PROGRAMMABEGROTING 2014 HARDENBERG
Inhoudsopgave
PROGRAMMABEGROTING 2014 HARDENBERG ................................................................................................ 1
INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................................................ 1
AAN DE RAAD................................................................................................................................................... 2
TEGEN DE STROOM IN ............................................................................................................................................... 2
ONTWIKKELINGEN .................................................................................................................................................... 3
RUIMTE VOOR NIEUWE RAAD ...................................................................................................................................... 3
LEESWIJZER ........................................................................................................................................................... 4
DE 1E BEGROTINGSWIJZIGING .................................................................................................................................... 4
WIJZE VAN BEHANDELEN ........................................................................................................................................... 5
FINANCIELE POSITIE ...................................................................................................................................... 6
HET FINANCIËLE BELEID ............................................................................................................................................ 6
BEGROTINGSUITKOMST 2014 EN MEERJARENBEGROTING 2015-2017 ................................................................................ 8
BEZUINIGINGEN ..................................................................................................................................................... 13
HET WEERSTANDSVERMOGEN .................................................................................................................................. 17
INVESTERINGSPROGRAMMA 2011-2014 ..................................................................................................................... 18
INVESTERINGSVOLUME NA 2014 ............................................................................................................................... 19
KLEINE EN VERVANGINGSINVESTERINGEN ................................................................................................................... 20
PROGRAMMAPLAN 2014 ............................................................................................................................... 21
VOORZIENINGEN.................................................................................................................................................... 23
WONEN ............................................................................................................................................................... 29
KWETSBARE GROEPEN ............................................................................................................................................ 35
VEILIGHEID EN OPENBARE RUIMTE ............................................................................................................................. 45
ECONOMIE ........................................................................................................................................................... 56
GROENE RUIMTE ................................................................................................................................................... 62
EXTERNE ORIËNTATIE .............................................................................................................................................. 68
OVERZICHT VAN LASTEN EN BATEN VAN DE PROGRAMMA’S ............................................................................................ 74
ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN, ONVOORZIEN EN MUTATIES IN RESERVES ................................................ 75
VERPLICHTE PARAGRAFEN ............................................................................................................................. 80
LOKALE HEFFINGEN ................................................................................................................................................ 81
FINANCIERING ....................................................................................................................................................... 84
WEERSTANDSVERMOGEN ........................................................................................................................................ 87
ONDERHOUD KAPITAALGOEDEREN ............................................................................................................................ 92
BEDRIJFSVOERING .................................................................................................................................................. 99
VERBONDEN PARTIJEN .......................................................................................................................................... 101
GRONDBELEID ..................................................................................................................................................... 112
BESLUIT ........................................................................................................................................................ 114
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
1
AAN DE RAAD
Voor u ligt de begroting 2014 en de meerjarenbegroting 2015 – 2017 van de gemeente Hardenberg.
De voorliggende begroting sluit met een voordelig saldo en ook de meerjarenbegroting is sluitend.
Hiermee wordt voldaan aan de financiële doelstellingen van onze gemeente en de voorwaarden
die de provincie Overijssel stelt aan het zogenoemde repressief toezicht. De financieel zware
tijden, de rijksbezuinigingen, de dalende inkomsten, in combinatie met extra taken binnen het
Sociaal Domein voor de gemeente Hardenberg zorgen echter voor krappere budgetten en vragen
om scherpe keuzes.
Tegen de stroom in
Vanwege de bovengenoemde ontwikkelingen, waarvan de rijksbezuiniging de meest negatieve
invloed heeft, is in het voorjaar van 2013 door het college een omvangrijk bezuinigingspakket
opgesteld met de titel “Tegen de stroom in”. Dit pakket hebben wij voor de zomer met uw raad
besproken en dit heeft tot bijstellingen op diverse terreinen geleid. Wij streven er naar om hiermee
een bedrag van € 12 miljoen aan bezuinigingen te realiseren. Dit bedrag is nodig om de
voorzieningen in Hardenberg op een verantwoord niveau te houden en de financiën van de
gemeente op orde te houden. Naast de bezuinigingsmaatregelen heeft uw raad al eerder besluiten
genomen ten aanzien van het grondbedrijf (uitwerking crisisupdate grondbedrijf). De genomen
maatregelen leiden er toe dat de grondexploitatie in een rustiger vaarwater is gekomen. Wij komen
hier later in deze begroting op terug.
Ambities
De afgelopen jaren heeft ons college gewerkt aan de speerpunten die zijn omschreven in het
collegeprogramma ‘Meer met Minder’ voor de jaren 2010 – 2014. Het investeringsprogramma
hieruit is gerealiseerd. Kansen benut om ambities realiseren, werkgelegenheid te stimuleren en
maatschappelijke ontwikkelingen op gang te brengen. De grootschalige kwaliteitsverbetering van het
centrum in Dedemsvaart – inclusief het MFC “De Baron” – de sportboulevard in Hardenberg, de
aanpak van oude wijken en het programma Duurzaam Hardenberg, het Vechtpark, de
startersleningen, het Dienstenbedrijf/voorbereiding op de decentralisaties, de groenblauwe
diensten, het sportpark De Krim, onderwijshuisvesting, diverse verkeersveiligheids- en
infrastructurele maatregelen, het Zomerfestival en de campagne “De kracht van gewoon Doen”,
Stichting Recreatie en Toerisme en het Informatiepunt (IP) regio Hardenberg (voormalig VVV locatie)
zijn daar voorbeelden van.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
2
Het realiseren van de ambities in de toekomst kan alleen als op andere terreinen ook Hardenbergers
verantwoordelijkheid nemen, zoals door uw raad is vastgesteld in de Toekomstvisie 2013 – 2020.
Meer zelfredzaamheid moet ertoe leiden dat de gemeente niet de eerste partner is waar
automatisch een beroep op wordt gedaan.
We steken de hand uit richting organisaties om in de vorm van partnerschap samen te werken aan
de toekomst van een krachtige gemeente. Hiermee scheppen we ruimte om te blijven doen wat
noodzakelijk is en waar mogelijk te investeren in nieuwe ontwikkelingen voor de gemeenschap van
Hardenberg.
Ontwikkelingen
De komende jaren staan in het teken van grote veranderingen voor gemeenten. Het Rijk voelt zich
genoodzaakt om verder te bezuinigen, onder andere vanwege de langer aanhoudende economische
tegenwind. Ook de op stapel staande transitie Sociaal Domein zal grote gevolgen hebben, ook
financieel. De gemeente staat voor een grote uitdaging om de nieuwe taken uit te voeren met de
gekorte budgetten die hiervoor door het Rijk beschikbaar worden gesteld. Pijnlijke beleidswijzigingen
lijken onafwendbaar. De gevolgen van het bovengenoemde vertalen zich rechtstreeks door naar
dalende inkomsten en toenemende uitgaven voor de gemeente Hardenberg. In het programmaplan
(onderdeel kwetsbare groepen) gaan we hier op in.
Ruimte voor nieuwe raad
Tussen het presenteren van de 1e Bestuursrapportage begin juni 2013 en het aanbieden van deze
begroting hebben we kennis kunnen nemen van de meicirculaire eind juni. Daaruit bleek een
voordeel voor 2014, maar een fors financieel nadeel na 2016. Verder bemerken wij inmiddels ook
een structureel nadeel uit een aantal autonome ontwikkelingen zoals leerlingenvervoer, transitie
AWBZ, BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten) en legesopbrengsten.
Verderop in de begroting komen we daar op terug.
Met het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” is beoogd om nieuwe investeringsruimte vrij
te maken. Wij merken dat er zeker op de langere termijn weer ruimte gaat ontstaan in onze
exploitatiebegroting.
Op dit moment is gekozen voor de lijn om geen nieuwe structurele investeringen aan te gaan en ook
geen structurele uitzetting van de begroting meer te willen. Het is aan de nieuwe raad en het nieuwe
college om daar in 2014 opnieuw een afweging in te maken. In de prioritering willen we op de korte
termijn middelen die vrij vallen eerst inzetten om de algemene reserve op peil te brengen. Daarna
wordt wat ons betreft financiële ruimte ingezet voor investeringen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
3
Wij constateren dat de algemene reserve(s) lager zijn dan het gewenste normbedrag van € 9,6
miljoen. Gelijktijdig met deze begroting doen wij de raad een voorstel om de algemene reserves
begin 2014 op het normbedrag te brengen. Ook geven wij in deze begroting aan welke
mogelijkheden er zijn om ruimte vrij te maken voor nieuwe investeringen.
Het is overigens niet zo dat er helemaal geen nieuwe ontwikkelingen in de begroting zijn
opgenomen. Er zijn enkele uitzonderingen op deze lijn in de begroting opgenomen, waaronder op
het gebied van infrastructuur & bereikbaarheid en de combinatiefunctionarissen.
Leeswijzer
In deze begroting staat het financieel (meerjaren)perspectief centraal. Achtereenvolgens komen de
financiële positie van de gemeente, de begroting 2014 en de meerjarenbegroting 2015-2017 aan de
orde. Daarna volgen de voortgang van het investeringsprogramma 2013-2017 en de voorgenomen
vervangings- en kleine investeringen 2013.
Het programmaplan is ingedeeld naar de in de toekomstvisie vastgelegde indeling naar programma’s.
Per programma is aangegeven wat de ambities binnen het programma zijn en vervolgens wordt
ingegaan op een aantal speerpunten van beleid binnen het programma. Bij deze informatie hebben
3-W-vragen centraal gestaan:
Wat willen we bereiken (onze ambities)
Wat gaan we daarvoor doen (de activiteiten)
Wat gaat het kosten (de begroting)
Aansluitend aan het programmaplan is een financieel hoofdstuk opgenomen. Hierin wordt nader
ingegaan op de algemene dekkingsmiddelen, de post onvoorzien en de toevoegingen en
onttrekkingen aan reserves. Ten slotte is een aantal verplichte paragrafen in deze begroting
opgenomen. In deze paragrafen wordt ingegaan op zaken als het grondbeleid, het onderhoud van
kapitaalgoederen en de risico's.
De 1e begrotingswijziging
In dit boekwerk zijn de ramingen opgenomen van de budgetten bestaand beleid. Daarnaast wordt in
deze begroting een aantal actuele ontwikkelingen en extra bezuinigingsvoorstellen genoemd, die
door middel van de zogenaamde 1e begrotingswijziging in de ramingen zullen worden verwerkt.
De 1e begrotingswijziging, met de daarbij behorende toelichting, zal u afzonderlijk worden
toegezonden.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
4
Wijze van behandelen
Voor de behandeling van de begroting is de volgende planning opgesteld:
verzending begrotingsstukken naar de raad uiterlijk 26 september 2013;
schriftelijke vragenronde. Deze ronde is bedoeld om (financieel)technische vragen te kunnen
stellen, die in principe ambtelijk beantwoord zullen worden. De planning hiervoor zal nog
worden afgestemd met de griffie;
de oriënterende raadsbijeenkomst in bijzijn van alle portefeuillehouders vindt plaats op 5
november 2013. In deze bijeenkomst kunnen beleidsmatige vragen aan de portefeuillehouder
worden gesteld en kunnen fracties elkaar bevragen;
de begrotingsvergadering vindt plaats op 12 november 2013.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
5
FINANCIELE POSITIE
Het financiële beleid
De kern van het financiële beleid is ontleend aan het coalitieakkoord “Meer met minder” en luidt
voor deze periode (2011-2014):
de begroting mag niet negatief sluiten en ook het daarin opgenomen financieel
meerjarenperspectief mag niet negatief zijn;
de algemene reserve van de gemeente, inclusief de algemene reserve grondexploitatie, moet de
minimaal gewenste omvang hebben;
de investeringsruimte van € 16,5 miljoen, genoemd in het collegeprogramma “Meer met
minder”, blijft volledig overeind. Van dit bedrag wordt € 11,5 miljoen ingevuld in deze
raadsperiode, zodat voor de volgende raadsperiode nog € 5 miljoen aanwezig blijft;
de jaarrekening mag niet negatief sluiten.
De begroting 2014 sluit met een voordelig saldo. Ook de meerjarenbegroting 2014 -2017 is sluitend.
Dit is met name mogelijk door een pakket aan bezuinigingsmaatregelen van ruim € 12 miljoen,
waarmee de raad dit voorjaar heeft ingestemd.
Het doel van deze bezuinigingen is het behouden van een gezond financieel meerjarenperspectief,
waarbij er voldoende financiële ruimte is om te kunnen blijven investeren. Dit sluit aan bij de kern
van het financiële beleid van de gemeente, zoals hiervoor genoemd.
In een afzonderlijke paragraaf in deze begroting gaan wij nader in op de uitwerking van het
bezuinigingsprogramma voor 2014.
Het afgelopen jaar heeft – naast de noodzaak om te bezuinigen – voor een groot deel in het teken
gestaan van de noodzakelijke sanering van de grondexploitatie. De genomen maatregelen leiden er
toe dat de grondexploitatie in een rustiger vaarwater is gekomen. Het laat onverlet dat economisch
herstel noodzaak is om de ambities op het terrein van uitgifte van gronden te kunnen halen en
daarmee ook de financiële prognoses te kunnen realiseren. Gelijk met deze begroting ontvangt u de
nota grondexploitatie 2013.
De komende jaren zullen grote veranderingen voor gemeenten met zich brengen. Met name de op
stapel staande transitie sociaal domein zal grote gevolgen hebben, ook financieel. Daarbij zal grote
spanning ontstaan over de vraag of het de gemeente zal lukken om de nieuwe taken uit te kunnen
voeren met de budgetten die hiervoor door het Rijk beschikbaar worden gesteld.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
6
Deze, maar ook andere, ontwikkelingen zorgen er voor dat het van groot belang is om het
weerstandsvermogen op voldoende niveau te hebben. Door de raad is hiervoor als norm een bedrag
van € 9,6 miljoen gesteld. Hiervan heeft € 5,0 miljoen betrekking op de risico’s ten aanzien van de
grondexploitaties en € 4,6 miljoen voor overige risico’s. De norm voor de grondexploitatie is
vastgesteld aan de hand van actuele doorrekeningen van de exploitatie-opzetten. De norm voor de
overige risico’s is nog ontleend aan berekeningen die in 2011 zijn gemaakt, samen met Deloitte
accountants.
De grote veranderingen in het takenpakket en daarmee de financiële huishouding noodzaken tot een
herijking van het risicomanagement en daarmee de norm voor het algemene weerstandsvermogen.
Wij willen de komende maanden – in de aanloop naar het voorjaar 2014 – gebruiken om dit
voornemen handen en voeten te geven.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
7
Begrotingsuitkomst 2014 en meerjarenbegroting 2015-2017
Uitgangspunten
Bij het samenstellen van de (meerjaren)begroting zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:
prijscompensatie 2014
2 %
prijscompensatie 2015-2017
1 % (conform meicirculaire)
stelpost loonstijging 2014
1 %
verhoging sociale lasten 2014
0,5%
loonstijgingen 2015-2017 conform uitgangspunten 2014
inflatoire verhoging tarieven 2014
2%
inflatoire verhoging tarieven 2015-2017
1 % (conform meicirculaire)
reserveren jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijvingen en rente voor dekking van vervangingsen kleine investeringen
voor onvoorziene uitgaven wordt een structureel bedrag opgenomen van € 75.000
voor onvoorziene incidentele uitgaven wordt een bedrag opgenomen van € 150.000
voor de berekening van de gemeentefondsuitkering wordt rekening gehouden met de
uitkomsten uit de meicirculaire 2013
de jaarschijf 2014 van de meerjarenbegroting 2013-2016, inclusief de (laatste) jaarschijf 2014 van
het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet”
de jaarschijven 2014 e.v. jaren van het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in”
een aantal inwoners per 1 januari 2014 van 59.750 en een jaarlijkse toename in 2014 en de jaren
daarna met 150
een aantal woonruimten per 1 januari 2014 van 25.200 en een jaarlijkse toename van het aantal
woningen in 2014 en de jaren daarna met 100
een rentepercentage voor nieuw aan te trekken leningen van 4 % (2013: 4 %)
Uitkomst (meerjaren)begroting 2014-2017
Voor de zomer hebben wij u een financieel perspectief geschetst, met daarin forse nadelige
uitkomsten voor de komende jaren. Deze uitkomsten waren met name gebaseerd op:
de effecten die het regeerakkoord Rutte II op gemeenten heeft;
de doorwerking van de crisisupdate grondexploitatie in relatie tot de exploitatiebegroting en het
weerstandsvermogen;
het uitgangspunt dat de decentralisaties AWBZ, Jeugdzorg en de Participatiewet budgettair
neutraal worden uitgevoerd;
de wens om voor de komende raadsperiode minimaal € 5 miljoen (incidenteel) beschikbaar te
hebben voor investeringsruimte.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
8
Dit financieel perspectief afgezet tegen de opbrengsten van het bezuinigingsprogramma “Tegen de
stroom in” leidde tot de volgende opstelling:
Bedragen x € 1.000
2014
2015
2016
2017
Meerjarenbegroting na 1e berap 2014
Tegen de stroom in (na amendering)
- ambities
- inkomsten
- bezuiniging bedrijfsvoering
- correctie i.v.m. efficiencykorting
Prognose structureel saldo
-3.551
-6.480
-7.167
-7.329
2.981
1.400
3.935
2.560
1.703
-700
5.152
3.435
2.468
-700
5.530
4.105
2.659
-700
830
1.018
3.188
4.266
In dit overzicht is een correctie opgenomen in verband met de efficiencykorting. Deze korting houdt
verband met de efficiencytaakstelling di eis meegegeven bij de vorming van de Bestuursdienst. Deze
bedraagt € 900.000 in 2015 en € 1,05 miljoen vanaf 2016. Het deel van deze korting dat ten gunste
komt van de bijdrage van Hardenberg bedraagt € 700.000 vanaf 2015. In de bezuinigingen voor de
bedrijfsvoering die in het voorjaar zijn gepresenteerd (€ 2,66 miljoen in 2017) is deze
efficiëntiekorting op de bestuursdienst opgenomen. Omdat deze korting financieel al in het
meerjarenperspectief is verwerkt, wordt dit nu gecorrigeerd.
Op de volgende pagina hebben wij in beeld gebracht welke autonome ontwikkelingen hebben geleid
tot het gewijzigde financiële beeld en lichten wij deze ontwikkelingen toe.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
9
2014
Structureel
Prognose
Gevolgen meicirculaire en uitwerking
uitgangspunten
Toename kosten leerlingenvervoer
Toename kosten bijzondere bijstand
Transitie AWBZ
LOC-cateringkosten
Leges rijbewijzen/paspoorten
Investeringen grondexploitatie
Begrotingsuitkomsten structureel
Incidenteel
BUIG
Schuldhulpverlening
Ondernemersplan jeugdzorg 0-4 jarigen
BGT wetgeving
Training Hostmanship
Incidenteel niet inzetten ruimte voor
kleine- en vervangingsinvesteringen
Frictiekosten nieuw
- frictiebudget
- mobiliteitsfunctionaris
- kwaliteitsbudget
Totaal begrotingsuitkomst inclusief
incidenteel
2015
Bedragen x € 1.000
2016
2017
830
837
1.018
238
3.188
-194
4.266
-930
-100
-50
-137
-45
-70
107
1.372
-100
-50
-137
-45
-70
183
1.037
-100
-50
-137
-45
-70
233
2.825
-100
-50
-137
-45
-70
239
3.173
-650
-30
-27
-28
-8
318
-650
- 375
- 47
-188
- 1.500
- 47
-188
-1.500
-47
-188
337
-1.348
1.090
3.173
Toelichting op meerjarige perspectief
De begroting 2014 is – evenals de meerjarenbegroting 2015-2017 – structureel sluitend. Rekening
houdende met de incidentele uitgaven, zijn er de komende jaren echter wel tekorten te verwachten.
Hierna geven wij een korte toelichting op de in voorgaand overzicht genoemde bijstellingen.
Gevolgen meicirculaire/ uitwerking uitgangspunten
De uitgangspunten zoals compensatie van de prijs- en looninflatie hebben meerjarig een
kostenverhogend effect. Een aantal andere effecten zoals vrijval van kapitaallasten hebben een
positief effect. Het geheel van deze uitgangspunten zijn meerjarig in deze cijfers verwerkt.
Daarnaast hebben we u door middel van een afzonderlijke notitie (eind juni) geïnformeerd over de
uitkomsten van de mei-circulaire 2013. Voor 2014 en 2015 een plus, maar voor de jaren daarna een
fors nadeel.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
10
Daarbij merken wij wel op dat wij een stelpost van € 700.000 hebben opgevoerd, als anticipatiepost
op mogelijk extra rijksbezuinigingen.
De septembercirculaire is onlangs ontvangen en de eerste indruk is dat deze voor de gemeenten
weer een fors financieel nadeel met zich brengt. Zodra wij over de concrete uitwerking beschikken,
zullen wij u over de uitkomsten van de septembercirculaire informeren.
Toename kosten leerlingenvervoer
Voor het leerlingenvervoer wordt in 2014 een tekort verwacht van € 100.000. Dit tekort wordt
grotendeels veroorzaakt door de contractuele indexering met de vervoerders. De tekorten vanuit
2013 en 2014 komen voort uit de huidige contracten met leveranciers en de hierin opgenomen
indexering op basis van de NEA-norm. Wij hebben dit tekort vooralsnog structureel opgenomen,
maar zien dit wel in samenhang met de bezuinigingen voor 2015 en 2016 waarbij door een bundeling
van de diverse vervoerskosten (WMO, AWBZ, Wsw, leerlingenvervoer) besparingen gerealiseerd
kunnen worden van € 400.000 in 2016 (“Tegen de stroom in”).
Toename kosten bijzondere bijstand
Vanwege de aanhoudende economische crisis stijgt het beroep op de (bijzondere) bijstand. Het
budget voor bijzondere bijstand en minimabeleid wordt – gezien de tekorten van de afgelopen jaren
en de toename van het beroep op deze regelingen – structureel met € 50.000 verhoogd.
Transitie AWBZ
Zoals vermeld in de 2e bestuursrapportage 2013 is het budget dat hiervoor is ontvangen via de
uitkering uit het gemeentefonds in 2013 ingezet als algemeen dekkingsmiddel. Met ingang van 2014
moeten deze middelen beschikbaar zijn voor de transitie.
LOC-cateringkosten
In de 2e bestuursrapportage 2013 hebben wij gemeld dat de kosten van de catering in twee jaar tijd
zijn teruggebracht van € 65.000 naar € 45.000. Meer besparingen worden op dit moment niet
mogelijk geacht. Nu wij geen mogelijkheden meer zien om de kosten verder terug te brengen, wordt
dit bedrag structureel opgenomen.
Legesinkomsten rijbewijzen/reisdocumenten
Er is voor rijbewijzen sprake van structureel lagere inkomsten van € 50.000 vanuit de verwachting dat
het aantal aanvragen vanaf 2016 iets zal stijgen. Met betrekking tot andere reisdocumenten zijn door
het Rijk prijsverlagingen doorgevoerd die leiden € 11.000 lagere inkomsten voor de gemeenten.
Daarnaast is gebleken dat er € 9.000 meer moet worden afgedragen aan het Rijk op basis van de
huidige verhouding in de afgifte tussen paspoorten en ID-kaarten.
Investeringen grondexploitatie
Uit actuele berekeningen blijkt dat de investeringen voor de grondexploitatie tot een lagere stijging
van de kapitaallasten leiden dan in het financieel perspectief was voorzien.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
11
Diverse incidentele uitgaven
BUIG (Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten)
De autonome toename van het bijstandsbestand, veroorzaakt door de groeiende werkloosheid die
ook voor 2014 wordt geprognosticeerd, is hoger dan de toename van de verwachte rijksbijdrage voor
het verstrekken van uitkeringen. Daarom wordt € 650.000 uit algemene middelen extra beschikbaar
gesteld voor de jaren 2014 en 2015 om verwachte tekorten – die voor rekening van de gemeente
komen – te dekken. Dit is aanvullend op de structurele risico-buffer van € 360.000. Hiermee is
eveneens een groot deel van het eigen risico van 10% afgedekt. Voor de jaren 2016 en verder zal
eerst het effect van de decentralisaties worden afgewacht.
Schuldhulpverlening
Wij constateren dat het beroep op schuldhulpverlening is toegenomen. Vooralsnog wordt het budget
in 2014 incidenteel met € 30.000 verhoogd van € 490.000 naar € 520.000. In 2014 moet worden
bezien of de stijging van de kosten structureel van aard is.
Overige
Er is een aantal incidentele posten genoemd waartoe reeds eerder is besloten
Ondernemersplan jeugdzorg 0-4 jarigen
BGT-wetgeving
Training hostmanship
Incidenteel niet inzetten ruimte voor kleine- en vervangingsinvesteringen
Vooralsnog willen we de uitgaven ten laste van deze bedragen beperken en incidenteel houden. Dit
in lijn met het voorgaande dat we structurele uitzetting van onze begroting zoveel mogelijk willen
beperken. Met het kiezen voor de echt noodzakelijke investeringen blijft er een bedrag over dat we
incidenteel ten gunste van het begrotingsresultaat laten komen met als doel allereerst de algemene
reserve op peil te brengen, alvorens nieuwe investeringen aan te gaan.
Frictiekosten nieuw
In de verplichte paragraaf Bedrijfsvoering wordt ingegaan op de frictiekosten.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
12
Bezuinigingen
Hieronder vindt u een overzicht van de jaarschijf 2014 van de lopende bezuinigingen, onderverdeeld
in de bezuinigingsprogramma’s “Toekomst tegemoet” en “Tegen de stroom in”.
Toekomst tegemoet
In de begroting 2014 is de jaarschijf 2014 van het bezuinigingsplan De toekomst tegemoet verwerkt.
2014
Programmalijn 1 Voorzieningen
Programmalijn 2 Wonen
Programmalijn 3 Kwetsbare Groepen
Programmalijn 4 Veiligheid en Openbare Ruimte
Programmalijn 5 Economie
Programmalijn 6 Groene Ruimte
Programmalijn 7 Externe Oriëntatie
Overig bedrijfsvoering
Totaal Bezuinigingsplan
337.500
307.500
252.000
104.500
175.000
33.000
50.000
330.000
1.589.500
Van het in 2014 te bezuinigen bedrag heeft een deel betrekking op de bedrijfsvoering, namelijk
€ 412.000. Dit is – in goed overleg met de bestuursdienst – vertaald in een lagere bijdrage aan de
bestuursdienst en ook conform de begroting 2014 van de bestuursdienst.
Van de overige maatregelen is het overgrote deel ingevuld/uitgewerkt in deze begroting, namelijk in
totaal tot een bedrag van afgerond € 1.028.000.
Een aantal maatregelen moet nog nader uitgewerkt worden. Het betreft:
- Besparing op zwembadexploitatie
€
29.500
- Vermarkten eigen producten
€
50.000
- Kostendekkendheid markten
€
10.800
- Verlagen kosten toezicht en handhaving
€
18.500
- Voordeel uit samenwerking
€
41.000
€
149.800
Taakstelling zwembaden (29.500)
Voor 2014/2015 zal de bezuiniging gevonden worden in aanpassing tarieven, openingstijden en
zelfwerkzaamheid. Na de opening van het nieuwe zwembad in Hardenberg wordt de bezuiniging
gevonden in de betere exploitatie en in de geïntegreerde receptiefunctie.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
13
Vermarkten eigen producten en diensten naar derden (50.000)
Bij de verkoop of aankoop van een onroerende zaak heeft de kopende of verkopende partij behoefte
aan informatie over het betreffende pand. De gemeente is in de meeste gevallen houder van deze
gegevens en kan deze informatie verstrekken. Het verstrekken van deze informatie gebeurt veelal
digitaal. Het tarief per aanvraag bedraagt € 50.
100% Kostendekkendheid markten (10.800)
De begrote opbrengsten vergunningen APV met betrekking tot evenementen kunnen met € 10.800
opgehoogd worden ten behoeve van de straatmarkten. Deze verhoging heeft geen invloed op de
tarieven.
Verminderen taakveld Toezicht en Handhaving (18.500)
Deze bezuinigingsopdracht is tweeledig ingevuld, namelijk door minder in te huren ten behoeve van
bouw- en woningtoezicht en vanuit de ontvlechtingskosten van de Brandweer.
Voordeel uit samenwerking (€ 41.000)
We bezuinigen in 2014 de nog resterende € 41.000 door samenwerking met andere partijen.
Tegen de stroom in
Voor het bezuinigingspakket “Tegen de stroom in” zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:
bezuinigingen worden proactief aangepakt. Bezuinigingen moeten zorgvuldig gebeuren, maar
niet onnodig veel jaren in beslag nemen;
bij bezuinigingen worden ineffectiviteit en inefficiëntie van het ambtelijk apparaat als eerste
aangepakt;
bij bezuinigingen worden de kwetsbare groepen zo lang mogelijk ontzien;
waar bezuinigingen nodig zijn in de zorgstructuur en –voorzieningen, moeten de sterkte
schouders de zwaarste lasten dragen. Een bijdrage naar draagkracht is aanvaardbaar.
De jaarschijf 2014 van het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” bedraagt € 4.381.250. Van
dit bedrag maakt deel uit € 1.656.000 die eerder is aangewend als dekking voor de kapitaallasten die
voortvloeien uit de crisisupdate grondbedrijf.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
14
De jaarschijf bestaat daarnaast uit de volgende maatregelen:
Omschrijving
bedrag
zwembaden
bibliotheek
subsidie godsdienstonderwijs openbaar onderwijs
Wet maatschappelijke ondersteuning
inkoop en aanbesteding
kostendekkendheid rioolrecht en afvalstoffenheffing
afschrijving riolen
onroerende zaakbelasting
openbaar groen c.a.
€
€
€
€
€
€
€
€
€
40.000
10.000
18.000
26.250
820.000
850.000
180.000
550.000
231.000
€ 2.725.250
Toelichting
Sport en accommodaties: Zwembaden (40.000)
Voor 2014/2015 zal de bezuiniging gevonden worden in aanpassing tarieven, openingstijden en
zelfwerkzaamheid.
Kunst Cultuur en Monumentenzorg: Subsidie bibliotheken (Tegen de stroom in 10.000)
Bundeling en samenwerking met bijvoorbeeld scholen kan hier voor de toekomst mogelijk een
verdere oplossing bieden. Voor het jaar 2014 zijn met de bibliotheek afspraken gemaakt over extra
bezuinigingen. In 2014 worden afspraken gemaakt voor 2015 en verder.
Onderwijs: Subsidie godsdienstonderwijs openbaar onderwijs (18.000)
Werkzaamheden inzake subsidie godsdienstonderwijs zijn beëindigd; bezuiniging is verwerkt in de
begroting 2014.
(Wet) Maatschappelijke Ondersteuning WMO (26.250)
Door meer zelf te doen kan worden bespaard. Het verder door ontwikkelen en uitrollen van de
kanteling betekent een afname van het aantal aanvragen en levert daarmee een besparing op. De
invoering van wijkgericht werken moet leiden tot minder aanvragen. Wmo-consulenten werken
momenteel al grotendeels op basis van eigen indicaties. Er wordt ingezet op het vergroten van deze
competentie.
