Amerikaans Vuilbroed tijdig herkennen.

Amerikaans Vuilbroed.
Inhoud.
1. Amerikaans Vuilbroed (AVB) in België, Duitsland en
Nederland.
2. AVB-verwekker.
3. AVB-symptomen.
4. AVB-verspreiding.
5. AVB-preventie.
6. AVB-bestrijding.
7. Immuniteit en hygiënisch gedrag
8. Vrijwillig onderzoek.
9. Wat kun je doen als bestuur van een vereniging ?
Amerikaans Vuilbroed in België.
• Amerikaans Vuilbroed vlak bij Nederlandse grens
• In het Begische Dilsen-Stokkem, op een kilometer
van Nederlandse grens nabij Born is een uitbraak van
Amerikaans Vuilbroed geconstateerd.
• Het Voedselagentschap (FAVV) bevestigt een nieuw
geval van Amerikaans vuilbroed bij een imker in
Dilsem-Stokkem (provincie Limburg).
• Voor meer informatie over Amerikaans vuilbroed of de
andere officiële bijenziektes en voor de laatste stand
van zaken, kan u steeds onze website raadplegen.
• Op 27 augustus 2014 al 24 uitbraken.
Amerikaans Vuilbroed in België.
•
Overzicht haarden 2014:
1) 03/04/2014 : haard te 5332 Crupet, opheffing maatregelen op 17/05/2014.
2) 30/04/2014 : haard te 9160 Lokeren.
3) 02/05/2014 : haard te 9506 Schendelbeke (Geraardsbergen).
4) 12/05/2014 : haard te 9160 Lokeren.
5) 19/05/2014 : haard te 9570 Lierde.
6) 20/05/2014 : haard te 5580 Rochefort, opheffing maatregelen op 17/07/2014.
7) 22/05/2014 : haard te 9500 Geraardsbergen
8) + 9) 28/05/2014 : 2 haarden te 1670 Pepingen.
10) 28/05/2014 : haard te 9400 Okegem, opheffing maatregelen op 08/08/2014.
11) 28/05/2014 : haard te 9660 Brakel.
12) 28/05/2014 : haard te 9160 Lokeren.
13) 04/06/2014 : haard te 9160 Lokeren.
14) 05/06/2014 : haard te 1755 Gooik.
15) 05/06/2014 : haard te 1755 Kester.
16) 05/06/2014 : haard te 1671 Elingen.
17) 10/06/2014 : haard te 1670 Pepingen.
18) 10/06/2014 : haard te 9160 Lokeren.
19) 08/07/2014 : haard te 1670 Pepingen.
20) 18/07/2014 : haard te 9500 Onkerzele.
21) 31/07/2014 : haard te 6637 Fauvillers.
22) 11/08/2014 : haard te 6730 Saint-Vincent (Tintigny).
23) 11/08/2014 : haard te 3540 Herk-de-Stad.
24) 19/08/2014 : haard te 3650 Dilsem-Stokkem.
Amerikaans Vuilbroed in Duitsland
Amerikaans Vuilbroed in Nederland.
• Besmettelijke ziekte bij bijen in Zuidlaren
vastgesteld (27 augustus 2014)
Amerikaans Vuilbroed(AVB).
• AVB hoort er Bij
–
–
–
–
AVB hoort bij honingbij, vanouds.
AVB is een gewone ziekte.
AVB is niet erg virulent (niet erg besmettelijk).
AVB sporen zijn langlevend en hebben veel weerstand.
• de honingbij kan er mee omgaan:
– hygiëne, poetsen, propolis, zwermen (broedloze periode).
Amerikaans Vuilbroed(AVB).
Verwekker
• Een sporenvormende bacterie
(Paenibacillus larvae).
• Sporen kunnen tientallen jaren
overleven.
• Jonge larven zijn het gevoeligst (vooral
eerste 1 ½ dag: <10 sporen  ziek).
• Oudere larven worden alleen bij hoge
infectiedruk aangetast.
