Geneesmiddel- en toxicologische bepalingen

Geneesmiddel- en toxicologische bepalingen
laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie – MUMC+
Openingstijden laboratorium: werkdagen: 8.30‐17.00 uur. Adres: Laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie Academisch Ziekenhuis Maastricht Postbus 5800 6202 AZ Maastricht Opvragen uitslagen: zie SAP óf via telefoon: 043‐3871877. Doseeradviezen: zie SAP (klik op tekst onder uitslagen in kolom ‘’opmerkingen vakspecialist’’) of laboratoriumapotheker telefoon: 043‐3874722. Sterk afwijkende uitslagen worden door de ziekenhuisapotheker van een advies voorzien. In ieder geval voor de antibiotica gentamicine en vancomycine. Zo nodig wordt met behulp van de computer en populatieparameters berekend hoe de dosering aangepast zou moeten worden om de in de literatuur als gewenst aangegeven concentraties te bereiken. Hierbij moet worden opgemerkt, dat de onderbouwing van het "therapeutisch venster" van lang niet alle geneesmiddelen even "hard" is. Er bestaat grote interindividuele variabiliteit en afwijkingen naar boven en beneden zijn mogelijk. Het advies wordt binnen werktijden verstrekt middels de LIS‐
informatie systemen LABOSYS en SAP. Buiten werktijden wordt dit advies telefonisch verstrekt. SAP codes: 

(i) als uitslag betekent dat het monster op het laboratorium ontvangen en ingeschreven is, maar nog niet geanalyseerd. (p) voor een uitslag betekent dat de uitslag voorlopig is en de eindautorisatie nog niet heeft plaatsgevonden. Aanvragen analyses Bloed opvangen in (groene) natrium‐heparinebuis: Uitzonderingen zijn: Ciclosporine A, tacrolimus, sirolimus, everolimus en mycofenolzuur altijd in een EDTA‐buis (paars). Aanvraagformulier volledig invullen: ponsafdruk met patiëntgegevens, het te bepalen geneesmiddel, de toedieningstijden van het geneesmiddel, de tijd en datum van afname, dosering, verpleegafdeling en sein aanvragend arts vermelden. Op het etiket van de bloedbuis dient vermeld te zijn: naam en geboortedatum patiënt, afnametijd en ‐datum en indien relevant DAL of TOP of TUSSEN spiegel. Geïdentificeerd monster en ingevuld aanvraagformulier deponeren in de monster‐koelkast van het laboratorium Klinische Farmacie (buiten werktijd is de toegangsdeur te openen met de smartcard). Het laboratorium bevindt zich op nivo 0 in bouwdeel E2. Monsters van externe instellingen moeten per post in de juiste verpakking voor biologische monsters naar het laboratorium worden verstuurd. De geneesmiddelen van de routinebepalingen zijn voldoende stabiel en er zijn geen speciale voorzorgen ten aanzien van de temperatuur tijdens een normale verzendperiode nodig. Laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie
3 april 2014
MUMC+
