Magazine Magazine voor voor bouwend bouwend Oost Oost Nederland Nederland 22e no.15-•februari oktober/november 2014 20e Jaargang Jaargang•no. 2012 Bouwen Oosten in het In dit nummer: • Heracles Almelo, weinig punten, veel bouwactiviteiten • Hutten en Zonen Heeten krijgt hypermodern bedrijfspand • Beurs Bouw Compleet Hardenberg belooft weer succes te worden e v a g p o s Inhoud pag.3 Voorwoord: “Zwarte Piet” pag.19 Vernieuwbouw Heracles Almelo Nico Jan Hoogma: “Behoud eredivisieschap vergt structureel meer middelen” Norbert Lienesch architectonisch cultuurbewaker Akor rondt eerste fase nieuwbouw Heracles succesvol af Loohuis-Meulenbeld hoofdinstallateur nieuwbouw Heracles Ben Lowik enthousiast over onderlinge samenwerking installateurs SW verzorgt schilderwerk Heracles BPZ: “Het gaat om de oplossing op de bouwplaats” Vlekkeloos verloop voor Timmerbedrijf Berendijk pag.21 Column Caspar Jansen: “Is de rek er soms uit? “ pag.5 pag.7 pag.9 pag.13 pag.14 pag.15 pag.16 pag.22 pag.25 pag.27 pag.29 pag.31 pag.33 pag.34 pag.37 pag.38 pag.41 pag.49 pag.51 pag.53 pag.56 pag.59 pag.61 pag.63 pag.64 PAG 5 Nieuwbouw Hutten en Zonen Heeten Vleesverwerker Hutten “Nieuwe Stijl” klaar voor een positieve toekomst Architect Herman Bessels: “Producent helpt kopen door transparantie en beleving” Wensen opdrachtgever Hutten vertaald in verantwoordelijk concept Goed advies vooraf is beter dan achteraf problemen oplossen ADST: “Prachtige stevige klus met mooi resultaat PAG 22 Column Kienhuis Hoving: “Samenwerking via een coöperatie: de oplossing?” Bouw Compleet Hardenberg Organisatie, exposanten en bezoekers moeten elkaar versterken Soudal legt accent op duurzaam luchtdicht bouwen Beursplattegrond Deelnemerslijst Bouw Compleet Watervaste pastalijm voor grootformaat tegels De Hoop Pekso presenteert noviteiten Snel en gemakkelijk een oude vloer vervangen Nieuwe prefab PV- dakoplossing Hakron met veel noviteiten op de beurs Deelnemerslijst SGA Vakdagen Column Nobel Bouwcenter City Side Apartments biedt leegstaande kantoren nieuwe toekomst Bouwen Oosten in het BOUWEN IN HET OOSTEN PAG 34 Magazine voor bouwend Oost Nederland 22e Jaargang • no. 5 • oktober/november 2014 1 INSTALLATIEBEDRIJF SANITAIR-, WARMTEDAK & GEVELTECHNIEK Creatieve vakmensen Keizer Enschede b.v. Chroomsteden 16 7547 TL Enschede Tel.: (053) 4317554 Fax: (053) 4319716 E-mail: [email protected] www.keizerenschede.nl Op de cover: VOORWOORD Zwarte Piet De jaarlijkse poppenkast rond Prinsjesdag, het aanbieden van de Miljoenennota en de daaropvolgende algemene politieke beschouwingen is weer achter de rug. Voorspelbare oneliners en een wetsvoorstel voor het behoud van Zwarte Piet vormden de hoogtepunten, evenals het vraagstuk of we nu wel of niet een F16 moeten leveren voor de Coalition of the Willing. En dat was het wel. Alle zaken die gevoelig liggen tussen de regeringspartijen werden vakkundig gecamoufleerd door ons Minster President of door zijn vakministers op de lange b aan geschoven. Nog steeds geen duidelijkheid voor het bouwend en installerend bedrijfsleven, of het moet het tijdelijk handhaven van het zes procents btw regime zijn. Weliswaar een opsteker, maar daar staat het afschieten van het onbelaste schenkingsrecht van maximaal een ton als negatief punt tegenover. De echt moeilijke dossiers zoals de innovatie van het belastingstelsel, een heet Haags hangijzer, zal nog lang op zich laten wachten. Zeker omdat PvdA en VVD een geheel ander maatschappijbeeld hebben. Wat dat betreft hoeven we niet op korte termijn duidelijkheid te verwachten vanuit de residentie. Duidelijkheid waarop een behoorlijk deel van het consumentvertrouwen op gestoeld wordt. En dat geldt zeker voor de meer duurzame zaken zoals woningen, een belangrijke pijler van de bouwsector. Ondertussen blijkt de sector, al is het minimaal, toch enigszins op te veren. Veel bedrijven kunnen weer iets verder vooruitkijken dan pakweg een jaar geleden toen er van een broos herstel geen sprake was. Inmiddels lopen de toekomstverwachtingen nog zeer sterk uiteen. Architecten beginnen weer mensen aan te nemen, maar anderzijds zijn er nog steeds inkrimpingen en gedwongen overnames aan de orde. Ook voor het jaar 2015 zijn de meningen sterk wisselend. Bedrijven die beslissen om meer mensen aan te nemen, doen dat vrijwel allemaal op projectbasis of schakelen ZZP-ers in. Ik denk dat we daar maar met zijn allen aan moeten wennen. De fiscale druk die CAO- verplichtingen met zich meebrengen zijn in de nieuwe realiteit van geringe marges en scherpe prijzen niet meer op te brengen. Het landschap op dat gebied is onomkeerbaar veranderd. En daarover is nu juist met geen woord gerept in ’s Land’s vergaderzaal. Daar voert Zwarte Piet nog immer de boventoon… Inderdaad, een flexibele kracht die jaarlijks voor een project van vier weken wordt ingehuurd! Coverfoto: Heracles Almelo bouwt aan haar toekomst. Architect: Pr8 architecten Colofon Gerard van Leeuwen Redactie Agenda De Citadel 16 Okt. Bedrijfsbezoek 6 Nov. Face2Face Bijeenkomst, Wildavond 27 Nov. Bedrijfsbezoek Reinaerdt Deuren, Haaksbergen 18 Dec. Eindejaarsborrel Neem voor meer informatie contact met ons op via: [email protected] BOUWEN IN HET OOSTEN Bouwen in het Oosten ISSN: 1385-7185 Uitgever: GF Uitgevers Postadres: Postbus 204, 8600 AE Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d Tel.: (0515) 429 429 Fax: (0515) 429 422 Web: www.bouweninhetoosten.nl E-mail: [email protected] Redactie: Gerard van Leeuwen, Joeri van Leeuwen, Henny de Mönnink (fotografie), Elan Producties, Wierden (fotografie) Elly Kroese (eindredactie) Tekstbijdrage: Jolanda Groothuis Accountmanagement: Frits Visser [email protected] Elzert Bonnema [email protected] Vormgeving & opmaak: Nanno van Leeuwen Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Sandd Bouwen in het Oosten komt tot stand in samenwerking met De Citadel te Rijssen 3 Algemeen directeur Heracles Nico-Jan Hoogma Behoud eredivisieschap vraagt meer middelen In de strijd om lijfsbehoud in de eredivisie is er meer nodig dan alleen punten op de korte termijn. Om een plaats in het walhalla van het vaderlandse voetbal te bestendigen is investeren in een goede professionele accommodatie een must. In het Nederlandse voetbal heeft de nivellering toegeslagen. Mooi voor de supporters, maar beleidsbepalers weten dat bij een aantal tegenvallers zomaar degradatie kan dreigen. N.E.C. en Roda JC zijn daarvan de meest recente voorbeelden. Heracles Almelo wil een stabiele eredivisionist blijven en werkt aan zijn toekomst. Algemeen directeur Nico-Jan zo’n 4500 extra stoelen door zakelijke dienstverlening Hoogma licht het hoe en waarom middel van het bouwen van naar een substantieel hoger van de bouwactiviteiten toe. een tweede ring. Het aantal kwaliteitsniveau brengen. Dat “Centraal in de beslissing om te businessrooms breiden we geldt overigens bepaald niet bouwen is het behoud van het eveneens uit, van de huidige alleen voor de sponsoren. Ook eredivisieschap. Dat vraagt om negen naar twintig. Ook de de supporters kunnen betere een structurele verhoging van businessclub ruimte wordt stoelen tegemoet zien en een de omzet. We hebben meer groter en zal gesitueerd worden betere dienstverlening op middelen nodig. Het verzorgings- over de volle lengte van de onder andere catering- en gebied biedt de potentie hoofdtribune. Leden kunnen sanitairgebied. In de vrije daarvoor. We hebben gekozen straks rekenen op betere omloop tussen de twee ringen voor een uitbreiding van de stoelen en meer toegankelijke komen er meer verkooppunten toeschouwerscapaciteit met vakken. Kortom: we willen de en sanitaire voorzieningen. BOUWEN IN HET OOSTEN 5 Voor al uw kozijnen, ramen, deuren en machinale timmerwerken Ook biedt het stadion straks heeft ook de belangen in de aan de bouwer; de gemeente meer commercieel verhuurbare binnenstad beschermd tegen heeft de financiering goed- meters, zowel voor derden als eventuele concurrentie vanuit gekeurd en hetzelfde geldt voor de horeca exploitant. Al het stadion.” voor het bestemmingsplan. deze aspecten moeten leiden Er wordt nu gewerkt aan de tot een structurele vergroting Planning formalisering van de omgevings- van de omzet met circa veertig De eerste fase van de vergunning. Naar verwachting procent. Hierdoor kan op haar (ver)nieuwbouw is intussen in is alles medio 2015 gereed en beurt het prestatieniveau een afrondend stadium. Hoe kan de ingebruikname bij meestijgen en kan de organisatie ziet de planning er verder uit? aanvang van de competitie verder geprofessionaliseerd Nico-Jan Hoogma: “De eerste 2015-2016 plaatsvinden. De worden. Om een en ander op fase hebben we bijna achter de directie en het bestuur hebben een juiste wijze binnen de rug. We hebben wat te kampen het volste vertrouwen in het financiële kaders te houden, gehad met enkele tegenvallers, commercieel perspectief op de is er gekozen een project- waaronder vooral het omleggen lange termijn. De keuze voor ontwikkelaar in te schakelen, van de nutsvoorzieningen die (ver)nieuwbouw is gebaseerd Urban Interest, die als de prijs- meer voeten in de aarde had op onze ambities en de haal- garant optreedt om de project- dan verwacht. Wat de tweede baarheid daarvan, binnen ons kosten voor Heracles te fase betreft: Stadion Heracles verzorgingsgebied van de stad begrenzen. De ontwikkelaar heeft de opdracht verstrekt Almelo en haar omstreken.” Architectonische cultuurbewaker van Heracles Almelo Architect Norbert Lienesch Uit een voorselectie van drie bureaus werd door opdrachtgever Heracles Almelo het ontwerp van de gelegenheidscombinatie pr8 architecten uit Almelo en Widdershoven Architecten uit Kerkrade verkozen boven dat van twee gerenommeerde collegae. Architect Norbert Lienesch was betrokken bij de prilste planvorming toen een volledige nieuwbouw nog aan de orde was: ”Na al die jaren zien ze mij bij de club als “bewaker” van de uitwerking van de wensen die gedurende die periode op tafel zijn gekomen.” Het winnende concept werd er toen al rekening mee die volgend voorjaar op het beantwoordde het meest aan gehouden om een eventuele programma staat, maar vooral een aantal belangrijke wensen wens voor een nog verdere omdat we de vorm zo gaaf van de club van voorzitter Jan capaciteitsuitbreiding vonden. Ook de samenvoeging Smit en directeur Nico Jan eenvoudig te kunnen van alle onderdelen van het Hoogma. Lienesch: “We hebben realiseren. In het huidige voetbalbedrijf op de begane destijds een slimme doorsnee concept van ‘vernieuwbouw’ grond was een eis. om het voor de tribune bedacht hebben we het idee van de stadion een prominentere waardoor er een aantal doorsnede vastgehouden. Niet entree te geven met meer essentiële criteria van de club om in te kunnen spelen op een allure dan de oude situatie. konden worden vertaald in verdere uitbreiding van het Het stadion krijgt nu echt verantwoorde oplossingen. Zo stadion, na de tweede fase smoel. Ik denk dat we daarin BOUWEN IN HET OOSTEN 7 zijn geslaagd. daardoor een omzetverhoging factoren. Bij de start hadden Als je nu voor het stadion bewerkstelligen is overigens we al met een stagnatie te staat zie je een centraal hoofd- ook een wens van de opdracht- maken van een week of zes. gebouw met rechts daarvan de gever. Je ziet dat steeds vaker Omdat de oplevering van onder bestaande supermarkt en links in stadions. andere de kleedkamers voor de aanvang van de competitie de kantoren en andere functies van de club. De hoofdentree is Zoals gezegd zijn alle bedrijfs- diende plaats te vinden, stond precies op de as van het veld, onderdelen op de begane grond alles vanaf minuut één onder zodat je bij binnenkomst het gesitueerd, die qua oppervlakte druk. Hoewel het in feite een veld kunt zien en een maximale vergroot is door de nieuwe design and built project is, beleving van de voetbalsfeer aanbouw. Aan de veldzijde zijn moeten veel beslissingen over kunt ervaren. Aan de linker- alle voetbaltechnische ruimten detailleringen tijdens de bouw zijde van de voorgevel bevindt terug te vinden. Dat zijn de worden genomen en vrijwel zich een fanshop, waar kleedkamers van Heracles, de direct worden uitgevoerd. supporters terecht kunnen voor bezoekende club, de kleed- Omdat we ook verantwoordelijk shirts en fanartikelen, maar ruimte voor de beloftes, zijn voor het ontwerp van ook voor kaartjes en dergelijke. arbitrage en ook de medische het interieur zijn het drukke Bij het ontwerp van het diensten van onder anderen tijden. Zeker nu de binnen- stadion is sterk ingezet op het de fysiotherapeuten zijn daar wanden staan, wordt alles verhogen van het comfort van gehuisvest. Aan de voorzijde steeds meer zichtbaar en de toeschouwers. Dat vertaalt zijn dus de kantoren en in de komen er ook meer vragen over zich bijvoorbeeld in ruimere brede middenstrook komen de de inrichting die we op papier zitplaatsen, meer stadion- persruimte en een centrale hebben gezet. In grote lijnen toegangen en ook in de service ontmoetingsruimte, de was- komt het erop neer dat we die aan de supporters kan ruimte en nog enkele andere alle zeilen bijzetten om de worden geboden tijdens ondersteunende diensten. aannemer voor te blijven, wedstrijden Er is in het Kortom: de functionaliteit zodat deze door kan gaan. ontwerp rekening mee staat centraal in de gemaakte Als alles zo rond 1 november gehouden dat straks op de keuzes. afgerond is, kunnen we terugkijken op een mooi project gehele eerste ring een omloop 8 ontstaat waar de supporters Tijdsdruk waarin eens te meer is straks bij veel meer verkoop- Het project wordt volgens gebleken dat een goede punten terecht kunnen voor Norbert Lienesch, naast