruimte voor de rivier, scheepvaarteisen, natuurwetgeving en economie het meest
bepalend. Ruimtelijke kwaliteit, beheer en recreatie zijn over het algemeen volgend. Het
voornemen is hier kort per thema weergegeven. Alle maatregelen vormen echter integraal
onderdeel van het plan. Natuurontwikkeling, het verleggen van de zomerkade,
rivierverruiming en beheer zijn bijvoorbeeld niet los van elkaar te beschouwen. Voor meer
gedetailleerde informatie wordt verwezen naar de bijlage Planbeschrijving.
4.2
Ontwerpproces
Tijdens de MER-procedure zijn na diverse overlegrondes de definitieve contouren van het
voorkeursalternatief ontstaan. Het voorkeursalternatief combineert zandwinning,
rivierkundige doelen, natuurontwikkeling en het behoud van voldoende foerageer- en
rustgebieden voor grasetende watervogels. Dit voorkeursalternatief is in detail uitgewerkt in
de inrichtingsschets (01 maart 2012; zie figuur 4.1). In dit proces zijn, bij verwerking van
ideeën en aanvullend onderzoek, wetten en beleidsdoelen door adviseurs, ontwerpers en
overheden getoetst. Doordat deze toetsing tot op detailniveau heeft plaatsgevonden wijkt
de inrichtingsschets op details af van het voorkeursalternatief. De inrichtingsschets is de basis
waarop de vergunningen worden aangevraagd.
4.3
Ruimte voor de rivier, veiligheid, kwel en waterbeheer
Eisen
In diverse beleidsnota's van het Rijk en Provincie staat dat de veiligheid tegen
overstromingsgevaar moet verbeteren. Ontwerpen moeten robuust zijn. Een robuust
ontwerp houdt rekening met optimalisatie van de ruimtelijke kwaliteit gedurende de gehele
planperiode en met de mogelijkheden voor verdere verbetering in de planperiode daarna.
Rekening wordt gehouden met toekomstige ontwikkelingen en onzekerheden. Het dient
tijdens de planperiode te functioneren zonder dat ingrijpende en kostbare aanpassingen
noodzakelijk zijn. Het ontwerp is uitbreidbaar indien dat economisch verantwoord is.
Leidraad is een planperiode voor rivierverruiming van 50 jaar en voor de aanleg van een
kunstwerk 100 jaar.
De lange termijn verwachting is dat de maatgevende afvoer van de Rijn bij Lobith kan
oplopen tot 18.000 m3/s. Een robuust ontwerp biedt, ook op de lange termijn extra
rivierruimte. Dit hoeft niet gelijk gerealiseerd te worden. Wel moet duidelijk worden hoe
toekomstige maatregelen uitgevoerd kunnen worden. Als hogere afvoeren meer
maatregelen vereisen is uitvoering hiervan de verantwoordelijkheid van de overheid. De
initiatiefnemer neemt inrichtingsmaatregelen die voldoen aan de huidige rivierkundige
taakstelling. In de MER zijn suggesties gedaan hoe, in dat geval, het ontwerp en beheer
kunnen worden aangepast.
Het project Huissensche Waarden is een maatregel in de PKB 'Ruimte voor de Rivier'. PKBprojecten moeten voor het eind van 2015 zorgen voor meer bescherming tegen hoogwater.
De rivierkundige taakstelling is acht centimeter waterstandsdaling tussen kilometerraai 870,5
en 871,5. Dit punt ligt ter hoogte van de Roswaard, ten zuiden van het plangebied. De
taakstelling is berekend bij maatgevende hoogwaterstanden. Deze waterstanden treden op
als bij Lobith, via de Rijn, 16.000 m³/s water ons land binnenkomt.
55
De taakstelling is ook van belang bij het toestaan van activiteiten en bebouwing die buiten
de kaders van de Beleidslijn Grote Rivieren vallen. Artikel 6d stelt dat voor nietriviergebonden activiteiten in het gedeelte van het rivierbed waarop het stroomvoerend
regime van toepassing is, geen vergunningen worden gegeven, tenzij sprake is van een
activiteit die per saldo meer ruimte voor de rivier oplevert op een rivierkundig bezien
aanvaardbare locatie. Extra rivierruimte kan na toetsing via artikel 6d beleidsmatig hiervoor
worden benut. Voor overige bebouwing die buiten de saldo benadering van artikel 6d vallen
geldt de regel dat de bebouwing ten opzichte van 1997 éénmalig met 10% mag toenemen.
Tot 16.000 m³/s handhaaft Rijkswaterstaat de huidige afvoerverdeling tussen Neder-Rijn,
IJssel en Waal. In dat geval stroomt circa 5.800 m³/s water door het Pannerdensch Kanaal.
Twee derde hiervan moet afgevoerd worden richting Neder-Rijn en een derde richting IJssel.
Na herinrichting moeten de Huissensche Waarden circa 300 m³ extra debiet opvangen. Er
stroomt dan ongeveer 2.600 m³/s door de Huissensche Waarden. Herinrichting mag de
afvoerverdeling niet beïnvloeden. Ter voorkoming van hoge waterstanden bij de winterdijk,
veranderingen in afvoerverdeling, dwarsstromen en extra zandafzetting in de hoofdgeul
mag bij hoogwater niet teveel water door de Huissensche Waarden gaan stromen.
Het beheer en onderhoud van de dijken berust bij het waterschap. Het doel van het
waterschap is het behoud van de veiligheid en stabiliteit van de waterkering. Daarnaast is
toegankelijkheid voor inspectie, onderhoud en bescherming van landschappelijke, natuur- en
cultuurhistorische waarden van de waterkeringen van belang. Eisen komen onder andere
voort uit het Waterbeheerplan 2010-2015, de Keur voor waterkeringen en wateren van
Waterschap Rivierenland, 2009 en het HWBP. Ook is overleg vereist in het kader van de
Watertoets en de juridische verankering van waterbelangen in bestemmingsplannen.
Het waterschap heeft vanaf het begin kenbaar gemaakt een “zero tolerance” beleid ten
aanzien van kweloverlast als uitgangspunt te hanteren. Het plan mag ook geen
onaanvaardbare verstorende effecten op de grondwaterstroming hebben. Extra kwel in het
aangrenzende binnendijkse gebied mag geen overlast geven. Het kan ontstaan omdat een
deel van de uiterwaard vaker overstroomd en door verlaging van de hydraulische weerstand
in de ondergrond als gevolg van de zandwinning.
Vertaling veiligheid
De verbetering van de veiligheid en benodigde verlaging van de hoogwaterstanden wordt
primair bereikt door de volgende maatregelen:
–
Het aanleggen van een brug en inlaat in de toegangsweg naar de Scherpekamp;
–
Achter deze inlaat komt een drempel op zomerkade niveau om de zomerpolder situatie
te behouden in de Angerensche en Doornenburgsche buitenpolder.
Om deze maatregelen zonder ernstige neveneffecten qua scheepvaart, economie, ecologie,
waterbeheersing en dijkbeheer te kunnen uitvoeren zijn aanvullende maatregelen wenselijk.
Het beschermingsniveau van de overige delen van de uiterwaard blijft minimaal gelijk aan
de huidige situatie. Het gaat om de volgende ingrepen:
–
Het verleggen van de zomerkade tussen de bedrijventerreinen Looveer en Scherpekamp.
Hierdoor ontstaat een vrij-overstroombare ruimte, waarin een langgerekte zandwinplas
zal worden aangelegd. Dit gebied krijgt daardoor meer doorstroomcapaciteit;
–
De aanleg van de zandwinplas draagt bij aan het verlagen van de rivierkundige ruwheid
van de uiterwaard door het vergroten van het wateroppervlak;
–
In een buitendijkse strook van circa 100 meter breedte voor het zuidelijke deel van de
dijk zal het gedeeltelijk aanwezige kleipakket worden verbeterd door extra klei aan te
56
brengen. Het doel is om een consistent pakket te krijgen zodat de intreeweerstand van
de bodem vergroot gaat worden. Het gaat om het gebied tussen de Waai en de
aansluiting met de Scherpekamp. Het gebied heeft een lengte van circa 900 m;
–
De aanleg van een nieuwe kade om de west-, zuid- en oostzijde van het
bedrijventerrein Looveer. De kade is in de eerste plaats noodzakelijk om de gevolgen
van het vergroten van de inlaat bij de Scherpekamp te compenseren. De kade krijgt een
flauw talud. Tot 13,5 meter+NAP zal zich een zachthout ooibos ontwikkelen. Tussen 13,5
en 15,1 meter+NAP zal zich hardhout ooibos ontwikkelen. Samen met het voorland naar
de plas ontstaat een zone met een breedte van 50 tot 80 m. Door de hogere wal
fungeert deze zone ook als beschermingsbuffer indien er ijs op de plas aanwezig is en
dit onverhoopt bij plots opkomend hoogwater tegen het Looveerterrein aan zou kunnen
kruien.
–
In overleg met betrokken eigenaren, pachters en beheerders is een samenhangend
beheerplan voor het plangebied ontwikkeld. Dit beheerplan biedt garanties voor het
behoud van benodigde doorstroomcapaciteit bij hoogwater.
Vertaling waterbeheer
Het nieuwe inlaatbeleid voor de uiterwaarden is voor het door zomerkaden beschermde
gebied vooral gebaseerd op beheersing van kweloverlast. Dit is mogelijk doordat de delen
van de nieuwe en bestaande kade hoger zijn uitgevoerd. Ook komt er ten zuiden van de
Looveerweg en ten noorden van het Zwanewater een nieuwe kade. Omdat ook nieuwe en
extra inlaatwerken worden aangelegd is het per deelgebied mogelijk om het inlaatbeleid aan
te passen. Vooralsnog blijft het vigerende inlaatbeleid van kracht. Het inrichtingsplan gaat
extra overlast van kwel en hogere waterstanden in het binnendijkse gebied verder tegen
door:
–
Om toename van de al bestaande kweldruk in Huissen te voorkomen zal het gebied
voor het breedste deel van de Huissensche Strang extra worden verhoogd;
–
Het aanleggen van nieuwe inlaatwerken bij de doorlaat in het zuidelijk deel en bij het
Zwanewater;
–
Door vooral in het centrale deel van de uiterwaard de zomerkade te verleggen, zijn er
minder veranderingen in het beschermingsniveau en de overstromingsfrequentie van het
zuidelijk en noordelijk deel;
–
Het behoud van voldoende afstand tussen winterdijk en nieuwe plas;
–
Behoud van de zomerkade rond de Angerensche Strang, de Angerensche en
Doornenburgse Buitenpolder. De overstromingsfrequentie van deze uiterwaarden blijft
gelijk;
–
Verbetering en aanpassing van de zomerkade tussen het bedrijventerrein Looveer en de
Pleijroute. Dit is noodzakelijk om een beter berijdbaar en stabiel profiel op een
constante hoogte te creëren. De kade wordt voldoende waterkerend gemaakt met een
kruin van 3.00 meter breed, taluds 1:3 en een erosiebestendige grasmat. De
inundatiefrequentie van de weg naar het Looveer kan daarmee verder verlaagd worden.
–
Het beschermingsniveau van de Looveerweg wordt verbeterd door de aanleg van een
nieuwe zomerkade (13,1 meter +nap) direct ten zuiden van de Looveerweg. Door de
combinatie met de verbetering van de kade ten noorden van het bedrijventerrein
Looveer neemt de overstromingsfrequentie af van 3,4 dagen tot 2,1 dagen per jaar.
–
Een afsluitbare duiker tussen te handhaven watergangen en een deel van de herstelde
strangen in het zuidelijk deel biedt de mogelijkheid om in drogere tijden water te halen
uit de strangen. De nieuwe strangen blijven een kleibodem houden. Water kan hier
langer staan dan in de watergangen die ook in meer zanderige delen liggen.
57
–
4.4
In geval van hoogwater en calamiteiten zal het huidige regiem gelden. Een amfibisch
voertuig van VBI wordt ingezet om het bedrijventerrein Looveer te bereiken. Door de
verbeterde overstromingsfrequentie zal de inzet van het amfibisch voertuig afnemen.
Natuur en ecologie
Eisen
Voor de natuur en ecologie worden de randvoorwaarden en doelen bepaald door de
Natuurbeschermingswet 1998 en het EHS-beleid. Hiernaast zal het voornemen moeten
voldoen aan de uitgangspunten van de Flora- en Faunawet en de Boswet. Het
inrichtingsplan moet een aanvulling zijn op de Gelderse Poort. De Huissensche Waarden
maken onderdeel uit van dit Natura 2000-gebied. In paragraaf 5.3 is de uitvoerbaarheid van
het plan binnen deze kaders getoetst.
Sterk bepalend voor het ontwerp is het behoud van voldoende foerageergebied voor
grasetende watervogels. Daarnaast zijn de kansen, welke door het ontwerp ontstaan) voor
meer zeldzame habitat- en natuurdoeltypen van belang. Hierbij is het van belang dat de
vegetatie niet teveel weerstand voor de doorstroming veroorzaken.
Vertaling
Deze doelen en randvoorwaarden zijn in het inrichtingsplan vertaald in specifieke ingrepen
en maatregelen. Deze worden gerealiseerd door:
–
Het vergroten van de rivierdynamiek door het verleggen van de zomerkade. Hierdoor
zal oeverzone tussen het zomerbed en de zandwinning vaker overstromen. Ook zal in
dit deel bos worden geïntroduceerd;
–
Versterking van het kleiputtencomplex de 'Angerensche Strang' door herontwikkeling
van de voormalige strang 'De Wardt'. Deze strangen blijven beschermd door de
zomerkade waardoor een laagdynamisch moerasmilieu ontstaat;
–
Herstel van het oudhoevige landschap tussen de dijk en de Angerensche Strang door
landschappelijke beplanting en gericht agrarisch beheer in combinatie met uitvoering
van het buitendijkse deel van het Wielen en Waaienplan;
–
Aanleg van een frequent overstroomde en morfologische gereactiveerde oeverzone, met
typische vegetaties van stroomdalgrasland en hardhoutooibos;
–
Introductie van specifiek natuurgericht beheer in de buitenkaadse delen van de
uiterwaard;
–
De graslanden rondom de Scherpekamp zullen specifiek voor het behoud van
grasetende watervogels en weidevogels worden beheerd;
–
In het noordelijke deel van de uiterwaard zullen geen ingrepen plaatsvinden. Door
voortzetting van het huidige agrarische beheer wordt de bestaande populatie
grasetende watervogels behouden;
–
Door de invaart verder naar het zuiden te situeren wordt de wulpenslaapplaats ter
hoogte van de buitenkaadse strangrest behouden. Door de aanleg van een kade wordt
deze slaapplaats afgeschermd van de zandwinplas;
–
Om de verbinding tussen het noordelijke en het zuidelijke deel te verbeteren wordt
rondom het bedrijfsterreinen Looveer en Scherpekamp bos aangeplant. Dit zorgt tevens
voor een visuele inpassing van deze bedrijfsterreinen.
58
4.5
Winning van oppervlaktedelfstoffen en overige economische dragers
Eisen
In Nederland is jaarlijks blijvend behoefte aan 150 miljoen ton (primaire en secundaire)
bouwgrondstoffen. Winning van oppervlaktedelfstoffen gaat gepaard met een flinke
ruimtevraag. Het overheidsbeleid is gericht op winning in Nederland. Afwenteling van
ruimtelijke problemen op buurlanden en het milieu moet zo veel mogelijk vermeden
worden.
Het beleid van de overheid is gebaseerd op de mening dat winning van bouwgrondstoffen
op land en in de rijkswateren waar mogelijk multifunctioneel moet zijn. Bij winning moet
gebruik gemaakt worden van kansen die ontgrondingen bieden voor het realiseren van
andere gewenste maatschappelijke functies, zoals natuurontwikkeling, recreatie, wonen aan
het water, waterbeheer en aanleg vaargeulen.
Vertaling
Het project Huissensche Waarden combineert de winning van bouwgrondstoffen met
rivierruimte, natuurontwikkeling , cultuurhistorische identiteit en recreatie.
Het project levert een wezenlijke bijdrage aan de voorziening van hoogwaardige primaire
bouwstoffen voor de bouw en industrie. Uitgangspunt voor de exploitatie is de winning van
industriezand. Gezien de ligging van ondergrondse infrastructuur, geomorfologische
waarden en ruimtelijke kwaliteit leidt dat tot een diepe zandwinning in het centrale deel van
Huissensche Waarden. Het wateroppervlak van de zandwinning wordt voor oplevering
verkleind door de oeverzone tussen de zandwinplas en het Pannerdensch Kanaal te
verbreden. Hiervoor wordt een deel van het ophoogzand, niet afzetbare klei en delen van de
bovengrond gebruikt.
Het plan gaat uit van afvoer van de gewonnen delfstoffen per schip en het verwerken van
overtollige specie binnen het projectgebied. Vanwege onzekerheden is exploitatie op basis
van ophoogzand-, delfstoffenwinning én specieberging niet realistisch. Keramische klei is
beperkt in het gebied aanwezig. De voorraden zijn grotendeels al in het verleden gewonnen.
De nog resterende klei is grotendeels bronsbakkend en is beperkt toepasbaar. Aanleg van
kleidepots ten westen van de Scherpekamp voorkomt dat deze keramisch geschikte klei
verloren gaat. Wanneer deze kleidepots op termijn overbodig worden zullen deze opgaan in
de landschappelijke inpassing van dit terrein. Het Scherpekamp terrein zal door een meer
open structuur van de landschappelijke inpassingen beter zichtbaar blijven vanaf de
winterdijk en de uiterwaarden dan het Looveer terrein.
4.6
Ruimtelijke kwaliteit, cultuurhistorie en archeologie
Eisen
In het Bor staat opgenomen dat in bestemmingsplannen aandacht moet worden besteed aan
de vertaling van onderzoek naar cultuurhistorie en archeologie. In diverse beleidsnota's is
aangegeven dat de veiligheid tegen overstromingsgevaar én ruimtelijke kwaliteit moet
verbeteren. Het gaat om diversiteit tussen riviertakken, behoud en ontwikkeling van
ecologische, aardkundige en cultuurhistorische waarden, openheid, karakteristieke
waterfronten en het gebruik door beroeps- en pleziervaart. Vooral binnen nationale
stedelijke netwerken kan extra rivierruimte worden gerealiseerd door meervoudig
ruimtegebruik. Voorbeelden zijn combinaties tussen winning van oppervlaktedelfstoffen,
wonen, recreatie en verbetering van het landschap. Daarnaast is er wens vanuit de lokale
overheid om het gebied meer een landbouwkundig karakter te geven in vergelijking tot de
Waaluiterwaarden.
59
Vertaling
Het inrichtingsplan waar dit bestemmingsplan op gebaseerd is, komt mede voort uit
onderzoek naar archeologie, de historie van landschap en cultuur (zie paragraaf 5.2).
Resultaten van dit onderzoek zijn gebruikt bij het opstellen en toetsen van MER varianten.
Het inrichtingsplan beoogt het herstel van historisch bepaalde morfologische kenmerken van
het gebied. Het doel is de wisselwerking tussen cultuurlijke en morfologische processen in
het landschap beleefbaar te maken.
De basis voor het ontwerp wordt gevormd door de tracés van de historische rivierlopen,
paden en kavelgrenzen. De contouren van het nieuwe groen, paden en waterpartijen
hebben mede als doel behoud en versterking van waardevolle landschappelijke en
cultuurhistorische waarden. Oude kavelgrenzen, houtwallen, waterlopen en kerkepaden
komen op deze manier terug of worden versterkt.
Over het ontwerp is overleg gevoerd met bestuurders, ambtenaren en lokale
belangengroepen. Bij het opstellen van de MER hebben het landelijke kwaliteitsteam (rijk),
het kwaliteitsteam ontgrondingen (provincie) aanbevelingen gedaan. Deze zijn daar waar
mogelijk verwerkt in het inrichtingsplan. Maatregelen zijn:
4.7
–
De maatregelen zijn zoveel mogelijk in samenhang met natuur- en watereisen bedacht.
Technisch ontwerp is gecombineerd met de resultaten van onderzoek naar de
ontstaansgeschiedenis. Deze is onderzocht door analyse van oude kaarten, fysieke
relicten, grondgebruik en bodemstructuren;
–
Het onthouden van ingrepen op plaatsen met hoge archeologische verwachting. Met
name in de zone tussen de winterdijk en de nieuwe zomerkade worden, mede in
verband met de hoge archeologische verwachtingen, nauwelijks ingrepen uitgevoerd;
–
In het noordelijk deel staat behoud van de bijzondere morfologische opbouw centraal;
–
In de dijkzone en het zuidelijk deel is versterken van het cultuurlandschap met het
mozaïek van verschillende landschapselementen en grondgebruiksvormen belangrijk;
–
Het aanpassen van het ontwerp aan historische grenzen, paden en oude rivierlopen. Het
herstel van oude waterlopen door accentuering van de voormalige Hanze-rivier en het
herstellen van oude restgeulen. Hierdoor wordt de relatie met het Rijnstrangengebied
beter zichtbaar;
–
De nieuwe zomerkade vormt de grens tussen de oude en de nieuwe rivierafzettingen;
–
Om de relatie met de rivier te benadrukken zal het (buitendijkse deel) van het Wielen en
Waaienplan conform het eerder vastgestelde plan worden uitgevoerd.
Recreatie
Eisen
Ruimte voor de rivier, kan in relatie tot verdere verstedelijking in de stadsregio ArnhemNijmegen, ook voldoen aan een groeiende behoefte aan toegankelijke groene ruimte en
mogelijkheden voor buiten recreëren vlakbij dorp en stad. Water- en oeverrecreatie,
wandelen, bescheiden voorzieningen zoals een uitkijktoren en vogelkijkhut, vormen geen
bedreiging of risico voor een veilige hoogwaterafvoer en zijn verenigbaar met de
rivierverruimingsdoelen. Daarnaast biedt de EHS nadrukkelijk mogelijkheden voor verweving
van natuur en (dag-)recreatie.
Verstedelijking in de stadsregio Arnhem Nijmegen maakt investeringen in het landschap
extra nodig. De Huissensche Waarden liggen midden in het stedelijk uitloopgebied. De
gemeente en provincie willen meer extensieve recreatiemogelijkheden in de uiterwaard. De
gemeente wil graag het Zwanewater beter recreatief kunnen gebruiken.
60
De gemeente Lingewaard is omgeven door water, maar biedt momenteel geen goede
aanlegmogelijkheden voor de recreatievaart. Het vaargebied in de regio is het meest
geschikt voor motorboten. Het Pannerdensch kanaal is aangeduid als onderdeel van een
Verbindingswater AM (motorbootroute). Bij de vormgeving van een jachthaven die op deze
vaarweg aansluit dient hierdoor rekening gehouden te worden met een opbouwhoogte van
minimaal 3,40 m en een diepgang van minimaal 1,50 m.
Het is belangrijk hoe de jachthaven aansluit op de omgeving en of deze er aantrekkelijk
uitziet. Booteigenaren kiezen hun ligplekken op basis van de 'totaalscore'. Het gaat om de
juiste mix van vaargebied, prijs, ruimte, atuurschoon, kwaliteit van lokale voorzieningen en
activiteiten in de omgeving. Extra pre’s vormen snelle bereikbaarheid vanuit huis en het
gemak om de auto te parkeren. Bij een hoogwaardige jachthaven behoren voorzieningen als
horeca, bootwinkels, een trailerhelling, een bunkerplaats voor pleziervaartuigen, kantoren en
sanitair. De jachthaven heeft een maximale omvang van 400 ligplaatsen. Dit aantal houdt
verband met een economisch haalbare exploitatie en voldoende draagvlak voor aanvullende
voorzieningen. Het biedt ook mogelijkheden om, op termijn, tegemoet te komen aan
verzoeken van watersportverenigingen en zeeverkennergroepen om in, of nabij, deze
jachthaven gehuisvest te mogen worden.
Voor de rijksoverheid is de Blauwe Vlag een graadmeter voor het beleid om de
waterkwaliteit te verbeteren. Het doel is een gebied te ontwikkelen dat voldoet aan de eisen
van de “Blauwe vlag”. De Blauwe Vlag is een internationale milieuonderscheiding die
jaarlijks wordt toegekend aan schone en veilige stranden en jachthavens. De Blauwe Vlag
wordt uitgereikt door de Foundation for Environmental Education (FEE). In Nederland kregen
in 2011 129 stranden en jachthavens een Blauwe Vlag. Daarmee behoort Nederland binnen
Europa tot de koplopers. Om als strand een Blauwe Vlag te mogen ontvangen, gelden onder
meer de volgende beoordelingscriteria:
–
Het zwemwater is van uitstekende kwaliteit. De eisen die de Blauwe Vlag-organisatie
stelt aan de zwemwaterkwaliteit, zijn strenger dan de wettelijke normen;
–
Het strand is schoon, met voldoende toiletten en afvalbakken.;
–
Er is een EHBO-post.
Jachthavens moeten goed scoren op de volgende punten:
–
Water en kades zijn schoon;
–
Er zijn goede sanitaire voorzieningen;
–
Er is een gescheiden afvalinzamelingssysteem;
–
Lozingen van afvalwater in het havenwater zijn verboden;
–
Er is een havenreglement met gedragscodes.
In paragraaf 5.5 is in detail aangegeven aan welke weten en regels een jachthaven moet
voldoen. Ook zijn in paragraaf 5.6 eisen met betrekking tot parkeren en verkeerssituatie
beschreven. Het Activiteitenbesluit schrijft onder andere voor dat jachthavens met minimaal
50 ligplaatsen voor pleziervaartuigen met een binnenboordmotor over een
vuilwaterinzamelpunt dienen te beschikken. Hiernaast moeten al vanaf 25 ligplaatsen andere
afvalstoffen worden ingenomen. In combinatie met een bunkerstation dient vanaf 50
ligplaatsen afgewerkte olie te worden ingenomen. Onbemande aflevering van vloeibare
brandstoffen aan pleziervaartuigen is niet toegestaan, het zelf tanken onder toezicht wel. Bij
een afleverpunt voor brandstof aan vaartuigen moeten voldoende hulpmiddelen aanwezig
zijn voor de bestrijding van een verontreiniging van de bodem en het oppervlaktewater.