Inkoop en aanbesteding (820.000)
In 2014 worden alle daarvoor in aanmerking komende budgetten gekort.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
15
Kostendekkendheid riolen en afvalstoffenheffing (850.000)
De kosten van vegen waren niet opgenomen in het rioolrecht. 50% Van die kosten mag daarin echter
wel verwerkt worden. Ook de kosten van BTW (21%) kunnen en mogen aan de gebruikers in rekening
worden gebracht. In Hardenberg wordt momenteel beperkt BTW doorberekend.
Riolering (afschrijving 180.000)
De afschrijvingstermijn van de riolen wordt verlengd van 30 naar 80 jaar. De praktijk wijst namelijk
uit dat het zogenaamde vrijvervalriool een levensduur heeft die aanmerkelijk langer is dan 30 jaar.
Een termijn van 80 jaar wordt hierbij als reëel gezien. Deze maatregel wordt op alle investeringen
inzake vrijvervalriool toegepast. Er vindt geen herwaardering plaats. De boekwaarden per 1 januari
2014 vormen de basis en vervolgens zal de afschrijvingstermijn met 50 jaar worden verlengd.
OZB (550.000)
Betreft tariefsverhoging.
Openbaar groen (onderhoud 205.000 en speeltoestellen 26.000)
Op het onderhoud van openbaar groen en begraafplaatsen kan in kosten door efficiency nog worden
bespaard. Realisatie van de bezuiniging op het openbaar groen betekent dat er minder gesnoeid en
geschoffeld kan worden en ook de vervanging van plantmateriaal e.d. kan niet meer in die mate
gedaan worden zoals tot op heden gebruikelijk was. Desalniettemin zal getracht worden om een zo
hoog mogelijke kwaliteit te realiseren. Daarnaast worden minder nieuwe speeltoestellen geplaatst.
Inspectie en onderhoud van het bestaande areaal blijven op hetzelfde niveau gehandhaafd.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
16
Het weerstandsvermogen
De gemeente Hardenberg wil een bedrag van € 9,6 miljoen aanhouden als ondergrens voor de
algemene reserve(s). Hiervan heeft € 5,0 miljoen betrekking op risico’s grondexploitatie en € 4,6
miljoen voor overige risico’s.
De stand van de algemene reserve(s) verloopt als volgt:
Algemeen
GrondTotaal
exploitatie
5.115.000
1.301.000
6.416.000
3.107.000
3.107.000
747.000
747.000
Stand per 1 januari 2013
rekeningsresultaat 2012
toevoeging conform 1e berap 2013
onttrekking conform crisisupdate
grondexploitatie
resultaatbestemming 2012
rekeningsresultaat BOH 2012
bijdrage reserve frictie 2013
uitkomst 2e berap 2013
afkoopsom brug Bergentheim
actualisatie grondexploitatie 2013
resultaat grondexploitatie 2013
-222.000
-222.000
-2.678.000
-595.000
-990.000
-1.280.000
-400.000
Geactualiseerde stand 1-1-2014
saldo begroting 2014
bijdrage reserve frictie 2014
2.804.000
337.000
-990.000
4.105.192
6.909.192
337.000
-990.000
Prognose stand 1-1-2015
2.151.000
4.105.192
6.256.192
782.000
-210.453
2.232.645
-1.896.000
-595.000
-990.000
-1.280.000
-400.000
-210.453
2.232.645
De afgelopen jaren is meerdere keren kritisch gekeken naar de benodigde omvang van de reserves.
Dit heeft ook tot resultaat geleid. Deze exercitie nog een keer uitvoeren is naar onze mening niet
zinvol, tenzij de bestemming van de betreffende reserve kan worden opgeheven.
Om op het gewenste niveau te komen en de komende jaren te blijven, is dus een toevoeging nodig
aan de algemene reserve(s) van ruim € 3 miljoen. Wij stellen voor om dit per 1 januari 2014 direct te
realiseren door een deel van de bestemmingsreserves vrij te maken. In de komende maanden zullen
wij in beeld brengen, wat de consequenties van een dergelijke insteek zullen zijn en deze uitwerking
aan de raad ter besluitvorming voorleggen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
17
Investeringsprogramma 2011-2014
In het collegeprogramma Meer doen met minder is een investeringsprogramma voor 2011-2014
opgenomen van in totaal € 11,7 miljoen. Onderstaand is een overzicht gegeven van de investeringen
die in dit kader zijn uitgevoerd c.q. in uitvoering zijn:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Totaal
aanpak oude wijken (sociale component)
sportboulevard (3e fase)
sportpark De Krim
uitbreiding sporthal De Citadel
groen/blauwe diensten
duurzaamheid
extra wegenonderhoud
leader plus/Reestkerk Balkbrug
Masterplan kunstgras
Onderwijshuisvesting
Extra veld Bergentheim
Verkeersveiligheid
Sociaal domein Dedemsvaart
Marketingcommunicatie
Aankoop voormalig RWZI-terrein
500.000
5.000.000
1.000.000
150.000
200.000
400.000
300.000
200.000
850.000
1.400.000
250.000
300.000
550.000
100.000
500.000
11.700.000
In de begroting 2013 is een aantal grote investeringsprojecten genoemd, waar nog aanvullende
financiering voor nodig is. Genoemd zijn:
•
•
•
•
Opwaardering N34/N377
Spoorwegverbindingen
Onderwijshuisvesting
3e fase sportboulevard
Ten aanzien van de projecten opwaardering N34/N377 en de spoorwegverbindingen kunnen wij
melden dat wij in een vergevorderd stadium met de provincie zijn om hierover een overeenkomst te
sluiten. Naar huidig inzicht wordt van de gemeente een bijdrage gevraagd van € 6,6 miljoen. Dit
bedrag moet de komende jaren in delen beschikbaar worden gesteld. De dekking van het bedrag
vindt voor een deel plaats uit het economisch structuurfonds en voor een deel is de dekking in de
grondexploitatie Marslanden II verwerkt. Voor het laatste deel wordt dekking gezocht zodra er meer
helderheid is ontstaan over de planning. U ontvangt dan van ons een voorstel.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
18
Investeringsvolume na 2014
In het collegeprogramma “Meer met minder” is de ambitie opgenomen om ook voor de komende
raadsperiode een investeringsbedrag van € 5 miljoen beschikbaar te hebben. Wij hechten nog steeds
aan deze ambitie, maar moeten ook constateren dat de realisatie van een investeringsbudget van
deze omvang dat ingezet kan worden als incidenteel dekkingsmiddel, steeds moeilijker wordt.
Temeer daar uw raad eerder heeft uitgesproken dat de bedragen waarmee het investeringsbudget
wordt gevoed, beschikbaar moeten zijn in de raadsperiode waarin het investeringsbudget wordt
besteed.
Met het bezuinigingsprogramma “Tegen de stroom in” is beoogd om nieuwe investeringsruimte vrij
te maken. Wij merken dat er zeker op de langere termijn weer ruimte gaat ontstaan in onze
exploitatiebegroting. In de prioritering willen we op de korte termijn de middelen die vrij vallen eerst
inzetten om de algemene reserve op peil te brengen. Daarna wordt wat ons betreft financiële ruimte
ingezet voor investeringen.
Willen we vasthouden aan de lijn om investeringsgeld enkel in te zetten als incidenteel
dekkingsmiddel, dan zal het nog een forse opgave worden om tot de beoogde € 5 miljoen te komen.
Wij achten het gelet op het financieel meerjarenperspectief wel mogelijk om tot een lager bedrag te
komen. Immers als we naar de meerjarenbegroting kijken, dan is er sprake van positieve financiële
ruimte.
Een alternatief is om investeringen af te schrijven en de kapitaallasten op te nemen in de
exploitatiebegroting en het meerjarenperspectief. Als voor dit alternatief wordt gekozen, dan zijn er
mogelijkheden om ook op relatief korte termijn te investeren. Daarmee wordt echter wel een andere
koers ingezet dan het kader dat u als raad eerder hebt neergezet, namelijk de bekostiging van de
investeringen loopt dan over de duur van de raadsperiode heen. Een vuistregel is dat de jaarlijkse
kapitaallasten circa 10% bedragen van de investeringsbedragen. Een investering van € 5 miljoen in de
komende vier jaar, leidt dus in 2017/2018 tot circa € 500.000 aan jaarlijkse extra kapitaallasten. Zoals
blijkt uit de verwachte structurele resultaten is er vanuit het huidig perspectief ruimte om deze extra
lasten te dragen.
Alles overwegend hebben we er als college voor gekozen op dit moment geen nieuwe structurele
investeringen aan te gaan en ook geen structurele uitzetting van de begroting meer te willen. Het is
aan de nieuwe raad en het nieuwe college om daar in 2014 opnieuw een afweging in te maken. In lijn
daarmee pleiten wij er als college op dit moment voor dat ten aanzien van de investeringen de inzet
allereerst gericht moet zijn op een goede afronding van de vele investeringen die gedurende de
raadsperiode 2010-2014 in gang zijn gezet.
Bij de begrotingsbehandeling vernemen wij hierover graag het standpunt van de raad.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
19
Kleine en vervangingsinvesteringen
Aan het slot van dit financiële hoofdstuk informeren wij u over de beschikbare ruimte voor kleine en
vervangingsinvesteringen. Daarbij hebben wij ook in beeld gebracht welke investeringsvoorstellen
zijn gedaan en in hoeverre die inpasbaar zijn binnen de beschikbare ruimte.
In de begroting 2014 is een structureel bedrag van € 318.000 opgenomen voor opvang van lasten
vervangingsinvesteringen. Dit bedrag is ontstaan als gevolg van de vrijvallende (netto)kapitaallasten.
Daarnaast is in de begroting een stelpost van € 100.000 opgenomen voor diverse “kleinere
vervangingen" (tot maximaal € 25.000).
Vooralsnog willen we de uitgaven ten laste van deze bedragen beperken en incidenteel houden. Dit
in lijn met het voorgaande dat we structurele uitzetting van onze begroting zoveel mogelijk willen
beperken. Met het kiezen voor de echt noodzakelijke investeringen blijft er een bedrag over dat we
ten gunste van het begrotingsresultaat laten komen met als doel allereerst de algemene reserve op
peil te brengen, alvorens nieuwe investeringen aan te gaan.
Wij stellen de volgende incidentele uitgaven voor:
Omschrijving
Investering
Visie recreatie en toerisme
(extra middelen 3 jaar in de periode 2013 – 2015)
Bijdrage t.b.v. investering sportpark Westerpark
Informatiezuil/meubilair MFC Dedemsvaart
TOTAAL INCIDENTELE BEDRAGEN
Jaarbedrag
I/S
80.000
6.000
20.000
I
I
I
106.000
I
Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de nieuwe ruimte voor kleine en vervangingsinvesteringen
voor de komende jaren beperkt is, namelijk:
2015 €
117.000
2016 €
209.000
2017 €
155.000
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
20
PROGRAMMAPLAN 2014
Hardenberg is een gemeente met ambities. In de afgelopen raadsperiode(n) hebben we financiële
meevallers gehad, waardoor er veel kon worden gerealiseerd. Sinds enkele jaren is sprake van een
hardnekkige economische crisis. Daardoor is de financiële ruimte voor nieuwe impulsen beperkt en is
in het voorjaar 2011 een ingrijpend bezuinigingsprogramma vastgesteld. Daarbij zijn de kwetsbare
groepen zoveel mogelijk ontzien.
Inhoudelijke kaders
Uitgangspunt voor dit programmaplan is nog de oorspronkelijke toekomstvisie die in 2004 is
vastgesteld. De toekomstvisie is uitgewerkt in een meerjarenprogramma. Dit voorjaar is door uw
raad een nieuwe toekomstvisie 2013-2023 vastgesteld. Met ingang van 2015 zal de begroting op
basis van die toekomstvisie worden opgebouwd.
Toekomstvisie en meerjarenprogramma
De toekomstvisie kent drie doelstellingen:
samenhang in diverse gemeentelijke beleidsvelden ondersteunen;
een helder profiel naar buiten toe creëren;
strategische politieke keuzes maken.
Als basis voor de toekomstvisie is gekozen voor het scenario stevig. Dit houdt in dat wij gaan voor het
versterken van de kwaliteiten van onze gemeenten volgens een gelaagd model, zelfredzaamheid &
eigen verantwoordelijkheid en samenwerking & bundeling. De kwaliteiten zijn de onderlinge
betrokkenheid, de prettige woonomgeving, de ondernemerszin en de groene ruimte. Met de
toekomstvisie heeft de gemeente haar visie op de lange termijn geformuleerd. Dit vormt dan ook het
kader voor besluitvorming en handelen van onze gemeente.
Samen sterk naar de toekomst
We willen samen met de medewerkers van de bestuursdienst Ommen-Hardenberg met een open
houding en met het gezicht naar de burgers staan. Dat wil zeggen, samen met individuen en
organisaties knelpunten bespreken en oplossingen zoeken.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
21
Leeswijzer
In het programmaplan volgen wij de indeling van het huidige meerjarenprogramma. Het
meerjarenprogramma is ingedeeld naar de 7 programmalijnen van de oorspronkelijke
toekomstvisie1:
voorzieningen;
wonen;
kwetsbare groepen;
openbare ruimte en veiligheid;
economie;
groene ruimte;
externe oriëntatie.
Per programmalijn hebben wij een opsomming opgenomen van de door de raad geformuleerde
ambities. Deze ambities zijn uitgewerkt voor de belangrijkste programmaonderdelen in een aantal
concrete doelstellingen en speerpunten/activiteiten in het komende jaar.
Als context voor deze doelstellingen is per programmaonderdeel nog aangeven:
trends en ontwikkelingen
nieuwe beleidsontwikkelingen
risico’s
bezuinigingen
Aan het slot van elke programmalijn hebben wij een opsomming van lasten en baten opgenomen.
1
Met ingang van 2015 zal de begroting worden opgebouwd naar de drie programmalijnen uit de toekomstvisie
2013-2023: Wonen, Werken en Welzijn.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
22
Voorzieningen
Voorzieningen leveren een bijdrage aan het met plezier wonen, werken en recreëren.
Voorzieningen zijn zaken als een school, een dorpshuis, een theater en een ziekenhuis. Maar ook
een voetbalvereniging, de harmonie en een kinderboerderij. De behoefte aan voorzieningen in de
eigen kern is groot. Vrije tijd en ontspanning horen niet bij de taken van de gemeente. Samen
leven en sociale cohesie zijn wel aandachtsvelden voor de gemeente. De uitvoering verschuift van
een gemeentelijke taak naar de verantwoordelijkheid van de clubs, verenigingen en instellingen.
Binnen deze programmalijn is het gelaagde model een hulpmiddel om zoveel mogelijk recht te
doen aan alle doelstellingen. In het gelaagde model worden kleine kernen, grote kernen en
centrale kernen onderscheiden. De twee centrale kernen zijn Hardenberg en Dedemsvaart, de
grote kernen zijn Balkbrug, Gramsbergen, Slagharen en Bergentheim. De overige kernen zijn kleine
kernen.
Ambities
1. In de kleine en grote kernen en in de wijken blijft ontmoeting en onderlinge hulp behouden.
2. De gemeente wil de kracht van de samenleving ondersteunen door het particulier beheer van
voorzieningen te vergroten.
3. Het gebruik van en de tevredenheid over de centrale voorzieningen voor inwoners, bewoners van
de streek, toeristen en ondernemers in de centrale kernen stijgt.
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Voor zover de transities hier gevolgen hebben verwijzen wij naar het onderdeel kwetsbare groepen.
Sport en Accommodaties
Trends en ontwikkelingen
Voor de exploitatie van sportaccommodaties wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van
vrijwilligers en zelfwerkzaamheid.
Het beleid van de gemeente is er op gericht de kleedaccommodaties op alle sportparken te
privatiseren. Voor de meeste accommodaties is de privatisering al afgerond, voor een deel moet dit
nog worden uitgevoerd. De laatste drie kleedaccommodaties die nog geprivatiseerd moeten worden
zijn de accommodaties op sportpark De Balk in Balkbrug en De Boekweit (voetbal en korfbal) in
Dedemsvaart. Daarbij is ook de noodzaak van nieuwbouw van de sterk verouderde
kleedaccommodaties vastgesteld.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
23
Korfbalvereniging UNI (Uit Niets Iets) uit Kloosterhaar kan slechts over 2 kleedkamers beschikken en
heeft op basis van de criteria van NOC/NSF “recht op” 2 extra kleedkamers. Uitvoering hiervan kan
plaats vinden als hiervoor geld beschikbaar is.
1. De gemeenteraad heeft in mei 2007 de notitie kunstgras Hardenberg vastgesteld en daarbij de
ambitie uitgesproken op alle sportparken een kunstgrasveld aan te willen leggen. Op 9
sportparken zijn kunstgrasvelden voor voetbal en korfbal aangelegd. Op de sportparken in
Balkbrug, Bruchterveld en Kloosterhaar moet nog een kunstgras voetbalveld worden aangelegd
en op sportpark De Boekweit nog een kunstgras korfbalveld. Uitvoering hiervan kan plaatvinden
als hiervoor geld beschikbaar is.
2. De exploitatie van de buitenbaden wordt na het seizoen 2014 geprivatiseerd naar het model
Heuveltjesbosbad. Voor de binnenbaden zullen maatregelen die leiden tot een
exploitatievoordeel worden geïmplementeerd. In 2014 start de 2e fase van de ontwikkeling van
de Sportboulevard met de bouw van het zwembad in Hardenberg. Wij willen voldoende
zaalruimte om het bewegingsonderwijs en de binnensport te faciliteren. De maximumcapaciteit
is bereikt; een eventuele verdere groei is binnen de huidige beschikbare zalen niet of nauwelijks
nog op te vangen. In 2014 willen wij onderzoeken wat de te verwachten ontwikkeling is en of dit
vraagt om maatregelen in de toekomst.
3. Combinatiefunctionarissen worden vooral ingezet in de brede school gebieden. Het hoofddoel is
het vergroten van de ontwikkelingskansen van kinderen in het algemeen, maar vooral van de
meest kwetsbare kinderen. De inzet wordt gedaan in tien gebieden met ongeveer 26 scholen.
Financiering op de huidige wijze is beschikbaar tot 1 juli 2014. Voor 2015 en verder is in de
meerjarenbegroting opnieuw jaarlijks € 100.000 opgenomen. Besluitvorming over de inzet van
combinatiefunctionarissen vindt plaats in het najaar 2014.
Bezuinigingen
Vanuit het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet” is een bezuiniging voorzien van
€ 40.000 op stookkosten van de zwembaden. Daarnaast is er € 40.000 geraamd vanwege
harmoniseren van de tarieven (“Tegen de stroom in”) en een taakstelling van € 25.000. Bij het
realiseren van het nieuwe zwembad in Hardenberg zou de receptiefunctie geïntegreerd kunnen
worden. Voor de buitenbaden is een bezuiniging voorzien die nog nader moet worden ingevuld
(amendement tijdens behandeling “Tegen de stroom in”).
Wij onderkennen daarnaast het maatschappelijk belang van sporten en het programmatisch onder
de aandacht brengen van dat belang, maar menen dat – in relatie tot andere gemeentelijke taken en
de forse investeringen die binnen sport zijn gedaan – op dit taakveld meer gevraagd mag worden van
de zelfredzaamheid van verenigingen en deelnemers zelf, welke voor de gemeente een bezuiniging
moet opleveren van € 15.000 (“Toekomst tegemoet”).
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
24
Onderwijs
Trends en ontwikkelingen
Naast de voorwaardenscheppende gemeentelijke activiteiten op onderwijsgebied (zoals huisvesting
en vervoer) wordt steeds nadrukkelijker ingezet op de daadwerkelijke realisatie van de doelstelling
dat jongeren een startkwalificatie behalen (dat wil zeggen: op havo of mbo-niveau 2) en niet
voortijdig uitvallen. Onderliggend hierbij is de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de
gemeente Hardenberg geleidelijk omhoog gaat.
Aanpak van de doelgroep “harde kern”
Dit betreft voortijdige schoolverlaters die niet werken en geen uitkering ontvangen. Deze taak
kenmerkt zich door een persoonlijke benadering van de betreffende jongeren en een nauwe
samenwerking met diverse partners, zoals de rijksoverheid, onderwijsinstellingen, medewerkers van
aanpalende gemeentelijke beleidsterreinen, Centrum voor Jeugd en Gezin, het UWV, enz. De taken
van het Regionaal meld- en coördinatiepunt voortijdige schoolverlaters (RMC) zijn zowel preventief
(voorkomen schooluitval) als curatief (terugleiden naar een school of opleidingstraject).
Invoering Passend Onderwijs
De schoolbesturen in de regio zijn druk bezig met de voorbereidingen van de invoering van het
zogeheten Passend Onderwijs. De invoeringsdatum is 1 augustus 2014. Gezamenlijk dienen zij er
voor te zorgen dat er voor elke leerling een passende onderwijsomgeving is. Samenwerking met de
regiogemeente(n) is hierbij van groot belang. Onder meer op het gebied van het Centrum voor Jeugd
en Gezin, de transitie jeugdzorg, het leerlingenvervoer en de onderwijshuisvesting zijn er duidelijke
raakvlakken. Goede samenwerking is hier essentieel.
In de techniek (onder andere de technische maakindustrie) bestaat er al een tekort aan goed
opgeleid personeel. Dit probleem zal de komende jaren groter worden. De gemeente wil samen met
onderwijspartners (waaronder het RTC) en ondernemers nagaan welke oplossingen hier mogelijk
zijn.
Deelname van doelgroepkinderen aan voor- en vroegschoolse educatie
Op grond van het werkplan onderwijskansen van de lokale educatieve agenda 2013-2014 wordt
ingezet op:
- Doorontwikkelen van het aanbod voor Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE);
- Doorontwikkelen van de relatie zorg en voorschoolse voorzieningen;
- Zicht krijgen op resultaten van vroegschoolse educatie.
Zie voor de trends en ontwikkelingen ook de paragraaf Jeugd onder het programma kwetsbare
groepen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
25
Bezuinigingen
De begroting is aangepast naar aanleiding van het stoppen van de subsidie voor godsdienstonderwijs (-€ 18.000 “Tegen de stroom in”).
De bezuiniging op vervoer wordt ingevuld door een bundeling van de diverse vervoerskosten (WMO,
AWBZ, Wsw, leerlingenvervoer) en moet een besparing opleveren van € 400.000 in 2016 (“Tegen de
stroom in”).
Onderwijshuisvesting
Trends en ontwikkelingen
Doelstelling is dat de huisvesting van scholen voldoet aan wettelijke eisen (kwalitatief en
kwantitatief). In 2014 vindt uitwerking plaats van de hoogst geprioriteerde projecten uit het Integraal
Huisvestingsplan (IHP) “Stippen op de horizon”. Per 1-1-2015 zal naar alle waarschijnlijkheid de
verantwoordelijkheid voor het buitenonderhoud en aanpassing van de scholen voor primair
onderwijs overgeheveld worden van de gemeenten naar de schoolbesturen. Dit gaat gepaard met
een verlegging van geldstromen. Het Rijk zal de schoolbesturen ten laste van de Algemene Uitkering
compenseren voor de extra taken.
Voorstellen nieuw beleid
In het IHP staat dat de capaciteit van de onderwijsgebouwen moet worden teruggebracht als gevolg
van dalende leerlingenaantallen. Tegelijkertijd willen we de kwaliteit op peil houden of brengen. In
samenwerking met de schoolbesturen gaan we gericht investeren in projecten, die de realisatie van
de bovenstaande doelstelling dichterbij brengen. De kosten worden op projectniveau nader in kaart
gebracht.
Risico’s
Het hervormen van het scholenbestand voor het primair onderwijs zal de nodige investeringen
vragen. Om de noodzakelijke kosten voor de onderwijshuisvesting te bestrijden verhogen wij het
budget met ingang van 2016 met € 500.000 structureel.
Kunst, cultuur en Monumentenzorg
Trends en ontwikkelingen
Kunst en cultuur maken ons als gemeente herkenbaar. Doelstellingen daarbij zijn hieronder
weergegeven.
Stimuleren van de samenwerking van culturele organisaties en partijen
Gebruikmakend van de provinciale regeling ‘Cultuurarrangement’ (2013-2016) wordt een jaarlijks
Vechtdal Zomerfestival georganiseerd. Het thema in 2013 was ‘Film en Muziek’. Het Vechtdal
Zomerfestival wordt in 2014 verder uitgebouwd en verbreed. De verbreding heeft betrekking op de
activiteiten, seizoenen, het versterken van de samenwerking met andere sectoren (middenstand,
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
26
bedrijfsleven en sector recreatie en toerisme) én het versterken van de samenwerking met de
Vechtdalgemeenten Ommen en Dalfsen.
In 2014 wordt de cultuurmakelaar ingezet ter realisatie van de doelstellingen. De rol van de
cultuurmakelaar is ondersteunend, adviserend en gericht op het bevorderen en borgen van de
samenwerking. De gemeente ontvangt voor de inzet van de cultuurmakelaar een provinciale
subsidie.
Het vergroten van de participatie aan culturele activiteiten
Voor de periode 2013 – 2016 zijn vanwege het Cultuurarrangement prestatieafspraken gemaakt met
de provincie Overijssel. Ingezet wordt op het versterken van de samenwerking met diverse sectoren,
het versterken van de samenwerking met de gemeenten Ommen en Dalfsen en het verhogen van de
deelname aan culturele activiteiten door eigen bewoners, gasten en bezoekers van de gemeente
Hardenberg. De provincie Overijssel verstrekt hiertoe een jaarlijkse subsidie van € 30.000 (20132016). De gevraagde cofinanciering is € 15.000 per jaar en wordt gedekt uit de reguliere middelen.
Kunst, cultuur en cultuurhistorie maakt deel uit van het onderwijs
Cultuureducatie in het primair onderwijs krijgt landelijk steeds meer aandacht. Er wordt ingezet op
deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen. Er wordt gestreefd naar
kwaliteitsverbetering van cultuureducatie in het primair onderwijs. Ingezet wordt op
deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen waarbij de lokale
mogelijkheden worden benut. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de provinciale regeling ‘Cultuur aan
de basis’. Daarnaast wordt aangesloten bij het landelijke programma ‘Cultuureducatie met kwaliteit’.
Risico’s
Bij een vertrek van kunstencentrum Muzerie uit het LOC zal de ruimte die leeg komt opnieuw
verhuurd moeten worden.
Bezuinigingen
In het kader van het bezuinigingsprogramma “de Toekomst tegemoet” moest in 2014 nog € 20.000
worden ingevuld, naast een extra bezuiniging van € 10.000 vanuit het programma “Tegen de stroom
in”. Voor 2014 zijn hierover afspraken gemaakt met het openbaar bibliotheekwerk.
Het huidige contract met de Muzerie loopt in 2015 af. De bezuinigingen voor 2014 ad € 90.000 zijn
afgestemd in de afspraken met de Muzerie. Ter voorbereiding op de situatie in 2015 -2016 wordt in
2014 het beleid gewijzigd waarbij in het bijzonder de lokale mogelijkheden worden verkend en
benut. Het jaar 2015 wordt gebruikt als overgangsjaar, waarin wij het nieuwe beleid willen
implementeren. In 2016 kan een bezuiniging van € 295.000 worden gerealiseerd.
Zoals eerder aangegeven zullen bij theater De Voorveghter functies binnen bedrijfsvoering worden
geclusterd, wat een besparing oplevert van € 100.000.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
27
Opsomming lasten en baten programmalijn Voorzieningen
Voorzieningen
Lasten
Baten
Saldo
Bedragen x € 1.000
REKENING BEGROTING
MEERJARENBEGROTING
2012
2013
2014
2015
2016
2017
24.946
20.762
18.831
18.765
19.125
19.040
5.520
4.647
3.034
3.056
3.080
3.103
19.426
16.115
15.797
15.709
16.045
15.937
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
28
Wonen
Om vitale kernen te houden, is het nodig dat alle leeftijdsgroepen daar kunnen blijven wonen.
Vanwege demografische ontwikkelingen (kleinere huishoudens, vergrijzing) moet er anders
gebouwd worden. Daarnaast zijn extra starterswoningen nodig om jongeren te binden.
Ambities
1. De gemeente werkt de komende vijf jaar mee aan de realisatie van 1600 woningen, volgens het
gelaagde model, om te voorzien in de behoefte.
2. Meer jongeren wonen in de gemeente Hardenberg, de leeftijdscategorie 15-30 jaar groeit met 5%.
3. Ouderen kunnen langer zelfstandig en naar eigen behoefte blijven wonen.
4. Meer mensen met hogere inkomens binden zich aan de gemeente Hardenberg. De gemeente werkt
mee aan 100 woningen in het topsegment. Een deel van de nieuwe of gerenoveerde woningen kent
een hoge architectonische dan wel gebruiksvriendelijke kwaliteit. Bij nieuwbouw of grootschalige
renovatie wordt een wijk levensloopbestendig. De gemeente Hardenberg biedt een aantrekkelijke en
groene woonomgeving.
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Volkshuisvesting
Trends en ontwikkelingen
De gevolgen van de economische crisis zijn duidelijk merkbaar op de Hardenbergse woningmarkt. Er
worden minder woningen gebouwd en verkocht. De situatie op de woningmarkt van nu is daarmee
een heel andere dan de situatie van zo’n zes jaar geleden. De markt is veranderd van
aanbodgestuurd naar vraaggedreven. De vraag laat zich niet meer vatten in grote, langjarige
planningen. Grote locaties in één keer tot ontwikkeling brengen en woningbouwprognoses zijn
verleden tijd; ze passen niet in deze nieuwe markt.
Uit het bovenstaande blijkt dat een nieuwe woonvisie nodig is. Niet alleen omdat de periode
waarvoor het Woonplan 2008-2012 gold verstreken is, maar ook omdat de nieuwe marktsituatie
vraagt om een nieuwe, andere visie van de gemeente op het wonen en de woningmarkt in
Hardenberg.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
29
In de nieuwe woonvisie wordt gebruik gemaakt van scenarioplanning. Centraal hierin staat de
behoefte van de klant, met als doel dat de mensen met plezier kunnen en blijven wonen in de
gemeente Hardenberg. Bewoners worden actief betrokken bij beleid en ontwikkelingen. Zij worden
daarover geïnformeerd en gefaciliteerd, zodat iedereen inzicht kan krijgen in ontwikkelingen en
daardoor een weloverwogen keuze kan maken, ook op het gebied van wonen. Daarbij willen we
ruimte bieden om eigen verantwoordelijkheid te nemen nu de overheid steeds minder kan doen en
mensen dus steeds meer zelf verantwoordelijk zijn. De bewoner centraal betekent ook dat de
gemeenschap oog heeft voor mensen die het niet (helemaal) zelfstandig redden en zich
geconfronteerd zien met problemen op de huizenmarkt, zoals jongeren, senioren en mensen met
een laag inkomen.
Het aantal woningbouwtransacties is in de eerste helft van 2013 aanzienlijk (37%) gedaald ten
opzichte van de eerste helft van het jaar in 2012. Deze ontwikkeling hebben we ook gemerkt in het
daadwerkelijk aantal verkochte kavels door de gemeente. Het ontbreekt echter niet aan interesse
voor nieuwbouw. Ondanks het ruime pakket aan stimuleringsmaatregelen geldt voor velen dat zij de
stap tot aankoop van een kavel nog niet durven te nemen daar waar de financiële zekerheid
ontbreekt en de woning nog verkocht dient te worden.
Daarnaast zijn andere maatregelen op het gebied van wonen voor het komende jaar gericht op de
thema’s zorg en duurzaamheid.