communicatie en onderlinge hun natje en droogje. een goede sfeer op de bouw- samenwerking goud waard is. Daarnaast zijn er ook beduidend plaats, gekenmerkt door een Er is echt een prima prestatie meer toiletten aanwezig. Het behoorlijke tijdsdruk: “Dat geleverd door alle betrokken bekorten van wachttijden en heeft te maken met een aantal partijen.” BOUWEN IN HET OOSTEN Eerste fase nieuwbouw Heracles Almelo succesvol afgerond Medio oktober wordt de eerste fase van de nieuwbouwactiviteiten aan het stadion van Heracles Almelo afgerond. Sportief mag het de ‘bianconero’s’ dan wel niet voor de wind gaan, dat geldt niet voor de realisatie van de vernieuwbouw. Akor uit Rijssen is door de voetbaltrots van Almelo als bouwkundig hoofdaannemer van het project aangenomen. Projectleider Richard Middelkamp blikt terug en vooruit. De vernieuwbouw vormt de eerste fase van het totale nieuwbouwplan van het Heracles stadion. De tweede fase, met als blikvanger de ring om het stadion dat de toeschouwerscapaciteit bijna zal verdubbelen staat gepland voor het voorjaar. Richard Middelkamp: “De fase die we nu afronden betreft met name het nieuwe onderkomen van het BOUWEN IN HET OOSTEN 9 voetbalbedrijf. In de oude situatie waren de diverse bedrijfsonderdelen op zowel de begane grond als de eerste verdieping gehuisvest. Wat we nu gedaan hebben is het vrijwel volledig strippen van het oude gebouw en het samenvoegen van alle onderdelen op de begane grond. Heracles heeft nu de beschikking over tweeduizend vierkante meter oppervlakte. Daarvoor hebben we onder De start verliep allesbehalve nodige doorzettingsvermogen andere de oude parkeer- soepel. Richard Middelkamp: voor nodig. Gelukkig zit dat via plaatsen dichtgebouwd en bij “De oorspronkelijke planning mijn vader Wlady in mijn DNA de bestaande begane grond ging uit van een aanvang van verweven.” betrokken. We hebben deze de werkzaamheden direct na Een vertraging van zes weken werkzaamheden opgeknipt in de competitie half mei. Door loop je niet zo eenvoudig in. een drietal fases. De eerste de nodige bureaucratische Zeker niet in de vakantie- betrof de kleedkamers en de perikelen werden de contracten periode. Richard Middelkamp: massageruimtes die voorrang echter pas op 30 juni getekend. “We hebben langere dagen hadden vanwege de start Een dag later zijn we daad- gemaakt en ook op de van het nieuwe, nu lopende, werkelijk van start gegaan. zaterdagen werd er seizoen. De tweede was het We moesten erg snel schakelen doorgewerkt. Dat geldt niet opleveren van de ruimtes en dat viel niet mee omdat we alleen voor de eigen Akor voor de arbitrage, de kleed- pas na de contractvorming alle mensen maar ook voor de kamers voor de beloftes en de onderaannemers en leveranciers onderaannemers. Een pluim is technische staf en het washok. konden benaderen en vast- zeker op zijn plaats. Dat geldt De derde en laatste fase wordt leggen, terwijl de bouwvak al ook voor de samenwerking met week 42 opgeleverd. Dat zijn zijn schaduwen vooruit wierp. de opdrachtgever in de persoon de kantoren en het spelers- Het is allemaal wonderwel van Nico Jan Hoogma en home.” geslaagd. Daar was wel het Norbert Lienesch van Pr8 BOUWEN IN HET OOSTEN 11 Architecten. Zonder deze In de lift behoorlijk vooruit kijken samenwerking, die in de “Akor mag qua werkaanbod qua werkvoorraad. We zijn praktijk neerkwam op lean beslist niet klagen”, vertelt bijvoorbeeld actief in een bouwen, was het door de Middelkamp. “De crisis is groot winkelcomplex annex tijdsdruk wel heel spannend natuurlijk ook niet geruisloos parkeerkelder in Nijkerk en geworden. Als je als aannemer aan ons voorbij getrokken. Ook op de Woonboulevard in en architect elkaar wat ruimte wij hebben te maken gehad Enschede. Daarnaast voeren gunt, respect hebt voor elkaars met deeltijd WW en het we ook veel kleine projecten werk en zienswijze en bereid minder inschakelen van uit. Dat is ook onze kracht. bent je echt coöperatief op te flexibele krachten. Het tij is Laagdrempelig en het gaat stellen kom je er altijd uit. echter duidelijk gekeerd. Er ons niet gauw te gek. Enerzijds verdient de esthetiek zijn dit jaar alweer wat nieuwe We voelen ons niet te groot de ruimte. Anderzijds moet de mensen bijgekomen en op voor een keukenrenovatie maakbaarheid ook in het oog projectbasis worden weer de en niet te klein voor grotere worden gehouden. We zijn daar nodige krachten ingehuurd. projecten. We doen vrijwel prima met elkaar uitgekomen. Op dit moment bestaat onze alles behalve grootschalige We kunnen wat dat betreft vaste kern uit ongeveer dertig woningbouw. Die veelzijdigheid terugzien op een goed eerste mensen op kantoor en vijftig zorgt ervoor dat we behoorlijk project met elkaar.” op de bouw. Ook kunnen we in de lift zitten.” Het SC Heracles stadion Onderstaande bedrijven zijn betrokken bij de eerste fase van de vernieuwbouw van het SC Heracles stadion te Almelo. Opdrachtgever: SC Heracles Almelo; Bouwkundig hoofdaannemer: Akor, Rijssen, Architect: Pr8 architecten, Almelo; Installaties : Meulenbeld, Almelo; Installaties: Lowik, Almelo; Stalen buispalen: Tubex, Werkendam; Betonwerk: Gebr. Lowik, Vriezenveen; Tegelwerk: Teunissen & Becking, Almelo; Plafond- en wandsystemen: Mulder Verweg, Almelo; Deuren: BPZ, Tynaarlo; Binnenkozijnen: Timmerbedrijf Berendijk, Nijverdal; Sloopwerk: Hein Heun, Vroomshoop; Grondwerk: Timmerhuis, Vriezenveen; Alumnium kozijnen en vliesgevels: Alkondor, Hengelo; Staalconstructie: Hutten Metaal, Hardenberg; Schilderwerk: SW< Almelo; Gietvloer: Ter Horst, Almelo; Jacuzzi: Starline, Enter; Betonvloer: De Jong Betonvloeren, Rijssen; Metselwerk: Hollink, Haaksbergen. 12 BOUWEN IN HET OOSTEN Loohuis-Meulenbeld hoofd installateur vernieuwbouw Heracles Vlot verloop ondanks tijdsdruk Echt verrassend was het niet dat het Loohuis-Meulenbeld Installatietechnieken het complete werktuigbouwkundige en elektrotechnische deel van de vernieuwbouw in de eerste fase van het stadion van Heracles Almelo voor haar rekening neemt. Het bedrijf is volgens bedrijfsleider Rene Hilberink “huisinstallateur” bij de zwart witten die het moeilijk hebben in sportief opzicht, maar qua accommodatie behoorlijk aan de weg timmeren. Nadat de originele nieuwbouw- heeft de nodige moeite gekost, een uitvoerige voorbereiding plannen na jaren, veelal maar we hebben het gehaald. veelal ten grondslag ligt aan politiek, steggelen van de Overigens mag ook de inbreng een succesvolle uitvoering. tekentafels verdwenen, kwam van enkele collegae niet Sommige keuzes van op een gegeven moment onvermeld blijven. Omdat bijvoorbeeld de architect of vernieuwbouw als reële optie Heracles zijn sponsoren detailaanpassingen van de op tafel. Rene Hilberink: “Akor koestert hebben we ook mensen opdrachtgever lopen als het en Urban Interests kwamen op van installatiebedrijven Löwik, ware parallel aan de bouw en een gegeven moment met een Huisman, Engberink en Van dat vergt het een en ander van basisplan, waarbij wij zijn Kooten ingeschakeld. Alle lof je flexibiliteit. Gelukkig zijn aangehaakt. We hebben de voor deze mensen.” we het nodige gewend. We kennis van de bestaande zijn voor Ahold bijvoorbeeld situatie en konden dat zinvol Intensief betrokken bij het jaarlijks inbrengen. Het is en blijft een Rene Hilberink ervaart het onderhoud van 425 winkels. gedeeltelijke nieuwbouw en project als intensief: “Er wordt Tevens zijn we betrokken bij verbouw en dat kent zijn eigen veel op de bouw geregeld en de remoddeling van AH filialen. complexiteit en dynamiek. Na dat is eigenlijk een beetje Het begrip V.W.O. (volgende het tekenen van de intentie- tegen de algemene trend week open, red) komt ons verklaring zijn we druk bezig in, waarin tegenwoordig bekend voor. Die ervaring biedt geweest met de voorbereiding. Het definitieve groen licht vertraagde echter behoorlijk waardoor we pas een week voor de bouwvak konden starten. Onze projectleider Robert Veldhuis en twee van onze beste hoofdmonteurs hebben er met de andere medewerkers hun schouders onder gezet en doorgewerkt in de vakantie. De kleedkamers moesten uiteraard klaar zijn voor de start van de nieuwe competitie. Het BOUWEN IN HET OOSTEN 13 ons nu voordelen. Sommige Gebouw Beheersysteem sensoren in combinatie met valkuilen zie je vroegtijdig In de vernieuwbouw van daglicht. Ook is in het basisidee aankomen waardoor je kunt SC Heracles is een Gebouw uitgegaan van zoveel mogelijk anticiperen. Toch kun je Beheersysteem van Priva hergebruik van de aanwezige constateren dat, ondanks het geïmplementeerd. Rene materialen. Hierin zijn we goed geschetste beeld, de uitvoering Hilberink: “Op het gebied van geslaagd. Bij de keuze van her- enigszins soepel verloopt. klimaattechnologie zijn er een gebruik dan wel vernieuwing is Een goede samenwerking en aantal keuzes gemaakt die de uitgegaan van de capaciteit, een heldere communicatie beheerskosten in de toekomst rest levensduur, afschrijving en zijn hiervoor onmisbaar. Wat drastisch verlagen. Zo zijn uitbreidingsmogelijkheden van dat betreft hebben we niets onder andere de oude ketels de huidige installaties en zijn te klagen. Ook hebben we vervangen door HR ketels en er op de economische en gezamenlijk in de vakantie wordt Warmte Terug Winning energie technische haalbaarheid veel werk verzet. Een deel (WTW) toegepast. Tevens is de keuzes gemaakt. Er ligt nu van de achterstand die in verwarming en koeling op een zeer acceptabel meer- het voorjaar ontstond basis van een all-air systeem jarig onderhoudsplan waar hebben we toen weg kunnen aangebracht. Bij een andere de club mee vooruit kan. Nu werken. Een behoorlijke geavanceerde installatie geldt de punten in de competitie inhaalslag.” de toepassing van bewegings- nog!” Samenwerken als basis voor succes Het vernieuwbouwproject van harmonie en dan blijkt alles Lichtpuntjes Löwik, dat een Heracles Almelo mag best het oplosbaar is als iedereen van werkkring biedt aan honderd predicaat uniek hebben. Maar goede wil is. Dat bleek met medewerkers, ziet de toekomst liefst vijf regionale installatie- name toen de kleedkamers, redelijk positief in. Ben Löwik: bedrijven, allen sponsor van onder zeer grote tijdsdruk “Ik zie duidelijk lichtpuntjes en zwart witten, werken samen gerealiseerd moeten worden dan met name in de woning- om de eerste fase van de vanwege de competitiestart bouw, zorg en renovaties. bouwactiviteiten succesvol af medio augustus. Dan merk je Helaas geldt dat in mindere te ronden. Ben Löwik, een van dat eensgezind met de mede- mate voor onze eigen Twentse de vijf installateurs, is positief bouwers tot goede oplossingen regio, maar wel elders in het over de samenwerking. “Toen kunt komen. Wat dat betreft is land zoals rond de Veluwe waar de eerste plannen gemaakt Heracles een mooi voorbeeld we op het moment actief zijn. werden, dat was nog in de hoe het kan. Onze werkzaam- Het ziet er allemaal wat roos- vorm van volledige nieuwbouw, heden bestaan hier voornamelijk kleuriger uit dan een tijdje heb ik al aangegeven dat een uit elektrotechnische installaties terug. samenwerking wellicht de inclusief de inbraak- beste optie zou zijn. We liepen installatie. daarin voorop. Heracles omarmde dat idee en toen er besloten werd tot deze vernieuwbouw hebben we het een en ander in overleg handen en voeten gegeven. Ik kan niet anders zeggen dat de samenwerking prima verloopt. Er is 14 BOUWEN IN HET OOSTEN SW verzorgt schilderwerk Heracles Het schilderwerk van de eerste fase van de vernieuwbouw van Heracles Almelo is uitgevoerd door SW bv, in de markt bekend als vastgoedverbeteraar en aanbieder van totaaloplossingen in onderhoud. Het bedrijf is al zo’n jaar of twintig als sponsor verbonden aan de witzwarten. “Wij stellen het zeer op prijs dat de club ons mede daardoor naar voren heeft geschoven”, vertelt regiodirecteur Gert Kampherbeek. Door de aanbeveling van commercieel directeur Rob Toussaint kwam SW in contact met Richard Middelkamp, projectleider van bouwkundig hoofdaannemer Akor uit Rijssen. “Het is voor het eerst dat we met elkaar te maken hebben en dat bevalt ons goed. Door de vertraging in de start van de bouw kregen we te maken met een forse tijdsdruk. In de eerste fase moesten we in twee dagen tijd de opdracht uitvoeren. We liepen er dan ook met tien mensen tegelijk. En dat het voor de rest rustig was op de bouwplaats kon je ook niet bepaald zeggen. Maar alles is prima verlopen en dat is volledig te danken aan de goede samenwerking met de andere betrokkenen. Richard Middelkamp sprak later van een soort wervelwind die hij zelden eerder had meegemaakt. Kwaliteit en snelheid gaan in de bouwsector niet vaak hand in hand, maar hier is het uitstekend geslaagd. Duidelijke onderlinge communicatie is daarbij leidend. Een aspect dat wel eens wordt vergeten. Als bouwers onderling heb je het veelal over techniek en sneeuwt het sociale het communicatieve regelmatig onder. Een project met een tijdsdruk als deze bevestigt dat dit onterecht is. Als er niet zo goed wordt samengewerkt kun je niet een dergelijk resultaat behalen. In Almelo hebben we ons hier beperkt tot de het reguliere schilderwerk. Normaal gesproken vliegen we een project breder aan, met totaaloplossingen qua onderhoud. Daarnaast hebben we de kennis en capaciteit om als hoofdaannemer een bouwkundig renovatie- of onderhoudsproject te verzorgen. We werken veel samen met grote vastgoedbezitters als woningcorporaties, gemeenten en zorginstellingen. SW is in staat complete renovatieprojecten uit te voeren van badkamer tot de hele buitenschil inclusief dak. Dat was bij Heracles dus niet aan de orde, maar ik kan je zeggen dat we er met zijn allen