61
Vertaling
In het inrichtingsmodel wordt de recreatieve waarde vooral versterkt door het toegankelijk
maken van de uiterwaard en feit dat het bestemmingsplan de aanleg van een nieuwe
jachthaven mogelijk maakt. Maatregelen zijn:
–
In het plan is de reconstructie en opwaardering van het dagstrand aan het Zwanewater
opgenomen. Door verplaatsing van dit dagstrand van de locatie langs de Looveerweg
naar de Badweg zal ook de veiligheid worden verbeterd. In totaal is in het
voorkeursalternatief een oppervlakte van 10 hectare gereserveerd voor de ontwikkeling
van het dagstrand met bijbehorende faciliteiten;
–
De plas zelf is geschikt voor zeilen, roeien, kanoën en dergelijke en aan voorzieningen
op dat punt ontbreekt het in de regio, met name in het gebied tussen de rivieren in. De
dichtst bij zijnde gelegenheid voor kanohuur of roeien is toch meerdere tientallen km’s
westelijk;
–
Het vergroten van de toegankelijkheid van de uiterwaard door het aanleggen van
wandel- en struinroutes door het gebied, met bijbehorende informatie voorzieningen.
Deze routes zullen aansluiten op binnendijkse routes;
–
Het aansluiten van de nieuwe routes op het bestaan recreatieve netwerk zodat het
projectgebied hierin wordt opgenomen;
–
Het ontwikkelen van 'De Brouwketel'. Rondom de Brouwketel is het mogelijk om op
termijn een recreatief steunpunt te ontwikkelen. Hier kan ook een strandje voor
Angeren en een aanlegpunt voor kleinere schepen komen;
–
Het aanleggen van een uitkijktoren;
–
Ten zuiden van de Looveerweg en ten oosten van het Molenweideterrein zal in de
nieuwe zandwinplas een jacht- en passantenhaven worden aangelegd. Zodra dit deel
van de plas gegraven is en er een veilige directe bevaarbare waterverbinding tussen het
centrum van Huissen en de rivier kan de haven gaan functioneren. Als de zandwinning
grotendeels is afgerond kan de jachthaven een maximale omvang krijgen van
vierhonderd ligplaatsen.
–
De jachthaven bestaat uit in de grond geheide palen en geprefabriceerde, aan elkaar
gekoppelde, drijvende steigers (circa 1.650 meter zonder vingerpieren). Langs de
hoofdsteiger, liggen smallere drijvers met vingerpieren. De steigers zijn via een loopbrug
rechtstreeks verbonden met de nieuwe zomerdijk. De steigerbreedte is 1 tot 2 meter. De
maten tussen de vingerpieren zijn variabel. (zie figuur 4.2)
–
De steigers worden voorzien van de verplichte beperkte steigeraanlichting, wifi,
watertappunten en elektra.
–
De totale oppervlakte aan drijvende pontons bedraagt circa 1100 m2. Hiervan is circa
100 m2 nodig voor sanitaire voorzieningen, 150 m2 voor kantoren, 150 m2 voor een
dienstwoning, 200 m2 voor een scheepswinkel en 500 m2 voor een terras, kantine en/of
horeca functie. Deze oppervlakten zijn gebaseerd op criteria van verschillende kwaliteitsen keuringsinstanties, aanbevelingen van de HISWA, Recron en ervaringsgetallen van
vergelijkbare jachthavens.
–
Overige, meer grootschalige, voorzieningen als bijvoorbeeld een vaste scheepslift,
werkplaats en winterstalling worden niet op het terrein van de jachthaven gerealiseerd.
Hiervoor kan onder andere gebruik gemaakt worden van faciliteiten op het
bedrijventerrein Looveer en/of Scherpekamp.
–
De jachthaven zal via de zandwinplas verbonden worden met het Pannerdensch Kanaal
en daardoor met het Basistoervaartnet.
–
Een jachthaven in de Huissensche Waarden is een schakel in de noord-zuid gerichte
62
recreatievaart op de IJssel, Neder-Rijn, Waal, Pannerdensch Kanaal en Maas. Het
verzorgingsgebied is daardoor bovenregionaal.
4.8
Bedrijven en wonen
Naast een recreatieve impuls, is het project belangrijk voor de delfstoffen- en
betonindustrie. Tevens ambieert het project een bijdrage te leveren aan een betere
bereikbaarheid van de bedrijventerreinen en de ontwikkeling van Huissen. Voor een
betere indeling is volgens de bedrijven een beperkte uitbreiding van buitendijks
bedrijventerrein nodig. Dit kan in combinatie met hoge wallen die milieuhinder
beperken en het landschap versterken. De gemeente en stadsregio achten uitbreiding
echter niet wenselijk. In het plan is dit dan ook niet meegenomen. Industrie, intensieve
recreatieontwikkeling en eventueel zelfs woningbouw passen momenteel ook moeilijker
niet binnen het Natura 2000 beleid.
63
Figuur 4.2: Ontwerp jachthaven
64
4.9
Beheer
Het beheer van de Huissensche Waarden is gericht op het ontwikkelen en het duurzaam in
stand houden van een cultuur- én natuurlijk uiterwaardenlandschap met rust, dekking-,
overwinteringsplaatsen en broedgelegenheden voor de doelsoorten 3&4. De initiatiefnemer
streeft naar een duurzame functievervulling, waarbij de natuur- en recreatiefunctie zwaar
wegen. De ontwikkelingsstrategie, waarbij de ontwikkeling van natuurlijke
instandhoudingsdoelen wordt geoptimaliseerd en de resterende gronden worden benut voor
het behoud van de functie voor grasetende watervogels, is het belangrijkste uitgangspunt
voor het beheer. Hierbij is de agrarische productiefunctie geen primair doel maar een middel
om de natuurdoelstellingen te bereiken. Het beheer zal worden uitgevoerd door een
beheerstichting, welke onder toezicht staat van de initiatiefnemer en het bevoegd gezag.
Op basis van de inrichtingsschets (zie figuur 4.1) is een beheerplan opgesteld. Het beheer
heeft drie belangrijke doelen, welke hieronder kort worden toegelicht. Voor meer informatie
wordt verwezen naar de beheervisie:
–
Het zorg dragen voor een economische verantwoorde en duurzame exploitatie;
–
Het zorg dragen voor veiligheid door het behoud van voldoende rivierkundige ruimte;
–
Het ontwikkelen en het duurzaam in stand houden van een cultuur- en natuurlijk
uiterwaardenlandschap met rust en overwinteringsplaatsen, broedgelegenheden en
voldoende dekking voor de beoogde doelsoorten.
Fasering en verantwoordelijkheid beheer
Gedurende de aanleg van het project is het beheer van het plangebied onderdeel van de
delfstoffen exploitatie. De delen waar nog geen delfstoffen worden gewonnen, blijven in
agrarisch beheer. Delen die afgerond zijn worden beheerd conform het beheerplan. Na
afloop van de winning en afronding van de inrichting van het gebied zorgt een combinatie
van een beheersfonds, beheerssubsidies en agrarische activiteiten voor de bekostiging. Het
beheersfonds is ingesteld door de exploitant en mede gevoed door zand- en kleiwinning. De
agrarische productiefunctie is daarbij geen primair doel maar een middel om de
natuurdoelstellingen te bereiken, inkomsten te genereren en door vegetatiebeheer
rivierkundig ruimte te behouden. Het beheer is een gemeenschappelijke
verantwoordelijkheid van gemeente, initiatiefnemer, lokale agrariërs en maatschappelijke
organisaties. Hiervoor is een stichting opgericht en een beheersorganisatie ingesteld.
Rivierkundige aspecten
De begroeiing mag geen belemmering vormen voor de afvoer van water. Ongewenste
opgaande begroeiing en hoogopgaande lijnelementen dwars op de stroomrichting van het
water doen afbreuk aan het bereiken van de in de PKB doelstelling met betrekking tot het
bereiken van voldoende waterstandsdaling.
Het inrichtingsplan, inclusief het daaruit voortkomende grondgebruik en natuurontwikkeling
met bijbehorende ruwheidsfactoren, is rivierkundig getoetst 5. In de beheersvisie zijn
maatregelen met betrekking tot beheer en onderhoud beschreven. Daarbij is rekening
gehouden met bestaande opgaande begroeiing en nieuwe begroeiing die zal ontstaan in het
kader van natuurontwikkeling en landschapsinrichting. In het bestemmingsplan zijn in de
toelichting en in de regels bepalingen en kaarten opgenomen om ongewenst gebruik en
begroeiing te kunnen tegengaan. Beplanting buiten de zones met opgaande begroeiing
dient in de winterperiode beperkt te blijven tot hoogte van maximaal 30 centimeter.
3
4
5
De Baaij & van Mil, 2010
Van Mil, 2012
Van den Brink, 2011
65
Landschappelijke en ecologische kwaliteit
De Natura 2000-instandhoudingsdoelen voor de Gelderse Poort zijn gericht op de
ontwikkeling van natuur, met uitzondering van de kernopgaven voor grasetende
watervogels. Deze vogels zijn afhankelijk van agrarisch productiegrasland als
foerageergebied, waardoor op aanzienlijk deel van de uiterwaard het huidige landgebruik
voorgezet dient te worden. Deze combinatie van behoud en ontwikkelopgaven zorgt voor
een tweeledig uitgangspunt voor het beheer. Buiten de zomerkade wordt een grootschalig
natuurbeheer ingesteld en tussen de zomerkade een combinatie van agrarisch grasland met
laag-dynamische natuur.
Natuurlijk beheer buiten de zomerkade
In de zone buiten de zomerkade wordt een grootschalig natuurbeheer, gericht op de
ontwikkeling van ooibos en natuurlijke graslanden, ingesteld (zie paragraaf 4.3.1 van de
beheervisie). Het beheer van het grasland is opgebouwd uit een hooilandbeheer van maaien
en afvoeren met eventuele nabeweiding, waarbij bemesting niet is toegestaan. Als gevolg
van dit beheer wordt een combinatie van stroomdalgrasland, glanshaverhooiland,
vossenstaarthooiland en aanverwante typen gerealiseerd en creëert daarmee geschikt
broedgebied voor porseleinhoen en kwartelkoning. Het beheer van de delen welke niet
worden vergraven wordt in de loop van het project omgezet naar het eindbeheer. De te
vergraven delen zullen direct na afronding van het betreffende deelgebied in het eindbeheer
worden opgenomen.
Deze zone staat onder een permanente invloed van de fluctuaties van het waterpeil van de
rivier. Door deze fluctuaties ontstaat op de flauwe oevers van de rivier en de zandwinplas
mogelijkheden voor het habitat type slikkige rivieroevers. Aanvullend dient selectief gemaaid
moeten worden om houtige opslag te voorkomen. Vanaf de waterlijn is een gradiënt van
slikkige rivieroevers via plas-dras situaties naar vochtige graslanden en vochtige alluviale
bossen aanwezig. De hoge oeverzone tussen de zandwinplas en het Pannerdensch Kanaal
heeft een lagere overstromingsfrequentie waardoor hardhoutooibos en droge graslanden tot
ontwikkeling kunnen komen. Waar nodig worden boslocaties uitgerasterd om de
bosvorming te stimuleren.
Beheer tussen de zomerkade en de winterdijk
In de zone tussen de zomerkade en winterdijk ligt de focus op een combinatie agrarisch
grasland ten behoeve van grasetende watervogel en laag-dynamische riviernatuur. Circa 170
hectare agrarisch grasland wordt specifiek beheerd voor het behoud van foerageergebied
voor grasetende watervogels (zie paragraaf 4.3.7 van de beheervisie). Het beheer bestaat
uit, een voor grasetende watervogels geoptimaliseerd, regulier agrarisch graslandbeheer. Dat
wil zeggen dat er gemaaid en geweid wordt en normaal bemest, om voor aantrekkelijke
weiden voor de wintergasten te zorgen.
Naast het grasland is er in deze zone ruimte voor laag-dynamische riviernatuur zoals
zachthoutooibos en rietmoeras. Binnen de Gelderse Poort geldt voor beide typen een
uitbreidingsdoelstelling. De uitbreiding van deze typen hangt samen met de uitbreiding van
de Angerensche Strang. Zachthoutooibossen behoeven geen beheer, de de ontwikkeling kan
eventueel gestimuleerd worden door aanplant en uitrastering (zie paragraaf 4.3.8 van de
beheervisie). Voor rietmoeras is het belangrijkste om een beperkte rivierdynamiek toe te
laten en een natuurlijk waterpeil na te streven (zie paragraaf 4.3.4 van de beheervisie).
Hiernaast is ook vegetatiebeheer van rietmoeras noodzakelijk. Dit betreft periodiek maaien
en/of uitkrabben, om te voorkomen dat het rietmoeras verruigd.
66
Beheer van recreatieve elementen
Naast de verschillende landschappelijke beheerzones hebben de Huissensche Waarden een
belangrijke recreatieve functie te vervullen voor inwoners van de omliggende dorpen en
steden. Hierbij is van belang dat er ook voorzieningen zijn om recreatie te faciliteren. In het
voornemen zullen verschillende recreatieve elementen in het inrichtingsgebied worden
aangelegd. Het gaat hierbij om onder andere fiets- en wandelpaden, parkeervoorzieningen,
informatieborden, routemarkeringen en meubilair zoals banken, afvalbakken, een
vogelkijkscherm en een uitkijktoren. Door deze elementen jaarlijks te inspecteren, waarbij
eventueel klein onderhoud verricht wordt, kunnen deze elementen duurzaam in stand
worden gehouden. Hierbij dient rekening gehouden te worden met afschrijving van deze
voorzieningen. De voorziene passantenhaven valt buiten dit beheerplan. Alle paden worden
toegankelijk en begaanbaar gehouden voor wandelaars en landbouw bestemmingsverkeer.
Alle perceeltoegangen, toegangshekken, poorten en afrasteringen worden functioneel
onderhouden en in stand gehouden tot aan de openbare weg.
In het inrichtingsgebied is een vogelkijkscherm en een kijktoren voorzien. Deze constructies
worden zo uitgevoerd en gepositioneerd dat wordt voorkomen dat deze lijden onder
periodieke overstromingen. Hierbij moet voor een duurzame constructie van de fundering
worden gekozen, zodat de beheer- en onderhoudskosten worden beperkt. Het beheer van
deze elementen omvat een jaarlijkse inspectie, reiniging en gezien de
overstromingsfrequentie van het terrein moet er rekening gehouden worden met het feit dat
deze elementen eens in de 25 jaar vervangen moeten worden.
Beheer van technische elementen
In het inrichtingsgebied zullen verschillende technische elementen worden opgenomen die
periodiek moeten worden geïnspecteerd. Het zal in dit beheerplan vooral gaan om de
bruggen, inlaatwerken, drijvende afsluitingen en rasters met bijbehorende poorten en
toegangshekken. Deze elementen zullen één à twee keer per jaar geïnspecteerd moeten
worden, waarbij eventuele kleine gebreken verholpen kunnen worden. Hiernaast moet
rekening gehouden worden met de vervangingstermijnen van de verschillende elementen.
Deze termijnen variëren van circa eens in de 50 jaar voor betonnen constructies tot eens in
de 10 jaar voor de rasters. Op dit moment wordt het inrichtingsplan nader uitgewerkt,
waardoor er nog geen gedetailleerd lijst van de technische elementen beschikbaar is.
4.10
Faseringsplan
Het voornemen zal gefaseerd worden uitgevoerd. De doorlooptijd van het project is geschat
op circa 15 jaar, waarbij de benodigde rivierruimte, voor 2015 moet gerealiseerd zijn. Naar
de huidige inzichten zullen de eerste werkzaamheden starten in 2013 – 2014 (zie tabel 4.1).
De industriezandwinning is bepalend voor de overallplanning maar de rivierverruiming is
leidend.
Tabel 4.1: Planningsschema
Fase
1
2
3
4
Beheer
2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027
In de eerste jaren (fase 1) zullen voornamelijk de nodige voorbereidende werkzaamheden en
rivierverruimende maatregelen worden uitgevoerd. Ook zal gestart worden met de
ontgrondingsactiviteiten ter plaatse van de invaart. In het tweede tot en met veertiende jaar
(fase 2) zullen de droge en daarop aansluitende natte winning zich in zuidelijke richting
67
langs de oeverwal bewegen. Vervolgens wordt er langs de toekomstige oeverlijn met de klok
mee richting het noorden gewerkt, om uiteindelijk weer te eindigen bij de invaart (zie figuur
6.1). Vanaf ongeveer het achtste jaar wordt gestart met de reconstructie van de
Angerensche Strang door middel van kleiwinning (fase 3). In de laatste vijf jaar (fase 4)
wordt de zandwinning verder afgewerkt en wordt het inrichtingsgebied verder afgewerkt.
Voor een gedetailleerde uitwerking van de maatregelen wordt verwezen naar de
planbeschrijving.
Om uitvoering te geven aan het bestemmingsplan zullen alle bestemmingen binnen 10 jaar
worden gerealiseerd. De activiteiten en werkzaamheden op basis van de bestemmingen,
bijvoorbeeld de zand- en kleiwinning, hebben een langere looptijd. Deze activiteiten zullen
circa 15 jaar voortduren als financiële drager van het plan.
Omvorming van het beheer
Ook het beheer zal gefaseerd worden omgevormd tot het eindbeheer. In het beheerplan zijn
vijf beheerfasen opgenomen, welke overeenkomen met een beheerperiode van vijf jaar.
Gedurende de uitvoering van het project (beheerfase 1 t/m 3) wordt het huidige beheer via
een omvormingsbeheer naar een eindbeheer gebracht. Na oplevering is er nog één fase
(beheerfase 4) van omvormingsbeheer aanwezig. Vanaf beheerfase 5 is in het gehele
projectgebied een eindbeheer aanwezig. In tabel 4.2 is voor iedere beheerfase de
veranderende oppervlakten per beheervorm opgenomen.
Tabel 4.2: Fasering van het Beheer
Beheerfase
Beheervorm
Beheerfase 1: 2012-2017
Huidig beheer
Omvormingsbeheer
Beheerfase 2: 2017-2022
Beheerfase 4: 2027-2032
Beheerfase 5: na 2032
211,00
80,7
Eindbeheer
219,1
Overig beheer
230,1
Huidig beheer
171,1
Omvormingsbeheer
Beheerfase 3: 2022-2027
Oppervlakte (ha)*
92,8
Eindbeheer
246,9
Overig beheer
230,1
Huidig beheer
124,2
Omvormingsbeheer
139,4
Eindbeheer
246,9
Overig beheer
230,1
Huidig beheer
0,0
Omvormingsbeheer
255,6
Eindbeheer
255,2
Overig beheer
230,1
Huidig beheer
0,0
Omvormingsbeheer
0,0
Eindbeheer
510,8
Overig beheer
230,1
* Oppervlakten op basis van het concept faseringsplan van 2010-05-26
68
De beheervisie is toegespitst op het eindbeheer van de uiterwaard. Voordat de verschillende
onderdelen worden ontwikkeld zal het huidige beheer worden voorgezet. Het is belangrijk
dat dit voornamelijke agrarische beheer wordt voortgezet totdat er voldoende rivierruimte is
gecreëerd. Te veel verruiging in de uitvoeringsfase kan leiden tot een ongewenste verhoging
van de waterstand.
Tijdens en direct na de uitvoering van verschillende onderdelen wordt voor de veranderende
beheertypen een omvormingsbeheer toegepast. Dit omvormingsbeheer is nodig om vanuit
het huidige agrarische landgebruik de gewenste situatie te bereiken. Het omvormingsbeheer
bestaat over het algemeen uit dezelfde maatregelen als het eindbeheer, maar in een hogere
intensiteit. Door al tijdens de uitvoering te starten met het omvormingsbeheer kan snel na
oplevering het duurzame eindbeheer worden ingesteld. De duur van dit omvormingsbeheer
verschilt per beheertype en zal worden gestuurd aan de hand van het
monitoringsprogramma.
69
5
PLANOLOGISCHE EN MILIEU-HYGIËNISCHE VOORWAARDEN
5.1
Inleiding
In dit hoofdstuk zijn voor relevante omgevingsaspecten de conclusies van onderzoeken
beknopt beschreven. Daarbij is ook aangegeven of voldaan is aan wettelijke vereisten. Voor
een uitgebreide beschrijving wordt verwezen naar de verschillende deelrapporten. Een groot
deel hiervan is opgesteld in het kader van de MER. In het kader van het inrichtingsplan, de
vergunningen, veranderende regelgeving en bestemmingsplan zijn een aantal van deze
rapporten in overleg met de verschillende overheden bijgesteld.
5.2
Archeologie en cultuurhistorie
Archeologische verwachtingen
De archeologische verwachtingen van het projectgebied zijn de afgelopen jaren door rijk en
gemeente in kaart gebracht. Volgens de Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden
(IKAW), de archeologische verwachtingenkaart bij het adviesrapport 'Ruimte voor
Rijntakken' en de gemeentelijke archeologische beleidskaart hebben de Huissensche
Waarden, met uitzondering van de dijkzone, een deel in het zuiden van de uiterwaard, een
lage archeologische verwachting. Dit komt vooral omdat grote delen van het gebied in het
verleden zijn vergraven. Ook betreft het een relatief jonge uiterwaard.
Nadere inventarisatie
In het kader van de MER is in 2006 door RAAP en Landschapshistoricus Ferdinand van
Hemmen (april 2006, ISSN:0925-6229) een inventariserend cultuurhistorisch onderzoek
uitgevoerd. Het betreft een bureau- en verkennend veldonderzoek, waar voor zover
relevant, ook het aangrenzende binnendijkse gebied bij de inventarisatie is betrokken. Het
onderzoek heeft betrekking op alle facetten van de aanwezige cultuurhistorie, archeologie,
historische geografie en architectuurhistorie. Aan de hand van dit onderzoek zijn in een
cultuurhistorische effectrapportage de effecten van de alternatieven bepaald. Aanvullend is
in overleg met de provinciale archeologische dienst, in 2008 door De Steekproef een
waarderend archeologisch veldonderzoek (maart 2008, ISSN: 1871-269X) uitgevoerd op de
locatie van een mogelijk grafveld.
Protocol en programma van eisen archeologische begeleiding
Door de Regioarcheoloog zijn protocollen opgesteld ten behoeve van archeologische
begeleiding bij de ontgraving van het mogelijke grafveld en van de ontgrondingen ter
plaatse van oude geulen. Deze protocollen zijn als voorschriften verbonden met de
ontgrondingsvergunning. De protocollen zijn goedgekeurd door de Provincie Gelderland. De
voorschriften en de verbeelding zijn eveneens geaccordeerd door de Regio-archeoloog. De
protocollen zijn als bijlage bij dit bestemmingsplan gevoegd.
Conclusie
De inrichtingsplannen houden rekening met de archeologische verwachtingen. De westelijke
contour van de zandwinplas is, in overleg met de historische kring Huessen, bijgesteld. Uit
het ontwerp en onderzoeken kan worden geconcludeerd dat door het voornemen
waarschijnlijk geen archeologische waarden verloren zullen gaan. In een deel van het te
ontgronden gebied, ter plaatse van oude strangen en het grafveld, bestaat een kleine kans
dat tot een meter of zes onder het huidige maaiveld watergerelateerde vondsten kunnen
opduiken. Het kan gaan om resten van vergane schepen, kribben, beschoeiing en dergelijke.
Hiervoor is in overleg met gemeente en provincie een archeologisch onderzoeksprotocol
opgesteld. Deze gebieden hebben de dubbelbestemming “Waarde-Archeologie” gekregen.
70
5.3
Natuur
5.3.1
Inleiding
Het projectgebied ligt in het Natura 2000-gebied 'Gelderse Poort'. De voorgenomen
ontwikkelingen hebben effect op de aanwezige natuurwaarden. Omdat significante effecten
niet uit sluiten zijn is, conform artikel 19j van de Natuurbeschermingswet, een passende
beoordeling uitgevoerd (Natura 2000-toets Huissensche Waarden, versie 2.9-20120929vergunningsaanvraag6). Het doel van de Passende Beoordeling is toetsing van de
voorgenomen ontwikkeling aan de beschermingskaders van de Natuurbeschermingswet. De
Planbeschrijving, welke als bijlage bij dit bestemmingsplan is opgenomen, vormt hierbij het
uitgangspunt. Conform de Algemene Handreiking Natuurbeschermingswet7 dient
vastgesteld te worden of, en zo ja, onder welke voorwaarden een menselijke activiteit in en
rondom een Natura 2000-gebied kan worden toegelaten. De uitgevoerde toets geeft in dit
kader concreet inzicht in de te verwachten effecten op de instandhoudingsdoelen van het
Natura 2000-gebied 'Gelderse Poort' en de significantie van deze effecten.
Naast de toets aan de Natuurbeschermingswet is een toets aan de Flora- en faunawet, het
beschermingsregime van de Ecologische Hoofdstructuur en de Boswet uitgevoerd (zie
paragrafen 5.3.3 tot en met 5.3.5).
5.3.2
Natuurbeschermingswet 1998
In de 'passende beoordeling' (Natura 2000-toets Huissensche Waarden versie 2.920120929-vergunningsaanvraag) is beoordeeld welke effecten het voornemen heeft op de
instandhoudingsdoelen van het Natura 2000-gebied 'Gelderse Poort'. Een passende
beoordeling is er op gericht om, op basis van de beste wetenschappelijke kennis ter zake,
alle aspecten van het voornemen, die op zichzelf of in combinatie met andere activiteiten of
plannen, de instandhoudingsdoelen in gevaar kunnen brengen te inventariseren.