Analyse afhandeling: Bepalingen die “dagelijks’ worden verricht (zie tabel) en die op een werkdag voor 15.30 uur worden aangeboden aan het laboratorium, worden dezelfde dag nog bepaald. Op zaterdag worden ook de ‘dagelijkse’ bepalingen verricht, echter de uiterste aanlevertijd is dan 12.00 uur. Aanvragen voor ciclosporine A, tacrolimus, sirolimus en everolimus dienen op werkdagen voor 10.30 u aangeboden te worden. Op zaterdag zo snel mogelijk na afname. Aanvragen die buiten deze tijden worden aangeboden worden de eerst volgende werkdag verwerkt. Uiteraard vallen cito aanvragen buiten deze regeling, zie Spoed (cito) bepalingen Routine bepalingen op werkdagen Een aantal geneesmiddelen wordt routinematig dagelijks of op vaste werkdagen bepaald: zie tabel. De tabel bevat tevens de belangrijkste gegevens. Alle in de in de tabel genoemde bepalingen zijn gevalideerd. Spoed (cito) bepalingen: 

tijdens openingstijden: alleen na overleg met de laboratoriumapotheker: telefoon: 043‐
3874722 / sein: 4155. buiten openingstijden: alleen na overleg met dienstdoende ziekenhuisapotheker: oproep via telefooncentrale 043‐3876543. Niet‐routinebepalingen Niet routinebepalingen kunnen niet zonder meer in behandeling genomen worden. Indien bepaling van geneesmiddelen, die niet in de lijst routinebepalingen voorkomen, gewenst wordt, moet altijd eerst contact worden opgenomen met de ziekenhuisapotheker laboratorium (tel 043‐3874722). In overleg zal de aanvraag worden bekeken en naar een mogelijke oplossing worden gezocht. Afname materiaal Na afname moet het materiaal zo snel mogelijk naar de monsterkoelkast van het laboratorium Klinische Farmacie. Indien dit niet mogelijk is, opslag in de koelkast van de afdeling. De monsters van de routinebepalingen zijn in de koelkast tenminste 24 uur goed houdbaar. Verzenden monsters van buiten het ziekenhuis De routine bepalingen moeten verstuurd worden in speciale verpakking voor biologische monsters. De geneesmiddelen van de routinebepalingen zijn voldoende stabiel en er zijn geen speciale voorzorgen ten aanzien van de temperatuur tijdens een normale verzendperiode nodig. Laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie
3 april 2014
MUMC+
Toxicologie advies en analyses Bij vermoeden van intoxicatie met bekende of onbekende (genees)middelen, kan onderzoek van plasma, urine of ander materiaal wenselijk zijn. Inlichtingen en adviezen in deze zijn te verkrijgen bij de ziekenhuisapotheker / toxicoloog (043‐3874722) van het laboratorium of, buiten kantooruren, bij de dienstdoende (ziekenhuis)apotheker (oproepbaar via telefooncentrale). Voor de toxicologische bepaling / screening zijn de volgende maatregelen te treffen: 1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Neem contact op met de ziekenhuisapotheker laboratorium. Bloedafname: 2 buizen van 10 ml heparinebloed (groene buis). Urine: zo mogelijk de eerste portie (drugs worden alleen in urine bepaald). Ander materiaal: uitsluitend na overleg (eerste portie maagspoelsel tot daarna bewaren). Verzamel zoveel mogelijk materiaal (monsters) en gegevens rond de patiënt. Vermeld op het aanvraagformulier zoveel mogelijk van de gevraagde gegevens. Materiaal en formulier naar het laboratorium voor Klinische Farmacie en Toxicologie sturen. Het laboratorium bevindt zich op nivo 0 in bouwdeel E2. 8. Bloed, urine en ander materiaal plaatsen in de daarvoor bestemde monster‐koelkast van het laboratorium. Informatie over intoxicaties: 1) Ziekenhuisapotheker laboratorium of dienstdoende apotheker 043‐3874722 2) website www.toxicologie.org van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers, Nederlands Vergiftigingen Informatiecentrum, Internistenvereniging 3) Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum: 030‐2748888 Laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie
