JURYRAPPORT - jonge architecten

JURYRAPPORT
ideeënprijsvraag
‘De stad als ecosysteem;
ontwerpen met stromen’
Inhoud Inhoud 1 1. Ideeënprijsvraag IABR 2014 2 2. De opgave 4 3. Opzet van de prijsvraag 5 4. De jurering 7 5. De inzendingen 12 5.1 Overzichten 12 5.2 De inzendingen 14 Winnaar 14 Genomineerden 17 Overige inzendingen (in alfabetische volgorde) 19 Colofon 24 1 1. Ideeënprijsvraag IABR 2014 IABR 2014 De Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) is opgericht in 2001 in de overtuiging dat architectuur van groot publiek belang is. De IABR richt zich daarom op de toekomst van de stad, waar 80% van de wereldbevolking 90% van de welvaart zal produceren. Onze steden moeten sterk, duurzaam en voor iedereen leefbaar zijn, een goede balans vinden tussen mensen, milieu en welvaart, tussen people, planet en prosperity. De weg naar een toekomstige duurzame leefomgeving moeten steden samen verkennen, onder meer door het uitwisselen van kennis, expertise en best practices. Zij genereert ideeën en projecten, en produceert tentoonstellingen, conferenties, films, boeken, lezingen en debatten. Ook organiseert de IABR langlopend ontwerpend onderzoek. De IABR–2014–URBAN BY NATURE kijkt door de lens van de landschapsarchitectuur naar de stad kijken. Als we de relatie van de stad met de natuur onderzoeken, of nog brutaler haar als onderdeel van de natuur zien, als een metabolisme, dan kan die analyse instrumenten opleveren voor het aansturen van ontwerp, planning en bestuur van de toekomstige stad. Hoog nodig, want, in de woorden van de curator van IABR–2014–, Dirk Sijmons: ʺwe kunnen onze ecologische problemen niet oplossen als we niet eerst onze steden op orde krijgenʺ. Waarom een prijsvraag De stad als metabolisme bekijken vraagt een multidisciplinaire aanpak. Steeds meer kennis is nodig om de complexe materie te begrijpen en ruimtelijk te kunnen vertalen naar duurzame steden. De branchevereniging BNA en de beroepsverenigingen BNSP en NVTL grijpen de IABR aan om de multidisciplinaire samenwerking tussen disciplines werkzaam op het gebied van de ruimtelijke ordening te stimuleren. De vakgebieden architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur hebben veel raakvlakken maar toch blijkt maar al te vaak dat de taal waarmee we communiceren anders is. Dit geldt nog meer als we de zo noodzakelijke technici betrekken bij de complexe vraagstukken aangaande het metabolisme van de stad. Door middel van het uitschijven van een prijsvraag waar de eis gesteld is dat er verplicht gewerkt moet worden in multidisciplinaire teams hopen de beroeps‐/brancheverenigingen de multidisciplinaire samenwerking te bevorderen. Daarnaast is het thema ontwerpen met stromen een dusdanig vernieuwende invalshoek dat het de beroeps‐/brancheverenigingen interessant leek om de hele vakwereld een kans te geven zich in het onderwerp te verdiepen. Doel prijsvraag In deze ideeënprijsvraag gaan we uit van de ‘stromen’ die de stad inkomen en weer verlaten: energie, verkeer, water, lucht, mensen op weg door de stad, voedsel etc. Hoe kunnen we interactie tussen de 2 verschillende stromen zo organiseren, dat de stad er beter, veerkrachtiger van wordt? Kunnen we door vernieuwende ideeën rond deze stromen de stad tot een ‘producent’ maken in plaats van een ‘consument / vervuiler’? Deze en andere vragen worden geprojecteerd op een concrete locatie in Rotterdam: Het gebied rond de Blaak ‐ Westblaak. Hier heeft de gemeente prangende vragen en een aantal dilemma’s liggen die inspirerende denkkracht kunnen gebruiken. De doelstellingen van de prijsvraag zijn: 
Het genereren van vernieuwende en uitdagende ideeën door vanuit een ander dan het gebruikelijk denkpatroon te werken aan de oplossing van de problemen in een moeilijk hoogstedelijk gebied; 
De samenwerking in multidisciplinaire teams te stimuleren; 
De vernieuwende ideeën van de deelnemende teams te presenteren aan de gemeente Rotterdam, het publiek van de IABR en de overige vakwereld; 
De resultaten van de prijsvraag onder de aandacht te brengen van ontwikkelaars, woningcorporaties, gemeenten, ontwerpers, woonconsumenten en andere belanghebbenden. 3 2. De opgave Karakteristiek Blaak ‐ Westblaak De Blaak ‐ Westblaak is een van de hoofdslagaders van het Rotterdamse wegennet en een belangrijke ruimtelijke structuur in het centrum van de stad. Het gebied is een duidelijke representant voor de stedenbouw uit de naoorlogse periode waarbij de scheiding van functies leidend was. In het gebied is op dit moment vooral de verkeersfunctie dominant en vormt daardoor een enorme barrière tussen de binnenstad en de rivier. De aan de Blaak grenzende bebouwing heeft hoofdzakelijk een kantoorfunctie, wat resulteert in een weinig levendige plint, en een geringe interactie tussen gebouwen en openbare ruimte. Ook staan er veel kantoorgebouwen geheel of gedeeltelijk leeg. Dit alles versterkt het desolate karakter van het gebied, zeker in de avonduren. Probleemstelling De prijsvraag stelt de opgave hoe vanuit de benadering van het metabolisme van de stad op een innovatieve en integrale manier aan de problematiek van de Blaak ‐ Westblaak kan worden ontworpen. De stromen van mensen en de daarbij behorende infrastructuren zijn daarin uiteraard een wezenlijk onderdeel. Tegelijkertijd zijn ook andere elementen van de stofwisseling, zoals lucht, energie, water, informatie biomassa en voedsel van essentieel belang voor het creëren van een gezond en productief stadsdeel. De Blaak ‐ Westblaak moet een vitaal onderdeel worden van het ‘organisme’ Rotterdam. De interdisciplinaire teams is gevraagd de thema’s op verschillende schaalniveaus uit te werken:. 1. Gebouwniveau Hoe kunnen de bestaande gebouwen op Blaak ‐ Westblaak dusdanig getransformeerd worden dat ze een positieve bijdrage gaan leveren aan het metabolisme van de stad? Als directe aanleiding en startpunt voor de vraag kan de leegstand van de kantoorgebouwen genomen worden. Kunnen de bestaande leegstaande kantoren worden getransformeerd tot een levendige mix van programma’s waarbij klimaat, energie, zoet water, biomassa en voedsel, afval, informatie, goederenstromen en mensenverkeer een rol spelen? 2. Relatie gebouw met de directe omgeving Kan de openbare ruimte van de Blaak ‐ Westblaak en positieve bijdrage leveren aan het metabolisme van de wijk en buurt? Twee grote opgaven liggen hier aan ten grondslag: ‐