In verband met de rivierverruimende onderdelen van het voornemen zijn er voor het project
Huissensche Waarden twee bevoegde gezagen voor de Natuurbeschermingswet 1998. Voor
de rivierverruimende maatregelen is het ministerie van Economische Zaken bevoegd gezag,
voor de overige onderdelen de provincie Gelderland. Ten behoeve van een juiste afwikkeling
van de vergunningsaanvraag, zijn de effecten van deze twee onderdelen los van elkaar
beoordeeld.
Effecten van de rivierverruimende maatregelen
De rivierverruimende maatregelen worden op een klein deel (3,5%) van het projectgebied
uitgevoerd en zijn beperkt tot een verlaging van de toegangsweg naar de Scherpekamp, de
aanleg van een brug over deze verlaging en de aanleg van een zomerkade achter deze
verlaging. In de effectbeoordeling is geconcludeerd dat negatieve effecten uit te sluiten zijn
voor de instandhoudingsdoelen van de habitattypen: meren met krabbenscheer, slikkige
rivieroevers, stroomdalgraslanden, ruigten en zomen, zachthoutooibossen en
hardhoutooibossen, voor de instandhoudingsdoelen van alle habitatrichtlijnsoorten en alle
broedvogelsoorten en voor de instandhoudingsdoelen van de niet-broedvogelsoorten: fuut,
aalscholver, kleine zwaan, wilde zwaan, krakeend, wintertaling, pijlstaart, slobeend, nonnetje
en meerkoet. Deze habitattypen en soorten komen niet voor in de delen waar de
rivierverruimende maatregelen worden uitgevoerd. Voor een deel van deze typen en soorten
hebben de rivierverruimende maatregelen een positief effect.
6
7
Van Mil & Rademakers, 2012
Ministerie van LNV, 2005
71
Tabel 5.1: Effectbeoordeling instandhoudingsdoelen Natura 2000-gebied 'Gelderse Poort'
Effectbeoordeling
Habitattypen
Negatief effect
Positief effect
Beoordeling*
H3150: Meren met
krabbenscheer en
fonteinkruiden
Afname van 0,2 ha
mogelijk verstoring
Toename van 5,0 ha
H3270: Slikkige rivieroevers
Afname van 0,06 ha
Toename van 10,5 ha
Positief effect
H6120: Stroomdalgrasland
Geen afname
Toename van 5,1 ha
Positief effect
H6430: Ruigten en zomen
Geen afname
Toename van ±10 ha
Positief effect
H6510: Glanshaver- en
vossenstaart hooilanden
Afname van 1,0 ha
mogelijk verstoring
Toename van 45,9 ha
Nadere beoordeling
H91E0: Zachthoutooibossen
Afname van 0,25 ha
Toename van 30,2 ha
Positief effect
H91F0: Hardhoutooibossen
Geen afname
Toename van 10,4 ha
Positief effect
Habitatrichtlijnsoorten
Tijdelijk effect
Permanent effect
Beoordeling*
H1095: Zeeprik
Geen
Toename van potentieel
tijdelijk leefgebied (96,4 ha)
Positief effect
H1099: Rivierprik
Geen
Toename van potentieel
tijdelijk leefgebied (96,4 ha)
Positief effect
H1102: Elft
Geen
Toename van potentieel
tijdelijk leefgebied (96,4 ha)
Positief effect
H1106: Zalm
Geen
Toename van potentieel
tijdelijk leefgebied (96,4 ha)
Positief effect
H1134: Bittervoorn
Vergraving deel van actueel
leefgebied (4,1 ha)
Toename van potentieel
leefgebied (5,0 ha)
Tijdelijk negatief effect, maar
zeker niet significant
H1145: Grote modderkruiper
Geen
Toename van potentieel
leefgebied (4,8 ha)
Positief effect
H1149: Kleine modderkruiper
Geen
Toename van potentieel
leefgebied (32,1 ha)
Positief effect
H1163: Rivierdonderpad
Geen
Geen
H1166: Kamsalamander
Vergraving klein deel van
actueel leefgebied (0,06 ha)
Toename 2,5 ha
Verbetering actueel leefgebied
H1318: Meervleermuis
Geen
Toename van potentieel
foerageergebied (101,4 ha)
Positief effect
H1337: Bever
Geen
Toename van potentieel
leefgebied (139,8 ha)
Positief effect
A004: Dodaars
Geen afname
Toename van 5,0 ha
Positief effect
A017: Aalscholver
Geen afname
Toename van 139,4 ha
Positief effect
A021: Roerdomp
Geen afname
Toename van 18,5 ha
Positief effect
A022: Woudaap
Geen afname
Toename van 18,5 ha
Positief effect
A122: Kwartelkoning
Geen afname
Toename van 67,9 ha
Positief effect
A197: Zwarte stern
Geen afname
Toename van 5,0 ha
Positief effect
A199: Porseleinhoen
Geen afname
Toename van 41,1 ha
Positief effect
A229: IJsvogel
Geen afname
Toename van 7,9 km
Positief effect
A249: Oeverzwaluw
Geen afname
Toename van 0,35 km
Positief effect
A272: Blauwborst
Geen afname
Toename van 13,5 ha
Positief effect
A298: Grote karekiet
Geen afname
Toename van 18,4 ha
Positief effect
A005 Fuut
Afname van 4,1 ha
Toename van 105,5ha
Positief effect
A017 Aalscholver
Afname van 4,1 ha
Toename van 145,8 ha
Positief effect
A037 Kleine zwaan
Geen afname
Toename van 137,9ha
Positief effect
Nadere beoordeling
Neutraal effect
Tijdelijk negatief effect, maar
zeker niet significant
Broedvogelsoorten
Niet-broedvogelsoorten
72
Effectbeoordeling
Habitattypen
Negatief effect
Positief effect
Beoordeling*
A038 Wilde zwaan
Geen afname
Toename van 137,9 ha
Positief effect
A041 Kolgans
Afname van 244,7 ha
Afname van 151,6 ha
Nadere beoordeling
A043 Grauwe gans
Afname van 244,7 ha
Afname van 151,6 ha
Nadere beoordeling
A050 Smient
Afname van 176,8 ha
Afname van 90,4 ha
Nadere beoordeling
A051 Krakeend
Afname van 4,1 ha
Toename van 32,1 ha
Positief effect
A052 Wintertaling
Afname van 4,1 ha
Toename van 32,1 ha
Positief effect
A054 Pijlstaart
Afname van 4,1 ha
Toename van 32,1 ha
Positief effect
A056 Slobeend
Afname van 4,1 ha
Toename van 32,1 ha
Positief effect
A059 Tafeleend
Afname van 4,1 ha
Toename van 32,1 ha
Positief effect
A068 Nonnetje
Afname van 4,1 ha
Toename van 32,1 ha
Positief effect
A125 Meerkoet
Geen afname
Toename van 5.2 km
Positief effect
A142 Kievit
Geen afname
Toename van 69,4 ha
Positief effect
A156 Grutto
Geen afname
Toename van 69,4 ha
Positief effect
A160 Wulp
Mogelijk verstoring
Toename van 51,3 ha
Nadere beoordeling
* Positief effect: het project draag bij aan de realisatie van de instandhoudingsdoelen; Neutraal effect: Geen effect op de realisatie
van de doelen; Niet significant: (tijdelijk) negatief effect die de realisatie van de doelen met zekerheid niet significant beïnvloed;
Nadere beoordeling: negatief effect waarvan niet op voorhand is uit te sluiten dat er sprake is van een significant effect op het
realiseren van de instandhoudingsdoelen.
Het habitattype glanshaver- en vossenstaarthooiland en de niet-broedvogelsoorten kievit,
grutto, wulp, kolgans, grauwe gans en smient komen wel voor binnen het gebied waar de
rivierverruimende maatregelen worden uitgevoerd.
De rivierverruimende maatregelen hebben een klein negatief effect op het habitattype
glanshaver- en vossenstaarthooilanden. Door de fasering van de werkzaamheden en door
een sterke potentiële toename in kwaliteit en oppervlakte van dit habitattype in de
toekomstige situatie, zijn significante negatieve effecten op het instandhoudingsdoel voor dit
habitattype uit te sluiten. Door de fasering van de werkzaamheden en een toename van het
leefgebied zijn ook significante negatieve effecten voor de niet-broedvogelsoorten uit te
sluiten. De rivierverruimende maatregelen leiden niet tot significante negatieve effecten op
de instandhoudingsdoelen van het Natura 2000-gebied 'Gelderse Poort'.
Overige ingrepen
Voor de overige ingrepen is in de Natura 2000-toets is geconcludeerd dat voor de meeste
soorten en habitattypen negatieve effecten bij voorbaat uitgesloten zijn. Dit komt omdat de
Huissensche Waarden voor deze soorten en typen geen betekenis hebben of deze door het
project niet worden aangetast. Voor de meeste van deze soorten en typen leidt het
voornemen uiteindelijk tot een netto toename van het geschikt areaal. Significante effecten
zijn voor deze soorten en typen niet aan de orde (zie tabel 5.1).
Voor de habitattypen meren met krabbenscheer en fonteinkruiden en glanshaver- en
vossenstaarthooilanden en de niet-broedvogels kolgans, grauwe gans, smient en wulp is in
de effectbeoordeling geconcludeerd dat er op voorhand niet kan worden uitgesloten dat er
significant negatieve gevolgen zijn (zie tabel 5.1). Voor deze soorten is een passende
beoordeling uitgevoerd.
Meren met krabbenscheer en fonteinkruiden en glanshaver- en vossenstaarthooilanden
Voor een aantal verzurings- en vermestingsgevoelige habitats heeft het voornemen mogelijk
73
een effect door een toename van de stikstofdepositie. Het voornemen in de Huissensche
Waarden leidt, door een afname van het agrarische productielandschap, tot een verlaging
van de stikstofdepositie binnen het plangebied en in de omgeving. Doordat direct vanaf de
start van het project 32,5 hectare landbouwgrond uit productie wordt genomen heeft de
uitstoot van de installaties en werktuigen, welke gebruikt worden tijdens de uitvoering, géén
negatief effect op de instandhoudingsdoelen van onder andere de habitattypen meren met
krabbenscheer en fonteinkruiden én glanshaverhooiland. Doordat in de eindsituatie 153,1
hectare landbouwgrond uit productie is genomen, heeft het project een positief effect op de
stikstofdepositie binnen het plangebied en de omgeving.
Het project Huissensche Waarden heeft, gezien het bovenstaande, met zekerheid geen
significant negatief effect op de realisatie van de instandhoudingsdoelen meren met
krabbenscheer en fonteinkruiden of glanshaver- en vossenstaarthooilanden.
Kolgans, grauwe gans en smient
In de effectbeoordeling is geconcludeerd dat het project Huissensche Waarden voor een
drietal grasetende watervogelsoorten (kolgans, grauwe gans, smient) leidt tot een afname
aan foerageergebied (grasland en bouwland). Deze afname aan foerageergebied leidt
mogelijk tot significant negatieve effecten op het realiseren van de instandhoudingsdoelen
voor de betreffende soorten.
De Provincie Gelderland heeft in samenwerking met SOVON een rekenmethodiek 8
ontwikkeld voor de bepaling van de effecten van afname van foerageergebied binnen
Natura 2000-gebieden in het rivierengebied. In deze methodiek is aan de hand van
langjarige wekelijkse tellingen in de Ooijpolder bepaald wat de gemiddelde benutting is van
grasland en bouwland. Dit gemiddelde wordt uitgedrukt in zogenaamde 'kolgansdagen'. Een
kolgansdag vertegenwoordigt een foerageercapaciteit die nodig is om een kolgans één dag
te voeden. De voedselbehoefte van andere soorten kan worden omgerekend in
kolgansdagen zodat bij de berekeningen van één eenheid gebruik gemaakt kan worden.Met
behulp van de provinciale rekenmethodiek op basis van gemiddelde benutting volgt door
het voornemen een afname aan foerageeraanbod van circa 250.000 kolgansdagen per jaar.
Omdat het actuele aanbod van circa 4.400.000 kolgansdagen al ruim onder het
(gecombineerde) instandhoudingsdoel van 5.500.000 kolgansdagen ligt heeft het
voornemen een negatief effect op het aanbod foerageergebied binnen het Natura 2000gebied 'Gelderse Poort'.
Dit negatieve effect leid met zekerheid niet tot een evenredige afname van de
overwinterende populaties grasetende watervogels omdat binnen een straal van tien
kilometer ruim 125 maal zoveel foerageercapaciteit aanwezig is dan welke verloren gaat
door het voornemen. Tegenover de beperkte afname van het foerageergebied staat de
ontwikkeling van ruim 165 hectare natuur, welke vrijwel geheel bestaat uit habitattypen en
soorten waarvoor een instandhoudingsdoel is opgesteld. Hiernaast is, in het kader van dit
project, een analyse van het terreingebruik van grasetende watervogels uitgevoerd. Deze
analyse laat, op basis van maximale terreinbenutting, zien dat zelfs in cumulatie met andere
projecten er ruim voldoende foerageeraanbod in de Gelderse Poort resteert.
Het project Huissensche Waarden heeft, gezien het bovenstaande, met zekerheid geen
significant negatief effect op de realisatie van de instandhoudingsdoelen van kolgans,
grauwe gans en smient.
8
Voslamber & Liefting, 2011
74
Wulp
In Gelderland ligt het foerageerhabitat van wulpen voornamelijk op vochtige open
graslanden en drassige landbouwgronden die ontstaan na inundatie of in perioden met veel
neerslag. Door het voornemen zal het areaal aan vochtig open grasland (50,0 hectare) en
slikkige rivieroevers (11,0 hectare) toenemen. Het voorgenomen hooilandbeheer staat
garant voor een open grasland vegetatie. De buitenkaadse oeverzone direct ten zuiden van
het Looveer is een onderdeel van een belangrijke slaapplaats binnen de Gelderse Poort.
De ingreep zorgt door de aanleg van een doorvaart en de zandwinplas voor professionele en
recreatieve verkeersbewegingen binnen de uiterwaarden. Hierdoor is het mogelijk dat de
professionele en recreatieve scheepsvaart binnen de verstorings- en opvliegafstand van de
slaapplaats komt. De verstoringsafstand van wulpen (aan de kust) is opmerkelijk groot,
gemiddeld rond de 300 meter en de opvliegafstand is circa 150 meter. In het rivierengebied
zijn de verstoringsafstanden waarschijnlijk kleiner. Algemeen wordt aangenomen dat de
invloed van de scheepvaart op wulpen in Gelderland verwaarloosbaar is, door dat wulpen
wennen aan het voorspelbare gedrag van de (professionele) scheepsvaart. Om verstoring
van deze slaap- en rustplaats te voorkomen worden er geen werkzaamheden uitgevoerd
tussen 19:00 en 7:00 en is er geen recreatieve scheepsvaart toegestaan in de periode
oktober t/m maart. Deze maatregelen garanderen voldoende rust in de avond / nacht- en
winterperiode. Ook de aanleg van een, rivierkundig noodzakelijke, geleidende kade van het
bedrijfsterrein naar de doorvaart, zal voor extra afschermde werking zorgen.
Het project Huissensche Waarden waarborgt de foerageerfunctie van de Huissensche
Waarden door toename van het areaal vochtig open grasland. Door gerichte maatregelen zal
ook de regionale slaap- en rustplaats worden behouden. In het voornemen wordt de locatie
van de slaapplaats ontzien. Ter plaatse worden geen ingrepen uitgevoerd. De invaart is
bewust buiten dit deelgebied geprojecteerd opdat deze regionale wulpenslaapplaats niet
verloren gaat. Door toepassing van aanvullende maatregelen in de winter en de
avondperiode wordt de slaap en rustfunctie van de strangrest ten zuiden van het Looveer
niet aangetast. Het voornemen heeft geen negatieve effecten op de instandhoudingsdoelen
van wulp voor de Gelderse Poort. Het voornemen heeft daardoor met zekerheid geen
significant negatieve effecten op de instandhoudingsdoelen voor de wulp.
Conclusie
Voor de habitattypen meren met krabbenscheer en fonteinkruiden en glanshaver- en
vossenstaarthooilanden en de niet-broedvogelsoorten kolgans, grauwe gans, smient en wulp
zijn significant negatieve effecten uitgesloten via een nadere kwalitatieve en kwantitatieve
beoordeling. Het voornemen heeft daardoor geen negatieve gevolgen voor de
instandhoudingsdoelen voor de Gelderse Poort en is uitvoerbaar binnen het kader van de
Natuurbeschermingswet 1998. Zie voor meer informatie en de gedetailleerde afweging van
de effecten de Natura 2000-toets Huissensche Waarden.
5.3.3
Ecologische Hoofdstructuur
Inleiding
Het projectgebied ligt voor het overgrote deel binnen EHS-verweving, de noordelijke
oeverzone is grotendeels aangewezen als EHS-natuur (zie § 3.3.4 en figuur 3.3). In dit
hoofdstuk wordt het voornemen getoetst aan het beleid van de Ecologische Hoofdstructuur.
75
Effectbeoordeling
Gedeputeerde Staten beschouwen een ruimtelijke ingreep waarvoor een bestemmingsplan
moet worden aangepast als een significante aantasting van kernkwaliteiten en
omgevingscondities wanneer deze kan leiden tot:
1. Een vermindering van het areaal en kwaliteit van bestaande natuur-, bos- en
landschapselementen en gebieden die aangewezen zijn voor nieuwe natuur en
agrarische natuur;
2. Een vermindering van uitwisselingsmogelijkheden voor planten en dieren in
verbindingszones, en tussen verschillende leefgebieden in de overige delen van de EHS;
3. Een vermindering van de kwaliteit van het leefgebied van alle soorten waarvoor
conform de Flora- en faunawet een ontheffing vereist is en als zodanig worden
genoemd in de AMvB Vrijstelling beschermde dier- en plantensoorten Flora- en
faunawet;
4. Een vermindering van het areaal van de grote natuurlijke eenheden
(aaneengeslotenheid);
5. Een belemmering voor het verloop van natuurlijke processen in grote eenheden;
6. Een verstoring van de natuurlijke morfologie, waterkwaliteit, watervoering en
verbondenheid met het landschap van HEN-wateren;
7. Een verandering van de grond- en oppervlaktewater-omstandigheden (kwaliteit en
kwantiteit) die de voor de natuurdoeltypen gewenste grond- en oppervlaktewater
situatie (verder) aantast;
8. Een verhoging van de niet gebiedseigen geluidsbelasting in stiltebeleidsgebieden en
stiltegebieden (in geval de norm van 40 decibel wordt overschreden).
In tabel 5.2 is aangegeven of de hierboven genoemde effecten door de uitvoering van het
voornemen kunnen optreden.
Tabel 5.2: Effecten van het voornemen volgens de provinciale toetsingscriteria
Toetsingscriteria
Effect
1
Niet significant. Door het voornemen wordt slechts 6,5 hectare van de werkelijk natuurlijke gebruikstypen
vergraven en wordt er op circa 13 hectare rode ontwikkelingen zoals een jachthaven en gebouwen ten
behoeve van observatie doeleinden. Hier staat tegenover dat het voornemen leidt tot de ontwikkeling van circa
165,6 hectare nieuwe natuurlijke gebruikstypen, waardoor het areaal (half)natuurlijke gebruikstypen toeneemt
tot circa 41% van de gehele uiterwaard (304,7 hectare). Door deze per saldo verbetering van de EHS in in
kwantiteit én kwaliteit wordt aan de voorwaarden voor EHS-saldobenadering voldaan.
2
Niet aan de orde. Er is geen sprake van een extra barrière werking
3
Niet aan de orde. Er is een verbetering van de kwaliteit en oppervlakte voor de beschermde plant en
diersoorten. (zie hoofdstuk 7)
4
Niet aan de orde. Door uitvoering van het inrichtingsplan wordt binnen het projectgebied natuur ontwikkeld,
wat bijdraagt aan het Natura 2000-gebied Gelderse Poort (zie: van Mil & Rademakers, 2012)
5
Niet aan de orde. Door uitvoering van het inrichtingsplan en het daaraan gekoppelde beheer ontstaat ruimte
voor natuurlijke processen. (zie van Mil, 2011)
6
Niet aan de orde. Het projectgebied omvat geen HEN-wateren.
7
Niet aan de orde. Door het voornemen worden de gewenste wateromstandigheden van de natuurdoeltypen
(en Natura 2000-instandhoudingsdoelen) verbeterd.
8
Niet aan de orde. Het gebied is geen stilte(beleids)gebied.
Effecten op wezenlijke kenmerken en waarden
Uit de kernkwaliteiten voor de gehele ecologische hoofdstructuur zijn, in het kader van de
streekplanuitwerking9, gebiedsgerichte kernkwaliteiten en ontwikkelingsopgaven voor de
verschillende deelgebieden ontwikkeld. Vanuit de kernkwaliteiten en ontwikkelingsopgaven
voor het rivierengebied is niet alles relevant voor het plangebied. Hieronder volgt de selectie
9
Streekplanuitwerking: Kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Gelderse ecologische hoofdstructuur, mei 2006
76
van relevante aspecten:
Geselecteerde kernkwaliteiten
–
De rivier met zijn dynamiek en morfologie als bron van natuurlijke processen en als as
van een keten van natuurterreinen en natuurlijke cultuurlandschappen in de
uiterwaarden en de daarbij behorende natuur, zoals rivierduinen, stroomdalgraslanden,
natte schraalgraslanden, hardhoutooibos en nevengeulen.
–
De relatie tussen open voedselrijke foerageergebieden en rustgebieden (open water)
voor overwinterende en doortrekkende ganzen, eenden en andere watervogels.
–
De uitwisselingsmogelijkheden voor planten en dieren die de Gelderse Poort en het Rijk
van Nijmegen herbergen door de centrale ligging in het Europese natuurnetwerk met
verbindingen naar de Veluwe en Oostvaardersplassen, het Reichswald en de Eifel, het
bovenstroomse en benedenstroomse (Duitse) rivierengebied en de bosgebieden in het
Limburgs-Duits grensgebied.
–
Het open, grazige en natte karakter van binnen- en buitendijkse weidevogel- en
ganzengebieden.
Geselecteerde ontwikkelingsopgaven
–
Het ontwikkelen van enkele grote, dijkoverschrijdende natuurterreinen in de Gelderse
Poort, op de noordoever van de Neder-Rijn, bij Fort Sint Andries en bij Loevestein met
een beheer gericht op optimaal verloop van natuurlijke processen als sedimentatie en
erosie.
–
Het ontwikkelen van het buitendijkse rivierengebied tot een samenhangend, gevarieerd
en dynamisch natuurterrein, met behoud van actuele natuur- en cultuurwaarden.
De effecten op deze wezenlijke kenmerken en waarden van de Huissensche Waarden zijn
hier beschreven.
Riviernatuur
Door behoud van het cultuurlandschap, de ontwikkeling van een laagdynamische
natuurzone tussen zomerkade en winterdijk en ontwikkeling van een hoogdynamisch
natuurzone buiten de zomerkade ontstaat een gevarieerd landschap met afwisselend open
grazig terreinen en gesloten ooibossen. Het voornemen heeft een toename van circa 5,0
hectare meren met krabbenscheer en fonteinkruiden, circa 10,5 hectare slikkige rivieroevers,
circa 5,1 hectare stroomdalgrasland, circa 10 hectare ruigten en zomen, circa 45,9 hectare
glanshaver en vossenstaarthooilanden, circa 30,2 hectare zachthoutooibos en circa 10,4
hectare hardhoutooibos tot gevolg10. Hierdoor heeft het voornemen positieve effecten op
deze kernkwaliteit.
Relatie tussen foerageer en rustgebieden voor wintergasten
Door het voornemen ontstaat, door de aanleg van open water, ruimte voor verschillende
overwinterende en doortrekkende ganzen, eenden en andere watervogels. Hier staat
tegenover dat er een afname is van het oppervlakte agrarisch productiegrasland wat enkele
soorten als foerageergebied gebruikt. Deze afname heeft geen significant negatieve
gevolgen voor het behoud van de populatie11 en heeft daardoor geen negatieve effecten op
deze kernkwaliteit.
10 Van Mil & Rademakers, 2012
11 Van Mil & Rademakers, 2012
77
Ecologische verbinding
De verbinding van Flevoland en de Veluwe met het Reichswald is geprojecteerd via het
Montferland, de Liemers en het Rijk van Nijmegen. Hoewel de Huissensche Waarden geen
direct onderdeel uitmaken van deze verbinding kan het voornemen een extra stapsteen
vormen, waarmee wordt bijgedragen aan een aanvullende verbinding. Deze aanvullende
verbinding zal door de ontwikkeling van rietland, moeras en natte graslanden geschikt zijn
voor moerasgebonden soorten.
Open grazige karakter voor weide- en grasetende watervogels
Door het voornemen neemt de oppervlakte aan natuurlijk beheerd grasland en open water
toe. Hierdoor neemt het areaal productiegrasland en akkers af met circa 150 hectare. De
afname heeft geen significante gevolgen voor de instandhoudingsdoelen van de grasetende
watervogelsoorten kolgans, grauwe gans en smient. De functie voor grasetende watervogels
blijft behouden. De afname wordt gemitigeerd doordat de toename aan natuurlijk beheerd
grasland kansen biedt voor een uitbreiding van de weidevogel populatie én door een
significante uitbreiding van het areaal natuurlijke habitattypen 12. Door de combinatie van
natuurlijk grasland en mitigatie in de vorm van ander natuurlijke habitattypen tast het
voornemen deze kernkwaliteit niet aan.
Effecten op de ontwikkelingsopgaven
Het voornemen draagt bij aan beide ontwikkelingsopgaven. In de zone tussen de zomerkade
en de winterdijk worden de huidige cultuurwaarden behouden, terwijl in de zone buiten de
zomerkade nieuwe natuurwaarden worden ontwikkeld. Deze combinatie van behoud en
ontwikkeling draagt bij aan het realiseren van een groot dijkoverschrijdend natuurterrein.
