Download het Jaarverslag

BEGELEIDE OMGANGSREGELING
HUMANITAS DISTRICT NOORD
JAARVERSLAG 2013
Fotografie: Han Santing
“Papa zat met zijn dochter op de wip. Het meisje zag mama en riep: “Nu jij met papa!” Het gebeurde.
Het kind klapte in haar handjes en sprong van vreugde op en neer met een stralend snoetje.”
- Klazien Bosch (74), vrijwilliger Groningen Stad -
BOR Humanitas District Noord
Akerkhof ZZ 22
9711 JB Groningen
050-3120633
[email protected]
Inhoudsopgave
BOR IN HET KORT
Problematiek
Meerwaarde BOR
1
1
1
CIJFERS
Verloop BOR-trajecten
Berekening
Effect
Kengetallen BOR-trajecten
Leeftijd kinderen en gezinssamenstelling
Doorverwijzers
Consultatie
2
2
3
3
3
3
4
4
SAMENWERKING
Provinciaal
Friesland
Groningen
Drenthe
Gemeentelijk
5
5
5
5
5
5
VRIJWILLIGERS
Vrijwilligersvergaderingen
Coördinatorenoverleg
Themabijeenkomst
Scholing
HRS-instructie
Bestuurscommissie
6
6
6
6
6
6
6
DE TRANSITIE VAN DE JEUGDZORG
Humanitas en de transitie van de jeugdzorg
BOR en de transitie van de jeugdzorg
De toekomst
Aanbod BOR
Tot slot: 2014
7
7
7
7
8
8
BOR IN HET KORT
“Ik vind het alleen opvoeden van mijn dochter toch wel een hele belasting. Ik hoop dat mijn ex-man
daar weer een bijdrage aan kan leveren.”
– Deelnemer BOR, januari 2013 –
Voor u ligt het jaarverslag 2013 van het project Begeleide Omgangsregeling (BOR) van Humanitas
district Noord. BOR werd in 2013 aangeboden in alle gemeenten in Drenthe, Friesland en Groningen.
BOR is een omgangsregeling waarbij een vrijwilliger van Humanitas als begeleider aanwezig is tijdens
de bezoeken van kinderen aan de ouder die niet de dagelijkse zorg voor hen heeft. In een periode van
maximaal vijf maanden ondersteunt de vrijwilliger de ouders bij het toewerken naar een zelfstandige
omgangsregeling.
De vrijwilligers van BOR gaan vraaggericht en van mens tot mens te werk. Ze nemen geen
verantwoordelijkheden van ouders over, maar stimuleren hen om zelf verantwoordelijkheid te nemen,
en beslissingen te maken die in eerste plaats in het belang van het kind zijn. In de praktijk blijkt dat
veel ouders zich door deze werkwijze gesterkt voelen, waardoor het vertrouwen in henzelf en in elkaar
groeit. Vrijwilligers geven aan dat zij vaak een omslagpunt waarnemen, waarop ouders niet langer
denken in wat ze niet willen, maar in wat ze wel willen.
Problematiek
Sommige kinderen die bij BOR komen verkeren in een loyaliteitsconflict. Dit kan gepaard gaan met (of
los staan van) gevoelens van angst en woede. Na de omgang vertonen sommige kinderen (milde)
gedragsproblemen en/of gedrag dat past bij een eerder ontwikkelingsstadium (bijv. bedplassen).
Bij ouders is vaak sprake van wederzijdse (ernstige) beschuldigingen, woede, wantrouwen, rouw,
wanhoop, frustratie en/of financiële problemen. Daarnaast melden zich soms ouders aan die verslaafd
zijn aan drank of drugs, en/of gediagnosticeerd zijn met een psychische stoornis.
Meerwaarde BOR
BOR is laagdrempelig; er is geen indicatie of doorverwijzing nodig, de ondersteuning is gratis
en vindt zo dicht mogelijk bij huis plaats.
Vrijwilligers leveren maatwerk; er bestaat flexibiliteit wat betreft duur, frequentie, locatie en
moment van omgang.