plezier aan hebben beleefd. Zelfs onze uitvoerder Hennie Leunink, een verstokte FC Twente fan, is gesignaleerd met een zwart witte veiligheidshelm. Dat dit kan omdat zijn collega’s zijn vertrouwde rode helm verstopt hadden, is een bijzaak, maar daarom niet minder grappig!” BOUWEN IN HET OOSTEN 15 Thijs en Matthijs Zomer van BPZ: ‘Het gaat om de oplossing op de bouwplaats’ BPZ, bekend als handelsonderneming in het leveren van een totaalconcept van deuren bij bouwprojecten, maakt een ongekende groei door. Niet alleen door de overname van deurenproducent Van Vuuren in het afgelopen najaar, maar ook omdat BPZ nu buiten het noordelijke marktrayon treedt en heel Nederland kan bedienen. Door deze strategische overname realiseert BPZ als projectspecialist nu een aanzienlijke groei in omzet van wel 40%, terwijl de bouwsector een krimp van 2% vertoont. Daarnaast blijft de omzet van Van Vuuren gehandhaafd. Ervaring buiten de noordelijke levering van hoogwaardige, markt had BPZ al opgedaan gecertificeerde deuren door de ontwikkeling en verzorgt BPZ de montage van verkoop van het innovatieve hang- en sluitwerk en kunnen ZORGPLUS-schuifdeurensys- kozijnen worden geleverd en teem. Na de overname kon BPZ gemonteerd, de aannemer de markt landelijk penetreren. heeft daardoor slechts “We maken nu door die markt- één aanspreekpunt. uitbreiding met ons totaalconcept voor deuren een groei Organisatie van wel 40% mee. En dat is In totaal zijn er voor BPZ zo’n ongekend in deze tijd”, stelt 140 mensen aan het werk. De Thijs Zomer, directeur-groot- organisatie bestaat uit Van aandeelhouder. Voor 2015 Vuuren (38 fte), Oldenburg wordt nog eens een groei deurbewerking (20 fte), een van ca. 25% verwacht. groot aantal montagepartners (50 fte) en BPZ zelf dat 16 Overname uitbreidde van 24 naar 40 fte. “Die overname was een unieke In Oldenburg deurbewerking kans”, legt Thijs Zomer uit. wordt geparticipeerd. Bij Van “De deurenfabrikant had zijn Vuuren wordt directie gevoerd zaak als producent namelijk door Dennis Gijsman en Thijs wel goed voor elkaar. Door Zomer, terwijl bij BPZ Etzo de overname hebben we alles Stuitje en Matthijs Zomer de nu in eigen hand.” Naast de leiding in handen hebben. BOUWEN IN HET OOSTEN "We willen partner zijn van export markt is groeiende. afgemonteerd zonder sores. onze leverancier en afnemer. We leveren deuren in Belgie, “Alle partijen hebben er belang Ook zoeken we samenwerking Polen, Engeland, Saoedie bij dat een project goed loopt. met bedrijven die ons concept Arabië, Senegal, Italië en Zo voelt het als één bedrijf, vermarkten." Hij vervolgt: zetten stappen op de Russische terwijl het allemaal "Van Vuuren bedient daarnaast markt", vertelt Thijs Zomer. zelfstandige bedrijven of een groot aandeel afnemers in werkmaatschappijen zijn. de timmerindustrie, bouw en BPZ heeft uiteindelijk één Matthijs: ‘Als BPZ kopen wij houthandel, wanden- en opdracht: een deur op tijd op onze deuren bij Van Vuuren. interieur bouw. Ook de correcte wijze afgehangen en Zij zijn weer bezig om de Thijs Zomer: “Die overname was een unieke kans.” BOUWEN IN HET OOSTEN 17 productielijn zo efficiënt hang- en sluitwerkspecialist nieuwe producten en diensten, mogelijk in te richten, iets en doen we alles met eigen het Digimate montageconcept. waar BPZ zich dus niet druk mensen.” In personeel is fors Ook wordt er voortdurend over hoeft te maken. Ieder kan geïnvesteerd. De organisatie intern geïnnoveerd zoals met zijn eigen kwaliteit daardoor heeft zowel binnen als buiten het verlagen van de faalkosten. het best tot zijn recht laten uitvoerders die de zaak Matthijs: “We zijn voorloper en komen. BPZ is slechts een van behartigen. Matthijs: we willen ervoor zorgen dat we de afnemers.” Een ander “Daarnaast hebben we een dat blijven.” Alle werknemers belangrijk punt is dat BPZ compleet verhaal aan deuren kunnen hun inbreng doen in. zijn montagepartners en met brandwerendheid, geluid- Maar ook met leveranciers en leveranciers binnen acht dagen werendheid, we hebben tools montagepartnerx wordt samen uitbetaalt. Zomer: “Het zijn van A tot Z om te leveren. doorontwikkeld. De beide onze partners. En dat geldt Uiteindelijk gaat het om de Zomers staan er altijd open ook voor onze leveranciers. aanpak, de marketing en de voor en zijn gemakkelijk Dat geeft veel goodwill en we kwaliteit van wat je levert.’ toegankelijk. “Het succes zit kunnen dat doen omdat we een ‘In de marketing heeft ook ook in de kwaliteit die we financieel gezonde club zijn.” de colofon van projecten in leveren tegen een redelijke Daarnaast wordt er aan dit magazine bijgedragen,” prijs”, vult Thijs Zomer aan. scholing en kennisbevordering gedaan. “En”, voegt Thijs Zomer toe: “We kopen kennis in door de juiste mensen, productspecialisten, in huis te halen.” Maar de groei in personeel en uitbreiding vraagt ook aandacht om de eigen cultuur vast te houden. “We staan naast elkaar”, licht Matthijs Zomer: “Het gaat om de oplossing die je biedt op de bouwplaats.” Matthijs Zomer toe. “In de eerste plaats doe je het als team met elkaar, er heerst geen 9-5 mentaliteit. Die stelt Thijs Zomer vast. Het Door keuzes te maken heeft cultuur is hartstikke goed, dat innovatieve ZORGPLUS schuif- BPZ zich in de loop der jaren kom je weinig tegen denk ik.” deursysteem heeft het bedrijf ontwikkeld tot leverancier door de crisis geholpen. van totaalconcepten voor Innovatie en succes Matthijs: “Anders hadden ook deuren, waarbij afscheid werd Niet alleen de bedrijfscultuur wij het veel moeilijker gehad.” genomen van andere producten. is bepalend om succesvol te 18 “Voor de aannemer maakt zijn. Het succes van BPZ is ook Innovatie is de basis van dat niet uit, het gaat om de gelegen in het feit dat het een succes. Het bedrijf loopt oplossing die je biedt op de handelsonderneming is die een voorop in de markt. Zo was er bouwplaats. Hoe je daar eigen concept in de markt het idee om hang- en sluitwerk presteert”, stelt Matthijs Zomer. zet en niet afhankelijk is van te testen (een miljoen keer) En dat het bedrijf goede andere partijen. Matthijs: via het onafhankelijke bureau keuzes heeft gemaakt, blijkt “Wij hebben alles in een hand: SKH. Deze test slaagde. wel uit de ongekende groei. de productie bij Van Vuuren, Andere innovaties waren het BPZ heeft met zijn totaal- de voorbereiding, de ZORGPLUS schuifdeuren- concept inmiddels naam calculatie, de planning en concept, de Digiprotect kozijn- gemaakt en een sterke positie organisatie. Verder zijn we volgende kunststof stootrand, in de markt opgebouwd. BOUWEN IN HET OOSTEN Vlekkeloos verloop van mooie opdracht Timmerbedrijf Berendijk richting. Nu doen we het alleen kunnen nu alweer een half jaar tekende voor de fabricage en bij de kleinere opdrachten in vooruitkijken. Dat is in onze levering van de kozijnen voor de directe omgeving. bedrijfstak relatief lang, zeker de eerste fase van de nieuw- de laatste jaren. We zijn in bouw van SC Heracles in Heracles was voor ons een Nijverdal het enige timmer- Almelo. Het Nijverdalse bedrijf mooie opdracht. Mooi om erbij bedrijf die zich voor een werd benaderd door Akor. te hebben. Het was ongeveer belangrijk deel heeft toegelegd Werkvoorbereider Brendan een halve maand werk. Niet op de fabricage van kozijnen, Berendijk: “We hopen vaker uitzonderlijk groot, maar zeker deuren en ramen. Daarnaast op deze manier te kunnen welkom. Het project verliep, maken we prefab daken en samenwerken met de Akor. ondanks de behoorlijke tijds- dakkapellen, houtskelet Ook als aanvulling op hun eigen druk, vlekkeloos. Het teken- wanden en transportkisten. timmerfabriek als die het werk werk en de goedkeuring We werken momenteel met tijdelijk niet aan kan. We hiervan nam nog geen 24 uur in zes mensen, maar werken werken voor diverse Twentse beslag. Dat komt nooit voor!” regelmatig over. We willen aannemers en bouwers. Onze op korte termijn weer kozijnen komen uiteindelijk in Druk iemand toevoegen aan ons heel Nederland terecht. We Eigenaar Johan Berendijk toont team. We zien de toekomst monteren niet zelf, maar we zich tevreden met de laatste met het nodige optimisme hebben wel plannen in die marktontwikkelingen. “We tegemoet.” BOUWEN IN HET OOSTEN 19 Caspar Jansen is directeur van Duoflex, een HalDu Groep onderneming waartoe ook Halkers en Gromada uit Groesbeek behoren. Het uitzend- en detacheringsbureau gericht op de sectoren bouw en installatietechniek wordt dagelijks geconfronteerd met het wel en wee van de arbeidsmarkt. Zaken als onderwijs, krapte en arbeidsvoorwaarden passeren in deze rubriek de revue. Serieus en veelal gelardeerd met een knipoog, geïllustreerd door cases vanuit de praktijk van alledag. COLUMN Is de rek er soms uit? Van wat ik hoor van heel veel ondernemers ook over je eigen grens stappen, om over de om mij heen, is dat de crisis er hard heeft top te gaan en meer te doen dan je zelf ooit ingehakt. Uiteraard financieel, maar vooral ook voor mogelijk had gehouden. En ik zeg u: dat emotioneel. Veel ondernemers uit onze branche is héérlijk en een paar lessen later hoop ik er zijn inmiddels gewoon bekaf, ik kan het niet stiekem al op dat mijn potentiële opdracht- anders zeggen, na 7 tot 8 jaar buffelen om te gevers in een positieve stemming komen op overleven. Enerzijds moest de orderportefeuille het moment ik hen bel en voorstel een afspraak toch vol, de medewerkers betaald én anderzijds voor een persoonlijke kennismaking te maken. de bank op afstand gehouden worden. Die En zo betaalt de investering in deze cursus spanning en constante stress hebben uiteindelijk zich dubbel en dwars terug en heb ik van mijn op ieder mens een effect, hoe sterk je ook hobby weer mijn beroep gemaakt. Op naar bent of denkt te zijn. Daarvoor duurde deze de volgende hobby…. economische crisis eenvoudigweg té lang. Zo ontwikkel ik een totaal andere kant van De afgelopen jaren hebben mij niet onberoerd mijzelf. En deze hobby ís ook helemaal van gelaten. Ook ik heb mij moeten resetten om mijzelf. Ik hoef er niemand, inclusief mijn eigen mijzelf klaar te stomen voor de nieuwe realiteit. organisatie verantwoording over af te leggen. Op een gegeven moment was mijn elastiek zó Het is een verademing. Niet alleen mijn stem- ver en langdurig uitgerekt dat ik voelde dat het banden smeer ik op creatieve wijze, maar ook nooit meer goed zou terugveren als de druk er het strakke stresselastiek dat bij tijd en wijle weer af zou gaan. In al die jaren was ik vergeten gespannen stond kan ik weer, zonder dat het om mijn elastiek goed te onderhouden en was knapt terug laten veren. de rek er een beetje uit. Het was droog, de barsten zat erin en er zat niks anders op dan Vaak ben ik zo druk met het bouwen, maar in de ratrace door te blijven lopen. renoveren en onderhouden van relaties, dat ik de lesavonden voor de stemtraining gebruik Maar ik ben niet voor één gat te vangen, dus als ideale bliksemafleider voor alle adrenaline ik ben er iets speciaals bij gaan doen, iets wat in mijn body en om weer in de stemming te alleen van mij is en niet meteen met mijn vak te komen. Na afloop ben ik herboren. Mijn kop is maken heeft. Iets wat ik u enorm kan aanraden. leeg en ik merk dat weer vol gas kan geven. Een Niet lachen, maar ik heb mij gestort op een hobby helpt dus om even uit het leven van alle hobby. In mijn geval de kunst van de stem. Ik dag te stappen. vind het leuk om samen met mijn stemtrainers en een clubje gelijkgestemden te leren hoe “Jongen, neem een hobby” zeiden ouders in de belangrijk de stem is in de communicatie en hoe jaren ´60 als hun kind teveel op straat zwierf met je met je stem kunt acteren én beïnvloeden. de nozems. Nu zeg ik het tegen ú. Neem een Bijvoorbeeld om later onze eigen bedrijfsfilm in hobby en ga er helemaal voor. En verdraaid, te spreken, te acteren in commercials of een ook uw elastiek profiteert er van! documentaire of luisterboek in te spreken. Ik geef toe, dit is niet zo stoer als in de bouw werken, of toch wel? Stem acteren is namelijk Caspar Jansen BOUWEN IN HET OOSTEN 21 Forse groei leidt tot nieuwbouw en verhuizing Vleesverwerker Hutten klaar voor een positieve toekomst Hutten en Zonen is vierde snit. Daarnaast zorgen Hutten “forse groei”, gedurende gespecialiseerd in de slacht, we voor de correcte export van de laatste jaren. “Eigenlijk verwerking en export van het rundvlees en voorzien wij is ons pand bij deze groei kwalitatief hoogwaardig rund- elke dag in heel Europa onze achtergebleven. Wij stellen vlees. Het familiebedrijf staat klanten van kwalitatief hoog- namelijk veel eisen aan ons al ruim tachtig jaar garant voor waardig rundvlees. De kwaliteit product en een modern pand vakmanschap op het gebied en correcte verwerking van de dat voldoet aan de modernste van verse rundvleesproducten. producten wordt onderstreept eisen van nu en de toekomst Alle rundvleesproducten komen door het HACCP-certificaat. is daarbij in onze visie voort uit eigen slachterij. Wij bieden daarin een totaal- onontbeerlijk. Daarbij komt Rick Hutten: “Hutten hecht plaatje van standaard tot aan dat duurzaamheid ook een veel waarde aan een dier- specifiek maatwerk.” belangrijk thema is in ons vriendelijke en duurzame 22 bedrijf. Onze sector loopt vleesverwerking. De Groei helaas erg achter bij de verschillende onderdelen De voornaamste reden voor de ontwikkelingen die best snel worden verwerkt tot aan de nieuwbouw is de volgens Rick plaatsvinden. Wij willen BOUWEN IN HET OOSTEN De forse groei die vleesverwerker Hutten uit Heeten in de laatste jaren doormaakte, zorgde ervoor dat besloten werd tot nieuwbouw en een verhuizing van Heeten naar Nieuw-Heeten. Woordvoerder Rick Hutten wil