Conclusies
Het voornemen draagt bij aan het behoud van de kernkwaliteiten en de stimulering van,
ontwikkelingsopgaven en kernopgaven in de Ecologische Hoofdstructuur door de
ontwikkeling van riviergebonden natuur. Het voornemen tast daardoor de wezenlijke
kenmerken en waarden niet aan en zijn er geen significante negatieve effecten op de EHS.
Het voornemen is uitvoerbaar binnen het EHS-beleid.
5.3.4
Flora- en faunawet
Algemeen
Bij de uitvoering van inrichtingsplannen treedt mogelijk schade op aan door de Flora- en
faunawet beschermde plant- en diersoorten. Indien deze schade niet of niet met zekerheid,
voorkomen kan worden door middel van adequate voorzorgsmaatregelen en zorgvuldig
handelen is sprake van onvermijdbare schade. In dit hoofdstuk wordt het voornemen in de
Huissensche Waarden getoetst op de uitvoerbaarheid binnen de Flora- en faunawet.
Het project Huissensche Waarden zal worden uitgevoerd conform de gedragscode:
'Zorgvuldig winnen, gedragscode Flora- en faunawet voor natuurbewust ontgronden' 13.
Door te werken volgens de gedragscode zijn in principe voldoende en adequate
voorzorgsmaatregelen genomen om schade aan alle beschermde soorten waar mogelijk te
vermijden. De gedragscode is alleen van toepassing op vogels én soorten vermeld in bijlage
twee van de brochure 'Buiten aan het werk'.
12 Van Mil & Rademakers, 2012
13 Federatie van Oppervlaktedelfstoffenwinnende Industrieën, 2009 (zie bijlage 18)
78
Voor strikt beschermde soorten vermeld in bijlage 3 biedt deze gedragscode géén
vrijstellingen. In alle gevallen waarin tabel-3-soorten schade kunnen ondervinden, dient voor
deze soorten een separate ontheffing ex artikel 75 van de Flora- en faunawet te worden
aangevraagd.
Effectbeschrijving beschermde soorten
Op basis van de actuele natuurwaarden (zie hoofdstuk 2 en Natura 2000-toets Huissensche
Waarden) is hieronder per soortgroep in beeld gebracht welke beschermde soorten
aanwezig zijn en welke daarvan mogelijke schade kunnen ondervinden.
Flora
In het inrichtingsgebied is één beschermde plantensoort waargenomen. De wilde marjolein
(Origanum vulgare) is opgenomen op tabel twee van de Flora- en faunawet. Op de
betreffende locatie worden geen ingrepen uitgevoerd, waardoor de standplaats blijft
behouden. Extensivering van het beheer in de delen buiten de zomerkade bieden kansen
voor deze soort. De gunstige staat van instandhouding van de aanwezige beschermde flora
zal niet worden aangetast door de voorgenomen ingreep. Er is geen ontheffing nodig.
Broedvogels
Tijdens de veldinventarisatie (2009) zijn van 53 vogelsoorten broedterritoria vastgesteld.
Aanvullend zijn in 2011 soorten die op de 'aangepaste lijst jaarrond beschermde
vogelnesten' staan (categorie 1 t/m 4), kwantitatief geïnventariseerd. Ook zijn soorten
waarvoor een inventarisatie gewenst was (soorten uit categorie 4 van de aangepaste lijst)
kwalitatief onderzocht. Van vijf soorten zijn de nesten jaarrond beschermd. Het betreft
nesten van de boomvalk, buizerd, havik, sperwer en steenuil.
Alle broedvogels zijn beschermd gedurende het broedseizoen. Het is niet mogelijk een
ontheffing te verkrijgen voor het verstoren en verjagen van broedende vogels. Als er
broedende vogels aanwezig zijn moeten de werkzaamheden worden uitgesteld tot het
moment dat de jonge vogels uitvliegen. Indien geen broedende vogels aanwezig zijn
kunnen de werkzaamheden het hele jaar starten. Het is toegestaan om maatregelen te
nemen waarmee het plangebied voor het broedseizoen ongeschikt wordt gemaakt voor
broedvogels. Om te voorkomen dat broedende vogels worden verstoord kunnen de
werkzaamheden het beste starten buiten het broedseizoen (grofweg van medio maart tot na
eind juli). Als bij de start van het broedseizoen al veel verstoring in het gebied is, gaan de
meeste vogels niet in de directe omgeving tot broeden over.
Ook buiten het broedseizoen kan verstoring optreden, dit resulteert alleen in het opvliegen
van de betreffende vogels. In de directe omgeving van het voornemen zijn voldoende
alternatieven om voedsel te zoeken. Deze verstoring is niet gekoppeld aan een ontheffing.
Jaarrond beschermde soorten
Vanuit de jaarrond bescherming van nesten van broedvogels wordt in deze natuurtoets
bijzondere aandacht besteed aan de boomvalk, buizerd, havik, sperwer en steenuil. Bij de
beoordeling van de functionaliteit van vaste rust- en verblijfplaatsen is het van belang dat
een plek of gebied betreft welke met een zekere mate van bestendigheid gebruikt wordt. Bij
incidenteel gebruik is er dus geen sprake van een vaste rust- of verblijfplaats.
79
Steenuil
De steenuil broedde in 2011 nabij de brouwketel. In de voorgenomen ingreep wordt de
locatie niet gewijzigd. De steenuil broedt en foerageert in half open landschap en dit blijft in
de Huissensche Waarden behouden. Ook tijdens de werkzaamheden zal voldoende
foerageergebied aanwezig blijven doordat de werkzaamheden gefaseerd uit worden
gevoerd. Een ontheffing is niet nodig.
Buizerd
De buizerd was in 2011 aanwezig met zes broedgevallen. Door het voornemen wordt één
broedlocatie aangetast. De buizerd is de meest talrijke roofvogel in Nederland 14. Door het
wegnemen van één broedlocatie komt de gunstige staat van instandhouding van deze soort
niet in het geding. Omdat het hier zeer waarschijnlijk een incidentele broedlocatie betreft die
enkel in 2009 (niet in 2006 of 2011) gebruikt werd, is verstoring van een vaste verblijfplaats
niet aan de orde. Een ontheffing is niet nodig.
Boomvalk, havik en sperwer
In het projectgebied zijn boomvalk en sperwer als broedvogel aangetroffen. De boomvalk is
in 2009 voor het laatst waargenomen met twee nesten. Uit 2011 is een nestlocatie van
havik bekend. Het laatste broedgeval van sperwer dateert uit 2006. Deze (historische)
broedlocaties worden door het voornemen niet aangetast. Een ontheffing is niet nodig.
Overige soorten
In de Huissensche Waarden zijn verschillende nesten van boerenzwaluw, boomkruiper,
ekster, grauwe vliegenvanger, groene specht, grote bonte specht, ijsvogel, koolmees,
oeverzwaluw, pimpelmees, zwarte kraai en zwarte roodstaart aangetroffen. Door het
voornemen zullen enkele van deze broedlocaties verdwijnen. De vaste rust- en
verblijfplaatsen van deze soorten zijn niet jaarrond beschermd. Deze soorten behoren tot
categorie 5 van de 'aangepaste lijst jaarrond beschermde vogelnesten'. Hoewel de naam van
deze lijst anders doet vermoeden, zijn de nesten buiten het broedseizoen niet beschermd.
Al deze categorie 5 soorten zijn zodanig algemeen en beschikken over voldoende flexibiliteit
om als de broedplaats of het biotoop verloren is gegaan zich elders te vestigen, dat voor het
verwijderen van de broedlocaties buiten het broedseizoen geen ontheffing nodig is. In het
broedseizoen is hoe dan ook geen ontheffing mogelijk voor het verstoren en verjagen van
alle vogels.
Zoogdieren
Vleermuizen
In 2011 zijn in het inrichtingsgebied vijf vleermuissoorten waargenomen: gewone
dwergvleermuis, gewone grootoorvleermuis, laatvlieger, rosse vleermuis en ruige
dwergvleermuis. De Huissensche Waarden zijn voor deze soorten vooral van belang als
foerageergebied. Van de gewone dwergvleermuis zijn enkele vliegroutes vastgesteld (zie
figuur 5.1). Verder zijn van geen van de soorten andere vaste verblijfplaatsen conform
artikel 11 van de Flora- en faunawet vastgesteld.
Door het voornemen worden de vliegroutes van gewone dwergvleermuis niet aangetast.
Hiernaast neemt het areaal geschikt foerageergebied toe, omdat de structuurvariatie
toeneemt ten opzichte van de huidige situatie. Ook de grote oppervlakte aan water biedt
meer foerageergebied voor de water- en meervleermuis. Door de fasering in
14 Atlas van de Nederlandse broedvogels
80
werkzaamheden15 zal er altijd voldoende foerageergebied aanwezig zijn. De gunstige staat
van instandhouding van de aanwezige vleermuissoorten zal niet worden aangetast. Een
ontheffing is niet nodig.
Overige zoogdieren
In de Huissensche Waarden is naast de negen vleermuissoorten het voorkomen van 21
'overige' soorten bekend. Enkele van deze soorten zijn niet beschermd (bruine rat, huismuis,
Amerikaanse nerts en muskusrat). Hiernaast betreft het algemeen beschermde soorten van
tabel 1 van de Flora- en faunawet. Deze soorten zijn zodanig algemeen (tabel 1) dat voor
deze soorten een algemene vrijstelling ten behoeve van ruimtelijke inrichtingsproject geldt.
Voor geen van deze soorten is een ontheffing van de Flora- en faunawet vereist om het
project te kunnen uitvoeren.
Amfibieën
Uit de Huissensche Waarden is het voorkomen van zes beschermde amfibieënsoorten
bekend: Bruine kikker, gewone pad, groene kikker (onbepaald), kamsalamander, kleine
watersalamander, middelste groene kikker en rugstreeppad. De bruine kikker, gewone pad,
groene kikker (onbepaald), kleine watersalamander en middelste groene kikker genieten een
algemene vrijstelling als gevolgd van ruimtelijke ontwikkelingen en projecten. Voor deze
soorten is géén ontheffing vereist.
Kamsalamander
Door het voornemen zal het leefgebied kamsalamander (tabel 3 van de Flora- en faunawet)
in de strangrest ten zuiden van de Looveerweg worden aangetast. Het verleggen van de
zomerkade leidt ter plaatse tot een toename van de overstromingsfrequentie, waardoor dit
leefgebied ongeschikt wordt. Het kerngebied rond de Angerensche Strang wordt behouden.
Ter verbetering van de habitatsituatie worden er binnen het plangebied enkele poelen
aangelegd. Door een combinatie van behoud van de overstromingsfrequentie, verbetering
van de waterkwaliteit en beheermaatregelen zal de habitatkwaliteit verbeteren. Een deel van
de nieuwe strang (maximaal enkele hectare), kan op termijn geschikt leefgebied vormen.
De kamsalamander kan door grondverzet worden gedood of verwond, indien zij zich ter
plaatse van de werkzaamheden in de bodem, in sloten of in poelen Bevinden. Het project
kan ook leiden tot schade aan eieren en larven in eventuele voortplantingswateren. Blijvende
schade door verontrusting is voor amfibieën nooit aan de orde.
De kerngebieden van de kamsalamander liggen in de Gelderse Poort rond de binnendijkse
gebieden van de Ooijpolder en de Oude Rijnstrangen16. Het voortbestaan van de soort is in
het geheel niet in het geding. Voor de kamsalamander geldt voor ruimtelijke ontwikkelingen
en inrichting geen vrijstelling. Hiervoor is een ontheffing nodig.
Rugstreeppad
Door het voornemen kan het leefgebied van rugstreeppad (tabel 3 van de Flora- en
faunawet) ten noorden van de Looveerweg worden aangetast. Door veranderingen van
opslagterrein naar extensief grasland kan dit leefgebied ongeschikt worden. De rugstreeppad
kan door grondverzet worden gedood of verwond, indien zij zich ter plaatse van de
werkzaamheden in de bodem, in sloten of in poelen Bevinden. Het project kan ook leiden
tot schade aan eieren en larven in eventuele voortplantingswateren.
15 Zie planbeschrijving
16 Spitzen-van der Sluis et al, 2007
81
Figuur 5.1: Gewone dwergvleermuis in de Huissensche Waarden
82
Blijvende schade door verontrusting is voor amfibieën nooit aan de orde. Amfibieën
beschikken over een relatief groot aanpassings- en hervestigingsvermogen. De rugstreeppad
is zelfs een uitgesproken pionierssoort die zich direct na de ontgrondingswerkzaamheden
(dikwijls als eerste soort) kan vestigen. Voor de rugstreeppad geldt voor ruimtelijke
ontwikkelingen en inrichting, geen vrijstelling. Hiervoor is een ontheffing nodig.
Vissen
Tijdens de inventarisaties uit 2010 en 2011 17 zijn er in het inrichtingsgebied 19 vissoorten
aangetroffen, waaronder de beschermde soorten bittervoorn, kleine modderkruiper en
rivierprik.
Rivierprik
De rivierprik (tabel 3 van de Flora- en faunawet) wordt als een incidentele vondst
beschouwd. Omdat het water waarin deze soort is aangetroffen niet wordt vergraven is een
ontheffing niet nodig.
Kleine modderkruiper
Kleine modderkruiper geniet een reguliere bescherming (tabel 2 van de Flora- en faunawet).
De soort is niet waargenomen in de te vergraven wateren. Kleine modderkruipers komen
van nature voor in zeer verschillende habitats, zoals zand- en kleiputten, sloten en kleinere
gesloten wateren. Door het voornemen zal het areaal geschikt habitat met circa 31 hectare
toenemen. Omdat gewerkt gaat worden onder de regie van de gedragscode worden
voldoende voorzorgsmaatregelen gegarandeerd, een ontheffing is niet nodig.
Bittervoorn
Door het voornemen gaat er actueel leefgebied verloren van de bittervoorn (tabel 3 van de
Flora- en faunawet). De werkzaamheden leiden tot een beperkte aantasting. Deze
aantasting leidt echter met zekerheid niet tot een significant effect op de populatie van deze
soort. Doordat de bittervoorn overal in de Gelderse Poort en het plangebied in hoge
aantallen voorkomt, leid een tijdelijke afname van het actuele leefgebied binnen het
inrichtingsgebied niet tot significante effecten. Dit in combinatie met de toename van het
potentiële leefgebied, afkoppeling van voedselrijk landbouwwater en snelle kolonisatie
tijdens hoog water, heeft het voornemen positieve effecten voor deze soort. Voor de
bittervoorn geldt voor ruimtelijke ontwikkelingen en inrichting, geen vrijstelling. Hiervoor is
een ontheffing nodig.
Overige soortgroepen
Voor alle overige soortgroepen geldt dat er geen aanwijzingen gevonden zijn dat er binnen
de Huissensche Waarden bestendige of tijdelijke populaties van beschermde insecten,
kreeftachtigen of weekdieren voorkomen. In het plangebied komen geen bijzondere habitats
voor die belangrijk zijn voor libellen, vlinders, kreeftachtigen en weekdieren. Er zijn geen
waarnemingen van libellen of vlinders bekend. Een ontheffing is niet nodig.
Conclusie
Het voornemen wordt aantoonbaar uitgevoerd conform de protocollen van de gedragscode:
'Zorgvuldig winnen, gedragscode Flora- en faunawet voor natuurbewust ontgronden' 18.. Het
voornemen voldoet daardoor aan de Flora- en faunawet. Tevens is de gedragscode alleen
van toepassing op vogels en de soorten vermeld in bijlage 2 van de brochure “Buiten aan
17 Felix, 2011
18 Federatie van Oppervlaktedelfstoffenwinnende Industrieën, 2009 (zie bijlage 18)
83
het werk”. Voor strikt beschermde soorten vermeld in bijlage 3 van deze brochure biedt
deze gedragscode geen vrijstellingen. Voor deze soorten zal, in het geval van onvermijdbare
schade, een ontheffing van de Flora- en faunawet worden aangevraagd.
Om het project uit te kunnen voeren zal in ieder geval ontheffing ex artikel 75 van de Floraen faunawet aangevraagd worden voor bittervoorn, kamsalamander en rugstreeppad. Deze
ontheffing Flora- en faunawet dient voor de start van de werkzaamheden aangevraagd te
zijn. De soorten en de te overtreden verbodsbepalingen zijn te vinden in tabel 5.3.
Tabel 5.3: Soorten waarvoor ontheffing ex artikel 75 van de Flora- en faunawet aangevraagd dient te
worden
Soort
Verbodsbepaling
Bittervoorn
Artikel 9:
Doden, verwonden, vangen of bemachtigen van individuen
Artikel 11:
Beschadigen, vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren van nesten, holen of
andere voorplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen
Artikel 12:
Zoeken, rapen, uit het nest te nemen, beschadigen of vernielen van eieren
Artikel 9:
Doden, verwonden, vangen of bemachtigen van individuen
Artikel 11:
Beschadigen, vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren van nesten, holen of
andere voorplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen
Artikel 12:
Zoeken, rapen, uit het nest te nemen, beschadigen of vernielen van eieren
Artikel 9:
Doden, verwonden, vangen of bemachtigen van individuen
Artikel 11:
Beschadigen, vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren van nesten, holen of
andere voorplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen
Artikel 12:
Zoeken, rapen, uit het nest te nemen, beschadigen of vernielen van eieren
Kamsalamander
Rugstreeppad
Een ontheffing is geldig voor een periode van maximaal 5 jaar. Aanbevolen wordt om de
ontheffingsaanvraag minstens een half jaar vóór aanvang van de werkzaamheden aan te
vragen. Voor de aanvraag geldt een doorlooptijd van tenminste acht weken, mits geen
bezwaren worden ingediend en geen aanvullende informatie geleverd moet worden.
5.3.5
Boswet
Conform artikel 2 en 3 van de Boswet dient het kappen van bos ten behoeve van
herinrichting gemeld en gecompenseerd te worden. Echter, op het plangebied is artikel 5 van
toepassing: Het bepaalde bij de artikelen 2 en 3 vindt geen toepassing, indien de grond,
waarop de velling zal worden verricht of waarop zich de geveld of tenietgedane
houtopstand bevond, nodig is voor de uitvoering van een werk overeenkomstig een
goedgekeurd bestemmingsplan. Doordat de kap plaatsvindt voor het uitvoeren van een
werk volgens het bestemmingsplan is een melding in het kader van de Boswet wettelijk
gezien niet noodzakelijk.
5.4
Water
Watertoets
Met Rijkswaterstaat en het Waterschap is de afgelopen jaren veel overlegd over dit plan en
de daarbij behorende vergunningen. Vanwege de locatie en de aard van de ingrepen in deze
toelichting komen watergerelateerde onderwerpen vrijwel in ieder hoofdstuk voor. In de
Mer, bijlagen planbeschrijving en aanvraag Waterwet is alle informatie te vinden over het
huidige en toekomstige watersysteem. Ook zijn de gevolgen beschreven voor
waterkwantiteit en -kwaliteit. Het Waterschap en Rijkswaterstaat hebben aangegeven dat
het overleg, het verrichte onderzoek en de aanvragen in het kader van de Keur en Waterwet
voldoende zijn om te voldoen aan de eisen van het proces dat hoort bij de Watertoets
84
Door de ligging in de rivier geldt belangrijk restrictief beleid op basis van de Waterwet. Om
Wro en Waterwet goed te laten aansluiten moeten het bestemmingsplan en de
Watervergunningsaanvraag voor het initiatief herinrichting van de Huissensche Waarden
zoveel mogelijk op elkaar afgestemd zijn. In de regels van het bestemmingsplan zijn de
aangevraagde bebouwing en omschrijvingen gesynchroniseerd. Het project voldoet
vanwege de extra rivierruimte aan de Beleidslijn Grote Rivieren. De extra ruimte voor de
rivier is voldoende en de tijdige uitvoering en beheer zijn zeker gesteld.
Hoogwaterdoelstellingen
Uit onderzoek in het kader van MER (Deltares, Duurzame Rivierkunde) en latere
berekeningen voor de vergunningaanvraag in het kader van de Waterwet van Duurzame
Rivierkunde en Arcadis blijkt dat het project Huissensche Waarden ruim voldoet aan de PKB
taakstelling van 8 centimeter rivierverlaging bij Maatgevend Hoogwater. De taakstelling
wordt zowel in de tijdelijke uitvoeringssituatie als in de eindsituatie gehaald. De
waterstanden in de uiterwaard aan de bandijk nemen nauwelijks toe door de ingrepen. Daar
waar dat op delen van de bandijk wel zo is zijn aanvullende maatregelen als aanleg van een
extra kade bij de Molenweide en verbetering van de dijk ter hoogte van de nieuwe inlaat
opgenomen. Ook zijn de effecten op de vaarweg qua scheepvaartveiligheid (dwarsstromen)
en riviermorfologie (erosie en sedimentatie) aanvaardbaar. Het project is ook geschikt voor
toekomstige verdere verruiming en daarmee voldoende robuust. De gehanteerde modellen,
aannames en berekeningswijzen zijn getoetst door Rijkswaterstaat en voldoen aan de door
hen opgestelde protocollen.
Pakkettoets Project Directie Ruimte voor de Rivier
De rivierverruimingsopgave moet in samenhang met andere (toekomstige) rivierverruimende
projecten beoordeeld worden (o.a. maatregelen bij de Roswaard, de Middelwaard, de
Hondsbroeksche Pleij en de Groene rivier Pannerden). Hiervoor is het inrichtingsplan door de
Project Directie Ruimte voor de Rivier in de zogenaamde Pakkettoets in 2011 gecontroleerd.
Bij de Pakkettoets zijn alle riviermaatregelen binnen het programma Ruimte voor de Rivier
betrokken. Het inrichtingsplan Huissensche Waarden voldoet aan de Pakkettoets.
Beleidslijn Grote Rivieren
Het project Huissensche Waarden ligt in het rivierbedgedeelte waarop de Beleidslijn Grote
Rivieren (2006) van toepassing is. De Beleidslijn Grote Rivieren toetst de rivierkundige
toelaatbaarheid van activiteiten en bebouwing binnen het rivierbed. De Beleidslijn grote
rivieren heeft als doelstelling:
–
de beschikbare afvoer- en bergingscapaciteit van het rivierbed te behouden;
–
ontwikkelingen tegen te gaan die de mogelijkheid tot rivierverruiming door verbreding
en verlaging nu en in de toekomst feitelijk onmogelijk maken.
De uiterwaarden en de hoogwatervrije terreinen in het plangebied vallen onder het
afwegingskader van het stroomvoerend regime. In het gedeelte van het rivierbed waar het
stroomvoerend regime geldt worden in principe alleen “riviergebonden” activiteiten
toegestaan. Het betreft activiteiten zoals de aanleg of wijziging van waterstaatkundige
kunstwerken of de realisatie van voorzieningen voor een betere en veilige afwikkeling van
de beroeps- en recreatievaart. Tevens zijn hieronder begrepen de bouw of wijziging van
waterkrachtcentrales, de aanleg of wijziging van scheepswerven, de vestiging of uitbreiding
van overslagbedrijven of het realiseren van overslagfaciliteiten, voor zover de activiteit
uitsluitend gekoppeld is aan het vervoer over de rivier.
85
Ten slotte rekent de beleidslijn ook de realisatie van natuur, de uitbreiding van bestaande
steenfabrieken en de winning van oppervlaktedelfstoffen tot riviergebonden activiteiten. Dit
geldt ook voor voorzieningen die onlosmakelijk met de waterrecreatie zijn verbonden. Voor
riviergebonden activiteiten geldt een “ja, mits” afweging wanneer aan de gestelde
rivierkundige voorwaarden wordt voldaan. Volgens de Beleidslijn kan in het rivierbed kan
daarnaast vrijwel altijd toestemming gegeven voor:
–
een éénmalige uitbreiding van ten hoogste tien procent van de bestaande bebouwing;
–
activiteiten ten behoeve van rivierbeheer of-verruiming;
–
tijdelijke activiteiten, anders dan bedoeld in artikel 6.11, eerste lid, onderdeel b, van de
Waterregeling;
–
overige activiteiten van rivierkundig ondergeschikt belang.
Voor niet-riviergebonden activiteiten in het deel van het rivierbed waar het stroomvoerend
regime van toepassing is, geldt een “nee, tenzij” toetsingsregime. Dat wil zeggen dat
uitbreiding of nieuwvestiging van niet-riviergebonden activiteiten in principe niet mogelijk is,
tenzij op basis van voorafgaand onderzoek kan worden aangetoond dat specifieke
omstandigheden van toepassing zijn. Niet-riviergebonden activiteiten binnen dit regime zijn
alleen mogelijk tenzij er in het algemeen sprake is van een groot openbaar belang of een
zwaarwegend bedrijfseconomisch belang voor bestaande grondgebonden agrarische
bedrijven en de activiteit redelijkerwijs niet buiten het rivierbed kan worden gerealiseerd.
Ook voor functieveranderingen binnen bestaande gebouwen of voor activiteiten die met
rivierverruiming per saldo meer ruimte voor de rivier opleveren op een rivierkundig bezien
aanvaardbare locatie is toestemming mogelijk.
Het moet dan gaan om niet-riviergebonden activiteiten die een duurzame uitbreiding van de
afvoer- en/of bergingscapaciteit van de rivier realiseren. Met name kapitaalkrachtige functies
(zoals bijvoorbeeld woningbouw, bedrijvigheid, verblijfsrecreatie) kunnen als kostendrager
dienen voor maatregelen waarmee structureel de afvoer- of bergingscapaciteit van het
bestaande rivierbed kan worden uitgebreid. Weliswaar zijn deze activiteiten nietriviergebonden, maar realisatie van deze initiatieven draagt wel bij aan de beleidsdoelstelling
“ruimte voor de rivier”. Aard en omvang van de rivierverruiming moet in verhouding staan
tot de ingreep en dient plaats te vinden op een rivierkundig bezien aanvaardbare locatie.
