Presentatie Openbare les - Onderzoek

Praktisch relevant én
methodisch grondig?
Dimensies van onderzoek in het hbo
Openbare les
Utrecht, 10 april 2014
Dr. Daan Andriessen
Lector Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek
Hogeschool Utrecht
@onderzoekcoach
#onderzoekhbo
Onderzoek in het hbo is
volwassen geworden
4.000
160
145,6
3.500
126,1
3.000
2.500
140
120
Aantal lectoren
101,5
100
Aantal promovendi
2.000
80
3.447
3.021
1.500
60
2.362
1.000
Aantal docent
onderzoekers
Omvang M€
40
500
486 601
563 670
582
788
0
20
0
2010
2011
2012
Bron: Vereniging Hogescholen
2
Echter, er is ook nog een hoop
te ontdekken
1. Methodologie
2. Didactiek
3. Assessment
Op welke wijze kan
praktijkgericht
onderzoek vorm
worden gegeven?
Hoe leren wij onze
studenten het beste
onderzoeken?
Hoe kan
onderzoekend
vermogen worden
gemeten?
Onderzoek door
lectoraten
Hbo opleidingen
Individuele
onderzoekers
Relevante kennis
voor de praktijk
Afgestudeerden met
onderzoekend
vermogen
Professionele
docenten
#onderzoekhbo
3

METHODOLOGIE VAN
PRAKTIJKGERICHT
ONDERZOEK
#onderzoekhbo
Verhelderen met respect voor
diversiteit
Functie van de hoofdvraag
“Methode om integrale
zorg te geven aan
gezinnen met een
opeenstapeling van
problemen”
Onbekend
2%
“Vakmanschap
van vmbo docent”
Ontwerpen
17%
Beschrijven
31%
Verklaren
23%
“Factoren die de kwaliteit
van een lijmverbinding
verklaren”
Definieren
2%
#onderzoekhbo
Vergelijken
10%
Evalueren
15%
N=123
“Verschil tussen
taakachterstand en
taalontwikkelingsstoornis”
“Kwaliteit licht in
verzorgingshuizen”
5
De Verboden Woorden Quiz (1)
Hoe noemen wij onderzoeksactiviteiten in het hbo?
A
Ontwerp &
Ontwikkeling
B
Onderzoek
(AWT, 2005)
“Hogescholen zijn gericht op het verzorgen van hoger
beroepsonderwijs. Zij verrichten ontwerp- en
ontwikkelactiviteiten of onderzoek gericht op de
beroepspraktijk”(WHW, artikel 1.3.3, 2010)
#onderzoekhbo
6
De Verboden Woorden Quiz (2)
Wat voor een soort onderzoek doet het hbo?
A.
Toegepast
onderzoek
B.
Praktijkgericht
onderzoek
Toegepast onderzoek verwijst naar lineair innovatiemodel
Fundamenteel
onderzoek
#onderzoekhbo
Nieuwe kennis
Toepast
onderzoek
Nieuwe
producten en
diensten
7
Definitie van praktijkgericht
onderzoek

