Minder lijnen, meer realisme

Interview Isao Takahata (78) Film
Minder lijnen, meer realisme
ontdekken wat de maker er precies
mee wil zeggen, dan zou de
Japanse grootmeester Isao
Takahata (78) een van zijn
voornaamste voorvechters zijn.
Uit The Tale of the Princess Kaguya.
X
X
X
X
Met meer details wordt een
animatiefilm niet realistischer, vindt
de Japanse grootmeester Isao
Takahata. Hij legt uit hoe híj dichter
bij de werkelijkheid probeert te
komen.
DOOR BEREND JAN BOCKTING
Als er zoiets zou bestaan als slowanimatie, een animatiefilmvariant
waarbij minder getekende lijnen
juist voor meer realisme moeten
zorgen, waarbij je wordt
uitgenodigd in die minimale en licht
abstract getekende en geschilderde
personages en decors zélf te
© de Volkskrant
De animatieregisseur,
verantwoordelijk voor het subtiel
ontroerende oorlogsdrama Grave
of the Fireflies (1988) en met zijn
bekendere landgenoot Hayao
Miyazaki (Spirited Away, The Wind
Rises) oprichter van de befaamde
Ghibli-animatiestudio, besteedde
de afgelopen acht jaar aan zijn
verfilming van het 10de-eeuwse
Japanse sprookje Het verhaal van
de bamboesnijder. Het is het oudst
vastgelegde verhaal in de Japanse
geschiedenis en vertelt over een
bamboeverzamelaar die in een
bamboestok een klein prinsesje
vindt, dat gedurende haar leven
worstelt met de keuze tussen een
aards bestaan en iets hogers; ze
blijkt geboren op de maan.
De regisseur - nette blouse, slechts
een beetje grijs in het zwarte haar vertelde medio juni in een hotel in
Parijs hoe de unieke visuele stijl
van The Tale of the Princess
Kaguya is ontstaan. Takahata
vertelt zoals zijn films: kalm,
nauwkeurig, zalvend bijna. 'Dan
moet ik u vertellen over de heer
Oga Kazuo, een sleutelfiguur in de
geschiedenis van Ghibli. Hij
verzorgde onder meer de
achtergronden van mijn films Only
Yesterday en Pom Poko en Hayao
Miyazaki's My Neighbor Totoro. Zijn
tekenwerk is licht, met veel grote
lijnen; in de loop der jaren
ontwikkelde hij een suggestieve stijl
die de verbeelding prikkelt. Tijdens
het maken van Princess Kaguya
praatten we er voortdurend over
hoe de overmatige aandacht voor
detail de animatiekunst een
doodlopende weg had ingestuurd.
Wij willen het anders doen.
'Ook de heer Tanabe Osamu, die
de personages animeerde, hanteert
een minimale stijl. Hij vraagt zich
voortdurend af hoe je mimiek of
donderdag 04 september 2014
lichaamsbeweging kunt
representeren, zonder te tekenen
wat niet nodig is.'
Dan veert de Takahata op. 'Begrijpt
u mij niet verkeerd: het gaat hier
niet om een versimpelde
animatievorm. Deze stijl is sterk
geënt op de werkelijkheid. We doen
er alles aan om een gevoel van
realisme vast te houden.'
U benadrukte in interviews vaker
het belang van realisme in
animatie. Waarom is dit voor u zo
belangrijk?
'Ik houd ervan mensen te
observeren, vooral in hun meest
dagelijkse handelingen. Neem de
scène in The Tale of the Princess
Kaguya waarin de prinses leert
lopen en haar balans verliest:
zoiets kun je heel betekenisvol in
beeld brengen, gestuurd door
muziek, bijvoorbeeld door sterk te
benadrukken hoe belangrijk deze
eerste stapjes voor haar zijn.
Maar ik wil alleen maar weten hoe
dit prinsesje, een kind nog, precies
haar balans verliest. Waar ligt haar
evenwichtspunt? Hoe lang moet ze
op haar benen wiebelen voordat ze
valt? Ik houd ervan naar zoiets
eenvoudigs in het dagelijks leven te
kijken om vervolgens te bedenken
hoe ik het zo nauwkeurig mogelijk
in beeld kan brengen. Over het
realisme van dit soort bewegingen
wordt bij ons veel vergaderd.'