De wens om van de Blaak ‐ Westblaak te transformeren tot een centrumboulevard met verblijfskwaliteit. ‐
Het oplossen van de milieuproblematiek van wateroverlast, hittestress, fijnstof en geluidsoverlast. 3. Het schaalniveau van de stad Hoe een hoogstedelijk slagader zoals Blaak ‐ Westblaak waarin dagelijks diverse stromen (mensen, verkeer, informatie, voedsel, energie, goederen, geluid enz.) elkaar kruisen bijdragen aan het duurzamer functioneren van het metabolisme van de hele stad? 4 3. Opzet van de prijsvraag De prijsvraag betreft een ideeënprijsvraag. De visie op de opgave is belangrijker dan een ontwerp. Dat betekent dat er geen formele randvoorwaarden zijn gesteld, om de creativiteit alle ruimte te geven. Aan de deelnemers wordt gevraagd om in de inzending hun visie te ontvouwen op de in de opgave genoemde thema’s en te laten zien hoe die visie in het ruimtelijk concept vorm krijgt. Deelname staat open voor architecten, landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen ingeschreven in het Nederlandse Architectenregister. Ze stellen een multidisciplinair team samen waarin ten minste drie verschillende disciplines zijn vertegenwoordigd. Dat kunnen ook andere disciplines zijn dan architectuur, landschapsarchitectuur en stedenbouw. Gezien het integrale karakter van de opgave is aanbevolen dat ook verkeersdeskundigen, ecologen, geografen, sociaal wetenschappers en professionals uit andere disciplines deel uit maken van een team. Uitgesloten van deelname zijn: de juryleden en hun bureaus evenals degenen die betrokken zijn geweest bij de voorbereiding van de prijsvraag. De voertaal bij de prijsvraag is Nederlands. Inzendingen mogen in het Nederlands of in het Engels ingediend worden. De inzendingen dienen anoniem te zijn. In te zenden materiaal a)
Maximaal acht beelden en een tekst die samen een goede indruk van de ontwikkelde visie en het ruimtelijk concept geven. De beelden geven een goede indruk van het ontwerp / de uitwerking en kunnen in het onderschrift worden toegelicht (maximaal 25 tekens). Het eerste beeld moet representatief zijn voor de inzending, en op drukwerkkwaliteit. De inzenders wordt gevraagd minimaal de volgende tekeningen in te dienen: ̶ Een visie‐kaart op het schaalniveau van de stad ̶ Een kaart van de omgeving van Blaak ‐ Westblaak (1:500) ̶ Een detailuitwerking op het niveau van een gebouw en zijn directe omgeving (1:200 – 1:100) met doorsneden waar nodig. ̶ Daarnaast kunnen afbeeldingen die het ontwerp verder toelichten worden toegevoegd. b)
Een schriftelijke toelichting in de vorm van een essay. In het essay wordt verwoord op welke wijze het metabolisme van de stad binnen het ontwerp een rol heeft gespeeld, welke stromen en infrastructuren daarbij belangrijk waren en hoe deze in de voorstellen zijn uitgewerkt. 5 Jurering De inzendingen worden beoordeeld door een jury bestaande uit de volgende leden: 
Dirk Sijmons, curator IABR 2014, H+N+S Landschapsarchitecten (juryvoorzitter) 
Jos Gadet, DRO Amsterdam 
Astrid Sanson, Directeur Stedelijke Kwaliteit en Programmadirecteur Binnenstad, Gemeente Rotterdam 
Paul de Ruiter, Architectenbureau Paul de Ruiter 
Tjerk Ruimschotel, voorzitter BNSP, DRO Gemeente Groningen Secretaris van de jury is Esther Kruit (bestuurslid NVTL, KruitKok landschapsarchitecten bnt). Wouter Schik (vicevoorzitter Werkgroep Duurzame Stedelijke Ontwikkeling BNSP/NVTL, senior onderzoeker toekomstbestendige stad Saxion Hogescholen, landschapsarchitect bij ARCADIS) treedt namens de organisatie op als schrijver van het juryrapport. Beoordelingscriteria De inzendingen worden beoordeeld op basis van de onderstaande criteria: 
De denkkracht en het verbeeldingsvermogen waarvan de visie op de opgave blijk geeft. 
Interpretatie van de hypothese ‘Urban by Nature’. 
Wijze waarop de prijsvraagthema’s in de visie en het ruimtelijk concept zijn uitgewerkt. 
Mate van vernieuwing en oorspronkelijkheid van de inzending. De inzending wordt tevens beoordeeld op de inhoudelijke pijlers: 
Duurzaam omgaan met stromen, bronnen, kringlopen. 
Gezonde stad (milieukwaliteit, microklimaat, gezondheid, veiligheid en biodiversiteit). 
Ruimtelijke kwaliteit. 
Meerwaarde creatie (sociaal maatschappelijk en economisch).  Toekomstbestendigheid. Prijs De prijs voor de winnaar bedraagt € 5.000 6 4. De jurering Jury proces De jury neemt gezamenlijk alle plannen door. Alle plannen worden één voor één besproken. De jury zoekt naar inzendingen waarbij het geheel meer is dan een verzameling ideeën en oplossingen: een integraal samenhangend plan dat laat zien dat een ontwerpbenadering gericht op een duurzaam stedelijk metabolisme tot nieuwe spannende waardes en kwaliteiten in Rotterdam en specifiek de Blaak‐Westblaak kan leiden. Uiteindelijk komt de jury in 2 beoordelingsrondes tot 3 genomineerden en 1 winnaar. Eerste ronde Denkkracht, verbeeldingsvermogen, interpretatie Urban by Nature, vernieuwing en oorspronkelijkheid De jury beseft dat de korte tijdsperiode van de prijsvraag in combinatie met de complexiteit van de opgave, de inzenders voor een grote uitdaging heeft gesteld. Elke inzending wordt daarom zeer gewaardeerd en is van waarde voor het debat. Dit blijkt wel uit de grote variatie in inzendingen die door de jury wordt geconstateerd. Er zijn kleine juweeltjes bij, maar helaas ook teleurstellende plannen, zowel op het gebied van de inhoud als de presentatie. Een ideeënprijsvraag geeft veel vrijheid. Aannames mogen zeker worden gemaakt en de geleverde informatie is bewust beperkt gehouden. Aan creatieve en wilde ideeën is bij de inzenders zeker geen gebrek. Deze worden nadrukkelijk gewaardeerd, maar toch zou de jury graag gezien hebben dat meerdere inzenders zich iets meer rekenschap hadden gegeven van de complexiteit van het vraagstuk en vooral ook gericht op de specifieke plek. Duurzaamheidsthema’s c.q. het ontwerpen van stromen lijkt voor veel inzenders lastige nieuwe materie, waarvan het instrumentarium nog niet volledig wordt beheerst. De jury vindt het in dit kader opvallend, dat de teams weinig specialisten betrokken hebben, die hadden kunnen helpen bij thema’s als duurzame watersystemen, duurzame energienetwerken, stedelijk klimaat, materiaalstromen en dergelijke. Meerdere inzenders geven een interessante eigen interpretatie aan Urban by Nature, zoals: 
Stromen als levenslijnen die bevrijdt moeten worden: Lifeloop 
Natuurstromen en mensstromen koppelen: Als stromen verweven 
Dynamische relatie ruimte – tijd – stromen: Stitch! 