Praktijkgericht onderzoek is onderzoek
waarvan de vraagstelling wordt ingegeven
door de beroepspraktijk en waarvan de
opgedane kennis direct bij kan dragen aan die
beroepspraktijk.
(op basis van BKO, 2007)
#onderzoekhbo
8
De Verboden Woorden Quiz (3)
Hoe noemen we praktijkgericht onderzoek in het hbo?
A.
Hboonderzoek
B.
Onderzoek in
het hbo
Praktijkgericht onderzoek is niet voorbehouden aan hbo.
#onderzoekhbo
9
Praktijkgericht onderzoek in HU is
vooral sociaal-wetenschappelijk
Object van studie
Materieel
4%
Artefact
6%
Medisch
15%
Sociaal
75%
#onderzoekhbo
N=123
10
Onderzoek in HU kent vele
vormen van dataverzameling
Voorgestructureerd
Later gestructureerd
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
#onderzoekhbo
11
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
12
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
20
Een voorbeeld: omgaan met
rivaliserende verklaringen
“Methode om integrale
zorg te geven aan
gezinnen met een
opeenstapeling van
problemen”
The butler did it!
Yin, 2000
#onderzoekhbo
21
Keuze 1: De butler zoveel mogelijk
buiten de deur houden
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
“Methode om integrale
zorg te geven aan
gezinnen met een
opeenstapeling van
problemen”
22
Keuze 2: De butler in de praktijk
proberen te ontmaskeren
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
!
“Methode om integrale
zorg te geven aan
gezinnen met een
opeenstapeling van
problemen”
23
Er lopen in onderzoek 37 butlers
rond
Methodische grondigheid (MG)
Externe validiteit
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
Interne validiteit Statistische validiteit
Construct validiteit
Shadish, Cook & Campbell (2002)
24
Praktijkgerichte onderzoekers
bewegen langs twee dimensies
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
#onderzoekhbo
De praktijkonderzoeker
maakt voortdurend keuzes
op basis van:
1. Het doel van het
onderzoek en de
onderzoeksvraag
2. De beschikbare middelen
en de vereiste
grondigheid en relevantie
3. Zijn of haar persoonlijke
‘blik op de wereld’
25
Blik op de wereld betreft
wezensvragen onderzoeker
•
•
•
•
•
Hoe denk ik dat de wereld in elkaar zit?
Hoe denk ik dat we de wereld kunnen
kennen?
Wat vind ik mijn rol als onderzoeker?
Welk resultaat streef ik na?
Hoe vind ik dat ik mij moet gedragen als
onderzoeker?
Weten welke
antwoorden jij zelf
geeft? Vul straks de
paradigmavragenlijst in bij de
stand
van het lectoraat!
#onderzoekhbo
26
Diversiteit praktijkgericht onderzoek:
Geen zwart/wit denken
“Er zijn maar twee
soorten onderzoek”
“Goed en slecht
onderzoek”
Op welke wijze kan praktijkgericht
onderzoek vorm worden gegeven?
1.
2.
3.
4.
Welke typen praktijkgericht onderzoek komen voor in het hbo?
Welke overwegingen hanteren praktijkonderzoekers bij het
maken van keuzes rond praktische relevantie en methodische
grondigheid?
Wat zijn de effecten van specifieke vormen van praktijkgericht
onderzoek op de dimensies praktische relevantie en
methodische grondigheid?
Welke nieuwe of relatief onbekende methoden en technieken
kunnen een waardevolle aanvulling zijn op het portfolio van
methoden en technieken?
#onderzoekhbo
28

DIDACTIEK VAN
PRAKTIJKGERICHT
ONDERZOEK
#onderzoekhbo
Trekker:
Dr. Lisette Munneke
Verbinden Onderzoek &
Onderwijs
Onderzoek
Onderwijs
Verbinden Onderzoek &
Onderwijs
Verweven Onderzoek &
Onderwijs
zoek
#onderzoekhbo
32
Onderzoek & Onderwijs:
3 doelen met 5 processen
1. Onderzoek in onderwijs
Studenten met
onderzoekend
vermogen
2. Studenten onderzoeken
onder begeleiding van
lectoraten
3. Onderzoek door docenten
Professionele
docenten die
onderzoek kunnen
begeleiden en
uitvoeren
4. Onderzoek naar onderwijs
5. Onderzoeksresultaten in
onderwijs
Verbeterd en up-todate curriculum
33
Onderzoekend vermogen

2009: HBO raad (2009) “Kwaliteit als opdracht”:
“In onze moderne samenleving is het cruciaal dat hbobachelors over een onderzoekend vermogen
beschikken dat leidt tot reflectie, tot evidence based
practice, en tot innovatie”.
#onderzoekhbo
34
Onderzoekend vermogen =
1.
Onderzoekende houding (Van der Rijst, 2009)