Bouwen op basis van behoefte
- Organisatiebreed implementeren van de nieuwe werkwijze waarbij de behoefte van de
klant centraal staat
- Jaarlijkse monitoring van de woonbehoefte
- Opzetten van een digitaal platform Wonen
- Faciliteren vraaggestuurde ontwikkeling en flexibiliteit door het opstellen van globale
ontwikkelingsgerichte bestemmingsplannen
- Samen met partners de inwoners een realistisch beeld geven van de ontwikkelingen op
de koopwoningmarkt zodat zij een betere afweging kunnen maken over hun
woonsituatie nu en in de toekomst
Bouwen voor doelgroepen
- Om jongeren te behouden in de gemeente Hardenberg worden de startersleningen
gecontinueerd, zodat een koopwoning ook voor hen bereikbaar wordt
- Maken van nieuwe prestatieafspraken met corporaties
Duurzaam bouwen
- Bevorderen en faciliteren van duurzame nieuwbouw in de zin van levensloopbestendig
en aanpasbaar/flexibel bouwen
- De bewustwordingscampagne ‘bewust duurzaam thuis’ uitbreiden door actieve
communicatie over ander gedrag en kleine investeringen alsmede kosten en baten van
duurzame energie opgewekt met zonnepanelen
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
30
Verbeteren woon- en ondernemersklimaat en het bevorderen van een veilige en leefbare
omgeving.
- Realisatie van fysieke en sociale voorzieningen in diverse kernen conform de Visie op de
woonservicegebieden
- Het stimuleren van inwoners om hun woning zodanig aan te passen dat men er langer
zelfstandig in kan blijven wonen door de bewustwordingscampagne ‘Lang zult u wonen’
Realisatie gemeentelijk woningbouwprogramma: Uitvoeren van het marketing- en
verkoopprogramma op het terrein van verkoopbegeleiding, productontwikkeling, promotie en
financiering.
Risico’s
Het economisch tij is nog niet gekeerd. De huizenprijzen blijven dalen, de nieuwbouw ligt nagenoeg
stil en de financieringsmogelijkheden zijn beperkt. De huren stijgen en de woningcorporaties hebben
door de heffingen en de aangescherpte regelgeving (o.a. door verhuurdersheffing en borging
Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)) beperkte ruimte om te investeren.
Grondexploitatie
Trends en ontwikkelingen
In de Nota Grondexploitatie 2013 is een geactualiseerd integraal beeld getoond van de stand van
zaken van alle grondexploitaties, voorzieningen en de ontwikkeling van de ARG. Deze nota wordt
tegelijk met de begroting aan de raad aangeboden. Overigens verwijzen wij hier ook naar de
verplichte paragraaf grondbeleid in deze begroting.
Tegengaan permanente bewoning recreatieverblijven
Trends en ontwikkelingen
Het tegengaan van permanente bewoning van recreatieverblijven is een wettelijke taak die bij de
gemeenten is ondergebracht. Het resultaat van deze activiteiten moet zijn dat de recreatieverblijven
(weer) beschikbaar komen voor recreatief gebruik.
Het huidige beleid, dat op 1 oktober 2012 is ingezet, richt zicht op de voorzijde. Nieuwe gevallen,
inschrijvingen in de Gemeentelijke Basisadministratie (GBA), worden opgepakt. Bestaande gevallen,
ingeschreven voor 1 oktober 2012 hebben, gelet op de huidige economische situatie en de huidige
woningmarkt, zes jaar extra tijd gekregen om het strijdige gebruik van het recreatieverblijf te
beëindigen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
31
Inzameling afvalstoffen
Trends en ontwikkelingen
In het kader van een duurzaam afvalbeheer / grondstoffenbeheer zal de focus nog meer gelegd
worden op enerzijds een sterke reductie van de hoeveelheid huishoudelijk restafval en anderzijds het
zoveel mogelijk scheiden van de waardevolle grondstoffen uit het huishoudelijk afval. De
inzamelstructuur wordt aangepast op bovengenoemde uitgangspunten.
Met ingang van 1 januari 2014 wordt het zogenaamde “omgekeerd inzamelen” gedeeltelijk
ingevoerd. De inzamelfrequentie voor het restafval wordt verlaagd naar 1 keer per 4 weken en voor
de inzameling van het GFT wordt het nultarief ingevoerd. In 2014 wordt vooralsnog geen GFT
ingezameld in het buitengebied. Het particuliere snoeiafval kan gedurende het gehele jaar gratis
worden ingeleverd op Het Bovenveld.
In de loop van 2014 zal een tussenrapportage/-evaluatie worden opgesteld voor wat betreft de
resultaten van het omgekeerd inzamelen in zowel de eigen gemeente, als andere gemeenten die op
een eerder tijdstip zijn gestart met het omgekeerd inzamelen. Mede op basis van deze evaluatie kan
verdere besluitvorming plaatsvinden over onder andere de inzameling van GFT in het buitengebied
en de invoering van fase 2 van het omgekeerd inzamelen.
Bezuinigingen
BTW in afvalstoffenheffing: € 120.000 in 2014.
Riool en water
Trends en ontwikkelingen
In 2013 is het verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP) voor de gemeente Hardenberg
geactualiseerd, gelijk met het opstellen van het vGRP van de gemeente Ommen. Dit is gebeurd
tijdens een gezamenlijk planproces met deze gemeenten en de waterschappen, waarbinnen ruimte is
voor specifieke beleidskeuzes per gemeente. Hiermee is de zorgplicht voor het afvalwater en
overtollig hemelwater en grondwater gegarandeerd.
In het vGRP is een aantal doelen omschreven dat wordt nagestreefd.
Zorgen voor doelmatige inzameling van afvalwater
Zorgen voor doelmatig transport van afvalwater
Zorgen voor inzameling en/of transport van overtollig regenwater
Zorgen dat het grondwater een bestemming van een gebied niet structureel belemmert
Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering
In 2010 is een intensieve samenwerking tussen waterschap Velt en Vecht en alle betrokken
gemeenten in het werkgebied van het waterschap (waaronder de gemeente Hardenberg) gestart.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
32
Deze samenwerking moet leiden tot het verminderen van kosten, het verbeteren van de kwaliteit,
het verkleinen van de kwetsbaarheid en het verhogen van de duurzaamheid.
De eerste resultaten zijn inmiddels bereikt. De verwachting is dat dit op termijn zal leiden tot een
totale vermindering van uitgaven van € 2 miljoen voor de gezamenlijke partners.
Baten riool en water
Doel hiervan is het heffen van rioolheffing om opbrengst te genereren als dekking voor de kosten van
inzameling en verwerking van afvalwater en hemelwater en het beperken van nadelige gevolgen
voor de grondwaterstand.
Tijdens het opstellen van de begroting 2013 werd er in de crisisupdate grondbedrijf vanuit gegaan
dat door activering van rioleringswerken € 500.000 aan kapitaallasten kon worden doorberekend in
de rioolheffing. Hierdoor is het rioolrecht met € 25 per aansluiting verhoogd van € 218 (2012) naar
€ 243 (2013). Nu de definitieve cijfers van de activeringsslag bekend zijn blijkt dat € 173.000 niet in
het rioolrecht kan worden doorberekend. Voor 2013 wordt het teveel in rekening gebrachte
rioolrecht (€ 8 per aansluiting) in de (egalisatie)reserve gestort.
Risico’s
Baten riool en water
De rioolheffing bedrijven is gebaseerd op de heffingsgrondslag waterverbruik. Door
bestandsuitwisseling met Vitens worden bedrijven die meer dan 500 m3 water hebben afgenomen
aangeslagen op grond van het verbruik. Een lager waterverbruik leidt automatisch tot een lagere
opbrengst. De leegstand van bedrijfspanden raakt hiermee niet alleen de opbrengst van OZB
gebruikers, maar ook de rioolheffing bedrijven.
Bezuinigingen
In het kader van de bezuinigingsvoorstellen zijn maatregelen voorgesteld die effect hebben op
‘Riolering en gemalen’:
de kosten voor het straatreinigen worden voor 50% (€ 150.000) toegerekend aan de rioolheffing;
het BTW-percentage waarmee gerekend wordt, stijgt met 2% tot 21%;
de afschrijvingstermijn van riolen wordt verlengd naar 80 jaar.
Door de BTW in het rioolrecht (€ 135.000 in 2014) op te nemen en de afschrijvingsduur van de
investeringen te verlengen, moeten besparingen gerealiseerd worden tot in totaal:
2014 € 480.000
2015 € 930.000
2016 € 995.000
2017 € 995.000
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
33
Opsomming lasten en baten programmalijn Wonen
Wonen
Lasten
Baten
Saldo
Bedragen x € 1.000
REKENING BEGROTING
MEERJARENBEGROTING
2012
2013
2014
2015
2016
2017
57.131
28.963
27.602
27.629
27.275
27.309
43.378
26.753
24.630
25.500
25.808
25.855
13.753
2.210
2.972
2.129
1.467
1.454
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
34
Kwetsbare groepen
Het bevorderen van zelfredzaamheid en afhankelijkheid verminderen is de beste manier om
kwetsbare groepen te helpen. Indien mensen niet voor zichzelf kunnen zorgen, moet de gemeente
(tijdelijk) een vangnetfunctie vervullen en ondersteuning bieden bij het weer zelfredzaam worden.
De gemeente Hardenberg wil de kwaliteiten van de burgers en samenleving benutten en
versterken. We gaan uit van een betrokken samenleving en zijn daarin een betrokken overheid.
Mensen zorgen in eerste instantie voor zichzelf en elkaar, pas als dat niet mogelijk is, worden
maatregelen getroffen. De gemeente Hardenberg heeft een aantal uitgangspunten opgesteld die
gelden voor het totale sociale domein: meer burger, minder overheid, meer buurt/wijk, minder
centraal, meer preventief, minder curatief, meer integraal, minder versnipperd en meer collectief,
minder individueel. De Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) is een belangrijk wettelijk
kader voor het gemeentelijk beleid.
Vooraf: Transities Sociaal Domein
De komende jaren vinden binnen het Sociaal Domein grote veranderingen plaats. Veranderingen die
te maken hebben met de komende drie decentralisaties, te weten:
- Jeugdzorg: de gemeente wordt verantwoordelijk voor alle jeugdhulp;
- Participatiewet: deze wet voegt de Wwb, de Wsw en een deel van de Wajong samen;
- Awbz: vanuit de Awbz worden Begeleiding en Persoonlijke verzorging overgeheveld naar de
Wmo.
Ieder onderdeel van deze decentralisaties kent zijn eigen dynamiek en processtappen. Aan de andere
kant is er ook een samenhang tussen deze decentralisaties. De overheveling van taken zal per 2015
plaatsvinden. De drie decentralisaties vragen om regionale samenwerking en afstemming. In het
voorjaar heeft het kabinet en de VNG ons opgeroepen om op dit onderdeel de samenwerking te
versterken. Voornamelijk zullen we het beleid en uitvoering samen met gemeente Ommen
oppakken. Hiervoor is een programma- en projectorganisatie van start gegaan.
Leidende uitgangspunten voor het sociaal domein zullen zijn:
meer burger; minder overheid
meer buurt/wijk; minder centraal
meer preventief; minder curatief
meer integraal; minder versnipperd
meer collectief; minder individueel
Naast maatschappelijke effecten zullen er ook financiële effecten zijn. Gemeenten krijgen – naast de
kortingen op de algemene uitkering uit het Gemeentefonds – te maken forse efficiencykortingen bij
het overnemen van diverse rijkstaken. De kortingen bij de overhevelingen van AWBZ-taken naar de
WMO, de jeugdzorg en het beperken van de huishoudelijke hulp liggen tussen de 15 % en 40 %. In
financiële zin gaan wij – net als andere gemeenten – in beginsel uit van een budgettair neutrale
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
35
overheveling. Het zal geen toelichting behoeven dat hier een grote spanning ontstaat tussen de
financiële mogelijkheden van de gemeente en een verantwoorde dienstverlening aan onze inwoners.
Gemeenten krijgen ook te maken met kortingen op specifieke uitkeringen, waaronder de korting op
het Participatiebudget. Door deze korting worden de mogelijkheden tot instroom in de
Participatiewet beperkt en zullen gemeenten zich meer moeten richten op het handhaven van regels,
het opleggen en innen van vorderingen en het bevorderen van de uitstroom naar regulier werk.
Ambities
1. Meer jongeren hebben een startkwalificatie, waaronder een HAVO-diploma. Onderliggend hierbij is
de doelstelling dat het gemiddelde opleidingsniveau in de gemeente Hardenberg geleidelijk
omhoog gaat.
2. De arbeidsparticipatie gaat omhoog.
We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar arbeid.
3. Bevorderen van gezonde leefstijlen
- meer inactieve mensen komen in beweging
4. Bevorderen van gezonde leefstijlen
- minder problematisch middelengebruik en minder psychosociale problematiek
5. Bevorderen van gezonde leefstijlen
- Geweld gericht op kinderen, vrouwen en mannen zal vaker stoppen
6. Mensen kunnen zelfstandig maatschappelijk functioneren. De deelname van kwetsbare personen
aan activiteiten op het terrein van sport, cultuur, welzijn en politiek neemt toe.
7. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning
- mensen kunnen zo lang mogelijk zelfstandig wonen.
8. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning
- mantelzorgers kunnen zorg verlenen zonder dat dit schade toebrengt aan zichzelf, betaald werk
of hun maatschappelijke participatie. Mantelzorgers blijven zelfredzaam.
9. Uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning
- het aantal vrijwilligers en de uren vrijwilligerswerk blijven gelijk
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
36
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Volksgezondheid
Trends en ontwikkelingen
Het kabinet is voornemens om per 1 januari 2015 alle taken op het gebied van jeugdzorg (de
jeugdgezondheidszorg,
provinciale
jeugdzorg,
gesloten
jeugdzorg,
jeugdreclassering,
jeugdbescherming en licht verstandelijk gehandicapte jeugd) onder te brengen bij de gemeente.
Hiertoe is de Jeugdwet opgesteld. De decentralisatie gaat gepaard met een bezuiniging. Ons doel is
deze taken te integreren in het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). In 2014 zullen we ons zowel
lokaal als in regionaal verband voorbereiden op deze nieuwe taak. Daarvoor stellen we begin 2014
een Implementatieplan op.
Ook de ontwikkeling van het zogenaamd Passend Onderwijs is van invloed op de decentralisatie
Jeugdzorg. In deze decentralisatie wordt nauw samengewerkt met de regiogemeenten. Zie voor een
nadere toelichting ook de tekst onder trends en ontwikkelingen bij paragraaf onderwijs (programma
Voorzieningen).
De informatie over en hulp bij het opvoeden en opgroeien van kinderen moet laagdrempelig
aanwezig zijn voor de kinderen/jongeren, hun ouders en professionals. Hiervoor ontwikkelen we het
Centrum voor Jeugd en Gezin door, met als uitgangspunt de visie Transformatie Jeugdzorg (inzet
eigen kracht, de hulp in de directe leefomgeving van het gezin en een integrale benadering).
De signalering van zorgen/problemen is zodanig georganiseerd, dat in een vroeg stadium hulp kan
worden gegeven. Hierbij uitgaande van de eigen kracht, de inzet van de hulp in de directe
leefomgeving van het gezin en een integrale benadering. We zoeken hierin nauwe samenwerking
met de voorschoolse voorzieningen / het onderwijs enerzijds en onder andere huisartsen anderzijds
om de integrale benadering te verbeteren.
Vanaf 1 april 2013 wordt de integrale Jeugdgezondheidszorg voor 0-19 jarigen door één organisatie
uitgevoerd (GGD). In 2014 voeren we een nieuwe manier van werken in (meer risicogericht) en
concentreren we het aantal consultatiebureaus. Verder voert de GGD het basistakenpakket uit
conform de Wet Publieke Gezondheid.
Nog in 2013 wordt het vierjarig Lokaal Gezondheidsbeleidsplan vastgesteld. Hierin worden de
prestaties/activiteiten voor 2014 opgenomen. Onderdeel van het lokaal gezondheidsbeleid is in ieder
geval:
Alcoholmatigingsbeleid
Vitaal Vechtdal
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
37
Voor uitvoering van het alcoholmatigingsbeleid is in 2014 nog incidenteel geld beschikbaar. In 2015
is geen geld meer beschikbaar voor uitvoering van dit beleid.
Onder de noemer ‘Vitaal Vechtdal’ worden vier programma’s nader uitgewerkt en geïmplementeerd.
Het gaat om de programma’s:
‘Vroeg er bij’; gericht op het bevorderen van een optimale start voor ouder en kind.
‘De vitale werknemer”; gericht op duurzame en stimulerende arbeidsparticipatie.
‘Langer Vitaal’ gericht op vroeg signalering bij ouderen.
‘Vitale gemeente’; gericht op verbetering vitaliteit van bewoners in de gemeente Hardenberg.
Om de ontwikkelingen te kunnen volgen wordt een Vitaliteitsmonitor uitgevoerd.
Voorstellen nieuw beleid
Het jaar 2014 zal vooral gebruikt worden ter voorbereiding op de eerder genoemde plannen van het
kabinet, zodat mensen die een beroep op ondersteuning in het kader van Jeugdhulp doen, deze
vanaf 1 januari 2015 op een adequate manier kunnen ontvangen. Uitganspunt is dat de transitie
budgettair neutraal wordt uitgevoerd. In 2013 wordt de nota lokaal gezondheidsbeleid vastgesteld.
Deze zal vanaf 2014 ten uitvoer gebracht worden.
Risico’s
De hierboven beschreven trends en ontwikkelingen gaan gepaard met forse bezuinigingen. De
bezuinigingen zijn zodanig fors dat zij een compleet andere inrichting van de betreffende zorg
noodzakelijk maken. Ook de wetgeving zal moeten worden aangepast. Momenteel is nog onduidelijk
welke beleidsvrijheid gemeenten krijgen. Er bestaan dan ook risico’s op het gebied van tijd (krijgen
we de nieuwe invulling van zorg tijdig geïmplementeerd terwijl de nieuwe wetgeving er nog niet is?)
als op het gebied van financiën (in hoeverre zijn de door het Rijk opgelegde bezuinigingen reëel?).
Bezuinigingen
Voor het project alcoholmatiging ‘fris over drank’ zijn na 2014 geen middelen meer beschikbaar. De
tijdelijke financiering vanuit gemeentebegroting en de subsidie vanuit het project gezonde slagkracht
loopt dan af.
Het budget lokaal gezondheidsbeleid wordt met € 7.500 bezuinigd (“Toekomst tegemoet”). Hierdoor
is er niet voldoende geld beschikbaar voor het uitvoeren van de vitaliteitsmonitor als onderdeel van
het project ‘vitale gemeente’. Momenteel is een nota Lokaal gezondheidsbeleid in voorbereiding. De
bezuinigingsopdracht wordt hierin meegenomen. Wanneer deze middelen bezuinigd worden is er
naast de uitvoering van bestaand lokaal beleid (subs. Stichting Hartveilig en huisartsentelefoon) geen
ruimte meer voor uitvoering nieuw beleid.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
38
(wet) Maatschappelijke Ondersteuning
Trends en ontwikkelingen
Volgens het regeerakkoord Rutte II gaan de AWBZ-functies Begeleiding en Persoonlijke Verzorging
per 1 januari 2015 over naar de gemeenten/Wmo. Het betreft de extramurale AWBZ-functie
“Begeleiding” die naar de gemeenten wordt overgeheveld. Dit is inclusief het vervoer dat aan de
begeleidingsactiviteiten is verbonden. Daarnaast is het Kabinet voornemens ook de AWBZ-functie
Persoonlijke Verzorging naar de gemeenten te decentraliseren. De plannen gaan gepaard met een
bezuiniging van 15% van het budget.
De maatregelen hebben tot gevolg dat een grote groep mensen (ook die met een grote zorgvraag)
thuis blijven wonen en daar hun extramurale zorg moet ontvangen. Het proces van “scheiden van
wonen en zorg” wordt hiermee versneld doorgevoerd. Dit zal leiden tot een groter beroep op
gemeentelijke voorzieningen op terreinen van welzijn, gezondheid en wonen.
Voor de uitvoering van de Wmo hebben we de volgende doelstellingen:
1. bevorderen van de zelfredzaamheid
2. stimuleren van de maatschappelijke inzet
3. bevorderen van participatie
4. bevorderen van sociale samenhang
5. bieden van een vangnet
Voor de Wmo zijn een aantal prestatievelden geformuleerd waarbinnen deze doelstellingen moeten
worden gehaald. Hieronder noemen we de belangrijkste ontwikkelingen in 2014 per prestatieveld.
Prestatieveld 1: Sociale samenhang en leefbaarheid
Ontwikkelen wijkgericht werken.
Prestatieveld 4: Ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers
Naast de reguliere mantelzorgondersteuning door Carinova de uitvoering van de projecten
“mantelzorgers binnenboord” en “scholenproject”.
Jaarlijkse waardering vrijwilligers.
Prestatieveld 5: Bevorderen participatie en zelfredzaamheid.
Prestatieveld 6: Verlenen individuele voorzieningen
De gemeenteraad heeft in september 2013 de “gekantelde” Wmo-verordening vastgesteld. Op basis
van deze verordening wordt vraaggericht in plaats van aanbodgericht gekeken naar de problemen.
Daarbij gaan algemene voorzieningen voor individuele voorzieningen. Op de functie Hulp bij het
huishouden is het kabinet voornemens per 1-1-2015 een bezuiniging van 40% door te voeren.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
39
Cliënten kunnen geen “recht op” meer claimen, maar er dient individueel gekeken te worden welke
beperkingen gecompenseerd moeten worden en wat de cliënt hier zelf aan kan bijdragen. Het
compensatiebeginsel is juridisch nog niet uitgekristalliseerd.
Voorstellen nieuw beleid
Het jaar 2014 zal vooral gebruikt worden ter voorbereiding van de eerder genoemde plannen van het
kabinet. Er zal nieuw beleid ontwikkeld en vastgesteld worden m.b.t. de nieuwe taken die op de
gemeente af komen (begeleiding en persoonlijke verzorging) en de uitvoering van Hulp bij het
huishouden. Dit beleid gaan we implementeren zodat mensen die een beroep op ondersteuning
doen, deze vanaf 1 januari 2015 op een adequate manier kunnen ontvangen. Uitganspunt is hierbij
dat de (nieuwe) taken budgettair neutraal worden uitgevoerd.
Risico’s
De risico’s voor de Wmo zijn gelijk aan de eerder beschreven risico’s bij Volksgezondheid.
Bezuinigingen
Door meer zelf te doen kan worden bespaard. Het verder door ontwikkelen en uitrollen van de
kanteling betekent een afname van het aantal aanvragen en levert daarmee een besparing op van
€ 26.250 (“Tegen de stroom in”). De invoering van wijkgericht werken moet leiden tot minder
aanvragen. Wmo-consulenten werken momenteel al grotendeels op basis van eigen indicaties. Er
wordt ingezet op het vergroten van deze competentie.
Jeugd
Trends en ontwikkelingen
De ontwikkeling transitie jeugdzorg is reeds hiervoor beschreven (inleiding kwetsbare groepen) en
onder de paragraaf Volksgezondheid.
De rijksoverheid bepaalt een standpunt over de verantwoordelijkheidsverdeling tussen gemeente en
rijk voor wat betreft een voorschools aanbod aan kinderen van 2,5 tot 4 jaar. Ons doel is een
deelname van alle kinderen van 2,5 tot 4 jaar aan een ontwikkelingsgericht programma in de
voorschoolse periode. Middels het raadsbesluit “Harmonisatie peuterspeelzalen en kinderopvang
2013” wordt subsidie verstrekt voor kinderen van ouders die geen recht hebben op
kinderopvangtoeslag zodat alle kinderen van 2,5 tot 4 jaar een ontwikkelingsgericht programma in de
voorschoolse periode kunnen volgen.
Kinderopvangvoorzieningen moeten veilig zijn en van voldoende kwaliteit. De trend dat er steeds
meer en hogere eisen worden gesteld aan kinderopvangvoorzieningen zet nog steeds door. Dit heeft
als gevolg dat op de toezicht- en handhavingstaak van de gemeente op het gebied van kinderopvang
en peuterspeelzaalwerk ook een groter beroep wordt gedaan.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
40
Risico’s
In het kader van de harmonisatie kan de daadwerkelijke ouderbijdrage als gevolg van de
economische crisis lager uitvallen dan geraamd.
Werk en Inkomen
Trends en ontwikkelingen
Twee typen trends en ontwikkelingen zijn relevant om te vermelden.
Zo worden de effecten van de langdurige economische crisis op lokaal niveau steeds pregnanter
voelbaar. De afgelopen twee jaren is de werkloosheid flink opgelopen, onder andere doordat veel
banen zijn verdwenen. Dit leidt ertoe dat steeds meer inwoners een beroep moeten doen op
gemeentelijke voorzieningen, zoals een uitkering voor levensonderhoud, bijzondere bijstand en/of
schuldhulpverlening.
Daarnaast zijn de financiële en wettelijke kaders die het Rijk stelt in beweging. Op 1 januari 2015 zal
de Participatiewet worden ingevoerd, waarmee de Wsw wordt afgeschaft en de instroom in de
Wajong sterkt wordt beperkt. Inwoners die voorheen een beroep deden op deze regelingen, worden
vanaf 1 januari 2015 de verantwoordelijkheid van gemeenten. Echter, het Rijk voert tegelijkertijd
zogenaamde efficiencykortingen door op de budgetten voor re-integratie en ondersteuning van
werkzoekenden en arbeidsgehandicapte personen.
Door deze twee ontwikkelingen wordt de druk op het domein werk en inkomen opgevoerd. Het
college probeert de druk te beperken door tijdig en proactief beleid te ontwikkelen en de uitvoering
van de Participatiewet toekomstbestendig vorm te geven.
De arbeidsparticipatie gaat omhoog. We versterken de koppeling van aanbod en vraag naar
arbeid.
Die inwoners die geen beroep kunnen doen op een andere uitkering en / of inkomen, een WWBof Bbz-uitkering (bijstandsbesluit zelfstandigen) verstrekken voor de tijd dat dit noodzakelijk is
Maatschappelijke participatie van mensen die leven van een minimuminkomen.
De gemeente Hardenberg ontvangt naar verwachting in 2014 circa € 10.445.000 voor het
verstrekken van uitkeringen in het kader van de Wwb, IOAW/Z en Bbz. Mocht dit budget
onvoldoende zijn, dan kan de gemeente Hardenberg – onder voorwaarden – een beroep doen op
een Incidenteel Aanvullende Uitkering (IAU). Overigens is een tekort van 10% voor eigen risico van de
gemeente.
De autonome toename van het bijstandsbestand, veroorzaakt door de groeiende werkloosheid die
ook voor 2014 wordt geprognosticeerd, is hoger dan de verwachte toename van de verwachte
rijksbijdrage voor het verstrekken van uitkeringen. Daarom wordt € 650.000 uit algemene middelen
extra beschikbaar gesteld voor de jaren 2014 en 2015 om verwachte tekorten – die voor rekening
van de gemeente komen – te dekken. Dit is aanvullend op de structurele risico-buffer à € 360.000.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
41
Hiermee is eveneens een groot deel van het eigen risico van 10% afgedekt. Voor de jaren 2016 en
verder zal eerst het effect van de decentralisaties worden afgewacht.
Voor de re-integratie en begeleiding van inwoners met een bijstandsuitkering is in 2014 een
rijksbijdrage beschikbaar van € 1.077.000 (Werkdeel).
Vanwege de verplichte winkelnering bij een ROC zal het onderdeel educatie in overeenstemming met
Deltion in 2014 worden ingezet voor de bestrijding van laaggeletterdheid en andere activiteiten
binnen het kader van de Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB). In totaal zal in 2014 € 195.000
beschikbaar zijn.
Voor de Wsw wijzigen de financiële kaders in 2014 vrijwel niet. Vanwege de invoering van de
Participatiewet per 1 januari 2015 ligt de rijksbijdrage voor 2014 naar verwachting op het niveau van
2013. De kosten binnen de Wsw zullen in 2014 naar verwachting niet noemenswaardig afwijken van
2013.
In het kader van armoedebestrijding en groei van het beroep op schuldhulpverlening wordt het
budget in 2014 incidenteel met € 30.000 verhoogd van € 490.000 naar € 520.000. In 2014 moet
worden bezien of de stijging van de kosten structureel van aard is.
Het budget voor bijzondere bijstand en minimabeleid wordt – gezien de tekorten van de afgelopen
jaren en de toename van het beroep op deze regelingen – met structureel € 50.000 verhoogd.
Via het Dienstenbedrijf zetten we volop in op activering en re-integratie van uitkeringsgerechtigden
en tevens speelt fraudebestrijding en handhaving een steeds groter wordende rol in de uitvoering
van bijstandsregelingen:
1. Actieve benadering van werkgevers
2. Ondersteuning van werkzoekenden met kansen op de arbeidsmarkt
3. Begeleiding van werkzoekenden met geringe kansen op de arbeidsmarkt
4. Stimuleren van maatschappelijk participatie door educatie en sociale activering
5. Inzet op handhaving en fraudebestrijding, zodat oneigenlijk gebruik van inkomensvoorzieningen
wordt bestreden
6. Conform de uitgangspunten van het armoedebeleid (najaar 2013 besluitvorming) inwoners met
een laag inkomen stimuleren maatschappelijk te participeren
7. Conform de uitgangspunten van het armoedebeleid, inzetten op het voorkomen en bestrijden
van problematische schulden
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
42
Voorstellen nieuw beleid
De centrale thema’s voor werk en inkomen in 2014 zijn:
Een efficiënte uitvoering van de Wsw;
Het terugdringen van de uitgaven in het kader van de Wwb, IOAW/Z en Bbz (Inkomensdeel);
Het operationaliseren van nieuw beleid in het kader van armoedebestrijding en schulden
(minimabeleid).
Een efficiënte uitvoering van de Wsw
In 2014 wordt gestuurd op een efficiënte uitvoering van de Wsw door in te zetten op het begeleiden
van sociale werkplaats-medewerkers naar reguliere werkgevers, de instroom in de Wsw te
minimaliseren door geen nieuwe vaste dienstverbanden aan te gaan en te zoeken naar
synergievoordelen rondom de werkgeversbenadering en het uitvoeren van werkzaamheden in de
openbare ruimte. Bij het realiseren van deze maatregelen wordt samengewerkt met Larcom en het
Arbeidstrainingcentrum (ATC).
Terugdringen van uitgaven (Inkomensdeel)
Cruciale activiteiten voor het beperken van de uitgaven zijn: instroombeperking door een strenge
toetsing ‘aan de poort’, uitstroombevordering via het Dienstenbedrijf, intensivering van handhaving
én terugvordering van onterecht verstrekte bijstand.
Armoedebestrijding en schulden (minimabeleid)
Armoedebestrijding en schuldhulpverlening zullen in 2014 doorontwikkeld worden, zodat de
activiteiten in lijn liggen met het beleidsplan armoedebestrijding waarover in het najaar 2013
besluitvorming plaats heeft gevonden.
Risico’s
10% Eigen risico op budget BUIG: wanneer de gemeente geconfronteerd wordt met tekorten op
het budget BUIG dan komen deze in principe voor eigen rekening. Mocht het tekortpercentage
boven 10% van het budget uitkomen, dan kan de gemeenten een aanvraag in het kader van een
incidenteel aanvullende uitkering (IAU) indienen.
