Groene Lente
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
de beste groenrealisaties van 2014
Groene gemeente
Zonder is gezonder
Gemeente in bloei
Groen- en bloemengemeente
Eeklo nam in 2014 als Groen- en bloemenstad deel aan de Europese leefmilieuwedstrijd Entente Florale
Inhoud
Colofon en inhoudstafel
3
Groene Lente en Entente Florale Europe | Benchmarking voor groendiensten
3
Eeklo | Terugblik op Entente Florale 2014
4
Groene gemeente | de beste gemeentelijke groenrealisaties in 2014
6
Beter Buurtgroen Award | de beste realisaties door buurtgroenspecialisten
6
Zonder is gezonder | de beste pesticidenvrije en watervriendelijke groenrealisaties in 2014
20
Gemeente in Bloei | de beste bloemenrealisaties in Vlaamse steden en gemeenten in 2014
26
Genk | Groen- en bloemenstad 2015
30
Groene Lente in kaart
31
Partners en sponsors
32
colofon
Groene Lente is een jaarlijkse wedstrijd waar alle Vlaamse
gemeentebesturen kunnen aan deelnemen
Groene gemeente promoot en beloont openbare
groenrealisaties in Vlaanderen
Zonder is gezonder promoot en beloont openbare
pesticidenvrije realisaties in Vlaanderen
Gemeente in bloei promoot en beloont openbare
bloemenrealisaties in Vlaanderen
Beter Buurtgroen Award promoot en beloont een
groenproject dat is aangelegd door een buurtgroenspecialist
Groen- en bloemengemeente van het jaar wordt
die gemeente die zich met voorbeeldstellende groen-,
pesticidenvrije en bloemenrealisaties heeft onderscheiden.
Met deze titel zal de gemeente ook deelnemen aan
de Europese wedstrijd Entente Florale in het volgende
jaar. Bij die gelegenheid wordt het gemeentebestuur in
de schijnwerpers geplaatst en kan zij rekenen op extra
ondersteuning en publiciteit. (zie ook p. 26)
Finale Groene Lente brengt alle groenverantwoordelijken
samen en laat ze kennismaken met de beste groen-,
pesticidenvrije - en bloemenrealisaties in Vlaanderen van
het afgelopen jaar
Juryleden Groene gemeente
Lieve Van Kerckvoorde, adjunct-productmanager sierteelt,
VLAM
Marie Mertens, coördinatrice BFG
Willy Adriansens, erelid Technische Werkgroep VVOG
Jan Vancayzeele, consulent AVBS
Jos De Wael, ir. diensthoofd, VVOG
Rudi Geerardyn, landschapsarchitect-stedenbouwkundige,
VVOG en secretaris van de jury
Juryleden Zonder is gezonder
Adelheid Vanhille, VMM
Dan Slootmaekers, VMM
Rafaël Huylebroeck, VMM
Rudi Geerardyn, landschapsarchitect-stedenbouwkundige,
VVOG en secretaris van de jury
Juryleden Gemeente in bloei
Jan Van Tieghem, tuinaannemer, AVBS
Marie Mertens, coördinatrice BFG
Yves Heirman, directeur BFG
Didier Van Der Eeken, tuinaannemer, VTU
Jan Vancayzeele, consulent AVBS
Rudi Geerardyn, landschapsarchitect-stedenbouwkundige,
VVOG en secretaris van de jury
Vereniging voor Openbaar Groen
Predikherenrei 1c | 8000 Brugge | T 050 33 21 33
F 050 33 20 62 | www.vvog.info | [email protected]
Partners
VLAM www.vlam.be
VMM www.vmm.be
Hoofdsponsors
Firma Thomas Merchtem
Best Select Melle
Minor sponsor
DCM Grobbendonk
ECOstyle Geetbets
Krinkels Londerzeel
Willaert Roeselare
Groene Lente en Entente Florale Europe
Benchmarking voor groendiensten
Reeds 35 jaar organiseert de VVOG een intergemeentelijke groencompetitie met de roepnaam Groene Lente. Van
bij de start was deze wedstrijd een groot succes. Eerst lag de klemtoon vooral op bebloeming en verfraaiing van de
gemeentes. Maatschappelijk werd al gauw de vraag gesteld naar een meer ecologische insteek en aanpak. De VVOG
reageerde alert op deze vraag en de Groene Lente werd omgevormd tot een algemene groen- en milieuwedstrijd voor
gemeentebesturen. Bebloeming bleef altijd een onderdeel maar is niet het enig zaligmakende criterium.
De vele Vlaamse groenambtenaren en –mandatarissen voelden zich persoonlijk aangesproken en participeerden met
enthousiasme in deze groencompetitie. Het project geeft aan de deelnemende besturen vandaag nog steeds een
promotieplatform om uit te pakken met de vele mooie maar ook duurzame en ecologisch waardevolle projecten op
gemeentelijk en stedelijk niveau. We moeten onze Vlaamse bescheidenheid durven opzij te zetten en aan iedereen
tonen wat we waard zijn!
De Groene Lente is aldus niet alleen een competitievorm maar veeleer een model van benchmarking waarbij we van
elkaar leren in een aangename en collegiale sfeer.
Competitie als leuke vorm van samenwerking
Competities halen het beste in een mens naar boven. In tijden van crisis wordt de deelname aan groencompetities
zoals Groene Lente maar ook Entente Florale Europe soms in twijfel getrokken. Het zou allemaal te duur zijn! Een
dergelijke redenering is iets te kort door de bocht. Ik kan getuigen dat een deelname aan de Europese groen- en
milieuaudit Entente Florale Europe makkelijk haalbaar is maar vooral actief aanzet tot nauwere samenwerking. Vlaamse
gemeentebesturen die beslissen om deel te nemen aan dergelijke Europese uitdaging focussen intens op hun eigen
groene missie en kracht. Men wordt gedwongen om intern nauwer samen te werken, beleid en groendeskundigen.
Maar ook externe samenwerking bloeit open, namelijk met andere diensten en vooral ook in het overleg met de
burgers. Dit opent nieuwe perspectieven en genereert nieuwe en duurzame samenwerkings- en vriendschapsbanden.
Op zich zijn dit zeer waardevolle, onbetaalbare resultaten die vooral ook nuttig zijn in de toekomstige werking van de
diverse diensten.
In de citymarketing van een stad of gemeente is deelname aan een groencompetitie een waardevolle en haalbare tool.
Toon gewoon waar je mee bezig bent en waar je goed in bent!
You never walk alone!
A.E.F.P. (Association Européenne pour le Fleurissement et le Paysage) organiseert sedert 1975 jaarlijks met twaalf
Europese landen de competitie Entente Florale Europe. Ook hier werd de inhoud van de wedstrijdformule opgetild:
vandaag is het een moderne en internationaal gerespecteerde milieu- en groenaudit voor steden en gemeenten.
De creativiteit van elke deelnemer wordt geprikkeld en iedere groendienst, maar veelal ook de participerende
burgers, steken graag een tandje bij. Uiteindelijk stellen we vast dat onze Vlaamse problemen zich ook Europees en
mondiaal manifesteren. Denken we maar aan invasieve planten of aan de vele plantenziekten die niet stoppen aan de
landsgrenzen. Je staat er zeker niet alleen voor. Je kan rekenen op de deskundigheid en ervaring van uw collega’s, zelfs
over de grenzen heen.
In crisisjaren is het extra belangrijk om via deelname aan een groencompetitie intens te focussen op onze doelstellingen.
Daarbij stellen we vast dat we met minder financiële middelen maar met meer concentratie, creativiteit en de echte wil
tot samenwerking soms ongelofelijke resultaten kunnen bereiken. Losse acties en projecten worden best gebundeld en
resulteren in een collectieve aanpak.
Deelnemen aan Entente Florale Europe zorgt ook voor extra energie en veroorzaakt een morele boost. Ook het
inschakelen van private partners opent nieuwe horizonten. Vergeet ook niet, openbaar groen is een maatschappelijk
en stedenbouwkundig item dat wereldwijd nog steeds aan belang wint in de zoektocht naar kwalitatieve en leefbare
steden en dorpen.
Blijf u engageren voor de Vlaamse competitie Groene Lente en sta open voor een kandidatuur voor Entente Florale
Europe! Investeer in groen: winst verzekerd!
Vormgeving en druk
Samenstelling
Tot slot wil ik de Vereniging voor Openbaar Groen nog van harte feliciteren met haar veertigste verjaardag! De VVOG
is een unieke vereniging in Vlaanderen én in Europa waar we als aangesloten gemeenten terecht fier op mogen zijn.
VVOG | Rudi Geerardyn | 0476 47 17 36
[email protected]
Dirk Vandromme
Vanden Broele, Brugge
Foto’s
VVOG | Rudi Geerardyn en verschillende gemeentebesturen
Groenambtenaar te Zwevegem
Voorzitter Technische Werkgroep VVOG
Ondervoorzitter A.E.F.P.-Entente Florale Europe.
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
3
Groen- en bloemenstad 2014 | Eeklo
Eeklo behaalde een zilveren medaille in de Europese leefmilieu­wedstrijd
Entente Florale (v.l.n.r. Ben Caussyn (milieuambtenaar), Koen Loete
(burgemeester), Petra Wauters (groenambtenaar), Bob D’Haeseleer
(schepen) en Rudi Geerardyn (voorzitter jury Entente Florale))
Afleidingskanaal van de Leie te Eeklo
Eeklo
Terugblik op Entente Florale 2014
Eeklo
zilveren medaille
4
vvog | groene lente 2014
Het afgelopen jaar heeft u op verschillende manieren kunnen kennismaken met Eeklo, de hoofdstad van
het Meetjesland. Eeklo werd namelijk eind december 2013 in de wedstrijd Groene Lente uitgeroepen tot
Groen- en bloemenstad 2014. Dit was de start van een boeiend en intensief jaar voor Eeklo want vanaf
dan plaatste de VVOG de stad in het middelpunt van de belangstelling. Zo verschenen er in Groencontact
verschillende artikels over de Eeklose groenrealisaties in de aanloop naar de deelname aan de Europese
groen- en leefmilieuwedstrijd Entente Florale. Op 15 juli was de internationale jury te gast om het milieuen groenbeleid van de stad te evalueren. In navolging hiervan organiseerde de VVOG samen met het
stadsbestuur een studiebezoek aan Eeklo op 7 oktober. Toen was het de beurt aan de Vlaamse groenverantwoordelijken om de meest interessante groen-, bloemen- en pesticidenvrije realisaties onder deskundige
begeleiding te bezoeken.
En als apotheose ging er ook de Finale van de Groene Lente door op 16 december. Tijd om samen met de
Groen- en bloemenstad van 2014 terug te blikken op een succesvol en intensief jaar van Entente Florale en
de Groene Lente.
Groen- en bloemenstad 2014 | Eeklo
Hoe kijkt Eeklo terug op zijn deelname aan
Entente Florale?
Bob D’Haeseleer (schepen van groen en leefmilieu): Entente Florale heeft 2014 letterlijk en figuurlijk kleur gegeven. Het was een bijzonder druk, maar
tevens bijzonder leerrijk jaar. Eeklo was al enkele
jaren bezig met een ommezwaai van haar groenbeleid (extensief onderhoud, ontharding, bijvriendelijk,…). Entente Florale heeft ons in staat gesteld om
nog een stapje verder in die richting te gaan. Het
was een heel bewuste keuze om geen eenmalige
extraatjes te voorzien, maar ons aan de Europese
jury te presenteren zoals we zijn. We kozen voor een
geveltuinproject in plaats van een paar bijkomende
manden met eenjarigen, een speelweefselkaart die
alle natuurlijke speelruimtes van onze stad verbindt
en het aanpassen van het snoei- en maaibeleid. Een
procesmatige benadering in de plaats van louter projectmatig zodat je niet enkel duurzaamheid in het
beleid krijgt. Zonder veel franje kan het verslag van
de jury op die manier ook gebruikt worden als een
doorlichting en een leidraad voor de komende jaren.
Op die manier is de investering in budgettair krappe
tijden ook democratisch beter te verantwoorden.
Ben Caussyn (milieudienst): Het was een zeer leerrijk en interessant jaar. Door onze deelname aan de
Europese wedstrijd waren niet alleen de ambtenaren
maar ook de werklieden sterk gemotiveerd om zich
integraal in te zetten. Projecten die al langer in de
kast zaten werden nu wel uitgevoerd.
Ook zagen we dat de samenwerking tussen de verschillende stadsdiensten veel intenser werd. En vele
inwoners die via verschillende kanalen hadden vernomen dat Eeklo meedeed aan Entente Florale waren
verwonderd dat de stad zoveel te bieden had. Ook
op gebied van citymarketing was deelnemen aan
Entente Florale belangrijk. Want Eeklo kwam verschillende malen aan bod in het VVOG-magazine, maar
ook in andere tijdschriften zoals Spoorzoeker (ANB)
en Publieke Ruimte.
Er was eveneens veel belangstelling om Eeklo te
komen ontdekken want verschillende studiebezoeken
gingen hier door. Zo o.a. de studiedag van de VVOG
in het najaar, maar eveneens het Agentschap voor
Natuur en Bos (ANB) samen met Inverde kwamen op
bezoek met vakgenoten. Bijkomend gaven we verschillende lezingen over het integraal waterbeheer
van de stad.
Om de deelname aan Entente Florale te faciliteren
was het college van burgemeester en schepenen
bereid om budget vrij te maken voor de realisatie van
groenprojecten. Kortom de titel van Groen- en bloemenstad bracht de bal aan het rollen.
Betekent dit dat er bijkomende zaken werden
gerealiseerd omwille van Entente Florale?
Ben Caussyn: Niet echt, maar projecten waar we al
langer mee bezig waren werden verder uitgediept en
werden aan de jury voorgesteld. De realisatie van een
aantal projecten zal nu sneller verlopen onder stimulans van Entente Florale.
Ook werd er meer aandacht besteed aan de communicatie met de burger. Eind februari startte de communicatiecampagne onder het motto Eeklo elk zijn stek.
Deze kernachtige slogan brengt een positieve boodschap en roept op om mee te helpen aan een groene
omgeving. Om de daad bij het woord te voegen
werd een boomplantactie georganiseerd. Dit had
succes want achter het woon- en zorgcentrum Lange
Moeiakker kwamen buurtbewoners, politici en vooral
jeugdverenigingen bosgoed en bomen planten.
Maar er waren nog andere communicatiekanalen.
Op infoavonden werd promotie gevoerd voor geveltuinen en moestuinieren. De zogenaamde pallettuin
toont aan dat iedereen wel ergens een hoekje kan
begroenen. Deze boodschap werd eveneens verkondigd op verschillende marktdagen, en niet in het
minst op de bloemenmarkt eind mei. Mede door het
stralende weer werd dit een topper van formaat want
vele flyers waarin bloemenzaden verwerkt zaten,
werden uitgedeeld. Ook onze mascotte Lotte kreeg
een bloemenkleedje aangemeten.
De slogan Eeklo elk zijn
stek roept iedereen op om
mee te werken aan een
groene omgeving
Hoe is het Europees jurybezoek verlopen?
