Voor mijn volledige visie: klik hier

Visie
Er moet meer rechts geluid te horen zijn binnen de publieke omroep om
het pluriforme gedachtegoed beter in balans te krijgen
Naam: Robert Smid
Email: [email protected]
[email protected]
Studentnummer: 1545538
Datum: 30-06-2014
Naam docent: Nico Kussendrager
Email docent: [email protected]
Inhoudsopgave:
• Inleiding
3
• Duiding: het gebrek aan pluriformiteit
5
• Argumenten voor
- Journalisten zijn links
- PvdA heerst in medialand
- Verdeling omroepen: geen rechtse tegenhanger
7
7
7
8
• Argumenten tegen
- ‘Linkse of rechtse journalistiek bestaat niet’
- De publieke omroep wordt links noch rechts ervaren
10
10
10
• Conclusie
12
• Bronnendossier
13
2 Inleiding:
Door te freelancen voor verschillende omroepen ben ik een andere televisiekijker
geworden. Zodra de televisie op De Wereld Draait Door, Pauw & Witteman, Knevel &
Van den Brink, Jinek of een andere talkshow staat, probeer ik voor mijzelf te
ontleden waarom dit gesprek wordt gehouden en met wie. Ontspannen de televisie
aanzetten is er voor mij niet meer bij. Dat komt omdat ik mij in de afgelopen jaren
beter ben gaan realiseren hoe het is om voor een doelgroep programma's te maken.
Waar leg je de nuances als journalist? Bij de NOS lagen die anders dan bij de KRO,
bij WNL worden er andere keuzes gemaakt dan bij de BNN.
Een doelgroep wordt onder meer gekenmerkt door een specifieke politieke kleur. De
VARA is van oudsher sociaal-democratisch, dus ligt het linkse gedachtegoed daar
voor de hand. WNL heeft als legitimiteitsbeginsel het conservatief-liberale en zit dus
aan de rechterkant van het politieke spectrum. Als journalist wordt van je verwacht
dat je je kunt inleven in deze doelgroep, zonder dat het misschien jouw persoonlijke
politieke voorkeur betreft. Je moet je doelgroep kunnen begrijpen in de keuzes die je
maakt.
Dat in mijn achterhoofd houdend heb ik mij steeds meer verbaasd over de balans
tussen het linkse en het rechtse geluid op televisie. Als voorbeeld neem ik De Wereld
Draait Door, waar bij politieke duiding vrij vaak PvdA-coryfee Felix Rottenberg
aanschuift. Veelal als enige, zonder tegenspraak van een andere smaak. Toen ik
vervolgens bedacht in hoeverre deze duiding er op vaste basis is van een VVDcoryfee binnen de publieke omroep, moest ik er een stuk langer over nadenken.
Gevoelsmatig zat er iets niet goed in de links-rechts discussie.
Daarom luidt mijn stelling als volgt:
Er moet meer rechts geluid te horen zijn binnen de publieke omroep om het
pluriforme gedachtegoed beter in balans te krijgen.
Het onderwerp schuilt hem in de onbalans die er is tussen linkse en rechtse
journalistiek. Het Nederlandse omroepbestel zit zo in elkaar dat deze iedereen dient
te bedienen op pluriforme wijze. Het is daarom belangrijk dat de verhoudingen
tussen linkse en rechtse journalistiek nagenoeg gelijk zijn om als publieke omroep
het vastgestelde doel te verwezenlijken.
Het gaat over de politieke inslag binnen het publieke bestel, die in mijn ogen
meetbaar is door onder meer te kijken naar hoe vaak en op welke manier linkse en
rechtse partijen aan bod komen binnen de publieke omroep. Het is reëel om daar
een duidelijk onderzoek uit los te maken, versterkt door de visies van de
omroepbazen.
Met mijn betoog wil ik de mensen die het voor het zeggen hebben binnen de
publieke omroep aanspreken. Denk dan aan omroepbazen, hoofdredacteuren en
zendermanagers. Ik wil ze er bewust van maken dat de linkse signatuur in het
3 publieke bestel het rechtse geluid niet teveel zou moeten overstijgen. Deze mensen
wil ik graag laten zien waarom de in mijn ogen belangrijke tegenstelling, die tussen
links en rechts, beter kan worden opgepakt door het omroepbestel.