Eigen risico op het innen van vorderingen in het kader van de Bbz2004: Sinds 1 januari 2013
heeft het Rijk de financieringssystematiek bedrijfskapitaal gewijzigd. Het Rijk hanteert
normbedragen voor de hoogte van de ontvangsten uit het innen van vorderingen in het kader
van de Bbz2004. Gemeenten die onder het normbedrag blijven, dienen dit tekort uit eigen
middelen aan te vullen. Overschotten mogen gemeenten houden.
De kosten voor de Wsw overstijgen de rijksbijdrage. Het tekort wordt gedekt uit de algemene
middelen. De invloed op de kosten van de Wsw zijn echter beperkt, doordat ontwikkeling van
lonen en werkgeverslasten afhankelijk zijn van landelijke wet- en regelgeving waarop de
gemeente geen invloed heeft.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
43
De gemeente is nog verantwoordelijk voor het uitvoeren van trajecten inburgering die voor 1
januari 2013 zijn gestart. Vanaf 1 januari 2014 ontvangt de gemeente echter geen bijdrage meer
voor deze trajecten. In 2013 is hiervoor al een voorziening getroffen.
Bezuinigingen
In 2017 zal een bezuiniging moeten zijn gerealiseerd van € 150.000 op de Wsw (“Tegen de stroom
in”). De komende jaren zal deze taakstellende bezuiniging nader worden uitgewerkt en doorgevoerd.
Sociaal culturele voorzieningen
Trends en ontwikkelingen
De gemeente heeft besloten voor twee jaar iemand aan te stellen die de besturen van wijkcentra,
dorpshuizen en multifunctionele centra indien nodig zal adviseren.
Het gebouw van het MFC Dedemsvaart wordt eind 2013 opgeleverd, waarna de inrichting van het
pand volgt. Rond februari/maart 2014 zal de voorziening daadwerkelijk in gebruik worden genomen.
De exploitatie en beheer van het nieuwe MFC komt, na oplevering, in handen van de opgerichte
stichting. Inmiddels is het stichtingsbestuur actief in de voorbereiding van deze voorziening. De vaste
participanten worden gevormd door de Bibliotheek, Welzijnswerk de Stuw, het KCC
(Klantcontactcentrum) van de gemeente Hardenberg, de politie en Stichting Huurdersbelangen.
Daarnaast zal een grote groep structureel (en ook incidenteel) gebruik gaan maken van het MFC met
diverse ruimten voor allerlei doeleinden, variërend van zakelijk tot feestelijk en culturele en
maatschappelijke activiteiten tot een uitvaart.
Opsomming lasten en baten programmalijn Kwetsbare groepen
Kwetsbare groepen
Lasten
Baten
Saldo
INCIDENTELE LASTEN
BUIG
Schuldhulpverlening
Ondernemersplan 0-4 jarigen
Bedragen x € 1.000
REKENING BEGROTING
2012
2013
2014
46.807
45.063
44.378
26.560
23.904
23.004
20.247
21.159
21.374
Programmabegroting Hardenberg 2014
650
30
27
2014-09-24
MEERJARENBEGROTING
2015
2016
2017
43.461
43.324
43.238
22.142
22.146
22.149
21.319
21.178
21.089
650
44
Veiligheid en openbare ruimte
100% veiligheid kan de gemeente niet garanderen verantwoordelijkheid voor veiligheid ligt ook bij
de samenleving, zowel burgers als het bedrijfsleven. In het snijvlak van de behoefte aan veiligheid
en bescherming van veiligheid, onder meer dor toezicht en handhaving, zet de gemeente in op
preventie en repressie en op stimulering van d e eigen verantwoordelijkheid en zelfwerkzaamheid
van de samenleving.
Ambities
1. De fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, zijn schoon, heel en veilig.
Betrokken organisaties signaleren vroegtijdig overlastsituaties in buurten en wijken, zodat
oplopende problemen kunnen worden voorkomen. Het gevoel van burgers ten aanzien van
veiligheid in een wijk blijft op het huidige niveau.
2. Het toezicht in de openbare ruimte komt in goede afstemming tussen gemeente, politie en
stadswachtorganisatie tot stand.
3. De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene
aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners.
Daarom kunnen inwoners 5 % van de groenvoorzieningen in de woonwijken van de gemeente
overnemen.
4. De verkeersveiligheid verbetert, waarbij het aantal slachtoffers met lichamelijk letsel op
gemeentelijke wegen de komende vijf jaar daalt.
5. Instellingen en inwoners ondervinden 5% minder administratieve lastendruk van de gemeentelijke
regelgeving en de regelgeving die de gemeente uitvoert.
6. Er vinden minder overtredingen van regelgeving plaats door actieve communicatie en gerichte
controles.
Het huidige kwaliteitsniveau op het gebied van milieu blijft gelijk. Bevolking en planontwikkelaars
kennen door preventie een grotere verantwoordelijkheid voor de fysieke veiligheid.
Deze ambities realiseren we op de volgende wijze.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
45
Integrale Veiligheid
Trends en ontwikkelingen
Veiligheid vraagt betrokkenheid en inzet van meerdere partijen: gemeente, politie, justitie en
brandweer, inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Enkele belangrijke
veiligheidspartners hebben van doen met een ingrijpende organisatieontwikkeling: de vorming van
Brandweer IJsselland, de totstandkoming van het politieteam Vechtdal binnen de eenheid OostNederland, en de inrichting van het arrondissementsparket Oost-Nederland.
De gemeente kent ten aanzien van het thema veiligheid voornamelijk een regisserende rol. Ze brengt
(veiligheids)partners bij elkaar, stimuleert een goede samenwerking, en streeft eenduidige
prioriteitenstelling na. In hoofdlijnen wordt gestuurd op de aanpak van de gezamenlijk vastgestelde
beleidsspeerpunten en op het vergroten van de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van
burgers en bedrijfsleven. Het veiligheidsbeleid van de gemeente kent de volgende speerpunten: 1.
woninginbraak, 2. jeugdoverlast, 3. woonoverlast, 4. veilig uitgaan en 5. verkeersveiligheid. Deze
prioriteiten worden jaarlijks vastgesteld in de gemeentelijke Integrale Veiligheidsaanpak. Naast inzet
op deze thema’s, dient waar mogelijk ingespeeld te worden op actuele ontwikkelingen en voorvallen.
Crisisbeheersing (rampenbestrijding) wordt zoveel mogelijk in regionaal verband vorm gegeven. Het
team Bevolkingszorg, cluster Ommen-Hardenberg, draagt daarbij zorg voor de uitvoerende
gemeentelijke taken. Er is sprake van een verdere doorontwikkeling van dit team. Met een slanker en
meer getraind team, wordt meer efficiëntie en professionaliteit nagestreefd. In de uitvoering zal
daarnaast meer dan voorheen gebruik worden gemaakt van lokale medewerkers, zelfredzaamheid
van burgers, en inzet van gespecialiseerde bedrijven en instanties.
TVH (Toezichthouders Veiligheid gemeente Hardenberg)
Om de gemeente zo veel mogelijk veilig te krijgen en te houden zetten we in op preventie,
handhaving en stimulering van de eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast komt het toezicht in de
openbare ruimte in afstemming met de gemeente, de boa-organisatie TVH en de politie tot stand.
Met ingang van 1 januari 2014 gaat TVH de parkeercontroletaken in het centrum van Hardenberg van
P1 overnemen. Voor de uitvoering van deze taken is intern formatie geworven, gescreend en
opgeleid. De taken worden op basis van een interne dienstverleningsoverkomst uitgevoerd. Hierin is
kwantitatief en kwalitatief vastgelegd waaraan het parkeertoezicht moet voldoen.
Handhaving
Het uitvoeren van de toezichthoudende- en handhavende taken van de fysieke omgeving is niet
alleen gericht op het controleren van regelgeving, maar ook om mensen te stimuleren om zich aan
de regels te houden. Dit betekent ook het actief informeren over het hoe en waarom van de regels.
De regels die de gemeente Hardenberg controleert zijn bedoeld om de fysieke omgeving van de
gemeente veilig en leefbaar te houden.
De programmering voor 2014 is opgenomen in het Handhaving UitvoeringsPlan 2014 (HUP 2014).
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
46
NetwerkRUD IJsselland
Belangrijk is dat we de kwaliteit van vergunningverlening en handhaving structureel waarborgen.
Door deel te nemen aan de NetwerkRUD IJsselland kunnen we de kwaliteit structureel verbeteren.
Binnen de nieuwe wetgeving mogen alleen gekwalificeerde medewerkers de handhavende en
vergunningverlenende taken uitvoeren. Voor zover de eigen medewerkers gekwalificeerd zijn, blijven
zij deze taken uitvoeren. Indien zij dit niet zijn, is de gemeente verplicht deze taken van de RUD af te
nemen. Dat betekent toename van de kosten, maar daar staat tegenover dat de gekwalificeerde
medewerkers van de gemeente/BOH ook ingezet kunnen worden voor activiteiten van andere
gemeenten. In dat geval ontvangt de gemeente/BOH daarvoor een vergoeding. Op dit moment is
niet te voorzien of dit tot een positief of een negatief resultaat zal leiden.
De operationele kosten voor deelname aan het NetwerkRUD zijn € 60.000 op jaarbasis. Deze kosten
bestaan uit structurele kosten voor de informatie-, coördinatie- en sturingseenheid (ICS).
Drank- en Horecawet
In 2013 is het toezicht op de Drank- en Horecawet van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit
(NVWA) naar de gemeenten toegekomen. In dit jaar is het ambitieniveau en de prioriteiten
vastgesteld in het Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) en zijn tevens de medewerkers
opgeleid.
Het toezicht op de Drank- en Horecawet richt zich op locaties waar alcohol tegen betaling wordt
verstrekt. Ons programma richt zich op vergunningplichtige locaties, zoals cafetaria’s, (eet)cafés,
discotheken, buurthuizen, sportkantines en slijterijen en niet vergunningplichtige locaties zoals:
evenementen. Het ambitieniveau waarvoor is gekozen is het niveau dat hiervoor door de NVWA
werd gehanteerd.
Het DHW-toezicht kan ingedeeld worden in twee soorten controles; de basiscontrole en de
leeftijdsgrenzencontrole.
 De basiscontrole vindt plaats bij bedrijven die alcohol mogen verkopen met of zonder DHWvergunning. De controle richt zich op de vergunningenbepalingen of het
alcoholverkoopverbod.
 De leeftijdsgrenzencontrole wordt uitgevoerd bij zogenaamde hotspots; locaties waar veel
jongeren komen en alcohol proberen te kopen. Voorbeelden hiervan zijn: discotheken,
supermarkten en slijterijen. Deze controle richt zich op de naleving van de geldende
leeftijdsgrenzen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
47
Begraafplaatsen
Trends en ontwikkelingen
Het doel is dat de gemeentelijke begraafplaatsen voldoende gelegenheid bieden tot begraven en
gedenken in een rustige en goed verzorgde omgeving. Daarbij is het streven dat de gehanteerde
tarieven 100% kostendekkend zijn. Dat doen we op basis van de volgende activiteiten:
Uitgeven van graven en uitvoeren van begravingen conform de Beheersverordening.
Uitvoeren van reguliere onderhoudsmaatregelen zoals onkruidbeheersing, gras maaien en hagen
knippen.
Jaarlijks indexeren van de tarieven.
De verwachting is dat de laatste resterende graven op begraafplaats De Mulderij in 2014 zullen zijn
uitgegeven. Men is dan definitief aangewezen op begraafplaats Achterveld, waar in 2012 door
middel van ruiming ruimte is ontstaan.
Risico’s
De financiële dekking steunt in hoofdzaak op de jaarlijkse cash-flow van begraafrechten. De
begraafrechten zijn afhankelijk van het aantal uitgegeven graven en uitgevoerde begravingen en
worden geraamd op basis van een jaarlijks gemiddelde. Toch kunnen deze aantallen sterk
fluctueren. Wanneer zich een significante afname voordoet van het aantal begravingen
(bijvoorbeeld als blijkt dat men onder invloed van de recessie vaker kiest voor een - goedkopere crematie) leidt dat onvermijdelijk tot minder inkomsten.
De taakstellende bezuiniging ingaande 2015 op het onderhoud zou de komende jaren kunnen
leiden tot een enigszins lager kwaliteitsniveau.
Bezuinigingen
Middels vaststelling van het raadsbesluit “Tegen de stroom in” van 2 juli 2013 heeft de raad bepaald
dat ingaande 2015 op onderhoud begraafplaatsen de volgende besparingen gerealiseerd moeten
worden:
2015 € 30.000
2016 € 60.000
2017 € 100.000
Beheer wegen en voorzieningen in de openbare ruimte
Trends en ontwikkelingen
Door veranderend fietsgebruik is er sprake van een ontwikkeling in de verkeersveiligheid van
fietsers. De verschillen in snelheden tussen fietsers onderling nemen toe doordat wielrennen en
het gebruik van de elektrische fiets steeds populairder worden. Bovendien leidt de elektrische
fiets tot meer fietskilometers per fietser, wat weer leidt tot meer fietsers op de weg.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
48
De provincie Overijssel herijkt momenteel haar beleid op het gebied van openbaar vervoer (OV).
Aanleiding van de herijking is een significant exploitatietekort op het OV. Dit wordt veroorzaakt
door onder andere duurdere concessies en lagere bijdragen van de rijksoverheid.
Bereikbaarheid
Om de bereikbaarheid van de gemeente Hardenberg te vergroten optimaliseren we de regionale
stroomwegen N34, N340 en N377 en de fietsverbindingen tussen kernen, woonwijken en
voorzieningen.
Openbaar vervoer
Om een goed en aantrekkelijk openbaar vervoersysteem aan te bieden, willen we de volgende acties
in 2014 realiseren:
Faciliteren van de OV-reiziger: zorgen voor voldoende fietsstallingen en gratis parkeerplaatsen bij
de treinstations in de gemeente.
Realiseren van een snelle treinverbinding op het traject Hardenberg-Almelo.
In stand houden van het buurtbusnetwerk.
Optimaliseren visgraatmodel: buslijndiensten sluiten goed aan op treindiensten.
Borgen van een snelle treinverbinding op het traject Zwolle-Emmen.
Verkeersveiligheid
De acties voor 2014 om de verkeersveiligheid te verhogen zijn:
Optimaliseren van verblijfsgebieden (30- en 60-kilometerzones).
Inzetten op gedragsbeïnvloeding en verkeerseducatie.
Verbeteren school-thuisroutes.
Verbeteren verkeersveiligheid voor fietsers.
Duurzaam veilig inrichten van de stroomwegen N34 en N377.
Duurzaam veiliger inrichten van de Rijksstroomweg N36.
Beheer en onderhoud
Het doel is om de veiligheid van weggebruik door een duurzaam beheer van wegen te kunnen
garanderen door:
Preventief en curatief gladheid bestrijden en sneeuwruimen.
Uitvoeren van visuele inspecties en wegenschouw.
Continueren van het beheer en onderhoud van verkeersregelinstallaties.
Groot onderhoud van wegen op basis van het meerjarenprogramma 2014/2016.
Gefaseerd uitvoeren van het vervangingsplan voor openbare verlichting volgens drie sporen:
kwalitatief toereikend onderhoud, nieuwe installaties energiezuinig, innovatief vervangen en
soms verwijderen van openbare verlichting.
Uitvoeren straatreiniging op basis van een veegschema.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
49
De ontwikkelingen die hierbij van invloed zijn, zijn
Door teruglopende financiën en een blijvende vraag naar onderhoud moet in de komende jaren
een heroriëntatie plaatsvinden op het te voeren onderhoudsbeleid.
Door innovatief aan te besteden worden steeds vaker en meer taken aan de ‘markt’ overgelaten.
Verbeteren van efficiëntie door ‘werk met werk’ te maken en door de samenwerking met overige
partners te intensiveren.
In de komende jaren wordt een uitbreiding van het areaal verwacht in verband met de upgrading
van een aantal provinciale wegen. Beheer en onderhoud van het onderliggend wegennet komen
voor rekening van de gemeente.
Intensivering van de samenwerking met overige Wegbeheerders.
Regionale aanpassing van de schakeltijden van openbare verlichting waardoor energie wordt
bespaard.
Parkeren
Om voldoende parkeerruimte op de juiste plaats en voor de juiste prijs voor alle doelgroepen te
bieden, willen we:
goed functionerend parkeersysteem exploiteren.
oneigenlijk gebruik van parkeerplaatsen voorkomen.
hoge parkeerdruk in woonwijken rondom het centrum van Hardenberg beperken.
parkeerdruk in andere kernen en woonbuurten monitoren.
De landelijke trend is dat het parkeren met de auto in stadscentra afneemt. Dit heeft meerdere
oorzaken:
het consumentenvertrouwen staat op een historisch dieptepunt;
consumenten geven minder geld uit;
aankopen worden steeds vaker via internet gedaan in plaats van in fysieke winkels.
Als gevolg van deze trend zien omliggende gemeenten een daling van parkeerinkomsten tot wel 15%
per jaar. Ook in Hardenberg is sprake van een afname van parkeerduur, maar de daling in
Hardenberg is met 2,2% per jaar niet zo groot als in omliggende gemeenten.
Een trend die nu echt doorzet is dat in Hardenberg steeds meer achter de slagboom wordt
geparkeerd. Dit is een gewenste ontwikkeling, want hierdoor staat er minder ’blik op straat’.
Het betalen van parkeergeld via de mobiele telefoon is in opkomst. Er zijn steeds meer aanbieders
actief op de markt. Dit geeft parkeerders een extra betaalmogelijkheid. De chipknip gaat verdwijnen
en kan per 1 januari 2015 helemaal niet meer gebruikt worden. Momenteel wordt onderzocht welke
betaalmogelijkheid een goede vervanger is voor de chipknip.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
50
Openbaar groen
Het doel is dat de fysieke openbare ruimte en de voorzieningen die zich daarin bevinden, schoon,
heel en veilig zijn. We doen daarvoor het volgende:
Uitvoeren van reguliere verzorgingsmaatregelen, zoals onkruidbeheersing, gras maaien en hagen
knippen, om het bestaande verzorgingsbeeld (centrum: A=hoog, overig: B=basis) te handhaven.
Uitvoeren van technische onderhoudsmaatregelen zoals snoeien en uitdunnen van bomen en
beplantingsvakken om het groen in een goede technische staat te houden.
Vervangen en renoveren van groen dat aan het einde van zijn technische levensduur is.
De gemeente geeft prioriteit aan structuurgroen en legt de verantwoordelijkheid voor het groene
aanzien van de directe woonomgeving bij de bewoners. Daarom kunnen inwoners
groenvoorzieningen in woonwijken van de gemeente overnemen.Gedacht wordt aan het op een
andere wijze inzetten van de WSW, waarbij in tegenstelling tot de afgelopen periode de
contractvorming met Larcom niet meer plaatsvindt op basis van een bestek, maar op basis van
beschikbaar budget. Capaciteit wordt ingehuurd, welke medewerkers rechtstreeks door de BOH
worden aangestuurd. Hiermee wordt verwacht een belangrijk efficiëntievoordeel te behalen. In 2013
is dit middels een pilot in de wijk Baalder beproefd. Deze laat goede resultaten zien.
Voorstellen nieuw beleid
Ombouw N34 tot duurzaam veilige stroomweg
De provincie Overijssel wil in 2015 de N34 ombouwen tot een duurzaam veilige stroomweg. Hiermee
wordt de bereikbaarheid van de gemeente Hardenberg vergroot en neemt de verkeersveiligheid flink
toe. In het ontwerp voor de ombouw is over het gehele traject rekening gehouden met wensen van
de gemeente Hardenberg inzake de verschillende aansluitingen en oversteken.
Investering
De totale investering van de ombouw N34 is geraamd op € 48 miljoen. De bijdrage van gemeente
Hardenberg is € 4,5 miljoen. Dit bedrag dient na gunning, gepland in 2015, te worden overgemaakt
naar de provincie Overijssel.
Duurzaam veiliger maken N377: kruispunt Balkbrug
De N377 tussen Lichtmis en Slagharen wordt in 2014 veiliger gemaakt. Gelijkvloerse oversteken
worden verwijderd, waardoor de verkeersveiligheid verbetert en de bereikbaarheid van diverse
kernen in de gemeente Hardenberg toeneemt.
In het centrum van Balkbrug wordt een flinke verbetering gerealiseerd door de aanleg van een
ongelijkvloerse aansluiting op de plek waar de N377 onder de Ommerweg/Meppelerweg doorgaat, in
plaats van een kruising met een verkeerslichtinstallatie.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
51
Investering
De onderdoorgang N377 in Balkbrug is geraamd op € 12 miljoen. De gemeente Hardenberg draagt
hier € 1,1 miljoen aan bij. Dit is inclusief de bijdrage voor de aanpassing van het fietspad langs de
Industrieweg te Dedemsvaart. Deze bijdrage dient voor 2014 te worden ingepland.
Duurzaam veiliger maken N36 Witte Paal – Wierden
Rijkswaterstaat doet in samenwerking met de Regio Twente onderzoek naar de verkeersveiligheid
van de N36. Met het onderzoek wordt gezocht naar mogelijkheden om de verkeersveiligheid van de
N36 te verhogen. Met name het kruispunt Beerzerweg/N36 (bij Mariënberg) staat bekend als een
gevaarlijk punt en dient verbeterd te worden.
Doortrekken treindienst Almelo naar Hardenberg
De verbinding tussen Zuidoost Drenthe en Twente via Openbaar Vervoer is momenteel slecht. Ook
Hardenberg heeft hierdoor een slechte verbinding met Twente. In het voorjaar van 2013 hebben
Provinciale Staten van Overijssel besloten om de treindienst tussen Hardenberg en Almelo te
verbeteren, waardoor de verbinding tussen Drenthe, Hardenberg en Twente via de trein veel beter
wordt. Hiermee wordt een langgekoesterde wens van de gemeente Hardenberg vervuld.
Investering
De infrastructurele aanpassingen aan het spoor tussen Almelo en Hardenberg zijn geraamd op € 20,4
miljoen. De gemeente Hardenberg draagt, na gunning, € 1 miljoen bij. De gunning is gepland in 2014.
Inrichten buitengebied als 60-kilometerzone
Het buitengebied van de gemeente Hardenberg wordt volgens de principes van ‘duurzaam veilig’
ingericht als 60-kilometerzone. Deze inrichting start in 2014 en neemt naar verwachting enkele jaren
in beslag. Ongeveer een derde deel van het buitengebied is in de afgelopen jaren aangewezen als 60kilometergebied. Om een eenduidig wegbeeld te creëren is het aanwijzen van de overige wegen en
gebieden als 60-kilometergebied gewenst. De uitvoering hiervan wordt breed uitgezet, in overleg
met de verenigingen voor Plaatselijk Belang. Ook wordt ingezet op gedragsbeïnvloeding.
Investering en mogelijke subsidies
De kosten voor het uitvoeren van dit project worden geraamd op € 250.000. Dit project komt in
aanmerking voor BDU-subsidietoekenning 2014: 50% van het geraamde bedrag is subsidiabel. De
gemeentelijke bijdrage van € 125.000 wordt binnen het reguliere budget (Groot onderhoud Wegen,
Gedragsbeïnvloeding, Verkeersveiligheid, Belijning / markering) opgevangen.
Fietspad Linderweg (Linde-Dedemsvaart)
Vanuit Linde (gemeente De Wolden) gaat schoolgaand fietsverkeer naar Dedemsvaart. De provincie
Drenthe en de gemeente De Wolden hebben de wens om tussen deze kernen een vrijliggend
fietspad aan te leggen, om zo het comfort en de veiligheid van de fietser te verbeteren.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
52
Investering en mogelijke subsidies
De kostenraming voor het fietspad tussen Linde en Dedemsvaart voor het deel tussen de
gemeentegrens met De Wolden en Dedemsvaart bedraagt maximaal € 375.000. Ons college
overweegt hier aan mee te werken. Dit project voldoet aan de voorwaarden voor BDUsubsidietoekenning in 2014 en aanleg in 2014/2015. De BDU bijdrage voor dit project is maximaal
€ 150.000. Voor deze investering is binnen de gemeente Hardenberg nog geen dekking voorhanden.
Fietspad Maatschappijwijk (N48-Balkbrug)
Door het afsluiten van de gelijkvloerse kruising van de Maatschappijwijk met de N48 ontstaat
overlast voor gebruikers die nu dichtbij de op te heffen oversteek wonen. Met name het fietsverkeer
ondervindt grote nadelige effecten van het opheffen van de gelijkvloerse oversteek. Om de fietser in
dit gebied verkeersveiliger te laten deelnemen aan het verkeer is binnen het tunnelproject
afgesproken dat er een fietsverbinding wordt aangelegd tussen de Haar in de gemeente Ommen en
de Maatschappijwijk, parallel aan de N48.
Investering
De aanleg wordt in principe bekostigd vanuit het tunnelproject. Echter, in de begroting van het
project N48 is een relatief laag bedrag meegenomen voor een sobere verharding. Als blijkt dat de
bouwkosten meevallen wordt het verharden van de Maatschappijwijk – overeenkomstig de wensen
van de omwonenden - alsnog uitgevoerd binnen het project.
Beheer en onderhoud
Voor de instandhouding van civieltechnische kunstwerken zullen we in 2014 een (risicogestuurde)
onderhoudsstrategie opstellen. De werkzaamheden worden in eigen beheer uitgevoerd.
Parkeren: Uitbreiden vergunningzone
In de woonwijken rond de vergunningzone neemt de parkeerdruk toe. Deze verhoogde parkeerdruk
is te verklaren doordat parkeren in deze straten gratis is. Bewoners ervaren hinder van geparkeerde
auto’s in de straat. In 2014 wordt overwogen of de vergunningzone uitgebreid zal worden zoals
voorgesteld in de Uitwerking Raamplan Parkeren (2005).
Investering
De kosten van de mogelijke uitbreiding van de vergunningzone zullen worden gedekt binnen de
parkeerexploitatie.
Risico’s
Vanuit het ministerie Infrastructuur & Milieu wordt aandacht gevraagd voor verbetering van de
fietsverkeersveiligheid. Gemeenten worden bij deze aanpak betrokken. Wat de gevolgen zijn
voor de inrichting van fietsinfrastructuur is nu niet bekend. Mogelijk zijn investeringen in
fietsvoorzieningen noodzakelijk om de verkeersveiligheid voor fietsers te verbeteren.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
53
Om het exploitatietekort op het OV te beperken wil de provincie Overijssel haar OV-beleid gaan
wijzigen. De gemeente Hardenberg wil niet dat kwetsbare doelgroepen de dupe worden van een
kwaliteitsverlies in het OV en wil daarom met de provincie in gesprek om de bezuinigingen in het
OV slim uit te voeren
Beheer en onderhoud
Doordat in de komende jaren minder onderhoudsmiddelen beschikbaar zijn, kan
de(beeld)kwaliteit verder afnemen.
Door areaaluitbreiding(N48,N34,N377)nemen de (toekomstige) onderhoudskosten toe
Parkeren
Minder lang en minder vaak parkeren als gevolg van veranderend consumentengedrag leidt tot
lagere parkeeropbrengsten. Vooralsnog leidt dit niet tot parkeerexploitatieproblemen. Het is nu
nog niet inzichtelijk hoe lang deze trend aanhoudt en wat de eventuele gevolgen zijn voor de
parkeeropbrengsten op lange termijn.
Door het verdwijnen van de chipknip vervalt een betaalmogelijkheid. De parkeerder verwacht
echter wel gebruik te kunnen maken van meerdere betaalmogelijkheden, waaronder andere een
veilige, ‘cashless’ betaalmethode. Mogelijk moeten alle betaalautomaten aangepast worden om
een alternatieve betaalmethode mogelijk te maken.
Openbaar groen
De laatste jaren zien we regionaal een opmars van de eikenprocessierups. Tot op heden is zeer
terughoudend opgetreden met bestrijding en ligt het accent op het aanbrengen van
waarschuwingslinten. Mocht deze trend zich in versterkte mate doorzetten, dan zal het vanuit
volksgezondheidsoverwegingen noodzakelijk kunnen blijken om meer middelen op bestrijding in te
zetten. Deze middelen zijn niet begroot.
Bezuinigingen
Openbaar groen
Middels vaststelling van het raadsbesluit “Tegen de stroom in” dd. 2 juli 2013 heeft de raad bepaald
dat in 2014 op Openbaar Groen een besparing van € 205.000 gerealiseerd moet worden.
Door het anders organiseren van de inzet WSW op het groenonderhoud wordt verwacht een
efficiëntie-voordeel te behalen. Desalniettemin zal deze bezuiniging ertoe leiden dat in bepaalde
situaties of omstandigheden niet meer kan worden voldaan aan het gewenste kwaliteitsniveau. Meer
dan in het verleden het geval was, zullen budgetgestuurde keuzes moeten worden gemaakt.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
54
Opsomming lasten en baten programmalijn Veiligheid en openbare ruimte
Veiligheid en openbare ruimte
Lasten
Baten
Saldo
Bedragen x € 1.000
REKENING BEGROTING
MEERJARENBEGROTING
2012
2013
2014
2015
2016
2017
21.522
20.038
20.037
20.000
19.876
19.791
4.553
3.016
2.930
2.938
2.947
2.956
16.969
17.022
17.107
17.062
16.929
16.835
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
55
Economie
Het opleidingsniveau van de bevolking is relatief laag. Met de teruggang in de landbouw staat de
vitaliteit van het platteland onder druk. Het is daarom nodig dat nieuwe economische dragers
gezocht worden. De lokale en regionale bedrijvigheid is de belangrijkste motor van de
Hardenbergse economie, bedrijvigheid zoals de bouw, de zorg en het toerisme. Minder regelgeving
is belangrijk om ondernemers de ruimte te geven.
Ambities
1. De gemeente Hardenberg scoort in de beleving van ondernemers hoger in het ondernemersklimaat.
Ondernemers waarderen de dienstverlening van de gemeente hoger, zoals via de relatiemanagers
De samenwerking tussen gemeente en ondernemers is verbeterd.
2. De gemeente heeft voldoende voorraad bedrijventerreinen om de vraag op te vangen. De
duurzaamheid en het particulier beheer van bedrijventerreinen nemen toe.
3. De bereikbaarheid van de kernen Hardenberg en Dedemsvaart is vergroot. Binnen 30 minuten kun je
met de auto vanaf de stad Hardenberg op de omliggende snelwegen/ A-wegen komen. De
treinverbinding Twente-Drenthe rijdt twee x per uur met een goede aansluiting. De digitale
bereikbaarheid is verbeterd met breedbandverbindingen.
4. De stad Hardenberg is een levendige ontmoetingsplek om uit te gaan, te werken, te winkelen, te
recreëren en te wonen.
5. Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot
stand. Het percentage starters neemt toe.
6. De voorwaarden voor vestiging van nieuwe of uitbreiding van bestaande bedrijven in de zorgsector
zijn beter. De werkgelegenheid neemt in de zorgsector sterker toe dan in andere sectoren.