Ben Caussyn: Niettegenstaande we aanvankelijk wat
zenuwachtig waren omwille van het strak tijdsschema
vond ik het persoonlijk zeer aangenaam en heb van
dit jurybezoek genoten.
De gesprekken met de juryleden waren interessant
en leerrijk. Het was fijn om ervaringen uit te wisselen
en de mening van externe specialisten te horen. Verschillende opmerkingen waren zeer terecht. Zo staat
de opmaak van een bomenplan op onze meerjarenplanning. Maar omdat de jury hierover een aanbeveling gaf is er meer bereidheid om dit spoedig te
realiseren.
Aan de Europese prijsuitreiking in Hongarije
bewaren jullie goede herinneringen?
Bob D’Haeseleer:
Het was een mooi toonmoment van een jaar werk.
En zoals bij elke Europese uitwisseling vallen keer op
keer de cultuurverschillen op. Terwijl onze vijfkoppige
delegatie de uitgaven in de gemeenteraad moest
verantwoorden, waren daar dorpjes met één tiende
van het inwonersaantal van Eeklo met veertig feestvierders, inclusief orkest. Ook de wedstrijd zelf was
voor hen één groot zomers volksfeest. Een compleet
andere, meer van onderuit gedragen benadering die
het bestuur heel eenvoudig in staat stelt om haar
inwoners bijvoorbeeld persoonlijk te vragen om een
geveltuintje aan te leggen in de plaats van het op een
flyertje te printen. Uiteraard heeft veel te maken met
de schaal van de gemeenschap, maar qua benadering
bijzonder interessant om mee te maken. Bij de Nederlanders daarentegen was de uitreiking bijvoorbeeld
nationaal nieuws. Treffend was ook de emotie op het
gezicht van de burgemeester van een grootstad als
Edinburgh.
Zal alles wat stilvallen na dit intensief jaar als
Groen- en bloemenstad?
Ben Caussyn: Het zal nu hopelijk wat rustiger worden
want vele collega’s hebben op de toppen van hun
tenen gelopen. We gaan nu weer inzetten op de
dagelijkse werking en vooral het onderhoud ter harte
nemen. We gaan niet meteen nieuwe zaken lanceren
maar voortdoen op het positieve elan dat is ontstaan
door de intensieve samenwerking met de collega’s.
Want door de participatie van velen, zowel eigen
mensen binnen de stadsdiensten als de bevolking,
geraken we verder. En dit is nu net de doelstelling
van Entente Florale.
Hartelijk dank voor het interview en de fijne
samenwerking.
Interview
Rudi Geerardyn | VVOG
Verliep het studiebezoek van de
Vlaamse groen­ambtenaren even
gesmeerd?
Ben Caussyn: Het slechte weer speelde
ons wel wat parten maar toch konden
we ons verhaal op een vlotte manier
en in onze eigen moedertaal brengen.
Het was goed om in een collegiale
sfeer met collega’s te praten over hoe
de groenmaterie wordt aangepakt bij
ons maar ook elders in Vlaanderen. De
belangstelling was ook groot voor het
machinepark. Het deed deugd dat de
groenarbeiders applaus kregen voor het
gepresteerde werk want ze hebben het
afgelopen jaar toch een tandje moeten
bijsteken.
Heldenpark
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
5
Groene gemeente | speelgroen
Groene gemeente
De beste gemeentelijke groenrealisaties in 2014
In het wedstrijdonderdeel Groene gemeente werden 36 kandidaatsdossiers ingediend. Hiervan werden er 32 weerhouden door de jury. In de loop van de maanden
juli, augustus en september werden alle projecten bezocht. Tijdens de afsluitende
bijeenkomst van de jury op 14 oktober werden de weerhouden projecten ingedeeld in 7 categorieën: speelgroen, park, landschapsgroen, educatief groen, omgevingsgroen, buurtgroen en verkeersgroen. In elk van de categorieën werden laureaten en hun rangorde aangeduid, zoals hierna vermeld. Op de Finale in Eeklo werden
op 16 december 4 inspirerende groenprojecten aan het publiek voorgesteld, nl. dat
van Gent, Kortrijk, Holsbeek en Avelgem. De laureaten ontvingen voor hun inspanningen een getuigschrift en een symbolische geldprijs, geschonken door VLAM. De
projecten van de laureaten worden hierna kort beschreven. Voor een alfabetisch
overzicht verwijzen we naar p. 31.
Rudi Geerardyn | [email protected]
speelgroen
Zwijndrecht
Brugge
Gent
Edegem
Nazareth
Nieuwland
Buurtpark TIR Coupurepark
Philips de Monteplein Groene long Eke
1e laureaat
2e laureaat
3e laureaat
4e laureaat
5e laureaat
p. 7
p. 7
p. 8
p. 8
p. 8
Leieboorden
Zonder-Naampark
Lourdeskapelpark
Goudwinde-Goudberg
de Spoelberchplein
1e laureaat
2e laureaat
3e laureaat
4e laureaat
5e laureaat
p. 9
p. 9
p. 10
p. 10
p. 10
1e laureaat
2e laureaat
3e laureaat
4e laureaat
p. 11
p. 11
p. 12
p. 12
Met de Beter Buurtgroen Award belonen VLAM en VVOG groenprojecten
die met de expertise van een buurtgroenspecialist, een professionele
tuinaannemer, werden gerealiseerd (zie www.beterbuurtgroen.be).
De Award brengt het maatschappelijk belang van Beter Buurtgroen
onder de aandacht en ijvert voor een goede samenwerking tussen
gemeentebesturen, boomkwekers en buurtgroenspecialisten.
Voor dit wedstrijdonderdeel werden 10 kandidaatsdossiers ingediend.
In de loop van de maanden juli, augustus en september werden alle
projecten bezocht.
Na deliberatie werden 3 laureaten geselecteerd, waarvan 1 project de
Beter Buurtgroen Award won. Alle laureaten ontvingen een getuigschrift en een geldprijs, geschonken door VLAM. De 3 laureaten
worden aangeduid met het logo van Beter Buurtgroen.
park
Kortrijk
Gent
Genk
Harelbeke
Machelen
landschapsgroen
Hamont-Achel
Zulte
Dilbeek
Hooglede
Scoutsterreinen
Beukenbos De Piste
Herdebeekbos
Sancta Rosa pad
Hoeve Hangerijn
Koestertuin De Caeter
Natuureducatieve site
Vlindertuin
Educatieve tuin Ter Borcht
1e laureaat
2e laureaat
3e laureaat
4e laureaat
5e laureaat
p. 13
p. 13
p. 14
p. 14
p. 14
Kunstkerk Bossuit
Parkbegraafplaats Sint-Denijs
Pastorietuin
Kapel Sterbos
1e laureaat
2e laureaat
3e laureaat
4e laureaat
p. 15
p. 15
p. 16
p. 16
Parkje Hofpoort
Minneboplein
Waterhoeve
1e laureaat
2e laureaat
3e laureaat
p. 16
p. 17
p. 17
Stationsstraat
Parking Mollenhof
Ringstraat Grembergen
Rotonde Kapelstraat
Ecoplantsoenen L. de Waelplaats
Woumenweg
1e laureaat
2e laureaat
3e laureaat
4e laureaat
5e laureaat
6e laureaat
p. 18
p. 18
p. 18
p. 19
p. 19
p. 19
omgevingsgroen
Avelgem
Zwevegem
Overpelt
Wuustwezel
buurtgroen
Turnhout
Brugge
Brecht
verkeersgroen
Sint-Niklaas
Lille
Dendermonde
Rumst
Antwerpen
Diksmuide
6
vvog | groene lente 2014
Zwijndrecht | Nieuwland
————
2e laureaat
Beter Buurtgroen – p. 13
Brugge | Hoeve Hangerijn
educatief groen
Brugge
Holsbeek
Destelbergen
Kuurne
Meulebeke
1e laureaat
Beter Buurtgroen Award – p. 7
————
3e laureaat
Beter Buurtgroen – p. 10
Harelbeke | Goudwinde-Goudberg
Groene gemeente | speelgroen
1e laureaat | speelgroen
2e laureaat
Nieuwland
TIR-park
In deze sociale woonwijk bevinden zich verschillende open ruimten waarvan de
meeste in het verleden als speelruimte werden ingevuld. Met de tijd waren de
toestellen en materialen verouderd en niet meer veilig. Heel wat speelmateriaal
diende weggenomen te worden. Vanuit de buurt kwam meer en meer de vraag
voor nieuwe speelruimte. Voortgaand op de visie van het gemeentebestuur was
het de bedoeling om een bestaande groenzone met water en reliëf om te vormen
tot een natuurlijk park met speelse elementen en verblijfsplekken voor jong en
oud. Avontuur, natuur en duurzaamheid vormen de rode draad in dit project.
Hierbij ging speciale aandacht naar verbindingen met de woonwijk. Er moest een
speelweefsel ingebed worden in de wijk via verkeersluwe straten en verkeersvrije
pleintjes, met aandacht voor spreiding, inplanting en inrichting volgens de noden
van de buurt. Het basisconcept van ‘groene vinger’ werd behouden, maar werd
wel opgewaardeerd om de cohesie tussen kinderen, jongeren en volwassenen te
bevorderen. In dit kader werden specifieke keuzes gemaakt voor het aanbrengen
van natuurelementen zoals grassen, bloemen, bomen, struiken, wilgentakken,
boomstammen en water. Bijkomend werd plaats gemaakt voor een buurttuin waar
bewoners groenten en kruiden kunnen kweken.
In 2010 kocht het stadsbestuur de gronden van de vroegere militaire schietstand
‘TIR’ om er een buurtpark aan te leggen. De inrichtingswerken gingen van start na
de verplichte saneringswerken die in 2013 werden uitgevoerd.
Het door taluds omsloten terrein werd met een minimum aan ingrepen omgevormd tot een park. De bestaande bomen, heesters en taluds bleven zoveel
mogelijk behouden en werden in het nieuwe ontwerp versterkt en aangevuld.
Dwars door het domein werd een verharde fiets- en wandelverbinding gemaakt.
Keermuren bekleed met cortenstaal omlijnen de doorbraak in het bestaande talud.
Centraal op dit nieuwe verbindingspad werd een ontmoetingsplein met een zit- en
ligpodium aangelegd.
Het open karakter van het terrein werd maximaal behouden. Verschillende transparante, stalen constructies, zoals een loopbrug, een schommel, een fietsenstalling en een zitplatform, belemmeren geenszins het vrije zicht. Langs de ritmisch
aangelegde verhardingsstroken werden een picknickplek en enkele zitbanken
geïntegreerd.
Noodgedwongen werden 37 bomen geveld maar ter compensatie werden op het
terrein 39 bomen heraangeplant. De spontane ontwikkeling van braamstruiken op
de taluds blijft behouden ter bescherming van de privacy van de buurtbewoners.
Het volledige middenterrein werd ingezaaid met een inheems bloemenmengsel
dat in de toekomst extensief zal worden beheerd. Enkele gazonpaden en een open
recreatieruimte zullen intensiever worden gemaaid.
Het parkontwerp houdt tevens rekening met toekomstige ruimtelijke plannen.
Langs de westkant van het terrein belemmeren een draadafsluiting en heestermassief de toegang tot de resterende gebouwen. In geval van een concreet bouwproject kan de omheining worden weggenomen en het heestermassief gedeeltelijk worden gerooid waardoor vista’s op het park worden gecreëerd.
Zwijndrecht
Zwijndrecht
award
1e laureaat
Brugge
adres: Struikheidelaan-Driesheidelaan
ontwerp: Fris in het landschap, Gent
aanleg: H4A Groen, Zelzate
onderhoud: gemeentebestuur
adres: Oude Kortrijkstraat, Duiventorenstraat, Schijfstraat
ontwerp: groendienst
aanleg: Grondwerken Vandeputte, Kortrijk
onderhoud: groendienst
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
7
Groene gemeente | speelgroen
3e laureaat
4e laureaat
5e laureaat
Coupurepark
Philips de Monteplein
Groene long Eke
Omdat er nood is aan meer gebruiksgroen in het
stadscentrum maar de beschikbare oppervlakte
zeer beperkt is, zijn het stadsbestuur en het GO!onderwijs tot een overeenkomst gekomen om een
schoolterrein van het KTA MOBI in te richten als
buurtpark.
Dit terrein wordt na de schooluren, in het weekend
en in de vakantieperiodes opengesteld. Omdat de
school het park tijdens de schooluren gebruikt als
speelplaats werd gezocht naar een inrichting die
zowel rekening houdt met de wensen van de school
als van de buurt.
Het park kreeg een sobere en transparante inrichting die voornamelijk bestaat uit gras, grote bomen
en een ontmoetingsplein met daarnaast enkele
recreatieve elementen die tegemoetkomen aan
jong en oud. Om de zichtbaarheid en de groene
beeldwaarde vanaf de straat te verhogen werd een
omgevende hoge tuinmuur gesloopt en vervangen
door een transparant hekwerk met drie toegangspoorten. Twee van die poorten bevinden zich in de
hoekgevel van een gesloopt bijgebouw. Dit werd als
relict bewaard en zorgt voor geborgenheid op het
achterliggende ontmoetingsplein.
Door de nieuwe aanleg werd getracht om met een
aantal structurele ingrepen meer eenheid, veiligheid en soberheid te bekomen en tegelijkertijd
het groene karakter van het plein te versterken.
De grootste ingreep was het verwijderen van de
asfaltzone tussen beide pleindelen waardoor een
echte verbinding ontstond tussen de verschillende
pleinhelften. De speelzone werd afgebakend met
een groenbuffer die alles samenbindt en zorgt dat
het één plein wordt waar de kinderen veilig en
afgescheiden van het verkeer kunnen spelen. De
betreding werd meer gestructureerd door het voorzien van afgebakende toegangen. Het gebruik van
nieuw en uniform straatmeubilair geeft meer uniformiteit en versterkt het sobere karakter van het
ganse ontwerp. Alle elementen werden doordacht
gepositioneerd zodat ze optimaal de functie vervullen waarvoor ze zijn bedoeld. Tenslotte werden nog
een aantal bijkomende speelelementen zoals een
pingpongtafel en enkele veerwipjes geplaatst om
de speelbeleving voor de kinderen te vergroten.
Oorspronkelijk was het volledige plein omringd
door bomen. Vooral aan de speeltuin zorgde dit
voor een te grote beslotenheid. Daarom werd er
geopteerd om te werken met boomgroepen aan
de twee kopzijden en centraal op het plein. Hier
stonden immers de grootste exemplaren die men in
ieder geval wilde sparen. Ook werd ervoor gekozen
om het ganse terrein te omzomen met een brede
bufferzone, opgebouwd uit vaste plantenborders en
beukenhaag. De borders zijn gevarieerd, kleurrijk en
gemakkelijk te onderhouden. De beplanting werd
gelaagd opgebouwd met siergrassen en bladplanten, en ertussen geweven opvallende bloemenplanten. Enkele hoge en markante accentsoorten
werden los in de borders geplant.
In de dichte omgeving van de dorpskern van deelgemeente Eke zijn een lagere school, rusthuis,
Pedagogisch centrum Wagenschot en de KLJ Eke
gevestigd. Aanpalend ligt een nieuwe verkaveling
met veel jonge gezinnen. Er was dus nood aan
groen en een multifunctioneel speelterrein.