Vrijwilligers nemen een neutrale positie in en bieden ouders het vertrouwen om tot een
zelfstandige omgangsregeling te komen.
Vrijwilligers sterken de eigen kracht van de ouders, door van mens tot mens te werken en
geen verantwoordelijkheden van ouders over te nemen.
Voor gemeenten is BOR een goedkope en effectieve aanbieder op het gebied van
begeleide omgangsregelingen. Voor ouders is BOR gratis.
1
CIJFERS
“Ik ben blij dat ik mijn jongens weer even gezien heb. Fijn dat het zo kan. Volgende week graag weer.”
– Deelnemer BOR, 2013 –
Verloop BOR-trajecten
Ieder jaar wordt het aantal aanmeldingen dat in dat jaar is binnengekomen als uitgangspunt gebruikt
voor de berekening van de percentages. Omdat aan het eind van het jaar logischerwijs een deel van
de trajecten nog niet is afgesloten (zie tabel 1), worden in ieder jaarverslag voorlopige percentages
genoemd over het voorgaande jaar, in dit geval 2013. Tabel 2 toont de verdeling van de aanmeldingen
over de diverse Humanitas afdelingen. In Tabel 3 worden de voorlopige percentages van 2013 en de
definitieve percentages van 2012 weergegeven; alle trajecten die startten in 2012 zijn afgerond.
Tabel 1. Jaarcijfers BOR 2013, per provincie
Aantal
Niet
aanmeldingen
opgestart
Doorverwezen
Zonder
Met
Vervolg
omgang
omgang
2014
afgesloten
afgesloten
Groningen
35
5
1
3
6
20
Friesland
25
6
2
3
7
7
Drenthe
8
2
1
0
1
4
TOTAAL
68
13
4
6
14
31
Tabel 2. Verdeling gestarte trajecten per Humanitas afdeling
Afdeling
Aantal
Afdeling
aanmeldingen
Aantal
aanmeldingen
Assen
1
Midden Drenthe
1
Eemsmond
4
Noordenveld
1
Emmen
2
Noord-West Friesland
2
Groningen-Stad
11
Oldambt
2
Haren
0
Ooststellingwerf
1
Heerenveen-
1
(voorm.) Skarsterlân-Lemsterlân
1
’t Hoogeland
1
Smallingerland-Opsterland
2
Hoogezand-
3
Veendam-Menterwolde-Pekela’s
4
4
Westerkwartier
1
Leeuwarden
9
Zuid-West Friesland
3
Meppel-
1
Weststellingwerf
SappemeerSlochteren
KanaalstreekWesterwolde
Westerveld
2
Tabel 3. Definitieve percentages 2012, voorlopige percentages 2013
2012
2013
% trajecten afgesloten met omgang
47%
58%
% trajecten afgesloten zonder omgang
49%
25%
% trajecten doorverwezen naar andere instantie
4%
17%
Berekening
Van de 68 trajecten die in 2013 zijn gestart, zijn er 31 niet afgerond. Daarnaast zijn er 13 trajecten niet
opgestart. Dat betekent dat 24 trajecten startten in 2013 en in dat jaar werden afgerond. Van deze 24
trajecten werden er 14 afgesloten met een zelfstandige omgangregeling, wat neerkomt op 58%.
Effect
Uit bovenstaande blijkt dat het effect van BOR in de praktijk groot is. Met een steuntje in de rug, zijn
ouders in een groot deel van de gevallen in staat om de afspraken omtrent de omgang zelf weer in
praktijk te brengen. Voor de overige trajecten betekent dit niet per definitie dat zij niet geslaagd zijn.
Wat we onder geslaagd verstaan is betrekkelijk: in sommige gevallen ontstaat onder begeleiding van
een vrijwilliger van BOR rust in de situatie, terwijl er geen sprake is van zelfstandige omgang. Deze
rust kan van groot belang zijn voor de ontwikkeling van het kind.