3 april 2014
MUMC+
Overzicht routine bepalingen
ANTIBIOTICA Materiaal1) Gentamicine S/P, 4 mL (bij volwassenen 5‐7 mg/kg) Gentamicine (bij endocarditis 3mg/kg) Gentamicine (bij hemodialyse: start 2‐3 mg/kg eenmalig na dialyse, onderhoud + 1,5 mg/kg na elke dialyse) Gentamicine neonaten, dosering afhankelijk GA en PNA Tobramycine (Bij Cystic fibrose 2 dd 5 mg/kg) S/P, 4 mL S/P, 4 mL Therapeutische referentiewaarde2) Top: 15 – 20 mg/L Dal: < 0,5 – 1 mg/L Tus: interpretatie na berekening Top: 9‐13 mg/L Dal < 1 mg/L D1 ca. 3 mg/L D2 ca. 1 mg/L T 8‐10 mg/L Afnametijdstip3) Bepalings‐dag4)
Vlak voor en tenminste dagelijks 0,5 uur na inlopen infuus (0,5 uur). Vlak voor en tenminste dagelijks 0,5 uur na inlopen infuus (0,5 uur). dagelijks D1 voor dialyse D2 na dialyse T 0,5 uur na de gift na dialyse S/P, 0,1 mL Top 5 ‐12 mg/L; Dal < 1 mg/L Vlak voor en tenminste dagelijks 0,5 uur na inlopen infuus (0,5 uur). S/P, 4 mL Vlak voor en tenminste dagelijks 0,5 uur na inlopen infuus (0,5 uur). Cystic fibrose: Top 13 ‐ 17 mg/L Dal < 0,5 ‐ 1 mg/L (NVZA tdm profiel versie 2005) Cystic fibrose: Top 25 ‐ 30 mg/Lv Dal < 1 mg/L (NVZA tdm profiel versie 2005) Top 40 ‐ 60 mg/L Dal 0‐5 mg/L Tobramycine (bij Cystic fibrose 1 dd 10 mg/kg) S/P, 4 mL Amikacine S/P, 4 mL Vancomycine S/P, 4 mL Vancomycine neonaten, dosering afhankelijk PCA en PNA S/P, 0,1 mL Top 20‐40 mg/L; Dal 5‐10 mg/L Top: 20‐40 mg/L Dal: 10‐15 mg/L Tox: > 20 mg/L Laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie
3 april 2014
Vlak voor en tenminste dagelijks 0,5 uur na inlopen infuus (0,5 uur). Vlak voor en tenminste dagelijks 0,5 uur na inlopen infuus (0,5 uur). Vlak voor en tenminste dagelijks 1 uur na einde inlopen infuus (2 uur). NB: patiënt wordt ingesteld op dalspiegels!! Topspiegel alleen voor kinetische berekeningen. Direct na start spiegels bepalen. NB steady state dalspiegels worden bereikt na drie giften. dagelijks MUMC+
ANTIBIOTICA Materiaal1) Voriconazol S/P 4 mL ANTIVIRALE MIDDELEN Materiaal1) Therapeutische referentiewaarde2) Atazanavir S/P, 10 mL Efavirenz Lopinavir Nelfinavir Nevirapine Saquinavir ANTIDEPRESSIVA Idem idem idem idem idem Zie: www.tdm‐
Dalspiegel of zie protocollen.nl/archief www.tdm‐
.htm protocollen.nl/archief.h
tm idem idem idem idem idem idem idem idem idem idem Materiaal1) Amitriptyline + m Therapeutische referentiewaarde2) Dal 2‐6 mg/L Afnametijdstip3) Bepalings‐dag4)
dalspiegel Volgens afspraak. Wordt extern bepaald Afnametijdstip3) Bepalingsdag4) (bepaling door extern lab) Eenmaal per week idem idem idem idem Afnametijdstip3) Bepalingsdag4)
