Verrassende

tested
NORTH STAR DESIGN IMPULSO DAC
Verrassende
koerswijziging
63
Music Emotion lezers die mijn artikelen regelmatig lezen, weten dat ik mijn bewondering
voor het Italiaanse audiomerk North Star Design
nooit onder stoelen of banken heb gestoken.
Naast het feit dat ik al sinds 2006 nog steeds
de prachtige 192 Mk2 cd bovenlader, Extremo
dac en White Gold I2S kabel als mijn beste bron
in gebruik heb, zegt erg veel over de waarde
die ik aan deze producten toe ken. Toch staat
de tijd niet stil en is er mede door streaming
audio een ware wildgroei aan dac’s ontstaan.
De NSD Impulso is de eerste en meest voordelige dac van een geheel nieuwe serie. Een reeks
die naast de vertrouwde PCM resoluties, nu ook
de hoogste kwaliteit Direct Stream Digital, oftewel DSD bestanden kan verwerken.
Mede door mijn vele tests van producten van deze Italiaanse
fabrikant, zal ik het dit keer kort houden wat betreft de merkintroductie. North Star Design is een kleine Italiaanse fabrikant
die zich tegenwoordig geheel heeft toegespitst op het vervaardigen van zeer goed klinkende digitale producten. Naast
het topklasse cd loopwerk met Philips Pro2 loopwerk zoals ik
dat zelf al jaren gebruik, ligt de nadruk in het programma echter al jaren bij het gestaag uitdijende gamma aan dac’s. Een
assortiment wat loopt van € 1.100,- voor de agile, zeer open
en levendig klinkende Essensio, tot de eveneens door mij gebruikte en nog steeds fantastisch goed klinkende Extremo van
€ 3.000,-. Bijzonder is daarbij dat er binnen dit gamma van
bijna ieder model wel een variant met of zonder voor-/hoofdtelefoonversterker bestaat. Niet alleen een uniek onderscheid
wat volgens mij geen andere fabrikant op die manier aanbiedt,
maar vooral ook goed voor uw portemonnee! Want u betaalt
dus niet voor dure functionaliteiten als u die helemaal niet nodig hebt of toch nooit gebruikt. En alleen al bij een Essensio of
Essensio Plus (voor-/hoofdtelefoonversterker) scheelt dat zo
even € 600,-! Naast de immer muisstille en storingsvrije werking van alle NSD producten die ik hier ooit thuis heb gehad,
was mijn omschrijving van de merkweergave tot op heden eigenlijk altijd: ‘vloeiend, betrokken, lichtvoetig, open en trans-
NEXT
tested
64
parant met fijnzinnige dynamische schakeringen die zijn ingebed in een bovengemiddeld goed gelaagd 3D ruimtebeeld’.
Maar door de komst van deze gloednieuwe Impulso dac, kan
ik echter al verklappen dat de NSD koers schijnbaar toch wat
zal worden verlegd.
Impulso
Met zijn € 1.500,- zit deze nieuwe Impulso binnen het NSD
assortiment qua prijs bijna gelijk met de Essensio Plus. Bedenk daarbij echter wel dat laatstgenoemde naast zijn dac
functie, ook over een voor- en hoofdtelefoonversterkerfunctie
beschikt en de Impulso louter een ‘stand alone’ dac is. Net
als de meeste andere converters op de markt, is ook dit apparaat een stuk kleiner dan de vroegere gestandaardiseerde
43 cm breedte. Met afmetingen van 30 cm breed, 7 cm hoog
en 17 cm diep, komt hij nagenoeg overeen met de slechts 1
cm lagere Essensio Plus. Toch valt mij ook vrijwel meteen op,
dat de gevouwen plaatstalen bovenkap nu niet alleen zonder
zichtbare schroefjes is bevestigd, maar dat die bij mijn zilverkleurige testexemplaar in plaats van het bekende zwart, nu ook
als extra keuze in zilverkleur is geanodiseerd. In verdere visuele zin is veel bij het oude gebleven en zie ik aan de voorzijde
dus weer het dubbel uitgevoerde en helaas nog steeds erg
felle, niet dimbare blauwe display. De achterzijde blijkt veel
weg van de instap Essensio (2x coaxiaal, 2x optisch, 1x USB
als digitale ingangen) weg te hebben. Echter wel met één belangrijk verschil. De Impulso is namelijk voorzien van een inwendige analoge gebalanceerde opbouw en heeft derhalve
ook gebalanceerde analoge uitgangen naast zijn conventionele RCA’s. Het grote verschil en eigenlijk de meerwaarde van
deze nieuwe toekomstige serie, zit echter vooral onderhuids.