Holistische behandelwijze van stedelijke stofwisselingsstoornis: Blaakend gezond 
De aders van het metabolisch vervoerssysteem poreus maken: Connecting tubes Twee inzendingen halen de Patch Corridor Matrix aan: Blaak Esplanade en Stitch! Duurzaam omgaan met stromen, bronnen, kringlopen Het koppelen van stromen vraagt onderzoek. Vraag en aanbod moeten kloppen. De jury beseft dat hier in het kader van een ideeënprijsvraag maar beperkt tijd voor is, maar er moet wel sprake zijn van 7 enige (economische) realiteit. Wie een verwerkingsinstallatie bouwt, op de Blaak moet wel verzekerd zijn van het op een goede manier aanleveren van grondstoffen. Ook moet er voldoende afzet zijn voor de uitkomende producten. In veel inzendingen wordt het nodige gesteld, maar weinig onderbouwd. Zo is het positief dat Open Fabric als enige inzending energiepatronen op het niveau van Rotterdam in ogenschouw neemt. Helaas is men blijkbaar desondanks onkundig van het feit dat Rotterdam een warmteoverschot heeft. Als juist het genereren van warmte door een datacentrum dan als voordeel wordt genoemd, is dat natuurlijk jammer. GFT‐avenue is een andere inzending die opvalt doordat het probeert haar ideeën zo goed mogelijk te onderbouwen. Inzendingen die net als GFT‐avenue en Open Fabric in breder stedelijk verband kijken zijn onder andere Urban Jungle (bamboestrategie voor heel Rotterdam) en Connecting tubes. Inzendingen die vooral op het niveau van de Blaak proberen in klein verband stromen proberen te koppelen zijn bijvoorbeeld Stitch! en Blaakend gezond. Het denken over stromen, betekent in de meeste inzendingen ook het denken over verkeer. Veel plannen pakken de verkeerstructuur op de Blaak en Westblaak aan, om tot een betere verblijfskwaliteit te komen, bijvoorbeeld ook ten aanzien van luchtkwaliteit. De jury erkent dat dit zeker de situatie op de Blaak en Westblaak zal verbeteren. Veel plannen laten zien wat voor prachtig verblijfsgebied het kan worden, als er anders met het verkeer wordt omgegaan. De jury vraagt zich echter af of er hierdoor elders niet meer problemen worden gecreëerd dan er op deze locatie worden opgelost. Naast verkeer speelt ook water in veel plannen een rol. Enkele plannen richten zich op Rotterdam als havenstad. Streaming kiest hierbij voor de meest vergaande insteek, door het water van de Nieuwe Maas door te trekken tot op de Blaak, compleet met getijdepark. Het voor Rotterdam niet onbekende idee van een waterplein als buffer voor neerslag wordt op verschillende wijze uitgewerkt. Water wordt ook gebufferd op daken en soms ingezet voor grijswatersystemen. Naast het opvangen van water, wordt de waterkringloop vaak beschouwd. Connecting tubes gaat hierin het verst, door een rioolwaterzuivering in de gebouwen op te nemen. Gezonde stad (milieukwaliteit, microklimaat, gezondheid, veiligheid en biodiversiteit) Vaak in combinatie met de eerder genoemde verkeersoplossingen, wordt groen op veel manieren ingezet om het stedelijk klimaat te verbeteren. Als Stromen verweven is interessant, omdat deze inzending dit het meest nadrukkelijk koppelt aan een ecologische structuur en biodiversiteit in de stad. Stadslandbouw blijkt in veel plannen ook een actueel thema en wordt meest extreem uitgewerkt bij GFT‐avenue. Van water wordt ook veel verwacht ten aanzien van het tegengaan van hittestress. Wat meerdere inzenders waarschijnlijk niet beseffen is dat stilstaand water een tegengesteld effect heeft en juist zorgt voor opwarming. Overdag zorgt verdamping wel voor enige verkoeling, maar de watermassa zorgt er ’s nachts vooral voor dat de stad slechter afkoelt. Wanneer echter sprake is van stromend water, vermenging van diepere waterlagen, verneveling of sterke luchtstromen over het water, dan zal water wel bijdragen aan afkoeling van de stad. In een aantal plannen wordt verneveling toegepast. Het meest extreem zijn de watergordijnen van Stroop je mouwen op Blaak en geisers van Connecting tubes. 8 Ruimtelijke kwaliteit De stedelijke structuur is niet in alle plannen een echt thema. Er wordt vooral vaak aandacht besteed aan de kwaliteit van de openbare ruimte. Een plan dat beide goed weet te combineren is Als stromen verweven, waar op een slimme manier de binnenhoven als onderdeel van een fijnmazige structuur van dwarsverbindingen worden ingezet. Meerwaardecreatie (sociaal maatschappelijk en economisch) Het centrale vraagstuk op de Blaak is de leegstand van kantoren. De jury heeft daarom moeite met oplossingen die extra gebruiksruimtes toevoegen, zoals de paviljoens bij Stitch! en Gistdock. Het valt de jury op dat in veel andere plannen de ruimte voor mensen in de gebouwen plaatsmaakt voor technische functies. En dat in de vaak mooie panden. De jury vraagt zich af of de leefomgeving en het gebruik van de Blaak er op vooruit zullen gaan als ze voortaan gebruikt worden voor een datacenter (Open Fabric), compostverwerkingscentrale (GFT‐avenue) of zelfs (riool)waterzuivering (Connecting tubes). Dit geldt ook voor de diverse voorstellen voor indoor farming. Meerwaardecreatie wordt vooral gezocht in: 
Leefbare stad en slimme openbare ruimte als aanjager economische ontwikkeling: o.a. Als stromen verweven, Stitch! 
Slimme koppelingen (win‐win effecten): o.a. Connecting tubes, GFT‐avenue, Streaming 
Creëren communities: o.a. Coop Blaak Toekomstbestendigheid In de prijsvraag is getracht de inzenders uit te dagen om ook de tijd in ogenschouw te nemen. Vooral in plannen met een duidelijke procesinsteek zoals Coop Blaak en Lifeloop wordt het thema tijd goed meegenomen. Bij Coop Blaak staat monitoring en verbetering door de tijd zelfs centraal. Open Fabric is interessant doordat het als enige echt aanhaakt op het digitale tijdperk. Echter in geen van de plannen is sprake van een echte visie op de toekomst. Hoe zou de wereld, Nederland en dus ook Rotterdam er in de toekomst uit kunnen zien? Hoe richten we ons leven in? Wat gebeurt er in het algemeen en specifiek voor de Blaak‐Westblaak met onze mobiliteit, onze leefstijl etc.? En wat betekent dit – terugkijkend vanuit de toekomst – voor ingrepen in de huidige stad? De jury had daar graag meer interessante en inspirerende vergezichten voor gezien. Conclusies eerste ronde Na afsluiting van de eerste ronde overheerst vooral de vraag waarom deze ideeën op deze plek? Er zijn hele leuke verassende ideeën bij, die zeker van meerwaarde zijn voor Rotterdam, maar waarvoor de Blaak niet direct de ideale locatie wordt gevonden en er in Rotterdam betere locaties voor denkbaar zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor de diverse verwerkings‐ en kweekinstallaties zoals bij GFT‐avenue, Connecting tubes en Urban Jungle. De jury had graag gezien dat nog wat sterker was aangegeven wat het idee nu zo geschikt voor de plek maakt, en zo binnen de context van de hele stad van meerwaarde is. Voor duurzaamheidsvraagstukken is relatief veel kennis nodig en uit de inzendingen blijkt dat er veel gestoeid is met de materie. Het instrumentarium is blijkbaar nog niet dusdanig voorhanden, dat er niet veel evenwichtige integrale en realistische plannen voor de specifieke plek heeft opgeleverd, binnen de context van deze prijsvraag. De inzendingen die zich nadrukkelijk hebben beperkt, hebben dan ook het beste gepresteerd. Ondanks de diverse kanttekeningen is de jury niet somber, integendeel, want in veel inzendingen ziet 9 de jury interessante aanknopingspunten ter bevordering van de discussie over stedelijk metabolisme en ruimtelijke kwaliteit in de stad. Er is genoeg materiaal waar de stad Rotterdam inspiratie uit kan putten voor de ontwikkeling van de Blaak – Westblaak. Voordat de jury zich buigt over welke inzendingen doorgaan gaan de volgende ronde, wordt geconstateerd, dat de inzendingen zijn in te delen in een zestal typen: 
Technische oplossing: waar een ingenieuze functionele oplossing voor in hoofdzaak één van de stromen c.q. kringlopen de basis vormt voor een bijzondere ruimtelijke uitwerking: Connecting tubes, GFT‐avenue, Open Fabric, Urban jungle 
Multifunctionele objecten: plannen met een slim object dat als Zwitsers zakmes wordt ingezet om (nieuwe) duurzame ontwikkelingen ruimtelijk te organiseren: Gistdock, Stitch! 