7. De gemeente Hardenberg hoort tot de top van toeristische gemeenten in Overijssel. Het aanbod
aan overnachtingsmogelijkheden, voorzieningen, arrangementen en evenementen is toegenomen
en verbeterd, met name gericht op seizoensverbreding en de bovenkant van de markt.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
56
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Economie
Trends en ontwikkelingen
De gemeente Hardenberg (en de regio Noordoost Overijssel) heeft een unieke positie. De bestaande
bedrijven zijn voor het grootste deel ontstaan uit decennia lang aanwezige lokale bedrijvigheid,
gesticht en doorontwikkeld door lokale ondernemers. De afzetmarkt gaat soms ver over de
regiogrenzen, in een toenemend aantal zelfs mondiaal. De groei van de werkgelegenheid die er is
geweest, heeft zich vooral gemanifesteerd in deze bedrijven. Vestiging van grote bedrijven van
buiten de regio is een uitzondering. De gemeente koestert de bestaande ondernemers. De
economische crisis heeft effect op de werkgelegenheid en daarmee de vraag naar
bedrijventerreinen. Evenals met woningbouw is er sprake van vraaguitval.
Om de werkgelegenheid te behouden, te versterken en te verbreden zetten we in 2014 in op:
Actieve communicatie met het bedrijfsleven middels de digitale nieuwsbrief
Actief achterhalen van potentiele kandidaten via desk research en onze intermediaire partners
zoals Oost NV.
Op het gebied van marketing & promotie organiseren van netwerkbijeenkomsten om de
contacten met het bedrijfsleven zo optimaal mogelijk te houden.
Behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid komt voornamelijk via bestaande bedrijvigheid tot
stand en startende bedrijven. De acties die we daarvoor in 2014 ondernemen zijn:
Tegengaan daling van de werkgelegenheid door zoveel mogelijk mensen toe te leiden naar een
baan via een werkgeversgerichte benadering van het dienstbedrijf en continuering van het
ondernemersstartpunt
Anticiperen op nieuwe ontwikkelingen die bijdragen aan een betere afstemming van vraag en
aanbod op de arbeidsmarkt
Bevorderen van samenwerking tussen het bedrijfsleven via onder meer het werkgeversberaad
Bevorderen van innovatie bij het bedrijfsleven door samenwerking in de regio Zwolle en
ondersteuning Kennispoort
Om bedrijven te faciliteren wil onze gemeente voldoende voorraad bedrijventerreinen beschikbaar
hebben om de vraag op te vangen in de kernen Hardenberg en Dedemsvaart.
Om het gemeentelijk deel bedrijvenprogramma te realiseren worden veel acties ondernomen om de
verkoop te stimuleren. De acties zijn gericht op:
relatiebeheer van het bedrijfsleven
het maximaal faciliteren van de klant via accountmanagement en het bedrijvenserviceteam.
Voorwaarden zijn: klantgerichte houding en een zekere mate van flexibiliteit in het
bestemmingsplan.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
57
Zowel in Hardenberg als Dedemsvaart wordt ruimte geboden aan bedrijven met een omvangrijke
vraag aan bedrijventerrein. Daarmee zijn deze onderscheidend in de markt en is de gemeente een
interessante vestigingslocatie. Bij de herijking van programma is besloten met Heemserpoort en
Broeklanden Zuid in Hardenberg en Rollepaal Oost in Dedemsvaart pas een start te maken wanneer
meer duidelijkheid bestaat over de marktontwikkelingen. De overige terreinen zijn in uitgifte. In
samenhang met de situatie op de woningmarkt wordt er beperkt woon/werkkavels verkocht.
Op basis van de herijking van het bedrijventerreinenprogramma (2013) is voor 2014 de fasering naar
beneden bijgesteld. Deze gaat uit van de verkoop van verschillende bedrijfskavels van in totaal 2,5
ha.
Risico’s
De economische crisis leidt tot minder vraag naar producten en diensten van het bedrijfsleven en
naar bedrijfsterrein. Hierdoor neemt de vraag naar werknemers af en stijgt het aantal
werkzoekenden.
Door een terugtredende overheid, hetgeen samengaat met veranderende wetgeving en een
daling van beschikbaarheid van financiële middelen.
Bezuinigingen
Startersondersteuning (ondernemersstartpunt): structurele bezuiniging vanaf 2016 ad € 45.000.
Recreatie & Toerisme
Trends en ontwikkelingen
Algemeen
Recreatie & toerisme is een belangrijke economische pijler in de gemeente Hardenberg. De
(verblijfs)recreatieve sector is van groot belang voor de lokale economie. Ten opzichte van de totale
werkgelegenheid is het aandeel van de vrijetijdssector in Hardenberg 7,8%. Dit ligt boven het
Overijsselse gemiddelde van 5,8%. Uit de cijfers van het Continue Vakantie Onderzoek (CVO) blijkt
dat in het totale Vechtdal in 2012 509.200 binnenlandse vakanties (incl 146.600 vaste
standplaatsvakanties) zijn doorgebracht. Dat komt in 2012 neer op 3.428.000 overnachtingen in onze
regio. Tijdens deze vakanties is er in totaal voor € 80,2 miljoen besteed in het Vechtdal.
We willen toerisme verder versterken als visitekaartje van de gemeente door:
het uitvoeren van de genoemde doelen in de toeristische agenda zoals opgenomen in
‘Hardenberg, Verblijven, Vermaken en Verbinden in het Vechtdal, Visienota recreatie en toerisme
gemeente Hardenberg 2012 – 2015.
het versterken van grensoverschrijdende samenwerking en de samenwerking binnen het
Vechtdal.
het faciliteren Informatiepunt en citymarketing
het onderhouden van bedrijvencontacten
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
58
Vechtdal/Reestdal
De gemeente Hardenberg ligt in het Vechtdal en Reestdal. Samen met de andere gemeenten binnen
deze gebieden wordt samengewerkt op het gebied van recreatie en toerisme. Door deze
samenwerking wordt het toeristische product vorm gegeven, dat herkenbaar in het gebied
terugkomt (bijvoorbeeld fiets- en wandelroutes en marketing campagnes).
Daarnaast wordt ook door de gemeente Zwolle, Dalfsen, Ommen en Hardenberg gewerkt aan
regionaal beleid, het Vechtdal Kompas. Dit is in 2013 opgesteld, welke uiterlijk in december 2013 aan
u wordt aangeboden. In dit Vechtdal Kompas zijn de toeristische visies en agenda’s van de
afzonderlijke gemeenten in het Vechtdal op elkaar zijn afgestemd en in onderling verband gebracht.
In de Vrijetijdsagenda Vechtdal, onderdeel van het Vechtdal Kompas, staat wat we in het Vechtdal
gaan doen.
Binnen het programma Ruimte voor de Vecht is de inzet van een Toeristisch GebiedsRegisseur voor
het Vechtdal mogelijk gemaakt. De Vrijetijdsagenda Vechtdal geldt als richtlijn voor de activiteiten
van de toeristisch gebiedsregisseur.
Hardenberg
Daarnaast heeft de gemeente Hardenberg haar eigen beleid. In 2013 is de Stichting Recreatie en
Toerisme opgericht die uitvoering geeft aan de toeristische agenda opgenomen in de gemeentelijke
visie ‘Hardenberg, Verblijven, Vermaken en Verbinden in het Vechtdal, visienota recreatie en
toerisme gemeente Hardenberg 2012 – 2015’. Deze toeristische agenda is samengesteld door de
belanghebbende partijen op het gebied van recreatie en toerisme en de gemeente Hardenberg. De
gemeente Hardenberg blijft verantwoordelijk voor de overkoepelende zaken zoals het aanbrengen
en onderhouden van toeristische infrastructuur, het vaststellen van ruimtelijke kaders en de
grensoverschrijdende samenwerking bevorderen.
Om de inwoner en bezoeker van Hardenberg te kunnen blijven bedienen van o.a. toeristische
informatie na het sluiten van de VVV eind 2012, is sinds juni 2013 het Informatiepunt Hardenberg
geopend. Op deze locatie kunnen inwoners en bezoekers informatie ontvangen over wonen, werken
en recreëren in de gemeente Hardenberg.
Risico’s
Economische crisis
Bezuinigingen
Verhoging van toeristen- en forensenbelasting (valt onder programma Algemene dekkingsmiddelen:
belastingen en heffingen)
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
59
Overige Cultuur en Recreatie
Trends en ontwikkelingen
Cultuureducatie in het primair onderwijs krijgt landelijk steeds meer aandacht. Er wordt gestreefd
naar kwaliteitsverbetering van cultuureducatie in het primair onderwijs. Ingezet wordt op
deskundigheidsbevordering en het ontwikkelen van doorgaande leerlijnen waarbij de lokale
mogelijkheden worden benut. Het primair onderwijs is verantwoordelijk voor de kwaliteit van
cultuureducatie. De gemeente ondersteunt en faciliteert deze ontwikkelingen waarbij gebruik wordt
gemaakt van de provinciale regeling ‘Cultuur aan de basis’. Daarnaast wordt aangesloten bij het
landelijke programma ‘Cultuureducatie met kwaliteit’.
Vanaf 2009 is in samenwerking met het primair onderwijs ingezet op kwaliteitsverbetering van
cultuureducatie. Dit wordt doorgezet in de komende jaren.
We willen buurtbewoners in staat stellen om in de eigen straat meer speelruimte te creëren dat
kinderen, jeugdigen en hun ouders uitdaagt tot meer bewegen en ontmoeting. De gemeente wil vijf
Kinderstraten per jaar werven (in totaal 10). De projectperiode duurt 2 jaar van januari 2013 t/m
december 2014. Elke Kinderstraat organiseert jaarlijks 4 straatspeeldagen. De activiteit wordt
mogelijk dankzij een provinciale subsidie.
Daarnaast is het doel om te komen tot een publieke media-instelling voor het verzorgen van een
omroepprogramma gericht op lokaal gebonden informatie. Vanwege een faillissement van de lokale
omroep is in 2012 de zendtijdlicentie in de gemeente Hardenberg vrijgekomen. In 2013 zal de
gemeenteraad het Commissariaat van de Media adviseren betreffende een media-instelling die in de
komende 5 jaar gaat fungeren als lokale publieke media-instelling voor de gemeente Hardenberg.
Deze media-instelling ontvangt daartoe jaarlijks een subsidie volgens wettelijke richtlijnen vanuit het
hiervoor opgenomen bedrag in het gemeentefonds.
Bezuinigingen
Op het onderhoud van speeltoestellen wordt in 2014 € 26.000 bezuinigd.
Subsidies vrijwillig sociaal cultureel werk: structurele bezuiniging van € 25.000 vanaf 2014.
Toelichting: Aanpassing en/of beëindiging van een aantal subsidies. Hiervoor is een collegebesluit
nodig.
Plattelandsvernieuwing, kleine kernen en agrarische sector
Trends en ontwikkelingen
De functie van het buitengebied verandert. De landbouw zal een belangrijke functie blijven
behouden in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. Gezocht wordt
naar mogelijkheden om de ontwikkeling van de agrarische sector te verbinden met ontwikkeling van
landschap, recreatie en leefbaarheid.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
60
Per 31 december 2013 loopt het huidige plattelandsontwikkelingsplan van de EU, het
Investeringsbudget voor het Landelijk Gebied van het Rijk (ILG) en het provinciale
meerjarenprogramma voor het landelijk gebied (pMJP) af. Vanaf 2014 gaat een nieuw Europees
programma van start waarin het Europese landbouw en plattelandsbeleid ingrijpend gewijzigd zal
worden. De exacte gevolgen zijn nog niet bekend zodat het niet duidelijk is hoeveel budget er is en
welke projecten hiervoor in aanmerking komen. 2014 is dan ook een jaar waarin nieuwe kaders
ontwikkeld worden.
Gemeente Hardenberg is in 2013 begonnen om zich hier proactief op voor te bereiden.
Ons doel is de kwaliteiten te versterken via samenwerking en het compensatiebeginsel. In het kader
van het project “Landbouw, een sector van betekenis” wordt samen met relevante partners verkend
hoe optimaal van het nieuwe Europees programma gebruik kan worden gemaakt. Mogelijkheden
zijn bijvoorbeeld het nieuwe programma voor plattelandsontwikkeling POP 3, de “vergroening” van
het Europees Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en de vorming van gebiedscollectieven voor
agrarisch natuurbeheer. De beschikbare middelen zullen worden ingezet om acties vanuit het project
“Landbouw, een sector van betekenis” uit te voeren met in achtneming van het
Landbouwontwikkelingsplan (LOP) en de nota “Landbouw, een sector van betekenis”
Opsomming lasten en baten programmalijn Economie
Economie
Lasten
Baten
Saldo
Bedragen x € 1.000
REKENING BEGROTING
MEERJARENBEGROTING
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2.913
1.855
1.722
1.722
1.722
1.721
951
511
504
491
475
449
1.962
1.344
1.218
1.231
1.247
1.272
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
61
Groene ruimte
De functie van het buitengebied verandert. Deze verandering heeft te maken met de teruglopende
rol van de landbouw, maar ook met andere behoeftes van mensen. Inwoners, bezoekers en
toeristen zijn graag in de groene ruimte. De landbouw zal een belangrijke functie blijven behouden
in het buitengebied, maar zal niet meer de enige en primaire functie zijn. De gemeente wil de
kwaliteit van de openbare groene ruimte behouden en verbeteren.
Ambities
1. In onze natuurgebieden (voorbeelden zijn het Reestdal, het Colenbrandersbos en het Vechtdal) blijft
de biodiversiteit behouden en wordt zo mogelijk verbeterd.
2. Meer wandelaars en fietsers doorkruisen de groene ruimte.
3. Op de Vecht varen meer bootjes.
4. We wijzen vier gebieden aan als landbouwontwikkelingsgebied, namelijk Westerhuizingerveld, het
gebied tussen N377 en N34, SlagharenOost/De Krim, Bergentheim-zuid. Deze gebieden zijn het
meest geschikt voor landbouw.
In de visienota buitengebied benoemen we de gewenste kwaliteiten in gebieden en vertalen dit naar
het bestemmingsplan buitengebied.
Bij ruimtelijke afwegingen en ontwikkelingen houden we rekening met het behoud van de stilte, het
donker en de ruimte.
5. Het aantal functies (zoals bedrijven en woningen) in vrijkomende agrarische gebouwen neemt toe.
6. Kwaliteiten versterken we via samenwerking en het compensatiebeginsel
7. Via een monitor biodiversiteit behouden we de maatschappelijke aandacht voor biodiversiteit.
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Ruimte voor de Vecht/Recreatie en toerisme
Trends en ontwikkelingen
Ons doel is dat meer wandelaars en fietsers de groene ruimte doorkruisen. Daarvoor versterken we
van de beleefbaarheid van de bestaande routestructuren. Ook willen we bereiken dat op de Vecht
meer bootjes varen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
62
In 2014 gaan we daarvoor het volgende doen:
Verbeteren van de infrastructuur op de Vecht onder meer via Ruimte voor de Vecht
(aanlegsteigers, passeerbaar maken van stuwen in de Vecht)
Grensoverschrijdende samenwerking verbeteren, inclusief het samenstellen van
grensoverschrijdende arrangementen.
Samen met de provincie en de andere partners is in het kader van ‘Ruimte voor de Vecht’ een
regionale voorkeursvariant opgesteld. Eind 2011 hebben Provinciale Staten ingestemd met het
investeringsbesluit Ruimte voor de Vecht. Daarmee kan de Regionale Voorkeursvariant ook
uitgevoerd worden. Het Vechtpark Hardenberg maakt onderdeel uit van Ruimte voor de Vecht
en de Regionale Voorkeursvariant. Dit project wordt ontwikkeld samen met Waterschap Velt en
Vecht. Eind 2011 is na de realisatie van de Haven in 2009 het eerste deelgebied, Monding Oude
Radewijkerbeek, van het Vechtpark opgeleverd. Eind 2013 wordt het volgende deelgebied,
Monding Molengoot, opgeleverd. Er is gestart met de voorbereiding van het deelgebied Centrum
Uiterwaard. Het ontwerpproces zal op dezelfde wijze vorm gegeven worden zoals gebeurd is bij
het deelgebied Monding Molengoot. De uitvoering van de herinrichting start mogelijk nog in
2014. Deze projecten worden (financieel) ondersteund vanuit Ruimte voor de Vecht.
In het deelgebied Centrum Uiterwaard van het Vechtpark willen we de volgende doelen behalen.
Beleving
- Wandel- en fietspaden
- Strand/evenementweide (begaanbaarheid/oevers/enz.)
- Betrekken van Heemsermarspark
- Ruimtelijke eenheid
Kunst
- Podium/tribune op dijk
- Toegangen van bruggen naar gebied
- Transferium/carpoolplek
Natuur
Gerealiseerde natuurontwikkeling zoveel mogelijk integreren
Water
- Extra ruimte voor water
- Natuurvriendelijke oevers
- Stabiliteit dijk verbeteren
- Verbreden van het zomerbed
De bevaarbaarheid van de Vecht wordt in het kader van Ruimte voor de Vecht ook geïnitieerd. In
2013 is de eerste sluis opgeleverd. Deze sluis is gelegen bij De Koppel. De sluis bij de Haandrik is in
opdracht van het waterschap in 2013/2014 gerenoveerd.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
63
De voorbereiding van de realisatie van de sluizen in Diffelen en Junne is in 2012/2013 gestart en zal
mogelijk in 2014 worden uitgevoerd. In deze uitvoeringsprojecten participeert de gemeente.
Risico’s
De voorgenomen fusie van de waterschappen tot één waterschap genaamd Vechtstromen zou
invloed kunnen hebben op de doorlooptijd van enkele deelprojecten. Het proces met betrekking tot
overeenstemming met grondeigenaren kost meer tijd, waardoor totale planning opschuift naar
achteren.
Ruimtelijke ordening
Trends en ontwikkelingen
Het doel van Ruimtelijke ordening is om te zorgen voor voldoende ruimte voor wonen, werken,
voorzieningen, recreëren en mobiliteit met ruimtelijke kwaliteit. Wat doen we daarvoor:
Actualisering bestemmingsplannen is een doorlopend proces. Voor 2014 zijn gepland: Heemse,
herziening regeling detailhandel, Sibculo, Kotermeerstal-oost en Kloosterhaar.
Behandeling van verzoeken van derden op principe-vragen om planologische medewerking
alsmede van verzoeken om een partiële herziening.
Op grond van de Wet op de Ruimtelijke Ordening heeft de gemeente de wettelijke opgave om
een structuurvisie op te stellen waarin de fysieke leefomgeving voor de gemeente als geheel of
een deel van haar gebied wordt beschreven. In het najaar 2013 wordt een doorstart gemaakt
met het opstellen van de structuurvisie. Behandeling in de raad zal plaatsvinden in 2014.
Milieu en Duurzaamheid
Trends en ontwikkelingen
Natuureducatie
Natuuractiviteitencentrum De Koppel registreert digitaal de gegevens over de ontwikkeling van de
biodiversiteit in de gemeente. Daarbij wordt gebruik gemaakt van een koppeling met de Nationale
Databank Flora en Fauna (NDFF). De gemeente beschikt daardoor over adequate natuurgegevens die
worden gebruikt bij de beoordeling van ruimtelijke ontwikkelingen.
Natuurbeheer
Ons doel is dat in onze natuurgebieden de biodiversiteit behouden blijft en zo mogelijk wordt
verbeterd. De kwaliteiten willen we versterken via samenwerking en het compensatiebeginsel (ook
bij plattelandsvernieuwing). Voor behoud en versterking van het Landschap komt dit jaar het
Landschapontwikkelingsplan (LOP) gereed. Onder het motto “samenwerken aan landschap!” is de
strategie om gebiedsgericht kansen te benutten, onder andere in de omgeving CollendoornCollendoornerveen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
64
Ambitie is behoud en waar mogelijk ontwikkeling van de landschappelijke identiteit en de
biodiversiteit. De ambities worden gerealiseerd in een buitengebied waar ruimte is voor de dynamiek
van een vitaal platteland.
Behoud betekent dan ook niet dat alles moet blijven zoals het is, maar dat in afstemming met het
ruimtelijke ordeningsbeleid de ruimtelijke ontwikkelingen zorgvuldig worden ingepast of dat
compensatie plaats vindt. Zo mogelijk worden via integrale gebiedsplannen diverse belangen
gekoppeld.
Per 31 december 2013 loopt de huidige provinciale subsidie voor groene diensten ten einde, zodat
de financieringsmogelijkheden voor nieuwe overeenkomsten voor aanleg, herstel en beheer van
particuliere landschapselementen beëindigd zijn. Er komt echter een nieuwe - meer bescheiden subsidieregeling. Of hier gebruik kan worden gemaakt is nog niet duidelijk.
Nieuwe kansen voor natuur en landschap komen er door de “vergroening” van het Europees
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, deels via gebiedscollectieven voor agrarisch natuurbeheer. De
vorming van een dergelijk collectief in de Vechtdal-gemeenten en inhoudelijke ondersteuning
hiervan zal worden gefaciliteerd. De gemeente Hardenberg wil uitvoering van vergroening door een
gebiedscollectief stimuleren, waarmee de effectiviteit op het gebied van biodiversiteit en beleving
wordt versterkt.
Duurzaamheid
De gemeente Hardenberg heeft in haar Meerjarenprogramma Duurzaam Hardenberg 2010-2014 een
groot aantal projecten gedefinieerd om het energiegebruik binnen de gemeente te reduceren en het
aandeel duurzame energieopwekking te vergroten. Op termijn willen we een energieneutraal
Hardenberg realiseren.
Met betrekking tot de eigen organisatie en de gebouwde omgeving is de gekozen rol met het
realiseren van het nieuwe duurzame gemeentehuis (meest duurzame van Nederland bij oplevering)
en de nieuwe duurzame gemeentewerf (idem) en het project Bewust Duurzaam Thuis (succesvolle
energieaanpak particuliere woningeigenaren) overtuigend ingevuld.
Hardenberg is zowel op provinciaal als op landelijk niveau koploper in de ontwikkeling van een
energieaanpak voor de bestaande woningvoorraad en is daarom gevraagd deel te nemen aan het
landelijk themateam voor de gebouwde omgeving en een Europees kennisnetwerk op dit terrein.
Uit een overzicht van de provincie blijkt dat Hardenberg op de eerste en tweede plaats staat bij
respectievelijk duurzaamheidslening en premieregeling. Wanneer echter wordt gekeken naar het
effect van de gerealiseerde maatregelen is duidelijk dat er nog veel moet gebeuren voordat
Hardenberg energieneutraal is.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
65
Om op termijn energieneutraal te kunnen worden moet de focus binnen Duurzaam Hardenberg van
energiebesparing worden verbreed naar de productie van duurzame energie. Energiebesparing is
echter blijvend belangrijk vanuit het oogpunt van woonlastenbeheersing, economisch potentieel en
sociale activatie en -acceptatie van duurzame energieopwekking.
Omdat energiebesparing slechts een deel van de oplossing is bij het realiseren van een
energieneutraal Hardenberg is de ontwikkeling van duurzame energieprojecten van groot belang. Er
wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor lokale duurzame energieproductie, waarbij
een deel van de opbrengst in het betreffende gebied kan worden ingezet voor lokale voorzieningen.
Hieraan wordt nader invulling gegeven door het identificeren van kansrijke (participatie)modellen,
waarbij burgers, lokale belanghebbenden en/of gemeente meeprofiteren van de opbrengsten uit de
lokale duurzame energieopwekking én het uitwerken van business-cases voor energiecoöperaties.
Gemeentelijk vastgoed
De afgelopen jaren zijn op natuurlijke momenten (bijvoorbeeld bij nieuwbouw of renovatie) een
aantal grote projecten uitgevoerd. Mede aan de hand van de in 2013 uitgevoerde herinspectie van
de gemeentelijke gebouwen loont het naar verwachting om de hele vastgoedportefeuille door te
lichten, het besparingspotentieel inzichtelijk te maken en in combinatie met reguliere
onderhoudswerkzaamheden te realiseren.
In 2014 worden de voorbereidingen voor een nieuwe aanbesteding voor de inkoop van gas en
elektra opgestart. De ingangsdatum is 1 januari 2015. Bij de aanbesteding wordt wederom
samengewerkt met meerdere gemeenten.
Energiebeheer
Medio 2013 is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden voor optimalisering van het monitoren
van het energieverbruik in de gemeentelijke gebouwen. Eind 2013 tot begin 2014 concrete
maatregelen getroffen waarmee energieverbruiken efficiënter gemeten, gemonitord en
geanalyseerd kunnen worden. Concreet zijn in 2014 de huidige meters vervangen door zogenaamde
slimme meters. Ook is het besparingspotentieel inzichtelijk gemaakt en is zoveel mogelijk tot
uitvoering over gegaan. Doelstelling is om eind 2015 minimaal 10% energie te besparen ten opzichte
van het gebruik eind 2013. Bij de uitrol wordt niet alleen naar de technische mogelijkheden gekeken
maar worden gebruikers van gemeentelijke gebouwen intensief betrokken. Hierbij wordt naast
inzicht en voorlichting ook gedacht aan introductie van financiële prikkels (zoals bijvoorbeeld een
bonus/malus systeem).
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
66
Voorstellen nieuw beleid
Energiebeheer
Wat willen we bereiken?
Besparing van 10% van de energie in 2015 ten opzicht van het niveau eind 2013.
Wat gaan we ervoor doen?
Wij introduceren technische maatregelen die het inzicht in het verbruik vergroten en direct een
besparing opleveren of direct lokaal energie opwekken. Daarnaast betrekken we de gebruikers
van de gemeentelijke gebouwen en introduceren prikkels om zo bewust mogelijk om te gaan met
het energieverbruik.
Wat gaat het kosten?
Eventuele investeringen die noodzakelijk zijn om dit besparingspotentieel te realiseren zullen een
afzonderlijk voorstel met dekking voorgelegd
Bezuinigingen
Vanaf 2015 wordt het budget Landschapsontwikkeling (natuurbeheer) ad € 35.000 op gehefen. Dat
wil zeggen geen gemeentelijke bijdrage in onderhoud van particuliere landschapselementen.
Opsomming lasten en baten programmalijn Groene Ruimte
Groene ruimte
Lasten
Baten
Saldo
Bedragen x € 1.000
REKENING BEGROTING
MEERJARENBEGROTING
2012
2013
2014
2015
2016
2017
6.914
3.880
4.032
4.031
4.030
4.024
3.265
350
367
370
374
378
3.649
3.530
3.665
3.661
3.656
3.646
GEEN INCIDENTELE BATEN EN LASTEN
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
67
Externe oriëntatie
In de vorige programmalijnen staat steeds welke rol de gemeente heeft om doelstellingen te
bereiken. Wat overal terugkomt is, dat de gemeente een beperkte rol heeft. De markt, inwoners
en instellingen zijn de belangrijkste partijen in de maatschappelijke ontwikkelingen.
Ambities
1. De gemeente Hardenberg stijgt fors op de lijst van beste digitale dienstverlenende gemeenten van
Nederland. Klantgerichtheid en mensgerichtheid zijn hierbij de belangrijke waarden.
2. Inwoners en ondernemers zijn trots op gemeente en stad Hardenberg en zijn daarmee de beste
ambassadeurs.
Dat wat de gemeente Hardenberg te bieden heeft en wat er gebeurt heeft binnen 5-7 jaar een
grotere bekendheid onder (potentiële) bezoekers, bewoners, bedrijven en strategische partners.
De naam Hardenberg heeft een spontane bekendheid en roept positieve associaties op, waardoor
mensen in concreet gedrag vaker voor de gemeente Hardenberg kiezen.
3. Participatietrajecten op gebied van beleidsvoorbereiding, -bepaling, -uitvoering en -evaluatie leiden
tot een betere inhoud, een groter draagvlak en tot een groter vertrouwen.
Inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven zijn tevreden over hoe ze betrokken worden
bij trajecten.
De gemeente laat beter zien wat ze voor inwoners, bedrijven en andere doelgroepen doet.
Deze ambities zijn voor 2014 vertaald in de volgende doelstellingen en speerpunten/activiteiten.
Gemeente-eigendommen, niet voor de openbare dienst bestemd
Trends en ontwikkelingen
Toenemende dynamiek vraagt om een meer integrale benadering van ons vastgoedbezit en -gebruik.
In samenspraak met eindgebruikers (huurders), natuurlijke partners en gemeenten, is het
gezamenlijk optrekken en integraal afstemmen van essentieel belang geworden. De verwachting is
dat dit aspect de komende jaren alleen maar toe zal nemen. Het aanhalen van
samenwerkingsverbanden zal van wezenlijk belang worden.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
68
Om dit te borgen zullen lange termijnhuisvestingsplannen worden opgesteld die een doorkijk geven
naar de ontwikkelingen op middellange termijn en die voorzien zijn van de nodige flexibiliteit als de
praktijk dit vraagt om goed in te kunnen spelen op veranderende actualiteit.
Voorstellen nieuw beleid
Uiteindelijk willen we komen tot een strategische inzet van ons vastgoed. Daarvoor voeren we in
2014 het volgende uit:
Met de herinspectie van de gebouwen conform een nieuwe systematiek in 2013 is het mogelijk
om het onderhoudsniveau (en de daarbij behorende kosten) te differentiëren naar gewenste
uitstraling en gebruik. In 2014 zal hiervoor een scenariostudie worden gemaakt waarbij de
ontwikkeling van de onderhoudsreserves op middellange termijn inzichtelijk worden gemaakt.
Maatschappelijk Domein en haar partners uit het maatschappelijk veld, zijn intensieve gebruikers
van het gemeentelijk vastgoed. Goede samenwerking is essentieel om de opgaven (zoals
decentralisatie, financiële opgaven en terugtredende overheid) voor de komende jaren goed op
te kunnen lossen. Hiervoor zullen gezamenlijk in 2014 lange termijnhuisvestingplannen worden
opgesteld en vastgelegd in de Nota Vastgoedmanagement 2014-2018.
In het LOC is afgelopen jaar sprake geweest van toenemende leegstand. Daarnaast staan de
huurprijzen door concurrentie uit de markt, onder druk. Door toename van het gebruik van het
Alfa-college en het inzetten van de ruimten in het LOC voor het gezamenlijk huisvesten van
organisaties die sterk met de gemeente zijn verbonden, is dreigende leegstand te voorkomen.
Hiervoor zal een Huisvestingsplan voor het LOC eind 2013 worden gepresenteerd. Na
besluitvorming zal in 2014 de plannen geeffectueerd worden.
Daarnaast streven we een verduurzaming van ons vastgoed na. Naast het verduurzamen van ons
vastgoed (bijvoorbeeld door duurzame materialen te gebruiken, gebouwen extra goed te isoleren en
gebruik te maken van lokale energieopwekking) zijn er mogelijkheden om ook de gebruikers te
bewegen om bewuster om te gaan met energie, bijvoorbeeld door het introduceren van financiële
prikkels. Hiervoor zullen al onze gebouwen voorzien worden van slimme meters en zullen wij in
samenspraak met onze huurders en partners streven naar een duurzamer gebruik van onze
gebouwen. Het is de doelstelling om eind 2015 minimaal 10% energie te besparen ten opzichte van
het gebruik eind 2013. De investeringen die hiervoor noodzakelijk zijn, zullen worden bekostigd uit
de te realiseren besparing. Eind 2013 zal een Plan van Aanpak worden gepresenteerd zodat in 2014
kan worden gestart met deze besparingen.