Het gaat hierbij vooral om bewustwording. Daarom zouden Nederlandse
televisiekijkers ook wat kunnen hebben aan dit betoog. Zij op deze manier de keuzes
van programma's qua politieke kleur beter kunnen begrijpen. Ook maakt dit voor de
televisiekijker die zich meer identificeert met het rechtse geluid wat duidelijker
waarom er minder aanbod is voor hem.
4 Duiding: het gebrek aan pluriformiteit
Vanuit de overheid is het publieke bestel opgedragen om zich te houden aan een
aantal belangrijke pijlers, die zijn opgenomen in de Mediawet:1
1) het verzorgen van een pluriform en kwalitatief hoogstaand aanbod van
programma’s op het gebied van informatie, cultuur, educatie en verstrooiing;
2) het bijdragen aan de pluriformiteit en culturele diversiteit in Nederland.
Daaruit vat ik op dat ook de politieke opvattingen zo breed mogelijk gedragen dienen
te worden.
Het verschil tussen links en rechts ligt in de benadering van bepaalde thema’s. Piet
Kaashoek, docent aan de Fontys Hogeschool voor Journalistiek in Tilburg,
benadrukte in een eerder onderzoek wat nou de scheidslijn tussen links en rechts
inhoudt op het gebied van thematiek.2 Bij links ligt veelal de nadruk op migratie,
milieu, sociale voorzieningen, onderwijs en ontwikkelingshulp. Rechtse onderwerpen
zijn (niet-Westerse) migranten, anti-Islam, anti-Europa, verkeer (meer asfalt),
veiligheid en belangen (meer vliegverkeer naar en van Schiphol of Eindhoven).
Maar het misschien gemakkelijker om uit te gaan van de manier waarop de overheid
zich moet bemoeien met de samenleving en andersom. Waar op rechts een overheid
wordt geprefereerd met zo min mogelijk taken, ziet men op links graag een overheid
die een belangrijke rol dient te spelen in bijvoorbeeld het beschermen van de
zwakkeren in de samenleving.3
Waar er linkse journalistiek bedreven wordt, is het ook noodzakelijk om rechtse
journalistiek te hebben. Bert Huisjes, hoofdredacteur van WNL: ‘De publieke omroep
heeft zich onevenwichtig ontwikkeld. De VARA verwierf als linkse omroep een
bovenmatig aandeel in de journalistiek en opinie, terwijl rechtse omroepen als de
AVRO en TROS het helemaal loslieten. Daarom is de publieke omroep nu linksgeoriënteerd.’4
Elsevier-hoofdredacteur Arendo Joustra onderschreef dat feit al in 2007 door middel
van een opiniestuk. ‘Het probleem is dat voorheen rechtse omroepen als de TROS,
AVRO en eigenlijk ook de KRO en de NCRV, niet meer ‘rechts’ zijn. Hierdoor is de
balans zoek (...), een onbalans die gevaren in zich houdt. Omdat de publieke
omroep, wil ze voortbestaan, een breed draagvlak in de samenleving nodig heeft.’5
1
Mediawet (29 december 2008) http://wetten.overheid.nl/BWBR0025028/geldigheidsdatum_25-07-2011
Artikel Piet Kaashoek (7 april 2011) http://www.villamedia.nl/nieuws/bericht/rechts-is-ook-in-de-mediaaan-de-macht/55116/
3
Artikel ‘Links & Rechts’ http://www.parlement.com/id/vh8lnhrp8wsy/links_en_rechts
4
Telefonisch gesprek met Bert Huisjes (26 juni 2014)
5
Artikel ‘Waar zijn de rechtse omroepen?’ (21 juni 2007)
http://www.elsevier.nl/Algemeen/blogs/2007/6/Waar-zijn-de-rechtse-omroepen-ELSEVIER128242W/
2
5 Als je kijkt naar het huidige electoraat, dan is rechts (79 zetels, D66 als centrumpartij
niet meegerekend) meer vertegenwoordigd dan links (59 zetels, D66 als
centrumpartij niet meegerekend) in de Tweede Kamer.6 Het lijkt er dus op dat de
publieke omroep geen afspiegeling is van de samenleving.