In 2012 begon men met de aanleg van een nieuw
parkeerterrein waar ook lang-parkeren mogelijk is.
De parking werd omzoomd met een Carpinus-haag
en Quercus palustris. Naast de parking werd een
skate-terrein voorzien dat het jaar nadien al verder
werd uitgebreid met enkele speeltoestellen en
omgeven met speelgroen.
De aanleg van het speelterrein kreeg ter plaatse
vorm door een wisselwerking tussen het gemeentebestuur en de tuinaannemer. Voor de speelheuvels
was een rups de inspiratiebron. De heuvels maken
een lichte slingering en hebben een bolle kop op
het einde. Verder werd er een ondiepe gracht langs
een speelheuvel uitgegraven om de beleving van
de heuvel en helling te versterken. De gracht doet
tevens dienst als wadi.
Voor de beplanting van de heuvels werd er gewerkt
met 2 verschillende kleuren, nl. de rode en groene
hazelaar, die in opeenvolgende strepen over de
volledige breedte van de heuvel werden aangeplant. Dit zorgt voor een speels effect. De hazelaar
heeft nog als bijkomend voordeel dat de takken
gebruikt kunnen worden om kampen te bouwen en
de vruchten eetbaar zijn. Verder werd er nog een
bomengroep van Tilia x europaea ‘Euchlora’ voorzien, beplanting van Cornus sanguinea ‘Midwinter
Fire’ en een Malus ‘Everest’ als solitair. Deze laatste
werd gekozen vanwege zijn aangenaam geurende
bloesem en eetbare sierappels.
Er zijn kant-en-klare speeltoestellen aangekocht,
maar ook wippen, een palen-bos en een apenkooi,
die zijn vervaardigd uit Robinia-hout. Deze zijn zeer
duurzaam en hebben een natuurlijke uitstraling.
Dit was een voorwaarde om een LEADER-subsidie
te ontvangen, samen met de verplichting dat het
speelplein zich in een groen kader moet bevinden.
Gent
adres: Wispelbergstraat - Theresianenstraat
ontwerp: ABSCIS Architecten, Gent
aanleg en onderhoud: Hertsens Wegenwerken,
Zwijndrecht
Edegem
ontwerp, aanleg en onderhoud: gemeentebestuur
Nazareth
adres: De Lichterveldestraat 6b
ontwerp: groendienst en Accretio Green, Zwalm
aanleg: Accretio Green, Zwalm
onderhoud: groendienst
8
vvog | groene lente 2014
Groene gemeente | park
1e laureaat | park
2e laureaat
Leieboorden
Zonder-Naampark
Het project Seine-Schelde voorziet in het aanpassen van de waterwegen zodat ze
bevaarbaar worden voor schepen van 4400 ton, i.p.v. de gebruikelijke 800 ton. Dit
heeft grote gevolgen voor het Kortrijkse stadscentrum. Drie aanpassingen waren
noodzakelijk, nl. het verbreden van de Leie van 17,5 naar 32 m, het rechttrekken
van de bochten en het verhogen van de bruggen van 4,5 naar 7 meter.
Vanaf het begin drong het stadsbestuur bij Waterwegen en Zeekanaal aan op het
realiseren van een meerwaarde, niet enkel voor de scheepvaart, maar ook voor
de inwoners. De intercommunale Leiedal werd erbij betrokken om samen met de
stad Kortrijk te waken over het stedenbouwkundig concept. Enkele basisprincipes
werden naar voor geschoven. Het water moest terug een prominente rol spelen
met aandacht voor groen en nieuwe publieke ruimte. Vrijgekomen ruimtes, door
het rechttrekken van de waterweg, worden heringericht als open, groene ruimtes.
De kaaien worden aan de inwoners teruggeven door er een groenstructuur te
realiseren die recreatief vertoeven mogelijk maakt voor fietsers en wandelaars.
Het bestaande Koning Albertpark kreeg de grootste metamorfose. Het park werd
aan beide oevers schelpvormig en verlaagd naar het water aangelegd. Het verkeer
werd volledig hertekend en werd weggetrokken van de kaaien en naar de buitenzijden van het park verplaatst. De nieuwe Groeningebrug, die middenin het park
ligt, werd uitgevoerd in een lichte draagstructuur waardoor het doorzicht onder
de brug maximaal is. Hierdoor loopt het park visueel door over het water en over
alle oevers heen. Er ontstond een aaneengesloten park, waar de gebruiker de
eenheid van de verschillende parkdelen aanvoelt. Het geheel bestaat uit een open
park, gecompartimenteerd door keermuren uit gestapelde natuursteen, solitaire
bomen en groenmassieven van voornamelijk siergrassen. Bestaande waardevolle
elementen werden opgewaardeerd, o.a. het monument van Koning Leopold III en
de twee Pterocarya-bomen. Maar ook nieuwe elementen werden toegevoegd. Een
skatebowl werd verzonken ingeplant en zorgt nu voor een avontuurlijk element.
Aan de nieuw vrijgekomen oever, Budabeach genoemd, werd een levendig geheel
gecreëerd met zand en een pop-up bar in de zomer. Spelelementen werden ingeplant en de fiets- en voetgangersverbindingen werden geoptimaliseerd door o.a.
de sierlijke Collegebrug te bouwen.
Het buurtpark is 0,63 ha groot en is gelegen in de dichtbevolkte Dampoortwijk. In
het kader van de kwaliteitsverbetering van het Gentse woongroen en in samenwerking met de buurt werd het parkje in 2013 en 2014 grondig aangepakt. In
het ontwerp werd vertrokken van de bestaande elementen en potenties. Met
minimale middelen is een park gecreëerd met grotere diversiteit en meer recreatieve mogelijkheden. De hoofdzones van het park, nl. de speelzone, de sportzone
en de polyvalente grasweide, zijn behouden. Door het plaatselijk weghalen van
beplanting en door een gespreide inplanting van functies is het contact tussen de
ruimtes vergroot en de gebruiksdruk gespreid.
Paden zijn aangelegd in gestabiliseerd porfier. De speelwaarde is verhoogd door
speeltoestellen, heuvels, greppels en een parcours van balken en stapstenen. Een
lang zitelement en een laag podium zijn een aanvulling op de zitmogelijkheden.
De sportzone met voetbalveld en fit-point werd behouden en wordt in een latere
fase nog gerenoveerd.
Het bestaande groen is grotendeels gespaard en aangevuld met bloeiende en
groenblijvende beplanting en nieuwe bomen. Het beplantingssortiment is samengesteld uit een grote diversiteit aan inheemse en/of eetbare soorten en aangepast
aan de stenige, arme bodem. Op bepaalde plaatsen is wel een grondverbetering
uitgevoerd. Door de uitgegraven grond te verwerken tot speelheuvels is er een
gesloten grondbalans. De aanplant van heestermassieven is gecombineerd met de
inzaai van een kruidlaag. Een aangepast overgangsbeheer leidt tot een verhoging
van de structuur en de soortenrijkdom.
Kortrijk
Gent
adres: Zonder-Naamstraat - Metselaarsstraat
ontwerp, aanleg en onderhoud: groendienst
adres: Ijzerkaai - Diksmuidekaai
ontwerp: Leiedal, Paul Deroose, SUM, Dirk Vandekerkhove,
Jordi Farrando, studiegroep Omgeving, Technum, Denis
Dujardin, stadsbestuur
aanleg: Tijdelijke vereniging, met o.a. Arbowar, Waregem
onderhoud: stadsbestuur
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
9
Groene gemeente | park
3e laureaat
4e laureaat
5e laureaat
Lourdeskapelpark
Goudwinde-Goudberg
de Spoelberchplein
Eind 19e eeuw was de omgeving van het huidige
park nog begroeid met heide. Aan de voet van de
heuvel lag een hooiplaats waar jaarlijks een vogelschieting doorging. Het was de toenmalige pastoor
die het initiatief nam om een kapel op te richten op
de heuvel. Vanaf de kapel had je zicht op het oude
Genk. Vroeger trok een processie door de straten
met aankomst aan de kapel die was toegewijd aan
O.-L.-V. van Lourdes.
Het park is 1,6 ha groot en is sinds enkele jaren
eigendom van het stadsbestuur. Het lag er verwaarloosd bij, maar met de heraanleg kreeg het park
een frisse opknapbeurt. Er kwam een nieuwe toegangsdreef naar de kapel op de heuvel evenals een
nieuwe dreef rondom het park.
Het bomenbestand werd zoveel mogelijk behouden.
Toch werd de oude kastanjedreef tussen de kapel
en de tennisvelden tijdens de herinrichtingswerken
volledig vernieuwd. Opvallende bomen in het park
zijn de zomereik, de Amerikaanse eik en de beuk.
Bewoners van de omliggende appartementen
hebben nu opnieuw een mooie groenzone in hun
buurt. Door zijn ligging is het park bovendien een
belangrijke stapsteen naar de grotere groengebieden in de omgeving, nl. de Stiemerbeekvallei in het
westen en de bovenloop van de Dorpsbeek in het
oosten.
De groenzone is gelegen in een woonproject van
de sociale bouwmaatschappij Mijn Huis. Er zijn
106 appartementen en 68 gezinswoningen. Naast
dit project liggen de wijken Eiland en Arendswijk,
die langer geleden zijn aangelegd. Omdat er toen
minder ruimte voorbehouden werd voor recreatie
was dit nu wel een belangrijk uitgangspunt. De
bedoeling was om het 1 ha groot plein zo te ontwerpen dat er genoeg ontspanningsmogelijkheden
zouden zijn voor verschillende leeftijdsgroepen. Zo
is er in deze multifunctionele groenzone een centrale speelruimte voor de allerkleinsten, een polyvalent sportveld, een petanqueplein en een vijver
voorzien. Deze werd bij de bouw van de eerste
appartementen aangelegd in een folie om te dienen
als bluswaterreservoir. Men wou de biodiversiteit in
deze omgeving verhogen maar de omvorming van
dit bassin naar een ecologisch waardevolle vijver
was niet eenvoudig. Toch is de vijver intussen
bewoond door waterjuffers, libellen, salamanders
en kikkers. De scholen uit de onmiddellijke omgeving hebben deze nieuwe groenzone met natuurwaarden reeds ontdekt. Bij het hele concept werd
verder veel aandacht besteed aan duurzame en
onderhoudsvriendelijke materialen. De paden en
de zitbanken bestaan uitsluitend uit beton. De grasvelden worden extensief beheerd en de beplanting
bestaat uitsluitend uit inheems plantgoed.
De heraanleg van het de Spoelberchplein was het
eerste project in TransforMaDie 2020, het masterplan voor de woonzones. Met dit plan wil men de
gemeente Machelen-Diegem transformeren naar een
plek die de bewoners dichter bij elkaar brengt en
waar het nog beter is om te wonen, te werken en te
ontspannen. Burgerparticipatie staat hierin centraal.
In een werfkeet op het plein startte men met een
tiental buurtbewoners. Zij kregen de kans om zelf
aan te geven wat storend was, welke kwaliteiten
het plein heeft en wat het ideaal beeld zou zijn.
Met deze inbreng zijn de studiebureau’s aan de slag
gegaan.
Een aantal storende elementen, zoals de GSM-mast,
zijn verdwenen. De pleininfrastructuur werd over de
Heirbaan getrokken en het sluipverkeer ontmoedigd. Ook de kouters zijn doorgetrokken tot op het
plein dat nu een mooie groenstructuur heeft. Er werd
gekozen voor natuurlijke en onderhoudsvriendelijke
beplanting. Er werd een bloemenweide ingezaaid in
combinatie met grassen en meerstammige bomen.
Het resultaat is een open en aantrekkelijk plein,
toegankelijk voor voetgangers en fietsers.
Genk
adres: Winterslagstraat
ontwerp: Heukelom Verbeek Landschapsarchitectuur,
Gulpen (Nl)
aanleg: Van der Linden Groen, Sittard (Nl)
onderhoud: groendienst
Harelbeke
adres: Goudwinde–Goudberg
ontwerp: stadsbestuur en ontwerpbureau Gemad,
Ledegem
aanleg en onderhoud: Aannemingen Penninck,
Roeselare
Harelbeke
award
3e laureaat
10 vvog | groene lente 2014
Machelen
adres: de Spoelberchplein
ontwerp: Maxwan Architecture + Urbanism, Rotterdam
(NL); 1010 Architecture Urbanism, Brussel; Anteagroup,
Antwerpen
aanleg: DSV, Aarschot; G&B Tuinen, Londerzeel
onderhoud: G&B Tuinen, Londerzeel
Groene gemeente | landschapsgroen
1e laureaat | landschapsgroen
2e laureaat
Scoutsterreinen
Beukenbos De Piste
Gelegen aan de rand van het openbaar bos aan de Beverbeek kwam in 2010 het
terrein naast het scoutsheem vrij van pacht. De stad kreeg hierdoor de kans om
het dichtgegooid ven te herstellen en om er een boscompensatie te voorzien.
Tegelijkertijd diende zich de kans aan om tegemoet te komen aan de vraag van
de scouts om een speelweide te creëren. De uitgegraven grond van het ven werd
gebruikt om rondom de speelweide een opgehoogde zone aan te leggen. Deze
strook zal gespaard blijven van wateroverlast en is nu een ideale plaats voor de
opstelling van de tenten van jeugdkampen.
In het kader van de Vlaamse wetgeving over boscompensatie werden nieuwe
inheemse berken en zomereiken geplant. In de toekomst zal het aangeplante bos
fungeren als speelbos.
Aan de overzijde van het vennetje is een hooiland gemaakt waardoor het vennetje
een optimale bezonning krijgt. Dit is uiterst belangrijk voor amfibieën en insecten.
De werken zijn uitgevoerd via het Parkrangersproject van het Regionaal Landschap
Lage Kempen. De bomen werden aangeplant door de sociale tewerkstellingsplaats
De Winning. De laatste 250 bomen werden eigenhandig door de scoutsleden zelf
aangeplant. Op die manier zijn zij de mede-oprichters van hun eigen speelbos. Het
is de beste garantie dat men respect zal opbrengen voor dit gebied waar natuurherstel én ruimte voor jongeren werd gecreëerd.
Eind november 2009 werden de eerste bomen aangeplant van het buffer–speelgeboortebos door bedrijven uit de buurt, jeugdverenigingen, scholen, ouders van
kinderen geboren in 2005-2006-2007, buurtbewoners en het gemeentebestuur. Er
werden ca. 14.000 boompjes op 3,5 ha aangeplant. De gronden werden aangekocht door het gemeentebestuur, het plantgoed werd bekostigd met sponsorgelden van bedrijven en met geld van het gemeentebestuur. Voor beide zaken werd
er ook subsidie verkregen van de Vlaamse regering.
Het Beukenbos werd op deze plaats ingeplant als bufferbos voor de naastliggende
industriezone Zaubeek en de residentiële wijk De Piste. Op wandelafstand liggen
ook de jeugdlokalen van de plaatselijke jeugdvereniging, zodat dit bos ook door
hen als speelbos kan gebruikt worden.