hierdoor mede inhoud geven aan zijn streven om voorop te lopen in de vooruitgang in zijn bedrijfstak. vooroplopen in de vooruitgang plaatselijke aannemer kon een Toekomst en binnen de sector het goede project met deze omvang niet Met de ingebruikneming van voorbeeld geven. We zijn aan en daarom zijn we gericht de nieuwbouw verwacht Rick dus echt iets unieks aan het op zoek gegaan naar een Hutten klaar te zijn voor de bouwen.” aannemer die zowel de kennis toekomst. “We verwachten een van de foodsector als de hoger aanbod van slachtvee Keuze omvang had om onze plannen door de toename van de Gevraagd naar het hoe en te verwezenlijken. Fijnmaziger investeringen in de melkvee- waarom voor de keus voor konden we niet zoeken sector die zich de laatste bouwbedrijf Aan de Stegge omdat er al vele jaren geen jaren sterk manifesteert. Met vertelt Rick Hutten dat met slachterijen gebouwd zijn. De onze nieuwe, geavanceerde name de ervaring van het referenties op het gebied van faciliteiten zijn we daarom bedrijf in de voedings- duurzaamheid spraken ons positief gestemd voor de middelenindustrie een ook aan. Dat heeft zeker toekomst en hebben we onze belangrijke voordeel vormde. bijgedragen tot de keuze voor gewenste voorloperspositie in “Eigenlijk was het simpel. De Aan de Stegge.” de sector geconcretiseerd.” BOUWEN IN HET OOSTEN 23 Hoeveel % overlevingskans heeft uw bedrijf? O p l e i d i n g s C e n t r u m Tw e n t e geeft BHV cursussen in Rijssen Red levens met een BHV cursus T: 0548 - 530 830 E: [email protected] W: www.oct-rijssen.nu Architect Herman Bessels ziet raakvlak omzetstijging voedingsindustrie en architectuur Producent helpt kopen door transparantie en beleving Om te voorkomen dat voedingsmiddelenproducenten continu een prijsgevecht blijven voeren, kunnen ze beter inzetten op beleving. Verkopen lukt beter door transparant te zijn en de zintuigen te prikkelen bij een bezoek aan het bedrijf. Dat denkt Herman Bessels, maar de verwachting is dat Bessels vergelijkt die emotie architect en naamgever aan online verkoop in de food in met die van een goudvis. “Die het bureau Bessels architekten 2016 de helft van de omzet- kun je alleen maar zoenen met & ingenieurs in Twello. groei in de Nederlandse een glasplaat ertussen.” Door Hiermee denkt hij dat supermarkten opslokt. mensen uit te nodigen in het voedingsmiddelenproducenten Producten zullen hun marketing, bedrijf, ze rond te leiden, de de uitdaging aan kunnen om merkstrategie en assortiment productie te laten zien, geef de consumenten voor zich te moeten aanpassen om de je ze een beleving mee waarbij winnen. Volgens een recent uitdagingen van online alle zintuigen geprikkeld kunnen worden – veel meer dan alleen op internet. Deze Herman Bessels: beleving moet wel kloppen met de verwachting van mensen. “Internet shoppen is als een goudvis zoenen In een vleesbedrijf moet het met een glasplaat ertussen. In het bedrijf zelf ruiken, in een broodfabriek kun je mensen veel meer laten ‘beleven’” bijvoorbeeld niet naar olie wil je vers brood ruiken. De architect heeft in het buitenland al veel voorbeelden gezien van producenten die verschenen rapport van verkopen om te zetten in door transparantie en beleving Rabobank (Food Processors kansen. beter gingen verkopen. Challenged by Online Growth Of ‘helpen kopen’, zoals Hoe zoen je een goudvis? Bessels verkopen noemt. Een vijftien jaar bijna een kwart van de boodschappen online en Om dit te laten slagen, hecht laat jaarlijks aan zo’n dat betekent dat de spelregels Bessels waarde aan twee 100.000 mensen zien hoe ze voor leveranciers veranderen. aspecten: transparantie en brood maken, wat er toe geleid Nederland loopt achter op beleving. In het bedrijf zelf heeft dat consumenten ook ontwikkelingen in Engeland en kun je mensen veel meer laten buiten Oostenrijk in hun Frankrijk, met name vanwege ‘beleven’ dan wanneer ze een supermarkt naar dit brood de hoge supermarktdichtheid, bedrijf op internet opzoeken. vragen. Ook brouwerijen, Dynamics) doen we over BOUWEN IN HET OOSTEN Oostenrijkse broodfabriek 25 26 zoals Carlsberg in Kopenhagen, in een bedrijf gaat vaak maakte Bessels het mogelijk weten met een rondleiding gepaard met lastige plastic om relaties, klanten, door de brouwerij, eindigend in schoentjes, vervelende mutsen consumenten in hun eigen het proeflokaal, de zintuigen te en stofjassen over zorgvuldig kleding zonder extra prikkelen van de bezoekers en geklede en gekapte inkopers, maatregelen rond te leiden: hen met een unieke ervaring consumenten en andere een transparante gang biedt de naar huis te sturen. relaties. Dat is één van de bezoeker de gelegenheid om punten waar architectuur het gehele productieproces Echter, door alle regels aan en voedingsindustrie elkaar achter glas te volgen. Maar dan onder meer hygiëne is het ontmoeten. Beleving en niet het glas van een monitor, niet eenvoudig om mensen die transparantie ontstaan al in maar het glas dat gepaard beleving mee te geven. Een het ontwerp. Bij Plusfood in kan gaan met allerlei zintuig- rondleiding door de productie Oosterwolde bijvoorbeeld prikkelende ervaringen. BOUWEN IN HET OOSTEN Wensen opdrachtgever Hutten vertaald in verantwoord concept De isolatiepanelen ten behoeve van de koelruimten van het nieuwe bedrijfspand van Hutten en Zonen in Heeten zijn geleverd en gemonteerd door Roma Nederland uit Raamsdonksveer. Adviseur Harm van Vemde spreekt van een uitdagend project waar de lat hoog is gelegd en het eindbeeld zonder twijfel het predicaat referentieproject zal krijgen. Harm van Vemde is enthousiast uitgekiende detaillering vuil- hoogwaardige materialen in over de gedegen voorbereiding ophoping in de ruimtes combinatie met het hoge van het project. “Zowel uitgesloten. De combinatie afwerkingniveau is in dit opdrachtgever Hutten en Zonen van al deze aspecten heeft project uniek. Op groot- als hoofdaannemer Aan de ons deze mooie opdracht schalig niveau passen we een Stegge uit Twello hebben opgeleverd.” detaillering toe waarbij de samen met ons diverse bevestigingen uit het zicht bedrijfspanden bezocht. Zowel BREEAM blijven. Met onze prefab- nieuwe als ook bedrijven die al Alle duurzaamheidmaatregelen producten en reductie van een jaar of tien in de huidige leiden in Heeten tot een afval dragen wij bij aan een vorm operationeel zijn. We BREEAM certificering. Harm schone bouwmethodiek, het hebben de communicatie met van Vemde: “Het betreft het minimaliseren van energie- de opdrachtgever en aannemer BREEAM excellent certificaat. verlies, de hoogst mogelijke als zeer constructief ervaren. Alle inspanningen worden op foodcare afwerking en last but Kennisuitwisseling stond daarin deze wijze inzichtelijk en not least, een lust voor het centraal en door goed te meetbaar. Het is altijd mooi oog. Vermeldenswaard is zeker filteren en de wensen te hier een substantiële bijdrage ook nog dat in Heeten ons vertalen in een verantwoord aan te leveren. Met ons totaalconcept, waarin concept, zijn we tot een sandwichpanelenprogramma opgenomen het tekenwerk, aanpak gekomen. Doorslag- staan wij garant voor de de engineering, productie en gevend in de keus voor Roma verhoogde isolatiewaarden zetwerk, montage, service Nederland was de hoogwaardige (ISO-14001, red.) van dak en en garantie, ten volle wordt kwaliteit van onze panelen, gevels. De toepassing van benut.” waar we een goede naam mee hebben opgebouwd. We zijn inmiddels 35 jaar marktleider. Voor de deuren geldt dat we met onze eigen engineering een succesvolle roestvaststalen foodcare schuifdeur op de markt hebben gebracht die zich op veel plaatsen in de koelen vrieswereld bewezen heeft. Door jarenlange ervaring weten we waar de bottlenecks zitten. Zo hebben we door een BOUWEN IN HET OOSTEN 27 Ruys Vloeren: Goede advies vooraf is beter dan achteraf problemen oplossen De keus voor de perfecte bedrijfsvloer is met name in de vleesverwerkende industrie van essentieel belang. Denk alleen maar aan de strenge eisen die aan hygiëne en HACCP verbonden zijn. De familie Hutten koos voor de marktleider op dit gebied, Ruys Vloeren uit Apeldoorn. Ruys Vloeren uit Apeldoorn is vroegtijdig stadium tijdens een komt een uitgewassen Margia gespecialiseerd in de levering beursbezoek aan de IFFA in granietvloer die goed bestand en montage van bedrijfsvloeren. Frankfurt. Nadat we in kennis is tegen bloed- en vetzuren en Directeur Hendrik Ruys: “We gesteld waren van de eerste een levenslange goede antislip zijn marktleider in de, wat contouren van het nieuwbouw- biedt. In de koelcellen komen wij noemen, natte voedsel- plan zijn we in België op Margia Stone vloeren, die verwerkende industrie waar bezoek geweest naar een weer geschikt zijn voor ander- vlees, vis en groente worden referentie die enigszins soortige belastingen zoals het verwerkt. Daarnaast zijn we vergelijkbare criteria kende. rijden met containers. De actief in overige voedselver- Er ontstond een klik en derde is een pantser dekvloer werking en de logistiek en vervolgens heeft Hutten ons die vooral veel schuifbelasting zware industrie. Door de jaren als voorgeschreven partij kan hebben en last but not heen hebben we letterlijk voorgesteld aan Aan de least komen er kunststof- miljoenen vierkante meters Stegge.” Ruys vindt het vloeren voor de kantoren en aangelegd in meer dan twintig project in Heeten met name de sanitaire ruimten. landen. Het feit dat een interessant vanwege de In alle gevallen hebben we Italiaanse klant zijn graniet- toepassing van verschillende kunnen adviseren en mee vloer bij Ruys koopt, zegt wat vloeren en stootbanden uit kunnen beslissen. Zowel de over onze kwaliteit. Maar ook eigen huis en de vooruit- opdrachtgever als wij zijn bij ´s werelds grootste varkens- strevende gedachte van de een goede aanpak en goed en slachterij, Smithfield USA, nieuwbouw. De omvang, zo’n uitvoerig doordachte keuzes heeft een vloer van Ruys. 2700 vierkante meter in totaal, gebaat. Een opdrachtgever wil Europese distributiecentra van mag dan wezenlijk kleiner zijn ook de eerste twintig jaar niet o.a. Blokker, Yamaha, Volvo, in vergelijk met een lopend geconfronteerd worden met Albert Heijn, Frans Maas, etc. Russisch project waar enkele onverwachte problemen en vertrouwen op de vlakheid, tienduizenden vierkante meters dat geldt uiteraard ook voor slijtvastheid en kwaliteit van mee gemoeid zijn, maar het ons en de andere betrokken de Ruys pantserdekvloer.” project is desalniettemin specialistische partijen zoals Met de aanwezige kennis en bewerkelijk. Hendrik Ruys: Roma en MPS. Opbouwend expertise was het dus niet “We zijn onlangs begonnen advies en een gedegen en echt vreemd dat de familie met het aanbrengen van gedetailleerde voorbereiding is Hutten contact zocht met het vier verschillende vloeren en altijd te verkiezen boven het Apeldoornse bedrijf. Hendrik onze RVS stootbanden. In de achteraf probleem oplossen. Jan Ruys: “Dat was al in een slachthal op de eerste verdieping Dat zie je ook in dit project.” BOUWEN IN HET OOSTEN 29 Prachtige stevige klus met mooi resultaat P r o j e c t l e i d e r J a n v a n L i m b u r g A a n d e S t e g g e Tw e l l o In een Design and Build constructie realiseert Aan de Stegge Twello met diverse onderaannemers en andere betrokken partijen de nieuwbouw van vleesverwerker Hutten en Zonen in Heeten. Projectleider Jan van Limburg noemt het een mooi, uitdagend project met een zeer betrokken opdrachtgever bij wie duurzaamheid hoog in het vaandel staat. Vleesverwerker Hutten en duurzaamheid staan centraal in zo verwonderlijk dat wij op het Zonen verhuist begin volgend het door architect Herman lijstje stonden van Hutten. Na jaar uit het centrum van Bessels uit Twello ontworpen de selectie en de opdracht brak Nieuw-Heeten naar Heeten, gebouw. Aan de Stegge Twello er een behoorlijk intensieve om precies te zijn op bedrijven- werd reeds in een vroegtijdig periode van voorbereiding terrein De Telgen. Het nieuwe, stadium betrokken bij het aan.” hypermoderne bedrijf zal project. Jan van Limburg: “Men bestaan uit circa vierduizend is op gerichte wijze bij ons Clash control middels 3D vierkante meter onderverdeeld gekomen omdat men een partij “De functionaliteit, het slachten in een stal, washal, slachtlijn, zocht die specifieke ervaring en verwerken van rundvee op krattenwas, koelcellen, had met het bouwen in de basis van een doordachte verwerkingsruimten, kantoor- foodsector. Het is al een tijdje geavanceerde slachtlijn en zo dat er in Nederland weinig het ontwerp van het gebouw nieuwe slachthuizen worden moesten als het ware in elkaar gebouwd. Wij zijn regelmatig passen en zoiets heeft nogal actief in de voedingsmiddelen wat voeten in de aarde. Dat en kleedruimten. Efficiency en industrie. Het was op zich dus niet geldt overigens voor meer projecten in de foodsector. Na het nodige passen en meten is dat uiteindelijk gelukt. Daarbij hebben we gebruik gemaakt van 30 BOUWEN IN HET OOSTEN clash control, waarbij het bouwplaats, zo niet in Heeten. stromen grotendeels verplaatst gehele project in 3D wordt Jan van Limburg: “We bouwen door zwaartekracht. De slacht- uitgewerkt en knelpunten al het bedrijfspand op Lean-basis. lijn is gelegen op de verdieping, in een vroeg stadium kunnen Wekelijks is er een overleg zodat huiden en pensen als worden gesignaleerd. tussen alle voorlieden en eens het ware onder worden De door de opdrachtgever in de twee weken komen we bij opgevangen. Ook is er gekozen ingekochte slachtlijn van MPS elkaar met alle projectleiders. voor maximaal hergebruik van en koelinstallatie van Veld Op deze wijze tackelen we alle restwarmtekoeling, vindt er zijn