Cateringkosten LOC
Trends en ontwikkelingen
In een memo van 13 januari 2013 zijn college en raad geïnformeerd over de cateringkosten in het
LOC. In dit document zijn suggesties gedaan om te komen tot kostenreductie zoals verwijderen
automaten publieksruimtes en het in rekening brengen bij huurders. De automaten zijn inmiddels
buiten gebruik gesteld. Afgesproken is dat de huurders zelf koffie bestellen bij de stichting LOC.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
69
Voor zover deze kosten niet voor rekening van de gemeente (in de rol van verhuurder) komen
worden deze rechtstreeks bij de gebruiker in rekening gebracht. Dit geldt eveneens voor de kosten
die betrekking hebben op de afname van consumpties (koffie en thee) in het Grand café en de
personeelskamer. Deze maatregelen zijn binnen de geldende afspraken het maximaal haalbare.
Hiermee is het tekort in twee jaar tijd teruggebracht van € 65.000 naar € 45.000. Meer besparingen
worden op dit moment niet mogelijk geacht. Het resterende tekort op de cateringkosten van
€ 45.000 betreft de afname van koffie en thee door het gemeentelijk personeel in het LOC. Deze
kosten zijn reëel en in verhouding tot het verbruik binnen de gemeentehuizen, waar eveneens sprake
van een tekort op de cateringkosten. Een voorstel tot ombuiging van het tekort binnen de
gemeentehuizen zal ingediend worden inclusief de catering van het LOC.
Dienstverlening
Trends en ontwikkelingen
Wij streven een continue verbetering na van de kwaliteit van onze klantcontacten. Dit doen we in
2014 met het volgende:
Ieder kwartaal extern communiceren over de behaalde resultaten ten opzichte van de
doelstelling zoals verwoord in het voor de dienstverlening ontwikkelde kwaliteitshandvest en te
verwachten ontwikkelingen
Het niveau van dienstverlening wordt continu gemeten bij de klanten. De waardering voor de
klantgerichtheid moet minimaal op 7,5 op een schaal van tien zitten
Doorontwikkeling Publieksdienst naar fase 4 van Antwoord
In 2014 moeten twee verkiezingen worden georganiseerd. In maart de
gemeenteraadsverkiezingen, in mei de Europese verkiezingen
Verdere ontwikkeling KCC van de bestuursdienst
Opstarten verkoopteam voor de kavelverkoop
Verder ontwikkelen van het Dienstenbedrijf
Informatiepunt regio Hardenberg, gedempte haven 6, is het punt waar ook inwoners en
bedrijven informatie kunnen krijgen over wonen en werken
Inzetten van het klantenpanel
Opkomst bevorderende activiteiten ten behoeve van de gemeenteraadsverkiezingen
De regiomarketingcampagne die bijdraagt aan de tevredenheid/trots van inwoners, bedrijven en
verenigingen of instellingen
Het bijhouden van de manier waarop de gemeente Hardenberg wordt besproken op sociale
media en indien nodig reageren. Het plaatsen van berichten via Twitter, Facebook en YouTube
Specifiek om de fysieke dienstverlening Dedemsvaart te verbeteren wordt in 2014 het servicepunt
van de Bestuursdienst in Dedemsvaart ondergebracht in het Multifunctioneel Centrum in
Dedemsvaart. Hiermee wordt samenwerking met andere partijen zoals De Stuw bevorderd. Het is
dan een duurzaam en volwaardig servicepunt van de Publieksdienst.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
70
De Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken en het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten
hebben het Hostmanship-concept omarmd als een nuttige bijdrage aan de uitvoering van de opgave
waar gemeenten voor staan. Hostmanship is ‘de kunst mensen het gevoel te geven dat ze welkom
zijn’. Het moet ‘in de genen’ komen van alle medewerkers. In 2013 is geïnvesteerd in een
hostmanship-training voor alle medewerkers van de Publieksdienst met als doel het ontwikkelen van
een cultuur waarin Hostmanship-gedrag een vanzelfsprekendheid is. In 2014 wordt dit verder
getrokken.
Vanaf 2015 moeten gemeenten ook de waterschapsverkiezingen organiseren. In 2014 starten
voorbereidingen hiervoor zoals training en opleiding. Voor gemeente Hardenberg betreft dit twee
waterschappen en dus ook twee verkiezingen. Voor deze verkiezingen komt financiële compensatie.
Dit heeft derhalve vanaf 2014 invloed op zowel de inkomsten als de uitgaven.
Er staat een verlenging van de geldigheidsduur van reisdocumenten aan te komen. Dit betreft zowel
de paspoorten als de ID-kaarten. De exacte invoeringsdatum is nog niet bekend, maar wordt begin
2014 verwacht. Hierdoor zal een golfbeweging in aantallen aanvragen op gang komen. Gelijktijdig
met deze wetswijziging wordt verwacht dat de mogelijkheid tot het heffen van vermissingsleges
vervalt en dat het opnemen van vingerafdrukken bij ID-kaarten vervalt.
Ook de digitale dienstverlening willen we verder verbeteren. Daarvoor wordt in 2014
- het digitale kanaal verstevigd en worden de mogelijkheden voor digitale klantcontacten
uitgebreid.
- Het aantal producten dat digitaal kan worden afgehandeld wordt vergroot.
Bij minimaal 70% van de balieafspraken waarbij de klant het product ook digitaal kan aanvragen
vindt pre-contact plaats om de klant te informeren, en indien mogelijk te verleiden, naar de digitale
mogelijkheden. Hiermee bereiken we dat in 50% van de pre-contact momenten de klant
daadwerkelijk de digitale mogelijkheden benut.
Voorstellen nieuw beleid
VIND
Als Dimpact-gemeente hebben wij toegang tot het ‘VIND-pakket’ door een overeenkomst tussen
alle Dimpact gemeenten, Sdu Uitgevers en Atos. Het VIND-pakket bestaat uit:
- VIND Producten en Diensten: de productencatalogus voor gemeenten met daarin meer dan 400
beschrijvingen van producten en diensten.
- VIND Antwoord: de volledige Sdu-set van meer dan 2000 vraag-antwoordcombinaties (VAC’s)
over gemeentelijke dienstverlening gebaseerd onder meer op VIND Producten en Diensten.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
71
Door VIND te implementeren hebben we altijd actuele gegevens, op het juiste moment
beschikbaar, in de juiste systemen en voor lage beheerkosten. Daarmee vergroten we de
klantgerichtheid, vergemakkelijken en verbeteren we onze dienstverlening en hebben grip op onze
informatiehuishouding. Een kwaliteitsslag voor de organisatie. De kosten hiervoor voor gemeente
Hardenberg zijn jaarlijks € 20.970.
Vorming, training en opleiding Hostmanship / ECCS
In het kader van de doorontwikkeling van het KCC en om te voldoen aan ECCS (een NEN-norm voor
contact centra: de European Contact Center Standard) zijn extra incidentele middelen nodig. Wij
stellen u voor om hiervoor incidenteel in 2014 € 7.600 beschikbaar te stellen. Bij de 1e
Bestuursrapportage 2013 zijn deze ontwikkelingen in gang gezet door voor 2013 middelen
beschikbaar te stellen. De gevraagde bijdrage 2014 is nodig om dit verder uit te werken en te
bestendigen.
Beide voorstellen worden met het dagelijks bestuur van de bestuursdienst Ommen-Hardenberg
afgestemd.
Risico’s
Er is een spanningsveld tussen het niveau van dienstverlening, de ambities voor wat betreft de
dienstverlening en de bezuinigingsopdracht waar we voor staan. We moeten anders omgaan met de
dienstverlening willen we het met 10% minder menskracht kunnen uitvoeren. Het tempo van
digitaliseren en het tempo van de invoering van de Basis Registratie Personen is onder andere
bepalend voor het efficiënter kunnen werken.
Bezuinigingen
Er moet efficiënter omgegaan worden met de middelen. Dat betekent betere afstemming van de
capaciteit op het werkaanbod. Dit wordt bereikt door onder andere meer te werken op afspraak, en
minder uren beschikbaar te zijn voor open inloop.
Legesinkomsten rijbewijzen
In 1986 is een wijziging doorgevoerd in de geldigheidsduur van rijbewijzen. Deze is toen verlengd van
5 naar 10 jaar. Hiermee zijn fluctuaties in de afgifte ontstaan met een tijdspanne van 10 jaar.
Gedurende de periode 2011 t/m 2015 worden er minder rijbewijzen uitgegeven. De volgende
periode van 5 jaar (vanaf 2016) worden er weer meer rijbewijzen uitgegeven. Er is sprake van
structureel lagere inkomsten van € 50.000 vanuit de verwachting dat het aantal aanvragen vanaf
2016 iets zal stijgen. In de eerste decennia zal dit effect meer pieken en dalen kennen dan daarna
(vlakt langzaam af). Onder andere deze wetswijziging maakt dat de afdeling Dienstverlening, en
daarmee ook de Publieksdienst, in de afgelopen jaren al heeft bezuinigd op capaciteit.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
72
Leges reisdocumenten
Door het Rijk zijn prijsverlagingen doorgevoerd, die in de ramingen moeten worden verwerkt. Dit
betekent lagere inkomsten voor de gemeenten. Het betreft een bedrag van circa € 11.000. Daarnaast
is gebleken dat op basis van de huidige verhouding in de afgifte tussen paspoorten en ID-kaarten de
begroting aangepast zou moeten worden in die zin dat het bedrag dat moet worden afgedragen aan
het Rijk opwaarts moet worden bijgesteld. Het betreft een ophoging van € 9.000. Er is daarmee
sprake van een totaal structureel nadeel van € 20.000.
Overige ontwikkelingen
Verdere professionalisering / verzakelijking relatie gemeente – bestuursdienst OmmenHardenberg;
De transities binnen het sociaal domein zullen veel investeringen in externe communicatie
vragen;
Samenwerking met andere (regionale) partijen (m.n. Regio Zwolle).
Opsomming lasten en baten programmalijn Externe Oriëntatie
Externe orientatie
Lasten
Baten
Saldo
INCIDENTELE LASTEN
Training Hostmanship
BGT-wetgeving
Frictiekosten nieuw
Bedragen x € 1.000
REKENING BEGROTING
2012
2013
2014
13.438
42.828
44.260
77.941
36.773
38.209
64.5036.055
6.051
Programmabegroting Hardenberg 2014
8
28
610
2014-09-24
MEERJARENBEGROTING
2015
2016
2017
42.287
41.337
41.159
38.227
38.247
38.266
4.060
3.090
2.893
1.735
1.735
73
Overzicht van lasten en baten van de programma’s
Onderstaand wordt een samenvattend overzicht van de baten en lasten van de programma’s
gegeven, zoals genoemd in het programmaplan. Voor de goede orde wordt hierbij opgemerkt dat dit
de bedragen zijn, zoals opgenomen in de primitieve begroting.
Voorgesteld wordt om onderstaande bedragen voor de lasten en baten vast te stellen.
omschrijving
Bedragen x € 1.000
baten
saldo
Lasten
Voorzieningen
Wonen
Kwetsbare groepen
Veiligheid en openbare ruimte
Economie
Groene ruimte
Externe oriëntatie
Totaal van de programma's
INCIDENTELE LASTEN
Algemene dekkingsmiddelen
Onvoorzien
Saldo voor bestemming
Mutaties in reserves
Saldo na bestemming
18.831
27.602
44.378
20.037
1.722
4.032
44.260
160.862
1.035
3.034
24.630
23.004
2.930
504
367
38.209
92.678
70.171
1.188
163.085
1.817
164.902
162.549
2.390
165.239
15.797
2.972
21.374
17.107
1.218
3.665
6.051
68.184
1.035
70.1711.188
236
573337-
Het voordelig begrotingssaldo 2014 ad €337.000 wordt toegevoegd aan de algemene reserve.
Ingevolge de richtlijnen van de BBV dient een onderscheid gemaakt te worden tussen het resultaat
voor bestemming en het resultaat na bestemming. Het geraamde resultaat voor bestemming is het
totaal van de raming van baten en lasten van de programma's en de raming wegens algemene
dekkingsmiddelen en onvoorzien. Vervolgens wordt zichtbaar gemaakt welk bedrag wordt
onttrokken c.q. wordt toegevoegd aan de reserves.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
74
ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN, ONVOORZIEN EN MUTATIES IN
RESERVES
Algemene dekkingsmiddelen
In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze inkomsten en van de overige algemene
dekkingsmiddelen. Vervolgens wordt een korte toelichting gegeven bij een aantal inkomsten.
Omschrijving
Alg. uitkering
OZB eigenaar
OZB gebruiker
Bespaarde rente
Dividend
Toeristenbelasting
Woonforensenbel.
Hondenbelasting
Overige belastingen
Totaal
REKENING
2012
53.391
7.045
1.950
4.689
6.214
448
298
292
3
74.330
BEGROTING
2013
2014
51.571
53.007
7.083
7.768
2.022
1.981
3.129
3.096
3.011
3.020
498
616
300
316
376
366
1
1
67.991
70.171
Bedragen x € 1.000
MEERJARENBEGROTING
2015
2016
2017
50.001
50.428
50.321
8.304
8.845
9.393
2.122
2.265
2.409
2.967
2.838
2.709
2.630
2.630
2.630
732
799
877
369
423
477
370
373
377
1
1
1
67.496
68.603
69.194
Korte toelichting op de verschillen
Algemene uitkering uit het gemeentefonds
De raming is gebaseerd op informatie uit de meicirculaire 2013. Op de gevolgen van de
septembercirculaire (bekend na Prinsjesdag) zullen wij ingaan in ons voorstel tot 1e
begrotingswijziging 2014.
De uitkomst van de meicirculaire valt voor de begroting 2014 € 1.436.000 voordeliger uit ten
opzichte van de begroting 2013 en bestaat uit de volgende onderdelen:
- Structurele doorwerking 2013
- € 760.000
- Ontwikkeling uitkeringsbasis
- € 311.000
- Accres 2014
€ 3.354.000
- Stelpost aanvullende bezuinigingen
- € 700.000
- Overige onderdelen
- € 147.000
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
75
Een deel van de algemene uitkering is herleidbaar naar specifieke taken. Om deze reden zijn de
volgende budgetten aangepast.
 Verhoging budget uitvoering WMO
€ 70.000
 Verhoging reservering onderwijshuisvesting
€ 37.000
 Verlaging budget jeugdzorg
- € 32.000
 Verlaging budget combinatiefunctionarissen/NASB
- € 74.000
 Verlaging budget inburgering
- € 18.000
Resteert een voordeel van € 1.453.000 voor de begroting 2014.
Accres
Het nominaal accres over 2014 bedraagt 5,95% en bestaat uit een prijsontwikkeling van 1,60% en
reëel accres van 4,28%. Het nominaal accres voor de jaren 2015 tot en met 2017 bedragen
respectievelijk 0,09%, 0,87% en 0,54%.
Belastingopbrengsten
In tegenstelling tot bijvoorbeeld leges, rioolrecht en afvalstoffenheffing zijn deze inkomsten niet
geoormerkt.
Op basis van het kohier 2013, een geraamde areaaluitbreiding in 2013 en inkomstenverhoging in het
kader van het bezuinigingsprogramma 2014-2017 komt de OZB € 644.000 hoger uit dan de raming in
2013 en bestaat uit een inflatoire stijging van 2% (€ 184.000), een accres/leegstand (- € 90.000) en
een bezuiniging van € 550.000.
Ter uitvoering van de motie van de raad over de nieuwe waarderingsmethode niet-woningen,
ingediend tijdens de raadsvergadering van 11 juni 2013, zijn de tarieven van eigenaar/gebruiker niet
woningen met –afgerond- 3% naar beneden bijgesteld. Om het verlies van € 137.000 te
compenseren zijn de tarieven van eigenaar woningen met –afgerond – 3% verhoogd, zodat het
geheel voor de begroting budgettair neutraal verloopt.
Bij de opbrengst OZB voor de jaren 2015 tot en met 2017 is, naast areaaluitbreiding en
inkomstenverhoging in het kader van het bezuinigingsprogramma 2014-2017, uitgegaan van een
jaarlijkse trendmatige verhoging van 1%.
Voor een verdere toelichting op deze baten verwijzen wij naar de (verplichte) paragraaf "lokale
heffingen".
Bespaarde rente
De bespaarde rente wordt berekend over de verwachte stand van de reserves en voorzieningen per
1 januari van ruim € 76 miljoen. Hierbij wordt een rekenrente van 4% gehanteerd.
Bij de bespaarde rente voor de jaren 2015 tot en met 2017 is uitgegaan van een jaarlijkse afname van
de reserves van € 3,2 miljoen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
76
Dividend
De verwachte dividenduitkering bedraagt € 3.020.000 en is als volgt gespecificeerd:
Instelling
BNG
Enexis
Wadinko
Attero
ROVA
Cogas
Rendo
Vitens
CV-LOC
Aandeel in
aantal aandelen
dividend
het kapitaal
0,12%
64.935
85.000
0,06%
96.993
50.000
5,69%
136
68.000
0,06%
96.993
5.000
11,60%
816
350.000
12,77%
650
1.300.000
5,75%
57
400.000
1,10%
63.007
160.000
53,27%
602.000
Totaal
3.020.000
Het tijdelijke “extra” dividend van Cogas, groot € 390.000, vervalt, conform de huidige afspraken, in
2015.
Onvoorzien
In de begroting zijn stelposten opgenomen die in de loop van het begrotingsjaar via een
begrotingswijzing functioneel verwerkt zullen worden. Stelposten die dit jaar niet worden ingevuld
kunnen incidenteel worden ingezet.
In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze stelposten. De meeste stelposten
spreken voor zich.
Omschrijving
Onvoorzien incidenteel
Onvoorzien structureel
Jeugd en gezin
Veiligheidsregio
Investeringen
Vervanging
Bezuinigingen
Prijscompensatie
Bedrijfsvoering
Overige stelposten
Totaal
REKENING
2012
Programmabegroting Hardenberg 2014
BEGROTING
2013
2014
0
150
164
75
73
73
0
100
0
93
0
319
0
-608
0
812
16
159
15
15
268
1.188
2014-09-24
Bedragen x € 1.000
MEERJARENBEGROTING
2015
2016
2017
151
151
152
150
226
302
73
73
73
100
100
100
297
477
501
436
646
801
-1.562
-2.779
-3.157
1.488
2.213
2.944
159
159
159
14
14
12
1.306
1.280
1.887
77
Mutaties in reserves
Omschrijving
Toevoegingen
Onttrekkingen
Totaal
REKENING
2012
41.879
56.490
-14.611
BEGROTING
2013
2014
1.590
1.817
1.600
2.390
-10
-573
Bedragen x € 1.000
MEERJARENBEGROTING
2015
2016
2017
2.007
2.190
2.326
2.018
1.291
1.297
-11
899
1.029
Hieronder wordt aangegeven voor welke bedragen in 2014 aan welke reserves worden onttrokken of
toegevoegd.
Onttrekking:
Reserve:
- Saldo exploitatie betaald parkeren
- Dekking kapitaallasten
- Saldo exploitatie afvalstoffenheffing
- Saldo exploitatie riolering
- Diverse met mutatie < € 75.000
€
"
“
"
“
449.000
978.000
780.000
180.000
3.000
€ 2.390.000
Toevoeging:
Reserve:
- Nieuwe investeringen, (rente)toevoeging
- Onderwijshuisvesting
- Onderhoud gebouwen
- saldo exploitatie riolering
- Diverse met mutatie < € 75.000
€ 316.000
“ 278.000
" 550.000
“ 554.000
" 119.000
€ 1.817.000
In deze bedragen zijn nog niet verwerkt de toevoeging van het begrotingsresultaat 2014 aan de
algemene reserve (ad € 337.000) en de onttrekking aan deze reserve ad € 990.000 ten behoeve van
de bijdrage aan de bestuursdienst voor frictiekosten (oud).
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
78
7.2 Meerjarenperspectief
Het meerjarenperspectief voor de jaren 2015, 2016 en 2017 presenteren wij op basis van de
primitieve begroting 2014.
Bij de doorrekening van dit perspectief is uitgegaan van de volgende aannames.
 Een jaarlijkse toename van het aantal inwoners van 150;
 Een jaarlijkse toename van het aantal woningen van 100;
 Een trendmatige stijging op belastingen en tarieven van 1%;
 Een prijsstijging van 1% per jaar;
 Een loonkostenstijging van 1% per jaar;
 Het jaarlijks vrijkomend bedrag aan afschrijving en rente hebben wij gereserveerd voor
dekking van de vervangingsinvesteringen;
 Jaarlijkse afname reserves met € 3 miljoen met als gevolg dat er jaarlijks € 129.000 minder
als bespaarde rente kan worden ingezet als algemeen dekkingsmiddel;
 Het onderhoudsbudget voor wegen, verlichting en plantsoenen is jaarlijks verhoogd met een
normbedrag per woning voor gebiedsuitbreiding.
 Voor onvoorziene uitgaven is een jaarlijks bedrag opgenomen van € 76.000;
 Voor de berekening van de algemene uitkering is rekening gehouden met de informatie uit
de meicirculaire 2013;
 De volledige verwerking van het bezuinigingsprogramma 2014-2017.
De ontwikkeling van het structurele begrotingssaldo in het meerjarenperspectief is, met
inachtneming van het bovenstaande, als volgt (bedragen x € 1.000):
saldo
Mutaties:
Loonkosten
Nieuw beleid
Afdelingsbudgetten
Algemene uitkering
Bezuinigingsprogramma
Onvoorzien
OZB autonoom
Prijsstijgingen
Kapitaallasten
Rente en dividend
Reservering
Diversen
Totaal mutaties
Saldo
2015
voordeel nadeel
1.372
2016
voordeel
nadeel
1.037
15
204
242
3.007
3.817
15
180
212
428
2.707
76
30
2
4.091
1.037
Programmabegroting Hardenberg 2014
15
24
46
107
1.240
76
30
110
15
519
473
7
4.426
2017
voordeel nadeel
2.825
1
3.378
2.825
2014-09-24
76
31
336
17
129
829
8
1.590
1.317
3.173
526
26
129
60
6
969
79
VERPLICHTE PARAGRAFEN
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Lokale heffingen
Weerstandsvermogen
Onderhoud kapitaalgoederen
Financiering
Grondbeleid
Bedrijfsvoering
Verbonden partijen
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
80
Lokale heffingen
Actualiteiten
Bedrijveninvesteringszone (BIZ)
Met ingang van 2012 is de heffing en invordering van een Bedrijveninvesteringszone (BIZ) ingevoerd.
De ondernemers in een afgebakend gebied van de winkelcentra in Hardenberg en Dedemsvaart
ontvangen een belastingaanslag BIZ. Alle ondernemers worden in deze heffing betrokken, het is een
belasting en daarmee niet vrijblijvend. De opbrengst van deze heffing wordt één op één als subsidie
uitgekeerd aan de stichting centrummanagement Hardenberg en Dedemsvaart. Vanuit de ambitie
‘schoon, heel en veilig’ worden investeringen gedaan die ten gunste komen van de ondernemers die
in het afgebakend gebied zijn gevestigd.
Belastingopbrengsten
Hierna hebben wij een vergelijking opgenomen van de belangrijkste belastingen en van de daarop
gebaseerde opbrengsten. Voor het tarief 2014 is een inflatoire verhoging doorgevoerd van 2,00%.
Bovendien is rekening gehouden met het uitgangspunt van 100% kostendekking bij de
afvalstoffenheffing en de rioolheffing en de bezuinigingen.
Belastingopbrengsten
Algemeen:
Onroerende zaak belastingen:
gebruiker
eigenaar
Hondenbelasting
Toeristenbelasting
Forensenbelasting
Specifiek:
Afvalstoffenheffing
Rioolheffing
Rekening 2012
Begroting 2013
Begroting 2014
1.876.000
6.690.000
229.000
412.000
291.000
2.022.000
7.083.000
375.000
498.000
300.000
1.981.000
7.768.000
366.000
616.000
316.000
4.722.000
5.334.000
4.550.000
5.920.000
4.802.000
6.314.000
De toeristenbelasting wordt verhoogd met 16,67% wat een stijging van € 0,11 inhoudt van € 0,66
(2013) naar € 0,77 (2014) per overnachting. Deze tariefsverhoging maakt deel uit van de
bezuinigingsmaatregelen, waartoe de raad heeft besloten.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
81
Belastingtarieven
Ozb-tarief eigenaar woning
Ozb-tarief eigenaar niet-woning
Ozb-tarief gebruiker niet-woning
Vastrecht afvalstoffenheffing
Vastrecht afvalstoffenheffing
(standaard v.a. 2014)
Vastrecht afvalstoffenheffing
(hoogbouw en buitengebied)
Lediging 240 liter container RST
Lediging 240 liter container GFT
Lediging 140 liter container RST
Lediging 140 liter container GFT
Rioolheffing woning
2012
0,0862%
0,2280%
0,1835%
89,00
2013
0,0901%
0,2379%
0,1915%
90,00
2014
0,0973%2
0,2569%2
0,2068%2
135,00
9,21
5,61
5,63
3,53
218,00
9,21
5,61
5,63
3,53
243,00
117,00
9,21
0
5,63
0
255,00
Onroerend zaak belasting
In uw vergadering van 11 juni 2013 heeft u een motie van het CDA aangenomen. In deze motie is het
college opgedragen bij het opmaken van de begroting 2014 met voorstellen te komen om het
onbedoelde effecten van een nieuwe waarderingsmethode (TIOX) te compenseren. De hogere
opbrengst was € 137.000. Er vanuit gaande dat een en ander budgettair neutraal moet verlopen, kan
dit alleen opgelost worden door de opbrengst OZB 2014 voor niet-woningen met € 137.000 te
verlagen en de opbrengst woningen met € 137.000 te verhogen.
Voorgesteld wordt in 2014 de € 137.000 in mindering te brengen op de opbrengst Gebruikers Niet
Woningen en Eigenaren Niet Woningen en dat op te tellen bij de opbrengst Eigenaren Woningen.
De tarieven stijgen of dalen dan overeenkomstig. Een tariefdifferentiatie naar categorieën Niet
Woningen is wettelijk niet mogelijk. Een agrarisch object heeft bijvoorbeeld hetzelfde eigenaren- en
gebruikerstarief als een winkelpand.
De tariefaanpassingen worden meegenomen in bij de belastingvoorstellen2.
Afvalstoffenheffing
Het vaste bedrag voor de afvalstoffenheffing (standaardtarief) wordt met € 45 verhoogd en komt
daarmee op € 135 per aansluiting. In dit bedrag is een korting verwerkt van € 24 per aansluiting, ten
laste van de egalisatiereserve afvalstoffenheffing.
Rioolheffing
De rioolheffing bedraagt op grond van het in 2013 vastgestelde GRP € 255 per woning.
2
Tijdens de raadsvergadering van 12 november 2013 is de uitwerking van deze motie in de Verordening OZB
2014 geamendeerd. De aldus vastgestelde percentages zijn in de tabel op deze pagina verwerkt.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
82
Vergelijkend overzicht van woonlasten
Naast een vergelijking van de opbrengsten hebben wij wederom een vergelijking opgenomen van de
woonlasten 2013 met enkele buurgemeenten. Voor de OZB is uitgegaan van een woningwaarde van
€ 180.000 en voor de afvalstoffenheffing en riolering van een meerpersoonshuishouden. Het
landelijk gemiddelde ligt op € 697.
Gemeente
Afvalstoffenheffing
Rioolheffing
OZB
Totaal
Dalfsen
€ 174
€ 223
€ 127
€ 524
Raalte
€ 191
€ 190
€ 199
€ 580
Kampen
€ 180
€ 240
€ 168
€ 588
Ommen
€ 151
€ 252
€ 185
€ 588
De Wolden
€ 174
€ 213
€ 229
€ 616
Hardenberg
€ 162
€ 242
€ 243
€ 647
Staphorst
€ 153
€ 267
€ 229
€ 649
Twenterand
€ 197
€ 231
€ 226
€ 654
Hoogeveen
€ 236
€ 278
€ 147
€ 661
Steenwijkerland
€ 176
€ 241
€ 253
€ 670
Zwartewaterland
€ 188
€ 266
€ 234
€ 688
Coevorden
€ 262
€ 295
€ 174
€ 731
(Bron: Informatie van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden, juli 2013)
Kostendekking
Bepaalde gemeentelijke activiteiten mogen 100% kostendekkend zijn. In het kader van de invoering
van het BTW-compensatiefonds (BCF) is bepaald dat de gemeente bij de bepaling van de
kostendekkendheid geen rekening hoeft te houden met de compensabele BTW. Daarmee rekening
houdend zijn de afvalstoffenheffing en de rioolrechten 100% kostendekkend.
Kwijtschelding
De gehanteerde kwijtscheldingsnorm is in de gemeente Hardenberg 100%.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
83
Financiering
Korte omschrijving
In het Treasurystatuut staan de uitgangspunten en doelstellingen voor het treasurybeleid vermeld.
De uitvoering van het treasurybeleid komt in de financieringsparagraaf in de begroting en
jaarrekening aan de orde. In het Besluit begroting en verantwoording (BBV) is vastgelegd, welke
informatie in de financieringsparagraaf in ieder geval moet worden opgenomen. Het gaat daarbij om
de beleidsvoornemens die relevant zijn voor het risicobeheer van de financieringsportefeuille.
Context en achtergrond
Treasurybeheer / Liquiditeitsrisicobeheer
De gemeente beperkt haar liquiditeitsrisico’s door haar treasuryactiviteiten te baseren op een
middellange termijnplanning. Dit gebeurt met behulp van een zogenaamde liquiditeitsbegroting,
waarin de belangrijkste (grote) geldstromen zijn opgenomen.
Renterisicobeheer
Renterisico is het gevaar van ongewenste veranderingen van de (financiële) resultaten van de
gemeente door rentewijzigingen. Voor de beheersing van de renterisico’s gelden twee concrete
richtlijnen, namelijk de kasgeldlimiet en de renterisiconorm.
Kasgeldlimiet
De kasgeldlimiet is een wettelijke limiet en bedraag de maximale omvang van de kortgeldpositie in
enig jaar. In 2014 bedraagt de kasgeldlimiet 8,5% van het totaal van de begrote lasten, namelijk
€ 10.965.000 (€ 129.000.000 x 8,5%)
Renterisiconorm
Met deze norm wordt tot uitdrukking gebracht tot welk bedrag de gemeente renterisico’s mag lopen.
Renterisico’s kunnen voortvloeien uit de noodzaak om bijvoorbeeld leningen af te lossen.
De renterisiconorm voor 2014 is 20% van het begrotingstotaal, namelijk € 25.800.000
(€ 129.000.000 x 20%)
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
84
Leningenportefeuille
In onderstaand schema worden de mutaties van de leningenportefeuille voor het begrotingsjaar
weergegeven en toegelicht.
Mutaties in leningenportefeuille
Bedrag x € 1.000
Stand per 1 januari 2014
Nieuwe leningen
Reguliere aflossingen
Vervroegde aflossingen
Rente aanpassing (oud percentage)
Rente aanpassing (nieuw percentage)
Stand per 31 december 2014
152.026
0
8.452
0
0
0
143.574
Financieringspositie
Per 1 januari 2014 is een financieringstekort begroot van € 77.381.000. Gegeven het nog steeds grote
verschil tussen de rente die betaald moet worden op kortlopende leningen en langlopende leningen,
wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de mogelijkheid om het financieringstekort vlottend te
financieren.