De hoofdboomsoorten zijn zomereik, winterlinde, beuk, ruwe berk en gewone
esdoorn. De struikrand bestaat vnl. uit Spaanse aak, haagbeuk en wilde lijsterbes.
Middenin het bos werd een bloemenweide aangelegd.
In 2012 werden aanpalend aan het bos 1,5 ha gronden extra aangekocht. Hetzelfde jaar werden deze gronden nog beplant met ca. 5.000 boompjes. Er werd
gekozen voor zomereik, zwarte els, winterlinde en haagbeuk als hoofdboomsoort.
Als struiken werden vooral éénstijlige meidoorn, gewone lijsterbes, spork, hazelaar, kornoelje en vlier aangeplant.
In 2014 werd de werkgroep Beukenbos opgericht, waarin leden van de milieuraad,
buren en het gemeentebestuur zetelen. Deze werkgroep zal de ontwikkeling van het
beukenbos op de voet volgen. Ook stelde het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)
een firma aan voor de opmaak van een Uitgebreid Bosbeheer Plan (UBP) voor de
volgende 20 jaar.
Het thans 5 ha grote beukenbos is tot op heden al uitgegroeid tot een oase van
groen waar zowel de jeugdverenigingen, de buurt en werknemers uit aanpalende
bedrijven rust en ontspanning vinden. Een hele verandering voor een terrein waar
tot voor kort nog maïs en aardappelen het uitzicht bepaalden.
Hamont-Achel
adres: Beverbeek
ontwerp: stadsbestuur i.s.m. Regionaal Landschap Lage Kempen
aanleg: Regionaal Landschap Lage Kempen, sociale
tewerkstellingsplaats De Winning en scoutsleden
onderhoud: stadsbestuur
Zulte
adres: Beukenlaan-Leenstraat
ontwerp, aanleg en onderhoud: gemeentebestuur
i.s.m. verenigingen en bedrijven
opmaak bosbeheersplan: Landmax, Westerlo
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
11
Groene gemeente | landschapsgroen
3e laureaat
4e laureaat
Herdebeekveld
Sancta Rosa pad
Nu de uitbreidingswerken aan de spoorlijn zijn afgewerkt kon de tijdelijke opslagplaats van Infrabel in zijn oorspronkelijke staat worden hersteld. Langsheen de
Herdebeekstraat kwam er een open ruimte vrij van ca. 5 ha. De percelen behoren
tot het landinrichtingsproject in de Vlaamse Rand. Het deelproject ‘Pede: landinrichting in de stadsrand’ wil mogelijkheden bieden om de open ruimte te behouden, het groene karakter te versterken en de omgevingskwaliteit te verhogen.
Het gemeentebestuur koos ervoor om de percelen te bebossen. Het project werd
uitgewerkt in nauw overleg met de Bosgroep Zuidwest Brabant. De uitdaging
was om kansen te creëren voor biodiversiteit, voor natuurbeleving en voor open
ruimte. Sport, spel en cultuur gaan er hand in hand en vormen zo een nieuwe
ontmoetingsplek voor alle leeftijdsgroepen. De recreatieve fiets- en wandelverbindingen versterken de toeristische troeven van Itterbeek.
De laatste jaren werd het steeds moeilijker om het openbaar groen in de gemeente
te beheren. Daarom werd gedacht aan de aanpassing en vernieuwing van verschillende groenzones. In samenspraak met de milieudienst, de groendienst en partner
in groenonderhoud Mariasteen, werd in een aantal zones een proefproject met
extensief maaibeheer opgestart. Op die manier wordt het beheer beter afgestemd
op het gebruiksnut.
Verschillende pleintjes in wijken werden niet meer bespeeld, maar werden toch
nog wekelijks gemaaid. Er werden advies en ervaringen ingewonnen bij de hogeschool VIVES en de groendienst van Brugge. Het gemeentebestuur koos een vijftal
zones uit om een ander beheer toe te passen. Op een plaats werd extensief
maaibeheer toegepast, terwijl een andere plaats werd ingezaaid met klaver. In de
speelzones voor kleine kinderen of in sieraanplantingen bij kerkpleinen gebeurden
voorlopig nog geen aanpassingen.
Deze vernieuwde aanpak kadert in het ondertekenen van het biodiversiteitscharter
in 2010 en in de actie ‘Laat het zoemen met de bloemen’. Het project is vooral in
het voordeel van de bijenpopulatie. Zo zorgt dit aangepast groenbeheer voor een
bron van leven en via een duurzaam beheer krijgt de biodiversiteit alle ruimte.
De bevolking werd vanaf het begin op de hoogte gebracht via een folder, nieuwsbrief en affiches in het straatbeeld. Een vernieuwde aanpak heeft immers ook een
ander beeld tot gevolg. Niet elke inwoner was voorstander, maar na enige uitleg
was een groot deel van de inwoners gewonnen voor het verhaal. Om de extensief
beheerde zones er niet te slordig te laten uitzien, werden de zijkanten iets intensiever gemaaid. Doorheen het gebiedje werden ook wandelstroken gemaaid zodat
de recreant deze zones beter kan bewonderen.
Tijdens het eerste proefjaar werden de extensieve zones tweemaal gemaaid, nl.
in de tweede helft van juli en van september. De evaluatie in oktober deed het
gemeentebestuur besluiten verder te doen met het opzetten van extensieve projecten. In de toekomst zullen stapsgewijs nieuwe zones worden aangepakt met
extensief beheer of met een andere manier van aanplanten.
Dilbeek
adres van het project: Herdebeekstraat (t.h.v. nrs. 245 tot 283)
ontwerp: milieudienst, Bosgroep Zuidwest Brabant en Pro Natura
aanleg en onderhoud: Pro Natura Halle
Hooglede
adres: Singellaan
ontwerp en aanleg: groendienst
onderhoud: Mariasteen, Hooglede
12 vvog | groene lente 2014
Groene gemeente | educatief groen
1e laureaat | educatief groen
2e laureaat
Hoeve Hangerijn
Koestertuin De Caeter
Hoeve Hangerijn is een voormalige boerderij die door het stadsbestuur werd ingericht als ontmoetings- en belevingscentrum voor mensen met en zonder beperking.
De omgevingsaanleg van het erf startte in 2012 aansluitend op de renovatiewerken aan de hoeve en schuur. Ernaast werd een nieuw polyvalent gebouw opgericht. De inrichting grijpt terug naar het oorspronkelijke erf en straalt rust uit, als
overgang naar het natuurgebied Gemeneweidebeek.
Een moestuin, twee kleinveeweides, een grootveeweide, een functioneel binnenplein, een private tuin en de herprofilering van de bestaande poel maakten deel
uit van het ontwerp. De rechtlijnigheid van het oorspronkelijke erf wordt benadrukt
door de rechthoekige vorm van het binnenplein en de padenstructuur die de oude
gerenoveerde woning, de schuur, het bakhuis en het nieuwe gebouw verbindt.
Twee vastenplantenborders langs de gebouwen verzachten de hoekige structuur
van de verharding. Onder meer salie, pioenrozen, vlambloemen, klokjesbloem en
kogeldistel geven kleur aan het geheel. Hortensia’s omkaderen het bakhuis en de
zithoek nabij de poel. Tenslotte wordt het erf ingekaderd in het landschap door
een nieuwe, vrij uitgroeiende gemengde haag en een historische meidoornhaag.
De sfeer van het polyvalent gebouw komt terug in de nieuw ontworpen dierenhokken. Het kippen- en geitenhok en de mestvaalt en paardenstal werden beiden
voorzien van een groendak. Enerzijds om educatieve reden en anderzijds om de
waterafvoer van het dak in de weide te verminderen. De omsluiting van het erf en
de weiden gebeurde met kastanjehouten draadafsluitingen en poorten.
Het domein is openbaar en voor iedereen toegankelijk, dus ook voor mensen met
een beperking. Het vormt een rust- en ontmoetingsplek en een poort naar het
natuurgebied Gemeneweidebeek.
De kleine tuin die naast het gemeentehuis ligt werd omgevormd tot een ecologische toontuin die in het teken staat van klimaatneutraliteit. Het eentonige,
kortgemaaide gazon werd omgevormd tot een bloemenweide. Hagen en fruitbomen werden aangeplant. Ruimte werd voorbehouden voor moestuintjes waar ecologisch tuinieren de boodschap is: geen kunstmeststoffen, maar echte compost;
geen stadswater, maar regenwater; geen sproeistoffen, maar insecten die plagen
voorkomen. Daarom mocht een insectenwand zeker niet ontbreken in de tuin.
Het geheel werd toegankelijk gemaakt door paadjes in houtsnippers met vlechtwanden als natuurlijke afboording. Tussen de verschillende moestuintjes liggen
gerecupereerde voetpadtegels.
In de nabije toekomst zal nog een ecologisch tuinhuis worden geplaatst. Dit zal niet
alleen dienst doen om materiaal te stockeren, maar zal ook gebruikt worden als
een natuur- en tuinbibliotheek. In de gemeentelijke bibliotheek zijn nu al heel wat
boeken en tijdschriften verzameld met tips en informatie over ecologisch moestuinieren. Deze publicaties zullen er binnenkort een nieuw onderkomen krijgen. Het
tuinhuis is van FSC-gelabeld hout en krijgt op het dak een zonnepaneel dat zal zorgen
voor de nodige elektriciteitsproductie. Het regenwater zal worden opgevangen in
een regenwaterput en staat ter beschikking van tuiniers. Aan het gebouwtje komen
er nog enkele kunstnestkasten voor de vogels. Dit ter aanvulling van de nestkasten voor huis-, boerenzwaluw en vleermuizen, die al op verschillende plaatsen in
de gemeente worden opgehangen. Op de wanden van het tuinhuis zal informatie
geplaatst worden over opleidingen en seizoensgebonden tips.
De koestertuin nodigt iedereen uit om er even tot rust te komen op de gerecycleerde
banken en te proeven van het streekeigen fruit dat men zelf kan plukken. Infoborden
helpen de bezoekers te begrijpen waarom bepaalde acties worden ondernomen.
Scholen kunnen gemakkelijk langskomen en een bezoekje brengen aan de koestertuin die de natuur en de biodiversiteit dichter bij de mensen wil brengen.
Brugge
Brugge
Holsbeek
adres: Gemeneweideweg Zuid 113
ontwerp: groendienst
aanleg: Tuinen Steenhaut, Anzegem
onderhoud: Mario Nunes Dos Santos,
conciërge en groendienst
adres: Dutselstraat 15
ontwerp, aanleg en onderhoud: gemeentebestuur
award
2e laureaat
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
13
Groene gemeente | educatief groen
3e laureaat
4e laureaat
5e laureaat
Natuureducatieve site
Vlindertuin
De natuureducatieve site (NES) is er gekomen
onder impuls van de milieudienst en de Milieu Op
School-werking. Het NES is centraal gelegen naast
het gemeentehuis en achter de bibliotheek. In 2012
werd de aanzet gegeven voor de verdere uitbouw
van deze site. Bij de uitwerking staan zintuigelijke
beleving en biodiversiteit centraal. Om een zo rijk
mogelijke flora te bekomen werd op verschillende
plaatsen de toplaag verwijderd en vervangen door
mager zand. Daarna werd er ingezaaid met een
inheems bloemmengsel. Er is een blotenvoeten-pad
aangelegd, geïnspireerd op de AlpKultur Spielplatz
in Lenk-Simmental (CH). Het pad is aangelegd in
samenwerking met de gemeentescholen. Naast
een begin- en eindpunt is er in het ontwerp ook
gezorgd dat het blotevoeten-pad bereikbaar is langs
de zijkant. In een kruidenspiraal en boomstammen
zijn verschillende kruiden aangeplant die door de
natuurgidsen worden besproken wanneer ze de verschillende schoolklassen begeleiden. Er zijn eveneens een drietal voelstammen geplaatst waarin
allerlei objecten kunnen gelegd worden. Voor de
beleving van stromend water is er een grondwaterpomp geplaatst. Er is gekozen voor het type SWN-80
dat al 20 jaar lang gebruikt wordt in ontwikkelingslanden en bovendien gekeurd is als speeltoestel.
De snoeptuin is opgeknapt en extra fruitbomen
zijn aangeplant. Voor de auditieve beleving is er in
Padouk-hout een klankinstrument gemaakt waarop
jong en oud zich lustig kunnen uitleven.
Het gemeentebestuur wil met de aanleg van
de vlindertuin de biodiversiteit in de omgeving
verhogen. Dit gebeurde op aanbeveling van de
gemeentelijke milieuraad Karmina die een voorlopig ontwerp opstelde voor de eerste fase. Een
graspad, een gazonpleintje, een bloemenweide en
een insectenhotel werden voorzien.
De tuin zal verder gefaseerd worden aangelegd. Dit
project zal groeien en bijgestuurd worden tot de
gewenste situatie. Hiertoe is voldoende expertise
en vakmanschap intern aanwezig bij de milieu- en
natuurdienst, de groendienst en de milieuraad.
De infrastructuurwerken worden in het kader van
de integrale toegankelijkheid beperkt tot de hoogst
noodzakelijke paden en banken.
Er is grote participatie want wat er concreet zal
gebeuren en wat biodiversiteit juist betekent
werd toegelicht tijdens een informatievergadering
waarop alle omwonenden werden uitgenodigd. Een
afzonderlijke overlegvergadering vond plaats met
de directie van de school en het rusthuis.
Tijdens de dag van de biodiversiteit op zaterdag
10 mei 2014 werd het project aan de bevolking
voorgesteld en vond de officiële opening plaats. De
aanwezigen kregen een handjevol zaad van wilde
bloemen om een laatste perceeltje in te zaaien.
Met diverse mengsels werd een bloemenweide
ingezaaid, evenals een strook van 300 m² met de
groenbemester Phacelia.
In 2015 wordt er €15.000 geïnvesteerd en heeft de
milieuraad al een deel van haar werkingsmiddelen
vastgelegd voor de aankoop van plantgoed.
Educatieve tuin
Ter Borcht
Destelbergen
adres: Dendermondesteenweg 420
ontwerp: groendienst
aanleg: technisch uitvoerende dienst
onderhoud: groendienst
14 vvog | groene lente 2014
Kuurne
adres: Boomgaardstraat
ontwerp: milieudienst i.s.m. de milieuraad
en Natuurpunt De Vlasbek.
aanleg: groendienst
onderhoud: groendienst en vrijwilligers
Meulebeke
Op de site van het domein Ter Borcht bevond zich
een stukje wildernis dat bestond uit een aantal
hoogstammige populieren en dicht struikgewas. De
doelstelling was om deze tamelijk lelijke zone her in
te richten tot een aangename groene ruimte. Men
kwam binnen de groendienst op het idee om er een
vlindertuin met educatieve functie van te maken.
De tuin wordt omsloten met een kastanjehouten
afsluiting, een ijzeren klimrek met hop en clematisvariëteiten, en een haag met de vlindervriendelijke
Cotoneaster franchetii. Aan de toegang verwelkomt
een infobord de bezoekers die langs het centrale
pad in boomschors door de educatieve tuin kunnen
wandelen. Omdat insecten het steeds moeilijker hebben om een nest te bouwen werden een
insectenhotel en bijhorend vlinderkastje middenin
de tuin geplaatst. Het hotel bevat verschillende
materialen waarin insecten zich kunnen nestelen.