6 Fracties Tweede Kamer http://www.tweedekamer.nl/kamerleden/fracties/index.jsp 6 Argumenten voor:
Journalisten zijn links
Voor het rechtse geluid heb je journalisten nodig die het nodige gevoel hebben bij
dat gedeelte van het politieke spectrum. Je moet als journalist nu eenmaal weten
waar je de focus op legt als je de rechts-georiënteerde doelgroep wilt bereiken. Welk
onderwerp is interessant voor die doelgroep, en welke invalshoek moet je daarvoor
kiezen?
Geen wonder dat het in Hilversum moeilijk is om rechtse journalistiek te bedrijven,
zeker gezien het onderzoek van de Nederlandse Vereniging voor Journalisten
(NVJ).78 De gemiddelde journalist heet Peter, is 50 jaar en is links. Dat is de uitkomst
van een enquête onder 1016 journalisten die zijn aangesloten bij de NVJ. Bij navraag
over hun politieke oriëntatie, waarbij er gekozen kon worden uit links, links van het
midden, midden, rechts van het midden en rechts, vulde maar liefst zeventig procent
in dat zij links of links van het midden was.9 Opgeteld met de optie ‘midden’ zou dit
getal zelfs ruim 85 procent zijn.
Het is dus bijna logisch dat de publieke omroep links-georiënteerd is. Ik denk dat je
door het overgrote gedeelte aan linkse journalisten veel minder rechts geluid in
Hilversum hebt, waardoor de pluriformiteit in het geding komt. Mijns inziens leidt dat
ertoe dat er maar weinig rechts geluid wordt gehoord in Hilversum. Hein-Jan Keijzer,
programma-ontwikkelaar bij BNN-VARA op het gebied van research en
development, kan dat beamen: ‘Journalistiek gezien is Hilversum is linkser dan
rechts.’10 NTR-directeur Carel Kuyl: ‘Je kunt zeggen dat journalistiek dezelfde blinde
vlekken kent, door sociale klasse van de journalisten zelf. Weinig allochtonen, weinig
verschillende culturen en weinig etnische achtergronden. Dat bepaalt ook de blik.’11
PvdA heerst in medialand
Data-analist Thomas Boeschoten heeft een analyse gemaakt van talkshows door
deze simpelweg te turven over een periode van veertien jaar (1999-2013). Daaruit
blijkt dat de PvdA veruit het meest aanschuift bij de Nederlandse talkshows, namelijk
782 keer.12 Daarbij worden niet alleen actieve politici, maar ook politiek
commentatoren als Maarten van Rossem en Felix Rottenberg geschaard onder
PvdA, omdat hun politieke opvattingen perfect passen in de denkwijze van de
sociaal-democraten. PvdA’ers schoven de afgelopen veertien jaar veel vaker aan
dan andere partijen, zelfs twee keer zoveel als nummer twee VVD. Voor een
pluriform bestel zijn deze verschillen veel te groot.
7
De Nederlandse journalist in 2010 (18 januari 2012)
http://www.scribd.com/doc/77207196/Nederlandse-journalisten-in-2010-Onderzoek-naar-de-kenmerkenvan-de-beroepsgroep-professionele-opvattingen-en-het-gebruik-van-digitale-media-in-het
8
Artikel ‘Profiel van de Nederlandse journalist in 2010’ (18 januari 2012)
http://www.denieuwereporter.nl/2012/01/profiel-van-de-nederlandse-journalist-in-2010/
9
Artikel ‘Hij heet Peter en is een beetje een zeikerd’ (18 januari 2012)
http://www.nrc.nl/nieuws/2012/01/18/hij-heet-peter-en-is-een-beetje-een-zeikerd/
10
Telefonisch gesprek met Hein-Jan Keijzer (27 juni 2014)
11
Telefonisch gesprek met Carel Kuyl (26 juni 2014)
12
Analyse: talkshowgasten tussen 1999-2013 http://www.boeschoten.eu/talkshowgasten/ 7 Boeschoten zelf geeft in zijn analyse geen harde conclusies. ‘De kwantitatieve
conclusies komen er op neer dat het voornamelijk mannen zijn en voornamelijk linksgeoriënteerde mensen zijn die aanschuiven in talkshows. Er wordt gesteld dat de
PvdA ontzettend wordt voorgetrokken, maar je zou het ook kunnen omdraaien.