• Volwassen bijen worden niet aangetast
maar geven de ziekte door.
• Bijenvolk kwijnt weg.
Amerikaans Vuilbroed (AVB).
Symptomen.
• Hagelschot → open broed, gesloten
cellen, lege cellen, cellen met resten
van aangetaste larven.
• Cellen met ingezonken celdeksel.
• Openingen in een aantal celdeksels.
• Celdeksels zijn donkerder van kleur dan
normaal.
• Gronderige leemachtige geur.
• Inhoud van aangetaste cellen is
dradentrekkend en stroperig
(luciferproef).
Broedbeeld
Gaten in celdeksels | ingezakte celdeksels | gezonde larven !!!!!!!?????
12-9-2014
11
Broedbeeld
12-9-2014
12
Broedbeeld
12-9-2014
13
Amerikaans Vuilbroed (AVB).
Verspreiding.
• Voeren van besmette honing of besmet
stuifmeel.
• Binnenbrengen van vreemde bijen.
• Gebruik van 2e hands materiaal of
besmet materiaal.
• Vreemde zwermen.
• Vervliegen.
• Roverij.
• De sporen worden overgebracht door
het poetsgedrag van de bijen en tijdens
het voeden van de larven.
Amerikaans Vuilbroed (AVB).
Preventie.
• Niet voeren met honing of stuifmeel
van onbekende oorsprong. 96% van
de buitenlandse honing is met AVB
besmet.
• Geen raten of ramen van onbekende
oorsprong gebruiken.
• Nagaan of broed gebreken vertoont.
• Contact met andere bijenvolken
beperken.
• Gebruikte materialen goed
schoonmaken en “afvlammen”.
Amerikaans Vuilbroed (AVB).
Preventie.
• Bij koop of verkoop goed letten op de gezondheid van het
volk.
• Bij reizen over de grens een gezondheidsverklaring aanvragen.
• Regelmatig (een keer per jaar) voederkransonderzoek doen.
• Zorg voor hygiëne op de bijenstand (bijtel, veger, geen
ganzenvleugel, kasten en ramen regelmatig reinigen).
• Voer geen honing van onbekende afkomst.
• Vernieuw ieder jaar de helft van je ramen.
• Bewaar geen oude ramen en raat.
• Sla geen geslingerde honingramen op waar ze toegankelijk zijn
voor de bijen.
Amerikaans Vuilbroed (AVB).
Bestrijding.
• Gevallen of vermoedens van AVB melden
bij: NVWA (AID), meldpunt dierenziekten
tel. 045-5463188. (achterzijde
“Bijenhouden”).
Procedure bestijding Europa
•
•
•
•
•
Aangifte verplicht (besmettelijke bijenziekte !!)
Ziekte haard wordt geïsoleerd
“Stamping out“ of schoonmaak
Vervoersverbod (3 kilometer)
Geen export bijen en materiaal toegestaan
Draaiboek AVB: Oude en nieuwe aanpak in
Nederland
• OUD (voor 2007)
• NIEUW (na 2007)
• “ontsmetten”
• veterinair
• vernietigen ziekte
• “schoonmaken”
• bedrijfsmethode
• beheersen ziekte
• overheid
• imkers
• effectief
• effectief
Procedure bestijding Nederland
•
•
•
•
•
•
AVB is aangifte plichtig.
Bestrijding is eenvoudig en eenduidig gehouden.
Goedkoop (relatief).
Door de imker zelf.
Met hulp van BGC en PPO Bijen.
Goed uitvoeringsdraaiboek.