Kengetallen BOR-trajecten
Tabel 4. Kengetallen BOR-trajecten 2013
Gemiddeld aantal omgangen per traject
5,5
Gemiddelde duur omgangen
2 uur
Gemiddelde duur trajecten
4 maanden
NB.: De hoeveelheid tijd die een vrijwilliger gemiddeld in een traject steekt wordt in Tabel 4 niet
weergegeven. Telefoongesprekken, en (de frequentie en duur van) intake-, evaluatie- en afsluitende
gesprekken zijn niet geregistreerd.
Leeftijd kinderen en gezinssamenstelling
Tabel 5. Leeftijd kinderen en gezinssamenstelling 2013
1
Gemiddelde leeftijd kinderen
5 jaar
Gemiddeld aantal kinderen per ouderkoppel
1,5
Percentage kinderen waarbij moeder de dagelijkse zorg heeft
85,3%
Percentage kinderen waarbij vader de dagelijkse zorg heeft
14,7%
In 2013 hebben maar liefst 84 kinderen deelgenomen aan BOR.
1
Trajecten die niet werden opgestart zijn niet mee berekend.
3
Doorverwijzers
Onderstaand diagram toont de instanties via welke ouders in contact zijn gekomen met BOR. Zoals
ook in voorgaande jaren het geval was, vinden de meeste ouders BOR via de rechtbank.
Talant TVO VNN
2% 2% 3%
Yorneo
3%
Advocaat
12%
RvdK
6%
AMK
2%
BJZ
9%
Eigen netwerk
2%
Elker
2%
Fier Fryslan
Folder 2%
2%
Google
5%
Jeugdhulp Friesland
2%
Rechtbank
39%
Psycholoog
2%
Onbekend
3%
Maatschappelijk
werk
MEE
5%
2%
Consultatie
Niet alleen verwijzen veel instanties ouders door naar BOR Humanitas, ook wordt er regelmatig
informatie over de activiteit opgevraagd. In 2013 werd onder andere (herhaaldelijk) telefonisch
geconsulteerd aan: ouders zelf, grootouders, de GGZ, mediators, BJZ, Elker, MEE, Compaen, Yorneo,
RvdK, Jeugdhulp Fryslân, Stichting Welstad, VNN, William Schrikker Groep, Fier Fryslân, MJD, Talant,
CJG-coördinatoren, advocaten en het MWD.
4
SAMENWERKING
Hoewel Humanitas als dienstverlenende vrijwilligersvereniging buiten de schakel van professionele
hulpverlening valt – en in overeenkomst met de visie niet aan inhoudelijke terugkoppeling doet – is
afstemming met hulpverleningsorganisaties voor de activiteit BOR van groot belang voor adequate
doorverwijzing over en weer. Daarnaast dienen de overleggen ertoe om elkaar op de hoogte te
houden van interne en maatschappelijke ontwikkelingen.
Provinciaal
Friesland
BOR neemt in Friesland deel aan het provinciaal overleg (POOF) met de Rechtbank, Raad voor de
Kinderbescherming, Jeugdhulp, Leger des Heils, Maatschappelijk werk, Bureau Jeugdzorg,
Advocaten/mediators en Fier Fryslân. Het POOF is in 2013 twee keer bij elkaar gekomen.
In februari 2014 organiseren de RvdK, Jeugdhulp Fryslân en BJZ een symposium voor en door
mensen die werkzaam zijn op het terrein van omgangsbegeleiding en (v)echtscheiding. Humanitas
geeft hier een workshop over de positie van het vrijwilligerswerk binnen het professioneel domein van
omgangsbegeleiding. Doel van het symposium is het optimaliseren van de samenwerking.
Groningen
BOR neemt in Groningen deel aan het provinciaal overleg (IBOG) met de Raad voor de
Kinderbescherming, de Rechtbank en Elker. Het IBOG is in 2013 twee keer bij elkaar gekomen.
Tussen de reguliere vergaderingen door wordt regelmatig telefonisch overleg gepleegd.