Partijen als de PVV weigeren op te komen dagen. Het is dus dubbel.’13
De Nieuwsmonitor heeft daarbij in 2012 een onderzoek gedaan naar de impact van
VARA-talkshow Pauw en Witteman. Daarin wordt gesteld dat liefst 26 procent van de
politieke gasten, dus alleen politici en geen zogenaamde duiders, afkomstig is van
de PvdA.14 Hein-Jan Keijzer. ‘Linkse mensen zijn eerder bereid om plaats te nemen
in een talkshow. Een PvdA’er durft sneller ‘ja’ te zeggen om een moeilijk politiek
besluit toe te lichten dan een VVD’er. Bij Pauw en Witteman merken we dat ook:
eindredacteur Herman Meijer stelde dat de praktijk van de dag nou eenmaal uitwijst
dat de PvdA sneller komt.’15
Omroep WNL-hoofdredacteur Bert Huisjes, hoofd van een omroep die zich als doel
heeft gesteld een rechtse inslag te maken in het publieke bestel, snapt dat meer
linkse politici aanschuiven bij Pauw en Witteman: ‘De VARA doet dat uitstekend: de
eigen achterban bedienen. Dat is logisch als je je wil profileren als omroep met een
sociaal-democratisch gedachtegoed.’16
Verdeling omroepen: geen rechtse tegenhanger
De eerder aangehaalde omroepen TROS en AVRO, met rechtse wortels en
inmiddels gevormd tot een fusieomroep, hebben zich vrijwel losgekoppeld van het
opiniërende en zijn zich veel meer gaan richten op cultuur. EenVandaag is weliswaar
nog een journalistiek programma, maar daar kan ik geen linkse of rechtse signatuur
zien. Dat wordt nog eens onderstreept door het Nieuwsmonitor-onderzoek ‘Diversiteit
en pluriformiteit in Medialand?’ (2011), dat stelt dat EenVandaag een zeer
uiteenlopende show is met de breedste oriëntatie op het gebied van thema’s.17
In mijn ogen is de sociaal-democratische VARA de enige gevestigde omroep die een
uitgesproken politieke mening verkondigt in zijn programmering. Met De Wereld
Draait Door en Pauw & Witteman heeft het twee programma’s die zeer goed
bekeken worden en waar PvdA’ers de meest voorkomende club mensen is die
aanschuift. Daarmee creëer je ook direct een linksere benadering van opinie. Ook de
EO doet aardig mee met Knevel & Van den Brink, maar daar ligt niet per se de
nadruk op links of rechts, maar meer op religie.18
Ik wil daarmee duidelijk maken dat je door het huidige omroepstelsel maar moeilijk
13
Telefonisch gesprek met Thomas Boeschoten (25 juni 2014)
Onderzoek Nieuwsmonitor: ‘De Impact van Pauw & Witteman’ (mei 2012)
15
Telefonisch gesprek met Hein-Jan Keijzer (27 juni 2014)
16
Telefonisch gesprek met Bert Huisjes (27 juni 2014)
17
Onderzoek Nieuwsmonitor: ‘Diversiteit & pluriformiteit in Medialand?’ (2011)
http://youcantbewhatyoucantsee.com/wp-content/uploads/2013/07/NM-Nieuws-en-Actualiteiten-2011Diversiteit-pluriformiteit-in-Medialand.pdf
18
Redactiestatuut Evangelische Omroep
http://static.eo.nl/fileadmin/bestanden/overdeeo/Redactiestatuut_15_juni_2010.pdf 14
8 op rechts een tegenhanger kan vinden. PowNed en Omroep WNL zouden hiervoor in
aanmerking kunnen komen, maar hebben een veel te kleine rol in het omroepstelsel.