Groots gebaar: een groots en meeslepend idee dat consequent is uitgewerkt: Streaming 
Maakbaar goed: realistische plannen met sterke ruimtelijke uitwerking: Als stromen verweven 
Proces centraal: plannen zonder eindbeeld, maar die door een procesinsteek stromen verbinden, in de tijd functies ontwikkelen en zo ruimtelijke kwaliteit scheppen: Coop Blaak, Lifeloop 
Verzameling: plannen met een meer of minder duidelijk ruimtelijk concept, maar vooral ook met een zeer uitgebreide hoeveelheid aan duurzaamheids‐ en/of inrichtingsideeën: Blaak esplanade, Blaakend gezond, Stroop je mouwen op Blaak Aangezien de jury de invalshoek van de multifunctionele objecten niet goed vond, gaat geen van deze inzendingen door naar de tweede ronde. Gebouwde elementen toevoegen in een gebied waar sprake is leegstand vond de jury principieel niet juist. Ook lijken deze inzendingen te veel “slimme grapjes” in plaats van een goede ruimtelijke uitwerking van een brede duurzame ontwikkeling op de Blaak‐
Westblaak. De Verzamelingsinzendingen vielen eveneens af voor de jury. Juist hier zaten veel onzorgvuldigheden door onjuiste of niet onderbouwde aannames met betrekking tot stromen en duurzaamheidkwesties. Vaak ontbrak een duidelijke (ruimtelijke) visie. Van de overige plannen vallen ook Urban Jungle en Lifeloop af. Urban jungle is een mooi plan en een sympathiek idee, maar valt af omdat het volgens de jury niet zal werken op de Blaak ‐ Westblaak. Lifeloop kent net als Coop Blaak een interessante procesbenadering. De jury vindt echter dat Coop Blaak dat duidelijk beter heeft uitgewerkt. Tweede ronde Veel technische oplossingsplannen lijken in veel opzichten op elkaar en vragen nadere discussie in de tweede ronde. Open Fabric en GFT‐avenue hebben het meeste onderzoek gedaan. Open Fabric en Connecting tubes worden gewaardeerd voor het beschouwen van een (boven)stedelijke context. Open Fabric trekt naar idee van de jury echter niet de goede conclusies. Connecting tubes wordt een zeer geestig en slim plan gevonden. Het idee van fonteinen als geisers aangestuurd door de luchtverplaatsing van de metro kan op veel waardering rekenen. De winterse impressie en de ruimtelijke schets roepen echter vraagtekens op: is dit het hoogstedelijke beeld van hartje Rotterdam? Het idee van GFT‐avenue is consequent, maar misschien iets te enthousiast uitgewerkt. De jury mist een sterk ruimtelijk ontwerp, maar is wel gecharmeerd van de verbeeldingskracht van de sympathieke impressie “Broccoli van eigen Blaak”. Het vraagstuk van de voedselketen van GFT‐
avenue vindt de jury op deze locatie relevanter en interessanter dan het waterzuiveringssysteem van Connecting tubes. 10 Het grootse gebaar van Streaming zorgt voor veel discussie bij de jury en wordt alleen daarom al zeer gewaardeerd. Sommige juryleden vinden het een slimme en gedurfde ingreep, andere juryleden vinden dat de ingreep meer problemen oproept dan ze oplost. In de Rijnhaven wordt ook gewerkt aan een getijdenpark, waarom zou deze ingreep op de Blaak een toegevoegde waarde zijn? De jury vraagt zich sterk af of alle tekeningen en beelden wel kloppen en of er niet sprake is van schaalfouten. De monitoringsbenadering van Coop Blaak kan op veel waardering rekenen van de jury. De jury kan zich goed voorstellen dat de procesinsteek van Coop Blaak kan werken op de Blaak. Als stromen verweven is een degelijk en fraai uitgewerkt plan, dat ingrijpt op relatief traditionele stromen in de stad, namelijk groen en mensenstromen. De jury waardeert de wijze waarop op consequente wijze op een vernieuwende manier naar deze stromen gekeken is. De vernieuwende uitkomst voor de locatie Blaak ‐ Westblaak is het introduceren van dwarsverbindingen door de bestaande gebouwen heen en het creëren van een fijnmazig netwerk van groen en mensenstromen rondom de Blaak ‐ Westblaak. Uiteindelijk nomineert de jury als de drie beste, meest interessante en representatieve inzendingen: 
Als stromen verweven: op naar de adaptieve stad 
Coop Blaak 
GFT‐avenue De winnaar Alle drie de genomineerden komen elk vanuit een eigen invalshoek tot inspirerende oplossingen voor een duurzame ontwikkeling van de Blaak – Westblaak. Al deze invalshoeken zijn van waarde. Misschien zijn er bij de daadwerkelijke planvorming voor de toekomst van de Blaak – Westblaak mogelijkheden om ingrediënten van al deze drie invalshoeken te combineren. Toch is er één inzending die door de jury als beste wordt beoordeeld. De winnaar van de ideeënprijsvraag IABR 2014 De stad als ecosysteem; ontwerpen met stromen Locatie Blaak – Westblaak is de inzending die zowel in woord als in beeld overtuigend en inspirerend is. De winnende inzending maakt een duidelijke en passende keuze ten aanzien van het ontwerpen met stromen. De analyse van de problematiek van de plek is helder en de gekozen strategie en oplossingsrichtingen zijn specifiek voor het schaalniveau en de problematiek van de Blaak ‐ Westblaak. Het idee is systematisch en innovatief uitgewerkt, met als resultaat een begrijpelijk, concreet en zeer menselijk plan dat aanspreekt door haar leefbaarheid, verbetering van interactiemogelijkheden en sterke ruimtelijke kwaliteit. Het winnende plan laat zien dat duurzaamheid niet altijd ingewikkeld hoeft te zijn. Door te beginnen met een goede basis kan al veel kwaliteit aan de stad worden toegevoegd. Het gebruikte instrumentarium mag wat traditioneel zijn, maar leidt wel tot vernieuwende inzichten over de aanpak van dit deel van de Rotterdamse binnenstad. Op basis van dit plan wordt zeker een mooie, leefbare, duurzame groene toekomst voor de Blaak – Westblaak gezien. De jury kiest daarom als winnaar: Als stromen verweven: op naar de adaptieve stad 11 5. De inzendingen 5.1 Overzichten Achtergrond deelnemers Zoals gevraagd zijn alle teams multidisciplinair van opzet (gemiddeld ruim 4 personen). De ruimtelijke disciplines van de BNA, BNSP en NVTL zijn daarbij nadrukkelijk vertegenwoordigd. Ze vormen circa driekwart van alle deelnemers. Meerdere deelnemers omschrijven zich als een bredere professional, zoals een architect – stedenbouwkundige. In vrijwel alle teams zijn meer dan één ruimtelijke discipline vertegenwoordigd. Dit ontbreekt alleen bij GFT‐avenue, die dit compenseert door medewerking van andere disciplines. Veel disciplines die kunnen bijdragen bij duurzame stromen, zoals water‐ en energiespecialisten, ontbreken. Wel hebben meerdere teams interessante denkers ingeschakeld, zoals een webfilosoof. stedenbouwkundige
landschapsarchitect /
landschapsontwerper
architect
planoloog
verkeers planoloog /
verkeerskundige
vastgoedadviseur /
vastgoedcommunicatie
12 ecoloog
Duurzaamheidsthema’s Om grip te krijgen op de duurzaamheidsthema’s die worden benoemd bij de inzendingen zijn de inhoudelijke criteria van de prijsvraag nog wat verder uitgesplitst. Dit is nog steeds een versimpeling van de complexiteit van de thematiek, maar geeft binnen wat is ingezonden een zekere mate van overzicht. De mix van duurzaamheidsthema’s is bij alle inzendingen anders. In een aantal gevallen is een duidelijk leidend thema, waaraan verschillende deelaspecten zijn gekoppeld. Dit geldt onder andere bij Stitch!, GFT‐avenue en Coop Blaak. Als stromen verweven heeft zich nadrukkelijk beperkt, om een gedegen samenhangend plan te presenteren. Het is het enige plan waar de gezonde stad centraal staat. Belevingswaarde en economische waarde komen in alle plannen terug. Het eerste mag verwacht worden van een ontwerpprijsvraag. Daarnaast wordt van alle voorgestelde ontwikkeling – wellicht ook vanzelfsprekend – ook economische meerwaarde verwacht, al is soms minder duidelijk hoe. Meerdere plannen zetten in op ontwikkelingsprocessen en flexibiliteit en op verbindingen en connectiviteit. 13 5.2 De inzendingen1 Winnaar