Het heeft ook een educatieve functie voor scholen
en verenigingen want op geregelde tijdstippen
geven de door de provincie ter beschikking gestelde
gidsen rondleidingen.
In de educatieve tuin staan een gespaarde grote
lindeboom en enkele nieuw aangeplante bomen.
Verder groeien en bloeien er talrijke vlinder- en
insectenminnende planten die voorzien zijn van een
naamkaartje om info en inspiratie te verschaffen.
Enkele bakken uit gerecycleerd materiaal staan verdeeld over de tuin en bieden plaats aan een assortiment aan keukenkruiden.
adres: Domein Ter Borcht, Ingelmunstersteenweg 13
ontwerp, aanleg en onderhoud: groendienst
Groene gemeente | omgevingsgroen
1e laureaat | omgevingsgroen
2e laureaat
Kunstkerk Bossuit
Parkbegraafplaats Sint‑Denijs
In 2007 werd de bouwvallige Sint-Amelbergakerk gesloten voor het publiek.
Omdat ze een landmark is voor het dorp werd er overgegaan tot een artistieke
transformatie. Het dak werd afgenomen en een nieuwe, kunstige terrazzovloer
werd aangelegd. Daardoor ontstond in de kerk een binnenplein dat kan gebruikt
worden voor allerlei buitenevenementen.
Ook de aftandse begraafplaats werd in ere hersteld. De rode steenslag werd vervangen door een padenstructuur in betonnen stapstenen van 1m breedte. Ieder
graf is op die manier bereikbaar. Er kwam heel wat plaats vrij voor extra beplanting, die de begraafplaats zachter en aangenamer maakt.
Door de aanplant van groenblijvende massieven van Cotoneaster wordt de indruk
gewekt dat de weggenomen graven behouden blijven. De grafrijen tegen de kerk
werden vervangen door de aanplanting van hogere, in de lente witbloeiende
struiken. Als lage beplanting werd een groenblijvende, witbloeiende Geranium
aangeplant. Op enkele plaatsen werd er gekozen voor een roodbloeiende, ziekte­
resistente heesterroos die in de zomer en het najaar bloeit. Op de militaire graven
bloeit nu de witte Anaphalis. Deze plant is niet wintergroen, maar heeft een
zeer lange bloeitijd in de zomer en het najaar. Enkel op deze plaats werden nog
bloembollen geplant om in het vroege voorjaar een extra toets te geven. Door de
kleurenkeuze bewust te beperken blijft de sfeer op het kerkhof sereen.
Het kerkhof in het centrum van de landelijke deelgemeente Sint-Denijs werd 35
jaar geleden verplaatst naar een perceel buiten de dorpskom. Daar werd een
ruimte van ca. 1 ha gereserveerd voor een nieuwe begraafplaats. Resultaat was
een dodenakker met poëtisch uitzicht op het rurale landschap, doch met een klassieke indeling en relatief veel verharding.
Naar aanleiding van de recente reductiewetgeving op herbiciden werd gezocht
naar een gedeeltelijke heraanleg van deze begraafplaats. Een masterplan voor
de totale begraafplaats werd opgesteld, waarvan ca. de helft werd gerenoveerd.
De gebogen hoofdweg, een beukendreef, vormt de ruggengraat van de begraafplaats en werd behouden. Een deel van de grindpaden werd vervangen door
gazons. De open grasvlakte werd beter ontsloten door de aanleg van enkele
nieuwe hoofdwegen in betonklinkers met brede grasvoegen.
Het grote gazon werd ingevuld door ellipsvormige bloementuinen die omarmd
worden door taxusmassieven. Ook de strooiweide is in een dergelijke ellipsvorm
uitgewerkt. Nieuwe taxus- en beukenhagen werden aangeplant tussen de rijen
grafzerken. Bestaande bomen werden maximaal behouden en geven kleur, diepte
en structuur aan de begraafruimte.
De urnenvelden werden verwerkt in het grote gazon. Het bestaande afscheidsgebouw werd beter omzoomd met nieuw groen. De begraafplaats werd volledig
afgelijnd met een lage haag die eveneens de bestaande omheining beter integreert.
Als vaste plantenmix in de bloementuinen werden o.a. gekozen voor Deschampsia, Echinacea, Euphorbia, Gaura, Phlomis, Rudbeckia, Sedum en Verbena, aangevuld met Narcissus en Muscari.
Deze ruimte is nu een landelijke parkbegraafplaats met meer groen, minder verharding en met een duidelijke herkenbare structuur, aangepast aan de hedendaagse noden en verwachtingen.
Avelgem
adres: Doorniksesteenweg
ontwerp: groendienst
aanleg en onderhoud: dienst openbare werken en patrimonium
Zwevegem
adres: Helkijnstraat
ontwerp: Buro voor Vrije ruimte, Gent en groendienst
aanleg: Silvère Vandeputte, Deerlijk
onderhoud: groendienst
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
15
Groene gemeente | omgevingsgroen
3e laureaat
4e laureaat
1e laureaat | buurtgroen
Pastorietuin
Kapel Sterbos
Parkje Hofpoort
De tuin is gelegen in het midden van het beschermd
historisch erfgoed in het centrum van de gemeente.
Zo zijn er de Martinuskerk en het voormalige Ursulinenklooster (beide uit het begin van de 20ste
eeuw), de pastorie uit 1728 en de eeuwenoude
lindeboom, één van de enige als monument
beschermde bomen in Vlaanderen.
De ontwerper tekende een zogenaamde stadstuin
die sober van inrichting en gemakkelijk van onderhoud is. Men vindt er paden in gebakken straatstenen, grasperken, bomen, hagen en plantenborders
van hortensia’s, sneeuwbes en gele kornoelje.
De tuin ligt in het gebied dat in de centrumstudie
uit 2010 benoemd werd als de ‘woonkamer’ van
het gemeentecentrum. Door de opwaardering van
de historisch waardevolle gebouwen in dit gebied,
wordt hier een tijdsvenster gecreëerd. De eerdere
heraanleg van de kloostertuin en nu van de pastorietuin speelt daarin een belangrijke rol. Zij moeten
het historische karakter van de gebouwen tot hun
recht laten komen. De pastorietuin is binnen dit
kader een publiek toegankelijke stadstuin die niet
alleen is ingericht met het nodige respect voor het
rondom gelegen erfgoed, maar die tevens fungeert
als verbinding tussen al die historie. De pastorietuin
past dus in het streven van het gemeente­bestuur
om te zorgen voor een kwaliteitsvol openbaar
domein. De Overpeltenaren hebben er in ieder
geval een juweeltje van een stadstuin en een rustpunt in de steeds dichter bebouwde dorpskern bij.
Door het opknappen en vergroenen van verloederde plekjes wilden de Antwerpse regionale landschappen en Landschapspark Zuidrand rommelige
hoekjes omtoveren tot ‘Buiten-gewone plekjes’ via
een participatieve benadering. Via een wedstrijdsysteem werd de kapel Sterbos voorgedragen als
op te knappe verloederd plekje voor de gemeente.
De buurtbewoners overhandigden zelfs een eerste
aanzet tot ontwerp. Vanuit het voorstel van de
buurtbewoners werd een definitief ontwerp opgemaakt. Dit werd nadien ook teruggekoppeld met
de buurtbewoners en goed bevonden. De inspiratie
kwam uit de naam en de vorm van het Sterbos.
Het ontwerp vertrekt nl. vanuit een stervorm. Deze
ster wordt benadrukt door de haagstructuur en de
blokbeplanting die werd aangebracht. De beplanting werd een combinatie van inheemse, streekeigen beplanting en cultuurvariëteiten. Er werd
zoveel mogelijk gebruikgemaakt van planten die
een meerwaarde bieden voor (wilde) bijen en vlinders, als leveranciers van nectar en stuifmeel. De
cultuurvariëteiten werden gekozen op bij- en vlindervriendelijkheid zodat er toch een ecologische
meerwaarde wordt gegeven. In het ontwerp werd
bovendien ook een bijenhotel met infobord geïntegreerd als educatief element. Dit project kwam tot
stand met steun van het Europees landbouwfonds
voor plattelandsontwikkeling.
Het parkje had jarenlang een slechte naam omwille
van zijn onveiligheidsgevoel. Het was ingesloten
door een muur met maar één toegangspoortje.
Bewoners en voorbijgangers durfden het parkje niet
meer betreden. De beplanting was verwilderd en
moeilijk te onderhouden. Omdat het parkje middenin het centrum dichtbij de winkelstraat ligt, was
de eerste vereiste zorgen voor sociale controle.
Daarom werd de muur gesloopt en is er gekozen
voor een open inrichting. Een betonnen wandelpad
verbindt grote zitelementen die kunnen dienen om
te picknicken of om te kunnen genieten van de rust.
Centraal is er een gazon aangelegd zodat er activiteiten kunnen doorgaan.
In het park staan 3 grote bomen, o.a. een Ginkgo
biloba met een stamomtrek van 3,2 m. en een Tilia
cordata. Om de wortelschade te beperken werd de
bestaande beplanting behouden. Naast de merkwaardige peterselievlier werden bodembedekkers,
narcissen en andere voorjaarbloeiers aangeplant.
De Hofpoort is nu een gezellig parkje geworden,
waar regelmatig mensen vertoeven omwille van de
rust of om hun middaglunch op te eten.
Overpelt
adres: Kerkdijk 2
ontwerp: Walter Peters, Hechtel-Eksel
aanleg: Huybrechts tuinen en parken, Kasterlee
onderhoud: gemeentebestuur
16 vvog | groene lente 2014
Wuustwezel
adres: Sint-Godelievestraat
ontwerp: Regionaal Landschap de
Voorkempen, Zoersel
aanleg en onderhoud: gemeentebestuur
Turnhout
adres: Hofpoort
ontwerp: groendienst
aanleg: Groencreatie Luc Tops, Lille
onderhoud: Groencreatie Luc Tops,
Lille en groendienst
Groene gemeente | buurtgroen
2e laureaat
3e laureaat
Minneboplein
Waterhoeve
Om de open ruimte en het groen in de binnenstad te vrijwaren werd een Openruimtebeleidsplan opgemaakt voor het historische centrum. Alle bestaande open
ruimtes werden geïnventariseerd en geanalyseerd, van de Vesten tot de grote
privétuinen. Het Minneboplein is één van de plekken in de Brugse binnenstad die
de leefbaarheid van het stadcentrum garanderen. Het is een groen rustpunt in
het authentieke Sint-Annakwartier met zicht op de Sint-Annarei en de Verversdijk.
Het nieuwe ontwerp zorgt voor een mooie verdeling tussen verharde pleinzone en
groene ruimte. De verharde zone werd aangelegd in de typische mozaïeken die
werden dichtgevoegd met cementmortel zodat onkruidzaden weinig tot geen kans
tot kieming krijgen. Omdat de verharding onder een bepaalde helling ligt, vloeit
het regenwater deels naar de naastliggende groenzone. Boordstenen zijn verlaagd
om een vlot machinaal onderhoud mogelijk te maken. Zowel op de verharding
als in het gazon werd een oorspronkelijke molensteen geplaatst. Deze kunnen
dienen als zitelement of als spelprikkel. De groene ruimte kan als speelzone benut
worden maar biedt ook ruimte voor beplanting die in drie lagen is opgebouwd.
De eerste laag bestaat uit wintergroene bodembedekkende kruiden. De tweede
laag bevat bloeiende vaste planten en een derde plantenlaag bestaat uit drie
bestaande en twee nieuwe bomen. De aanwezige struiken werden verjongd en
grondig gesnoeid.
Gezien de oriëntatie van het pleintje werd bij de keuze van de beplanting gekozen
voor schaduwminnende vaste planten.
De onkruidgroei wordt onderdrukt omdat er gewerkt werd met bodembedekkende
planten en een hoge plantdichtheid.
Dit project is gelegen aan de rand van de dorpskern en werd genoemd naar
de vlakbij gelegen hoeve. De beplanting op deze smalle grondstrook vormt een
groene buffer naast het pad dat van het dorp naar de begraafplaats leidt. Zelfgemaakte schanskorven werden opgevuld met kleine stukken stam. De wanden
zijn begroeid met wilde kamperfoelie, hop en bosrank. Door gebruik te maken
van wilgentakken werd een vlechtwerk opgetrokken en een verhoogd plantbed
aangelegd van ca. 1 m breed en ca. 20 m lang. Het is ingevuld met grote partijen
kruiden die door de compostmeester werden opgekweekt. Bezoekers hebben de
mogelijkheid de verse kruiden te ruiken en te proeven. Het vlechtwerk van wilgentenen vormt een zelfregenererende wand die een aantal keer per jaar wordt
gesnoeid. Erlangs groeien rabarberplanten waarvan men vrij mag plukken.
Een beukenstam is het focuspunt van het totale ontwerp. Omdat men op en rond
de liggende stam kan wandelen ervaart men de omvang van deze boom op een
compleet andere manier.
Voor de aanleg van de groenzone werd hoofdzakelijk gebruikgemaakt van recuperatiemateriaal. Niettegenstaande hier vooral ecologie centraal staat, is er ook
een verwijzing naar de eerste wereldoorlog. De vlecht- en houtwanden verwijzen
indirect naar de loopgraven waarin soldaten beschutting zochten.
Brugge
Brecht
adres: Heiakker
ontwerp en aanleg: groendienst
onderhoud: groendienst en beschutte werkplaats Werminval
adres: Leffingestraat
ontwerp: groendienst
aanleg: Tuinen Silvère Vandeputte, Deerlijk
onderhoud: groendienst
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
17
Groene gemeente | verkeersgroen
1e laureaat | verkeersgroen
2e laureaat
Stationsstraat
Parking Mollenhof
De Stationsstraat vormt de centrale as tussen de Grote Markt en het Stationsplein.
De straat werd ontworpen als groene stedelijke winkelpromenade.
Het hertekende straatprofiel voorziet in een pleinopbouw van gevel tot gevel voor
een maximale verblijfskwaliteit. De klemtoon ligt op het gebruik, comfort en een
krachtige beeldbeleving door de gebruiker. Een centrale, functionele strook omvat
diverse groenvoorzieningen, parkeer-, laad- en loszones, terrassen, waterpartijen
en straatmeubilair.
De bomen en planten zijn seizoensgericht gekozen, nl. frisgroen in het voorjaar,
feestelijk in de zomer, met opvallende bladverkleuring in de herfst en mooie bast
in de winter. De plantenkeuze en de technische opbouw van de plantvakken werd
in samenspraak met verschillende experten uitgewerkt. Onder de verharding werd
een grote bomenstraat voorzien. Dit is een ondergrondse groeiruimte van 3,50 m.
breed, 1 m. diep en met variërende lengtes van 10 tot 85 m. Deze werden gevuld
met een boomplantsubstraat van lava en omgeven met een wortelwerende doek.
Er bovenop werd de verharding aangelegd. De groeiruimtes werden voorzien van
beluchtingsbuizen en een druppelslang om computergestuurd water te geven.