niet alleen door ons mogelijke hobbels en daar zijn hergebruik plaats van afval- gecoördineerd, maar ook in we tot op heden goed in water afkomstig van de water- 3D geïmplementeerd, waardoor geslaagd. Ik zal echter niet zuivering ten behoeve van we ook hier middels clash ontkennen dat het een het voorspoelen van veeauto’s control veel faalkosten tijdens stevige klus is met de nodige in de washal, en worden er de uitvoering hebben vermeden. uitdagingen. Ik heb nog steeds sluizen toegepast bij de Het vergde zeker de nodige in mijn achterhoofd op eind gekoelde laad- en losdocks. inventiviteit en flexibiliteit van van het jaar op te kunnen Ook op installatietechnisch alle betrokkenen. Ten opzichte leveren, maar door die gebied is er gekozen voor van de basisideeën is er niet aanpassingen wordt het best geavanceerde en energie- eens zoveel veranderd, maar nog wel even spannend.” besparende oplossingen.” al was het een behoorlijke BREEAM Terugblik puzzel, waarvan we de meeste Het nieuwe bedrijfspand van Gevraagd naar zijn idee wat hij stukjes direct na de opdracht Hutten en Zonen zal het eerste omstreeks februari zou zeggen op zijn plaats hebben kunnen slachthuis zijn in Nederland als de opdracht volledig achter leggen. Je ontkomt er echter met een BREEAM-certificering. de rug is, zegt Jan van niet aan dat in de uitvoerings- Jan van Limburg: “Het betreft Limburg: “Dat ik terugkijk op fase ook nog hier en daar de één na hoogste kwalificering, een boeiend, pittig project wijzigingen optreden. met vier sterren. voor een opdrachtgever die op detailniveau wel. Al met We hebben nogal wat energie gestopt in het wegwerken van de technische installaties omdat de daarvoor gereserveerde ruimte aan de krappe kant was. Mijn ervaring is dat in de praktijk technische ruimten altijd te klein bemeten zijn in het ontwerp. Zoals gezegd zijn we er in onderling overleg uitgekomen en hebben Jan van Limburg: “Mijn ervaring is dat in de praktijk technische ruimten altijd te klein bemeten zijn in het ontwerp.” we voor alle details acceptabele oplossingen weten te creëren. Alle vierkante meters zijn De zogenaamde BREEAM kwaliteit nog ouderwets hoog daarmee volledig en functioneel Excellent. Dat mag je best in het vaandel heeft staan en benut.” uniek noemen. Het zegt veel dat we in gezamenlijkheid met over het duurzame en energie- alle betrokkenen de uitdagingen Goede sfeer besparende karakter van het op een adequate wijze zijn Een gecompliceerde bouw pand. Zo kent het bedrijf aangegaan en tot een mooi wil in de praktijk nog weleens bijvoorbeeld geen gas- resultaat zijn gekomen. Daarvan leiden tot spanningen op de aansluiting en worden de afval- ben ik rotsvast overtuigd.” BOUWEN IN HET OOSTEN 31 KienhuisHoving informeert Samenwerking via een coöperatie: de oplossing? Opdrachtgevers doen bij voorkeur zaken met één aannemer. Het liefst een aannemer die alle werkzaamheden verricht. Inmiddels is dat verleden tijd. De gangbare praktijk in de bouw- en installatiewereld is vaak “the other way around”: Opdrachtgevers doen zaken met meerdere aannemers, die op hun beurt weer diverse onderaannemers inschakelen. Kansen op miscommunicatie liggen daarbij op de loer en fouten zijn snel gemaakt. Om deze problemen te voorkomen werken partijen tegenwoordig steeds vaker samen via een coöperatie. Het mes snijdt in dat geval aan twee kanten. De opdrachtgever heeft één centraal aanspreekpunt, namelijk de coöperatie, en de diverse aannemers komen - vanwege hun gezamenlijke financiële slagkracht - eerder in aanmerking voor een groot project in een aanbestedingsprocedure. De structuur ziet er als volgt uit. Na de aanbesteding gaat de opdrachtgever een overeenkomst van opdracht aan met de coöperatie, die daartoe door de aannemers gezamenlijk bij notariële akte is opgericht. Het bestuur van de coöperatie is vaak een afvaardiging van de besturen van de achterliggende aannemers. De coöperatie maakt gebruik van de diensten van haar leden (zijnde de aannemers) en factureert onderling. Wie is aansprakelijk aan de zijde van de aannemers, indien wordt gehandeld via een coöperatie? Het antwoord op die vraag is afhankelijk van het type coöperatie en eventuele onderlinge afspraken. Bij een coöperatie met de letters U.A. in de naam hebben leden geen verplichting om in een tekort bij te dragen. Bij een B.A. is deze bijdrageplicht beperkt tot een bepaald bedrag en bij een W.A. coöperatie zijn de leden volledig bijdrageplichtig. Meestal dient alleen de aannemer die Deze column is geschreven door mr. Jacobine Tinselboer (notaris) en mr. Frank Röben (kandidaat-notaris) niet (correct) zijn werk verricht, aansprakelijk te zijn en niet ook de andere aannemers. In dat geval frank.roben@ bepaalt men vaak onderling kienhuishoving.nl, dat de aansprakelijkheid wordt tel.nr. 053-4804316 gedragen door het lid dat het betreffende werk heeft verricht (of had moeten verrichten). Hoe voorkom je dat een bepaald lid/aannemer, zonder medeweten van de andere aannemers, ook zelfstandig zaken gaat doen met de opdrachtgever, en daarmee de anderen benadeelt? Een goed geformuleerd non-concurrentiebeding kan dit probleem voorkomen. Bespreek dit onderwerp daarom onderling tijdig. Niet ondenkbaar is namelijk dat een van de aannemers al zelfstandig werkzaamheden verricht voor de opdrachtgever. In sommige gevallen wil de opdrachtgever invloed kunnen uitoefenen op de coöperatie, de samenstelling van het bestuur, de leden of onderaannemers. De coöperatie wetgeving biedt hiertoe oplossingen. Zo kan bijvoorbeeld worden bepaald dat allerlei beslissingen pas tot stand komen na goedkeuring van de opdrachtgever. Op grond van de wet kunnen leden (aannemers) van de coöperatie hun lidmaatschap op ieder moment opzeggen. Een onverwacht uittreden van een aannemer uit de coöperatie vindt men vaak ongewenst. In de statuten kan in verband hiermee worden opgenomen dat uittreding slechts beperkt mogelijk is en financiële consequenties heeft. Zaken doen via een coöperatie is niet nieuw. In het verleden werd de coöperatie voornamelijk in de agrarische sector gebruikt. Tegenwoordig ziet men de rechtsvorm terug in alle sectoren van de markt. De wet biedt veel ruimte voor maatwerk. De notaris kan u hiermee verder helpen! BOUWEN IN HET OOSTEN 33 Beursorganisator Bouw Compleet Frank Groenewegen Organisatie, exposanten en bezoekers moeten elkaar versterken gewijzigde concept de oude, Diversiteit vertrouwde, gezellige en Kenmerkend voor Bouw informele sfeer te behouden. Compleet, de naam zegt het Een vakbeurs moet je samen al, is volgens Groenewegen, tot een succes maken. Als de grote diversiteit van de organisatie heb je uiteraard exposanten. “We willen een dikke vinger in de pap, inderdaad een compleet maar zonder bezoekers en plaatje schetsen voor de exposanten ben je nergens. gehele bouwwereld. Dat is een Zowel exposanten als wij als van de redenen waarom we beursorganisatie zijn gebaat niet werken met specifieke bij een hoge kwaliteit van de thema’s. Bouw Compleet bezoekers. Het gaat erom een heeft ervoor gekozen om de zo gericht mogelijk publiek bestaande S.G.A. Vakdagen te trekken. Daar is ons gelijk te laten vallen en als het uitnodigingsbeleid ook op ware te integreren, waardoor afgestemd. Je moet je nu er een nog completer beeld Bouw Compleet wordt als digitaal inschrijven als kan worden geschetst wat de concept voor de tweede bezoeker, inclusief inschrijf- professionele bouw en haar maal georganiseerd. Frank nummer van de kamer van toeleveranciers e bieden heeft. Groenewegen: “De Bouw Koophandel. Hiermee voorkom Hal 5 zal in dit kader in het Relatiedagen waren een begrip je een groep bezoekers die teken staan van Schilder, Glas in deze regio en het was voor voor de pennen, linialen en en Afbouw (S.G.A.) Vakdagen. ons zaak binnen het enigszins een lekker broodje komt. Twee bouw gerelateerde vak- Voor de zeventiende keer is de Evenementenhal begin oktober de place to be voor bouwend Oost Nederland. Dinsdag 7 tot en met donderdag 9 oktober vormt het grote expositiecentrum in Hardenberg het toneel van Bouw Compleet, voorheen bekend als de Bouw Relatiedagen. Beursorganisator Frank Groenwegen blikt alvast vooruit. 34 BOUWEN IN HET OOSTEN Stichting ZZP Nederland zal op dinsdag 7 oktober van 19.00-20.00 uur een presentatie verzorgen voor startende- en reeds bestaande ZZP’ers in de Bouw. De presentatie wordt gehouden door de heer Maarten Post, voorzitter van Stichting ZZP Nederland. De volgende onderwerpen komen beurzen tegelijkertijd onder één substantieel verbeterd is ten dak resulteert eveneens in meer opzichte van bijvoorbeeld een beursoppervlak. Naast enkele jaar geleden. “We stevenen - Wat is een ZZP’er? landelijk opererende bedrijven toch weer af naar een - Voor- en nadelen ZZP-schap hebben we veel ruimte gecreëerd consolidatie en verwachten - Wat doet Stichting ZZP voor regionale exposanten. meer dan driehonderd Nederland Daarmee behoudt de beurs bedrijven te mogen begroeten - Actie thema’s ZZP haar heel eigen karakter. als deelnemer. Dat aantal is Nederland Belangrijke deelnemers zoals vergelijkbaar met vorig jaar. - ZZP’er en verzekeringen Probin en van Buuren uit Rijssen Bedrijven zijn nog steeds - Juridische ondersteuning zijn, evenals voorgaande voorzichtig en enigszins - Ledenvoordeel edities prominent aanwezig.” terughoudend, maar de sfeer onder andere aan de orde; is merkbaar beter. Over het Na de presentatie is er Markt algemeen geeft men aan ruimte om vragen te stellen. Gevraagd naar zijn ervaringen positiever in de toekomst te Daarnaast is iedereen van tijdens de acquisitieperiode kijken dan in de herfst van harte welkom op de stand voor Bouw Compleet vertelt vorig jaar. Daar hopen we als van Stichting ZZP Nederland. Frank Groenewegen dat hij beurs ook ons steentje te (stand nummer 232). merkt dat de stemming mogen bijdragen.” BOUWEN IN HET OOSTEN 35 Soudal legt accent op duurzaam luchtdicht bouwen Passief Wonen is een hot item in de sector. Soudal uit Breda legt in haar beurspresentatie het accent op een drietal producten in deze sfeer. Met Soudal Window System Dus SWS combineert op slimme in haar soort (SWS) wordt know-how samen- wijze doorontwikkelde versies geen scheuren gebracht in een doorgetest en van bekende producten, zoals noch barsten. gecertificeerd systeem. Op een Acrylaat welke tot wel 25% Een jarenlange relatief eenvoudige wijze maakt beweging kan opvangen. thermische en dit Luchtdicht c.q Passief Het unieke Flexi Foam welke akoestische bouwen mogelijk. Warmte- is overladen met wel 6 isolatie is daarmee verliezen worden sterk beperkt certificaten. Maar ook de gegarandeerd. De SWS- door optimale isolatie, met Tapes zijn bijzonder, want deze membranen blinken uit in inbegrip voor koudebruggen zorgen door haar perfecte verwerkbaarheid en bieden en een doorgedreven lucht- ‘stuc/pleister”mogelijkheid dankzij hun bijzondere samen- dichtheid. voor een compleet scheurvrij stelling een duurzame scheur- geheel. Want let wel: SWS is vrije hechting voor pleister- Luchtdichtheid anders dan alternatieven door werk. Logischerwijze komt dit Luchtdichtheid weegt zwaar en doorgetest om BLIJVEND de luchtdichtheid uiteraard door op energieverlies, naast duurzaam haar functie in het voor vele jaren ten goede. comfortverlagende zaken als systeem te kunnen uitvoeren. De kwalitatieve (binnen- en stof, tocht en extra geluids- buiten)kitten optimaliseren het hinder (luchtlekken = geluids- De Voordelen ! geheel. Want: Al brengt u de lekken). De praktijk telt en met Het SWS is officieel doorgetest beste bouwmaterialen samen, name de duurzaamheid, dus en in de juiste applicatie dit geeft geen garantie op het SWS is uitvoerig onderworpen (zowel op Aluminium, Houten beste eindresultaat. Het verschil aan een aantal testen. Flexi of Kunststof kozijnen in zowel zit het hem in de SWS details. foam functioneert zelfstandig een standaard- als een passief- Dan pas kunnen we spreken als een luchtdichte laag. huis) biedt het: over Passief Duurzaam Bouwen! - Luchtdichtheid en Damp- Hoe werkt het ? Vandaag de dag was u gewend dichtheid aan de binnenzijde - Optimale thermische en TIP Optimaler Isoleren: om een “kit buiten” te plaatsen, akoestische isolatie in het Passief Bouw is tot op “PUR als isolatie” en een “kit midden heden nog niet als standaard binnen”. Voortaan blijft u dit doen, maar gebruikt u Flexi - Weer- en windbescherming aan de buitenzijde. verheven. Maar iedereen wenst zeker optimaler te Foam als PUR en als absolute SWS staat garant voor een isoleren. Het gebruik van zekerheid voor luchtdichtheid duurzame luchtdichtheid. Flexi Foam i.p.v regulier PU een dampdichte SWS tape aan Uniek is dat Flexifoam werd schuim is al een gigantische de binnenzijde. Zo creërt u een getest op 9000 voegbewegingen stap in de goede richting luchtdichte binnenschil. en vertoonde daarbij als enige BOUWEN IN HET OOSTEN 37 Stand 651 Stand 38 BOUWEN IN HET OOSTEN d 335 Stand 216 BOUWEN IN HET OOSTEN 39 Deelnemerslijst BOUW COMPLEET HARDENBERG 2014 Standnr Bedrijfsnaam Branche 217 12Build Digitaal platform tussen hoofd en Plaats RIJSSEN onderaannemer 150 2Jours Bouwsoftware BROEKLAND OV 627 3M Professional Trade Channel DIEGEM 210 Aarnink Kunststof Ramen Kunststof kozijnen DEVENTER 414 ABC Adamas Leverancier materialen voor HEERENVEEN scheurherstel / spouwverankering 635 Abus Hang en sluitwerk MÜHLHAUSEN (D) 119 AIC B.V. Technische groothandel in HARDERWIJK bouwmachines en materieel 640 Airbo Stofafzuiging LIENDEN 326 All-in Techniek Mobiele en stationaire stofafzuiging NUNSPEET en filtering 611 Allrisk Valbeveiliging GORINCHEM 327 Allshoes Werkschoenen ALKMAAR 229 Almat