Voor het eerstvolgende overleg, dat gepland staat in januari 2014, zal ook Bureau Jeugdzorg worden
uitgenodigd. Met oog op de naderende transitie van de jeugdzorg lijkt dit een waardevolle toevoeging.
Drenthe
In Drenthe wordt BOR enkel door gemeente Assen gesubsidieerd. BOR is bij geen overleg betrokken.
Gemeentelijk
Bij alle gemeenten in Groningen en Friesland, en enkele gemeenten uit Drenthe is in 2013 een
subsidieaanvraag ingediend. Met enkele gemeenten is BOR in gesprek gegaan over de meerwaarde
van de activiteit en mogelijkheden tot inbedding binnen het lokale netwerk.
Met diverse CJG’s in de provincies Friesland en Groningen is reeds contact gelegd en/of een
samenwerking gestart.
Onder het kopje ‘De transitie van de jeugdzorg’ leest u meer over de samenwerking met gemeenten.
5
VRIJWILLIGERS
“Het is de tweede ontmoeting. Het meisje van drie rent de trap af naar papa.
De blijheid van het kind dat ze haar vader weer mag zien raakt me diep. Hier doe ik het voor.”
– Anneke de Koning-Kooistra (58), vrijwilliger Groningen Stad –
Vrijwilligersvergaderingen
De 28 vrijwilligers van BOR komen twee keer per jaar samen met als doel de stand van zaken en
casuïstiek met elkaar te bespreken. De projectcoördinator is ook aanwezig tijdens deze
vergaderingen.
Coördinatorenoverleg
In iedere provincie is een vrijwillig coördinator werkzaam. Hij/zij koppelt vrijwilligers aan deelnemers,
en begeleidt hen bij hun werkzaamheden. De vrijwillig coördinatoren, projectcoördinator en MAconsulent komen maandelijks bij elkaar in het coördinatorenoverleg. Dit overleg dient ertoe de
samenwerking, efficiëntie, kwaliteit en het plezier in het vrijwilligerswerk te optimaliseren.
Themabijeenkomst
Jaarlijks organiseert de projectcoördinator van BOR ter verdieping een themabijeenkomst voor de
vrijwilligers. In maart 2013 werd een themabijeenkomst georganiseerd waarbij twee medewerkers van
de Raad voor de Kinderbescherming de werkzaamheden van de Raad toelichtten, en waarin de
onderlinge afspraken met BOR werden voorgelegd en toegelicht.
Scholing
De vernieuwde vrijwilligersscholing is in 2013 aan twee groepen (huidige en nieuwe) vrijwilligers
aangeboden. Deze scholing is in 2012 ontwikkeld om vrijwilligers een fundament te bieden om het
werk bij BOR op een goede, bewuste manier te kunnen invullen. Naast bovenstaande leerdoelen
heeft de training ook een selectiefunctie.
De scholing werd door de deelnemers zeer positief beoordeeld, zo bleek uit de evaluatieformulieren.
HRS-instructie
Aan alle vrijwilligers is een HRS-instructie aangeboden. HRS staat voor Humanitas Registratie
Systeem en fungeert sinds 2012 als online database. De digitalisering van BOR is nu voltooid.
Bestuurscommissie
De bestuurscommissie, die toeziet op de uitvoering van BOR, is in 2013 twee keer bij elkaar gekomen.
Aandachtspunt was onder andere de ontwikkeling van BOR in het kader van de transitie van de
jeugdzorg.
6
DE TRANSITIE VAN DE JEUGDZORG
Humanitas en de transitie van de jeugdzorg
Vanaf 2015 ligt de volledige verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg bij de gemeenten. Deze transitie
van de jeugdzorg vraagt om een inhoudelijke vernieuwing: in plaats van inzet van (zware)
hulpverlening, wordt nu gepleit voor de eigen kracht van het individu. Daarbij zal de ondersteuning
vaker door sociale netwerken geleverd moeten worden: hieraan koppelde Micha de Winter in 2011 de
term ‘pedagogische civil society’. Vrijwilligers sluiten nauw aan bij deze netwerken. Duidelijk is dat
professionals er moeten blijven voor de zware zorg.