De beplanting bestaat uit meerstammige bomen, zoals Cladatris kentuea, Zelkova
serrata en Cercidiphyllum japonicum en uit hoogstammige bomen zoals Magnolia
grandiflorum en Nissa sylvatica. Deze werden vooraf op kwekerij gekeurd, genummerd en in vorm gezet. De bomen zijn in springringen gezet zodat ze voorbereid
waren om eventueel buiten het plantseizoen geplant te worden. Het planten van
de bomen werd uitgevoerd begin september 2013.
Naast de bomen werden ook massieven met Buxus aangelant, verdeeld in kleinere kubusvormen van verschillende hoogtes. Het gemotoriseerd verkeer werd op
een veilige en subtiele wijze als éénrichtingsverkeer over de esplanade toegelaten. Ondertussen werd beslist om de Stationsstraat permanent autoluw te maken
waarbij alleen bewoners en leveranciers tussen vastgelegde uren via een badgesysteem de straat kunnen in- en uitrijden. Fietsers mogen wel in beide richtingen
rijden. Zo is de Stationsstraat intussen een aangename winkel- en wandelstraat
geworden.
Het gemeentebestuur kiest ervoor om haar plantsoenen ecologisch en zonder chemische bestrijdingsmiddelen te onderhouden. ‘Op het groene pad’ is de naam van
het project waarmee de gemeente al acht jaar lang deze uitdaging aangaat. Het
beheer is ‘groen’, pesticidenvrij en toch onderhoudsvriendelijk.
Verschillende groenzones in de gemeente werden al onder handen genomen en
dit keer waren de plantsoenen in de dorpskern van deelgemeente Poederlee aan
de beurt. Ook de groenzones rond de parking van het parochiecentrum Mollenhof
zijn onder handen genomen. Het zijn zeer zichtbare groenzones in het centrum
van de deelgemeente.
Er werd gekozen voor massieve beukenhagen waarin lindebomen werden geplant.
De plantsoenen werden verder uitgewerkt met Hydrangea ‘Pinky Winky’, Spiraea
en Pennissetum. Langs het voetpad staan witte anemonen.
Sint-Niklaas
adres: Stationsstraat
ontwerp: Daniel Ost, Tuinarchitectuur Kristof Swinnen, Grontmij Belgium
aanleg: ELM, Kapelle o/d Bos
onderhoud: gemeentebestuur
Lille
adres: Dorp Lichtaartsesteenweg
ontwerp, aanleg
en onderhoud:
gemeentebestuur
3e laureaat
Dendermonde
Ringstraat Grembergen
In het kader van het voetpadendossier werd naar een volwaardig alternatief
gezocht om het aanplanten van bomen in te kleine plantvakken te vermijden.
Op plaatsen waar het voetpad minstens 2,5m breed was (1,5m voetpad en 1m
plantzone) werd gekozen voor de aanleg van 45 plantvakken in een lage middengrasprairie. De plantzones palen langs beide straatzijden dadelijk aan de private
voortuinen, en dus niet aan de rijweg zelf.
De 4 grassoorten Carex oshimensis ‘JS Greenwell, Hakonechloa macra, Pennisetum
alopecuroides ‘Hameln’ en Sesleria heufleriana werden geselecteerd op basis
van bloeiperiode en kleur. Vóór de aanplanting werd de grond afgedekt met een
lavalaag van 7cm (korrelgrootte 2/12). Hierdoor blijft het wieden beperkt, evenals
door het aanwenden van kiemvrije teelaarde.
adres: Ringstraat
ontwerp: Jan Spruyt,
Buggenhout
aanleg en
onderhoud: technische
uitvoeringsdienst
18 vvog | groene lente 2014
Groene gemeente | verkeersgroen
4e laureaat
5e laureaat
6e laureaat
Rotonde Kapelstraat
Ecoplantsoenen
L. De Waelplaats
Woumenweg
Rumst
De Kapelstraat is een drukke verbindingsweg tussen
de gemeenten Boom en Rumst, met veel doorgaand en zwaar verkeer. Bij het binnenkomen van
het dorpscentrum van Terhagen werd een nieuwe,
groene rotonde aangelegd. Deze rotonde is geen
klassiek rond punt want ze doet vooral dienst als
verkeersremmer. Door bijkomende verkeersmaatregelen zal de rotonde in de toekomst ook het zwaar
verkeer weren uit de dorpskern om zo de veiligheid
nog te vergroten.
De rotonde werd ingericht als een groen visueel
ankerpunt dat het industrieel gebied ten westen
vloeiend maar discreet verbindt met het oostelijk
gelegen natuurgebied rond de oude kleiputten.
Deze groene corridor heeft een onmiddellijk positief effect op de leefbaarheid in de nabijgelegen
dorpskern.
De basisstructuur wordt gevormd door nostalgische leibomen die met kluit werden aangeplant in
april 2012. Ze zijn zo geplant dat ze twee armen
vormen die de bezoekers symbolisch verwelkomen
en omhelzen. De groenblijvende haagplanten onder
de leibomen werden eveneens in april 2012 aangeplant.
Achter deze hagen groeien hydrangea’s die prachtige
blikvangers zijn die in de zomer weelderig bloemen
en die net boven de haagstructuur uitkomen. Voor
de hagen is er een combinatie van solitaire planten,
siergrassen, vaste planten en één- of tweejarigen.
Zo genieten passanten het hele jaar door van een
bloeiend en kleurrijk spektakel en krijgen ze een
warm en fleurig welkom in de gemeente!
adres: Kapelstraat-Korte Veerstraat
ontwerp, aanleg en onderhoud: gemeentebestuur
Antwerpen
Omdat de ecologische waarde van de prairietuinen
in de binnenstad niet zo hoog was, ging het district
Antwerpen samen met Natuurpunt het engagement
aan om een proefproject op te starten in de vorm
van een plantsoen met volledig inheemse beplanting.
Op het grote verkeersplein voor het Koninklijk
Museum voor Schone Kunsten werden vier halve
maanvormige plantvakken verhoogd aangelegd
met hoge borduren. Er werd gekozen om verschillende plantensoorten te gebruiken die op diverse
tijdstippen bloeien. Ze dragen veel bloemen en
trekken bestuivende insecten aan zoals bijen,
hommels en vlinders.
In het eerste jaar na de aanleg is er sporadisch
onkruid gewied om de beplanting een goede start
te geven en de onderlinge concurrentie te beperken. Uitgebloeide planten worden niet meteen
verwijderd want ze dienen als waardplanten, als
overwinteringsplaats of als voedsel voor andere
insecten.
Pas in het voorjaar worden de afgestorven plantendelen weggenomen en kunnen de planten weer
uitgroeien.
Ondanks de extreme situatie waarbij er geen
contact is met het grondwater, hebben de planten
zich voor het 2e jaar op rij goed ontwikkeld. Het
wieden heeft zich tot een minimum beperkt en de
ecologische plantsoenen zijn uitgegroeid tot een
natuurlijk, mooi en onderhoudsarm geheel.
adres: Leopold De Waelplaats
ontwerp: groendienst i.s.m. Velt
aanleg: groendienst
onderhoud: groendienst i.s.m. Natuurpunt
Diksmuide
Het creëren van groene lanen langs de diverse
invalswegen werd door het stadsbestuur heropgenomen als actiepunt voor het nieuwe beleidsplan
2014-2019.
Het is de bedoeling om te zorgen voor een aantrekkelijke woon- en leefomgeving, het verbeteren
van de leefkwaliteit, het verzachten van de brede,
drukke verhardingsstroken langs de invalswegen
en het verminderen van het fijn stof in de directe
omgeving.
De Woumenweg is niet langer eigendom van het
provinciebestuur, maar is sinds 2012 in handen van
het Vlaams Gewest. Het stadsbestuur was vragende
partij om deze laan te vergroenen en startte in 2013
gesprekken met de overheid. Dit resulteerde in een
samenwerking waarbij het Vlaams Gewest instond
voor het leveren en planten van de bomen en de
onderbeplanting. De technische dienst van de stad
zorgde in eigen beheer voor het maken van boomplantvakken, het plaatsen van boordstenen en het
leveren van de teelaarde.
Begin december 2013 werd gestart met de voorbereidende grondwerken en het plaatsen van de
plantvakken. Aansluitend werden 23 Tilia cordata
‘Rancho’ en Hedera helix ‘Arborescens’ aangeplant.
Alhoewel er vooraf enig pessimisme was, zorgde
deze realisatie ervoor dat het stadsbestuur nu volledig overtuigd is van de must en de impact van
dergelijke vergroening langs invalswegen.
De stad trekt dus de komende jaren volledig de
kaart van groene lanen. Diverse projecten staan
reeds in de steigers zodat de vergroening van de
grijze toegangswegen naar het centrum van Diksmuide en zijn deelgemeenten onverminderd kan
doorgaan!
adres: Woumenweg
ontwerp, aanleg en onderhoud:
Vlaams Gewest en stadsbestuur
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
19
Zonder is gezonder | finalisten
finalist
Zonder is gezonder
De beste pesticidenvrije en
watervriendelijke groenrealisaties
in 2014
Het wedstrijdonderdeel Zonder is gezonder werd ook dit jaar
georganiseerd en kadert in de VVOG-campagne ‘SAMENwerken aan duurzaam openbaar groen’. Voor de jurering en
ondersteuning konden we andermaal rekenen op de actieve
steun van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM).
Voor dit wedstrijdonderdeel werden 14 kandidaatsdossiers
ingediend die allemaal werden weerhouden. In de loop van
de maanden augustus en september werden alle projecten
bezocht.
Na deliberatie werden 3 finalisten en 5 laureaten aangeduid.
Zes projecten kregen een eervolle vermelding vanwege de
jury. Vier projecten, nl. dat van Antwerpen-Merksem, Brugge,
Laakdal en Sint-Niklaas werden tijdens de Finale in Eeklo
gepresenteerd aan de aanwezigen. Alle geselecteerden ontvingen een getuigschrift en een geldprijs geschonken door
de VMM.
De 9 beste projecten worden hierna kort beschreven. Voor
een alfabetisch overzicht verwijzen we naar p. 31.
Rudi Geerardyn | [email protected]
Finalisten
Antwerpen Laakdal Sint-Niklaas
Speeltuin Distelhoek Sportcentrum De Vloed Clementwijk 2 p. 20
p. 21
p. 21
Bredabaan Antitankgracht Sociaal Huis Begraafplaats Poederlee Kerkomgeving Sint-Pauwels p. 22
p. 22
p. 23
p. 23
p. 24
Laureaten
Brasschaat
Brecht
Laakdal
Lille
Sint-Gillis-Waas
Eervolle vermeldingen
Aartselaar
Beveren
Brugge
Destelbergen
Edegem
Eeklo
Wadi Zonnetij Wijk Tijskenshoek Onkruidbeheer op verhardingen Feestzaal Berghine Ligweide Fort 5 Scoutspad 20 vvog | groene lente 2014
p. 25
p. 25
p. 24
p. 25
p. 25
p. 25
Antwerpen-Merksem
Speeltuin Distelhoek
De speeltuin bevindt zich aan de westelijke kant van Merksem en sluit aan bij een groene gordel
langsheen de Ring rond Antwerpen. Het gebied vormt een ‘groene vinger’ die vrij diep in de wijk
binnendringt. Het terrein bestond vroeger uit een gazon en een vrij steriele speeltuin met houten
en metalen toestellen. Er was eveneens een minigolfterrein.
De jeugddienst organiseerde een bevraging onder de kinderen en bewoners van de wijk. Zaken die
veelvuldig gevraagd werden waren water, meer avontuurlijk spelen en de mogelijkheid om kampen
te bouwen. Met de resultaten van de enquête werd er vervolgens een project-definitie opgemaakt
en een wedstrijd uitgeschreven. Na evaluatie bleef het nu uitgevoerd ontwerp als beste over.
Basis van het ontwerp is een waterpartij die door het terrein slingert. Hierop zijn waterspelelementen geënt. Door middel van een drukknop kan er grondwater worden opgepompt zodat er ook
in droge periodes met water kan gespeeld worden. In de andere speelruimten zijn er soms speeltoestellen aanwezig, maar vaak geven andere, minder formele elementen eveneens voldoende
spelaanleiding.
De verschillende zones worden van elkaar gescheiden door een beplanting van bosplantsoen en
kruidige planten. Deze kruidenzomen kunnen zich vrij ontwikkelen. Het gras wordt extensief onderhouden en de moerasvegetatie kan zich naar hartenlust uitbreiden. Netels en distels worden niet
bestreden en zijn een onderdeel van het concept.
adres: Distelhoek
ontwerp en aanleg: Donkergroen, Etten-Leur (NL)
onderhoud: Manus, Brasschaat
Zonder is gezonder | finalisten
finalist
finalist
Sportcentrum De Vloed
Clementwijk 2
Het sportcentrum bestaat uit een samenhang van verschillende sportterreinen en accommodaties. Deze waren grotendeels van elkaar gescheiden door voetwegen, bomenrijen
of houtkanten. Er waren verschillende knelpunten, nl. geen duidelijke toegangen, weinig
verbondenheid tussen de verschillende sportactiviteiten en geen groene huisstijl. Daarenboven gaf het weinige groen eerder een verwilderde indruk en was het weinig waardevol.
De beplanting bestond voornamelijk uit uitheemse soorten en was kaprijp.
De bedoeling van de herinrichting was dan ook het opwaarderen van de ruimtelijke kwaliteit en zorgen voor tevreden recreanten en omwonenden.
Er werd een aantrekkelijk groen recreatiepark gecreëerd door de landschappelijke uitstraling te versterken en een groenstructuur te maken waarin ecologisch groen een wezenlijke
plek krijgt.
De individuele toegangen tot de verschillende clubs kregen een duidelijke, groene identiteit. Er werd gekozen voor inheemse beplanting met een sortimentskeuze die is afgestemd op het landschappelijke karakter. Verwilderde en uitheemse beplantingen werden
onder handen genomen en houtsingels en bomen werden aangeplant om de verschillende
accommodaties aan elkaar te linken.
Pesticidenvrij beheer is mogelijk door gebruik te maken van spontane vegetaties en planten
met een bodembedekkende habitus. Een mulchlaag belemmert ongewenste kruidengroei.
De open ruimten werden behouden waarbij bestaande trage wegen werden opgewaardeerd.
Een belangrijke ingreep was de heraanleg van de centrale parking. Bij de verhardingen
werd het aantal voegen beperkt en werd gekozen voor een aangepaste voegbreedte en
–vulling. Minder obstakels zorgen voor minder opstapeling van organisch materiaal en dus
voor een vlot machinaal onderhoud. Wortelschade wordt vermeden en beschadigingen
worden snel hersteld. Essentieel is ook een goede drainage en afwatering.
De Clementwijk is een duurzame woonwijk met een aantrekkelijke
publieke ruimte die de woonkwaliteit van de wijk en zijn omgeving optimaliseert. Het project werd ontworpen met leefkwaliteit en belevingswaarde als voornaamste prioriteiten.