2.
3.
kritisch zijn
willen begrijpen
willen bereiken
willen delen
willen vernieuwen
en willen weten
Onderzoeksresultaten van anderen toepassen
Onderzoek doen
#onderzoekhbo
35
Zoeken naar overkoepelende
definitie van onderzoek
#onderzoekhbo
36
Zoeken naar overkoepelende
definitie van onderzoek

Onderzoek is een doelbewust en methodisch
zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van
antwoorden op tevoren gestelde vragen
volgens een tevoren opgesteld plan
(Verschuren, 1994).
#onderzoekhbo
37
Zoeken naar overkoepelende
definitie van onderzoek

Onderzoek is een doelbewust en methodisch
zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van
antwoorden op tevoren gestelde vragen
volgens een tevoren opgesteld plan
(Verschuren, 1994).
#onderzoekhbo
38
Zoeken naar overkoepelende
definitie van onderzoek

Onderzoek is een
methodisch
zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van
antwoorden op tevoren gestelde vragen
volgens een tevoren opgesteld plan.
#onderzoekhbo
39
Zoeken naar overkoepelende
definitie van onderzoek

Onderzoek is een
methodisch
zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van
antwoorden op
vragen
volgens een tevoren opgesteld plan.
#onderzoekhbo
40
Zoeken naar overkoepelende
definitie van onderzoek

Onderzoek is een
methodisch
zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van
antwoorden op
vragen.
#onderzoekhbo
41
Een overkoepelende definitie
van onderzoek

Onderzoek is het methodisch beantwoorden
van vragen dat leidt tot relevante kennis.
#onderzoekhbo
42
Rol van onderzoekend vermogen
hangt samen met beroepsproduct
1. Advies
Mogelijke oplossing
of een plan
2. Ontwerp
Verbeelding van een
eindproduct
3. Eindproduct
Fysiek of digitale
uitwerking van een
ontwerp
4. Handeling
Professioneel
gedrag naar
cliënt of publiek
 Organisatieadvies
 Pedagogisch
advies
 Financieel advies









 Les geven
 Archeologisch
 Voorstelling
rapport
uitvoeren
 Laboratorium
 Hulpverlenen
rapport
 Verplegen
 Forensisch
 Therapie geven
rapport
 Leiding geven
 Ondernemen
Bouwontwerp
Technisch ontwerp
Bestemmingsplan
Ondernemingsplan
Schilderij
ICT applicatie
Apparaat
Film
Journalistieke
tekst
5. Onderzoek
Antwoorden en
conclusies
Naar Losse (2012)
#onderzoekhbo
43
Onderzoekend vermogen
ondersteunt beroepsproduct
Methodisch werken
Probleemstelling
V
A
Diagnose
V
A
Plan
V
A
Onderzoekscyclus
Onderzoekscyclus
Onderzoekscyclus
Probleemverkennend
onderzoek
Diagnostisch
onderzoek
Ontwerponderzoek
Onderzoeken
Ingreep
Evaluatie
V
V
A
Onderzoekscyclus
Monitoring
onderzoek
A
Onderzoekscyclus
Evaluatieonderzoek
Naar Leen (2012)
Drie niveaus van
onderzoekend vermogen
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
Naar Butter (2013)
#onderzoekhbo
45
Drie niveaus van
onderzoekend vermogen
Methodische grondigheid (MG)
Methodische
grondigheid
Bescheiden
Diepgaander
Uitgebreid
Praktische relevantie (PR)
Praktische relevantie
Relevant voor de
situatie /
opdrachtgever
Relevant voor het
vakgebied
Relevant voor
wetenschap en
maatschappij
BA
MA
PhD
Naar Butter (2013)
#onderzoekhbo
46
Mogelijke dimensies van methodische
grondigheid
Methodische grondigheid (MG)
Bescheiden
Gebruik literatuur
Bewijskracht
(Van Yperen, in press)
Generalisatie
Body of Knowledge
#onderzoekhbo
Diepgaander
Uitgebreid
Vakliteratuur vs Wetenschappelijke literatuur
Nederlands vs Engels
Theoretisch, Indicatief, Causaal
Geen, Beperkte groep, Grote groep
Vereiste kennis van onderzoeksdesigns en -methoden
47
Hoe leren wij onze studenten
het beste onderzoeken?
1.
2.
3.
4.
5.
Welke visies bestaan er bij docenten over de relatie tussen
onderzoek en het beroep waarvoor wordt opgeleid en wat zijn
daarbij de overwegingen?
Op welke manier wordt in het hbo de onderzoeksleerlijn in het
bachelor- en masteronderwijs vormgegeven?
Wat is de effectiviteit hier van, wat werkt daarin wel en wat niet?
Welke aspecten van praktische relevantie en methodische
grondigheid spelen een rol bij beroepsopdrachten in het hbo?
Hoe kan de begeleiding van onderzoek en afstuderen door
docenten goed vorm worden gegeven?
#onderzoekhbo
48