1. Als stromen verweven: op naar de adaptieve stad 
Teamleden: Ingrid Ackermans, Guido Zeck, Peter Twisk 
Type plan volgens de jury: maakbaar goed 
Jurycommentaar: De jury waardeert de inzending om de duidelijke keuze voor het verweven van twee stromen namelijk de ecologische/groene stroom en de mensen/verkeersstroom en zijn innovatieve en ruimtelijke vertaling voor de Blaak ‐ Westblaak. De analyse van de problematiek is helder en de gekozen strategie en oplossingsrichtingen zijn specifiek voor het schaalniveau en de problematiek van de Blaak ‐ Westblaak. De jury waardeert dat dit team het gedrag van mensen nadrukkelijk betrokken heeft bij haar ontwerp. Ze hebben aandacht geschonken aan één van de belangrijkste karakteristieken van de stad: de stad als interactiemilieu. Als stromen verweven is één van de weinige plannen die de dwarsverbindingen over de Blaak ‐ Westblaak stimuleert door groene hoven en daktuinen achter de Blaak ‐ Westblaak te betrekken bij een goed geformuleerde en uitgewerkte transformatiestrategie. De herontwikkeling en soms openbreken van de plinten van de Blaak ‐ Westblaak spelen een belangrijke rol in het fijnmaziger maken van het stedelijk weefsel. Dit wordt als een zeer realistische en waardevolle strategie gezien door de jury. Het thema stadsklimaat wordt voornamelijk geadresseerd door het vergroenen van de openbare ruimtes. De onderbouwing van de effecten van deze vergroening op aspecten als fijnstof, hittestress en waterbeheer worden gesuggereerd maar niet onderbouwd. Dat de vergroening tot een verbetering van het leefklimaat in de binnenstad zal leiden is zeker aannemelijk, maar hangt wel sterk af van condities en wijze van uitwerking. De jury twijfelt of de ecologische structuur, zoals geschetst in de bredere stedelijke context, echt gestalte kan krijgen. De ecologische functie moet en hoeft niet overdreven worden. Conclusie: De inzending Als stromen verwerven pakt het traditionele segment van het spectrum ‘Ontwerpen met Stromen’ op. Het gebruikte instrumentarium is daarmee ook traditioneel. De keuze te focussen op het verweven van twee belangrijke stromen op de Blaak ‐ Westblaak leidt echter wel tot vernieuwende inzichten over de aanpak van dit deel van de Rotterdamse Binennstad. De visie is consequent uitgewerkt en in woord en beeld overtuigend en inspirerend. 1
De beschrijving van de inhoud van de inzending is geen interpretatie van de opstellers van het juryrapport, maar is gebaseerd op een zo neutraal mogelijke samenvatting van de essayteksten, grotendeels zoals ook opgenomen op de website van de prijsvraag. Bij de winnaar en bij de genomineerden is sprake van een uitgebreide samenvatting. Bij de overige inzendingen is de compacte samenvatting gebruikt, eventueel aangevuld met enkele kenmerkende bijzonderheden. 14 
Essaytekst: Adaptieve stad De stad is een door en voor mensen gemaakte biotoop, inmiddels uitgegroeid tot een complex geheel waarin een grote diversiteit van stromen en processen elkaar beïnvloeden. Interacties tussen stromen zijn vitaal. Naar analogie aan evolutieprocessen; de stad kan zich blijven vernieuwen wanneer uit de wederzijdse invloeden steeds nieuwe inzichten kunnen voortkomen. Het adaptief en ontwikkelend vermogen van de stad wordt versterkt door uitwisseling. Deze uitwisseling wordt versterkt door het verweven van stromen in de gedeelde ruimte. De openbare ruimte wordt getransformeerd tot een gedeelde ruimte waar stromen van mensen en natuurstromen elkaar ontmoeten en kunnen beïnvloeden. Stromen van natuur In het profiel is een brede zone vrijgemaakt voor natuurontwikkeling. De ruggengraat van deze natuurzone wordt gevormd door een gevarieerd bomenbestand bestaande uit loof‐ en naaldbomen. Deze bomen maken de seizoenen beleefbaarheid. Ze nemen de door verkeer uitgestoten stoffen op uit de lucht. De bomen bieden beschutting tegen door hoogbouw versterkte weersinvloeden. Het bodemleven, kleine vogels en zoogdieren zoals paddenstoelen en eekhoorns houden de natuurstromen ʹlevendʹ. De verschillende natuurstromen worden ʹgevoedʹ vanuit de regionale ecologische structuur. In de aaneenschakeling van de biotopen kunnen soorten vitaal leven. Stromen van mensen In de parallelle stadsstraten van de groene Blaak concentreren zich specifieke, opzichzelfstaande stromen mensen. De uitwisseling tussen deze stromen wordt gefaciliteerd door de introductie van verbindingen dwars over de groene Blaak. De ruimten binnen de bouwblokken zijn of worden geopend naar de stadsstraten enerzijds en naar de groene Blaak anderzijds. De hoven en pleinen hebben een aantrekkelijk microklimaat en worden benut als verblijfs‐ en ontmoetingsruimte. Het decor voor dit stedelijk gebruik wordt gevormd door ʹaaibaar groenʹ zoals vlindertuinen en fruitbomen. 15 16 Genomineerden
2. Coop Blaak 
Teamleden: Hannah Frederiks, Mischa Woutersen, Albertine Tjeenk Willink, Rob Brink 
Type plan volgens de jury: proces centraal 
Inhoud: Wat gebeurt er wanneer je de ruimte krijgt om te experimenteren in de stad? De Blaak wordt daarom omgevormd van een gestructureerd gebied in een laboratorium voor de circulaire stad. De Blaak bezit alle ingrediënten om te experimenteren voor een circulaire stad. De nabij gelegen markt is zowel een afzetmarkt als een bron van restafval dat gebruikt kan worden voor productie. Er zijn diverse bedrijven en instanties gevestigd langs de Blaak, zoals de Kamer van Koophandel, advocaten en bankiers voor juridisch en financieel advies. Met de combinatie van al deze elementen kunnen ondernemingen worden ontwikkeld die gebruik maken van bijvoorbeeld afvalstromen voor de productie en die direct kunnen terugleveren aan de markt. Daarnaast is er door leegstaand voldoende ruimte om te experimenteren. Samenwerking is hierbij cruciaal en die ontbreekt nog op de Blaak. In plaats van uit te gaan van monoculturen wordt een coöperatie opgezet die het expertisecentrum gaat beheren: Coop Blaak. Hierin zitten stadsboeren, ondernemers, bankiers, burgers, ambtenaren, ontwerpers en professoren. De leden bieden kennis, ruimte en kapitaal om ideeën tot uitvoering te brengen. Coop Blaak beheert het Blaakfonds en legt de handelsverbindingen tussen producent en afnemer. Pioniers die door het verbinden van stromen duurzame producten kunnen maken worden gefinancierd uit dit fonds. Ieder kwartaal is er een ronde waarin nieuwe projectvoorstellen kunnen worden gepresenteerd. De Coop Blaak groeit in de leegstaande gebouwen, op de wanden, de daken en het straatniveau. Door de prominente plek die wordt ingenomen door de Coop Blaak, ontstaat er een groene oase waar wordt gehandeld en geëxperimenteerd. Hiervoor is ruimte nodig. De gehele Blaak wordt daarom omgevormd tot shared space waar geen scheidslijnen zijn tussen verkeersstromen en waar de ruimte flexibel is in te delen. De Rotterdamse Blaak kan weer schitteren als laboratorium voor de circulaire stad. Door slimme verbindingen tussen stromen worden producten gemaakt waardoor duurzame economie en handel worden gestimuleerd. Het begint bij het planten van één ʹzaadjeʹ. Daaruit ontwikkelt zich een laboratorium, waar het tevens aantrekkelijk is om te co‐creëren en te spelen met de ruimte. Zodoende verandert de Blaak van een monocultuur in een laboratorium dat een bijdrage levert aan de transitie naar een duurzaam en innovatief Rotterdam. 