Ontwikkelingen
SEPA
De ontwikkelingen in het betalingsverkeer worden in hoofdzaak bepaald door “Europa”. De migratie
naar het “Single European Payment Area” (SEPA) is inmiddels in volle gang. Doel van deze migratie is
het betalingsverkeer binnen Europa te standaardiseren. Gelijktijdig worden de rekeningnummers op
Europese schaal uniek gemaakt door uitbreiding met een aantal posities. Dat betekent vervolgens
weer aanpassing van veel software om de veldlengte voor het banknummer aan te passen. Vanaf
februari 2014 kunnen alle financiële transacties middels SEPA-standaarden plaatsvinden.
Schatkistbankieren
In het begrotingsakkoord 2013 is afgesproken dat decentrale overheden gaan schatkistbankieren
zonder leenfaciliteit. Dit betekent dat gemeenten per eind december 2013 hun tegoeden moeten
uitzetten bij het Rijk. Er komt een doelmatigheidsdrempel van 0,75% van het begrotingstotaal
(binnen een bandbreedte van € 0,25 miljoen - € 2,5 miljoen). Bevinden de overtollige middelen zich
beneden de doelmatigheidsdrempel, dan hoeven deze decentrale overheden niet te
schatkistbankieren.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
85
De Wet Houdbare overheidsfinanciën (Wet Hof)
Deze wet betreft de Nederlandse uitwerking van Europese afspraken ten aanzien van de
overheidsfinanciën. De reden om te komen tot – aangescherpte – Europese afspraken is gelegen in
de recente ontwikkeling in de overheidsfinanciën van lidstaten. Door het ontbreken van
begrotingsdiscipline in een aantal landen in de eurozone, ook in economisch goede tijden, zijn
serieuze risico’s voor de economische groei en de financiële stabiliteit in de eurozone opgetreden.
Van nationale wettelijke verankering van de vereisten gaat een heldere disciplinerende werking uit,
die laat zien dat de lidstaten de urgentie en noodzaak zien van het op orde brengen van het
functioneren van de Economische en Monetaire Unie (EMU).
Het Rijk en de medeoverheden (provincies, gemeenten en waterschappen) delen een gezamenlijke
verantwoordelijkheid in het beheersen van de Europese normen ten aanzien van de
overheidsfinanciën. De Wet Hof bevat daarom ook regels ten aanzien van de bijdrage die decentrale
overheden moeten leveren aan het bereiken en vasthouden van houdbare overheidsfinanciën. Deze
regels behelzen een drietal terreinen:
een gelijkwaardig aandeel van de decentrale overheden in de Europese begrotingseisen (vrij
vertaald het EMU-saldo) en de wijze van vaststelling hiervan;
een beheersmodel van het EMU-saldo van de decentrale overheden;
een goede informatievoorziening over de overheidsfinanciën van de decentrale overheden.
De Tweede Kamer heeft op 23 april 2013 de Wet Houdbare Overheidsfinanciën (Wet Hof)
aangenomen met een aantal amendementen. De amendementen verbeteren de positie van
decentrale overheden in de wet. Een motie van het CDA om uitstel of afstel van investeringen van
provincies, gemeenten en waterschappen te voorkomen, werd kamerbreed gesteund. Met het
amendement-Koolmees en het amendement Bisschop/Dijkgraaf is de sanctie uit het wetsvoorstel
uitgebreid met een voorhangprocedure, een voornemen tot sanctie moet daarmee worden
voorgelegd aan de Tweede Kamer. Het amendement-Dijkgraaf/Bisschop versterkt de positie van
decentrale overheden bij de procedure voor het vaststellen van een saldo pad voor het toegestane
EMU-tekort. Het amendement-Schouten/Koolmees geeft een betere duiding aan het begrip
gelijkwaardige inspanning voor decentrale overheden bij het terugdringen van het EMU-tekort van
Nederland.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
86
Weerstandsvermogen
In de paragraaf weerstandsvermogen wordt de financiële robuustheid van de begroting, de
jaarrekening en in het bijzonder de stand van zaken met betrekking tot de financiële positie
weergeven. De paragraaf betreffende het weerstandsvermogen bevat ten minste:
het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s
een inventarisatie van de risico’s
een inventarisatie van de weerstandscapaciteit
Op basis van een door ons opgestelde risicoanalyse heeft Deloitte in 2011 de risico’s
geïnventariseerd, gekwantificeerd en een berekening gemaakt van het beschikbare en van het
gewenste weerstandsvermogen. De uitkomsten van de rapportage van Deloitte zijn in deze paragraaf
overgenomen. Voor een verdere inhoudelijke onderbouwing van deze uitkomsten verwijzen wij u
naar de notities ‘Risicomanagement en weerstandsvermogen’ en ‘Gemeente Hardenberg, second
opinion weerstandsvermogen en risicomanagement’.
Het beleid omtrent de weerstandscapaciteit en de risico’s
De risico’s zijn in het rapport van Deloitte onderverdeeld naar drie categorieën.
De eerste categorie betreft de echte risico’s, namelijk mogelijke financiële tegenvallers die
samenhangen met de uitvoering van bepaalde activiteiten. Voorbeelden zijn het ondernemersrisico
bij grondexploitaties en het risico op overschrijding van budgetten, dat samenhangt met open einde
regelingen. Vanuit de betekenis van het begrip weerstandsvermogen zoals in het Besluit begroting en
verantwoording (BBV) is beschreven, is uitsluitend deze categorie van belang voor het
weerstandsvermogen.
Voorzienbare tekorten op reguliere budgetten behoren niet tot de risico’s. De tekorten zijn min of
meer duidelijk. Zeker waar de tekorten een structureel karakter hebben, heeft het vanuit
bedrijfseconomisch oogpunt de voorkeur dit op te lossen binnen de exploitatie in plaats van via
bestemmingsreserves. Onderwijshuisvesting, onderhoud gebouwen en betaald parkeren zijn hiervan
de belangrijkste voorbeelden. Het risico daarvan is dat de reserves op termijn uitgeput raken en de
lasten dan alsnog in de exploitatie moeten worden opgenomen, dan wel er bezuinigd moet worden.
De derde categorie betreft mogelijke (ongewenste) schommelingen van budgetten, waardoor
behoefte ontstaat in egalisatie van jaarlasten. Riolering en wegen zijn hiervan de belangrijkste
voorbeelden. Deze werkwijze wordt door veel gemeente toegepast. De notitie vermeldt dat de
noodzakelijke onderhoudslasten structureel in de begroting zijn geraamd. Onder deze voorwaarde is
er dan ook geen sprake van een risico dat relevant is voor het weerstandsvermogen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
87
Inventarisatie van de risico’s
Grondexploitaties
Het exploiteren van gronden is een ondernemersrisico. De benodigde weerstandscapaciteit is € 5,0
miljoen, aan te houden in de algemene reserve (uitwerking crisisupdate GREX).
Een van de maatregelen die in de Crisisupdate 2012 voor het Grondbedrijf is doorgevoerd is de
stelselwijziging per 1 januari 2012. De stelselwijziging houdt in dat de kosten van de openbare ruimte
voor een deel uit de grondexploitaties zijn gehaald en als investeringen met een openbaar nut
binnen de begroting zijn gebracht. De kapitaallasten van de investeringen zijn binnen de begroting
gedekt.
De stelselwijziging is met terugwerkende kracht tot 1 januari 2002 doorgevoerd. De stelselwijziging
heeft een direct effect op het risicoprofiel van het Grondbedrijf en de normatief vereiste hoogte van
de ARG als buffer om die risico’s te kunnen afdekken.
Ultimo 2011 is de Algemene Reserve Grondbedrijf (ARG) op basis van een rapport van Deloitte Real
Estate op een vereist niveau gebracht van € 8,1 miljoen. De uitwerking van de Crisisupdate 2012
heeft geleid tot een beslag op de ARG tot € 6,8 miljoen. Na verwerking van de mutaties 2012 in de
complexen (zie de Nota Grondexploitatie 2013) bedraagt de hoogte van de ARG € 1,1 miljoen.
Met de stelselwijziging zijn de risico’s voor de kostenkant van de grondexploitaties voor een deel
verminderd en onder de jurisdictie van de begroting (= de Algemene Reserve) te rangschikken. Ter
onderbouwing van de vereiste normatieve ARG na de stelselwijziging hebben wij een extern advies
ingewonnen van Royal Haskoning/DHV.
Om de normatieve hoogte van de ARG te benaderen deelt DHV de Hardenbergse complexen in 3
groepen:
a. Complexen die ruim positief sluiten;
b. Complexen die krap boven of rond nul sluiten;
c. Complexen met een negatief resultaat.
In de huidige economische omstandigheden zorgen de afzetrisico’s van gronden voor de grootste
onzekerheden. Hierop inhakend adviseert DHV de formule voor de normatieve ARG te enten op 3
jaar vertragingsrente, toe te rekenen aan de categorieën complexen b en c. Voor de strategische
gronden geldt geen verandering als gevolg van de stelselwijziging, de risicocomponent blijft
ongewijzigd op € 0,7 miljoen. Tot slot adviseert DHV de vaste component voor de ARG te verlagen
naar € 1,0 miljoen.
Dat geeft de volgende formule voor de normatieve omvang van de ARG:
(1,045^3) = 14,1% boekwaarde negatieve en licht positieve complexen + € 1,0 miljoen.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
88
De ARG beweegt zich dan binnen een bandbreedte. Van de complexen waarvan nu nog geen
resultaat bekend is, kunnen die in theorie allen positief eindigen (= geen toerekening aan de ARG) of
allen negatief eindigen (= toerekening van maximaal € 3,21 miljoen.)
Samenvattend ziet de normatieve ARG er dan als volgt uit:
Onderdeel
Vaste component
Strategische gronden
Negatieve en licht positieve
complexen
Complexen met onbekend
resultaat
Totaal
Minimaal
1,00 miljoen
0,70 miljoen
1,84 miljoen
Maximaal
1,00 miljoen
0,70 miljoen
1,84 miljoen
0
3,21 miljoen
3,54 miljoen
6,75 miljoen
Middeling van de minimum- en maximumhoogtes geeft een normatieve ARG van ca. € 5 miljoen.
Door toepassing van het systeem van tussentijdse winstnemingen kan de ARG worden aangevuld
tot het normatief vereiste niveau.
Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)
De WMO heeft een open einde karakter. De benodigde weerstandscapaciteit is € 1,0 miljoen, aan te
houden in de algemene reserve (rapport Deloitte).
Bij de hier vermelde weerstandscapaciteit is geen rekening gehouden met de gevolgen van het
rijksbeleid om de komende jaren fors te bezuinigen op dit terrein. De bezuinigingen zijn zodanig fors
dat zij een compleet andere inrichting van de betreffende zorg noodzakelijk maken. Ook de
wetgeving zal moeten worden aangepast. Momenteel is nog onduidelijk welke beleidsvrijheid
gemeenten krijgen. Er bestaan dan ook risico’s op het gebied van tijd (krijgen we de nieuwe invulling
van zorg tijdig geïmplementeerd terwijl de nieuwe wetgeving er nog niet is?) als op het gebied van
financiën (in hoeverre zijn de door het Rijk opgelegde bezuinigingen reëel?).
Wet werk en bijstand (WWB) en WSW
Zowel WWB als WSW hebben een open-einde-karakter. Hiervoor wordt tezamen een
weerstandscapaciteit aangehouden van € 2,4 miljoen.
Gemeenten hebben een 10% eigen risico op het budget van de BUIG (Bundeling Uitkeringen
Inkomensvoorzieningen Gemeenten). In 2009, 2010 en 2011 waren de uitgaven hoger dan het
beschikbare budget en is een aanvullende rijksbijdrage aangevraagd. In 2012 is geen aanvullende
bijdrage aangevraagd en ook voor 2013 hoeft – naar de huidige kennis – geen aanvraag te worden
gedaan.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
89
De kosten voor de WSW overstijgen de rijksbijdrage. Het tekort wordt gedekt uit de algemene
middelen. De invloed op de kosten van de WSW zijn echter beperkt, doordat ontwikkeling van lonen
en werkgeverslasten afhankelijk zijn van landelijke wet- en regelgeving waarop de gemeente geen
invloed heeft
Decentralisaties / Transities Sociaal Domein
Het Rijk is voornemens om per 2015 een aantal taken te decentraliseren. Het gaat om:
Jeugdzorg: gemeente wordt verantwoordelijk voor alle jeugdhulp en de uitvoering van
kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering
Awbz: vanuit de Awbz worden de taken extramurale begeleiding en persoonlijke verzorging
overgeheveld naar de gemeenten
Participatiewet: een aantal sociale verzekeringswetten (Wwb, Wsw en deel Wajong) worden
samengevoegd en ondergebracht bij de gemeente
Naast de decentralisatie van deze taken, zal het Rijk de bijbehorende budgetten korten.
Deze decentralisaties brengen een aantal risico’s met zich mee:
De aangekondigde bezuinigingen zijn fors en vragen om een transformatie. Het risico zit in het
daadwerkelijk realiseren van deze transformatie op korte termijn. Dit vraagt om stevige politieke
keuzes en een omschakeling in de uitvoering.
Op dit moment is nog veel onduidelijk waar het gaat om wet- en regelgeving en de hoogte van
budgetten. Dit maakt dat de voorbereiding op de overheveling van taken momenteel nog deels
gestoeld is op aannames.
De wetten zoals ze nu (in concept) voorliggen houden nog veel ruimte voor nadere regelgeving
door het Rijk. Dit kan de beleidsvrijheid van gemeenten beïnvloeden.
De gevolgen van mogelijke overgangsbepalingen (van oude situatie naar nieuwe situatie) zijn nog
niet duidelijk. De vraag daarbij is in hoeverre de gemeenten op voorhand al ‘vastzitten’ aan
bestaande indicaties, lopende trajecten etc.
In het kader van de participatiewet worden alle bestaande Wajongers herkeurd. Alleen
Wajongers die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, blijven in de Wajong. De andere
groep gaat over naar de Participatiewet. Op dit moment is nog niet duidelijk wie deze
herkeuringen gaan doen en welke invloed de gemeente daarop heeft.
In het kader van Jeugdzorg krijgt de gemeente, naar verwachting, de taak om
kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering uit te voeren. Dit zijn over het algemeen
dure maatregelen. Echter, veelal zal niet de gemeente, maar bijvoorbeeld een rechter bepalen
wie onder deze maatregelen zal vallen. Het wordt daarmee voor de gemeente lastig om te sturen
op de instroom in dergelijke maatregelen.
Het gaat hier veelal om zogenaamde ‘open-einde-regelingen’. De gemeente houdt de plicht
burgers te ondersteunen op genoemde terreinen, een overschrijding van het budget is geen
reden om deze ondersteuning niet te bieden.
Na invoering van nieuwe/aangepaste wet- en regelgeving, is gebleken dat ook de jurisprudentie
die gaat ontstaan van invloed is op de daadwerkelijke uitvoering en financiën
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
90
Uitgangspunt bij de invoering van deze nieuwe taken is dat dit budgetneutraal gebeurt. Dat levert
spanning op, mede gezien bovenstaande punten. Bij ongewijzigd beleid zal er naar inschatting een
tekort ontstaan van ongeveer € 20 miljoen.
In 2014 zal hiervoor beleid (verder) ontwikkeld worden en de invoering van deze taken (verder)
voorbereid worden.
Overige risico’s
De benodigde weerstandscapaciteit aan te houden in de algemene reserve voor overige risico’s
bedraagt € 1,2 miljoen.
Overige risico’s betreft de uitvoering van overige open einde regelingen (bijvoorbeeld
leerlingenvervoer) en ondernemersrisico’s voor bijvoorbeeld zwembaden en Theater de
Voorveghter, renterisico’s enz. Ook juridische risico’s zoals schadeclaims, milieuverontreiniging,
inbaarheid vorderingen en leningen en risico’s uit hoofde van garantiestellingen, rekenen wij tot de
overige risico’s. Wij verwachten geen bijzondere risico’s uit hoofde van garantiestelling aan
verbonden partijen of uit juridische procedures. Voor deze risico’s wordt dan ook geen
weerstandscapaciteit aangehouden.
Inventarisatie van de weerstandscapaciteit.
Uit het bovenstaande volgt een benodigd weerstandsvermogen van € 9,6 miljoen. Dit bedrag is
samengesteld uit een buffer voor grondexploitaties van € 5,0 miljoen en € 4,6 miljoen voor de andere
risico’s.
De geactualiseerde stand van de algemene reserve is per 1 januari 2014 begroot op € 6,9 miljoen en
bedraagt daarmee rond 72% van de benodigde capaciteit.
Herijking risicoparagraaf en weerstandsvermogen
De benodigde capaciteit voor de andere risico’s ad € 4,6 miljoen is nog gebaseerd op het rapport dat
Deloitte in 2011 heeft uitgebracht.
De komende jaren zullen grote financiële veranderingen voor de gemeente met zich brengen. De
gemeente zal met minder, meer moeten doen. Zoals bekend is het de vraag of de gemeente in staat
zal zijn om de transitie sociaal domein door te voeren met de budgetten die het Rijk naar de
gemeenten gaat overhevelen.
Kortom, deze ontwikkelingen noodzaken tot heroriëntatie op de risico’s en het beleid dat gevoerd
moet worden om deze risico’s te managen
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
91
Onderhoud kapitaalgoederen
Wegen, bermen en sloten en kunstwerken
Onder druk van de economische situatie is Hardenberg gedwongen ingrijpende maatregelen te
nemen. Dit gebeurt door kostenefficiënt te werken en te bezuinigen op de gemeentelijke uitgaven.
De gemeente zet alles op alles om met minder middelen haar ambities zoveel mogelijk te behouden
en waar mogelijk te verbeteren. Door efficiënt te werken en slimme coalities te vormen met andere
overheden, private partijen en maatschappelijke groepen, houdt Hardenberg als netwerkregisseur
een effectieve sturing op het behoud en de ontwikkeling van de ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid
van de gemeente.
De gemeente heeft als wegbeheerder (op basis van de Wegenwet) de zorgplicht voor
wegverhardingen. Vanuit het beheerbeleid en de beleidsdoelstellingen wordt tweejaarlijks met
behulp van het standaard instrument voor het maken van een beheerplan (CROW-methode) het
gemeentelijke wegennet van Hardenberg geïnspecteerd, beheerd en onderhouden. De
civieltechnische kunstwerken maken onderdeel uit van het wegennet, maar worden afzonderlijk
beheerd en onderhouden.
In de gemeente Hardenberg ligt een gemeentelijk wegennet van zo’n 900 km lang. In haar rol als
wegbeheerder heeft de gemeente de verplichting deze wegen duurzaam en in redelijke staat te
onderhouden. Het onderhoudsbudget is mede leidend voor het opstellen van het
onderhoudsprogramma. Prioritering en afwegingen worden gemaakt op basis van vastgestelde
bestuurlijke uitgangspunten.
Een van de doelstellingen uit het meerjarig programma van de gemeente is het bevorderen van een
veilige en leefbare woonomgeving, met als ambitie een fysieke leefomgeving die schoon, heel en
veilig is. In dat kader streeft het college naar een goede balans tussen de vraag naar onderhoud aan
gemeentelijke wegen, esthetische waarden en de beschikbare (financiële) middelen. Het beheer en
onderhoud van wegen begint met het bewust ontwerpen van de infrastructuur en de keuze voor
duurzame materialen van hoge kwaliteit. Als het gaat om het onderhoud aan wegen, geldt zoveel
mogelijk een integrale aanpak. Dit betekent dat onderhoud zoveel mogelijk gecombineerd wordt met
andere werkzaamheden, bijvoorbeeld riolering en herinrichtingsprojecten.
De gemeente Hardenberg beschikt over een gecertificeerd geautomatiseerd wegbeheersysteem. Dit
systeem geeft de basissignalen af voor de te nemen onderhoudsmaatregelen. Het systeem wordt
gevoed met kwaliteitsbeoordelingen van de wegverharding uit het “veld”. Daarnaast zijn alle wegen
in Hardenberg gecategoriseerd om een juiste prioritering voor het onderhoud te kunnen bepalen.
Ook meldingen over het wegennet en maatschappelijke en politieke signalen spelen een rol bij de
keuzebepaling en prioritering bij het opstellen van het onderhoudsprogramma. In 2013 is het gehele
wegennet onderworpen aan een globale kwaliteitsinspectie op basis waarvan een nieuw
meerjarenprogramma groot onderhoud 2014/2016 is opgesteld.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
92
Als gevolg van bezuinigingstaakstellingen zijn er structureel maatregelen getroffen die ook het
onderhoudsbudget voor wegen treffen, waar onder:
geen compensatie voor de uitbreiding van het areaal en bezuinigingen in voorgaande jaren
hebben geleid tot een verlaging van het onderhoudsbudget.
met ingang van 2014 wordt rekening gehouden met een verlaging van het onderhoudsbudget
totaal 2,25% als bezuinigingstaakstelling. Bij het opstellen meerjarenprogramma zal hier rekening
mee worden gehouden.
Vanuit het programma opwaardering woonomgeving is € 268.000 gereserveerd voor het
opwaarderen van de Oranjebuurt te Dedemsvaart in combinatie met nieuwbouw door De Veste.
Naar verwachting wordt deze reservering in 2014 besteed. Uitstel is een gevolg van de nieuwbouw
van de woningen en een appartementencomplex en afstemming met andere ontwikkelingen in het
centrum van Dedemsvaart. Bij alle woonstraten in deze buurt worden in samenspraak met de
bewoners verbeteringen gerealiseerd die verder gaan dan uitsluitend aanpassen van de
verhardingen. De gehele openbare ruimte wordt in de discussie betrokken. Ook de sociale
leefbaarheid in de woonstraten wordt in beeld gebracht, hierbij is ook de Stuw betrokken.
Kunstwerken
Alle kunstwerken zijn aan een kwaliteitsinspectie onderworpen en zijn opgenomen in een
beheersysteem. Op basis hiervan zal een strategische “onderhoudsvisie kunstwerken” worden
opgesteld en ter vaststelling aan de raad worden voorgelegd. Deze visie vormt de leidraad voor de
onderhoudsaanpak in de komende jaren. In 2014 kan een meerjarig onderhoudsprogramma worden
opgesteld. Mede afhankelijk van de kosten in relatie tot de beschikbaar gestelde middelen kan het
onderhoud worden uitgevoerd.
Openbare Verlichting
Verlichting draagt bij aan een sociaal veilige, verkeersveilige en een leefbare situatie. Openbare
verlichting hangt samen met andere beleidsterreinen zoals het milieu, energie en openbaar groen.
Daarnaast spelen ook sfeer-, milieu- en in toenemende mate energie-aspecten een belangrijke rol.
Het is voor de openbare verlichting van belang om een goede kwaliteit te hebben met minimaal
energieverbruik en tegen aanvaardbare kosten. De gemeente maakt voor haar energievoorziening
van de openbare verlichting, riolering en gebouwen, gebruik van groene stroom.
Voor het beheer wordt gebruik gemaakt van een geautomatiseerd beheerprogramma. Met dit
systeem worden de onderhoudsmaatregelen, de planningen en begrotingen gemaakt. Aan de hand
van het beleidsplan openbare verlichting wordt het verlichtingsniveau bij nieuwe werken bepaald.
Het gemeentelijke beleid voor openbare verlichting staat beschreven in het beleidsplan openbare
verlichting. In het beleidsplan “LED op het licht op straat” wordt een beeld geschetst van de huidige
situatie betreffende de openbare verlichting in de gemeente Hardenberg, worden achtergronden en
uitgangspunten toegelicht. Deze worden vertaald naar normeringen en kostenindicaties. Het nieuwe
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
93
beleid is tot stand gekomen in samenspraak met bewoners, belangenorganisaties en hiërarchiek
hogere wegbeheerders.
Het betreft een driesporenbeleid:
1. Kwalitatief toereikend onderhoud
2. Nieuwe installaties energiezuinig
3. Innovatief vervangen en soms verwijderen openbare verlichting
In 2013 is een begin gemaakt met uitvoeringsopdrachten, waaronder het houden van diverse pilots
om ervaring op te doen met thema’s als behoud van donkerte en het voorkomen van lichthinder.
Belangrijke aspecten zijn verduurzamen door ombouw, energiebesparing door toepassing van
nieuwe (led)technieken en dynamische verlichten waar dat mogelijk en verantwoord is. In 2013 is
een vervangingsplan (1e fase € 500.000) vastgesteld op basis waarvan in de komende jaren gefaseerd
sterk verouderde verlichting wordt vervangen.
Het systeem van groepsremplace bij vervanging van lampen wordt in de komende jaren gefaseerd
aangepast op de langere levensduur van nieuwe ledlampen.
In 2013 zijn de voorbereidingen getroffen om te komen tot een nieuwe aanbesteding van het
onderhoud aan de installaties in de komende jaren. Het onderhoud wordt in één bestek samen met
het areaal in Ommen voor meerdere jaren aanbesteed.
Wat willen we bereiken/waarborgen?
Op niveau brengen en houden van de verlichting door ombouw naar duurzame installaties
Bij nieuw werk toepassen van de praktijkrichtlijn ROVL 2011
Reduceren van het energieverbruik van de openbare verlichting.
Vervangen van verouderde verlichting op basis van het vervangingsplan openbare verlichting en
binnen de context van beschikbare middelen
Riolering
Eind 2013 is de raad van de gemeente Hardenberg voorgesteld het verbrede gemeentelijke
rioleringsplan (vGRP) vast te stellen voor de periode 2014-2018. Dit is een strategisch document
waarin de beleidsvoornemens, de maatregelen en de kosten voor het rioolstelsel voor een bepaalde
planperiode worden beschreven. In het vGRP wordt vooralsnog uitgegaan van het voortzetten van de
huidige beleidslijn (sober en doelmatig).
De gemeentelijke riolering is één van de belangrijkste voorzieningen voor de bescherming van de
volksgezondheid en het milieu. Ook heeft riolering een belangrijke functie als het gaat om het
tegengaan van wateroverlast in de openbare ruimte. Om te voldoen aan de wettelijke zorgplicht voor
het doelmatig inzamelen en transporteren van afvalwater, moet de gemeente beschikken over een
actueel vGRP.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
94
Verbrede Gemeentelijk Rioleringsplan
In het vGRP is naast de reguliere zaken rekening gehouden met de Wet Gemeentelijke Watertaken.
De gemeenten hebben naast de zorgplicht voor afvalwater ook de zorgplichten voor grond- en
regenwater.
In 2012 heeft Hardenberg een eigen grondwaterbeleid opgesteld. In 2013 is gestart met meten en
monitoren van de grondwaterstand. Dit gebeurt samen met de partners in de samenwerking
(afval)waterketen.
Het waterloket is sinds 2012 operationeel en onderdeel van het KCC (Klant Contact Centrum). Het
doel van het waterloket is dat de gemeente alle vragen op het gebied van water beantwoordt of
doorzet naar de juiste instantie. De inwoner heeft zo één aanspreekpunt voor water.
Daar waar zich kansen voordoen om werk met werk te maken met infrastructurele projecten wordt
regenwater afgekoppeld van het vuile water. Het gaat om investeringen in toekomstbestendige,
duurzame oplossingen waarin we mee kunnen liften met infrastructurele- en stedenbouwkundige
maatregelen. Concreet denken we hierbij aan het masterplan Dedemsvaart en de centrumroute in
Hardenberg.
In 2013 is een nieuw afvalwaterakkoord afgesloten tussen de gemeente Hardenberg en al haar
waterschappen. Het doel is om gezamenlijk afspraken vast te leggen zodat vanuit ieders
verantwoordelijkheid de afvalwaterketen wordt beheerd als ware het één systeem met één
beheerder. Dit valt samen met de ontwikkelingen van het landelijk Bestuursakkoord Water inzake de
doelmatigere afvalwaterketen.
Samenwerking gemeente en waterschap Velt en Vecht
We worden ons steeds bewuster van de ruimte die nodig is voor water. In droge tijden hebben we
water nodig en in natte tijden willen we geen natte voeten krijgen. Het waterkwantiteits- en
waterkwaliteitsbeheer in het buitengebied is een verantwoordelijkheid van het waterschap. De
maatregelen vinden allen plaats in de openbare ruimte en bieden kansen voor bijvoorbeeld
recreatieve ontwikkelingen. Om alle belangen goed te behartigen en de uitvoeringsprocessen zo vlot
mogelijk te doorlopen zijn we intensief gaan samenwerken met waterschap Velt en Vecht. Eén van
de eerste opdrachten voor dit samenwerkingsverband is de realisatie van het Vechtpark. Eind 2011 is
na de realisatie van de Haven in 2009 het eerste deelgebied, Monding Oude Radewijkerbeek, van het
Vechtpark opgeleverd. Eind 2013 is het volgende deelgebied, Monding Molengoot, opgeleverd. Ook
in 2013 is gestart met de voorbereiding van het deelgebied Centrum Uiterwaard. Deze voorbereiding
loopt door tot in het voorjaar van 2014. De uitvoering daarvan start mogelijk in 2014. Deze projecten
worden (financieel) ondersteund vanuit Ruimte voor de Vecht.
Samenwerking waterketen
Onze visie op samenwerking is dat wij ons gezamenlijk committeren aan de doelen van
samenwerking vanuit de overtuiging dat we in deze maatschappelijke opgave samen veel meer
kunnen bereiken dan ieder afzonderlijk. Daarbij staan kostenoptimalisatie en kwaliteit voor burger,
bedrijven en leefomgeving centraal. Vertrekpunt voor onze visie en ambities is dat het na te streven
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
95
besparingsdoel voor onze regio van € 2 miljoen per jaar in 2020 altijd in samenhang wordt bezien
met kwaliteit, kwetsbaarheid en duurzaamheid.
De kosten van de afvalwaterketen zullen het komende decennium verder stijgen, omdat de
waterpartners voor grote opgaven staan: vervangingsinvesteringen, opvangen van de gevolgen van
klimaatverandering etc. Mede door samenwerking moet deze kostenstijging zoveel mogelijk worden
voorkomen (“minder meer”). De doelstelling voor gemeenten en waterschap is om de voorziene
kostenstijging te beperken. De besparing moet in 2020 zijn bereikt en wordt gemeten ten opzichte
van 2010.
Riolering
Inmiddels is er van een aantal kernen een volledig beeld van de onderhoudstoestand van het
rioolstelsel. De uitvoering van de herstelwerkzaamheden zal in de komende jaren worden
uitgevoerd, de gemeenteraad heeft hiervoor € 3.500.000 beschikbaar gesteld.
Openbaar groen
Het onderhoud van het openbaar groen valt te onderscheiden in verzorging en technisch onderhoud.
Om het groen een verzorgd uiterlijk te geven worden onderhoudsmaatregelen als
onkruidbeheersing, gras maaien en het knippen van hagen en randen uitgevoerd. Om over een
langere periode een goede technische staat en levensduur van het groen te waarborgen worden
volgens een bepaalde planning bomen gesnoeid en beplantingsvakken uitgedund of verjongd. Een
belangrijk deel van het verzorgingsonderhoud en het snoeien/dunnen van beplantingsvakken is op
basis van een groenbestek uitbesteed aan het WSW-bedrijf Larcom. Het algehele onderhoudsniveau
komt sinds jaren overeen met niveau B (basis) volgens de systematiek van het handboek
beeldkwaliteit van de CROW, alhoewel dit niet wordt gemonitord.