ASSESSMENT VAN
ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN
Dr. René Butter
#onderzoekhbo
Assessments helpen het leren
Praktijkgericht onderzoek
vereist diverse competenties
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
Methodologische
kennis, vaardigheden
en houding
Praktijkgerichte
kennis, vaardigheden
en houding
Naar Butter (2013)
#onderzoekhbo
51
Ontwikkelde instrumenten moeten
relevant en grondig zijn
Methodische grondigheid (MG)
Praktische relevantie (PR)
Goed voorspellend
Relevant
voor de
doelgroep
#onderzoekhbo
Naar Butter (2013)
52
Hoe kan onderzoekend
vermogen worden gemeten?
1.
2.
3.
Welke competenties zijn binnen specifieke werkdomeinen
relevant voor het uitvoeren van praktijkgericht onderzoek?
Hoe kunnen deze competenties valide worden gemeten?
Hoe kunnen assessmentinstrumenten bijdragen aan het
vergroten van het onderzoekend vermogen van studenten en
docenten?
#onderzoekhbo
53
Ik heb een fantastisch team
mogen samenstellen
Dan Greve
Natuur &
Techniek
Lisette Munneke
Educatie
#onderzoekhbo
Jonas Moons
Communicatie &
Journalisatiek
Irene van der
Marel
Economie &
Management
Martine Ganzevles Stijn Bollinger
Maatschappij &
Maatschappij &
Recht
Recht
Karien
Hagemeijer
Onderwijs &
Onderzoek
Karlijn Karsten
Gezondheidszorg
Dr. René Butter
Daan Andriessen
54
Dank voor uw aandacht



[email protected]
www.methodologie.hu.nl
@onderzoekcoach.nl
Bronnen







HBO Raad (2009) Kwaliteit als Opdracht, Den Haag, HBO Raad.
Leen, J. (2012) Persoonlijke communicatie
Losse, M. (2012) Verbinding tussen onderwijs en onderzoek.
Amersfoort: Presentatie Facta conferentie 11 december 2012
Oskam, I. et al. (2012) Ontwerpen van technische innovaties.
Groningen: Noordhoff Uitgevers.
Renepbutter (2013, november) Role of research in higher prof. educ. on
BA, MA & PhD levels is demarcated by the scope of the required
relevance&rigour claims. #mmucarpe [Twitter post] Retrieved from
https://twitter.com/renepbutter/status/398695835288223744
Van der Rijst, R. M. (2009). De zes aspecten van een onderzoekende
houding. [website] Retrieved from
http://www.ecent.nl/artikel/2000/view.do
Verschuren, P. (2009). De probleemstelling voor een onderzoek.
Spectrum.