Jurycommentaar: De Jury heeft uitgebreid stilgestaan bij dit plan. Dit procesplan is interessant omdat de ingreep gezocht wordt in een samenwerkingsverband rondom het thema stromen van stoffen, goederen en mensen en niet direct in een fysieke ingreep. De kiem wordt gezocht in de leegstaande gebouwen en het vrijer laten van de regelgeving. Voor het slagen van een coop Blaak moet er echter wel een gezamelijke doel zijn bij de betrokken partijen. De vraag is of er in de huidige situatie bij de eigenaren van de gebouwen van de Blaak/ WestBlaak voldoende gezamenlijke urgentiegevoel aanwezig is om de huidige situatie van onderaf te verbeteren. 17 Concluderend is het een interessante visie waarbij de Jury de kantekening maakt of de situatie Blaak ‐ Westblaak de beste locatie is voor een dergelijk experiment. 3. GFT‐avenue 
Teamleden: Janneska Spoelman, Merten Nefs, Lucia Dossin 
Type plan volgens de jury: technische oplossing 
Inhoud: Rotterdam scoort slecht op gescheiden afvalinzameling, terwijl de stad een voortrekkersrol zou moeten ambiëren. GFT‐avenue sluit lokale kringlopen en biedt verbetering van de verblijfskwaliteit en het leegstandsprobleem in het centrum van Rotterdam. De directe omgeving van de (West)Blaak is het kloppend hart van consumerend Rotterdam. Hier wordt jaarlijks ongeveer 4.000 ton rauw GFT‐materiaal geproduceerd, plus ongeveer 1.500 ton gekookt voedseloverschot uit de horeca. Een groot deel hiervan verdwijnt momenteel richting de verbrandingsovens op de Maasvlakte. De (West)Blaak is zeer geschikt om GFT‐materiaal efficiënt in te zamelen, op grote schaal te verwerken en lokaal toe te passen in stadslandbouw via compost en diervoeders. De concentratie van inwoners, voedseldetailhandel en restaurants maakt de Westblaak ook geschikt voor een voedselbank. De nabijheid van de markt en de markthal vormt een grote kans voor verbinding van productie en consumptie in de kringloop van organisch materiaal. Ruimtelijke ingrepen: 1. Stadscompost‐fabriek in leegstaand gebouw aan de Blaak, met grootschalig innamepunt voor GFT‐materiaal, scheidingsvloer voor diervoerders en ‘drive‐through compostwinkel’ in de plint. 2. Verticale stadsakkers en dakveeteelt voor professionele stadsboeren in leegstaand vastgoed aan de Westblaak. Sommige verdiepingen kunnen ook ter beschikking worden gesteld aan buurtverenigingen voor verticale volkstuinen. 3. Verse Voedselbank in de plint van de Westblaak, op basis van overgebleven kwaliteitsgroente en fruit van de markt en centraal inzamelen van ‘doggy bags’ van de nabijgelegen restaurants. 4. Groene inrichting van het straatprofiel, met bundeling van auto‐infrastructuur in het hart van de weg en aan weerszijden brede verblijfsgebieden: Aan de zuidkant van de straat een metropolitane boulevard om te flaneren, skaten en snel door te fietsen. Aan de noordkant (waar de zon op valt) een doorlopende boomgaard, met terrasjes. De compostfabriek levert ook restwarmte voor de stad. Tegelijkertijd wordt door de verminderde transportkilometers van afval, compost en voedsel bijgedragen aan de luchtkwaliteit en de CO2‐doelstelling. Door de toename van het infiltratieoppervlak op straat en daken, wordt meer regenwater vastgehouden en overlast verminderd. Zo biedt GFT‐
avenue een initiatief, dat op korte termijn kan worden gestart, waarmee gaandeweg ook langetermijndoelen voor onze leefomgeving kunnen worden behaald. 
Jurycommentaar: Geestig en enthousiast plan met een goede analyse en onderbouwing van de voedsel‐ en afvalkringloop. Andere thema’s zijn niet of in mindere mate meegenomen, al is aan een kleine stroom veel opgehangen. Men heeft zicht bewust beperkt en door deze insteek, heeft men tot een hele heldere uitwerking kunnen komen. Het thema is goed gekozen, want is relevant voor de locatie en sluit goed aan bij de marktinitiatieven en het te ontwikkelen Foodcluster van Rotterdam. Het plan had nog in kwaliteit kunnen winnen als in plaats van de 18 nadruk op compost, de nadruk op voedsel had gelegen. Het idee van een voedselboulevard heeft veel potentie, maar van een compostfabriek volgens de jury duidelijk minder. De jury vindt het essay soms iets te hoogdravend en zij vraagt zich af – ondanks welke ruimtelijke kwaliteit nu echt wordt bereikt. Overigeinzendingen(inalfabetischevolgorde)
4. Blaak esplanade 
Teamleden: Daan Zandbelt, Desireé Uitzetter, Kit Chow, Guido van der Molen 
Type plan volgens de jury: verzameling 
Inhoud: De Blaak vormt een barrière in het hart van de stad die wordt opgeheven door het doorgaand autoverkeer om de binnenstad heen te leggen. Zo ontstaat ruimte voor een esplanade met verblijfskwaliteiten, duurzame transformatie van de aanliggende gebouwen en kunnen de verschillende kwartieren aan elkaar groeien tot een divers grootstedelijk centrum. 
Jurycommentaar: Een grote hoeveelheid interessante beelden, ideeën en duurzame oplossingen maken nog geen goed ruimtelijk plan. De essentie van het plan is het verwijderen van de verkeersfunctie van de Blaak ‐ Westblaak. Dit geeft volgend de inzenders ruimte voor 1001 initiatieven in de gebouwen en de buitenruimte. Graag had de jury gezien hoe die op zich interessante initiatieven in gang gezet kunnen worden. Daarnaast denkt de jury dat de gekozen verkeersoplossing mogelijk meer problemen (elders) oproept dan dat er hier op worden gelost. Ook maakt het plan twijfelachtige keuzes op het gebied van duurzaamheid, zoals het plaatsen van bomen voor een gevel van pv‐cellen. 5. Blaakend gezond 
Teamleden: Branka Vuksanovic, Una Duric, Gerard Vogelaar, Monique Luttikhuis, Juliette Weijs 
Type plan volgens de jury: verzameling 
Inhoud: Het ontwerpconcept heeft het (dis)functioneren van de Rotterdamse boulevard geanalyseerd in termen van een pathologie, een stofwisselingstoornis van het stedelijk metabolisme dat de leefbaarheid/kwaliteit/aansluiting bij de rest van Rotterdam ondermijnt. Dit concept stelt een holistische behandeling van het ziektebeeld voor. Naast de fysiologie van de boulevard gezond te maken door het herstellen van de balans tussen stof[stromen], incorporeert het ontwerp ook immateriële kwaliteitsverbeteringen. Het ontwerpconcept baseert zich op de ingrepen in de infrastructuren van diverse stofstromen, ingrepen in de ruimtelijke structuren en reactivering van het leegstaand vastgoed. 