9 Argumenten tegen:
‘Linkse of rechtse journalistiek bestaat niet’
De journalistiek is, in de simpelste zin van het woord, verslag doen van het nieuws.19
Deze valt niet onder te verdelen in ‘links’ of ‘rechts’, verklaart NTR-directeur Carel
Kuyl. ‘Je kunt hooguit spreken van hoogdrempelige of laagdrempelige journalistiek,
goede of slechte journalistiek. Maar een verschil tussen links en rechts is er
simpelweg niet.’20
Dat vind ik veel te kort door de bocht. Zoals eerder aangegeven liggen de nuances
op rechts anders dan op links. Een rechtse journalist zal zich anders opstellen op het
gebied van veiligheid dan een linkse journalist. De journalist maakt de
onderwerpkeuze, en zelfs daarin heeft hij nog macht door een eigen invalshoek te
kiezen. Dat onderstreept Bert Huisjes (WNL): ‘Neem een economisch onderwerp als
de verbreding van de A5. Op rechts zal eerder de nadruk komen te liggen op de
economische verbeteringen waar die toe leiden, terwijl links sneller de gevolgen voor
de natuur en het milieu zal benadrukken. Dat heeft te maken met de manier waarop
je een bepaald feit wil belichten.’21
Ook NPO-directeur Henk Hagoort is het daarmee eens. ‘Een omroep die zich als
rechts profileert, vindt bepaalde thema’s interessanter. Daar zal het eerder gaan over
veiligheid en immigratie, terwijl links zich sneller focust op diversiteit en
inkomensverschillen. De invalshoek en onderwerpkeuze zijn daarin cruciaal.’22 Door
die verschillen in invalshoek en onderwerpkeuze zie ik wel degelijk een verschil
tussen linkse en rechtse journalistiek.
De publieke omroep wordt niet als links of rechts ervaren
De ervaring van de Nederlandse televisiekijker is dat de publieke omroep links- noch
rechts-georiënteerd is.23 De NPO heeft een onderzoek uit laten voeren, waarin aan
duizend mensen werd gevraagd hoe zij de volledige programmering op radio en
televisie zouden inschatten. Maar liefst 67 procent antwoordde dat zij de publieke
omroep neutraal vinden in het politieke spectrum.
Het gaat hier dus om het ervaren van de publieke omroep. Maar ik zie de ervaring
van de kijker als iets anders dan de cijfers die al eerder voorbij zijn gekomen in mijn
visie. Je kunt als politieke leek misschien ervaren dat een programma als Pauw en
Witteman geen onderscheid maakt tussen links of rechts, maar in werkelijkheid
sijpelt de politieke voorkeur door in de vraagstellingen.
Omdat een rechtse gast misschien wel eens aanschuift in een VARA-programma,
19
Oxford Dictionaries: definition of journalist
http://www.oxforddictionaries.com/definition/english/journalist
20
Telefonisch gesprek met Carel Kuyl (26 juni 2014)
21
Telefonisch gesprek met Bert Huisjes (26 juni 2014)
22
Telefonisch gesprek met Henk Hagoort (27 juni 2014)
23
Artikel Volkskrant: ‘Merendeel vindt publieke omroep links noch rechts’
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2694/Tech-Media/article/detail/955716/2008/02/21/Merendeel-vindtpublieke-omroep-links-noch-rechts.dhtml 10 houdt dit niet direct in dat het gesprek ook rechts-georiënteerd is. Dat onderzocht
ook Jasper Varwijk in zijn masterthesis ‘Links, rechts of rechtschapen’.24 In zijn
onderzoek onderschreef hij de effecten van vraaggesprekken bij Pauw en Witteman
met een linkse, centrum en rechtse politicus. Het resultaat: de interviewers waren het
meest vijandig jegens rechtse politici, minder vijandig tegenover de centrum-politici
en veruit het minst vijandig ten opzichte van linkse politici. Ik vind dat de 'ervaring'
van een neutrale NPO er niet toe doet, als je onbewust een bepaalde, linkse hoek in
wordt gedreven met aannames, manier van vragen en stelling nemen.
Ook bij de VARA zelf wordt aangegeven dat het daardoor een verschil maakt of
rechtse politici zich wagen aan een bezoekje van een programma als Pauw en
Witteman. Hein-Jan Keijzer: ‘Een PvdA'er voelt zich veiliger in een studio van de
VARA dan een VVD'er, dat geef ik toe.’25
24
25
Masterthesis Jasper Varwijk: ‘Links, rechts of rechtschapen’ (oktober 2008)
Telefonisch gesprek met Hein-Jan Keijzer (27 juni 2014) 11 Conclusie:
Links overstijgt het rechtse geluid, iets wat in het huidige publieke stelsel eigenlijk
meer dan logisch is. Maar ik vind dat er nogmaals goed gekeken moet worden naar
een manier om het rechtse gedachtegoed beter tot uiting te laten komen.