Een deel van de animatiewereld is
erop gebrand films te maken met
zo veel mogelijk visueel detail.
Miljoenen haren op het hoofd van
een personage, overal beweging.
In hoeverre is uw minimale stijl een
reactie op die ontwikkeling?
'Dat is een oppervlakkig niveau van
realiteit. Ook in Japan denken
animatoren dat meer getekende
Pagina 7 (1)
lijntjes resulteren in een hogere
mate van realisme. Ik vind dat een
onzinnig streven, het is mij te
opdringerig. Het gaat mij om de
impressie van de realiteit - die geeft
de toeschouwer meer vrijheid
tijdens het kijken. Dat neemt
overigens niet weg dat ook ik best
onder de indruk was toen ik de
haareffecten zag in de Pixar-film
Monsters Inc..'
Oorspronkelijk zou uw film tegelijk
met The Wind Rises van Hayao
Miyazaki in de Japanse bioscopen
worden uitgebracht. Uw film kwam
uiteindelijk niet op tijd af. Een van
uw producenten, Yoshiaki
Nishimura, merkte eerder op dat de
film pas ergens in het volgende
decennium klaar zou zijn als hij
helemaal in uw werktempo wordt
gemaakt. Is het zo erg?
'Ik bereid mij tijdens het maken van
een film altijd voor op het ergste:
dat ik de film nooit af krijg. Ik ben
mij volledig bewust van de
betekenis en noodzaak van een
deadline, maar Princess Kaguya
kwam inderdaad niet op tijd af. Dat
komt doordat ik altijd werk met
animatoren in wie ik volledig geloof,
vooral Tanabe Osamu, die ik
eerder noemde. We besteden
beiden veel aandacht aan mimiek
en beweging - dat kost soms tijd.
Op een gegeven moment stelde
een van de producenten voor hem
van de film te halen, zodat we
eerder klaar zouden zijn. Voor mij
was toen duidelijk: als dit gebeurt,
stop ik er helemaal mee. Ze
stonden op het punt de ziel uit mijn
film te snijden. Gelukkig heeft het
niet zover hoeven komen.'
U bent namens Ghibli co-producent
van het aankomende
animatiespeelfilmdebuut van de
Nederlandse animatieregisseur
Michael Dudok de Wit. Wat trekt u
aan in zijn werk?
animatiefilm in 2001, BJB) is voor
mij de perfecte film. Vooral dankzij
de manier waarop hij laat zien hoe
de tijd verstrijkt. De wijze waarop
een vader afscheid neemt van zijn
dochter, hoe de dochter, terwijl ze
ouder wordt, haar vader op het
afscheidspunt steeds opnieuw
probeert op te zoeken, hoe de film
hiermee subtiel reflecteert op de
dood: het staat ver af van de
christelijke wijze waarop het
hiernamaals wordt geschetst. Het
komt veel dichter bij de manier
waarop de doden in onze cultuur
een rol spelen. Ook Dudok de Wit
hanteert een eenvoudige stijl. En ik
blijf mij verbazen hoe je een land
als Nederland, met zo'n eenzijdig
panorama, zo mooi en zonder
onnodige opsmuk kunt verbeelden.'
1968Prince of the Sun: The Great
Adventure of Horus
1972Panda! Go Panda!
1982Goshu the Cellist
1988Grave of the Fireflies
1991Only Yesterday
1994Pom Poko
1999My Neighbors the Yamadas
2013The Tale of Princess Kaguya
Einde Ghibli?
Met de twee oprichters op hoge
leeftijd (Hayao Miyazaki is 73, Isao
Takahata 78) zwellen de geruchten
aan over het einde van de Japanse
animatiestudio Ghibli. Een tvoptreden van Ghibli-producent
Toshio Suzuki leidde vorige maand
tot paniek op de animatieblogs.
Suzuki leek te beweren dat het
einde van de studio 'onvermijdelijk'
is, maar dat bleek gebaseerd op
een vertaalfout in de ondertiteling.
De producent sprak zich slechts uit
over een aankomende
reorganisatie bij de studio - waarbij
de toekomst van Ghibli alsnog in
nevelen is gehuld.
'Zijn korte film Father and Daughter
(Oscar voor beste korte
© de Volkskrant
donderdag 04 september 2014
Pagina 7 (2)

Download Report