Jurycommentaar: Het idee om de problematiek van het stedelijk metabolisme als een stofwisselingsstoornis te zien intrigeert, maar mond niet uit tot een duidelijk planconcept, duurzaamheidsconcept of ruimtelijk concept. Het plan bevat een grote verzameling interessante oplossingen die volgens de jury geen geheel worden. Op onderdelen kloppen ze ook niet. De jury vraagt zich af welke daadwerkelijke bijdrage de water‐ en windsculpturen zullen leveren voor de duurzame toekomst van de Blaak. De tekst van het essay en de visuele verbeelding hadden beter gekund. 19 6. Connecting tubes, de zelfzuiverende stad 
Teamleden: Arda Van Helsdingen, Thomas Dieben, Frans Willem Korsten 
Type plan volgens de jury: technische oplossing 
Inhoud: De ondergrondse infrastructuur van Rotterdam is een netwerk van gescheiden stromen van afval, water, mobiliteit en energie. Door deze infrastructuren poreus te maken ontstaat een stedelijk metabolisme, waarbij deze stromen hun restproducten met elkaar uitwisselen. Dit wordt zichtbaar op het maaiveld, waarmee de publieke ruimte de grote winnaar is. De metro veroorzaakt dagelijks, frequent, en systematisch turbulentie: lucht wordt samengeperst en meegesleurd. Met die lucht gebeurt niets; het is een onvermijdelijk bij‐effect van de metro. In termen van energie is het ‘afval’: we gooien het weg. Maar dat is dan afval dat we eerst duur hebben gegenereerd. Water heeft, in een proces van opschoning, permanente turbulentie en luchtverversing nodig. Omdat we eerst ons afvalwater gemengd hebben met schoon water, besteden we heel veel energie ‘dom’, om alles weer schoon te krijgen. Dit alles kan beter, zuiniger, slimmer, mooier, en eenvoudiger. 
Jurycommentaar: De jury vindt Connecting tubes een leuk, slim en professioneel plan, dat de opgave serieus genomen heeft. Het heeft als een van de weinige plannen een analyse van stromen op regionaal niveau vertaalt naar de locatie van de Blaak. Geweldige vondsten worden afgewisseld met minder goede ideeën. Sommige juryleden vinden de rioolwaterzuivering in de mooie gebouwen op de Blaak en in de openbare ruimte de meest laagwaardige invulling die men kan verzinnen. De beelden zijn mooi, maar geven de jury niet het gevoel van een levendig stadshart. 7. Lifeloop: de Blaak meanderend in tijd en ruimte 
Teamleden: Frank Spoek, Johan Vlug, Stefan Noordhoek, Henk Schuitemaker, Menno Vergunst, Jeroen Boon 
Type plan volgens de jury: proces centraal 
Inhoud: Rotterdam. Stad zonder hart maar mét sterke levenslijnen. Enkele van die levenslijnen hebben nieuwe energie nodig. Niet door een grote ingreep, want die brengt de levenslijnen niet die duurzame energie die de stad in staat stelt om de toekomst structureel en op eigen kracht aan te kunnen. De Blaak moet van een kanaal weer een echte rivier worden. Meanderend in tijd en ruimte. Waar alle stromen het gevecht en tegelijk de dans aangaan met de oever, met mensen, gebouwen, ambities, functies en drijfveren. Een rivier vindt zijn loop. Verandert continu. Past zich aan. Boeien plaatsen en ruimte maken. Fysiek, financieel, regelgevend en sociaal. Pas dan ontstaan stroom en tegenstroom. En vormen zich plekken van rust, energie, interactie en ondernemerschap. Zo wordt de Blaak ‐ Westblaak weer en steeds meer zichzelf. Een echte levenslijn. Nu en in elke toekomst. 
Jurycommentaar: De metafoor en het beeld van de transformatie van de Blaak ‐ Westblaak van een kanaal naar een vlechtende rivier wordt zeer gewaardeerd. De gepresenteerde procesaanpak is interessant. De jury vindt het jammer dat de visie zijn kracht mist in de uitwerking en de gepresenteerde voorbeelden. 20 8. Gistdock 
Teamleden: Frits Van Loon en anderen 
Type plan volgens de jury: multifunctionele objecten / verzameling 
Inhoud: Het metabolisme van de stad, is een opschaling van het metabolisme van de mens. Maak van de grondstoffenstromen in onze directe leefomgeving kringlopen en je kunt dat ook voor een blok, een buurt, een stad, en een land. Een biogasvergister in de vorm van Gistdock is daarbij een goede start. Gistdocks zijn nieuwe paviljoens die zelf energieneutraal zijn en meewerken aan het verbeteren van het stadsmetabolisme o.a. door het verwerken van GFT. Los het klein op, om daarna op te schalen. De Gistdocks zijn tevens trekpleisters voor bezoekers en sociale cohesie in de buurt. Ze leveren door hun energie huishouding betaalbare ruimte voor commerciële activiteiten. Door verkeersstromen juist aan de randen te leggen, zijn vele ontwikkelingen in het midden mogelijk. 
Jurycommentaar: Het introduceren van een object/gebouw wordt niet gezien als het juiste middel om de Blaak ‐ Westblaak uit het slop te trekken. Er zijn al veel leegstaande paviljoens en gebouwen aanwezig. Tevens wordt er door de Jury getwijfeld over er geen rekenfout/ schaalfout is gemaakt met betrekking tot de opbrengst van de biogasvergister. 9. Open Fabric 
Teamleden: David Kloet, Dingeman Deijs, Jorryt Braaksma, Claire Laeremans 
Type plan volgens de jury: technische oplossing 
Inhoud: Met dit project, is gekozen om het concept van de cumulatieve, moderne datacultuur te testen, om te zien of een voor een herdefinitie van een gebied Blaak/West‐Blaak kan leiden. Een datacenter als de moderne bibliotheek, bank en postkantoor van vroeger. Juist nu er steeds meer kritiek komt op de veiligheid en privacy van grootschalige opslag van onze gegevens, is het belang om data een plek te geven in het publieke domein van de stad. Bovendien kan daar een meervoudig gebruik van in‐ en reststromen tot stand komen. De nauwe relatie tussen enerzijds de in‐ en uitstroom en anderzijds de vorm(geving) van het systeem geven opnieuw betekenis aan de plek waar Rotterdam ooit werd gesticht. 
Jurycommentaar: De jury vindt het een intrigerend en mooi gepresenteerd plan. De waardering gaat uit naar de analyse en de daaruit voortvloeiende koppeling van stromen op regionaal schaalniveau en op lokaal niveau. Het is een vernieuwend en interessant concept om stromen rondom datacentra te verweven. Echter de eenzijdige keuze om te kiezen voor een datacenter in de leegstaande gebouwen op de Blaak roept veel vraagtekens op. Daarmee haal je niet veel leven op de Blaak en de aantrekkelijkheid van dit stukje stadshart verbeterd er niet op volgens de Jury. De warmte van het datacentrum is gezien het overschot aan warmte in Rotterdam niet direct een overtuigend pluspunt. 21 10. Stitch! Synergetic spaces 
Teamleden: Pieter Theuws, Mark Wilschut, Laura Clerix, Koen Van Heysbroeck 
Type plan volgens de jury: multifunctionele objecten 
Inhoud: Stitch! creëert een nieuwe ruimtelijkheid door een stedenbouwkundig parkgebouw. Dit parkgebouw, bestaande uit een sequentie van U‐vormige structuren, vormt een ensemble dat zich aanpast aan de stedelijke context. De introductie van deze informele, reactieve architectuur en infrastructuur transformeert de huidige barrière tot een verbindende ruimte. Een verblijfs‐ en interactieruimte die het stedelijk metabolisme en een groeiende dynamiek op de Blaak ‐ Westblaak faciliteert. Met de conceptualisatie van de stad als menselijk ecosysteem worden de karakteristieken van een ecosysteem het uitgangspunt voor de transformatie. 