In mijn betoog komt naar voren dat omroepen zich zijn gaan specialiseren in
bepaalde thema’s, waardoor stelling nemen op politiek vlak naar de achtergrond
verdreef. Bij de TROS en de AVRO, beide van oorsprong rechts-geörienteerd,
betekende dat een focus op respectievelijk laag- en hoogcultuur. Daar zijn ze met
hun huidige programmering ontzettend goed in en hebben ze een duidelijke match
gevonden. Ik zou dus willen adviseren dat zij zich niet plotseling weer vol storten op
het opiniëren, maar hun specialisatie blijven verbeteren.
Daarentegen zijn er in 2010, met Omroep WNL en PowNed, twee omroepen
bijgekomen die het gapende gat van rechts kunnen invullen. Maar, eerlijk is eerlijk:
de twee hebben met hun aspirante status nog niet een flinke stempel kunnen
drukken op het huidige stelsel, ook iets wat WNL-hoofdredacteur Bert Huisjes eerder
dit betoog al aangaf. De verschillen tussen een gevestigde omroep als BNN-VARA
en WNL zijn niet alleen op het gebied van ideologie, maar ook op het gebied van
zendtijd immens. Waar de VARA zich vrijwel iedere dag met twee van de best
bekeken shows van de Nederlandse televisie (De Wereld Draait Door en Pauw en
Witteman) profileert als sociaal-democratische omroep met linkse normen en
waarden, hebben Omroep WNL en PowNed de beschikking over veel minder
zendtijd.
Ik zou een oplossing adviseren waarbij Omroep WNL en/of PowNed zich kunnen
gaan richten op de opinie van rechts Nederland. Omroep WNL doet dit al wekelijks
op Radio 1 met Opiniemakers, een vrijdagavondshow waarin de kwesties van de
week, die voor WNL belangrijk zijn, worden besproken met hoofdrolspelers, politici
en kenners. In dit programma wordt ook een zogenaamde ‘opiniemaker’ ingezet. Dat
is de man of vrouw naast de presentator die met zijn of haar veelal rechtse mening
leidend is in de discussie.
Met Opiniemakers profileert WNL zich uitstekend op radiogebied; ik adviseer dat een
soortgelijk programma zijn intrede doet op televisie. Alleen met rechtse idealen red je
het niet, dus er moet een kwalitatief hoogstaand programma worden gecreëerd. Dan
wordt in mijn ogen het gapende gat op rechts veel sterker ingevuld dan momenteel
het geval is.
12 Bronnendossier:
Mondeling:
•
Carel Kuyl, directeur NTR.
Tel: 035-6776731 (via secretaresse), email: [email protected]
Telefonisch gesproken op 26 juni 2014
•
Huisjes, Bert, hoofdredacteur Omroep WNL.
Tel: 06-10944735, email: [email protected]
Telefonisch gesproken op 26 juni 2014
•
Boeschoten, Thomas, data-analist.
Tel: 06-47629365, email: [email protected]
Telefonisch gesproken op 25 juni 2014
•
Keijzer, Hein-Jan, programma-ontwikkelaar BNN-VARA, research &
development.
Tel: 035-671911, email [email protected]
Telefonisch gesproken op 27 juni 2014
•
Hagoort, Henk, directeur Nederlandse Publieke Omroep (NPO).
Tel: 035-6778899 (via centrale nummer NPO), email: [email protected]
Telefonisch gesproken op 27 juni 2014
•
Mohandis, Mohammed, lid Tweede Kamer voor de PvdA, woordvoerder media.
Tel: 070-3183025, email [email protected]
Via de mail gesproken tussen 24 en 27 juni 2014
•
Elias, Ton, lid Tweede Kamer voor de VVD, woordvoerder media.
Tel: 06-50419974, email [email protected]
Telefonisch gesproken op 25 juni 2014
•
Van Dijk, Jasper, lid Tweede Kamer voor de SP, woordvoerder media.
Tel: 06-51039570, email [email protected]
Telefonisch gesproken op 24 juni 2014
•
Verhoeven, Kees, lid Tweede Kamer voor D66, woordvoerder media.