Het hele project beslaat een oppervlakte van 16 ha. Het aaneengesloten
groengebied is 4 ha groot en is snel toegankelijk vanuit alle delen van
de woonwijk. De zone is opgebouwd rond verschillende waterpartijen die
geënt zijn op het oorspronkelijke grachtenstelsel. De knotwilgen langs
deze grachten werden ook gebruikt in de groenzone. Reliëfstructuren,
gebaseerd op bestaande bolle akkers, werden aangelegd en zorgen voor
extra dynamiek in de recreatieve en ecologische mogelijkheden. De zone
werd ingezaaid met 8 inheemse zadenmengsels, aangepast aan de nutriëntenrijkdom van de bodem. In de hooilanden werden inheemse vaste
planten aangeplant. De hoogstammige boomgaard telt verscheidene
streekeigen fruitbomen. Een duurzame woonwijk valt niet te verenigingen met het gebruik van pesticiden. Door het gebruik van aangepast
plant- en zaaigoed, robuust meubilair en een gericht beheer werd pesticidengebruik uit dit project geweerd.
Laakdal
Sint-Niklaas
adres: L. Francklaan
ontwerp: Fris in het landschap, Gent
aanleg: Aclagro, Wondelgem; H4A Groen, Zelzate
onderhoud: groendienst
adres: Lindestraat 15
ontwerp: gemeentebestuur en Infrabo, Westerlo
aanleg en onderhoud: gemeentebestuur
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
21
Zonder is gezonder | laureaten
laureaat
laureaat
Bredabaan
Antitankgracht
De Bredabaan is dé toegangspoort tot de gemeente. Vóór de heraanleg had de
baan eerder de allure van een autosnelweg met veel asfalt en aanliggende fietspaden. Ook diende de waterproblematiek aangepakt te worden door de aanleg
van een gescheiden waterafvoerstelsel.
Bij de heraanleg werd er gekozen voor een brede onverharde middenberm,
gescheiden fietspaden en een aparte busstrook. Over de volledige breedte van
de weg werd er een vierdubbele bomenrij van hoogstammige lindes (Tilia cordata
‘Greenspire’) aangeplant.
De middenberm werd over de volledige lengte van drie kilometer ingezaaid met
een bloemenrijk zaadmengsel en in extensief maaibeheer gestoken. Langs de
borduurstenen wordt er een veiligheidsstrook wel intensief gemaaid. Dit maakt
het tegelijkertijd visueel duidelijk voor de weggebruikers dat de middenberm wel
degelijk onderhouden wordt en het geeft het geheel een duidelijke sensibiliserende functie mee. Hoewel men in het begin vrij sceptisch tegenover het gegeven
stond, sprak het resultaat voor zichzelf en wordt het nu algemeen als zeer positief
aanvaard.
Ter nagedachtenis van WO I werd er naast de bunker aan het kanaal DesselSchoten een trapsgewijs monument geplaatst. Dit opklimmende effect vinden we
ook terug in de plantenkeuze.
Vooraan tegen de straatkant werd de zouttolerante Festuca glauca aangeplant,
als laagste niveau en in functie van de verkeersveiligheid. Achteraan tegen de
waterkant werd er gekozen voor Panicum virgatum, een stevige grassoort die
weerstand biedt tegen de hevige wind aan het kanaal.
Tussen deze twee grassen in zijn er bijen- en vlindervriendelijke aanplantingen
met wisselende grootte.
Onder de beplanting werd een laag haksel aangebracht, die afkomstig is van
eerder gesnoeide takken.
Het onderhoud van deze groenzone beperkt zich tot het terugsnoeien van de
beplanting in het voorjaar tot op een hoogte van ca. 10 cm boven het maaiveld.
Brasschaat
adres: Bredabaan
ontwerp: Studiegroep Omgeving, Berchem
aanleg: VBG, Heusden-Zolder
onderhoud: Aralea, Brasschaat
22 vvog | groene lente 2014
Brecht
adres: Vaartlaan
ontwerp: groendienst
aanleg: dienst wegenwerken en groendienst
onderhoud: groendienst
Zonder is gezonder | laureaten
laureaat
laureaat
Sociaal Huis
Begraafplaats Poederlee
De OCMW-administratie verhuisde in 2010 naar het nieuwe kantoor in de deelgemeente Groot-Vorst. Rondom de nieuwbouw werd een tuin aangelegd. Deze wordt
gebruikt door het personeel en door de Buitenschoolse Kinderopvang, die ook in het
gebouw is gevestigd. Bij de aanleg van de verhardingen werd rekening gehouden
met een pesticidenvrij beheer. De hoofdpaden werden aangelegd in grote betontegels
van 1m². De overige paden en de parking bestaan uit fijne grindverhardingen met
waterdoorlatende stabilisatieplaten, die onderaan zijn bekleed met waterdoorlatende
geotextiel. Aangezien de ondergrond drassig is werd onder de verhardingen drainage
aangelegd. De zandbak werd gemaakt met betonnen elementen en ook de zitbanken
bestaan uit volle betonblokken om onkruidgroei te vermijden.
De voorbereidende werken in de plantvakken hebben minstens evenveel tijd in beslag
genomen als de eigenlijke aanplant. Stenen werden verwijderd, de bestaande grond
werd diep omgespit en net voor de aanplant gefreesd. Het plantgoed werd net voor
de aanplant eerst goed nat gezet. De aangeleverde teelaarde werd op voorhand via
prijsopgave gecontroleerd op afkomst en aanwezigheid van onkruiden. De planten
werden voorzien van nieuwe teelaarde en potgrond. Voor het aanbrengen van het hakselhout werden eerst meststoffen toegediend omdat het hakselhout de plantengroei
iets vertraagt. Er werd gekozen voor grote planten van Carpinus betulus en een hoge
plantdichtheid, nl. 15 stuks per m². Alle bomen werden voorzien van wortelgeleiding.
Het kerkhof van Poederlee bevindt zich op de site rond de Heggekapel.
De kapel werd gebouwd in 1442 en is daarmee het oudste gebouw in de
gemeente. De aanleg van het kerkhof met het nieuwe urnenveld gebeurde in
harmonie met de groene omgeving.
Er is gekozen voor beukenhagen die in grote massieven zijn aangeplant.
In het midden van de hagen staat Carpinus betulus ‘Frans Fontaine’. In de
plantsoenen vinden we planten met een goede groei om zo snel mogelijk
het gewenste resultaat te bereiken: Hydrangea ‘Bleu Bird’, Hydrangea ‘Lime
Light’, Spiraea ‘Little Princess’ en Symphoricarpos.
In het project zijn 90 urnenkelders aangelegd. De begraafzone werd ingezaaid
met gras. Ertussen liggen wandelpaden in dolomiet. Grote bakken zorgen
ervoor dat het afval op het kerkhof gescheiden wordt.
Het onderhoud van de begraafplaats gebeurt pesticidenvrij. Al van bij de
aanleg werd hiermee rekening gehouden. Alle gekozen planten groeien mooi
dicht en de dolomietpaden worden eenvoudig met een rotoreg verzorgd.
Laakdal
Lille
adres: Heggekapel
ontwerp, aanleg en onderhoud: groendienst
adres: Vogelzang 24
ontwerp: gemeentebestuur en Buls–Claes, Leuven
aanleg en onderhoud: gemeentebestuur
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
23
Zonder is gezonder | laureaten - eervolle vermeldingen
laureaat
eervolle vermelding
Kerkomgeving Sint-Pauwels
Onkruidbeheer op verhardingen
De omgeving rond de Sint-Pauluskerk werd heraangelegd nadat in
2011 de kerkmuur en het meer dan 300 jaar oude hekwerk werden
gerestaureerd. Samen met de aanleg van een nieuwe hemelwater­
riool werden eveneens de verhardingen vernieuwd. Deze omvatten
ca. 1.500 m² en bestaan uit gebakken kleiklinkers. Door het toepassen van dit klassieke verhardingsmateriaal krijgt de kerk een gepaste,
waardevolle uitstraling. Het kerkplein is niet langer toegankelijk voor
wagens, uitgezonderd ceremoniewagens.
De capaciteit van de parking langsheen de Pastorijwegel werd verdubbeld tot een totaal van 28 parkeerplaatsen. Deze parking werd
aangelegd in zwarte betonklinkers. Onder de parking werd een
ondergronds bufferbekken met vertraagde waterafvoer aangelegd. In
eerste instantie was nochtans de aanleg van een zogenaamde wadi
voorzien om tijdelijk het hemelwater te stockeren. Maar omdat de
bodem van de gekozen locatie nog veel graven bevat werd in overleg
met het Agentschap Onroerend Erfgoed hiervan afgezien.
In de nieuwe aanleg werden ook nieuwe groenaanplantingen opgenomen. Waardevolle bomen bleven behouden, verwilderde struiken
en planten werden vervangen en grasvelden heraangelegd.
Voor de aanpak van ongewenste begroeiingen op het volledige grondgebied van de stad slaan
preventiedienst, wegendienst en groendienst de handen in elkaar. Dankzij een gestructureerde
en integrale aanpak tussen de verschillende stadsdiensten is natuurvriendelijk onderhoud van
openbaar groen haalbaar. Het beheer van het openbaar domein zonder pesticiden wordt door
de groendienst uitgevoerd. Verhardingen die veel kruidgroei vertonen omdat de voegvulling
onvoldoende dicht is, worden systematisch aangepakt door de wegendienst. Plaatsen waar
private eigenaars in gebreke blijven, worden doorgegeven aan de preventiedienst die instaat
voor sensibilisatie en opvolging.
Om het beheer van verhardingen zo efficiënt mogelijk aan te pakken werd in 2008 de groendienst uitgebreid met de cel openbare reinheid. Dit team telt acht medewerkers en staat in
voor het onderhoud van alle grote verharde oppervlakken zoals parkeerplaatsen, pleinen, greppels en voetpaden waarvoor de stad verantwoordelijk is. De ongewenste begroeiing wordt
afhankelijk van het type verharding thermisch (branden of heet water) of mechanisch (borstel­
machine) aangepakt. Het aantal onderhoudsbeurten per jaar is sterk afhankelijk van de weers­
omstandigheden.
Het team werd uitgerust met 1 werktuigdrager met borsteleenheid, 2 veegmachines, 2 warmeluchtbranders, 2 duwbranders, 2 handbranders, 1 heetwatertoestel, 1 pick-up, 1 bestelwagen en
2 aanhangwagens. Hiervoor werd een budget van €638.000 uitgegeven.
De voornaamste toestellen zijn de borstelmachine, de veegmachine en de warmeluchtbranders.
Afhankelijk van de toestand van het wegdek wordt de borstelmachine ingezet vóór er geveegd
wordt. De borstelmachine levert immers via de hydrauliek op de borstels meer kracht dan een
veegmachine. De borstels zijn opgebouwd uit getorste staaldraad en dienen om het hardnekkige onkruid los te borstelen. Bij intensief borstelen dienen de borstels om de 2 à 5 dagen
vervangen te worden.
Vervolgens komt er een veegmachine om het los geborstelde materiaal maar ook peukjes,
plastic en vooral zand samen te vegen en op te zuigen. Hierdoor verdwijnt in belangrijke mate
het kiembed voor onkruidzaden. Door toevoeging van water is er minder stof en komt alles
gemakkelijker in de opvangbak terecht. De borstels worden om de 2 weken vervangen.
Tot slot wordt er met de warmeluchtbrander (zonder open vlam) overgegaan tot de verhitting
van achtergebleven wortels, groeipunten en onkruidzaden. De machines hebben 2 tanks van
150-160 liter LPG. Die dienen bij intensief gebruik om de 2 dagen bijgevuld te worden.
In plaats van te branden kan er ook heet water toegepast worden. Uit eigen proeven is gebleken dat heet water efficiënter is dan branden. Op oppervlakken behandeld met heet water
groeit het onkruid minder snel terug. Het nadeel van werken met heet water is dat het een
trage vorm van onkruidbestrijding is. Het wordt daarom meestal puntsgewijs toegepast zoals
rond verkeersborden, fietsrekken en langs gebouwen.
Sint-Gillis-Waas
adres: Zandstraat-Pastorijwegel
ontwerp: studiebureau Jouret, Sint-Niklaas
aanleg: Wawebo, Sint-Gillis-Waas
onderhoud: groendienst
Brugge
uitvoering: preventiedienst, wegendienst en groendienst
24 vvog | groene lente 2014
Zonder is gezonder | eervolle vermeldingen
eervolle vermelding
eervolle vermelding
Aartselaar – Wadi Zonnetij
Destelbergen – Feestzaal Berghine
De wadi voorkomt overstroming van het gebied
eervolle vermelding
Beveren – Wijk Tijskenshoek
Het bestaande groen werd opgewaardeerd met vaste plantencombinaties
Langs het centrale fietspad werd een bijenmengsel ingezaaid
eervolle vermelding
eervolle vermelding
Edegem – Ligweide Fort 5
Eeklo – Scoutspad
Ligweides met microklaver en zones met bloemenmengsels verhogen de ecologische waarde
Alleen het centraal gebruikte wandel- en fietspad werd behouden
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
25
Gemeente in bloei
Gemeente in bloei
De beste bloemenrealisaties in de
Vlaamse steden en gemeenten in 2014
Jaarlijks worden tijdens de Finale van de Groene Lente door de VVOG
bloemensymbolen uitgedeeld voor de meest verdienstelijke bloemenprojecten. Dit jaar werden 47 gemeenten bekroond met een, twee of drie
bloemensymbolen. De tendens is dat gemeentebesturen op zoek gaan
naar alternatieve vormen van bebloeming door te kiezen voor de aanwending van vaste planten.
Hierna vindt u een fotocollage met enkele fraaie projecten met bloemen.
Voor een alfabetisch overzicht verwijzen we naar p. 31.
Rudi Geerardyn | [email protected]
Gemeenten die 3 bloemensymbolen behaalden
Avelgem | Bloemen om te zien
Avelgem Beringen Beveren Brugge De Panne Diksmuide Duffel Genk Hooglede Izegem Kasterlee Koksijde Leuven Lochristi Meulebeke Roeselare Tielt Veurne Zwevegem Gemeenten die 2 bloemensymbolen behaalden
Antwerpen-Deurne Antwerpen-Ekeren Antwerpen-Wilrijk Blankenberge Dendermonde Eeklo Harelbeke Ieper Neerpelt Overijse Rumst Sint-Niklaas Sint-Truiden Staden Vilvoorde Wielsbeke Wuustwezel Gemeenten die 1 bloemensymbool behaalden
Brecht Edegem Hamont-Achel Kaprijke Laakdal Lille Beringen | Bebloeming Beringen
Beveren | Bloemencreaties Beveren en deelgemeenten
Machelen Overpelt Steenokkerzeel Stekene Zwijndrecht Brugge | Stadsbebloeming
26 vvog | groene lente 2014
Gemeente in bloei
De Panne | Bebloeming van duin tot polder
Izegem | Bebloeming en vaste planten
Meulebeke | Meulebeke bebloemd
Diksmuide | Diksmuide in bloei
Kasterlee | Bloemengemeente
Roeselare | Roeselare bloeit
Duffel | Duffel in bloei
Koksijde | Koksijde op kleur
Tielt | Tielt in een nieuw bloemenkleedje
Genk | Stadsbebloeming
Leuven | Fleurig Leuven 2014
Veurne | Bebloeming Veurne
Hooglede | Zeg het met bloemen
Lochristi | Bebloeming Lochristi en deelgemeenten
Zwevegem | Zwevegem bebloemd 1964-2014
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
27
Gemeente in bloei
Dendermonde | Eenjarigen
Overijse | Overijse in de bloemen
Antwerpen-Deurne | Bloemendistrict Deurne
Eeklo | Natuur rondom cultuur
Rumst | Zomerbebloeming 2014
Antwerpen-Ekeren | Ekeren in de bloemen
Harelbeke | Harelbeke in bloei
Sint-Niklaas | Bebloeming en bloemenweides
Antwerpen-Wilrijk | Bloeiend Wilrijk
Ieper | Ieper bloeit
Sint-Truiden | Bebloeming stadscentrum
Blankenberge | Bebloeming Blankenberge
Neerpelt | Bebloeming Neerpelt
Staden | Nieuwe kleuren in Staden
28 vvog | groene lente 2014
Gemeente in bloei
Lille | Flower power
Vilvoorde | Gemeente in bloei
Brecht | Bebloeming Brecht
Machelen | Zomerbebloeming Machelen-Diegem
Edegem | Bloeiende vaste planten
Overpelt | Eenjarige bebloeming
Hamont-Achel | Eenjarigen in bloementorens en -potten
Steenokkerzeel | Bebloeming openbaar domein
Kaprijke | Bebloemingsactie dorpskernen
Stekene | Stekene bebloemd
Laakdal | Laakdal in bloei
Zwijndrecht | Zwijndrecht bebloemd
Wielsbeke | Wielsbeke in bloei!