Jurycommentaar: De jury waardeert de analyse, en de presentatie. Er zijn echter grote vraagtekens bij het toevoegen van een nieuw architectonische object,‘het stedebouwkundig parkgebouw’, in de openbare ruimte van hartje Rotterdam. Er staan al enorme hoeveelheid gebouwen en paviljoens leeg. Het denkmodel wordt gewaardeerd maar wordt niet geschikt geacht voor deze plek. 11. Streaming 
Teamleden: Peter Van der Helm, Frank Hendriks, Tomas van der Meer, Marlous Hovestad, Manus Barten, Ilja van Kinderen 
Type plan volgens de jury: groots gebaar 
Inhoud: Met één fundamentele ingreep kantelt het stadsbeeld en worden de belangrijkste stromen van stad en rivier weer in een gezonde balans gebracht. De scheidende oost west infrastructuur en waterkering worden samengebracht op de Blaak in een alles verbindend getijdepark. De nieuwe waterkering neemt de infrastructuur in zich op en wordt een verbindende ruimte tussen stad en rivier. Door de waterkering naar binnen te halen kan het water van de rivier tot op de Blaak komen. Het licht golvende getijdepark ruimte wordt de nieuwe centrale ruimte van de stad. Deze groene zachte ruimte met verblijfswaarde werkt als verbinding in plaats van barrière, werkt door water en groen als verkoelende en luchtzuiverende ruimte. Door het opnemen van de infrastructuur in de nieuwe waterkering wordt het doorgaande verkeer gescheiden en op drie plaatsen aangetakt op het lokale netwerk. Er ontstaan mogelijkheden om productie dicht bij consumptie te brengen. Gebouwen kunnen daarmee een optimale functiemix krijgen van productie, consumptie, wonen, werken. 
Jurycommentaar: Streaming zorgt bij de jury voor de meeste discussie. Het idee wordt als zeer interessant bestempeld. Dit betekent voor de jury dat dit plan relevant is. Zijn niet juist grote gebaren nodig voor fundamentele veranderingen? Streaming gaat ook goed in op het specifieke van de locatie. De koppeling van warmtewisselaars en nieuwe slimme netwerken door de nieuwe dijk zijn interessante ideeën. Echter uiteindelijk leven er bij de jury toch te veel vragen of de inzenders zich wel bewust zijn van alle consequenties die een dergelijke ingreep in het hart van Rotterdam heeft. Ontstaan er niet meer problemen dan er worden opgelost op deze locatie? Zo ontstaat een nieuw waterveiligheidsprobleem, doordat een groot buitendijks gebied wordt gecreëerd. De inzenders stellen een miljardenplan op, maar wat levert dat uiteindelijk nu echt op? 22 12. Stroop je mouwen op Blaak 
Teamleden: Mayke Van Dinter, Mirjam Steins‐van den Berg, Neelke Goossens – Arts, Sonja Kuijpers 
Type plan volgens de jury: verzameling 
Inhoud: Rotterdam is een dynamische wereldstad vol interessante stromen. Deze stromen zijn bepalend voor een gezond metabolisme. De stad zoekt naar innovatieve ingrepen om haar metabolisme gezond te krijgen. Blaak ‐ Westblaak biedt kansen voor verbetering in stromen van verkeer, water, flora en fauna, energie, vastgoed, kennis en geld. Verbetering van het metabolisme vraagt een goede drager. Het nieuwe profiel vormt een sterke hoogstedelijke drager die de stedenbouwkundige ontwikkeling en de transformatie van vastgoed faciliteert en koppelt aan de omliggende kwartieren. Alle verkeersstromen worden gefaciliteerd in één eigen heldere rechte strook. Gebundeld verkeer, spectaculair water en groen, slim gebruik van gevels, daken en zonlicht geven het gebied een uniek karakter, waarin de omliggende kwartieren en hun kwaliteiten zichtbaar zijn. Stroop je mouwen op Blaak! 
Jurycommentaar: Een grote hoeveelheid interessante beelden, ideeën en duurzame oplossingen maken nog geen goed ruimtelijk plan. Dit plan probeert te veel te doen, zonder dat er een duidelijk functioneel of ruimtelijk concept onder ligt. In het essay wordt gesproken over de noodzaak van grote gebaren en duidelijke keuzes, maar die ziet de jury niet terug. Ook maakt deze inzending twijfelachtige keuzes op het gebied van duurzaamheid zoals het plaatsen van bomen voor een gevel van pv‐cellen. De jury heeft ook vraagtekens bij de functionaliteit van de vele spannende waterelementen. 13. Urban Jungle 
Teamleden: Marnix Scholman, Thomas Van Wanrooij, Joost Kleinhaarhuis, Freddy Koelemeijer 
Type plan volgens de jury: technische oplossing 
Inhoud: Binnen de opgave ʹde stad als ecosysteem; ontwerpen met stromenʹ is een insteek gekozen die verband houdt met het soortenrijkste en oudste ecosysteem ter wereld, het oerwoud. ‘Urban’ en ‘nature’ worden weer in balans gebracht door de positieve aspecten van de jungle concreet te vertalen naar (West)Blaak. De stroom waaraan is ontworpen, is een gesloten bamboe‐cyclus binnen de stadsgrenzen van Rotterdam o.a. gecombineerd met braakliggende terreinen. Voor de (West)Blaak is een systeem bedacht waarbij gemeente, bedrijven, ondernemers en bewoners een gezamenlijke verantwoordelijk krijgen om een beter verblijfsklimaat te creëren. 
Jurycommentaar: Urban jungle is volgens de jury een prachtig gevisualiseerd plan dat tot de verbeelding spreekt. Het concept van een biobased productstroom gebaseerd op het telen van bamboe op braakliggende stukken en in de leegstaande gebouwen is sympathiek in zijn eenvoud. Meer bamboe in Rotterdam is een idee dat sommige juryleden zeker kunnen waarderen. Het is echter de vraag of dit plan voor Rotterdam en vooral de specifieke locatie Blaak ‐ Westblaak het beste idee is. Naast beheervraagstukken, vraagt de jury zich af hoe tot commercieel winbare hoeveelheden gekomen kan worden op deze locatie, en hoe de logistiek wordt geregeld. Daarnaast is het niet duidelijk hoe de bouwkundige structuren daadwerkelijk het leefklimaat op de Blaak ‐ Westblaak verbeteren. 23 Colofon Deze prijsvraag is georganiseerd door: Bond van Beroepsvereniging van Nederlandse Nederlandse architecten stedebouwkundigen en planologen Postbus 19606 Jollemanhof 14 1000 GP Amsterdam 1019 GW Amsterdam T +31 20 555 36 66 T +31 20 427 34 27 E bna‐[email protected] E [email protected] I www.bna.nl I www.bnsp.nl Nederlandse vereniging voor tuin‐ en landschapsarchitecten Jollemanhof 14 1019 GW Amsterdam T +31 20 427 55 90 E [email protected] I www.nvtl.nl Deze prijsvraag is mogelijk gemaakt door: Het juryrapport is opgesteld door: Wouter Schik Esther Kruit E [email protected] E [email protected] I www.saxion.nl/site/index/toekomstbestendigestad I www.kruitkok.nl I www.npds.nl/stedenbouw/intro/index.php 3 juni 2014 24 www.iabr.nl 25

Download Report