Laren Toeleverancier Bouwmaterieel LAREN 402 Altrad Fort B.V. Kruiwagens, betonmolens, steigers, TIEL trilplaten (infra, bouw, retail, tuin & park) 650 Altrex B.V. Klimmaterialen ZWOLLE Toeleverancier bouwmaterialen HARDERWIJK 640 Arbortech Elektrische gereedschappen LIENDEN 221 Alvon 220 ASF Fischer B.V. Bevestigingsmaterialen LELYSTAD 308 Assa Abloy Hang en sluitwerk RAAMSDONKVEER 608 Assa Abloy / Nemef / Lips / Yale Hang en sluitwerk RAAMSDONKVEER Kozijn-Teken, Renovatie Calculatie BERKEL EN RODENRIJS 135 ATS - Software Software 319 Autobedrijf Beltman Bedrijfswagendealer RIJSSEN 309 Axa Stenman Hang en sluitwerk VEENENDAAL 216 BASF Nederland B.V., Construction Tegelllijmsystemen en OOSTERHOUT Chemicals bouwchemische producten 324 Bata Werkschoenen 'S-HERTOGENBOSCH 133 Bedal Bouwchemie Bouwchemie GENEMUIDEN 301 Berdal Rubber en Plastics Kunststof- en rubberproducten ALMELO 142 BIA-beton Stenen, blokken en systeemwanden WIJCHEN 632 Bick B.V. /Double lock Sloten ZEIJEN 411 Bison International Lijmen en kitten GOES 112 Bisoton B.V. Geïsoleerde betonpanelen EDE 322 Blâkläder Werkkleding MEPPEL 304 Bodegraven Verbindingen voor de bouw NIEUWKOOP 137 Bogra-Matic Bewegwijzering binnen AKKRUM 612 Boorwerk B.V. / Pro-Fit Toebehoren elektrische gereedschappen WEESP 434 Bostik B.V. Lijmen en kitten 'S-HERTOGENBOSCH BOUWEN IN HET OOSTEN 41 Standnr Bedrijfsnaam Branche Plaats 418/419 Bouwcenter Bouwmaterialengroothandel WOERDEN 418/419 Bouwcenter Concordia Bouwmaterialengroothandel MEPPEL 418/419 Bouwcenter Filippo Bouwmaterialengroothandel ERMELO 418/419 Bouwcenter Meijer Bouwmaterialengroothandel FOXHOL 418/419 Bouwcenter Nobel Bouwmaterialengroothandel Haaksbergen Veiligheidskleding en OISTERWIJK 616 Buckler B.V. veiligheidsschoenen 215 Cadez B.V. Software & Hardware 3D 'S-HERTOGENBOSCH 221 Calduran Kalkzandsteen Toeleverancier bouwmaterialen HARDERWIJK 630 Carat Nederland B.V. Diamantgereedschappen BREDA 230 Certacon B.V. Metselwerkondersteuningen o.a. NUNSPEET stalen geveldragers en lateien 108 CESnederland B.V. Hang- & sluitwerk mech. + APELDOORN elektr. sluitsystemen 313 Charmag Scharnieren ESTAVAYER-LE-LAC (CH) 104 CNV Vakmensen Vakbond voor werknemers en APELDOORN ZZP'ers in de bouwnijverheid 221 CRH Structural Internationaal Leverancier van HARDERWIJK bouwmaterialen 111 Cugla B.V. Hulpstoffen en cementgebonden BREDA mortels 603 Custers Hydraulica B.V. Rolsteigers en hoogwerkers VENRAY 156 Daas Baksteen B.V. Baksteenfabrikant ZEDDAM 98 Dagblad de Telegraaf B.V. Abonnementenverkoop De Telegraaf AMSTERDAM 99 De Dump Bedrijfskleding BRUGGE 149 De Hoop Pekso B.V. Betonwaren en bouwmaterialen TERNEUZEN 224 De Mors Rijssen De Mors Rijssen RIJSSEN 127 De vergunningenshop Adviesburo/juridische dienstsen Lelystad 127 De vergunningenshop Adviesburo/juridische dienstsen Lelystad 622 DeltaPi BIM-software voor architecten, BODEGRAVEN engineers en fabrikanten 323 Deltaplus Persoonlijke berschermings middelen BRUGGE 158 Digo Products B.V. Producent van mortels/sierpleisters VELDHOVEN 147 Dikkerboom Betonboringen B.V. Betonboringen COEVORDEN 336 Dörken Bouwfolies HERDECKE (D) 333 Duco Ventilation & Sun Control Natuurlijke ventilatietechniek en VEURNE (B) zonweringssystemen 605 Duofor B.V. Vloerrenovatie, lichte systeem- DONGEN vloeren en zwaluwstraatplaten 221 Dycore Systeemvloeren Toeleverancier bouwmaterialen HARDERWIJK Bedrijfskleding en reiniging Raalte Kalkzandsteen + cellenbeton HAREM / EMS 406 EPDM Systems B.V. Toeleverancier EPDM daksystemen LEMELERVELD 609 Equi Nederland B.V. /Starmix Stofzuigers en afzuiging TIEL Producent bouwmaterialen "Dak" KAPELLE OP DEN BOS 440 Elco Totaal 121 Emsländer Baustoffwerke 151 Eternit N.V. en "Gevel" 332 Evva Mechanische en elektronische sluitsystemen 42 BOUWEN IN HET OOSTEN HENGELO (OV) Standnr Bedrijfsnaam 103 F.K. Marmer Branche Plaats Kunststeen composiet in gevel en Emmen afbouw 122 FEIN 430 Festool B.V. Importeur elektrisch gereedschap RIDDERKERK Elektrisch gereedschap WADDINXVEEN 118 Finstral B.V. Kozijnen en deuren APELDOORN 211 Fischer Benelux B.V. Bevestigingsmaterialen NAARDEN 124 Flexitec B.V. Liften producent 'S-HEERENBERG 705 Ford – Europa Garage Bedrijfsauto’s Hardenberg - 321 Fristads Werkkleding BREDA 633 Gadella / Lyca /Geo Fennel Laser en meet apparatuur ZEEWOLDE 227 Gemack Gereedschappen & Machines Doetinchem Productie en distributie van AMERSFOORT Coevorden 440 Glassolutions bouwglas voor exterieur en interieur, woningen en u-bouw 208 Glazz.nl B.V. Glas op maat FRANEKER 331 GU Hang en sluitwerk HELMOND 228 Hacquebord Staal en Buizen B.V. Groothandel in stalen constructie TWIJZELERHEIDE materialen 230 Hakron Nunspeet Producten voor betonconstructies, NUNSPEET bekistingen en woningbouw 230 Hakron-Terwa Productie en verkoop instort- NUNSPEET voorzieningen voor prefab-betonindustrie 404 Hakvoort Daglicht B.V. Lichtstraten en daglichtconstructies DEDEMSVAART 97 Handelsonderneming Otten Bevestigingstechniek ENTER 125 Havebo B.V. Bouwnijverheid DEN DOLDER 638 Heco schrauben GmbH & co Bevestigingsmaterialen SOEST 221 Heembeton Toeleverancier bouwmaterialen HARDERWIJK 96 Henk Heijkens Zoetwaren V.O.F. Zoetwaren PEIZE 219 Hilti Nederland B.V. Toeleverancier bouw BERKEL EN RODENRIJS 143 Hitachi Power Tools Netherlands B.V. Gereedschappen NIEUWEGEIN 618 Hoenderdaal / Dynaplus Bevestigingsmaterialen VEENENDAAL 329 Hoenderdaal Fasteners Bevestigingsmaterialen VEENENDAAL 206 Houtzagerij Twickel Bouw & Restauratie DELDEN 230 Innofix B.V. Montage en verkoop instortvoorzieningen voor prefab-beton- 449 IsoBouw Systems B.V. 154 Itannex B.V. 334/306 Ivana industrie NUNSPEET Isolatieproducent SOMEREN Bouw adviesbureau ALMELO ijzerwaren, bouwbeslag, hang- & SASSENHEIM sluitwerk, verven, gereedschappen en bevestigingsmaterialen 709 Iveco Nederland B.V. Transport middelen ANDELST 144 Keylite Dakramen JULIANADORP 218 Kingspan Unidek Dakelementen en isolatieplaten GEMERT 408 Kiwitz B.V. Bouwspecialistische producten ULFT 639 Klemko Techniek B.V. Led-verlichting, armaturen, SOEST installatietechniek BOUWEN IN HET OOSTEN 43 Standnr Bedrijfsnaam Branche Plaats 640 Klop Innovations B.V. Elektrische gereedschappen LIENDEN 416 Kooiker Zuigtechniek Grond en zand, zuigen en blazen STAPHORST 123 Koster Werkplaats Techniek Totaalleverancier voor bouw & STEENWIJK houtverwerking industrie 602 Kreeft Betonrenovatie & Kreeft Betonrenovatie & Injectietechnieken B.V. HOOGEVEEN Inspectietechnieken B.V. 203 Kroon B.V. Technische groothandel HOOGEZAND 115 Kuipers Bouwmaterialen Bouwmaterialen & Beton HARDENBERG 132 Kunststoffenind. Van Boven B.V. Kunststoffenindustrie Van Boven B.V. GORINCHEM 327 KWS / Helm (Schuif) deursystemen en grepen HEILIGENHAUS (D) 110 L&M Workwear V.O.F. Werkkleding GENEMUIDEN 318 Laserliner Leverancier Meetinstrumenten ZEEWOLDE 101 Leeuwbouw Technische groothandel ZWOLLE 617 Load Lok Int. /Eessy / Stayhold Transport en lading vastzetsystemen OUD-BEYERLAND 441 Loohuis Installatiegroep BV Installatiegroep Heringen 153 Mabeca BV Bekisting en ondersteuning Leerdam 330 Maco Draai / kiep beslag ZELHEM 315 Makita Elektrisch gereedschap EINDHOVEN 448 Mapei Nederland B.V. Bouwstoffen, tegellijmen, vloerlijmen ALMELO 429 Mastermate Brinkman B.V. Technische groothandel APELDOORN 116 Matemco Hulpconstructies B.V. Beton ondersteuning & steigers EDE GLD 109 Matrix Software Software voor kozijnen, ramen, NIJMEGEN deuren en elementen 641 Mauer Hang en sluitwerk AMERSFOORT 205 MegaMix MegaMix duurzame mortels LANGEVEEN 213 Meilof Riks B.V. Aluminium VASCO en ALUVORM VEENDAM dakgoten 105 Metabo Elektrisch gereedschap BREUKELEN (UT) 146 Milin B.V. Leverancier panelen en profielen NIEUWEGEIN 320 Milwaukee Elektrisch gereedschap DORDRECHT 435 Molenaar Betonindustrie B.V. Betonafstandhouders GOES 125/149 N.V. Bekaert S.A. Staalvezelwapening ASSEN 233 Nederlandse HandelsUitgaven B.V. Nederlandse Handelsuitgaven DEVENTER 107 Nicomax B.V. Gereedschap ALMERE 621 Novariet Professionele tegellijmen en Haaksbergen systemen 426 Novatech International N.V. 152 Olbecon B.V. 424 Omnicol Nederland B.V. Lijmen en kitten OLEN Prefab wand- en vloeroplossingen LOCHEM Professionele bouwlijmen en HEDEL systemen 157 OX Group Netherlands Producent handgereedschappen + MAASLAND accessoires 703 Park-Line B.V. Zorgeloos parkeren DEN HAAG 216 PCI Ausburg GmbH Tegellijmsystemen en bouw- OOSTERHOUT chemische producten 120 Peters Hout- & Bouwmaterialen B.V. Bouwmaterialenhandel SLAGHAREN 312 Petry Klimmaterialen HOESELT (B) 614 Polet Quality Products N.V. Fibergesteelde gereedschappen HERZELE-BORSBEKE (B) BOUWEN IN HET OOSTEN 45 Standnr Bedrijfsnaam 621 Polytech Kunststoffen Branche Plaats Produceert innovatieve kunststof- MUSSELKANAAL producten voor de bouw 606 Poppers Senco Nederland B.V. Bevestigingsmaterialen LELYSTAD 702 Pouw Automotive Oost Automotive ZWOLLE 417 Press Hechttechniek B.V. Importeur van pneumatische DEVENTER niet/spijkermachines 432 Primaverde B.V. Groothandel in tijdelijke vloer- WAALWIJK scherming, scheidingswanden en andere producten voor schoon en veilig werken 651 Probin Nederland Technische groothandel ZWOLLE 139 Promat B.V. Bouwkundige brandveiligheid HOUTEN 405 Raab Karcher Bouwmaterialen VRIEZENVEEN 339 Raadsma Groothandel Hang- en sluitwerk, DRACHTEN IJzerwaren, gereedschap, kleding en bouwmaterialen 619 Raamdorpelelementen B.V. Raamdorpels BLADEL 615 Rehamij //Safeworker/Assent Werkkleding OOSTERHOUT 427 Repair Care International B.V. Reparatie oplossingen WAALWIJK 447 Roto Frank N.V. Verkoop / producent bouw- NIVELLES materialen 421 Roval Aluminium B.V. Aluminium bouwproducten HELMOND 634 Ruro/Melkmeisje /Bessey/Jung Handgereedschap NIEUWEGEIN 428 RVC Specialist in technische folies en RIJSSEN verpakkingen 141 Safe B.V. Verhuur en montage van steigers en AARLE-RIXTEL ondersteuningsconstructies 631 Safety Centre International B.V. Bedrijfskleding ROSMALEN 313 Saint Gobain Abrasives Diamantgereedschappen, slijp- en EIBERGEN schuurmiddelen 307 Salto Intelligente sluitsystemen AMSTERDAM 413 Sanders Vakinformatie Uitgever WEERT 207 Schlüter-Systems KG Tegels bouw ISERLOHN 425 Siniat B.V. Afbouw DELFZIJL 610 SNA Europe / Bahco Handgereedschappen HELMOND 637 Sola-Messwerkzeuge GmbH Meetgereedschap ST. MARGRETHEN (S) 131 Solide N.V. Bouw en industrie AARSCHOT 335 Soudal Lijmen en kitten Turnhout 134 Spit - Paslode Bevestigingsmachine: pneumatische BRUSSEL apparatuur 209 St. Middelkoop en Zn. B.V. 314 Stanley Importeur ATI isolatie BUURMALSEN Elektrische gereedschappen en BORN handgereedschappen 632 Stanley-Dewalt Elektrisch gereedschap, hand- BERGEN OP ZOOM gereedschap en opbergsystemen 401 Stichting ZZP Nederland Ondernemersorganisatie voor GRONINGEN ZZP’ers 155 Strikolith B.V. Fabrikant en leverancier van afbouwproducten 46 BOUWEN IN HET OOSTEN RAAMSDONKSVEER Standnr Bedrijfsnaam Branche Plaats 128 TBB / Weerverletbestrijding Dienstverlening HARDERWIJK 613 Tesa Tapes HILVERSUM 311 Themans Hang en sluitwerk ZUTPHEN 201 Thermo-Garant Vloerverwarming V.O.F. Vloerverwarming SMILDE 303 Tiggeloven Rex-Union B.V. Leverancier in bevestiging, boren en ALPHEN AAN DEN hechttechniek RIJN 226 Tim-Glasproducten Glas groothandel HARDENBERG 636 Tradeport /Dunderdon Werkkleding VALLENTUNA (S) 651 Transferro B.V. Technische groothandel ZWOLLE 642 Tremco Illbruck B.V. Lijmen en kitten ARKEL 412 Trespa International B.V. Producent gevelbekledingsmateriaal WEERT 232 Trimble Meetgereedschap ASSEN 607 Ubbink B.V. Oplossingen voor energie efficiency DOESBURG en een goed binnenklimaat 140 UHN Uitgeverij LEEUWARDEN 318 Umarex GmbH & Co. KG Leverancier laser ZEEWOLDE 212 Unicoat Vloeren Kunststof Vloer- en Wandafwerking WAPENVELD Afbouw 204 Unilin Insulation B.V. Isolerende daksystemen OISTERWIJK 604 Unipro Professionele tegellijmen en systemen HAAKSBERGEN 338 Urlings Freesmallen voor hang & sluitwerk BORN 130 Van Buren Bouwmaterialen B.V. Bouwmaterialenhandel NIJVERDAL 310 Van Buuren Groothandel in ijzerwaren, gereed- RIJSSEN schappen, bouwbeslag en lastechniek 225 Van der Velden Rioleringsbeheer B.V. Rioleringsbeheer BOXTEL 102 Van der Werff Logistics B.V. Transport & Logistiek HEERENVEEN 337 Van Dijk Groothandel Hang- en sluitwerk, MEPPEL IJzerwaren, gereedschap, kleding en bouwmaterialen 701 Van of the Year Ford HARDENBERGCOEVORDEN 223 VBI Verkoop Maatschappij B.V. Renovatievloeren 103 Vebo Beton & Staal Prefab beton / stalen metselwerk- HUISSEN ondersteuning / aluminium 407 Veeneman B.V. Producent en importeur van BUNSCHOTEN professionele gereedschappen 231 Visser Assen B.V. Uitzetapparatuur, bouwplaatsbeveiliging APELDOORN 438 Vlakglas Recycling Nederland Vlakglas recycling ASSEN 625 Vloer Adviseur Booij Lijmen en vloeren advies GOUDA 145 Vloertechniek Hoogeveen B.V. Kunststofvloeren EMMEN 422 Voicedata Telecom vast en mobiel HOOGEVEEN 325 Weenk schroeffunderingen & Leverancier schroeffunderingen en HENGELO Weenk Safety Control keuringen gereedschappen 202 Wera Werk Schroef gereedschappen NIJVERDAL 106 Westendorp Scholten B.V. Betonreparatie, kunststofvloeren, WUPPERTAL kelderafdichting, injectie NIJVERDAL 117 Wienerberger B.V. Bouwmaterialen ZALTBOMMEL 410 Xella Nederland B.V. Bouwmaterialen GORINCHEM 110 Zieleman Heiwerken B.V. Klein heiwerk GENEMUIDEN BOUWEN IN HET OOSTEN 47 Watervaste pastalijm voor grootformaat tegels Met de nieuwe pastalijm PCI Pecicoll XL en een bijpassend projectlijmsysteem voor badkamers complementeert PCI haar aanbod aan pastalijmen met een product met een zeer goede prijs/kwaliteitsverhouding en marktconforme toepassingsmogelijkheden. PCI zoekt in haar rol als partner kan worden toegepast op vele door het