Want niet alleen kan deze dac nu ook met hoge resolutie DSD
signalen overweg, ook de inwendige architectuur is gewijzigd
en wordt er voor North Star Design voor het eerst van een
dac chipset van een andere fabrikant (ES9016 van ESS Sabre) gebruik gemaakt. Naast een andere klanksignatuur is het
directe gevolg dat de technische gegevens van deze Impulso
tot de state of the art van dit moment behoren. Wat te denken
van de verwerking van native DSD bestanden tot 5.6 Mbit/s
en 32 bit - 384 kHz resolutie! Uiteraard is ook hier de USB
Luisteren 1 - cd
Voordat het serieuze luisteren van start kan gaan, heb ik de
gloednieuw aangeleverde dac eerst enkele weken 24 uur per
dag ingespeeld. Tijdens die periode is er zoals eigenlijk altijd veel geëxperimenteerd met verschillende merken en typen
netkabels en interlinks. Alles met als enige doel het apparaat
zoveel mogelijk tot zijn maximale prestatieniveau en vooral bovengenoemde illusie te verleiden. Hoewel het met het leeuwendeel van de vandaag de dag uitgebrachte software maar
bedroevend slecht gesteld staat, is er met wat zoeken gelukkig nog steeds het nodige moois te vinden. Een prachtig voorbeeld is de dubbele sacd die onderdeel van een werkelijk indrukwekkend mooi boekwerk over Francisco Javier uitmaakt.
Deze publicatie is uitgekomen op het mooie AliaVox label
(AVSA9856 A+B) en dient als een soort muzikaal eerbetoon
aan deze in Oost Azië en Japan werkzame en later zelfs heilig
verklaarde missionaris. De titel ‘De Route naar de Oriënt’ is dit
album/boekwerk vervolgens op het lijf geschreven en mede
door alle muzikale afwisseling en de prachtige opnamekwaliteit, is het een bijzonder geslaagd project geworden. Uiteraard is dit vooral te danken aan de meester van de oude muziek in naam van de bekende gambist, componist en dirigent
Jordi Savall. Samen met het ‘La Capella Reial De Catalunya’
orkest is een zowel ontzettend rustgevende, spannende, als
interessante muzikale productie ontstaan. Wanneer ik als eerste start met het vijfde nummer van de tweede cd genaamd
‘O Gloriosa’, opent zich met een ter vergelijking meelopende
en slechts € 100 duurdere NSD Essensio Plus, een mooie
grote en goed gelaagde akoestische ruimte. Vermoedelijk een
kapel of kerk. In deze enorme ambiance staat een uit bamboe vervaardigde Japanse Shukuhachi fluit, echt holografisch
in het 3D stereobeeld gepositioneerd. Er zit enorm veel rust in
deze opname en deze oudgediende houdt dit goed in stand.