Voor wat het project Huissensche Waarden betreft kan geconcludeerd worden dat conform
artikel 5 de rivierverruimingsmaatregelen, zoals de doorlaat en de verlegging van de
zomerkade, de zand- en kleiwinning, natuurrealisatie en voorzieningen die onlosmakelijk
met de waterrecreatie zijn verbonden zoals bijvoorbeeld jachthavens, losse aanlegplaatsen,
bootreparatie- en servicebedrijven en bunkerstations toegestaan zijn. Voor overige
waterrecreatieve activiteiten geldt dat alleen (delen) van voorzieningen die direct functioneel
of als gevolg van wettelijk voorgeschreven eisen en verplichtingen als onlosmakelijk met de
waterrecreatie in het rivierbed worden beschouwd, zonder meer zijn toegestaan.
Herbestemming van de Brouwketel past binnen de kaders van artikel 6, lid c. Onder strikte
voorwaarden biedt de beleidslijn (artikel 6, lid d) een afwegingskader om wonen, werken en
recreëren in het rivierbed mogelijk te maken. Het gaat om uitbreiding ten behoeve van
wonen, werken, horeca een bezoekerscentrum, recreatie en parkeerplaatsen in de directe
omgeving hiervan.
Het handhaven van de Brouwketel en een eventuele toekomstige uitbreiding heeft geen
gevolgen voor de ruimte voor de rivier. De locatie is cultuur-historisch echter wel belangrijk.
Het is van oudsher een pleisterplaats geweest op de route naar Schenkenschans.
86
Rivierkundige verantwoorde uitbreiding, herbestemming tot bezoekerscentrum en
horecavoorziening past nadrukkelijk binnen het plan en is een wens van de bevolking en de
gemeentelijke commissie die waakt over cultuurhistorie. Het is tevens beschreven in de MER.
Ook het mogelijk maken van onderdelen van de jachthaven past binnen de kaders van
artikel 6, lid c. In dit geval gaat dat om onderdelen van de jachthaven die niet onlosmakelijk
met de waterrecreatie zijn verbonden toe te staan. Het gaat om extra (drijvende) bebouwing
ten behoeve van horeca voorzieningen en parkeerplaatsen in de directe omgeving hiervan.
De omvang van de inrichtingsmaatregelen van de Brouwketel en jachthaven zijn
aangegeven in de bijlage Planbeschrijving. De bijhorende maximale oppervlakte- en
inhoudsmaten zijn tevens opgenomen in de regels behorende bij dit onderhavige
bestemmingsplan. In tegenstelling tot de extra voorzieningen bij de jachthaven is overigens
herbestemming van de Brouwketel pas mogelijk als een procedure voor een
omgevingsvergunning doorlopen is. Dit pand zal de eerstkomende jaren namelijk niet
uitgebreid worden. Ook is een horecavoorziening terplaatse pas wenselijk na afronding van
een substantieel deel van de zandwinning.
Het project Huissensche Waarden, inclusief de niet riviergebonden onderdelen, is in zijn
geheel hydraulisch getoetst. Het voldoet aan de algemene voorwaarden (artikel 7) van de
beleidslijn. Het ligt op een plek waar rivierverruiming gewenst is. Het veilig functioneren van
het waterstaatswerk is gewaarborgd. De nieuwe inrichting van het gebied voldoet aan de
hoofddoelstelling voor veiligheid: de beoogde MHW-daling wordt meer dan gehaald en het
effect op de stroomsnelheden is in beeld gebracht. Door aanleg van een zandwinplas, de
aanleg van een brug bij de Scherpekamp, het verleggen van zomerkaden en passend beheer
voldoet het project Huissensche Waarden ruimschoots aan de taakstelling uit de PKB Ruimte
voor de Rivier. De pakkettoets en de Waqua doorrekening laten zien dat het plan voorziet in
12 cm rivierverruiming. Dit is 4 cm meer dan in de taakstelling is gevraagd. Eventuele
verdere verruiming is eenvoudig mogelijk door verlaging van de nieuwe zomerkade tussen
Scherpekamp en Winterdijk.
Extra verruiming is ook mogelijk door vergroting van de brug bij de Scherpekamp en/of het
aanleggen van een brug bij het Looveer. Dit is echter duurder en kan onder andere
consequenties hebben voor dwarsstromen en de afvoerverdeling. Er is derhalve geen sprake
van een zogenaamde spijtmaatregel. De maatregel levert nu wel meer ruimte en blokkeert
voor de lange termijn geen meer gewenste maatregel.
De bij de jachthaven en Brouwketel benodigde extra bebouwing en voorzieningen vormen
geen belemmering voor vergroting van de afvoercapaciteit. Er is sprake van een zodanige
uitvoering en situering dat de afname van het bergend vermogen geminimaliseerd is. In de
technische rapporten is dit onderbouwd en besproken met Rijkswaterstaat, Waterschap
Rivierenland en de gemeente Lingewaard. De activiteiten komen tot stand in samenhang
met de realisering van de hydraulische doelstelling en het vergroten van de natuurlijke,
recreatieve en landschappelijke kwaliteit van het gebied. Het geheel aan maatregelen levert
het gewenste eindbeeld op van een veilig rivierengebied met een hoge ruimtelijke kwaliteit.
De initiatiefnemer draagt de volledige kosten van de rivierverruimende maatregel. De
uitvoering hiervan is zekergesteld. Additionele functies in en rondom de jachthaven, de
recreatieve (her)ontwikkeling van het Zwanewater en de Brouwketel dragen wezenlijk bij
aan de ruimtelijke kwaliteit, exploitatie, dragers van beheerskosten, draagvlak voor het
project, versterking van centrum van Huissen, de leefbaarheid van Angeren en
werkgelegenheid. Daarnaast zijn de verbetering van de veiligheid, rivierverruiming,
versterking van de EHS en de zandwinning zaken van nationaal belang.
87
Bovendien is door VIA15 gevraagd of het project kan bijdragen aan het mitigeren van
natuureffecten die kunnen optreden bij de doortrekking van de A15. In dat kader kunnen
deze functies dan ook als onlosmakelijk onderdeel van het plan gezien worden.
Waterhuishouding
In het kader van de MER, inrichtingsplan en vergunningen is door Arcadis onderzoek gedaan
naar optimalisatie van de Waterhuishouding. Daarbij zijn, bij het opstellen van de
alternatieven, verschillende afwegingen gemaakt tussen belangen en inrichtingswensen. Niet
alle maatregelen die bekeken zijn, zijn uiteindelijk toegepast in het eindmodel. Zo is
bijvoorbeeld niet gekozen voor het volledig herstellen van het historische geulenpatroon in
het noordelijk deel van het plangebied. Dit heeft namelijk een sterk negatief effect op de
grondwaterstand en de hoeveelheid kwel binnendijks. Het achterwege laten van deze
ingreep beperkt deze negatieve effecten in de aangrenzende binnendijkse gebieden.
Uitbreiding van de kleilaag tussen de kern van Huissen en het Molenweideterrein beperkt de
kwelhoeveelheid binnendijks. Het vertraagt kwel dat via de doorgaande zandbaan tussen
strang en het centrum binnenkomt. Het behoud van een hoge drempel voor de Looveerweg
vermindert de overstromingsfrequentie van het Zwanewater. Dit komt de waterkwaliteit van
het Zwanewater ten goede. Het aanbrengen van extra hoogte en breedte op de zomerkade
vermindert de kweldruk binnendijks.
Invloed op kwel en grondwaterstanden
De conclusie van Arcadis (rapport grondwatereffecten inrichtingsplan Huissensche Waarden,
075407708.03, 17 maart 2011) is dat uit de berekeningen blijkt dat het inrichtingsalternatief
invloed heeft op de grondwaterstanden en kwel binnendijks in de omgeving van het
projectgebied. Voor de waterhuishouding betekent de aanleg van de zandwinplas dat er
toename van kwel is in de winterperiode en een toename van inzijging in de zomerperiode.
Onder gemiddeld natte en extreem droge omstandigheden leidt dit tot een nattere situatie
in de winter respectievelijk een drogere situatie in de zomer. In de eindsituatie zijn deze
veranderingen echter klein en leiden op basis van de modelberekeningen niet tot overlast of
problemen. Momenteel is het verder gedetailleerde meetnet geplaatst en worden de eerste
resultaten beschreven zodat een nog duidelijker inzicht in de Nul-situatie ontstaat.
Invloed op aanwezige grondwaterverontreinigingen
De enige bekende verontreiniging van het grondwater in de omgeving van het
projectgebied zijn pyrietslakken bij de steenfabriek van Scherpekamp. Deze locatie is het
afgelopen jaar in opdracht van eigenaar Pro-Rail door Arcadis gesaneerd. Uit de
berekeningen met de verschillende scenario’s blijkt dat het grondwaterregime ter plaatse
niet veranderd. Dit betekent dat de aanleg van zandwinplassen niet zal leiden tot een
beïnvloeding van de verspreiding van de grondwaterverontreiniging.
Invloed op grondwaterbeschermingsgebieden en waterwingebieden
Ten noordwesten van het projectgebied Bevindt zich een waterwingebied en
grondwaterbeschermingsgebied. De geplande zandwinplas Bevindt zich ten zuiden van de
huidige zandwinplas ‘Zwanewater’ en valt buiten de grondwaterbeschermingsgebieden. De
aanleg van de zandwinplas heeft echter wel invloed op de grondwaterstanden en
grondwaterstroming binnen de grondwaterbeschermingszone van het intrekgebied. De
invloed op de grondwaterstroming in het intrekgebied is in de winter minimaal. In de zomer
reikt de invloed wel tot in het 100 jaar-intrekgebied. Doordat de rivier gedurende het
grootste deel van het jaar een drainerende werking heeft, zal er dan geen rivierwater
infiltreren. Van nadelige effecten op de kwaliteit van drinkwatervoorziening is geen sprake.
88
5.5
Jachthaven
De jachthaven kan zijn volle omvang van maximaal 400 ligplaatsen (zie artikel 21.2)
bereiken als de zandwinning voor een groot deel is gevorderd. De exploitant zal in overleg
met de gemeente door de initiatiefnemer gekozen worden. Wijzigingen in de planvorming
zijn mogelijk. Vandaar dat in het bestemmingsplan is gekozen voor een gebiedsaanduiding.
Bij het ontwerp is er vanuit gegaan dat de jachthaven onder het activiteitenbesluit moet
gaan vallen. De scheepvaartinspectie is verantwoordelijk voor het toezicht op dit besluit.
Het belang van de haven voor Huissen en de regio
De gemeente Lingewaard zet in op groei van de recreatiesector. De gemeente is omgeven
door water, maar biedt momenteel geen goede aanlegmogelijkheden voor de recreatievaart.
De nieuwe jachthaven voorziet hierin. De nu voorziene locatie ligt bovendien dicht bij het
strand bij het Zwanewater en het centrum van Huissen. Horeca en winkels kunnen
profiteren van passanten en huurders van ligplaatsen. Boven trekken jachthavens mensen
aan die ‘bootjes kijken’. Daarnaast zijn jachthavens ook vaak een aanlegplek voor
rondvaartboten. Omdat de locatie dichtbij openbaar vervoerhaltes ligt, fietsverhuur mogelijk
is en er bij de Brouwketel ook aanlegmogelijkheden voorzien zijn zal het draagvlak van
andere recreatieve voorzieningen vergroot worden. De haven draagt daardoor bij aan
versterking van het totale recreatieve aanbod van de gemeente. De nabijheid van een
jachthaven kan ook een extra reden zijn om zich in Huissen te vestigen. De
concurrentiekracht op de woningmarkt kan daardoor dan ook versterkt worden. De nieuwe
plas en jachthaven versterken het watersport aanbod in de regio. Vanuit Huissen zijn trips
mogelijk over het Pannerdensch Kanaal, de IJssel, Neder-Rijn, Rijn en Waal. Omliggende
kernen en watersportgebieden met passantenfaciliteiten hebben hier ook voordeel aan.
Mer-plicht
In het besluit MER is onder de categorieën C 10.3 en D 10.3 aangeven dat de aanleg van
een jachthaven Mer-plichtig is in gevallen waarin de activiteit betrekking heeft op een
jachthaven met 500 ligplaatsen of meer, of 250 ligplaatsen of meer in een gevoelig gebied.
De aanleg, wijziging of uitbreiding van een jachthaven in gevallen waarin de activiteit
betrekking heeft op 100 ligplaatsen of meer kan ook Mer-plichtig zijn. Door het maken van
een aanvulling op de Mer Huissensche Waarden is aan deze eis voldaan.
Activiteitenbesluit
In het Activiteitenbesluit staat per activiteit of soort installatie aan welke eisen moet worden
voldaan. Bij jachthavens ligt de nadruk op het gebied van bodembescherming, veiligheid en
afvalwater. Het Activiteitenbesluit bestaat uit een besluit en een ministeriële regeling met
daarin bedrijfsgerelateerde voorschriften, doelvoorschriften en maatregelen. Alle bedrijven
moeten voldoen aan de bedrijfsgerelateerde voorschriften. De doelvoorschriften en
maatregelen zijn opgesteld per activiteit. Tot het Activiteitenbesluit behoren:
–
Jachthavens waar pleziervaartuigen met een langs de waterlijn te meten lengte van 25
meter of meer worden onderhouden, gerepareerd of behandeld aan de oppervlakte;
–
Jachthavens waar één of meer stooktoestellen voor verwarming of
warmtekrachtopwekking aanwezig zijn met een thermisch vermogen per toestel van
7500 kW of meer;
–
Jachthavens waar meer dan 1000 kg aan gewasbeschermingsmiddelen of biociden
wordt opgeslagen;
–
Jachthavens waar permanente voorzieningen aanwezig zijn voor de gelijktijdige
aanwezigheid van meer dan tweeduizend bezoekers.
89
Indien in de jachthaven meer activiteiten plaats gaan vinden is een milieuvergunning nodig
voor de volgende activiteiten:
–
Jachthavens waar nieuwbouw van pleziervaartuigen plaatsvindt;
–
Jachthavens waar structureel kunststoffen verwerkt worden, schepen voor de
beroepsvaart worden vervaardigd, onderhouden, gerepareerd of aan het oppervlakte
worden behandeld of indien er brandstof wordt afgeleverd aan beroepsvaartuigen;
–
Jachthavens waar één of meer stookinstallaties aanwezig zijn met een nominaal
vermogen van meer dan 20 kilowatt waarin andere stoffen dan aardgas, propaangas,
butaangas, vloeibare brandstoffen of biodiesel worden verstookt. Installaties voor
smeedwerkzaamheden zijn uitgezonderd;
–
Jachthavens waar een opslagvoorziening voor verpakte gevaarlijke stoffen of CMRstoffen met een opslagcapaciteit van meer dan 10.000 kilogram aanwezig is.
Deze activiteiten zijn niet meegenomen in het ontwerp. Een milieuvergunning is dan ook
niet nodig.
Haven reglement
Jachten gelegen in een jachthaven zijn onderdeel van de haven. Dit betekent bijvoorbeeld
dat de houder van de jachthaven verantwoordelijk is voor de gedragingen van de
individuele booteigenaren binnen de jachthaven. Gedragsregels gericht tot de
booteigenaren, zoals bijvoorbeeld in het haven reglement en het uitoefenen van toezicht
daarop door de havenmeester, kunnen een belangrijke rol spelen bij het invulling geven aan
deze verantwoordelijkheid.
5.6
Verkeer
De herinrichting van de Huissensche Waarden zal qua autoverkeer niet of nauwelijks leiden
tot veranderingen in verkeersstromen. De Pleijroute, wegen op de dijk, rond het centrum en
Looveerweg zullen hierdoor niet extra belast worden. Transport van delfstoffen vindt
overwegend plaats per schip of in de uiterwaard zelf.
Toename van verkeer is beperkt mogelijk als de jachthaven is aangelegd. De beoogde locatie
van de jachthaven is voor het openbaar vervoer, het langzaam- en het autoverkeer goed te
bereiken. Zowel lokale als regionale wegen zijn vlakbij. De jachthaven wordt via een nieuwe
verbinding op de zomerkade tegenover de Badweg verbonden met de Looveerweg. Deze
weg takt aan op de Stadsdam en de Angerensedijk. De Ir. Molsweg verbindt de Stadswal en
de Stadsdam met de Pleijroute. De nieuwe verbinding met de Looveerweg is noodzakelijk
voor hulpdiensten, de aan- en/of afvoer van jachten door zwaar verkeer en kort parkeren
ten behoeve van de bevoorrading van recreatievaartuigen. In verband met de sociale
veiligheid dient de toegang beperkt te worden tot één plek. Er zullen vanaf de steigers wel
extra vluchtroutes worden aangelegd.
Volgens Crow publicatie 317 'Kencijfers parkeren en verkeersgeneratie' blijkt dat gemiddeld
circa 92% van de ligplaatsen van een jachthaven bezet is. Per bezette ligplaats zijn er
gemiddeld 44 dagen per jaar daadwerkelijk eigenaren en gebruikers aanwezig. Deze
produceren per dag gemiddeld 2,4 motorvoertuigbewegingen. Bij een capaciteit van 400
ligplaatsen gaat het bij 92% bezetting om 368 plaatsen. Het jaarlijks aantal
voertuigbewegingen is in dat geval 38.861 (368x44x2,4). Per etmaal gaat het gemiddeld om
108 extra bewegingen. Indien in de zomermaanden theoretisch bij 100% bezetting van de
ligplaatsen alle eigenaren in de haven aanwezig zijn is het aantal extra voertuigbewegingen
per etmaal 960 bewegingen (400x2,4). In beide gevallen zal de extra verkeersproductie
verdeeld worden over de dag en de aansluitingen via het Looveer en de Stadsdam.
90
Figuur 5.2: Capaciteit hoofdwegen in de huidige situatie
91
In Crow publicatie 317 staat ook dat de verkeersaantrekkende werking vooral in de
weekenden en vakantieperioden van lente en zomer zal optreden. In deze perioden is de
verkeersintensiteit aanmerkelijk lager dan het jaargemiddelde en op weekdagen. Dergelijke
pieken zijn niet problematisch. Ze komen overeen met normale schommelingen in intensiteit.
Als pieken optreden zal dat overwegend in het weekend en vakantieperioden zijn. Een groot
voordeel is dat over het algemeen de verkeersintensiteiten in de zomer en zeker in de
weekenden gemiddeld substantieel lager zijn (zie bijlage Verkeersanalyse Huissensche
Waarden d.d. Oktober 2013). Op gemiddelde dagen gaat het bij het Looveer om een
toename van 3 tot 4%. Op de Stadsdam gaat het om ongeveer 0,8% oplopend in een
theoretische pieksituatie tot circa 6% per etmaal. Hiervoor is geen reconstructie van wegen
nodig. De huidige capaciteit van de Stadsdam, Looveerweg, Angerensedijk is voldoende
groot om 107 extra bewegingen op te vangen. Het betreft hier wegen die twee rijstroken en
gemiddeld een rijbaan breedte van 7 tot 8 m hebben. De Angerensedijk, Ir. Molsweg en
Looveer zijn gedeeltelijk 80 km/u wegen. De overige wegen zijn 50 km/u wegen. De
wegbreedtes en kruisingen zijn ter plaatse voldoende ruim uitgevoerd om autoverkeer en
fietsverkeer in twee richtingen vlot af te kunnen werken.
Een vuistregel is dat een rijstrook een capaciteit heeft van ongeveer 2200 voertuigen per
uur. De theoretische capaciteit van een rijstrook ligt in een woongebied tussen 1000 en
1500 personenvoertuigen per uur. Dergelijk hoge intensiteiten komen alleen in pieksituaties
op de Ir. Molsweg voor. De Ir. Molsweg bestaat uit 2 maal 1 rijstrook. Volgens de
CROW/ASSVV 2004 heeft deze weg een capaciteit van 36.000 voertuigen per etmaal. Uit
gegevens van het gemeentelijk verkeersmodel (dataset 2022) krijgen delen van deze weg in
2023 een maximale etmaalintensiteit van 27.196 voertuigen. Dit zou in 2028, zonder aanleg
van de jachthaven, kunnen stijgen naar 28.301. Om dit op te vangen zijn
inrichtingsmaatregelen nodig met betrekking tot rotondes en extra rijstroken. Deze zijn
inmiddels uitgevoerd. Deze weg valt overigens buiten het plangebied van dit
bestemmingsplan (zie figuur 5.2).
Gezien de relatief geringe verkeersproductie van de jachthaven en vanwege het feit dat de
jachthaven pas aan het einde van de winning zijn definitieve vorm zal krijgen, geleidelijk kan
groeien en er plannen zijn om de verkeersstructuur rond het centrum, het Looveer en in de
omgeving aan te passen is indertijd in de MER afgezien van gedetailleerd verkeers- en
geluidsonderzoek. Veranderingen bij de Pleijroute, de doortrekking van de A15 en
verplaatsing van verkeersaantrekkende functies in het centrum kunnen immers grote
effecten hebben. In de aanvulling op de MER, hoofdstuk 4 Milieueffecten Jachthaven,
paragrafen 4.9 en 4.10 (HSRO, april 2009) is deze argumentatie nader uitgewerkt.
In de aanvulling op de MER zijn ook bijlagen als geluidsberekeningen en tellingen met
betrekking tot de spreiding in verkeersintensiteiten opgenomen. Deze zijn in het kader van
dit bestemmingsplan verder gedetailleerd en nader geactualiseerd en opgenomen in de
bijlage 'Verkeersanalyse Huissensche Waarden', d.d. Oktober 2013'.
Parkeren
Door het parkeerterrein van de Molenweide rondom het huidige woonwagencentrum uit te
breiden is de parkeergelegenheid voor de jachthaven zowel bij hoog- als laagwater
verzekerd (zie figuur 5.3). Ruimtelijk gezien is de maximale extra capaciteit van de
Molenweide circa 300 plaatsen. Er is daarbij ook voldoende ruimte voor speciale
parkeerplaatsen voor mindervaliden. Door inrichtingsmaatregelen kan in het seizoen op het
terrein een onderscheid worden gemaakt tussen het parkeren van het winkelend publiek en
de gebruikers van de jachthaven.
92
Het Molenweide terrein is momenteel verbonden met het Looveer. Het is vanuit
verkeersveiligheid wenselijk om het aantal aansluitingen met de weg naar het Looveerterrein
te beperken. Er is dan ook voor gekozen om het parkeerterrein op twee plaatsen te
verbinden met de Stadsdam en de aansluiting direct bij het kruispunt Looveer-Stadsdam op
termijn te laten vervallen. Ter hoogte van het parkeerterrein kan op de dijk een fietspad
aangelegd worden. De kruin van de dijk zal ter plaatse verbreed dienen te worden. De
aanleg van het parkeerterrein, fietspad en verbreding van de Stadsdam kan in fasen
uitgevoerd worden en is mede afhankelijk van het groeitempo van haven en
werkzaamheden met betrekking tot de wegen in en rond het centrum van Huissen.
Tussen de drijvende havengebouwen, de havenpontons en de nieuwe zomerdijk kan een
circa 500 m lange 13 m brede strook met graskeien en/of grasplaten worden aangelegd
waar eveneens ontsluiting en parkeren mogelijk is. Hier zijn qua ruimtebeslag ongeveer 250
tot 300 parkeerplaatsen mogelijk. Vooralsnog zijn alleen 50 plaatsen voorzien bij de
havengebouwen. De parkeermogelijkheid is meegenomen in de regels die behoren bij de
functieaanduiding Haven.
Figuur 5.3:Voorbeeldschets extra parkeervoorzieningen capaciteit 290 plaatsen (schaal 1:2.000)
De nieuwe jachthaven voldoet ruimschoots aan de CROW norm van 0,5 tot 0,7
parkeerplaats per ligplaats. Voor het bepalen van het benodigd aantal parkeerplaatsen is
gebruik gemaakt van Publicatie 317 van het CROW 'Kencijfers parkeren en
verkeersgeneratie'. De vergrote parkeerplaats leidt niet tot extra verstoring in het gebied.
Het centrum, de Molenweide, woonwagenkamp, Looveerweg en Badstrand liggen immers
nu ook vlakbij de beoogde jachthaven. De uitbreiding van de Molenweide kan op voldoende
afstand van het woonwagenkamp plaatsvinden. Er zal extra aandacht besteed worden aan
de landschappelijke inrichting van de parkeerplaats. Er komt een circa 1m hoge grondwal,
een bomensingel en beplanting om het kamp en het parkeerterrein. De uitstraling van het
parkeerterrein zal daardoor zowel richting kamp als uiterwaard beter worden. Deze wal
zorgt tevens voor extra bescherming tegen geluid en hoogwater. In het kader van dit
bestemmingsplan is een parkeerbalans opgesteld. Deze is opgenomen in in de bijlage
'Verkeersanalyse Huissensche Waarden', d.d. Oktober 2013'.
93
Overig recreatief verkeer
Voor recreatievaartuigen, fietsers en voetgangers komen er wel meer mogelijkheden. De
zandwinplas, de nieuwe zomerdijk en de nieuwe natuur om de zandwinplas zijn immers vrij
toegankelijk. Langs de Looveerweg komt aan de zuidzijde een lage grondwal met een
voetpad. Het gaat voor het grootste deel om extensieve recreatie.
5.7
Geluid
Veranderingen in verkeersstromen kunnen meer overlast veroorzaken. Ook nieuwe en oude
bedrijfsactiviteiten veroorzaken geluid. Door het project Huissensche Waarden verandert,
behalve tijdelijk gedurende de aanleg, het huidige geluidsniveau niet of nauwelijks.
Afhankelijk van de definitieve uitvoering kan door aanleg van landschapselementen op
grondwallen om de bedrijventerreinen de geluidsbelasting van bedrijven verminderen. Langs
de Looveerweg komen aan de zuidzijde lage grondwallen. Het Looveerterrein ligt buiten het
bestemmingsplan. Het is een gezoneerd terrein. De 50 dB(A) contour is opgenomen op de
verbeelding. De contour ligt over het bedrijfsterrein, het Zwanewater en het noordelijk deel
van de zandwinning.