Wuustwezel | Wuustwezel in bloei
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
29
Groen- en bloemenstad 2015 | Genk
Genk
Groen- en bloemenstad 2015
Nieuwe Kempen
Genk wordt uitgeroepen tot Groen- en bloemenstad
2015 omdat de stad in alle 3 de wedstrijdonderdelen
van de Groene Lente voorbeeldstellende projecten
heeft gerealiseerd. Met deze titel wordt Genk ook
afgevaardigd als Vlaamse kandidaat voor de Europese
leefmilieuwedstrijd Entente Florale 2015.
Entente Florale
Volgende zomer komt de internationale jury van
Entente Florale op bezoek in Genk en beoordeelt ze
in hoeverre de criteria van een leefbare stad ingevuld
worden. De VVOG begeleidt het stadsbestuur bij de
opmaak van het wedstrijddossier en het organiseren
van het jurybezoek.
In het najaar van 2015 wordt voor de Vlaamse groendeskundigen een studiebezoek aan de Groen- en
bloemenstad van het jaar uitgestippeld. Ook zal de
Finale van de Groene Lente in 2015 in Genk plaatsvinden. Meer over het groenbeleid van Genk kan u lezen
in de volgende jaargang van Groencontact.
Entente Florale
Entente Florale is een wedstrijd op Europees
niveau met leefbaarheid als wedstrijdthema.
Entente Florale telt twaalf Europese landen die
elk participeren met 2 kandidaten en die door
een vakjury worden bezocht.
Entente Florale reikt op een plechtige slot­
manifestatie de bronzen, zilveren of gouden
ereplaten en diploma’s uit.
www.entente-florale.eu
Vlaamse laureaten van Entente Florale
2005 Middelkerke
zilveren medaille
2006 Kortrijk
gouden medaille
2007 Mechelen
gouden medaille
2008 Zwevegem
gouden medaille
2009 Nieuwpoort
zilveren medaille
2010 Hasselt
zilveren medaille
2011 Veurne
gouden medaille
2012 Hoogstraten
gouden medaille
2013 Sint-Niklaas
zilveren medaille
2014 Eeklo
zilveren medaille
Duurzame bebloeming
30 vvog | groene lente 2014
Lourdeskapelpark
Groene Lente in kaart
Groene Lente in kaart | Overzicht van de beste groenrealisaties in Vlaanderen in 2014
Hierna vindt u een schematisch overzicht met de resultaten van alle wedstrijd­
onderdelen. Alle winnaars worden in deze tabellen vermeld in alfabetische volgorde.
Op het kaartje werden alle gemeenten aangeduid die in het kader van de Groene
Lente 2014 geselecteerd werden.
Baarle-Hertog
Hoogstraten
Essen
Merksplas
Rudi Geerardyn
[email protected]
De Haan
Beveren
Gistel
Nieuwpoort
Beernem
Knesselare
Zedelgem
Ichtegem
Veurne
Lovendegem
Deinze
Staden
Roeselare
LangemarkPoelkapelle
Vleteren
Moorslede
Dentergem
Meulebeke
Oostrozebeke
Wielsbeke
IngelIzegem munster
Ledegem
Lendelede Harelbeke
Zonnebeke
Kuurne
Wevelgem
Wervik
Menen
Zulte
De Pinte
Bornem
Deerlijk
Heuvelland
WortegemPetegem
Zottegem
Oudenaarde
Wichelen
Brakel
Lebbeke
Erpe
Mere
Haaltert
Herzele
Ninove
Asse
Affligem
Denderleeuw
Liede- Ternat
kerke
Dilbeek
Roosdaal
Gooik
Galmaarden
Spiere-Helkijn
Bever
Pepingen
Heme
pagina
5e laureaat
19
Avelgem
Kunstkerk Bossuit
omgevingsgroen
1e laureaat
15
Brecht
Waterhoeve
buurtgroen
3e laureaat
17
Brugge
Minneboplein
buurtgroen
2e laureaat
17
Brugge
Hoeve Hangerijn
educatief groen
1e laureaat
13
Brugge
Buurtpark TIR
speelgroen
2e laureaat
7
Dendermonde
Ringstraat Grembergen
verkeersgroen
3e laureaat
18
Destelbergen
Natuureducatieve site
educatief groen
3e laureaat
14
Diksmuide
Woumenweg
verkeersgroen
6e laureaat
19
Dilbeek
Herdebeekbos
landschapsgroen
3e laureaat
12
Edegem
Philips de Monteplein
speelgroen
4e laureaat
8
Genk
Lourdeskapelpark
park
3e laureaat
10
Gent
Zonder-Naampark
park
2e laureaat
9
Gent
Coupurepark
speelgroen
3e laureaat
8
Hamont-Achel
Scoutsterreinen
landschapsgroen
1e laureaat
11
MeeuwenGruitrode
Beringen
HouthalenHelchteren
Haacht
Rotselaar
Aarschot
HeusdenZolder
Diest
Herent
Kortenaken
Glabbeek
Bertem
OudHeverlee
Herk-deStad
Geetbets
Lubbeek
Leuven
Bierbeek
Maasmechelen
Hasselt
Zutendaal
Diepenbeek
Nieuwerkerken
Lanaken
Alken
Bilzen
Kortessem
Boutersem
ZoutLeeuw
Tienen
As
Genk
TieltWinge
Holsbeek
Hoeselt
Wellen
SintTruiden
Linter
DilsenStokkem
Opglabbeek
Zonhoven
Lummen
Halen
Bekkevoort
Maaseik
Riemst
Borgloon
Hoegaarden
Tongeren
Overijse
Heers
Landen
Voeren
Gingelom
Herstappe
pagina
Groen- en bloemen­stad 2015
Ecoplantsoenen L. de Waelplaats verkeersgroen
Ham
Tessenderlo
ScherpenheuvelZichem
Kinrooi
Bree
Peer
Zonder is gezonder
Groene gemeente
Antwerpen
HechtelEksel
Leopoldsburg
Herselt
Boortmeerbeek
HuldenBerg
Bocholt
Laakdal
Hulshout
Begijnendijk
Tremelo
Tervuren
Genk
award 2014
Brussel
Sint-Pieters- Drogenbos
Leeuw
LinkeHoeilaart
beek
Beersel Sint-GenesiusRode
Halle
Heistop-denBerg
Keerbergen
KampenGrimbergenVilvoorde
hout
Steenokkerzeel
Wemmel
Machelen
Kortenberg
Zaventem
Kraainem
WezembeekOppem
Overpelt
Balen
Westerlo
Putte
Bonheiden
Geel
Olen
Meerhout
Meise
Lennik
Geraardsbergen
Ronse
Sint-KatelijneWaver
Londerzeel Kapelle-opden-Bos
Merchtem
Herentals
Herenthout
Duffel
Zemst
Lierde
Kluisbergen
Rumst
Mechelen
Buggenhout
Opwijk
Aalst
Horebeke
Maarkedal
Mesen
Dendermonde
Lede
Zwalm
Zwevegem
Avelgem
Wetteren
St.-LievensOosterzele
Houtem
Zingem
Waregem
Anzegem
Kortrijk
Melle
Gavere
Kruishoutem
Berlare
Boom
Neerpelt
Lommel
Mol
Grobbendonk
Nijlen
HamontAchel
Dessel
Vorselaar
Zandhoven
Berlaar
Puurs Willebroek
Sint-Amands
Merelbeke
Nazareth
Niel
Hamme
Zele
Destelbergen
St-M.Latem
Ardooie
Houthulst
Ieper
Gent
Laarne
Tielt
Pittem
Hooglede
LoReninge
Nevele
Ruislede
Lichtervelde
Kortemark
Poperinge
Wingene
Temse
Waasmunster
Lokeren
Lochristi
Lille
Kasterlee
Wommelgem
Ranst
Borsbeek
Mortsel
Boechout
Edegem
Kruibeke
Hove
Hemiksem
Aartselaar
Kontich Lint
Lier
Schelle
Sint-Niklaas
Aalter
Torhout
Diksmuide
Alveringem
Moerbeke
Evergem
Zomergem
Oostkamp
Koekelare
De Panne
Wachtebeke
Waarschoot
Zoersel
Schilde
Wijnegem
Zwijdrecht
Stekene
Zelzate
Eeklo
Schoten
Antwerpen
Sint-GilisWaas
Kaprijke
Maldegem
Jabbeke
OudTurnhout
Vosselaar
Malle
Retie
Sint-Laureins
Damme
Brugge
Oudenburg
Arendonk
Turnhout
Beerse
Brasschaat
Zuienkerke
Oostende
Brecht
Stabroek
Assenede
Middelkerke
Rijkevorsel
Kapellen
Knokke-Heist
Blankenberge
Bredene
Koksijde
Ravels
Wuustwezel
Kalmthout
2e laureaat
Aartselaar
Wadi Zonnetij
Antwerpen-Merksem
Speeltuin Distelhoek
Beveren
Wijk Tijskenshoek
Brasschaat
Bredabaan
eervolle vermelding
25
finalist
20
eervolle vermelding
25
laureaat
22
Brecht
Antitankgracht
laureaat
22
Brugge
Onkruidbeheer op verhardingen
eervolle vermelding
24
Destelbergen
Feestzaal Berghine
eervolle vermelding
25
Edegem
Ligweide Fort 5
eervolle vermelding
25
Eeklo
Scoutspad
eervolle vermelding
25
Laakdal
Sportcentrum De Vloed
finalist
23
Laakdal
Sociaal Huis
laureaat
23
Lille
Begraafplaats Poederlee
laureaat
23
Sint-Gillis-Waas
Kerkomgeving Sint-Pauwels
laureaat
24
Sint-Niklaas
Clementwijk 2
finalist
21
Gemeente in bloei
3e laureaat
Antwerpen-Deurne
Harelbeke
Goudwinde-Goudberg
park
4e laureaat
10
Holsbeek
Koestertuin De Caeter
educatief groen
2e laureaat
13
Antwerpen-Ekeren
Hooglede
Sancta Rosa pad
landschapsgroen
4e laureaat
12
Antwerpen-Wilrijk
Kortrijk
Leieboorden
park
1e laureaat
9
Avelgem
Kuurne
Vlindertuin
educatief groen
4e laureaat
14
Beringen
Lille
Parking Mollenhof
verkeersgroen
2e laureaat
18
Beveren
Machelen
de Spoelberchplein
park
5e laureaat
10
Blankenberge
Meulebeke
Educatieve tuin Ter Borcht
educatief groen
5e laureaat
14
Brecht
Nazareth
Groene long Eke
speelgroen
5e laureaat
8
Brugge
Overpelt
Pastorietuin
omgevingsgroen
3e laureaat
16
De Panne
Hamont-Achel
Hooglede
Izegem
Kaprijke
Kasterlee
Koksijde
Overpelt
Harelbeke
Ieper
Rumst
Rotonde Kapelstraat
verkeersgroen
4e laureaat
19
Dendermonde
Sint-Niklaas
Stationsstraat
verkeersgroen
1e laureaat
18
Diksmuide
Turnhout
Parkje Hofpoort
buurtgroen
1e laureaat
16
Duffel
Wuustwezel
Kapel Sterbos
omgevingsgroen
4e laureaat
16
Edegem
Zulte
Beukenbos De Piste
landschapsgroen
2e laureaat
11
Eeklo
Neerpelt
Zwevegem
Parkbegraafplaats Sint-Denijs
omgevingsgroen
2e laureaat
15
Genk
Overijse
Zwijndrecht
Nieuwland
speelgroen
1e laureaat
7
Sint-Niklaas
Sint-Truiden
Stekene
Veurne
Wielsbeke
Wuustwezel
Steenokkerzeel
Vilvoorde
Machelen
Meulebeke
Rumst
Tielt
Lille
Lochristi
Roeselare
Staden
Laakdal
Leuven
pagina 26–29
Zwevegem
Zwijndrecht
1e laureaat
bijlage bij Groencontact 2014 | 40(6)
31
Groene Lente 2014
is een organisatie van de Vereniging Voor Openbaar Groen
Deze brochure en de actie Groene Lente 2014 werden mogelijk
dankzij de steun van de onderstaande organisaties en firma’s
VLAM | Koning Albert II-laan 35 (bus 50) | 1030 Brussel
T. 02 552 80 30 | [email protected]
www.vlam.be | www.openbaargroen.be | www.beterbuurtgroen.be
VMM | A. Van de Maelestraat 96 | 9320 Erembodegem | [email protected]
www.vmm.be | www.vmm.be/zonderisgezonder
FIRMA THOMAS | Brusselsesteenweg 144 | 1785 Merchtem
T. 052 372 273 | F. 052 373 740 | [email protected] | www.firmathomas.be
Best Select cvba | Caritasstraat 21 | 9090 Melle
T. 09 272 29 01 | [email protected] | www.bestselect.be
DCM | Grobbendonk | www.dcm-info.be
ECOstyle | Geetbets | www.ecostyle.be
Krinkels NV | Londerzeel | www.krinkels.be
Willaert | Roeselare-Opglabbeek | www.willaert.be

Download hier het resultatenblad van de Groene Lente 2014

AANMELDINGSFORMULIER NATIONALE COMPETITIE ENTENTE

CULTUURPRIJS TIENEN reglement

Meer geld voor een goede dienstverlening!!

KM vh jaar

Buitengewoon lager onderwijs 1 - Laureaat 2 - Laureaat + 3

Sedumdirect handleiding aanleg Extensief Groendaksysteem

Bestand (282 KB)

bierlijst - Lentebock Festival

Nijsflit van april - (CBS) By de Boarne Niawier

Toegangsbeheer uit de cloud