S/P 10 mL Therapeutische referentiewaarde2) 100 ‐ 250 µg/L dalspiegel Nortriptyline S/P 10 mL 50 – 150 µg/L dalspiegel Imipramine + m S/P 10 mL 150 ‐ 300 µg/L dalspiegel Clomipramine + m S/P 10 mL 200 ‐ 400 µg/L dalspiegel Citalopram Fluoxetine + m Fluvoxamine Paroxetine Sertraline Venlafaxine + m Carbamazepine Valproinezuur Lithium S/P 10 mL S/P 10 mL S/P 10 mL S/P 10 mL S/P 10 mL S/P 10 mL S/P 4 mL S/P 4 mL S/P 4 mL 050 ‐ 200 µg/L 150 ‐ 500 µg/L 50 ‐ 250 µg/L 20 ‐ 200 µg/L 50 ‐ 250 µg/L 200 ‐ 400 µg/L 4 ‐ 10 mg/L 50 ‐ 100 mg/L acute manie: 0,8 ‐1,2 mmol/L Profylaxe : 0,6 ‐ 0,8 mmol/L Geriatrie : 0,4 ‐ 0,8 mmol/L dalspiegel dalspiegel dalspiegel dalspiegel dalspiegel dalspiegel dalspiegel dalspiegel Spiegel 12 uur na inname Dinsdag en donderdag Dinsdag en donderdag Dinsdag en donderdag Dinsdag en donderdag Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Dagelijks Dagelijks Dagelijks, aanleveren voor 13.00 uur PSYCHOFARMACA Materiaal1) Clozapine S/P, 10 mL Therapeutische referentiewaarde2) 350 – 1000 µg/L Olanzapine S/P, 10 mL > 10 µg/L Laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie
3 april 2014
Afnametijdstip3) Bepalingsdag4)
dalspiegel dalspiegel Dinsdag en donderdag Volgens afspraak MUMC+
ANTI‐EPILEPTICA Afnametijdstip3) Bepalingsdag4)
dalspiegel dalspiegel Dagelijks Volgens afspraak dalspiegel dalspiegel Dagelijks Volgens afspraak 10 – 40 mg/L 1,5 – 15 mg/L 5‐25 mg/L (NVZA) dalspiegel dalspiegel dalspiegel Oxcarbazepine / S/P, 4 mL monohydroxycarba
zepine Topiramaat S/P, 4 ml 10 ‐ 35 mg/L dalspiegel Dagelijks Maandag Volgens afspraak Wordt extern bepaald Volgens afspraak 6‐20 mg/L (VU) dalspiegel Valproinezuur CYTOSTATICA / IMMUNO‐
SUPPRESSIVA Methotrexaat Mycofenolzuur S/P, 4 mL 50 – 100 mg/L dalspiegel Volgens afspraak Wordt extern bepaald Dagelijks Materiaal1) Therapeutische referentiewaarde2) Afnametijdstip3) Bepalingsdag4)
S/P, 4 mL B, 4 mL Bijv 48 uur na toediening Dagelijks Verkorte curve T = 0, 0,5 Dagelijks en 2. Ciclosporine Tacrolimus B, 4 mL B, 4 mL 2 spots dalspiegel Dalspiegel of verkorte AUC (T = 0,2 en 4 uur Volgens protocol Dagelijks Dagelijks Tacrolimus bloedspot Sirolimus Volgens protocol Voorkeur: AUC = 30 ‐ 60 mg/L.h. Alternatief dalspiegel: 1‐3 mg/L Zie protocol 5 ‐ 15 µg/L en volgens protocol Zie protocol B, 4 mL Afhankelijk indicatie Dalspiegel Everolimus B, 4 mL Afhankelijk indicatie Dalspiegel Dinsdag en donderdag Dinsdag en donderdag Therapeutische referentiewaarde.2) 6‐TGN 250‐500 en 6‐MMPR < 6000 pmol/8x108 rode bloedcellen 0,8 ‐ 2,0 μg/L Afnametijdstip3) Bepalingsdag4)
Niet van belang Volgens afspraak. Wordt extern bepaald. Dagelijks Carbamazepine Clobazam + desmethyl Fenytoine Fenytoine vrije fractie Fenobarbital Lamotrigine Levetiracetam Materiaal1) S/P, 4 mL S/P, 10 mL Therapeutische referentiewaarde2) 4 – 10 mg/L 100 ‐ 400 µg/L 1 ‐ 4 mg/L desmethyl) 8 – 20 mg/L 0,5 ‐ 2 mg/L S/P, 4 mL S/P, 4 mL S/P, 4 ml S/P, 4 mL S/P, 10 mL OVERIGE Materiaal1) GENEESMIDDELEN Azathioprine of 6‐ P 20 mL Mercaptopurine Digoxine S/P 4 mL Laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie
3 april 2014
Dalspiegel. Tenminste Woensdag MUMC+
Theofylline S/P 4 mL Amiodaron + S/P 10 mL desethylamiodaron TOXICOLOGIE Materiaal1) Drugscreen urine: opiaten, cocaine, cannabis, benzodiazepines, amfetamines, methadon, barbituraten Opiaten Cocaine Amfetaminen/MD