Geluidhinder binnen het project Huissensche Waarden kan tijdens de aanleg tijdelijk
optreden door het gebruik van machines voor grondverzet en bij de winning van zand door
zuigers en klasseerinstallaties. Het gaat daarbij ook om transportmiddelen als schepen,
onderlossers, motorvletten en rijdend grondverzetmaterieel als kranen, dumpers en
vrachtwagens. Het onderzoek (LBP-SIGHT R085622, 13 mei 2011) en de metingen in het
kader van de MER en de ontgrondingsvergunning hebben zich gericht op het in kaart
brengen van geluidsgevoelige knelpunten en de geluidscontouren van de winwerktuigen.
Kentallen van bronsterktes van de geluidsbronnen zijn verkregen op basis van verrichte
metingen bij vergelijkbare projecten. De gehanteerde kentallen hebben betrekking op
lawaaiarme grondverzetmachines en winwerktuigen die volgens de huidige “Stand der
Techniek” zijn uitgevoerd en die bij de vergelijkbare winningprojecten destijds de ALARA
toets hebben doorstaan. Tevens is de relatie gelegd met het gezoneerde bedrijventerrein
Looveer. De effecten van de alternatieven zijn beoordeeld aan de hand van de aantallen
geluidsbelaste woningen binnen de berekende geluidscontouren in de dag- en in de
avondperiode.
Het onderzoek geeft een prognose van de geluidsniveaus die bij de woningen in de nabije
omgeving van het projectgebied kunnen optreden. Op basis van de huidige inzichten en
beschikbare gegevens volgt een voorspelling of en in welke mate er sprake zal zijn van
laagfrequent geluid. Ook is aandacht besteed aan het aspect trillingen. Als referentie voor
het onderzoek geldt de huidige akoestische situatie in het gebied. Deze wordt bepaald door:
 Bedrijven op het zoneringsplichtige Looveerterrein;
 Verkeer nabij het centrum van Huissen, over de Looveerweg en de Angerensche dijk;
 Landbouwwerktuigen in het projectgebied zelf;
 Scheepvaart op de Neder-Rijn.
Conclusie
Uit onderzoek van LBP-Sight blijkt dat te verwachten geluidsniveaus tijdens en na realisatie
van het project passen binnen de richtwaarden van de Handreiking industrielawaai en
vergunningverlening van 1998. Deze gaat uit van de volgende richtwaarden als 50 dB(A)
voor een woonwijk in stad en 40 dB(A) voor het landelijk gebied.
94
Verkeersgeluid
Door LBP-Sight is een notitie over verkeersgeluid opgesteld (21-10-2011, kenmerk
I085622aa.00001.rvh). Uit deze notitie blijkt dat extra verkeer ontstaan door de aanleg van
jachthaven niet tot een toename van de geluidsbelasting van enige betekenis zal leiden.
5.8
Bodem
Bodemopbouw
Uit onderzoek door Fugro (opdrachtnummer 6007-0084-002, versie 10 augustus 2010)
blijkt dat de bodem in het projectgebied bestaat uit een bovenlaag van klei, met daaronder
afwisselend zand- en kleilagen. De zandlagen in de ondergrond bestaan voornamelijk uit
relatief fijnkorrelig zand met op enkele plaatsen grind. De deklaag is heterogeen van
opbouw. Door de aanwezigheid van zandbanen is de waterdoorlatendheid van de bodem
erg wisselend. De bovenste lagen van de bodem bestaan overwegend uit rivierkleigrond
samengesteld uit lichte zavel tot lichte klei. Daarnaast komt er op enkele locaties
kalkhoudende poldervaaggrond voor, een kalkhoudende rivierkleigrond samengesteld uit
zware zavel en lichte klei. Op sommige plaatsen zijn stoorlagen van klei aanwezig. Deze zijn
incidenteel tot enkele meters dik.
Bodemkwaliteit
Uit de resultaten van het verkennend waterbodemonderzoek door NIPA (11945-versie 3,
12-5-2011) blijkt dat de grond die vanuit de zand- en kleiwinning vrij zal komen, over het
algemeen voldoet aan de eisen die in de Regeling bodemkwaliteit gesteld worden aan
kwaliteitsklasse A of B. De ontvangende bodem ter plaatse van de toekomstige zomerkade
bestaat afwisselend uit klasse A en klasse B materiaal. Aanbevolen wordt ter plaatse alleen
klasse A toe te passen, om het standstill-principe te garanderen. Plaatselijk kan klasse B
materiaal toegepast worden (zomerkade). Het klasse B materiaal dat bij de zand- en
kleiwinning vrijkomt, kan tijdelijk opgeslagen of toegepast worden ter plaatse van de
locaties D1 en D2 (respectievelijk 25.594 m² en 122.633 m²). Ter plaatse van de locaties D4,
D5 en D7 kan alleen achtergrondwaardemateriaal opgeslagen of toegepast worden. De
locaties D3, D6, D8 en D9 zijn geschikt voor de opslag of toepassing van klasse A materiaal.
Ter plaatse van één enkele boring blijkt dat de bodem zeer plaatselijk sterk verontreinigd is
met arseen. Naar aanleiding van het sterk verhoogde gehalte aan arseen is een nader
bodemonderzoek uitgevoerd. Op basis van de resultaten van het verkennend en nader
bodemonderzoek wordt de omvang van de verontreiniging ingeschat op circa 25 m³
(oppervlakte van de verontreiniging is circa 50 m², de dikte van de verontreinigde laag circa
0,5 meter). Ongeacht of het arseen van natuurlijke oorsprong betreft dient, indien ter
plaatse ontgronding plaatsvindt, vooraf eerst een sanering uitgevoerd te worden. Hiertoe
dient eerst een plan van aanpak of een BUS-melding ingediend te worden bij het bevoegd
gezag, in deze Rijkswaterstaat. Ter plaatse van het kribvak waar de invaart tot de
zandwinput gerealiseerd zal worden, is geen slib aangetroffen. De zandbodem ter plaatse
bestaat uit klasse B materiaal.
Conclusie
Het onder maaiveld plaats te vinden grondverzet betreft 'Vrij Toepasbaar' zand en grind
waaraan geen milieubepalende stoffen hechten. Bij de bovengrond, betreft het grondverzet
hergebruik van dekgrond en plasbodems van klasse A en B. De te vergraven en binnen het
gebied weer te bergen vrijkomende dekgronden uit de uiterwaard en slibbodems zijn deels
verontreinigd door afzettingen van de rivier. Het Besluit Bodemkwaliteit (2008) stelt
expliciete kwaliteitseisen aan het hergebruik van de vrijkomende gronden.
95
Hierbij wordt rekening gehouden met de natuurlijke achtergrondwaarden en de
voortdurende slibaanvoer in riviersystemen. Deze licht verontreinigde bodems zijn
toepasbaar binnen het plangebied omdat de verontreinigingsgraad de milieukwaliteit van de
ontvangende grond en herverontreiniging niet overschrijdt. Het Besluit Bodemkwaliteit staat
het toepassen van bodemkwaliteit t/m klasse B onder voorwaarden in (plassen in)
uiterwaarden toe. De milieutechnische en fysische samenstelling van zowel de land- als de
waterbodems in de Huissensche Waarden zijn de afgelopen jaren meerdere malen
onderzocht. Gezamenlijk leveren deze bodemonderzoeken een gebiedsdekkende informatie
over de bodemkwaliteit. De onderzoeksopzet en rapportage is in samenspraak met
Rijkswaterstaat opgesteld. De resultaten zijn door hen bekeken en getoetst. Het eindoordeel
is dat vergunningverlening in het kader van de waterbodem aspecten mogelijk is.
5.9
Luchtkwaliteit
Sinds 15 november 2007 staan de hoofdlijnen voor regelgeving rondom luchtkwaliteitseisen
beschreven in de Wet milieubeheer (hoofdstuk 5 Wm, nu ook wel “Wet luchtkwaliteit”
genoemd). Het doel van de Wet luchtkwaliteit is het verbeteren van de luchtkwaliteit, zodat
in 2015 aan de Europese eisen wordt voldaan en huidige belemmeringen voor gewenste
ontwikkelingen zo veel mogelijk worden weggenomen. In deze “Wet” is opgenomen dat
indien aan minimaal één van de volgende voorwaarden wordt voldaan, luchtkwaliteitseisen
in beginsel geen belemmering kunnen vormen voor de realisatie van een ruimtelijk project:
–
Er is geen sprake van een feitelijke of dreigende overschrijding van een grenswaarde;
–
Een project leidt, al dan niet per saldo, niet tot een verslechtering van de luchtkwaliteit;
–
Een project draagt ‘niet in betekenende mate’ bij aan de luchtverontreiniging;
–
Een project past binnen het NSL (Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit),
of binnen een regionaal programma van maatregelen.
Huidige situatie
In het buitendijks gebied van de gemeente Lingewaard Bevinden zich geen zones waar zich
(dreigende) overschrijdingen van luchtkwaliteitsnormen voordoen. In het hele gebied wordt
voldaan aan de normen.
Conclusie toekomstige situatie
Uit onderzoek van LBP-Sight (R08562abA1.wg, 13 mei 2011) blijkt dat tijdens de aanleg
geen normen met betrekking tot luchtkwaliteit worden overschreden. Ook naderhand zal dit
tijdens de mogelijke exploitatie en recreatief gebruik niet optreden.
5.10
Externe veiligheid
Het externe veiligheidsbeleid richt zich op het beheersen van risico’s als gevolg van
ongevallen met gevaarlijke stoffen bij bedrijven, transportroutes en buisleidingen en bij
andere risicobronnen zoals vliegvelden en windturbines. Veelal worden de risico’s uitgedrukt
in de kans per jaar op sterfte als gevolg van de effecten bij een ongeval. Hierbij worden de
volgende grootheden en begrippen gehanteerd.
Het plaatsgebonden risico is gedefinieerd als de kans per jaar dat een onbeschermd persoon
die onafgebroken op dezelfde plaats verblijft, komt te overlijden als gevolg van een ongeval
met een potentieel gevaarlijke bron. Voor kwetsbare objecten (o.a. woongebieden en
gebouwen met grotere aantallen personen) geldt een grenswaarde van 10 -6 per jaar. Voor
beperkt kwetsbare objecten (solitaire woningen, bedrijfswoningen, bedrijfsgebouwen) geldt
een richtwaarde van 10-6 per jaar.
96
Het groepsrisico is gedefinieerd als de frequenties per jaar dat bepaalde aantallen personen
gezamenlijk komen te overlijden als gevolg van een ongeval. Het niveau van het
groepsrisico wordt (voor routes/buisleidingen) getoetst aan de volgende oriëntatiewaarde:
bij 10 of meer dodelijke slachtoffers ten hoogste 10-4 per jaar, bij 100 of meer dodelijke
slachtoffers ten hoogste 10-6 per jaar.
De oriëntatiewaarde is geen grens- of richtwaarde waaraan getoetst wordt; het bevoegd
gezag moet de hoogte van het groepsrisico verantwoorden: is het (rest)risico aanvaardbaar?
Hierbij moet bij bepaalde (stijging in) niveaus uitgebreid stil gestaan worden bij mogelijke
alternatieven, zelfredzaamheid van personen, mogelijkheden voor bestrijding en
hulpverlening en de mogelijke maatregelen om het groepsrisico te verminderen.
Voor het groepsrisico wordt de populatie in de omgeving van de risicobron meegenomen die
in het invloedsgebied ligt, ofwel het gebied dat begrensd wordt door de lijn waarop nog 1%
van de personen overlijdt als gevolg van een calamiteit met de bron. Bij LPG-tankstations en
voor hogedruk-aardgasleidingen geldt voor de omvang van het invloedsgebied 100%
letaliteit.
Tabel 5.4: Risicobronnen
PR Risicocontour 10-6
Categorie
Bronnen
Aardgastransport
leidingen
A505,
A507, 0 meter
N578-01, A524,
A533, A635
Groepsrisico
Informatiebron
Opmerkingen
Geen
Gasunie
Leidingen
liggen
ondergronds en in
buitengebied
Spoorwegen
Betuweroute
nvt
Vaarwegen
Pannerdensch
Kanaal
25 m uit rivieras
Geen toename
Neder-Rijn
25 m uit rivieras
Geen toename
In tunnel
IJssel
25 m uit rivieras
Geen toename
Autowegen
N325
17 m
geen
Buistransport
Structuurvisie
Buisleidingen
Bevi-bedrijven
LPG-station
Dienst Verkeer en
Scheepvaart
Rapport “externe
veiligheid risico's op
provinciale wegen
in Gelderland, jan
2011”
Betreft reservering
voor toekomstige
leidingen
110 m
geen
Niet aanwezig
plangebied
in
Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb)
Volgens het Besluit externe veiligheid buisleidingen (Bevb) dient bij het bouwen
(bestemmen) binnen het invloedsgebied van een hogedruk-aardgasleiding het
plaatsgebonden risico en het groepsrisico berekend worden. De berekening moet gebeuren
met het rekenpakket Carola aan de hand van leidinggegevens van de Gasunie en
populatiegegevens in het gebied voor de bestaande situatie en de plansituatie. In het kader
van de bestemmingsplanprocedure moet advies gevraagd worden aan de veiligheidsregio.
Belangrijkste criteria zijn:
–
kwetsbare objecten zijn niet toegestaan binnen de PR 10-6 contour;
–
in de Regeling externe veiligheid buisleidingen is bepaald dat uitgebreide
verantwoording van het groepsrisico niet nodig is bij een groepsrisico lager dan 0,1 maal
de oriëntatiewaarde of waarbij de toename van het groepsrisico minder is dan 10% en
de oriëntatiewaarde niet wordt overschreden.
97
Structuurvisie Buisleidingen 2011-2035
Het doel van de Structuurvisie is om ruimte vrij te houden in Nederland voor de aanleg van
toekomstige buisleidingen van nationaal en internationaal belang voor het transport van
gevaarlijke stoffen. Het hart van deze Structuurvisie is de visiekaart. Op de visiekaart heeft
het Rijk aangegeven waar het ruimte wil vrijhouden voor de nieuwe tracés van
transportbuisleidingen voor aardgas, olie(producten) en chemicaliën. Voor onderhavig
plangebied betreft het een strook dat samenvalt met het tracé van o.a. buisleiding A-635.
Aangezien er geen concrete plannen zijn om dit tracé binnen afzienbare termijn
daadwerkelijk te gaan gebruiken, de aard van de te transporteren stoffen en het ontwerp
van de buisleiding nog niet bekend zijn is het nog niet mogelijk de externe
veiligheidsaspecten van de toekomstige buisleidingen te beoordelen. Dit zal te zijner tijd
uitgevoerd dienen te worden in het kader van deze structuurvisie en de daar uit volgende
aanpassing van het bestemmingsplan.
A-663
A-507
A-505
Figuur 5.4: ligging aardgasleidingen en het invloedsgebied
Aardgasleidingen
In figuur 5.4 zijn de leidingen weergegeven die in het gebied liggen. De bruine arcering
geeft het invloedsgebied weer van de leidingen. In CAROLA zijn berekeningen uitgevoerd.
Hierbij zijn de aargastransportleidingen uit tabel 5.4 meegenomen in de risicostudie:
Tabel 5.4: Berekende aargastransportleidingen
Eigenaar
Leidingnaam
Diameter [mm]
Druk [bar]
Datum aanleveren gegevens
N.V. Gasunie
N-578-01
168.30
40
21-05-2012
N.V. Gasunie
A-505
914.00
66.20
21-05-2012
N.V. Gasunie
A-507
1067.00
66.20
21-05-2012
N.V. Gasunie
A-524
1219.00
66.20
21-05-2012
N.V. Gasunie
A-533
1219.00
66.20
21-05-2012
N.V. Gasunie
A-635
1219.00
66.20
21-05-2012
N.V. Gasunie
A-663
1219.00
79.90
21-05-2012
98
Plaatsgebonden risico
De afstand tot het bepalende risiconiveau (10 -6 per jaar) bedraagt 0 m. Dit vormt daarom
geen belemmering voor het plan.
Groepsrisico en verantwoording
Er zijn berekeningen voor het groepsrisico uitgevoerd voor de situatie zonder realisatie van
een camping bij Brouwketel en de situatie met camping. Daarbij zijn de uitgangspunten uit
tabel 5.5 gehanteerd:
Tabel 5.5 FN curve voor A-663
Label
Type
Buitengebied*
Wonen
Camping
Wonen
Aantal
Dichtheid
Percentage Personen
1.0
100 personen
Voor de helft van het jaar zijn de personen voor
100% aanwezig en buiten, zowel overdag als ’s
nachts.
Angeren*
Wonen
50.0
Steenfabriek
Werken
5.0
Huissens Waard*
* = deze dichtheden zijn gebaseerd op tabel 16.3 uit de Handreiking Verantwoording Groepsrisico, VROM, november 2007
Gezien de lage bevolkingsdichtheid binnen het invloedsgebied is er in de situatie zonder
camping geen sprake van enig groepsrisico. Met de aanwezigheid van de camping is er een
zeer beperkte stijging van het GR voor de leidingen A-507 en A-663, zoals te zien is in de
figuren 5.5 en 5.6.
Figuur 5.5 FN curve voor A-507
Figuur 5.6 FN curve voor A-663
99
Op basis van het lage niveau van het groepsrisico ten opzichte van de oriëntatiewaarde en
de beperkte stijging, kan met zekerheid gesteld worden dat een uitgebreide verantwoording
niet nodig is. Hieronder is een beperkte verantwoording opgenomen.
Personendichtheid
Binnen het invloedsgebied ligt een heel klein deel van het dorp Angeren. Per woning
Bevinden zich gemiddeld 2,4 personen (kengetal op basis van de Handreiking
Verantwoordingsplicht Groepsrisico, 2007). In totaal gaat het naar schatting om 100
personen. Voor de ontwikkeling van een camping is aangenomen dat 100 personen
gedurende de helft van het jaar continu aanwezig en buiten zijn, zowel dag als nacht. Dit is
een worst case benadering. Binnen het invloedsgebied levert dit een kleine bijdrage aan het
relatief lage groepsrisico.
Zelfredzaamheid
Ten aanzien van de zelfredzaamheid valt op te merken dat er in het invloedsgebied geen
groepen voorkomen die als verminderd zelfredzaam kunnen worden aangemerkt. Daarnaast
zijn er voldoende vluchtroutes in het gebied van de risicobron af gericht. De mogelijkheden
voor zelfredzaamheid zijn daarmee goed te noemen.
Bestrijdbaarheid
Ten aanzien van de bestrijdbaarheid geldt dat het plangebied goed bereikbaar is voor
hulpdiensten. Ook zijn er genoeg opstelplaatsen voor hulpdiensten aanwezig binnen het
plangebied.
Beleid Transport van gevaarlijke stoffen over spoor, water en weg
De aanpak voor transportwegen is opgenomen in de Circulaire Risiconormering vervoer
gevaarlijke stoffen. De circulaire beschrijft het beleid van de overheid over de afwegingen
van veiligheidsbelangen die een rol spelen bij het gevaar van gevaarlijke stoffen. De
circulaire vervalt per 31 juli 2012 aangezien dan het Besluit transportroutes externe
veiligheid (Btev) in werking treedt. De circulaire sluit al wel aan op het Btev, daarnaast is in
november 2008 is een ambtelijk concept van het Btev gepubliceerd. Onderhavige
bestemmingsplantoets is dus al uitgevoerd op basis van het Btev; met de daadwerkelijke in
werking treding daarvan veranderen de resultaten van de toets niet. In het Btev staan regels
op het gebied van externe veiligheid voor de ruimtelijke inrichting rond wegen, waterwegen
en spoorwegen met vervoer van gevaarlijke stoffen.
Bijvoorbeeld verplichte veiligheidsafstanden tot deze transportroutes. In de circulaire worden
de volgende stappen gezet in de beoordeling van het GR en het PR:
 achterhalen van de vervoerscijfers bij routebeheerder;
 indicatieve toetsing d.m.v. risicoatlassen en vuistregels; indien het aantal
vervoersbewegingen lager is dan de drempel, dan is geen kwantificering van
risiconiveaus nodig;
 indien berekeningen nodig zijn, dan dient dit te geschieden met het programma RBM II,
dan wel bij complexe situaties volgens de PGS-rapporten;
 toetsing aan streef-, richt- en grenswaarden voor het Plaatsgebonden Risico voor
bestaande situaties (aanwezige of toegestane ontwikkeling / bestaande
transportaantallen) en nieuwe situaties (nieuw/afwijking bestemmingsplan / wezenlijke
toename transportaantallen);
 toetsing aan de oriëntatiewaarde voor het groepsrisico en, bij overschrijding of
toename, verantwoording van het groepsrisico, zie hieronder.
100
Verantwoording van het groepsrisico: in de motivering bij het betrokken besluit moeten
naast een beschouwing van bovenstaande zaken de volgende gegevens worden
opgenomen:
 het groepsrisico;
 de aanwezige dichtheid van personen en de in de toekomst redelijkerwijs voorzienbare
dichtheid per hectare in het invloedsgebied;
 de aard en de omvang van gevaarlijke stoffen, nu en in de toekomst (10 jaar), die
specifiek bijdragen aan de overschrijding van de oriëntatiewaarde, alsmede de bijdrage
van de verschillende transportstromen aan het groepsrisico;
 de bijdrage van de aanwezige en de voorzienbare (10 jaar) (beperkt) kwetsbare
objecten aan de hoogte van het groepsrisico;
 de mogelijkheden tot beperking van het huidige en toekomstige groepsrisico en de
voor- en nadelen hiervan;
 de mogelijkheden van de voorbereiding op de bestrijding van, en de beperking van de
omvang van een ramp of zwaar ongeval als bedoeld in artikel 1 van de Wet rampen en
zware ongevallen;
 de zelfredzaamheid; de mogelijkheden voor personen die zich Bevinden in het
invloedsgebied om zich in veiligheid te brengen.
Het Basisnet geeft de verhouding aan tussen ruimtelijke ordening en de risico's van het
vervoer gevaarlijke stoffen over rijkswegen, hoofdvaarwegen en spoorwegen. Zo wordt
beschreven welke ruimtelijke ontwikkelingen wel en niet zijn toegestaan in het gebied tot
200 meter vanaf de infrastructuur. De transportroutes worden ingedeeld in drie categorieën,
waarbij een afweging wordt gemaakt tussen vervoer, ruimtelijke ontwikkelingen en
veiligheid:
 Op sommige routes krijgt het vervoer voorrang;
 Op andere routes krijgen de ruimtelijke ontwikkelingen voorrang;
 Op routes die belangrijk zijn voor zowel het vervoer als voor de ruimtelijke
ontwikkelingen, wordt in overleg met betrokkenen naar oplossingen gezocht.
De bouwbeperkingen worden vastgelegd in het Btev. Vooruitlopend daarop zijn de
Basisnetten Weg en Water al als bijlage bij de circulaire RNVGS opgenomen.
Spoorwegen
Het betreft hier uitsluitend de Betuweroute. Aangezien deze in een tunnel onder het
plangebied loopt, is het plaatsgebonden risico noch het groepsrisico relevant.
Vaarwegen
Het plangebied grenst aan het Pannerdensch Kanaal.
transporthoeveelheden aan gevaarlijke stoffen aangegeven
In
tabel
5.6
zijn
de
Tabel 5.6: Transportaantallen uit de Circulaire risico vervoer gevaarlijke stoffen
Vaarwegen
Categorie
Naamgeving
Zwart
Route Amsterdam-RijnPannerdensch Kanaal
Aantallen schepen met gevaarlijke stoffen voor berekening van het Groepsrisico
Type schepen
Binnenvaartschepen
LF1
8.303
LF2
9.063
LT1
0
GF3
0
GT3
0
Zwart: geen zeeschepen LF1/LF2: brandbare vloeistoffen, LT1/GT3: toxische vloeistoffen en gassen, GF3: brandbare gassen
Volgens het advies van Rijkswaterstaat c.q. de Dienst Verkeer en Scheepvaart (zie bijlage II)
kan de berekening van het plaatsgebonden risico langs vaarwegen, die deel uitmaken van
het Basisnet Water, achterwege blijven. De risicocontour bereikt de oever namelijk niet.
101
Verder stelt de Dienst dat een berekening van het groepsrisico dient te worden uitgevoerd,
met de hierboven vermelde vervoersintensiteiten. In de circulaire is aangegeven dat voor
inzicht in het groepsrisico niet altijd een kostbare kwantitatieve risicoanalyse noodzakelijk is
en dat na indicatieve toetsing kan blijken dat dit volstaat.
Basisnet Water
In het Basisnet Water zijn geactualiseerde prognoses opgenomen voor aantallen
vervoersbewegingen en worden de vaarwegen geclassificeerd. De Rijn is een vaarweg waar
in principe geen grens geldt voor de groei van het transport van gevaarlijke stoffen. In het
kader van het basisnet is wel vastgesteld dat bij een factor 2 groei van het vervoer, de
bepalende risicocontour nog steeds niet op de oever zal komen te liggen. Dit geldt ook voor
de aangehouden prognose voor de groei van het transport in de toekomst. De systematiek
uit het Basisnet Water voor de beoordeling van de groei van het vervoer en ruimtelijke
ontwikkelingen (RO) langs de route is samengevat in tabel 5.7.
Tabel 5.7: Overzicht beoordeling volgens Basisnet Water (rood kader: geldig voor de Rijn)
O.a. de Waal/Rijn
Bron: Definitief ontwerp basisnet water, Werkgroep Basisnet Water, versie 15 jan 2008
Naast risiconiveaus wordt in het basisnet aandacht gevraagd voor calamiteiten met
brandbare vloeistoffen (grootste categorie transporten) langs de oever van de route: het
Plasbrandaandachtsgebied (PBA). In deze zone kunnen nader eisen worden gesteld aan
constructies en brandveiligheidsvoorzieningen van gebouwen.