Qua klankkleuren van deze perfecte registratie van een bamboefluit, is de Plus meer luchtig en levendig dan organisch en
rijk. De afbeeldingsgrootte is daarbij tenslotte mooi eerlijk en
reëel. Wanneer ik de kabels omsteek naar de Impulso, hoor
ik al bij de eerste tonen dat de presentatie van deze dac een
heel andere kant op gaat. Want in plaats van een nadrukkelijke
ambiance presentatie die de fluit geheel omgeeft. Plaatst de
Impulso de fluit meer naar voren in een wat drogere presentatie. Ook de klankkleuren van de fluit zijn beduidend anders,
waarbij de Essensio Plus zich wat meer lijkt te bekommeren
om de boventonen terwijl de Impulso de grondtonen wat meer
voor het voetlicht laat treden. Deze verschillen geven beide
dac’s een heel ander soort beleving en betrokkenheid en dat
is best nieuw voor dit Italiaanse merk met zijn tot nu toe immer grote samenhang tussen zijn modellen. Wanneer ik verder ga met andere meer complexe nummers met heel verschillende muziek, blijven deze geconstateerde verschillen min of
meer overeind. Toch reageren deze beide dac’s wel heel anders op complexe muziek of mindere opnames. Beiden houden de muzikale boodschap zoveel mogelijk in ere, maar van
nature up-front gepresenteerde registraties kunnen op de Impulso soms wel wat erg nadrukkelijk overkomen. Anderzijds
zijn erg briljant klinkende opnames op de Essensio Plus dan
weer soms net wat te veel van het goede. Het hangt dus naast
uw gebruiksdoeleinden, sterk van de eigenschappen van uw
set, de kwaliteit van uw opnamebibliotheek en uw eigen muzikale voorkeuren af, aan welke dac u de voorkeur geeft bij enkel cd gebruik.
tested
verwerking weer a-synchroon en wordt alles volgens de laatste regels van de ontwerpkunst, uiterst nauwkeurig geklokt.
Waar de Impulso echter wat veren heeft moeten laten ten opzichte van zijn duurdere broers, is in het gebruik van op-amps
in plaats van een discreet opgebouwde analoog sectie, goedkoper componentgebruik, een minder uitgebreide voeding en
eenvoudiger aarding en het ontbreken van een gebalanceerde
AES/EBU en I2S digitale ingangen. Toch is deze nieuwe dac
echter nog steeds voorzien van een forse en muisstille ringkerntrafo, een ingebouwd lichtnetfilter, een uitgebreide klok en
jitter onderdrukkingssectie en natuurlijk die mooie ESS Sabre
chipset met DSD afspeelfaciliteit.
Luisteren 2 - streaming
Aangezien ik al bij de introductie van deze nieuwe dac serie
het idee had dat ze met name bij streaming audio toepassingen een toevoeging zullen kunnen vormen, ben ik dit keer erg
benieuwd hoe nu de verschillen tussen de twee generaties
uit zullen vallen. Want aangezien in PCM beide dac’s tot 32
bit-384 kHz kunnen komen, zullen de verschillen vooral door
de toevoeging van het DSD formaat en de heel andere onderhuidse opbouw moeten komen. Omdat gestreamde DSD
bestanden voor mij buiten enkele externe demo’s nog geheel
nieuw is, ben ik voorafgaande aan deze test in allerijl aan de
slag gegaan om mijn nog beperkte streaming bibliotheek uit te
breiden. In dit voorbeeld ben ik daarvoor onder meer naar de
Nederlandse Channel Classics website gegaan. Vooral omdat daar identieke albums in heel veel verschillende formaten
verkrijgbaar zijn. Buiten dat heb ik van een aantal van deze albums ook al de eerder aangeschafte cd versies in mijn bezit.
Zodoende kan ik dus alles zo eerlijk mogelijk direct vergelijken. Om externe verschillen zoveel mogelijk uit te sluiten, heb
ik dit keer zelfs van zowel een Apple als Windows georiënteerde laptop gebruik gemaakt. Verschillende computers met
ook nog eens verschillende software en zoals verwacht, ook