Procedure bestijding
• Vaststellen van de besmetting
– Testkit AVB
– Monster via Bijen WUR - laboratorium
• Saneren van de volken
– Afzwavelen
– Afvoeren naar verbrandingsoven
• Behandelen, niet zieke volken, op dezelfde
stand
Resultaat zwerm-methode in Zweden
onderzoek Anders Lindström, Uppsala
– gestart met 60 AVB zieke volken
– afgeslagen in nieuwe kasten met kunstraat
• één keer
• twee keer
– aantal sporen op bijen gevolgd per week, later per
maand
– Resultaat:
• zeer snelle afname sporen op bijen, geen verschil 1 of
2 keer
• eind seizoen nihil, na een jaar niet meer
detecteerbaar
• alle volken bleven gezond
Procedure bestijding
• Benodigde materialen via Bijen Wur
• Onkosten vergoeding via NBV
• BGC geeft allen instructie bij ruiming
• Alleen op verzoek van de imker kan hulp geboden
worden
• Door BGC gebruikte materiaal en kleding worden
eveneens ter vernietiging achter gelaten
Procedure bestijding
• Imker zorgt zelf voor afvoer naar
verbrandingsoven
• Regelen via lokale milieudienst verlener
• Deze levert verpakkingsmateriaal in de vorm
van tonnen
• Kosten in eerste instantie voor de imker
• Declaratie naar NBV
Procedure bestrijding Nederland
• Ontdekking van
ziekteverschijnselen
• Verdenking AVB
• Controle Bijenstand (imker en
BGC)
• Melding AVB door PPO Bijen aan
nVWA
• Instellen vervoersverbod door
Minister
• Tracing (waar en wanneer
gereisd)
• Opruimen, schoonmaken andere
volken
• Omgeving screening + na 4 weken
nogmaals
• Laatste controle na 4 weken
• Doorgeven gebied schoon
• PPO Bijen meld gebied schoon
aan nVWA
• Vrijgave gebied door Minister
Procedure bestrijding Nederland
Omgevingsscreening
•
•
•
•
3 km rond de stand controleren alle imkers zelf hun volken
met de “Zoekkaart” en evt Testkits (bij verdachte zaken)
verklaren zelf op formulier dat de volken gezond zijn
Na vier weken nog een keer, en weer verklaring
Controle volken van de eerste stand
• controle door de imker + BGC, vier weken na
schoonmaak
• verklaring gezondheid volken + ondertekening
Immuniteit
Niveaus van verdediging:
a individueel
b paarsgewijs (ook grooming)
c volksniveau: o.a. taakverdeling
d binnenkomst infecties voorkomen
e gebruik van harsen enz. als bescherming
Uit Evans & Spivak, 2010
Hygiënisch gedrag
Herkennen en verwijderen
– betere neus
– is te selecteren
– werkt tegen AVB, bleek ook
tegen kalkbroed en varroa
– de uitruimers zijn 15-18 dagen
oud
Vrijwillig onderzoek
• Een uitbraak van AVB is in een omgeving van 1 tot 2 km. vast
te stellen.
• Bij 90% van de standen is de ziekte niet uitgebroken maar zijn
al minstens een jaar (soms 2 a 3 jaar) sporen van bacteriën
aanwezig.
• Is dat sporenniveau te hoog dan zit er in de omgeving een
bron.
• Als de bron gevonden is wordt voorkomen dat andere
bijenstanden besmet raken → afgrendelen, tijdig ontdekken
en soms is behandeling mogelijk..
• Deze manier gebeurt al op veel plaatsen in Duitsland.
• Gevolg: drastische afname uitbraak AVB.
Voederkransonderzoek.
• Werk met 2 personen→ een neemt
broedraam, de ander zorgt voor het
voederkransonderzoek.
• Testmateriaal niet uit de
honingkamer of de buitenste ramen
maar uit de rand van het
broednest.
• Daar worden de AVB-sporen door
de voedsterbijen uit het broed
versleept of zijn er door roverij
terecht gekomen.
Voederkransonderzoek.
• Diepvrieszak van 3 liter.
• Stop je hand er in aan de
achterzijde.
• Broedraam uit de kast nemen
en loodrecht op de andere
ramen zetten.
Voederkransonderzoek.
• Zoek honing aan de rand van het
broednest.
• Op die plaats 1 of 2 eetlepels
honing wegnemen.
• Afstrijken in de plastic zak met
behulp van de andere hand.
Voederkransonderzoek.