De bezuinigingen, als gevolg waarvan m.i.v. 2014 het budget drastisch wordt gekort, nopen tot een
andere aanpak van het groenonderhoud en een andere wijze van inzet van de WSW. Het
groenbestek met kwaliteitseisen zal daarbij plaatsmaken voor een budgetafhankelijke inhuur van
capaciteit, waarbij de WSW-medewerkers rechtstreeks door de Bestuursdienst Ommen –
Hardenberg (BOH) zullen worden aangestuurd. Deze budgetafhankelijke aanpak levert waarschijnlijk
een belangrijk efficiëntievoordeel op waardoor e.e.a. niet per definitie hoeft te leiden tot een
merkbaar lager onderhoudsniveau. Desalniettemin kan bij deze budgetgestuurde aanpak het
vertrouwde onderhoudsniveau niet worden gegarandeerd. Het risico, dat in bepaalde situaties of
extreme omstandigheden (bijvoorbeeld een periode met extreem groeizaam weer) het algehele
onderhoudsbeeld uitkomt op niveau C (laag) neemt toe.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
96
Snippergroen
In 2014 zullen we het proces te komen tot uitgifte van snippergroen continueren. Het dagelijks
beheer van alle (bestaande en geverifieerde) contracten met betrekking tot snippergroen wordt door
het cluster Gebouwen en Gronden geactualiseerd. Ook worden zowel administratief als op locatie in
gebruik genomen stukken (snipper-)groen geïnventariseerd. Het gaat over enkele honderden
objecten. Daarnaast wordt er actief gehandeld om bewoners percelen aan te bieden die in
aanmerking komen voor in gebruikgeving / verkoop.
Begraafplaatsen
De Gemeente Hardenberg beheert zeven begraafplaatsen. Het beheer valt uiteen in enerzijds
dienstverlening op grond van de Wet op de lijkbezorging, te weten uitgifte van graven en uitvoeren
van begravingen en anderzijds de uitvoering van onderhoudswerkzaamheden, met als doel de
begraafplaatsen een goed verzorgde indruk te geven.
Hoewel gestreefd wordt naar een 100% kostendekkendheid van de tarieven, wordt een belangrijk
deel van het onderhoud gefinancierd uit de algemene middelen. Dit vindt zijn oorzaak in het feit dat
het grootste deel van het areaal wordt bezet door graven met langlopende (‘eeuwigdurende’)
grafrechten, waarvoor geen kosten meer bij de rechthebbenden in rekening kunnen worden
gebracht. Uitgangspunt van het beleid is, dat geen areaaluitbreiding meer zal plaatsvinden, maar dat
door middel van grafruiming een cyclus ontstaat van hergebruik van de reeds aanwezige
grafruimten.
De financiële dekking van de begraafplaatsen steunt in hoofdzaak op de jaarlijkse cash-flow van
begraafrechten, welke afhankelijk is van het aantal uitgegeven graven en uitgevoerde begravingen.
Deze zijn geraamd op basis van een jaarlijks gemiddelde, doch kunnen ten gevolge van
demografische ontwikkelingen (sterftecijfer, aandeel crematie) sterk fluctueren.
Gemeentelijke gebouwen
Met de herinspectie van de gebouwen conform een nieuwe systematiek in 2013 is het mogelijk om
het onderhoudsniveau (en de daarbij behorende kosten) te differentiëren naar gewenste uitstraling
en gebruik. In 2014 zal hiervoor een scenariostudie worden gemaakt waarbij de ontwikkeling van de
onderhoudsreserves op middellange termijn inzichtelijk worden gemaakt. Deze scenario’s zullen ter
besluitvorming worden voorgelegd.
Vanaf 2011 is het energiebeheer bij het team Infrastructuur, Gebouwen en Gronden van de afdeling
Openbaar Gebied neergelegd. In 2012 en 2013 is geïnvesteerd om het energieverbruik gunstig te
beïnvloeden (o.a. zonnepanelen) bij een aantal grote projecten. Tevens is een onderzoek gestart naar
mogelijkheden de monitoring van het energieverbruik te optimaliseren. De verwachting is dat in
2014 concrete maatregelen getroffen kunnen worden waarmee het energieverbruik efficiënter
gemonitord en geanalyseerd kan worden en de hele gebouwenportefeuille zal worden
geoptimaliseerd.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
97
Concreet zullen in 2014 de huidige energiemeters vervangen zijn door zogenaamde “slimme” meters
(zie ook programma Groene ruimte, onderdeel duurzaamheid) en zal gestart zijn met de uitvoering
van de meeste voorgestane maatregelen. Ook met gebruikers van het gemeentelijk vastgoed zullen
afspraken worden gemaakt tot een energiezuiniger gebruik. Dit zal in 2015 moeten resulteren in 10%
besparing op energie ten opzichte van het gebruik eind 2013.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
98
Bedrijfsvoering
Verwezen wordt naar de begroting van de Bestuursdienst Ommen Hardenberg.
In aanvulling daarop is het volgende van belang.
In het voorjaar van 2013 heeft de bestuursdienst Ommen-Hardenberg een aantal financiële
voorstellen voorbereid ter besluitvorming in de beide gemeenteraden en het Algemeen Bestuur van
de bestuursdienst. Daarbij zijn ook voorstellen opgenomen ten aanzien van vervangingsinvesteringen
en nieuw beleid. Deze voorstellen zullen eind oktober door het AB in concept, indien akkoord,
worden vastgesteld en aan de raden van beide deelnemende gemeenten worden voorgelegd ter
zienswijze. Daarna kan definitieve besluitvorming in het AB van december plaatsvinden. Eventuele
financiële doorwerking naar de gemeenten zal dan in de 1e berap 2014 van de beide gemeenten
worden verwerkt.
Toelichting op bijdrage voor frictiekosten
Bezuinigingen zijn onmogelijk – met name waar het de bedrijfsvoering van de bestuursdienst betreft
– zonder frictiebudget beschikbaar te stellen. Bij de vaststelling van de bezuinigingen is besloten om
hiervoor € 4,1 miljoen beschikbaar te stellen. Dit bedrag is nodig voor:
Frictiekosten
Kwaliteitsbudget
mobiliteitsfunctionaris
Totaal
2014
375.000
187.500
46.875
609.375
2015
1.500.000
187.500
46.875
1.734.375
2016
1.500.000
187.500
46.875
1.734.375
Totaal
3.375.000
562.500
140.625
4.078.125
Gezien de forse personele taakstelling, te weten 64,5 fte de komende jaren, en de strakke
tijdsplanning waarin een en ander gerealiseerd moet worden, zal maximaal ingezet moeten worden
op mobiliteit. Waarbij sprake zal zijn van zowel interne als externe mobiliteit. Frictiebudget is
benodigd om mobiliteit bevorderende maatregelen te kunnen financieren en tevens in te zetten als
loonsuppletie. Medewerkers moeten (gedeeltelijk) vrijgesteld worden van werkzaamheden om zich
te kunnen richten op mobiliteitsinspanningen.
De afgelopen jaren is er zowel binnen de gemeente Hardenberg als de gemeente Ommen al sprake
geweest van formatiereductie als gevolg van bezuinigingen, waarbij ‘geen gedwongen ontslag’ als
uitgangpunt gehanteerd is. Om de formatiereductie te kunnen realiseren zijn veelal in eerste
instantie gesprekken gevoerd met medewerkers die binnen afzienbare tijd de pensioengerechtigde
leeftijd zouden bereiken en tevens zijn daar waar mogelijk tijdelijke contracten beëindigd. Deze
‘quick wins’ zijn dus reeds ingezet en bij komende bezuinigingen zal deze groep derhalve beperkt zijn.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
99
Daarnaast was de arbeidsmarkt ten tijde van de looptijd van “de Toekomst tegemoet” in vele
opzichten gunstiger dan de huidige arbeidsmarkt. Mensen hebben meer ondersteuning nodig bij het
vinden van een andere baan en veelal is aanvullende opleiding benodigd.
Het daadwerkelijk realiseren van de benodigde mobiliteit zal daarom veel inzet en tijd gaan kosten.
Begeleiding bij loopbaantrajecten en investeringen in opleidingen zijn kosten die uit het frictiebudget
betaald moeten worden
Het aantal medewerkers dat direct te maken krijgt met de gevolgen van de bezuinigingen, zoals
verwoord in “Tegen de stroom in”, is fors. Daarom wil de BOH een mobiliteitscentrum ‘Van werk
naar werk’ inrichten. Doel van het mobiliteitscentrum is in het kader van goed werkgeverschap
medewerkers optimale ondersteuning te bieden ten aanzien van duurzame van werk naar werk
begeleiding.
Cruciaal in deze is de rol van de mobiliteitscoördinator. Hij/zij is de motor achter het
mobiliteitscentrum. De mobiliteitscoördinator is specialist op dit vakgebied en is in staat mensen te
motiveren en te resultaatgerichte afspraken te maken over het mobiliteitstraject. Zonder strakke
sturing is het onmogelijk de gewenste mobiliteit te realiseren.
De voorliggende bezuinigingen zal de werkwijze binnen de BOH gaan raken. Taken worden versoberd
uitgevoerd als gevolg van de personeelsreductie maar de kwaliteit zal hier niet onder mogen leiden.
Dit vereist een strakke sturing, meer gericht op output. Het is daarom noodzakelijk dat parallel aan
de bezuinigingen kwaliteitsverbeteringsprocessen opgestart moeten worden voor het blijvende
personeel. Dit om ervoor te zorgen dat het personeel voldoende geëquipeerd is om de taken op de
gewenste manier uit te kunnen voeren. Het vereist andere competenties en daarvoor zullen
trajecten opgestart moeten worden.
Het spreekt voor zich dat het college van Hardenberg wel als voorwaarde aan de BOH zal stellen dat
de middelen niet eerder beschikbaar gesteld worden nadat de uitvoeringsplannen besproken en
vastgesteld zijn door het DB/AB. Tevens zal periodiek gerapporteerd moeten worden aan het DB/AB
met betrekking tot de besteding van het frictiebudget.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
100
Verbonden partijen
Een verbonden partij is een privaat- dan wel publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente een
bestuurlijk én een financieel belang heeft. Een financieel belang is aanwezig wanneer een ter
beschikking gesteld bedrag niet verhaalbaar is bij faillissement, dan wel als financiële
aansprakelijkheid bestaat indien de verbonden partij haar verplichtingen niet nakomt (artikel 1 van
het Besluit begroting en verantwoording). Bestuurlijk belang is aanwezig, indien er zeggenschap
bestaat uit hoofde van stemrecht dan wel vertegenwoordiging in het bestuur van de organisatie.
Gemeenschappelijke regelingen
GGD IJsselland
Zwolle
Rechtsvorm
Betrokkenen partijen
Gemeenschappelijke regeling
De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Hattem, Heerde,
Kampen, Ommen, Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland,
Zwartewaterland, Zwolle.
Deelname in Algemeen Bestuur
Kwetsbare groepen
de GGD IJsselland aan de ontwikkeling van een veilige en gezonde
regio waarin het goed leven, wonen, werken en recreëren is.
€ 979.658
Geen bijzonderheden
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Begrote bijdrage 2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Veiligheidsregio IJsselland
Zwolle
Rechtsvorm
Betrokkenen
Gemeenschappelijke regeling
De gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Kampen, Ommen,
Olst-Wijhe, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland,
Zwolle.
Deelname in algemeen bestuur
Veiligheid en openbare ruimte
De veiligheidsregio beschermt de inwoners van onze gemeente
beschermen tegen de risico`s van branden, rampen en crises. Dat
gebeurt door samen te werken en te zorgen dat we, steeds beter,
voorbereid zijn op het bestrijden van rampen.
€ 477.675
Geen bijzonderheden
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan gemeentelijke doelstellingen
Begrote bijdrage 2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
101
Unit Sociale Recherche
Zwolle
Rechtsvorm
Betrokkenen
Gemeenschappelijke regeling
De gemeenten Dalfsen, Dronten, Hardenberg, Hattem, Kampen,
Ommen, Olst-Wijhe, Zwartewaterland, Zwolle.
Deelname in algemeen bestuur
Kwetsbare groepen
Het doel van de regeling is het inrichten van een
samenwerkingsverband met betrekking tot het voorkomen en de
opsporing van fraude met de door de gemeente uit te voeren sociale
zekerheidsregelingen
€ 76.066
Geen bijzonderheden
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote bijdrage 2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Bestuursdienst Ommen –
Hardenberg
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote bijdrage 2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Gemeenschappelijke regeling
gemeenten Ommen en Hardenberg.
Deelname in algemeen bestuur
n.v.t.
De bestuursdienst is 1 juli 2012 gestart. De BOH is ontstaan door
samenvoeging van de ambtelijke organisaties van de gemeenten
Ommen Hardenberg. De BOH heeft als taak de uitvoering van de
taken als opgenomen in de begrotingen van de beide gemeenten.
€ 34.101.819
Hardenberg is voor 75% risicodrager voor het exploitatieresultaat.
Voor 2015 en verder is een bezuinigingstaakstelling van kracht in de
bestuursdienst van 3,5 miljoen, waarvan € 2,6 miljoen ten behoeve
van de gemeente Hardenberg.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
102
Deelname in verenigingen en stichtingen
Stichting LOC+
Hardenberg
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Stichting (beherend vennoot C.V. Beheersmaatschappij LOC+)
De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college.
Vertegenwoordiging in het bestuur en voor 53,27% risicodrager
exploitatieresultaat.
Externe oriëntatie
Het LOC in Hardenberg is een multifunctioneel gebouw waarin een
grote verscheidenheid aan bewoners is gehuisvest op het gebied
van cultuur, onderwijs en werk. De opzet van het gebouw is gericht
op samen werken en samen wonen.
€ 1.369.000 aan huren en diensten
Geen bijzonderheden
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Betaald in 2012
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Stichting Werk en Scholing
NO Overijssel
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Begrote bijdrage 2014
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Hardenberg
Stichting
De gemeenten Hardenberg en Ommen
Vertegenwoordiging in het bestuur
Kwetsbare groepen
€ 850.000
De Stichting Werk & Scholing zorgt in de regio Noord Oost
Overijssel voor de uitvoering van diverse vormen van gesubsidieerde
arbeid. SWS ondersteunt mensen die weinig of geen werkervaring
hebben, die moeite hebben met het vinden en houden van een
baan, mensen die een achterstand hebben opgelopen door ziekte of
andere problemen.
Geen bijzonderheden
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
103
Euregio
Gronau/ Enschede
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Vereniging
131 Duitse en Nederlandse gemeenten en Duitse 'Kreise'.
Vertegenwoordiging in Euregioraad
Externe Oriëntatie
De Euregio wil een bijdrage leveren aan de welvaart en het welzijn in
het grensgebied en het bevorderen van wederzijdse begrip tussen
de mensen. De Euregio houdt daarbij rekening met mogelijke
culturele verschillen tussen de Nederlandse en Duitse samenleving.
€ 20.801 (is gelijk aan 2013)
Geen bijzonderheden
Begrote bijdrage 2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Vereniging van
Nederlandse Gemeenten
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote bijdrage 2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Den Haag
Vereniging
Alle gemeenten
Vertegenwoordiging in ledenvergadering en zitting in VNG
commissie gemeentefinanciën.
Externe Oriëntatie
Belangenbehartiging van alle gemeenten bij andere overheden.
Tweede Kamer, Kabinet en maatschappelijke organisaties zijn
belangrijke gesprekspartners. Advisering aan alle leden over actuele
ontwikkelingen (pro actief) en advisering aan individuele leden (op
verzoek). De platformfunctie wordt uitgeoefend via de VNGcommisie, Provinciale Afdelingen, congressen, studiedagen en
ledenraadplegingen. De gemeente Hardenberg is ook lid van de
VNG afdeling Overijssel.
€ 76.522 (is gelijk aan 2013)
Geen bijzonderheden
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
104
Aandeelhouderschappen in vennootschappen
Beheersmaatschappij
LOC+
Hardenberg
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Commanditaire vennootschap
De gemeente Hardenberg, AOC de Groene Welle, Alfa-college.
Deelname als commandite voor 53,27% in eigendom opstallen.
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
De CV beheermaatschappij LOC+ draagt namens eigenaren en
bewoners zorg voor de inrichting en instandhouding van een
professionele facilitaire beheerorganisatie die zich richt op
(facilitaire) ondersteuning van de primaire processen van de
bewoners.
€ 602.000
Begroot aandeel resultaat
2014
Overige
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
N.V. Bank Nederlandse
Gemeenten
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote dividenduitkering
2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Kapitaalverstrekking ultimo 2012 € 13,54 miljoen.
Geen bijzonderheden
Den Haag
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd)
Nederlandse overheden (50% rijk/ 50% gemeenten, provincies en
waterschappen)
64.935 aandelen is 0,117% stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
Het behoud van substantiële marktaandelen in het
Nederlandse publieke en semi-publieke domein en het behalen van
een redelijk rendement. Voorwaarden voor het realiseren van de
doelstellingen zijn het handhaven van de excellente
kredietwaardigheid, het behoud van een scherpe inkooppositie en
een zo effectief en efficiënt mogelijke bedrijfsvoering.
€ 85.000
Geen bijzonderheden
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
105
Enexis Holding N.V.
’s-Hertogenbosch
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd)
Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten.
96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
Wij stellen alles in het werk om het vertrouwen van onze klanten,
medewerkers, aandeelhouders en maatschappij te verdienen om
daarmee een leidende rol te spelen in het faciliteren van (een
duurzame) energievoorziening.
€ 50.000
Begrote dividenduitkering
2014
Overige deelnemingen als
gevolg van verkoop Essent
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Door een deelneming in Vordering op Enexis B.V. is Enexis ultimo
2009 een achtergestelde leningen verstrekt van € 1.166.387. Door
een deelneming in Verkoop Vennootschap B.V. bestaat ultimo 2009
een vordering € 518.394. Op deze vordering is ook een voorziening
genomen die in mindering is gebracht. Verder neemt de Gemeente
Hardenberg nog deel in CBL Vennootschap B.V. en in Claim Staat
Vennootschap B.V.
Geen bijzonderheden
Attero Holding N.V.
Arnhem
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd)
Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten.
96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
Attero is actief in de grootschalige verwerking van afval. Daarbij
staat de omzetting van afval in een nuttig product (energie,
compost, grondstof en bouwstof) centraal. Wij richten ons daarbij
op het terugwinnen van herbruikbare grondstoffen en de productie
van duurzame energie.
€ 5.000
Begrote dividenduitkering
2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Inzet is dat Attero op termijn verkocht wordt.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
106
Publiek Belang
Elektriciteitsproductie B.V.
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote dividenduitkering
2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
’s-Hertogenbosch
Besloten vennootschap
Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten.
96.993 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
Middels Energy Resources Holding B.V., opgenomen in deze
deelneming, zijn de oud-aandeelhouders van Essent voor 50%
eigenaar van de aandelen van N.V. ElektriciteitsProduktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ
€0
De aandeelhouders mogen van de Hoge Raad hun 50%
aandelenbelang niet overdragen aan RWE. De kerncentrale in
Borssele moet in handen van publieke organen blijven. Er loopt nog
een bodemprocedure.
N.V. Rendo Holding
Meppel
Rechtsvorm
Betrokkenen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd)
Gemeenten Hoogeveen, Meppel, Staphorst, Zwartewaterland,
Steenwijkerland, Coevorden, Hardenberg, Westerveld en De
Wolden
57 aandelen is 5,75% stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
N.V. RENDO Holding streeft er naar om haar huidige sterke positie
als energienetwerk-organisatie voortdurend te verbeteren. Waar
mogelijk probeert zij in niches in de energiemarkt een
toonaangevende speler te worden. De nabijheid van het eigen
betrouwbare en veilige energienetwerk is steeds weer het
vertrekpunt. Daarnaast wordt duurzaamheid een steeds
belangrijker thema. Belangrijke bedrijfswaarden zijn: een snelle
response, laagdrempeligheid en duurzaam ondernemen.
€ 400.000
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote dividenduitkering
2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Geen bijzonderheden
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
107
Vitens N.V.
Utrecht
Rechtsvorm
Betrokkenen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd)
Provincies en gemeenten in Friesland, Overijssel,
Flevoland, Drenthe, Utrecht, Noord-Holland en Gelderland
63.007 aandelen is 1,13% stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
Vitens bestaat uit meer dan 1.700 mensen die zich verbonden voelen
door een passie voor water. Zij werken voortdurend aan het winnen,
zuiveren en leveren van drinkwater van topkwaliteit, omdat ze
weten dat 5,4 miljoen klanten daar blindelings op vertrouwen.
€ 160.000
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote dividenduitkering
2014
Overige
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Achtergestelde lening Vitens € 2.484.000 per ultimo 2012
Geen bijzonderheden
N.V. Rova Holding
Zwolle
Rechtsvorm
Betrokkenen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd)
Gemeente Dalfsen, Hardenberg, Hattem, Heerde, Kampen, OlstWijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Twenterand, Zwartewaterland,
Zwolle, Meppel, Steenwijkerland, Urk, Amersfoort, Aalten, Oost
Gelre, Winterswijk en Apeldoorn
816 aandelen A is 9,54% stemmen in de Ava
Wonen
Voortdurend wordt gestreefd naar optimalisatie in drie centrale
thema’s, te weten: duurzaamheid (verbetering milieurendement;
bijdrage aan gemeentelijke klimaatdoelstellingen), financiën (lagere
tarieven voor de burgers; dus geen winstmaximalisatie) en
maatschappij (een leefbare omgeving voor wonen en werken).
€ 350.000
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote dividenduitkering
2014
Ontwikkelingen
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
De aandelen van de v.m. Regio IJssel-Vecht zijn overgeheveld naar
gemeenten. De gemeente heeft er daardoor per 1 januari 2010 90
stuks aandelen bij gekregen. Daarnaast wordt het bedrag van de
achtergestelde lening verhoogd met € 157.000 tot € 1.425.000
Geen bijzonderheden
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
108
N.V. Wadinko
Zwolle
Rechtsvorm
Betrokkenen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd)
De gemeenten Hellendoorn, Hof van Twente, Borne, Dalfsen,
Deventer, Dinkelland, Hardenberg, Meppel, Olst-Wijhe, Ommen,
Steenwijkerland, Tubbergen, Westerveld, Zwartewaterland, Zwolle,
Kampen, Losser, Noordoostpolder, Raalte, Rijssen-Holten,
Staphorst, Twenterand, Urk, Wierden en Provincie Overijssel.
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
Wadinko is een regionale participatiemaatschappij, die de
bedrijvigheid - en daarmee de werkgelegenheid - wil bevorderen in
Overijssel, de Noord-Oostpolder en Zuidwest Drenthe.
€ 68.000
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote dividenduitkering
2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Geen bijzonderheden
Cogas Holding NV
Almelo
Rechtsvorm
Betrokkenen
Naamloze vennootschap (niet beursgenoteerd)
Gemeente Almelo, Borne, Dinkelland, Hardenberg, Hof van Twente,
Oldenzaal, Tubbergen, Twenterand, Wierden.
650 aandelen is 12,8 % stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
Cogas wil een belangrijke rol spelen in het voor de klant toepasbaar
maken van nieuwe technieken op het gebied van communicatie en
(duurzame) energie.
650 stuks aandelen
€ 1.300.000
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Aantal aandelen
Begrote dividenduitkering
2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
In 2012 is een extra dividend van € 3.250.000 als gevolg van de
verkoop van COGAS Kabel.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
109
Verkoop Vennootschap
B.V.
(ASA risicofonds)
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote dividenduitkering
2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
CBL Vennootschap B.V.
(ASA risicofonds)
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote dividenduitkering
2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Den Bosch
Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd)
Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten.
1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende
aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter
verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE
bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de
verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een
aparte bankrekening zal worden aangehouden.
De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze
claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld.
€0
Geen bijzonderheden.
Den Bosch
Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd)
Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten.
1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende
aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter
verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE
bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de
verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een
aparte bankrekening zal worden aangehouden.
De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze
claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld.
€0
Geen bijzonderheden.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
110
Vordering op Enexis B.V.
(ASA risicofonds)
Rechtsvorm
Betrokkenen
Bestuurlijk belang
Programma
Bijdragen aan
gemeentelijke
doelstellingen
Begrote dividenduitkering
2014
Risico’s, kansen en
ontwikkelingen
Den Bosch
Besloten vennootschap (niet beursgenoteerd)
Zes Nederlandse provincies en 130 gemeenten.
1.296 aandelen is 0,0648% stemmen in de Ava
Externe Oriëntatie - Algemene dekkingsmiddelen
In het kader van de transactie met RWE hebben de verkopende
aandeelhouders een aantal garanties afgegeven aan RWE. Ter
verzekering van de betaling van eventuele schadeclaims heeft RWE
bedongen dat een deel van de verkoopopbrengst door de
verkopende aandeelhouders gedurende een bepaalde tijd op een
aparte bankrekening zal worden aangehouden.
De looptijd van deze BV is afhankelijk van de periode dat deze
claims kunnen worden ingediend en afgewikkeld.
€0
Geen bijzonderheden.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
111
Grondbeleid
In maart 2013 is in de Crisisupdate Grondbedrijf besloten tot bijstelling van de programmering
woningbouw en bedrijventerreinuitgifte. Deze bijstelling van de programmering, gecombineerd met
de afwaardering van gronden die niet binnen 10 jaar in ontwikkeling zullen worden gebracht, heeft
tot gevolg dat er voor € 21,6 miljoen benodigd is als aanvullende voorzieningen ten behoeve van het
grondbedrijf. Bestaande uit een afwaardering van € 17,6 miljoen op gronden en een daling van het
resultaat door het herijken van de programmering van € 4,0 miljoen.
Als gevolg van de stelselwijziging en de herprogrammering voorkomende uit de Crisisupdate 2012,
zijn de grondexploitaties ingrijpend gewijzigd. In de Nota Grondexploitatie 2013, die u gelijk met deze
begroting is aangeboden, is een geactualiseerd integraal beeld getoond van de stand van zaken van
alle grondexploitaties, voorzieningen en de Algemene Reserve Grondbedrijf.
Verkopen 2013 & 2014
Woningbouw
De crisis heeft ertoe geleid dat er een verschil is ontstaan tussen de verwachte vraag en het
Hardenbergse woningbouwprogramma. In absolute aantallen is het programma begin 2013 daarom
aangepast. De aanpassing is vertaald naar de individuele projecten. De afname van het aantal
woningbouwtransacties ligt op een laag peil en dit geldt ook voor het daadwerkelijk aantal verkochte
kavels door de gemeente. Het ontbreekt echter niet aan interesse voor nieuwbouw. Ondanks het
ruime pakket aan stimuleringsmaatregelen geldt voor velen dat zij de stap tot aankoop van een kavel
nog niet durven te nemen daar waar de financiële zekerheid ontbreekt. In de meeste situaties is de
verkoop van de bestaande woning bepalend voor de aankoop van een kavel. Voor een aantal kernen
geldt dat de geprogrammeerde aantallen waarschijnlijk niet gehaald zullen worden.
Voor het Centrumplan Dedemsvaart stond voor 2013 een uitgifte van 37 woningen
geprogrammeerd. Op verzoek van en na overleg met de ontwikkelaar zal deze afname in 2014
plaatsvinden.
Op basis van gemaakte bouwclaimafspraken zijn in totaal 107 kavels aangeboden. Daarvan zijn er 88
aangeboden aan aannemers en 19 aan woningbouwcorporatie(s).
Deze kavels zijn op basis van de historisch gesloten contracten aangeboden. In de loop van 2013
komt er meer duidelijkheid over de nakoming van de gemaakte contract afspraken.
Voor 2014 wordt uitgegaan van de verkoop van 46 kavels ten behoeve van de woningbouw. Op basis
van hetgeen is aangeboden kan dit aantal gerealiseerd worden.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
112
Bedrijventerrein
Bij de herijking van het programma is besloten met Heemserpoort in Hardenberg en Rollepaal Oost
in Dedemsvaart pas een start te maken wanneer meer duidelijkheid bestaat over de
marktontwikkelingen. De overige terreinen zoals Broeklanden, Broeklanden de Kop, Haardijk I&II,
Katingerveld, Moeshoek en de Steenmaat zijn in uitgifte. In samenhang met de situatie op de
woningmarkt worden er beperkt woon/werkkavels verkocht. Voor wat betreft de uitgifte van kavels
op bedrijventerrein Katingerveld wordt gewerkt met het cash-flowprincipe, waarbij de kosten zoveel
mogelijkheid worden afgestemd op de opbrengsten.
Zowel in Hardenberg als Dedemsvaart wordt ruimte geboden aan bedrijven met een omvangrijke
vraag aan bedrijventerrein. Daarmee zijn deze onderscheidend in de markt en is de gemeente een
interessante vestigingslocatie. Dit blijkt ook uit een aantal geïnteresseerde kandidaten voor de
afname van grote percelen.
Voor 2014 is de fasering naar beneden bijgesteld. De fasering voor 2014 gaat uit van de verkoop van
verschillende bedrijfskavels van in totaal 2,5 ha.
Bestaand onroerend goed
In 2013 zijn enkele bestaande woningen verkocht. In 2014 zal de verkoop verder worden
gecontinueerd en zal nog intensiever worden ingezet op de verkoop van overige opstallen.
Grondprijzen
Woningbouw
De grondprijzen in de gemeente Hardenberg zijn afhankelijk van de locatie en het woningtype en
variëren van € 125 per m2 (exclusief BTW) voor goedkope woningen tot € 190 per m2 voor duurdere
woningen. Voor appartementen wordt de prijs veelal op basis residuele berekening bepaald. Sociale
huurwoningen kennen een vaste kavelprijs van € 10.870 voor de eerste 150m2. Meerdere m2
worden afgerekend naar marktconforme prijzen in het desbetreffende plan.
Bedrijventerrein
De grondprijs voor bouwgrond op het bedrijventerreinen binnen de gemeente Hardenberg varieert
op dit moment van € 60 € 75 per m2 excl. btw., afhankelijk van de ligging van het bouwterrein. Voor
een kavel ten behoeve van een bedrijfswoning wordt een vaste kavelprijs in rekening gebracht van
€ 63.000 excl. btw.
Maatschappelijke voorzieningen
Aan de gronden bestemd voor de bestemming maatschappelijke voorzieningen wordt een grondprijs
toegekend van € 70 /m2 excl. btw.
Programmabegroting Hardenberg 2014
2014-09-24
113
Onderwerp
Begroting 2014
De raad van de gemeente Hardenberg;
Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders;
Gehoord de beraadslaging;
Met inachtneming van het amendement Boersma c.a.
Besluit
Vast te stellen:
1. de begroting 2014 en daarbij€ 95.400 beschikbaar te stellen als bijdrage in de vervanging van de
3 tennisbanen van de Tennisvereniging Gramsbergen uit de stelpost Kleine en
vervangingsinvesteringen;
2. de meerjarenbegroting 2015 t/m 2017.
Aldus vastgesteld in de openbare vergadering
van de raad van de gemeente Hardenberg van 12 november 2013.
De raad voornoemd,
De griffier,
Programmabegroting Hardenberg 2014
De voorzitter.
2014-09-24
114

Lid Raad van Toezicht

Downloaden - VVN Hardenberg

Natuurakkers overzicht_totaal

Download hier het checkformulier

downloaden - Hardenberg.nu

VP week 22.indd

Aanvraag collectieve Zorgverzekering Zilveren Kruis Achmea 2015