Plaatsgebonden risico en Plasbrandaandachtsgebied (PBA)
Uit de vervoersprognoses die in het kader van het Basisnet Water worden gehanteerd,
volgen de onderstaande risicogegevens voor de Waal en Rijn. Het scheepvaartverkeer over
de Rijn levert geen contouren op (10-6, 10-7 of 10-8 per jaar). Omdat er geen sprake is van
een toename van langdurig verblijf van personen dan wel van woningen door dit
bestemmingsplan in het betreffende gebied, is geen toename van het plaatsgebonden risico
aan de orde en vormt het plaatsgebonden risico geen probleem.
102
Het plasbrandaandachtsgebied is een zone van 25 m langs de oever. Ook dit vormt daarmee
geen probleem of aanleiding tot maatregelen. De effecten van brand/explosie kunnen het
plangebied wel bereiken.
Groepsrisico
De effecten van calamiteiten op de Rijn kunnen het plangebied bereiken. Dit betekent dat
een toename van de populatie bijdraagt aan het groepsrisico. In het kader van Basisnet
Water is bepaald dat het groepsrisico in een aantal gevallen niet hoeft te worden berekend.
Indien de bevolkingsdichtheid de in tabel 2 aangeven waarden niet overschrijdt, kan
berekening van het groepsrisico achterwege blijven. De bevolkingsdichtheid neemt door dit
bestemmingsplan niet toe en blijft ruim onder de in tabel 2 aangegeven waarden aangezien
het buitengebied betreft met slechts enkele woningen.
Autowegen
Het betreft hier de N325 (Pleijroute). Op basis van het rapport 'Externe veiligheidsrisico's op
provinciale wegen in Gelderland (provincie Gelderland, januari 2011)' is het plaatsgebonden
risico bepaald. De PR-contour ligt aan weerszijden van deze weg op 17 meter afstand van
het hart van de weg. Binnen deze afstand worden geen nieuwe ontwikkelingen mogelijk
gemaakt in dit bestemmingsplan. Er is derhalve geen verandering van het plaatsgebonden
risico aan de orde. Met betrekking tot het groepsrisico kan worden opgemerkt dat het hier
alleen buitengebied betreft, waardoor het aspect groepsrisico niet relevant is.
LPG tankstation Ir. Molsweg 1 Huissen
LPG tankstations vallen onder het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) en de
ReviRegeling externe veiligheid inrichtingen (Revi). In de regeling staan regels over de
veiligheidsafstanden en berekening van het plaatsgebonden risico en het groepsrisico. Op
grond van het Bevi zijn in de Revi voor een aantal bedrijfscategorieën (zoals LPGtankstations, ammoniakkoelinstallaties, opslagplaatsen) vaste veiligheidsafstanden
opgenomen. In dit geval 110 m vanaf het vulpunt. Binnen deze afstand worden geen
nieuwe kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten mogelijk gemaakt in dit bestemmingsplan.
Er is derhalve geen verandering van het plaatsgebonden risico aan de orde.
Het invloedsgebied groepsrisico van het LPG tankstation is gelegen over een klein deel van
het bestemmingsplan. Hierdoor moet een groepsrisico beoordeling plaatsvinden. Het betreft
hier echter alleen buitendijks landbouwgebied. Hier wonen geen mensen. Het aspect
groepsrisico is daardoor niet relevant.
Conclusie plaatsgebonden risico
Voor wat betreft het plaatsgebonden risico is geen sprake van overschrijdingen bij alle
aanwezige risicobronnen.
Conclusie groepsrisico
Binnen het invloedsgebied van de bestaande aardgasleidingen is een camping gelegen.
Berekeningen tonen aan dat de vaststelling van het bestemmingsplan echter niet leidt tot
een significante verhoging van het groepsrisico. Het groepsrisico is verantwoord. Voor de
overige risicobronnen die in het plangebied aanwezig zijn is het groepsrisico niet relevant
aangezien het bestemmingsplan grotendeels buitendijks landbouwgebied betreft. Hier
wonen, behalve bij de Brouwketel, geen mensen.
103
6
JURIDISCHE TOELICHTING
6.1
Algemeen
In dit hoofdstuk is aangegeven hoe het ontwerp, beleid en de planuitgangspunten zijn
vertaald in de verbeelding en regels. Daarnaast is tevens een beknopte toelichting op het
juridisch kader opgenomen. Dit bestemmingsplan is immers tevens belangrijk in relatie tot
wetgeving op het gebied van natuur, water en ontgrondingen. Het is opgesteld aan de hand
van de Standaard Vergelijkbare Bestemmingsplannen 2008 (SVBP2008).
Wat is een bestemmingsplan?
Het bestemmingsplan komt voort uit de Wet ruimtelijke ordening. Het is een instrument
voor het voeren van ruimtelijk beleid en is een middel waarmee functies aan gronden
worden toegekend. De Wet ruimtelijke ordening volgt het principe van toelatingsplanologie.
Het wordt de grondgebruiker (eigenaar, huurder etc.) toegestaan om de functie die het
bestemmingsplan geeft uit te oefenen. Dit houdt in dat:
–
de grondgebruiker niet kan worden verplicht om een in het bestemmingsplan
aangewezen bestemming ook daadwerkelijk te realiseren, en
–
de grondgebruiker geen andere functie mag uitoefenen in strijd met de gegeven
bestemming en/of de overgangsbepalingen.
Een bestemmingsplan bestaat uit een toelichting, verbeelding en regels. De toelichting heeft
geen juridisch bindende werking, maar is belangrijk voor een goede interpretatie en
toepassing van het bestemmingsplan. De toelichting gaat in op de noodzaak, de
onderzoeken en het beleid die aan het bestemmingsplan ten grondslag liggen. De Wet
ruimtelijke ordening staat niet los van andere wetten en regels. Vandaar dat in de toelichting
van een bestemmingsplan ook de ecologische, economische, milieu-hygiënische en
juridische haalbaarheid moet worden aangetoond.
De verbeelding en regels vormen samen het juridisch bindende gedeelte van het
bestemmingsplan. Beide planonderdelen moeten in samenhang worden toegepast. De
verbeelding is een kaart van de gronden met bestemmingsvlakken. De bestemmingen zijn
gekoppeld aan bijbehorende regels. In de regels staan bepalingen voor gebruik, bebouwing
en het verrichten van werken. Het uitgangspunt is dat het plan niet meer regelt dan
noodzakelijk is. De bij de bestemmingen horende bouw- en gebruiksregels zijn daarom waar
mogelijk beperkt in aantal en in mate van gedetailleerdheid.
Relatie Wabo
De regels zijn mede bepalend voor het verlenen van vergunningen in het kader van de
Wabo. De Wabo combineert wet- en regelgeving op het gebied van Milieubeheer,
Bouwverordening, Woningwet en Monumentenwet. Ook vergunningen en ontheffingen op
grond van de Wet ruimtelijke ordening (Wro) vallen onder de Wabo. Veel toestemmingen en
vergunningen die voorheen apart geregeld waren, zijn opgenomen in de Wabo. Hierdoor is
voor één project nog maar één omgevingsvergunning nodig, die toestemming geeft voor
alle benodigde activiteiten. Een aantal vergunningen/toestemmingen is opgegaan in de
omgevingsvergunning, zoals de bouwvergunning, binnenplanse ontheffing, sloopvergunning
en aanlegvergunning. De hierbij behorende inhoudelijke toetsingskaders zijn niet gewijzigd.
In de regels is de terminologie aangepast aan de Wabo. De ontheffing heet nu
'omgevingsvergunning voor het afwijken'. De bouwvergunning heet 'omgevingsvergunning
voor het bouwen'. De sloop- en aanlegvergunning zijn gewijzigd in 'omgevingsvergunning
voor het slopen' respectievelijk 'omgevingsvergunning voor het aanleggen'.
104
Verbeelding en de wijze van bestemmen
De analoge verbeelding bestaat uit één kaartblad met een bijbehorende legenda. De digitale
verbeelding is in te zien op www.ruimtelijkeplannen.nl. Op de verbeelding hebben alle
binnen het plangebied gelegen gronden een bestemming gekregen. Als uitgangspunt geldt
daarbij dat de bestemming overeenstemt met het bestaande (legale) gebruik van de
betreffende gronden. Wanneer aannemelijk is dat het bestaande gebruik binnen binnen de
planperiode veranderd is de toekomstige bestemming aangegeven.
Voor de ondergrond van de verbeelding is gebruik gemaakt van de Grootschalige Basiskaart
van Nederland (GBKN, 2008), waar nodig aangevuld met inmetingen, de kadastrale kaart en
gegevens aan de hand van luchtfoto’s. Straatnamen en huisnummers zijn op de kaart
weergegeven. De analoge kaart is op een schaal van 1:5000 geplot. Op de verbeelding
staan de bestemmingen van de gronden op twee manieren aangeven:
6.2
–
Via een (enkel)bestemming. Met de bestemming wordt aangegeven voor welke
gebruiksdoelen of functies de betreffende gronden mogen worden aangewend. Deze
functies zijn in de zogenaamde bestemmingsregels vastgelegd.
–
Via een dubbelbestemming. Een dubbelbestemming wordt aan gronden toegekend
naast de daarvoor aangegeven (enkel)bestemming, zodat voor dezelfde gronden
meerdere bestemmingen naast elkaar kunnen gelden. In de bijbehorende
bestemmingsregels wordt de verhouding tussen de doeleinden (functies) van de beide
bestemmingen aangegeven. Ook worden in de bestemmingsregels bij de
dubbelbestemming vaak extra bepalingen ter aanvulling of beperking op/van de
gebruiks- of bouwmogelijkheden van de (enkel)bestemming opgenomen.
–
Aanvullend op de bestemmingen worden ‘aanduidingen’ gebruikt. De juridische
betekenis die aan de aanduidingen is toegekend, is in de regels weergegeven. Er bestaan
twee soorten aanduidingen:gebiedsaanduidingen en functieaanduidingen. Met een
functieaanduiding gaat het meestal om een specificatie van de gebruiksmogelijkheden
binnen één bepaalde bestemming of een gedeelte daarvan. Bij een gebiedsaanduiding,
die vaak een gebied met meerdere bestemmingen beslaat, gaat het vaak om een
bescherming van specifieke,veelal sectorale belangen. Er worden ook gebruiksdoelen
mee aangeduid die zich over meerdere bestemmingen uitstrekken en niet met elk van
de bijbehorende bestemmingen apart een functionele relatie hebben. Bij een aanduiding
worden regels opgenomen gericht op de specifieke functieaanduiding (bijv. een
maximale oppervlaktemaat) dan wel gericht op specifieke, te beschermen waarden of
belangen binnen een gebiedsaanduiding.
Juridische planopzet
De bouw- en gebruiksmogelijkheden zijn bij relevante bestemmingen mede geregeld, via de
dubbelbestemmingen 'Waterstaat-Waterkering' en 'Waterstaat-Waterstaatkundige functie'.
Deze zijn afgestemd op de doelstelling van de beleidslijn Grote Rivieren, namelijk: het
waarborgen van de berging- en afvoercapaciteit van hoog oppervlaktewater, sediment en ijs
en het vergroten van de afvoercapaciteit. Ten behoeve daarvan is binnen bijna alle
bestemmingen een omgevingsvergunningenstelsel opgenomen voor werkzaamheden die de
afvoer van water of de vergroting van de afvoercapaciteit kunnen belemmeren. Ook kunnen
hiervoor nadere eisen worden gesteld.
Op verzoek van Rijkswaterstaat is daarnaast ook nog in de Algemene gebruiksregels (artikel
19) een bepaling opgenomen over het tegengaan van ongewenste opgaande begroeiing
met een hoogte van meer dan 30 cm gedurende de periode 1 november tot en met 31
maart. Als deze begroeiing, buiten de zones aangegeven op de kaart opgaand groen (bijlage
van de regels), in deze periode is aangetroffen is dit aangemerkt als strijdig gebruik.
105
Verder is de omschrijving van de bestemmingen Agrarisch met waarden, Water, Recreatie en
de bestemming Natuur afgestemd op het feit dat de gronden zijn gelegen binnen een
Natura 2000-gebied en binnen de Ecologische Hoofdstructuur. De regels zijn verdeeld over
4 hoofdstukken:
Inleidende regels
In dit hoofdstuk worden begrippen verklaard die in de regels worden gebruikt (artikel 1). Dit
gebeurt om een eenduidige uitleg en toepassing van de regels te waarborgen. Ook is
bepaald de wijze waarop gemeten moet worden bij het toepassen van de regels (artikel 2).
Bestemmingsregels
In dit hoofdstuk zijn de bepalingen van de bestemmingen opgenomen. Per bestemming is
het toegestane gebruik van de gronden geregeld. Dubbelbestemmingen zijn ook in dit
hoofdstuk opgenomen. Ieder artikel kent in beginsel een vaste opzet. Eerst wordt het
toegestane gebruik geformuleerd in de bestemmingsomschrijving. Vervolgens zijn
bouwregels opgenomen. Aansluitend volgen afwijkingsbevoegdheden met betrekking tot
bouw- en/of gebruiksregels. Ten slotte zijn eventueel een omgevingsvergunningstelsel en/of
wijzigingsbevoegdheden opgenomen. Belangrijk om te vermelden is dat naast de
bestemmingsbepalingen ook in andere artikelen relevante informatie staat die in relatie tot
een bestemming mede gelezen en geïnterpreteerd moet worden.
Algemene regels
In dit hoofdstuk zijn bepalingen opgenomen met een algemeen karakter. Ze gelden dus voor
het hele plan. Het zijn achtereenvolgens een antidubbeltelbepaling, algemene bouwregels,
gebruiksregels, aanduidingsregels, afwijkingsregels, wijzigingsregels en procedureregels.
Overgangs- en slotregels
In het laatste hoofdstuk zijn overgangs- en een slotregel opgenomen. Deze regels zijn
vanwege hun meer bijzondere karakter in een apart hoofdstuk opgenomen.
6.3
Bestemmingen
Agrarisch met waarden
Ter bescherming van de aanwezige landschappelijke waarden in het agrarisch gebied is de
bestemming ‘Agrarisch met waarden’ opgenomen. Hier voor is een regeling opgenomen die
voorziet in het vereiste van een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken, geen
bouwwerk zijnde, of werkzaamheden. Binnen deze bestemming is eveneens natuur en
natuurontwikkeling mogelijk.
Natuur
Deze bestemming heeft tot doel om de landschappelijke en ecologische waarden van de
uiterwaarden te behouden en te versterken. De uiterwaarden hebben een belangrijke
natuurfunctie en maken deel uit van de Natura 2000 en de EHS. Binnen deze gebieden is
momenteel geen bebouwing aanwezig en is ook geen bebouwing voorzien. De gronden met
de bestemming Natuur zijn tevens bestemd voor agrarisch medegebruik en extensieve
recreatie met bijbehorende paden en wegen.
Met het oog op de bescherming van de diverse waarden is een regeling opgenomen die
voorziet in het vereiste van een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken, geen
bouwwerk zijnde, of werkzaamheden.
106
Bedrijventerrein
Op dit moment Bevinden zich twee bedrijventerreinen binnen de Huissensche Waarden.
Voor het bestemmingsplan Looveer blijft een separaat bestemmingsplan van toepassing. Dit
terrein is niet opgenomen in dit bestemmingsplan. In dit bestemmingsplan zijn wel de
bedrijven op het Scherpekampterrein opgenomen. De bebouwingsregeling voor
bedrijfsbebouwing is overgenomen uit het nu vigerende plan, geactualiseerd en afgestemd
op de Beleidslijn grote rivieren.
Water
De rivier, het Pannerdensch Kanaal, het Zwanewater, de ontzanding en bestaande
hoofdwatergangen krijgen een eigen bestemming ‘Water’. De overige watergangen, zoals
sloten en greppels, worden meegenomen als functie binnen de desbetreffende
hoofdbestemming.
Recreatie
Hierin is het strand bij het Zwanewater opgenomen. Ook is een klein bouwvlak opgenomen
ten behoeve van de bestaande voorzieningen van de surfclub.
Verkeer
Hierin zijn de in het gebied aanwezige wegen ontsluitingswegen (onder andere Pleijroute,
Looveer en Scherpekamp) als zodanig bestemd.
Waarde – Archeologie
Dit is een dubbelbestemming hetgeen betekent dat het behoud van de archeologische
waarden voor de ontwikkelingsmogelijkheden van de onderliggende bestemming gaat. Pas
als de archeologische waarden voldoende zijn onderzocht en afgewogen kan gebruik
worden gemaakt van de ontwikkelingsmogelijkheden op grond van de onderliggende
bestemming. Met het oog op de bescherming van de diverse waarden is een regeling
opgenomen die voorziet in het vereiste van een omgevingsvergunning voor het uitvoeren
van werken, geen bouwwerk zijnde, of werkzaamheden.
Waterstaat-waterkering
De voor deze dubbelbestemming aangewezen gronden zijn primair bedoeld voor de
bescherming van de waterkering. Werken en werkzaamheden zijn alleen toegestaan na het
verlenen van een omgevingsvergunning
Waterstaat – Waterstaatkundige functie
Deze dubbelbestemming is gebruikt om de waterbergende, watervoerende en waterkerende
functie van de uiterwaarden te beschermen. Deze bestemming gaat in conflicterende
situaties dus voor op de onderliggende bestemming. Daar waar vanwege de
waterstaatsdoeleinden doorstroming is gewenst, maar de natuur zich zodanig ontwikkelt dat
die doorstroming wordt belemmerd, kan uit hoofde van de waterstaat worden ingegrepen
ten koste van de natuur. Met het oog op de bescherming van de diverse waarden is een
regeling opgenomen die voorziet in het vereiste van een omgevingsvergunning voor het
uitvoeren van werken, geen bouwwerk zijnde, of werkzaamheden.
Leiding-Gas, Leiding-Riool, Leiding-Hoogspanningsverbinding, Leiding-Water en LeidingLeidingstrook
Hiermee worden de hoogspanningsverbindings-, riool-, gasleidingen en een extra
107
reserveringszone voor toekomstige leidingen beschermd. Daarmee moet worden voorkomen
dat er gevoelige activiteiten plaatsvinden onder of bij de leidingen die gevaar voor personen
en goederen opleveren of die het leidingentransport en onderhoud bij deze leidingen
belemmeren. Met het oog op de bescherming van de diverse waarden is een regeling
opgenomen die voorziet in het vereiste van een omgevingsvergunning voor het uitvoeren
van werken, geen bouwwerk zijnde, of werkzaamheden. Deze is niet van toepassing op de
werken die nodig zijn in het kader van het project Huissensche Waarden. Deze zijn immers
afgestemd met de leidingbeheerders. Ook zal hiermee tijdens de uitvoering regelmatig
overleg gevoerd worden.
Wonen
Het huidige en toekomstige gebruik van de woning met bedrijf op de Brouwketel is met
deze bestemming vastgelegd. Dit is de enige woning in het plangebied. Het pand kan zowel
gebruikt worden als woning met bedrijf als kantoor en ontvangstruimte tijdens en ten
behoeve van de uitvoering van het plan. Het bevoegd gezag (het college) heeft na afloop
van de winning en inrichting de mogelijkheid, om onder voorwaarden bij de Brouwketel
horeca- en recreatieve functies toe te staan. De bouwmogelijkheden kunnen daartoe
verruimd worden. Deze zijn gebaseerd op het vigerende plan en een éénmalige uitbreiding
in het kader van de beleidslijn grote rivieren (artikel 6d toets).
6.4
Algemene regels
Ter bescherming van de aanwezige waarden in het plangebied is bij veel bestemmingen een
omgevingsvergunningstelsel opgenomen. Specifieke inrichtingsactiviteiten, niet bestaande
uit bouwen, worden daardoor aan een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken
en werkzaamheden gebonden. Bij de maatvoeringen in dit bestemmingsplan is ten behoeve
van de flexibiliteit een algemene afwijkingsmogelijkheid van 10% opgenomen. Ook is een
algemene ontheffing opgenomen voor overschrijding van bouw- en aanduidingsgrenzen
met 10 m indien meetverschillen dit noodzakelijk maken. Deze bepaling is overigens niet van
toepassing op de bebouwingsoppervlakten bij de bedrijven. Deze zijn gemaximeerd in een
tabel die als bijlage bij de regels is toegevoegd.
Anti-dubbeltelbepaling
Deze bepaling is opgenomen om te voorkomen dat, wanneer volgens een bestemmingsplan
bepaalde gebouwen en bouwwerken niet meer dan een bepaald deel van een bouwperceel
mogen beslaan, het opengebleven terrein nog eens meetelt bij het toestaan van een ander
gebouw of bouwwerk, waaraan een soortgelijke eis wordt gesteld. In het Besluit ruimtelijke
ordening is hiervoor een standaard bepaling opgenomen. Het Bro verplicht om deze
bepaling in het bestemmingsplan op te nemen.
Algemene gebruiksregels
Deze algemene gebruiksregels geven aan welke soorten gebruik in ieder geval worden
gezien als gebruik in strijd met het bestemmingsplan. Deze bepaling is van toepassing op het
gebruik binnen alle in het plan voorkomende bestemmingen.
Algemene wijzigingsregels
In deze regels wordt aan het bevoegd gezag de bevoegdheid gegeven om bestemmings-,
bouw- en aanduidingsgrenzen, zoals aangegeven op de verbeelding, te wijzigen. De bij
wijziging in acht te nemen voorwaarden zijn bij de regels aangegeven.
108
Algemene aanduidingsregels
Deze regels hebben betrekking op de volgende gebiedsaanduidingen:
Geluidzone-industrie.
Deze aanduiding is bedoeld om de vastgestelde geluidszones rond het Looveer en de
noordelijk, in Arnhem, gelegen bedrijfsterreinen te waarborgen. Het gaat hierbij vooral om
het weren van nieuwe geluidgevoelige ontwikkelingen en het instandhouden van de
geluidruimte voor bedrijven;
Ontgrondingsgebied.
Deze aanduiding is bedoeld om rivierverruiming, natuurontwikkeling, de winning van
delfstoffen en herinrichting binnen de kaders van de ontgrondingsvergunning voor de
Huissensche Waarden mogelijk te maken. De beoogde eindbestemming geldt als basis voor
de aanduiding en komt overeen met het inrichtingsplan. De in het plangebied voorgenomen
ontgrondingen met de bijbehorende eindafwerking leiden tot realisering van de op de
betreffende gronden gelegde bestemmingen Natuur en Water. De bestemmingen Natuur en
Water bepalen dus het planologische eindbeeld, zoals vastgelegd in dit bestemmingsplan.
Na afronding van de activiteit ontgronding en de inrichting van de gronden voor natuur en
water is het planologisch eindbeeld ontstaan conform het bestemmingsplan. De ontgronding
betreft één samenhangende zich over meerdere bestemmingen uitstrekkende activiteit die
verder geen andere relatie met de voorgestelde eindbestemmingen heeft dan hiervoor is
aangegeven. De ontgronding van het gebied zal zich ten minste over de planperiode
uitstrekken. Voor die delen van de bestemmingen Natuur en Water waar de ontgronding is
voltooid en de bestemmingen zijn gerealiseerd, heeft de activiteit ontgronding voor de
betreffende delen van de bestemmingen geen betekenis meer en daarmee is de onderlinge
relatie geëindigd. Vanwege het ontbreken van een blijvende relatie van de activiteit
ontgronding met de ‘eronder’ aanwezige bestemmingen en het feit dat de activiteit niet
verbonden is met een enkele bestemming, maar zich over meerdere bestemmingen uitstrekt,
is in dit bestemmingsplan gekozen voor de gebiedsaanduiding ‘ontgrondingsgebied';
Jachthaven.
Deze aanduiding is bedoeld om de aanleg van een jachthaven met maximaal 400 ligplaatsen
en daarbij behorende overwegend drijvende voorzieningen mogelijk te maken. Omdat
realisatie geleidelijk aan zal plaatsvinden, de planvorming bijgesteld moet kunnen worden en
pas kan plaatsvinden als de zandwinning behoorlijk gevorderd is, is niet gekozen voor een
gedetailleerde bestemming. Volstaan is met het vastleggen van de belangrijkste onderdelen
van de haven. De activiteit ‘jachthaven’ strekt zich uit over de bestemmingen Water en
Natuur en kent één allesomvattende regeling, die betrekking heeft op de gronden binnen
beide bestemmingen tezamen, zoals met betrekking tot het aantal ligplaatsen en de
maximale oppervlakte aan gebouwen. Om die reden is gekozen voor de
bestemmingsoverschrijdende gebiedsaanduiding ‘jachthaven';
Milieuzone – Grondwaterbeschermingsgebied.
Deze aanduiding is bedoeld voor de bescherming van het grondwater en waterwingebied.
109
Vrijwaringszone – dijk – 1
De gronden ter plaatse van de aanduiding 'vrijwaringszone – dijk 1' zijn mede bestemd voor
de bescherming, onderhoud en instandhouding van de primaire waterkering. In deze zone,
ook wel beschermingszone van de primaire waterkering genoemd, mag niet worden
gebouwd, met uitzondering van bouwwerken ten dienste van de dijk.
Vrijwaringszone – dijk – 2
De gronden ter plaatse van de aanduiding 'vrijwaringszone – dijk 2' zijn mede bestemd voor
de bescherming, onderhoud en instandhouding van de primaire waterkering. In deze zone,
ook wel buitenbeschermingszone van de primaire waterkering genoemd, mag niet worden
gebouwd, met uitzondering van bouwwerken ten dienste van de dijk.
Vrijwaringszone – dijk – 3
De gronden ter plaatse van de aanduiding 'vrijwaringszone - dijk' zijn mede bestemd voor de
bescherming van de waterkering en kunstwerken ten behoeve van de waterhuishouding.
Vrijwaringszone – dijk 3, betreft de zone waar de secundaire waterkering, de zomerkade is
gelegen. Op deze gronden mag niet worden gebouwd, met uitzondering van bouwwerken
ten dienste van de dijk.