• Uit ieder volk dezelfde hoeveelheid
i.v.m. verdunning.
• Maak aantekening op de plastic zak
van kastnummer.
• Een goede uitslag vraagt honing van
omstreeks 6 volken.
• Totaal van 6 zakken in een tasje
stoppen.
Voederkransonderzoek.
Het resultaat van het onderzoek kent
de uitslag:
• Zonder sporen van AVB.
• Geringe sporen van AVB
• Hoog aantal sporen van AVB.
Verdacht.
Toeval.
Welke bijenstand kiezen we ?
• In principe kan iedere imker onderzoeksmateriaal indienen.
• Optimaal → verenigingsgebied opdelen in circels van 2 km. +
in een periode van 3 tot 5 jaren steeds verspringen.
• Bijv. Middelbeers, Westelbeers, Spoordonk, Vessem, Wintelre.
• Dit geeft een goede indruk van de besmettingdruk.
• We kunnen ook gewoon één proef doen !!
Wat heb je nodig ?
•
•
•
•
•
•
1 diepvrieszak van 3 liter + reserve.
Een eetlepel per volk.
Emmer met water voor gebruikte lepels.
Imkergereedschap.
Onderzoekslijst (welke kast met welk nummer).
Watervaste stift.
Wanneer en welke volken ?
• In ieder jaargetijde mogelijk.
• Ideaal zijn het vroege voorjaar en de late zomer → weinig
wintervoer rond het broednest.
• Neem:
1. sterke volken → verzamelen intensiever in de omgeving.
2. Opvallend zwakke volken.
3. Gestorven volken.
Wat kost het ?
(prijs 2013).
• Dierenartsenpraktijk Diessen. (Chrys Charpentier).
• Ervaring met onderzoek AVB (o.a. koninginnenteelt).
• 3 tot 6 kasten = verzamelmonster → € 36,25 + € 6,30
(basiskosten).
• Prijs exclusief BTW.
• Aangetoonde verdachte verhoging → dan verdere individuele
bemonstering tot de besmettingshaard gevonden is.
• Wie betaalt ?
Wat kun je doen als bestuur van een
vereniging ?
• Wachten tot er een echte besmetting is met een berg
vervelende gevolgen → reisverbod, negatieve publiciteit,
bijenstanden die gesaneerd moeten worden, intensieve
controle, etc..
• De bijenhouders voorlichten over symptomen, verspreiding,
preventie en bestrijding van Amerikaans Vuilbroed.
• Als bestuur overleggen en de mogelijkheid van een
voederkransonderzoek overwegen.
• Als bestuur na gaan wat er moet gebeuren bij een eventuele
uitbraak van A.V.B. en wie dan de leiding heeft.
Wat kun je doen als bestuur van een
vereniging ?
Vraag de folders van Praktijkonderzoek Plant &
Omgeving, Bijen aan.
1. Uitvoeringsdraaiboek bestrijding van Amerikaans Vuilbroed.
2. Diagnose Amerikaans en Europees vuilbroed.
Droevendaalseweg 1
Postbus 69
6700 AB Wageningen.
Literatuur (1).
• Binder-Köllhofer, Bruno – AFB vorzeitig erkennen. In:
Die Biene 7/2013, blz. 12-13.
• Die Biene maart 1997- Amerikaans Vuilbroed nummer.
• Dirk Desmadryl – Amerikaans Vuilbroed aangetroffen.
In: Maandblad van de Vlaamse Imkersbond, dec. 2013,
blz. 14-15.
• Uitvoeringsdraaiboek Bestrijding van Amerikaans
Vuilbroed – Praktijkonderzoek Plant & Omgeving,
Wageningen, UR.
• Diagnose Amerikaans en Europees Vuilbroed Praktijkonderzoek Plant & Omgeving, Wageningen, UR.
Literatuur (2).
• Ritter, Wolfgang – Das Loch im Deckel. In : Die Biene, 5/2014,
blz. 8-9.
Bedankt voor
uw aandacht!

Download Report