Tel: 06-21703812, email [email protected]
Sms-contact gehad op 28 juni 2014
Documentaire bronnen:
•
Rijksoverheid (29 december 2008). Mediawet
http://wetten.overheid.nl/BWBR0025028/geldigheidsdatum_25-07-2011
Geraadpleegd op 10 juni 2014
•
Hermans, Liesbeth; Vergeer, Maurice; Pleijter, Alexander (18 januari 2012).
Nederlandse journalisten in 2010
http://www.scribd.com/doc/77207196/Nederlandse-journalisten-in-2010Onderzoek-naar-de-kenmerken-van-de-beroepsgroep-professioneleopvattingen-en-het-gebruik-van-digitale-media-in-het
Geraadpleegd op 26 juni 2014
•
Ruigrok, Nel, Nieuwsmonitor (mei 2012). De Impact van Pauw & Witteman
Geraadpleegd op 27 juni 2014
•
Ruigrok, Nel, Nieuwsmonitor (2011). Onderzoek Nieuwsmonitor: 'Diversiteit &
pluriformiteit in Medialand?
http://youcantbewhatyoucantsee.com/wp-content/uploads/2013/07/NM-Nieuwsen-Actualiteiten-2011-Diversiteit-pluriformiteit-in-Medialand.pdf
Geraardpleegd op 25 juni 2014
13 • Evangelische Omroep (15 juni 2010). Redactiestatuut
http://static.eo.nl/fileadmin/bestanden/overdeeo/Redactiestatuut_15_juni_2010.pdf
Geraardpleegd op 28 juni 2014
• Varwijk, Jasper (oktober 2008). Links, rechts of rechtschapen
Geraardpleegd op 26 juni 2014
• Raad voor Cultuur (2012). De tijd staat open
Geraardpleegd op 25 juni 2014
Artikelen:
• Boeschoten, Thomas (2014). Analyse: talkshowgasten tussen 1999-2013
http://www.boeschoten.eu/talkshowgasten/
Tel: 06-47629365, email: [email protected]
Geraadpleegd op 10 april 2014
• Kaashoek, Piet; Villamedia (7 april 2011). Rechts is ook in de media aan de macht
http://www.villamedia.nl/nieuws/bericht/rechts-is-ook-in-de-media-aan-demacht/55116/
Geraadpleegd op 26 juni 2014
• Joustra, Arendo; Elsevier (21 juni 2007). Waar zijn de rechtse omroepen?
http://www.elsevier.nl/Algemeen/blogs/2007/6/Waar-zijn-de-rechtse-omroepenELSEVIER128242W/
Geraadpleegd op 25 juni 2014
• De Nieuwe Reporter (18 januari 2012). 'Profiel van de Nederlandse journalist in
2010'
http://www.denieuwereporter.nl/2012/01/profiel-van-de-nederlandse-journalist-in2010/
Geraadpleegd op 26 juni 2014
• Zantingh, Peter; Van der Ploeg, Peter; NRC. Hij heet Peter en is een beetje een
zeikerd (18 januari 2012) http://www.nrc.nl/nieuws/2012/01/18/hij-heet-peter-en-iseen-beetje-een-zeikerd/
Geraadpleegd op 26 juni 2014
• De Volkskrant (21 februari 2008). Merendeel vindt publieke omroep links noch
rechts' (21 februari 2008) http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2694/TechMedia/article/detail/955716/2008/02/21/Merendeel-vindt-publieke-omroep-linksnoch-rechts.dhtml
Geraadpleegd op 27 juni 2014
• Radio.nl (22 februari 2008). Publieke omroep links noch rechts
http://radio.nl/50406/publieke-omroep-links-noch-rechts
Geraadpleegd op 27 juni 2014
• Dagelijkse Standaard (3 december 2011). Rechts blijft onzichtbaar bij de publieke
omroep http://www.dagelijksestandaard.nl/2011/12/rechts-blijft-onzichtbaar-bij-depublieke-omroep
Geraadpleegd op 21 juni 2014
• Rijksoverheid (datum onbekend). Wat voor omroepen zijn er?
http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/media-en-publieke-omroep/vraag-enantwoord/wat-voor-omroepen-zijn-er.html
Geraadpleegd op 20 juni 2014
14