Tunnel
Deze aanduiding is gelegd op de gronden waaronder de tunnel voor de Betuwelijn onder
het Pannerdens Kanaal en bijbehorende uiterwaarden aan de Huissense oeverzijde is
aangelegd. Met het oog op de bescherming van de tunnel is bepaald dat bebouwing binnen
de aanduiding uitsluitend mag worden opgericht met toepassing van een
afwijkingsbevoegdheid en na vooraf ingewonnen advies van de tunnelbeheerder. De tunnel
doorsnijdt meerdere bestemmingen: Natuur, Water, Agrarisch met waarden, Verkeer en
Bedrijventerrein. De tunnel c.a. is een bouwwerk dat geen functionele relatie heeft met elk
van de ‘erboven’ gelegen bestemmingen afzonderlijk. Om die reden is gekozen voor een
bestemmingsoverschrijdende gebiedsaanduiding.
Vrijwaringszone – weg
De gronden ter plaatse van de aanduiding ‘vrijwaringszone – weg' zijn, behalve voor de
andere daar voorkomende bestemming(en), mede bestemd voor de reservering van een
zone zoals omschreven in artikel 2.7.3 lid 1 van het Besluit algemene regels ruimtelijke
ordening (Barro) en artikel 3.1 van de Regeling algemene regels ruimtelijke ordening (Rarro).
In de regels zijn per aanduiding, daar waar relevant, bouwmogelijkheden en een
omgevingsvergunningstelsel opgenomen.
Algemene afwijkingsregels
In dit artikel is met het oog op de gewenste flexibiliteit aan het bevoegd gezag de
bevoegdheid gegeven om in bepaalde gevallen op ondergeschikte onderdelen van het
bestemmingsplan af te wijken. De voorwaarden die bij toepassing van deze bevoegdheid in
acht moeten worden genomen, zijn vermeld.
Algemene procedureregels
In de Wabo en Algemene wet bestuursrecht staat aangegeven dat de procedure met
betrekking tot een besluit tot toepassen van de bevoegdheid tot het verlenen van een
omgevingsvergunning gevolgd dient te worden. Dit hoeft, in tegenstelling tot de periode
vóór de Wabo, niet meer in de regels opgenomen te worden. In dit artikel resteren
110
momenteel alleen de procedureregels met betrekking tot de bevoegdheid nadere eisen.
Overgangsrecht en slotregel
In de regel overgangsrecht wordt qua gebruik en aanwezige bouwwerken vorm en inhoud
gegeven aan het overgangsrecht. Het overgangsrecht is rechtstreeks overgenomen uit artikel
3.2.1 en 3.2.2 van het Besluit ruimtelijke ordening. De grootste verandering ten opzichte
van de tot voor kort gebruikelijke overgangsregels is dat de peildatum voor bouwen en
gebruik, gelijk is getrokken.
Ook voor het bouwen is nu de datum van inwerkingtreding van het bestemmingsplan
beslissend. Dat was voorheen de datum van de terinzagelegging van het
ontwerpbestemmingsplan. De wetgever heeft met die gelijkschakeling beoogd
eenduidigheid te scheppen.
Bij het tenietgaan van bouwwerken die onder het overgangsrecht vallen bestaat de
mogelijkheid om terug te bouwen als deze tenietgaan als gevolg van een calamiteit. Onder
een calamiteit wordt hier verstaan: een verwoesting door een onvermijdelijk, eenmalig,
buiten schuld van de indiener van de bouwaanvraag veroorzaakt onheil.
De slotregel bevat de titel van het plan.
111
7
UITVOERING
7.1
Plantoetsing en handhaving
Het bestemmingsplan is bindend voor zowel de overheid als de burger. De primaire
verantwoordelijkheid voor controle en handhaving van de regels in het bestemmingsplan ligt
bij de gemeente. Het handhavingsbeleid van de gemeente Lingewaard vormt de basis van
de handhaving binnen de gemeentelijke grenzen. Handhaving kan worden omschreven als
elke handeling die erop gericht is de naleving van regelgeving te bevorderen of een
overtreding te beëindigen. Het doel van handhaving is om de bescherming van mens en
omgeving te waarborgen tegen ongewenste activiteiten en overlast. In het kader van het
bestemmingsplan heeft regelgeving met name betrekking op de Wet ruimtelijke ordening en
de Wabo. Bij overtreding van deze regels kan gedacht worden aan bouwen zonder
vergunning, bouwen in afwijking van een verleende vergunning en het gebruik van gronden
en opstallen in strijd met de gebruiksregels van het bestemmingsplan of een
omgevingsvergunning.
Uitvoering van bestemmingsplannen dient strikt te worden toegepast en gehandhaafd,
omdat met het bestemmingsplan het waarborgen en verbeteren van het leefmilieu kan
worden aangestuurd. Een recent bestemmingsplan met duidelijke en hanteerbare regels
maakt handhaving eenvoudiger. Wat hierbij wel noodzakelijk is zijn eenduidige en
eenvoudige bestemmingsplanbepalingen die goed werkbaar zijn. De doeleinden
omschrijving is daarbij belangrijk. Een duidelijke uitleg in de toelichting van het
bestemmingsplan van de voorkomende bestemmingen kan verwarring en interpretatie
verschillen voorkomen.
7.2
Planschade
Bij het opstellen van het bestemmingsplan is zoveel mogelijk rekening gehouden met de
belangen en bestaande rechten van eigenaren/gebruikers in het plangebied. Het is echter
onmogelijk om aan alle wensen tegemoet te komen. (Rechts)personen die aantoonbaar, als
gevolg van het bepaalde in dit bestemmingsplan, inkomensderving of waardedaling van
onroerende zaken gaan ervaren kunnen recht hebben op planschade. De gemeenteraad en
de rechter kunnen dit, op aanvraag en na beoordeling door deskundigen, toekennen. De
tegemoetkoming kan overigens ook op andere wijze, bijvoorbeeld verwerving, geregeld
worden. Met BTM is een planschadeovereenkomst gesloten. BTM vergoedt aan een
aanvrager, na de vereiste beoordeling, mogelijke planschade als gevolg van planologische
wijzigingen in het gebied die een nadelig gevolg hebben.
7.3
Economische uitvoerbaarheid
De ontwikkeling van de Huissensche Waarden is een initiatief van BTM. De totale
projectkosten, zoals voor planvorming, onderzoek, verwerving, tegemoetkoming in
planschade en realisatie van dit project komen voor rekening en risico van de initiatiefnemer.
De exploitatie en financiële haalbaarheid zijn in het kader van opname in het basispakket
van de PKB Ruimte voor de Rivier door BTM diverse malen aangetoond en mede
gecontroleerd door Provincie en Rijkswaterstaat.
De door de gemeente te maken kosten die samenhangen met procedures voor
vergunningen, het bestemmingsplan, onteigening en realisatie van het project worden
middels een uitvoeringsovereenkomst op BTM verhaald. Voor de gemeente is het
kostenverhaal op deze wijze anterieur voldoende verzekerd en is het in procedure brengen
van een exploitatieplan niet noodzakelijk.
112
7.4
Procedurele uitvoerbaarheid
Voor dat begonnen zal worden met de werkzaamheden moet voldaan zijn aan alle wettelijke
procedure verplichtingen. De benodigde vergunningen en ontheffingen zullen tijdig moeten
zijn verleend. Om de samenhang te bewaren zullen de vergunningenprocedures zoveel
mogelijk synchroon lopen met het bestemmingsplan. Hier toe zijn, op basis van de
Ontgrondingenwet en Wabo, coördinatie afspraken gemaakt met de betrokken overheden.
7.5
Verwerving en onteigening
Verwerving
In dit inrichtingsplan is, rekening houdend met relevante ruimtelijke en rivierkundige
randvoorwaarden en eisen met betrekking tot ecologische en economische haalbaarheid, het
uiterste gedaan om grondverwerving c.q. onteigening tot een minimum te beperken. In dit
nieuwe bestemmingsplan voor de Huissensche Waarden zijn daarmee de belangen van
betrokken grondeigenaren zoveel mogelijk gerespecteerd.
Verwerving noordelijk deel en gebied direct langs de winterdijk
De gronden in het noordelijk deel en het gebied tussen de nieuwe zomerdijk en winterdijk,
met uitzondering van de bestaande en nieuwe strang, blijven grotendeels agrarisch in
gebruik. Verwerving is niet nodig voor de uitvoering van het project. Daar waar wenselijk
kunnen wel beheersafspraken worden gemaakt. De huidige eigenaren kunnen hun
eigendom behouden. Er zijn geen consequenties voor de bedrijfsvoering. Daar waar
beperkte aanpassingen wenselijk zijn, zoals herstel en verbetering van de zomerdijk, blijven
de eigendomsverhoudingen en de gebruiksmogelijkheden gelijk. BTM zal in samenspraak
met het waterschap afspraken met de betrokken eigenaren maken over de uitvoering van
deze werken.
Verwerving Middendeel
Het overgrote deel van de gronden die nodig zijn voor de ontwikkeling van de Huissensche
Waarden liggen in het middendeel. BTM heeft hiervoor koop- en leveringsovereenkomsten
gesloten. In een aantal gevallen worden in het middendeel en het gebied tussen de nieuwe
zomerdijk en winterdijk ook gronden geruild. Op veel gronden rusten kortlopende
pachtcontracten. Bij een kleiner deel is sprake van langlopende pacht. In het gebied van de
ontgrondingen worden pachtcontracten, conform wettelijke regelingen, beëindigd bij
bestemmingswijziging en/of bij aanvang van de werkzaamheden binnen het betrokken
perceel.
De gebieden die buiten de nieuwe zomerdijk komen te liggen worden overwegend als
natuurgebied ingericht. In dit deel zullen pachtcontracten eveneens vervallen en worden,
binnen de kaders van het beheerplan, beheersovereenkomsten aangegaan met lokale
agrariërs. Momenteel vinden al herschikkingen en ruilingen van gronden plaats. De gevolgen
voor de betrokken eigenaren en gebruikers zijn daardoor qua bedrijfsvoering positief of zeer
beperkt.
Één klein deel van de gronden in en rondom de toekomstige zandwinplas is (nog) niet in
eigendom van BTM. Deze gronden vormen wel een onontbeerlijk onderdeel van het plan.
Deze gronden zijn in bezit bij de enige agrariër met een huisperceel in de Huissensche
Waarden. Deze agrariër pacht ook gronden van BTM en andere eigenaren die instemmen
met de aanleg van de zandwinplas. Het is duidelijk dat de aanstaande ontpachting en
uitvoering van het inrichtingsplan grote gevolgen heeft voor de bedrijfsvoering van de
betrokken agrariër. De huidige vorm is in ieder geval niet meer mogelijk.
113
De gemeente en/of BTM streven er naar om met deze eigenaar een minnelijke
overeenkomst te sluiten. Daarbij is ruiling van gronden, gehele of gedeeltelijke verplaatsing
van het bedrijf, en/of een passende financiële vergoeding mogelijk. Deze processen kunnen,
in overleg, geleidelijk plaatsvinden omdat de zandwinning gefaseerd uitgevoerd wordt. De
uiteindelijk gekozen oplossing is mede afhankelijk van de wensen en opstelling van deze
eigenaar. Indien het minnelijke traject niet tot resultaat zal leiden kan de gemeenteraad
besluiten om onteigenen.
Verwerving zuidelijk deel
In het zuidelijk deel is al eerder veel grond verworven door de partijen die gelieerd zijn aan
de daar gevestigde steenfabriek. Ook heeft de Dienst Landelijk Gebied hier gronden liggen.
Deze gronden zijn deels kort en deels langjarig verpacht. Met deze en overig resterende
eigenaren heeft BTM afspraken gemaakt. BTM heeft daardoor in dit deel beperkt gronden
verworven. Eventuele gevolgen voor de bedrijfsvoering zijn zoveel mogelijk opgelost door
vrijwillige ruiling. Deze zijn al geruime tijd aangevangen en hebben onder andere
plaatsgevonden in het kader van de ruilverkaveling. De gevolgen voor de betrokken
eigenaren zijn daardoor qua bedrijfsvoering positief of zeer beperkt.
Onteigening
Naast instrumenten als minnelijk overleg, ruil, voorkeursrecht, uitkoop of verplaatsing kan in
het uiterste geval een onteigeningsplan worden vastgesteld. Onteigening op basis van de
Onteigeningswet is het laatste middel om het ruimtelijk beleid door te zetten tegen de wil
van de grondeigenaar. Rechtvaardiging van onteigening is gelegen in het algemeen belang
dat hoger moet worden geacht dan het belang van de individuele grondeigenaar. Dit middel
is echter alleen noodzakelijk wanneer gronden niet kunnen worden aangekocht via
minnelijke weg. De gemeente Lingewaard is bereid om alle benodigde stappen te
doorlopen. De gemeente zal dan ook de onteigeningsprocedure trekken voor wat betreft de
gronden, die nodig zijn voor de uitvoering van het project, die ten tijde van de vaststelling
van het bestemmingsplan niet in eigendom zijn van BTM of één van de partijen waarmee
BTM overeenkomsten heeft gesloten. De gemeente zal die gronden aan het eind van de
procedure doorleveren aan BTM.
Geconstateerd is dat er in het gebied, behalve die behorende bij het agrarisch bedrijf op het
Looveer, geen gronden benodigd zijn voor de uitvoering van het bestemmingsplan, waarvan
de verwerving en of onteigening leidt tot ontwrichting of verandering van de bedrijfsvoering
van de zich in het gebied bevindende bedrijven.
Mogelijkheden verplaatsing agrarisch bedrijf op het Looveer
De gemeente Lingewaard heeft laten onderzoeken wat de mogelijkheden zijn voor de
bedrijfsverplaatsing van het bedrijf van de gebroeders Willemsen binnen en buiten het
plangebied. Dit onderzoek is als bijlage bij het bestemmingsplan opgenomen. Mogelijke
bedrijfsverplaatsing moet voldoen aan meerdere voorwaarden. Alternatieve locaties moeten
buiten zones voor de waterkering, tunnel, A15, bescherming van burgerwoningen, leidingen
en bedrijventerreinen liggen. Het perspectief voor een nieuwe locatie hangt ook af van de
huidige eigendomssituatie, mogelijke aankopen en pacht van resterende in de omgeving
gelegen gronden. Daarnaast spelen externe aspecten een grote rol. Het gaat onder andere
om economische eisen, het toekomstige verbod van de nertsenhouderij, schaalvergroting in
de rundveehouderij, verandering van regelgeving over het vergoedingenstelsel voor
natuurbeheer en uitstoot van stikstof in Natura 2000-gebieden.
114
Uit het onderzoek komt naar voren dat een locatie ten noorden van het Looveer mogelijk
zou passen. Op basis van huidige inzichten is het echter onzeker of het bevoegd gezag
hiervoor vergunningen kan afgeven. Aantasting van rivierruimte, ruimtelijke kwaliteit en
ecologische doelen kunnen niet op voorhand voorkomen worden. Ook zou het
overblijvende restdeel van het bedrijf tot natuur bestemd moeten worden.
Op basis van het onderzoek heeft de Gemeente heeft de conclusie getrokken dat
verplaatsing van het bedrijf binnen Huissensche Waarden niet realistisch is. Het college van
Burgemeester en wethouders van de gemeente Lingewaard heeft op 28 mei 2013 naar
aanleiding van de verschillende binnengekomen adviezen besloten om de verplaatsing van
het bedrijf van de gebroeders Willemsen niet mee te nemen in het
ontwerpbestemmingsplan. De reacties van de hogere overheden geven onvoldoende
zekerheid om tot een succesvolle procedure tot verplaatsing te komen. Doorslaggevend is
echter het argument dat één en ander niet past binnen het beleid van een goede ruimtelijke
ordening. De argumenten volgens het advies aan het college zijn:
•
Voortzetting van het bedrijf op dezelfde wijze als nu, dat wil zeggen intensieve
veehouderij, rundveehouderij en activiteiten op het gebied natuurbeheer en
dijkbeheer die nu in de bedrijfsvoering zijn verankerd ‘op één plek en in de
uiterwaard’, staat of valt met planologische medewerking aan hervestiging binnen
het projectgebied;
•
De uitvoerbaarheid van eventuele planologische medewerking ongewis is;
•
Uitstel van een besluit over planologische medewerking de kans op uitvoerbaarheid
verder doet afnemen omdat de hervestiging dan los van het project wordt
beoordeeld en kan afketsen op regels vanuit de Beleidslijn Grote Rivieren;
•
Natuurwinst is niet reëel te verwachten. In de eerste plaats leidt vestiging van een
nieuw bedrijf tot versnippering van de bestaande EHS. Ook zal natuur op de oude
(hoogwatervrije) bedrijfslocatie niet zomaar bijdragen aan de natuurdoelen voor de
uiterwaardennatuur. Bovendien is oppervlakte-compensatie onvoldoende om van
natuurwinst te kunnen spreken. Natuurwinst gaat dus ten koste van iets anders
(bedrijvigheid, agrarisch grondgebruik of recreatie);
•
Ruimtelijke kwaliteitswinst niet reëel te verwachten is als een nieuw hoogwatervrij
terrein wordt aangelegd voor een niet-riviergebonden activiteit in de vorm van een
nieuwe veehouderij met nieuwe bebouwing in een nu aaneengesloten en
onbebouwd deelgebied van de EHS. Daarbij bestaat de kans dat de Badweg langs
het nieuwe recreatiestrand gaat fungeren als aanvoerroute naar een nieuw bedrijf.
•
Ook kan de druk om de oude locatie en het gebied tussen Looveer en de nieuwe
locatie stapsgewijs óók te gaan benutten voor bedrijfsactiviteiten toenemen omdat
dat vanuit economisch perspectief meer voor de hand ligt dan het toevoegen van
natuur op een locatie die niet bijdraagt aan het functioneren van
uiterwaardennatuur;
•
Behoud van het bedrijf kan worden beschouwd als maatschappelijke winst. Die kan
echter ook worden bereikt met minnelijke aankoop en hervestiging buiten de
uiterwaard, zij het dat dan de bedrijfsactiviteiten op het gebied van natuurbeheer en
de daaraan gerelateerde inkomsten mogelijk komen te vervallen;
De gebroeders Willemsen zijn door de Gemeente over deze conclusie geïnformeerd. Een
negatief besluit over planologische medewerking betekent overigens niet dat het bedrijf
ophoudt te bestaan. Het betekent wel dat de agrariër zich nu kan (moet) richten op andere
opties voor hervestiging en voortzetting van het bedrijf. In het overlegtraject van onder
andere bovengenoemd onderzoek is door reclamant aangetoond dat het organisatorisch en
financieel voordelen heeft de verschillende bedrijfsonderdelen op één plaats te concentreren.
115
Echter, uit hetzelfde onderzoek, overleg, advies en onafhankelijk onderzoek blijkt dat de
exploitatie van het bedrijf niet hoeft te eindigen. De Nertsenhouderij heeft voldoende
omvang om als zelfstandig bedrijf te kunnen functioneren. Het toekomstperspectief voor
deze sector is door overheidsbeleid echter beperkt.
Ook zijn alternatieve bedrijfsinvullingen mogelijk. Als de nertsenhouderij vanwege wettelijke
redenen moet eindigen zijn bijvoorbeeld andere vormen van intensieve veehouderij
mogelijk. De melkveehouderij kan in deels gewijzigde vorm doorgezet worden. Er is ruimte
op het huisperceel en er blijft uitloopgebied aanwezig. Dit past in de trend dat koeien steeds
minder beweid worden en meer op stal staan. In de huidige situatie wordt ook ruwvoer van
(pacht)gronden aan de dijk en elders verkregen. Op de overgebleven gronden kan agrarisch
natuurbeheer worden voortgezet. Ruimte voor een deel van de activiteiten, waaronder
ruwvoerwinning en de beweiding, zal grotendeels elders gezocht moeten worden. Dit is
voor een deel nu ook al het geval.
De gronden die nodig zijn voor de uitvoering van het plan worden bij voorkeur op
minnelijke wijze verworven. Daarnaast zullen, binnen wettelijke kaders, ook de aantoonbare
negatieve financiële gevolgen voor het bedrijf van reclamant, veroorzaakt door het initiatief,
vergoed moeten worden. Het nadeel dat kan ontstaan om bedrijfsonderdelen te laten
vervallen of te veranderen maakt deel uit van de nog te vast te stellen compensatie.
116
8
OVERLEG EN INSPRAAK
8.1
Algemeen
Inspraak en procedures behorende bij een bestemmingsplan zijn onder andere geregeld in
het Besluit ruimtelijke ordening. Gemeente, buurgemeente(n), waterschap, leiding
beheerders en diensten van provincie en rijk voeren indien nodig overleg alvorens een plan
ter visie gelegd kan worden. Belanghebbenden en overige instanties krijgen daarbij de
gelegenheid om hun visie over het plan aan het bevoegd gezag kenbaar te maken.
8.2
Voortraject
Het project Huissensche Waarden is een vervolg van eerdere initiatieven van een aantal
bedrijven uit de gemeente Lingewaard. Deze bedrijven beschikten over gronden in het
plangebied en waren rondom hun bedrijven separaat bezig met gecombineerde projecten
van natuurontwikkeling en delfstoffenwinning. Deze projecten zijn al in jaren negentig van
de vorige eeuw opgestart. Daarbij is ook voorlichting aan omwonenden gegeven.
Vanaf 2000 heeft BTM samen met de industriële bedrijven in de uiterwaard, gemeente,
provincie en rijk gewerkt aan één integrale visie voor de Huissensche Waarden. Vanaf het
begin is een eigen website in de lucht. In het kader van de MER zijn diverse openbare en
besloten bijeenkomsten georganiseerd met bevolking, belangenorganisaties, politiek en
overheden. Hierbij zijn de verschillende fasen en onderdelen van de MER toegelicht. De
opmerkingen hebben bijgedragen aan bijstelling en verfijning van onderzoek en het project.
Na afronding van de MER is de inrichtingsvisie ook besproken met diverse politieke partijen
en belangenorganisaties. Ook zijn partijen uit het plangebied benaderd. Samen met Stichting
Lingewaard Natuurlijk en een aantal lokale agrariërs is bijvoorbeeld een beheerplan
opgesteld. Daarnaast heeft de projectorganisatie tijdens publieke evenementen als de Sail
Pannerdensch Kanaal en NK dammen exposities over het project georganiseerd. Het project
heeft bovendien redelijk veel publiciteit gehad.
In het kader van vergunningen is er al langjarig overleg met betrokken overheidsinstanties.
Tijdens het opstellen van het bestemmingsplan heeft eveneens regelmatig overleg met de
diverse overheden, beheerders en belangenorganisaties plaatsgevonden. Opmerkingen over
de toelichting, regels en de verbeelding zijn verwerkt. Ook is veel aandacht besteed aan de
afstemming met de overig benodigde vergunningaanvragen.
8.3
Inspraak en vooroverleg
Het voorontwerp bestemmingsplan Huissensche Waarden heeft ter inzage gelegen van 6
september 2012 tot en met 17 oktober 2012. Er is een inloopavond gehouden op 17
september 2012. Op 4 september 2012 is er een informatieavond gehouden voor bewoners
en bedrijven binnen het plangebied. Bij de gemeente Lingewaard zijn op het voorontwerp
bestemmingsplan 16 inspraakreacties ontvangen. De ontvangen inspraakreacties zijn allen
ontvankelijk verklaard.
In dezelfde periode is in kader van het Besluit ruimtelijke ordening (artikel 3.1.1)
bestemmingsplan nogmaals voorgelegd aan diverse instanties. Zij hebben in het kader van
het vooroverleg gereageerd op het bestemmingsplan. In totaal zijn 12 overlegreacties
ingekomen. In de reactienota over de inspraak en advies zijn de resultaten van de inspraak
en het overleg opgenomen. Ook is beknopt aangegeven hoe één en ander al dan niet is
verwerkt in het bestemmingsplan.
117
8.4
Zienswijzen
De gemeenteraad van Lingewaard heeft op 30 mei 2013 een coördinatiebesluit genomen
inhoudende dat het bestemmingsplan Huissensche Waarden en de benodigde vergunningen
door Gedeputeerde Staten van Gelderland gecoördineerd tot stand worden gebracht.
Het ontwerp bestemmingsplan “Huissensche Waarden” heeft met ingang van 6 juni 2013
gedurende zes weken ter inzage gelegen. Gedurende dezelfde periode hebben de ontwerp
besluiten voor de benodigde vergunningen ter inzage gelegen.
Op grond van artikel 3.8 van de Wet ruimtelijke ordening is de Uniforme Openbare
Voorbereidingsprocedure (afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht) doorlopen en is
eenieder in de gelegenheid gesteld een zienswijze naar voren te brengen ten aanzien van
het ontwerpbestemmingsplan. Er is tevens een inloopavond gehouden op 18 juni 2013.
Bij het bevoegd gezag zijn op het ontwerp bestemmingsplan en de ontwerp-besluiten 47
zienswijzen ontvangen. De ingediende zienswijzen zijn in de Reactienota samengevat en
voorzien van een reactie. Daarbij is tevens aangegeven of de zienswijzen leiden tot een
gewijzigde vaststelling van het bestemmingsplan.
Naast wijzigingen als gevolg van de zienswijzen zijn ook enkele ambtshalve wijzigingen
doorgevoerd in het bestemmingsplan. Deze ambtshalve wijzigingen zijn ook opgenomen in
de Reactienota. Een overzicht van de wijzigingen in het bestemmingsplan, is opgenomen in
Hoofdstuk 4 van de Reactienota. De Reactienota is als bijlage opgenomen.
118

Gemeente Borger-Odoorn De heer N. Harmsen Postbus 3 7875 ZG

Flora en Fauna en natuurbescherming Kop Zuid plan Duin

Ontwerpbestemmingsplan Spaarndamseweg 1e partiële herziening

8-7-2014 Brief infoavond bestemmingsplan ABC

BB RO Planologie.indd

Vooroverleg: provincie Noord Brabant en Waterschap Aa en Maas

Uitleg herziening bestemmingsplan UB Binnenstad

3e brief Holland Helpt

Briefmodel ARI - Gemeente Rotterdam

p/a Luissel 9 5282 JD Boxtel Aan de Voorzitter van