een eigen gehoormatige vingerafdruk op de weergave. Niet
schokkend groot, maar wel duidelijk waarneembaar. Als eerste start ik met muziek van Ravel, Bartok en Hubay, vertolkt
door Rosanne Philippens op viool en Yuri van Nieuwkerk op
piano. Naast de fysieke (sa)cd, heb ik dit album ook als Flac
bestand in cd kwaliteit (PCM 24 bit 44.1 kHz), Studio Master
HD kwaliteit (Flac PCM 24 bit 192 kHz) en als DSD bestand
(DFF 1 bit 2822.4 kHz [2,558.4 Mb]) gedownload. Omdat ik
de sacd al een poosje had en al heel goed ken, ben ik eerst
gestart met de cd resolutie maar dan door streaming weergegeven. Zowel de display van de Essensio Plus als Impulso, geven dit allemaal keurig aan. Vrijwel meteen is de Essensio Plus
herkenbaar aan zijn meer nadrukkelijk ruimtepresentatie ach-
65
NEXT
tested
66
ter de luidsprekers en de realistische en volledig vrije plaatsing van viool en piano. De Impulso haalt beide instrumenten
meteen wat meer naar de voorgrond, zonder echter de ruimtelijkheid weg te laten of een nadrukkelijk up-front karakter te
etaleren. Qua tonale balans zijn beide dac’s met gestreamde
data op deze resolutie, een stuk minder vol, krachtig en vloeiend dan met het cd NSD loopwerk. Maar vooral de nieuwe
Impulso laat hier horen dat er zeker van een stap in de goede
richting sprake is. Bij Studio Master HD, schuiven zoals verwacht beide dac’s nog een flink stuk omhoog. Ze geven nu
een groter panorama aan natuurlijke klankkleuren weer en bieden een meer vloeiende, vanzelfsprekende en gemakkelijker
in het gehoor liggende presentatie. Heel mooi is dat zowel de
viool als concertvleugel profiteren van een duidelijk sterkere
eigen identiteit en de ruimte om te ademen eveneens aanzienlijk is vergroot. Uiteindelijk is het de toename aan dynamiek en
een net wat betere fysieke aanwezigheid van de muzikanten,
die de Impulso met een neuslengte voorsprong deze ronde
laat winnen.
DSD
En dan is het eindelijk zover. Het eerste DSD bestand wordt
gekozen en de Essensio Plus moet hier afhaken omdat hij dit
formaat niet ondersteund. Al bij de eerste tonen weet ik meteen dat hier de meerwaarde van deze nieuwe dac ligt. De interpretatie van de dac wordt op zich niet wezenlijk anders.
Dus nog steeds is het meer een presentatie van de luisteraar die zich meer op of vlak voor het podium bevind, dan dat
hij zelf in de zaal plaats heeft genomen. Maar wat een toename aan klankkleuren, grandeur en vooral een aanzienlijk betere communicatie en muzikale spanning tussen de viool en
piano. De dynamiek is nu nog hoger en zo hoog zelfs, dat ik
denk dat veel versterker/luidsprekercombinaties het hier moeilijk mee zullen krijgen. Maar genieten is het absoluut. Voor het
eerst in jaren moet nu ook mijn NSD cd loopwerk serieus in
de ijzers om zijn referentiestatus te verdedigen. Qua klankkleuren, dynamiek, expressie en het onderscheid tussen directe en
indirecte geluiden, gaat streaming audio met hoge resolutie
DSD nu aan de leiding. Maar qua rust, geloofwaardigheid, de
verhoudingen van de instrumenten bij zowel voor- als achtergrond, geloofwaardigheid en zeggingskracht, wint wat mij betreft ook nu nog steeds het ‘verouderde’ cd plaatje afgespeeld
in het loopwerk. Iets gaat er dus bij het tegenwoordig vaak
bewust verguisde medium, nog steeds erg goed, waarbij ook
deze modaal geprijsde Impulso dat gat nog steeds niet helemaal weet te dichten. Maar de eerste kennismaking met gestreamde DSD data is in ieder geval zonder meer positief en
maakt mij nieuwsgierig naar de nieuwe nog uit te komen duurdere Excelsio en het DSD paradepaardje Supremo.