verkorten van wacht- voor de bouw naar praktische ondergronden, zuigend en niet tijden in het bouwproces staat oplossingen. Het bedrijf richt zuigend, waaronder tegel- centraal. zich daarbij op zowel de tegel- over-tegel. De tegelzetters zetter als de opdrachtgever, die de lijm al hebben gebruikt PCI tegellijmsystemen en met name de woningbouw- waren zeer tevreden over de bouwchemische hulpstoffen corporatie. In PCI Pecicoll XL verwerkbaarheid. De gebruiks- omvatten het gehele lijm- komen alle eigenschappen klare pastalijm wordt geleverd project, van primers, water- samen waarover een pastalijm in een goed hanteerbare dichtingssystemen en XPS- volgens deze partijen zou emmer van 14 kg. hardschuimplaten tot tegel- moeten beschikken. Bij het samenstellen van het lijmen, voegmortels en kitten. De flexibele, watervaste pasta- bijpassende waterdichtings- en Aangevuld met bouwchemische lijm voldoet aan de norm D2 TE lijmsysteem voor badkamers producten, zoals aangiet- en voor toepassing in badkamers. stond kostenvermindering op betonreparatiemortels, kelder- Door de goede sterkte en het de voorgrond. Het systeem is afdichtingssystemen, kleur- uitstekende standvermogen afgestemd op toepassing in stoffen, vezels en reinigings- is de lijm geschikt voor het projecten. De te gebruiken middelen. verlijmen van grootformaat producten hebben een goede tegels. Ook mozaïek kan prijs/kwaliteitverhouding, worden verlijmd, want de een gering verbruik of zijn kleur is wit. PCI Pecicoll XL snelhardend. Vooral tijdwinst BOUWEN IN HET OOSTEN i Meer informatie: www.PCI-Afbouw.nl 49 De Hoop Pekso presenteert noviteiten op Bouw Compleet Hardenberg Op 7, 8 en 9 oktober 2014 vindt Bouw Compleet Hardenberg plaats in de Evenementenhal. De Hoop Pekso zal deze dagen te vinden zijn in Hal 1 met een presentatie van de Vorstrandbekisting met staalvezelbeton en het Renomaat concept. Revolutionair funderingssysteem maakte het mogelijk deze staalvezelbeton met de EPS innovatieve EPS kisten af te Standaardkist en de De samenwerking tussen De storten zonder traditionele Vorstrandbekisting van De Hoop Hoop Pekso en Bekaert heeft wapeningskorven. Ook de op Pekso nog even op een rij: tot een nieuw funderingssysteem zand gestorte vloer werd • wapening zit direct in het geleid. De toepassing van de gemaakt met het gelijknamige revolutionaire Dramix® 5D staalvezelbeton. beton • geen in de weg zittende korven bij doorvoeren en staalvezel in de innovatieve drukvaste EPS Standaardkist Geen heipalen en de Vorstrandbekisting zorgt Rick van der Most van M2 ervoor dat deze toegepast kan Bouw is zeer tevreden over worden zonder heipalen en de verwerking van deze EPS zonder wapeningskorven. funderingsbekisting, voorzien De funderingsbekisting is van Dramix® 5D staalvezel- standaard verkrijgbaar in beton. “Heipalen waren persing EPS 100 en optioneel ongewenst vanwege de slechte in de persingen EPS 200 en toegankelijkheid van de bouw- EPS 300. plaats. Na verbetering van de grond was de juiste ankers • ook als ongelijkbenig EPS Vorstrandbekisting leverbaar • gemakkelijk wapenen van gebogen funderingen • snel en eenvoudig werken met dragende U-vormige bekisting • spreidende en isolerende eigenschappen van EPS • Arbo-vriendelijke bekisting Bijzondere heuvelwoning drukvastheid bereikt en kon er In de gemeente Ommen- EPS funderingsbekisting van op de bouw door een Hardenberg is M2 Bouw dit De Hoop Pekso als vorstrand- snellere verwerking; direct voorjaar gestart met de bouw fundering, gecombineerd met aanbrengen van doorvoeren van een bijzondere heuvel- een op zand gestorte beton- en afschoring; geen kraan- woning. Voor de onderbouw is vloer. Wat betreft verwerking kosten en geen wachttijd op gebruik gemaakt van de EPS en kosten pakte het allemaal vlechter of gemeente. Standaardkist in een hogere heel gunstig uit”. gewerkt worden met drukvaste druksterkte (EPS 200) voorzien van Dramix® 5D Voordelen staalvezelbeton. Dramix® 5D De voordelen van Dramix® 5D BOUWEN IN HET OOSTEN en wapening samen • kostenbesparend werken i Meer informatie: www.dehoop-pekso.nl en www.bekaert.com 51 Renomaat renovatievloeren vervanging van houten begane ruim 4,5 meter zijn geen grondvloeren waarbij gewicht probleem voor de speciale De Hoop Pekso heeft onlangs en verwerkingssnelheid een liggers. Deze zijn voorzien van het Renomaat pakket grote rol spelen. De stalen een zelfherstellende coating. geïntroduceerd. Renomaat liggers brengen slechts 5,3 kilo De Reno Acero is leverbaar in biedt vier verschillende per strekkende meter op de Rc 3,5 en Rc 5. Beiden renovatievloeren, geschikt staal en de isolerende EPS uitstekende isolatiewaardes. voor de renovatie van vulelementen houden het De stalen balken zijn per stuk oude(re) woningen met houten geheel licht. Afgewerkt komt per 20 cm oplopend en per vloeren. Lichte of zware, de totale vloer uit op circa stuk vanuit voorraad leverbaar. droge of natte, geïsoleerde 20 kilo per vierkante meter. Het is ook mogelijk, in plaats of ongeïsoleerde renovatie- van een houten afwerking, vloeren, Renomaat heeft een Droog, licht en snel een stalen zwaluwstaartplaat systeem voor uiteenlopende Er komt geen beton meer aan (zogenaamde Lewisplaat) op situaties. De Renowijzer op de te pas. Hierdoor blijft het de Reno Acero balken te website helpt bij het maken gewicht laag en kan er direct monteren, in combinatie met van de keuze voor het juiste weer op de vloer geleefd een dunne laag vloeibeton. systeem. worden. Dit komt goed van Bijvoorbeeld in een douche- pas als de vloerrenovatie snel ruimte. Reno Acero gedaan moet worden. De Nieuw is de Reno Acero, bewoners kunnen gewoon thuis een droog vloersysteem ter blijven. Overspanningen tot Stort van de fundering voor een bijzondere heuvelwoning in Stegeren. Opvallend is het ontbreken van wapeningskorven, deze zijn overbodig vanwege het Dramix® 5D staalvezelbeton. 52 BOUWEN IN HET OOSTEN i Meer informatie: www.renomaat.nl Snel en gemakkelijk een oude vloer vervangen Innovatieve bouwproducten kunnen het bouwproces een stuk efficiënter maken. Maar dan moeten die nieuwe producten wel compleet en op tijd op de juiste plek worden aangeleverd. Efficiënt bouwen is een slim samenspel van aannemer, bouwmaterialenhandel en fabrikant. slimme oplossing: de droge VBI PS-renovatievloer. Minder manuren Efficiënt bouwen is onmogelijk zonder uitgekookte logistiek. Daarom nam de bouwmaterialenhandel ook in dit geval de regie. Alle elementen voor de vloer zijn door VBI netjes afgeleverd bij de NVB/Ubbens in Groningen. Daar hebben de medewerkers voor alle 60 woningen vloerrenovatiepakketten-op-maat samengesteld. Deze setjes Eind 2013 is de ingrijpende werkzaamheden in hun huis hebben ze keurig verpakt in renovatie van 60 huur- konden blijven. Voor de volgorde van gebruik en op woningen in Roden voltooid uitvoering leverde dit een afroep afgeleverd in Roden. door aannemer Van Wijnen lastige puzzel op, want hoe “Toen de renovatie in volle Groningen. Precies binnen vervang je de beganegrond- gang was, konden we in één de geplande bouwtijd van zes vloer van een huis in bewoonde werkdag een woning van een maanden. De woningen zijn staat? Dat is eigenlijk alleen nieuwe systeemvloer voorzien. opgewaardeerd van energie- mogelijk als de vloerrenovatie Dankzij dit systeem en de label F naar label C. Een in één dag kan worden seriematige montage, waren bijzondere verbetering in uitgevoerd. De aannemer vond, er minder manuren nodig dan alle woningen is de nieuwe in samenspraak met zijn vaste aanvankelijk was berekend,” geïsoleerde beganegrondvloer. bouwmaterialenhandelaar aldus Marc Smit, projectleider Bij de renovatie in Roden was NVB/Ubbens in Groningen Onderhoud en Beheer bij het vooraf een gegeven dat en VBI, producent van vloer- Van Wijnen Groningen. Door de bewoners tijdens de systemen in Huissen, een samenwerking met zijn bouw- BOUWEN IN HET OOSTEN 53 materialenhandel kon deze bouten de stalen hoeklijnen gelegd en volgens het VBI- aannemer soepel aan de bevestigd tegen de fundering. verwerkingsvoorschrift eisen van zijn opdrachtgever Op de hoeklijnen werden de vastgeschroefd. voldoen. Gebruiksklare pakketten Marc Smit: Slimme verpakking van bouw- “Dankzij dit systeem en de seriematige montage, waren er minder manuren nodig dan aanvankelijk was berekend.” materialen levert tijdwinst op voor de gebruikers. Een bouwmaterialenhandel levert de VBI PS-renovatievloer aan in gebruiksklare pakketten: voor elke woning op maat en met alle onderdelen netjes lichtgewicht stalen liggers Tijdbesparing gerangschikt naar volgorde gelegd. Daarna konden de Toepassing van de ‘droge VBI van gebruik. Eerst zijn de isolerende EPS-vulelementen PS-renovatievloer’ betekent hoeklijnen nodig, het tussen de liggers worden tijdwinst want: verankeringsmateriaal en geschoven. Voor de uiteinden - Zonder beton is er geen daarna achtereenvolgens de waren al passtukken gemaakt. stalen liggers, de EPS pas- Ten slotte werd over deze stukken-op-maat en ten slotte ‘broodjesvloer’ een dekvloer het plaatmateriaal. van watervast spaanplaat droogtijd nodig. - Tijdelijke verhuizing van bewoners is niet nodig. - Inhakken van de muur voor oplegging van liggers is niet Hoeklijnen nodig. Voor het renovatieproject in - Liggers zijn licht (25 kg/ Roden geldt dat na het slopen 4 meter) dus geen kraan van de oude vloeren men het nodig. aangepaste vloersysteem - Éen leverancier levert alle monteerde. Eerst werden met systeemonderdelen. BOUWEN IN HET OOSTEN 55 - Advertorial - Nieuwe prefab PV-dakoplossing tijdens BouwCompleet Hardenberg In 2013 stond Kingspan Unidek stil bij het verlagen van de EPC met Unidek Aero dakelementen. De dakisolatie gecombineerd met uitstekende luchtdichtheid en het verminderen van koudebruggen kan een aanzienlijke EPC-verlaging realiseren bij nauwkeurig bouwen en detailleren. Hiermee is stap 1 van de Trias Energetica strategie genomen: beperk de energievraag. Is het mogelijk om daarnaast het dak als een energiecentrale te gaan gebruiken en zelf duurzame energie op te wekken? Jazeker en daarop richt systeem. Unidek SolarPower van tradionele opdak- of Kingspan Unidek, fabrikant van heeft het meeste weg van een indaksystemen. bouwproducten uit EPS isolatie- indak-systeem, maar gaat materiaal en bedenker van het verder dan dat. Een traditioneel Prefab PV-dakoplossing sandwichelement, zich dan indak-systeem wordt pas op Het prefab karakter van Unidek ook tijdens de BouwCompleet de bouwplaats tussen de dak- SolarPower houdt in dat de Hardenberg op 7, 8 en pannen aangebracht. Unidek onderdelen vooraf in de fabriek 9 oktober 2014. Op haar stand SolarPower bestaat uit een onder optimale omstandigheden 218 in hal 2 presenteert de geïntegreerd PV-bevestigings- tot één product worden organisatie haar nieuwe systeem met PV-panelen dat verwerkt. Vervolgens wordt product Unidek SolarPower: prefab in de fabriek wordt deze naar de bouwplaats een unieke prefab PV-dak- aangebracht op Unidek Aero getransporteerd en verwerkt. oplossing voor het hellende dak. (voor nieuwbouw) of Unidek Transport gaat op de reguliere RenoAero (voor renovatie). manier door de dakelementen voorzichtig op de vrachtwagen Unidek SolarPower combineert dakisolatie en energieopwekking Unidek SolarPower heeft een te stapelen. Voor het hijsen in één geïntegreerd prefab- aantal voordelen ten opzichte wordt gebruik gemaakt van een speciale hijsklem en evenaar. De prefab-elementen worden op de onderconstructie en onderling luchtdicht aaneengesloten met toebehoren van Kingspan Unidek. Een speciaal ontwikkeld noksysteem maakt bevestiging van ladders of valbeveiliging mogelijk. Hierdoor gaat montage snel en eenvoudig met de speciale zelfborende schroeven. Dit alles resulteert in een Unidek SolarPower wordt in één keer gehesen 56 BOUWEN IN HET OOSTEN aanzienlijke vermindering van - Advertorial - het aantal arbeidsgangen op de bouwplaats. Waterdicht Waterdichtheid en luchtdichtheid zijn primaire aspecten van het hellende dak. Met Unidek SolarPower is een waterkerende laag onder het PV-paneel niet langer nodig. Dit komt doordat Unidek SolarPower zelf waterdicht is dankzij een uitstekende waterkering door: • een water- en luchtdichte aansluiting tussen de dakelementen; Unidek SolarPower: esthetisch en kwalitatief hoogwaardig • het gepatenteerde gootsysteem onder PV-panelen; • horizontale en verticale afdekprofielen met EPDM. op Unidek SolarTherm wordt PV-panelen, een mooie rand- bevestigd. 