MA Methadone Metabolite methadone EDDP benzodiazepinen barbituraten Ethanol (alleen) U, 10 mL P, 10 mL Ethanol / methanol P, 10 mL / isopropylalcohol Ethyleenglycol P, 10 mL Gamma hydroxyboterzuur Barbituraten Benzodiazepinen Laxantia Diuretica Paracetamol P, 10 mL Salicylzuur P, 4 mL Toxicologische screening (STIP) P, 20 mL P, 4 mL P, 4 mL U, 10 mL U, 10 mL P, 4 mL 12 uur na inname dalspiegel Dalspiegel Dagelijks Volgens afspraak Afname tijdstip3) Bepalingsdag4)
alle werkdagen alle werkdagen alle werkdagen alle werkdagen alle werkdagen alle werkdagen Afkapwaarde 200 µg/L Afkapwaarde 200 µg/L Zie www.toxicologie.org alle werkdagen alle werkdagen alle werkdagen Volgens afspraak Zie www.toxicologie.org Zie www.toxicologie.org Zie www.toxicologie.org Zie www.toxicologie.org + 500 geneesmiddelen Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak Volgens afspraak 5 – 15 mg/L 0,5 – 2,5 mg/L (som 1 – 5 mg/L) Therapeutische referentiewaarde.2) Afkapwaarde 300 µg/L Afkapwaarde 300 µg/L Afkapwaarde 1000 µg/L Afkapwaarde 300 µg/L Afkapwaarde 100 µg/L 1)
Materiaal P = Plasma: bloed opvangen in heparinebuis B = Volbloed: bloed opvangen in EDTA buis S = Serum: bloed opvangen in ‘stol’‐buis U = Urine Laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie
3 april 2014
MUMC+
2)
Therapeutische referentiewaarden De referentiewaarden in de tabel zijn, tenzij anders aangegeven, afkomstig uit het Farmacotherapeutisch Kompas, hoofdstuk Toxicologie. http://www.fk.cvz.nl/ Uitslagen worden vermeld in mg/L, indien anders wordt dit vermeld. Vermeld worden ‘’steady state concentraties’’. Dit is het geval bij geneesmiddelen met een halfwaardetijd voor eliminatie, die groter is dan het doseringsinterval. Zonder oplaaddosis duurt het ongeveer 3 x de halfwaardetijd tot de steady state concentratie wordt bereikt. Bij sommige geneesmiddelen worden Top (T), Dal (D) of tussenconcentraties (TU) gemeten. Top is een half tot een uur na einde IV toediening Dal is vlak voor volgende gift Tussenspiegel is een spiegel afgenomen tussen top en dal. Metaboliet = m 3)
Afnametijdstip Voor geneesmiddelen in steady state is het afnametijdstip meestal van minder groot belang. Als indicatie wordt door ons als afnametijd afname vlak voor volgende gift geadviseerd. Dit geldt expliciet voor de immunosuppressiva. Voor antibiotica zoals gentamicine, tobramycine, amikacine en vancomycine worden top en dalspiegels aangehouden. Voor tussenspiegels is vermelden afnametijdstip essentieel. Indien dit niet bekend is, is de uitslag niet te interpreteren. 4)
Bepalingsdag Dagelijks: werkdagen, bepalingen vanaf 08.30‐15.30 uur worden dezelfde dag nog bepaald. Wekelijks: bepalingen worden meestal op een vaste dag in de week bepaald. Omdat deze soms kan variëren, is het beste hiernaar te informeren. Volgens afspraak: voor deze bepalingen is geen vaste bepalingsdag. Gestreefd wordt te bepalen binnen twee weken, tenzij anders is afgesproken met de aanvrager. Externe aanvragers: uitgangspunten zijn: alléén routinebepalingen en de bepalingen moeten kunnen ‘meelopen’ met bepalingen (er worden geen bepalingen alléén voor externe instellingen verricht). Rapportage per post of via e‐mail. In overleg kunnen eventueel andere afspraken worden gemaakt. Laboratorium Klinische Farmacie en Toxicologie
3 april 2014
MUMC+

Download Report