Conclusie
Ontwerper Guiseppe Rampino heeft denk ik een verstandige
Gebruikte componenten
Luidsprekers
Master Contemporary C
Cd-spelers
North Star Design T192 mk II +
North Star Design Extremo dac,
Mirror Image bovenlader
Overige bronnen
DEALERS NORTH STAR IMPULSO DAC
NEDERLAND
VAN ANDEL HIFI VIDEO
Lange Mare 59 2312 GR Leiden
Tel: +31 (0)71 5121303
Apple MacBook Pro met Pure Music,
Acer Notebook met JRiver
Geïntegreerde versterker
Unison Research Performance
Audiorack
Finite Elemente Pagode Master Reference
HD12
Interlinks
Siltech Royal Signature Empress,
Sonore Reference (RCA + XLR),
Audioquest Wel Signature
Digitale kabels
North Star Design White Gold I2S,
Audioquest Diamond Ethernet,
Nirvana Digital, Sonore Digital Reference,
Audioquest Carbon USB
Luidsprekerkabels
Nirvana SX, Sonore Reference
Netkabels
Nirvana PC, Kemp Reference,
Sonore Reference, Essential Audio
Tools Current Conductor,
Audioquest Wel Signature
BOGERS AUDIO
Braspenningenlaan 137 5237 NS ‘s Hertogenbosch
Tel: +31 (0)6 22058007 [email protected]
HIGHENDER AUDIO
Atoomweg 272 3542 AB Utrecht
Tel: +31 (0)6 17390479 www.highender.nl
HIFI SOLUTIONS
Muiderstraat 13-17 1011 PZ Amsterdam
Tel: +31 (0)20 6232183 [email protected]
INTOSURROUND
Flight forum 3542 5657 DW Eindhoven
Tel: +31 (0)40 2342415 [email protected]
KING AUDIO
Hoofdstraat 14 6881 TH Velp
Tel: +31 (0)654 724261 [email protected]
RMR SOUNDSYSTEMS
Kostverlorenweg 10 3762 EM Soest
Tel: +31 (0)35 6035825
keus gemaakt door bij zijn nieuwe dac reeks in te zetten op de nieuwste trend
in hoge resolutie land, namelijk de weergave van de originele DSD data. Naast
de overtuigende geluidskwaliteit van dit voor streaming audio pas vrij recent
geïntroduceerde formaat, is het ook de wijze waarop veel muziek in de studio’s
wordt geregistreerd. Dus door DSD bestanden rechtstreeks af te spelen, vermijden we de nodige conversieafwijkingen. Toch valt er voor PCM ook veel te
zeggen en voor mijn beleving is het dan ook helemaal niet zo, dat een DSD
bestand te allen tijde beter is dan zijn PCM tegenhanger. Uiteindelijk gaat het
er toch vooral allemaal om wat er met deze gevoelige data wordt gedaan. Zowel bij PCM als DSD weergave maakt de nieuwe NSD Impulso dac een uitstekende indruk. De afwerkingskwaliteit en technische uitvoering zijn gewoon
dik in orde en passen helemaal bij de vraagprijs. De aansluitmogelijkheden en
klankmatige eigenschappen zijn dit ook, maar wel met de kanttekening dat de
weergave wezenlijk anders is als de voorgaande NSD dac generaties. Vooral
het verschuiven van de typische doorgaans zeer goede 3D ruimtepresentatie
met veel lucht en een open, lichtvoetige klankbalans, richting een meer naar
voren geplaatst, wat directer geluid met tonaal een wat gevulder karakter, zal
voor de echte North Star Design fan toch even slikken zijn. Toch is het uiteindelijk vooral afhankelijk van de gebruikte overige componenten en de voorkeur
van de eindgebruiker, welke dac uiteindelijk het beste zal voldoen.
SOLOSOUND
De Nieuwe Vaart 30 1401GR Bussum
Tel: +31 (0)6 53172020 [email protected]
STUDIO ALKMAAR
Dorpsstraat 49 1842 GT Oterleek
Tel: +31 (0)72 5644055 [email protected]
W & W AUDIO
De Reulver 97 7542 RT Enschede
Tel: +31 (0)53 4781870 [email protected]
BELGIË
AUDIO PERFECT
Dom. Van Asschestraat 2 8020 Oostkamp
Tel:
Tel:+32
+32(0)471
471885276
885276 [email protected]
[email protected]
HIFI CORNER ANTWERPEN
Sint-Katelijnevest 9-12 2000 Antwerpen
Tel: +32 (0)3 2329950 [email protected]
HIFI CORNER SCHOTEN
Paalstraat 128 2900 Schoten
Tel: +32 (0)3 6583470 [email protected]
Tekst & fotografie: Werner Ero
PRIJZEN
NORTH STAR DESIGN IMPULSO DAC
€ 1.500,-
HIFI CORNER TRADING
TEL: +32 (0)3 658347
E-MAIL: [email protected]
WWW.NORTHSTARDESIGN.NL
DISTRIBUTEUR VOOR DE BENELUX
HIFI CORNER TRADING
Hans van Eijk Tel: +32 (0)476 924477