BOR en de transitie van de jeugdzorg
Helaas betekent de transitie voor BOR ook een financiële korting. Anderzijds wordt een groei in
hulpvragen verwacht. Deze veranderingen vragen om een kritische beoordeling van de huidige
uitgaven en inkomsten. Uitgaven kunnen worden beperkt door zo efficiënt mogelijk te werken: hiervoor
dienen er vrijwilligers en plekken voor omgang beschikbaar te zijn in alle gemeenten waarin BOR
wordt aangeboden. De uitgaven aan trajecten in gemeenten die niet subsidiëren, kunnen niet langer
worden gedekt vanuit eigen gelden. Daarom is besloten om:
1. Per 1 januari 2014 het aanbod van BOR enkel te hanteren in de gemeenten die de activiteit
subsidiëren.
2. Nog doelgerichter te investeren in lokale netwerken, en in vrijwilligerswerving in gemeenten
waar nog geen BOR-vrijwilligers actief zijn.
De toekomst
Als gevolg van bovenstaande zal vanuit BOR meer dan tevoren geïnvesteerd worden in:
1. samenwerking met afdelingsbesturen van Humanitas uit gemeenten die subsidiëren.
Afdelingsbesturen zijn vaak goed ingebed in het lokale netwerk, en kunnen een essentiële rol
spelen in de inbedding van BOR binnen dat netwerk.
2. samenwerking met de CJG’s binnen subsidiërende gemeenten, zodat ouders BOR in eerder
stadium weten te vinden en er preventiever kan worden gewerkt.
3. doelgerichte vrijwilligerswerving.
4. doelgerichte werving van geschikte omgangslocaties in subsidiërende gemeenten.
Bovenstaande heeft tot gevolg dat er adequater vanuit BOR kan worden doorverwezen, dat BOR
beter vindbaar is voor ouders en hun eventuele hulpverleners, en dat BOR nog laagdrempeliger wordt
doordat zo dicht mogelijk bij de ouders thuis kan worden begeleid (voor zover dat nog niet het geval
was). Dit met als doel dat ouders en kinderen niet tussen wal en schip vallen, en dat er
laagdrempelige hulp wordt geboden in een zo vroeg mogelijk stadium. In al deze overwegingen staat
het belang van het kind om zo spoedig mogelijk het contact met de niet-verzorgende ouder te kunnen
herstellen voorop.
7
Aanbod BOR
De gemeenten waarin BOR in 2014 wordt aangeboden, zijn:
Friesland: Achtkarspelen, Dantumadeel, Dongeradeel, Franekeradeel, Heerenveen, Leeuwarden,
Littenseradiel, Ooststellingwerf, Smallingerland, Tytsjerksteradiel, Weststellingwerf, de Middelsee
gemeenten (het Bildt, Ferwerderadiel, Leeuwarderadeel en Menaldumadeel),
en Zuid-West Friesland.
Groningen: Bedum, Bellingwedde, De Marne, Eemsmond, Groningen, Oldambt, Slochteren,
Vlagtwedde, Winsum, en CJG Westerkwartier (Zuidhorn, Grootegast, Marum en Leek).
Drenthe: Assen.
Tot slot: 2014
BOR bereidt zich in 2014 voor op de transitie van de jeugdzorg; op een groeiende hulpvraag, een
krapper budget, en bovenal een verandering in visie op hulpverlening waarbij eigen kracht en de civil
society centraal staan. Het feit dat Humanitas naadloos aansluit bij deze veranderde visie biedt
nieuwe mogelijkheden voor de vereniging om haar kennis te delen en uit te dragen naar andere
betrokken organisaties. Daarnaast is het van belang om, juist nu, ook onze bijzondere positie te
behouden en het vrijwilligerswerk vrijwilligerswerk te houden:
klein, van mens tot mens, en altijd zelfstandig en open. Dat is onze kracht!
8

Download Report