75 procent van alle afwerking rondom en PV- PV-panelen in de praktijk heeft panelen die het gehele dakvlak een breedte die goed past op bedekken, maken Unidek Merkonafhankelijk de Unidek Aero en Unidek SolarPower esthetisch en PV-panelen zijn voortdurend RenoAero dakelementen. In de kwalitatief hoogwaardig. in ontwikkeling en doorlopend lengte van de PV-panelen is verschijnen nieuwe merken volledige vrijheid mogelijk. op de Europese markt. Unidek SolarPower kan op Kingspan Unidek B.V. Uitgangspunt bij de ontwikkeling vrijwel elk hellend dak van een Scheiweg 6 van Unidek SolarPower was woning worden toegepast mits 5421 XL Gemert de merkonafhankelijkheid in de zonoriëntatie tussen zuid- T: (0492) 37 82 78 soorten en merken PV-panelen. oost en zuidwest ligt. Rondom F: (0492) 37 83 06 Klanten kunnen via onze kan gekozen worden voor rand- E: [email protected] partner SCX Solar of via hun afwerking waarbij een vrije I: www.kingspanunidek.nl eigen PV-leverancier de PV- keuze is in zetwerk, dakpannen panelen kiezen die zij willen of glas. Zetwerk kan in toepassen voor Unidek willekeurige kleuren worden SolarPower. Bepalend hierbij gespoten. Smaak is hierbij de is de breedtemaat van de PV- doorslaggevende factor. De panelen in verband met het combinatie van fraaie afdek- PV-bevestigingssysteem dat profielen in de kleur van de Nieuwsgierig naar Unidek SolarPower? Tijdens de beurs BouwCompleet Hardenberg in de Evenementenhal Hardenberg laat Kingspan Unidek op stand 218 in hal 2 zien hoe Unidek SolarPower in de praktijk wordt toegepast. Bezoekers kunnen vragen stellen over toepassing en detaillering. Niet alleen de do’s, maar ook de don’ts komen ter sprake. U kunt gratis registreren voor de beurs via: http://bit.ly/BeursHardenbergUnidek. BOUWEN IN HET OOSTEN 57 Hakron met veel noviteiten op de beurs Hakron is op standnummer 230 samen met haar divisies weer prominent aanwezig op Bouw Compleet Hardenberg. Hakron Nunspeet B.V., toon- vriendelijke Sympafix lijm- Snel uithardend injectieanker aangevende speler op het ankers. Deze drie injectie- met hoge prestaties, zelfs gebied van bouwtechnische mortels voor de veeleisende goedgekeurd voor seismische materialen voor woning-, professional worden ondersteund toepassingen! Ook goedgekeurd utiliteits- en civieltechnische door Sympafix Engineer voor vrijwel iedere andere bouwwerken. Hakron b.v.b.a calculatiesoftware, voor toepassing: gescheurd en bedient de Belgische markt. constructieve berekeningen ongescheurd beton, draadeind En de divisies Hakron-Terwa conform geldende ETA-richt- en wapening, beton en metsel- (producent en toeleverancier lijnen. Alle voorzien van werk, droge en watergevulde voor de prefab-betonindustrie, milieu- en emissie-certificaten, boorgaten, verschillende Innofix (dienstverlener in de een CE-markering en diverse temperatuur-ranges. Voor afdichtings- en montage- ETA-goedkeuringen. Voor dit type is een handige, prijs- techniek) en Certacon X150-PLUS en C100-PLUS geldt gunstige startkoffer leverbaar! (producent en toeleverancier bovendien brandwerendheid Sympafix M50-PLUS van onder meer metselwerk- F120. Snel uithardend polyester ondersteuningen). Nieuw is chemisch anker met goede Hakron installatiesystemen, De drie typen zijn: prestaties. Ontwikkeld voor de deze biedt in een unieke Sympafix X150-PLUS meest gebruikelijke toepassing: strategische samenwerking met Pure epoxy mortel voor draadeind in beton en metsel- Walraven de BIS brandwerende extreme toepassingen. Dit werk. systemen en BIS bevestigings- type gebruikt u bij extreme systemen aan met de daarbij toepassingen, zoals wapening AlphaFlex loodvervanger behorende technische of draadeind in watergevulde AlphaFlex is dé innovatieve ondersteuning. diamantgeboorde gaten, grote loodvervanger op basis van een plaatsingsdieptes en/of boor- duurzaam EPDM-compound Sympafix lijmankers diameters en extreme voorzien van strekmetaal. Hakron heeft voor u drie belastingen. AlphaFlex is speciaal ontwikkeld typen hoogwaardige en milieu- Sympafix C100-PLUS als loodvervanger met de flexibele eigenschappen van het traditionele materiaal en de duurzaamheid van EPDM. Zo heeft EPDM een zeer hoge weerstand tegen UV- en ozonstraling. Het materiaal scheurt niet en is niet verouderingsgevoelig. Door de uitgebalanceerde samenstelling heeft AlphaFlex een zeer lange levensduur van meer dan 20 jaar (getest door BDA). De basismaterialen zijn na gebruik te scheiden en dus Sympafix Startkoffer C100-PLUS volledig te recyclen. De CEBOUWEN IN HET OOSTEN 59 markering is geheel conform Vezelbeton Randkist de norm EN-NEN 13956: 2006 Vezelbeton Randkist zijn inclusief een Fabrieks- platen die worden toegepast certificaat Productie Controle. als verloren randbekisting van AlphaFlex komt in drie typen; vloerplaten of als verloren Basic, Wave en Wave 30. De vloerbekisting. Bij toepassing minimale overlap is 100 mm. als verloren randbekisting Bij AlphaFlex Basic / AlphaFlex uitsluitend gebruiken in Wave 30 de overlap verlijmen combinatie met in het werk met Contactlijm Super X1. Bij gestorte wanden in de eerste AlphaFlex Wave de folie aan de stortfase. Vezelbeton Randkist achterzijde verwijderen. De zijn voorzien van verankerings- overlap goed aandrukken met vinnen, dit zorgt voor een een aandrukrol. AlphaFlex is goede verbinding met het eenvoudig met een schaar op ter plaatse gestorte beton. maat te knippen en licht van Ontkisten is niet nodig! De gewicht. Het materiaal is, in lengte is 1300 mm (1000 mm is een waterdichte flexibele tegenstelling tot lood niet bij breedte 60 mm). Leverbaar afdichting voor betonnen diefstalgevoelig. in verschillende breedtes van wanden van kelders. Het kan 60 tot 400 mm, overige breedtes door de specialisten van Innofix Prefab EPDM-loketten op aanvraag. Uitsparing (alleen vakkundig en gegarandeerd Met de prefab EPDM-loketten mogelijk bij breedte 300 tot waterdicht worden aangebracht. van Hakron wordt tijd (en 400 mm), nagelgaten en Het product is speciaal dus ook kosten) bespaard boringen op aanvraag mogelijk ontwikkeld voor toepassing op op projecten. Loketten zijn tegen meerprijs. beton: bestand tegen de hoge stukken EPDM die trapsgewijs alkaliteit van beton, blijvend Opvouwbare betonkano met FlexproofX 1 elastisch en door de relatief aansluiting tussen verticaal metselwerk en een hellend dak Tijdens de internationale bestand tegen chemische of vlak. Ze worden aan één betonkanorace in Almelo invloeden. Bij een laagdikte kant tegen het binnenblad streden studententeams van van 2,5 mm is het blijvend bevestigd en overlappen elkaar MBO, HBO en universiteiten bestand tegen bewegingen van ca. 80 mm. De loketten moeten tegen elkaar. Naast prijzen scheuren en kieren. Hierdoor in het metselwerk worden voor de snelste kano’s is er is FlexproofX 1 zeer geschikt doorgevoerd tot tegen het de fel begeerde innovatieprijs voor afdichting van stortnaden, binnenspouwblad, waardoor voor de kano met een dilatatievoegen, afdichten van een waterkerende afdichting vernieuwend ontwerp, beton- prefab-elementen én dus ook van de spouw ontstaat. soort of productiewijze. opvouwbare betonnen kano’s! Studievereniging KOers van de De prijswinnende betonkano Enkele voordelen van de TU Eindhoven is met hun kunt u zelf tijdens de beurs prefab-loketten: opvouwbare betonnen kano komen bezichtigen! • snelle en eenvoudige de terechte winnaar! Hakron, worden toegepast bij de verwerking • komen kant en klaar op het bouwwerk aan • minder diefstalgevoelig hoge shore-hardheid beter toeleverancier van producten voor de betonbouw heeft hier met FlexproofX 1 een Meer informatie: belangrijke bijdrage aan Hakron geleverd. FlexproofX 1 is I: www.hakron.eu • milieuvriendelijk gegarandeerd waterdicht. De T: +31 (0)341 – 27 88 10 • kleur zwart en grijs, rood en kano is waterdicht en opvouw- Standnummer 230 t.o.v. lood bruin op aanvraag. 60 Contactlijm Super X 1 baar dankzij FlexproofX1. Dit BOUWEN IN HET OOSTEN Deelnemerslijst SGA Vakdagen Hardenberg Standnr Bedrijfsnaam 519 Remy Steyger Digital Marketing Branche Plaats Voor een juiste online marketing Den Hoorn strategie 504 Owachem bv Onderhoud voor staal, kunstof en Waspik hout 525 Monta-Rent Montalift snelmontage torenkranen Beverwijk & winlet glasrobot 524 BPF Schilders Schilders Rijswijk 513 Technostuc systemen Natuurlijke isolatie- en stucsystemen Enschede 513 Pavatex Benelux Pavatex Benelux Enschede 503 De Betere Schilder Branche - organisatie Bergschenhoek 502 Savantis Opleidingen Waddinxveen 502 Mijn loopbaan Loopbaanadvies Waddinxveen 502 Schilder^sCOOL Opleidingen Ede (gld) 502 OnderhoudNL Ondernemersorganisatie van Waddinxveen schilders, onderhoudsbedrijven en glaszetbedrijven 502 AF-Erkend Stichting erkenningsregelingen voor Waddinxveen het afwerkingsbedrijf 502 OHNL Verzekeringsdienst Verzekeringsdienst Waddinxveen 512 Bloem Sealants Afbouw S-Gravenhage 533 Woodfield Schilders en stucadoors groothandel Uden 533 Semin Schilders en stucadoors groothandel Uden 508 Renovaid bv Houtrotreparaties / onderhouds- Waalwijk systemen 508 Rupes Schuurmateriaal / schuurmachines Enschede 533 CD-Color Nederland bv Verffabrikant Houthalen (B) 533 Woodfield Tape Tape Uden 533 Veveo Coatings Uithoorn 533 Systexx Innovatief glasweefsel voor wanden Bayreuth (DLD en plafonds 534 Hinowa Nederland Rupsdumpers en hoogwerkers Leimuiden 541 Wienese Klimmaterialen Klimmaterialen Barneveld 511 Faber Personeelsdiensten Personeelsdiensten Hooglanderveen 511 Faber Personeelsdiensten Bouw bv Personeelsdiensten Hooglanderveen 510 Gilde Software bv Software Duiven 520 Kleuro Groep bv (Online-) verfgroothandel Alphen a/d Rijn 507 Showprint bv Reclame-uitingen Driebergen-Rijsenburg 536 De Verf Grossier Groothandel in verf en non-paint Breda artikelen 506 All-up bv Van aluminium kranen en hoogwerkers Almelo tot ladderliften en verhuisliften BOUWEN IN HET OOSTEN 61 Standnr Bedrijfsnaam 532 Wiltec bv Branche Plaats Spuitapparatuur, elektrisch Uden gereedschap, tapes en PBM 526 AC De Hoop B.V. Staalmeester kwasten Vlaardingen 523 Becassine Ulrix Personaliseren van werkkleding door Sint - Truiden borduren op textiel 516 Opstap bv Personeel Haaksbergen 537 Olijslager verf bv Totaalleverancier met een compleet Emmen assortiment verf- en non-paint producten 537 Stucshop bv Groothandel voor de stukadoor Emmen 537 Schriever bv Totaalleverancier met uitgebreid Groningen assortiment bouw- en industriespecialiteiten 529 Softstar bv Schilders - afbouw software Malden 515 Twente Schildersdiensten Uitzenden, payrollen, detacheren Nijverdal 521 De IJzeren Man dak- & Dak- & gevelbeplating Joure 540 Pedebo bv Behang - ondervloer - laminaat Goudswaard 530 Skyworks Hoogwerksystemen Berkel en Rodenrijs 501 Eisma Business Media Schilderscluster Leeuwarden 535 WSB Finishing Equipment Verfspuitapparatuur Utrecht 535 Wagner Verfspuitapparatuur voor de schilder Utrecht gevelbeplating en de stucadoor 535 SATA Spuitapparatuur voor hoogwaardige Utrecht interieurafwerking 535 Walther-Pilot Lijmspuitapparatuur en drukvaten Utrecht 535 Reinhardt-Technik 2 -k appatuur voor kitverwerking Utrecht 535 Titan Verfspuitappatuur Utrecht 538 Alti bv Hoogwerkers & kranen voor koop en Waalwijk huur 527 Gjaltema bv Steigers & Hoogwerkers Groningen 528 Kennis Theater Dagelijkse lezingen onderwerp: Den Hoorn Social Media 541 Verfpunt Totaalleverancier op het gebied van Groningen verf en aanverwante artikelen 517 Connect Products Afdekmaterialen / beschermings- Lexmond techniek 509 Avabel Nederland bv Groothandel in beglazings- Duiven materiaal 518 Nijland service Leverancier + service hoogwerkers Bentelo 539 Hoeflon Compactkranen Mini hijskranen Barneveld 532 AEG Powertools Elektrisch gereedschap Uden 532 Airlessco Verfspuitapparatuur voor de schilder Uden en de stukadoor 532 Deltec Tape Tapes Uden 542 A.G.N.N. Verfspuitapparatuur Emmen 514 Oostveen Machinetechniek Afbouwmachines De Meern 505 Belned bv Belned: uw specialist in beglazings- Raamsdonksveer artikelen 62 BOUWEN IN HET OOSTEN Pe r s b e r i c h t Bedrijfspanden gezocht City Side Apartments biedt leegstaande kantoren nieuwe toekomst APELDOORN - In de woningsector lijkt de belangstelling voor onroerend goed langzaamaan toe te nemen. Bedrijfsmatig is het enorme aanbod en de grote leegstand nog steeds een probleem. Het Apeldoornse City Side Apartments heeft een oplossing voor die langdurige leegstand door kantoorpanden te transformeren tot smaakvolle woningen. De aanpak slaat zo aan dat het bedrijf op zoek is naar geschikte kantoorpanden in heel Nederland. City Side Apartments kwam twee jaar geleden met het ambitieuze plan om kantoorpanden in Apeldoorn om te bouwen tot appartementen voor starters. Het initiatief is een succes: medio 2015 zijn vijf kantoren met een totale oppervlakte van circa 15.000 m2 omgebouwd tot zo’n 200 comfortabele tweekamerappartementen. De formule is City Side Apartments is op zoek naar centraal gelegen bedrijfs- zelfs dermate succesvol dat panden om deze te transformeren tot luxe woningen. nu panden buiten Apeldoorn worden gezocht om te City Side Apartments zoekt binnen een jaar volledig woon- transformeren tot woningen. centraal gelegen kantoor- gereed. “Langdurig leegstaande panden met een minimale Bas Gregoor, een van de oppervlakte van zo’n 1.500 m drijvende krachten achter City in steden of dorpen met meer eigenaren vaak een molensteen Side Apartments: “We hebben dan 75.000 inwoners. De aan het worden,” benadrukt inmiddels 200 nieuwe woningen belangstelling gaat uit naar Gregoor. “En wat te denken op de markt gebracht door kantoorpanden met de van gemeenten die zo’n vijf kantoorcomplexen te bestemming ‘wonen’ of ‘doods’ pand liever kwijt dan transformeren en op te splitsen kantoorpanden waarvan de rijk zijn. Onze unieke formule in tweekamer appartementen. gemeente bereid is om het biedt dan uitkomst. Direct na Alle woningen hebben hun bestemmingsplan te wijzigen. aankoop maken wij van een centrale ligging, luxe afwerking, Doordat City Side Apartments kantoorpand een modern, eigen sanitaire voorzieningen werkt met vaste leveranciers luxueus wooncomplex en en scherpe huurprijs gemeen. en een beproefd concept, heeft het stadscentrum er De belangstelling is zo groot is een kantoorpand vaak al een ‘pareltje’ bij.” 2 kantoorpanden zijn voor veel dat de appartementen binnen een zeer korte tijd allemaal zijn verhuurd. Daarom kijken Over City Side Apartments: we nu naar bedrijfspanden City Side Apartments bestaat sinds 2012 en heeft sindsdien in buiten Apeldoorn, zodat Apeldoorn vijf kantoorpanden omgebouwd tot 200 luxueuze jongeren in andere steden appartementen. De formule richt zich op starters op de woning- kennis kunnen maken met ons markt. Op www.Bankside.nl wordt het concept nader uitgelegd. unieke woonconcept.” 64 BOUWEN IN HET OOSTEN
© Copyright 2024 ExpyDoc