Bioterra nv Nijverheidslaan 1527 3660 OPGLABBEEK Behandeling van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand in een bestaand grondreinigingscentrum te Bornem MER - Deel 1 Rapport - Referentie: 2011.330 Datum: 3 oktober 2013 BOVA ENVIRONMENTAL CONSULTING NV WELLINGSTRAAT 102 BE-9070 DESTELBERGEN GREENBRIDGE PLASSENDALE I WETENSCHAPSPARK 1 BE- 8400 OOSTENDE Tel: +32 9 328 11 40 Fax: +32 9 328 11 50 Tel: + 32 59 33 92 51 Fax: + 32 59 33 92 59 [email protected] – www.ecobova.be Bioterra nv Nijverheidslaan 1527 3660 OPGLABBEEK Behandeling van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand in een bestaand grondreinigingscentrum te Bornem MER - Deel 1 Rapport - Referentie: 2011.330 Datum: 3 oktober 2013 INTERNE KWALITEITSCONTROLE Initialen Id. projectleider Id. projectmedewerkers Id. kwaliteitscontroleur EG ET BDW GB 03/10/13 03/10/13 03/10/13 03/10/13 Paraaf Datum Dit MER werd opgemaakt door BOVA Environmental Consulting nv. Destelbergen, 3 oktober 2013 Geert Bogaert, gedelegeerd bestuurder BOVA Environmental Consulting nv Milieudeskundige fauna en flora Erna Goossens, projectcoördinator - MER-deskundige discipline Bodem en Geohydrologie Bjorn De Wilde, geoloog Ellen Thibo, Milieudeskundige lucht en water, milieucoördinator Christian Busschots, MER-deskundige discipline Geluid en Trillingen Geert Boogaerts, MER-deskundige discipline Mens - toxicologie en psychosomatische aspecten discipline Lucht discipline Water- oppervlaktewater Mia Janssen, MER-deskundige discipline Fauna en Flora Wouter Vermin directeur Bioterra nv MER Bioterra Bornem I Inhoud Inhoud ..................................................................................................................................................... II Lijst van tabellen ...................................................................................................................................... V Lijst van figuren ...................................................................................................................................... VI Lijst van kaarten (zie aparte kaartenatlas) ............................................................................................. VI Verklarende woordenlijst ....................................................................................................................... VII Lijst van afkortingen ................................................................................................................................. X Woord vooraf ........................................................................................................................................... 1 1 ALGEMENE INLICHTINGEN ........................................................................................................... 3 1.1 Aard van het project .................................................................................................................. 3 1.2 Initiatiefnemer............................................................................................................................ 3 1.3 Opdrachthouder ........................................................................................................................ 3 1.4 Toetsing aan de m.e.r.-plicht .................................................................................................... 4 2 RUIMTELIJKE, ADMINISTRATIEVE EN JURIDISCHE SITUERING .............................................. 5 2.1 Ruimtelijke situering .................................................................................................................. 5 2.1.1 Ligging van het project ................................................................................................. 5 2.1.2 Bestemming volgens het gewestplan en ruimtelijke uitvoeringsplannen .......... 5 2.2 Milieuadministratieve situering .................................................................................................. 6 2.2.1 Eigendomstoestand ....................................................................................................... 6 2.2.2 Vergunningstoestand..................................................................................................... 6 2.2.3 Bestaande milieustudies m.b.t. het projectgebied ................................................. 9 2.3 Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden ...................................................................... 10 Risicobeheersing bij inzameling en verwerking van asbesthoudend afval (OVAM, 07/10/08) ......... 15 3 PROJECTBESCHRIJVING ............................................................................................................ 21 3.1 Algemene doelstelling van het project .................................................................................... 21 3.2 Verantwoording ....................................................................................................................... 21 3.3 Historiek .................................................................................................................................. 22 3.4 Procesbeschrijving geplande activiteit: behandeling van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand .................................................................................................. 22 3.4.1 Inleiding: asbesthoudende materialen .................................................................... 22 3.4.2 Technische beschrijving installatie ........................................................................... 24 3.4.3 Waterbalans .................................................................................................................. 31 3.4.4 Maatregelen werknemers ........................................................................................... 32 3.5 Procesbeschrijving huidige activiteiten ................................................................................... 35 3.5.1 Biologische reiniging van verontreinigde gronden ................................................ 35 3.5.2 Betoncentrale ................................................................................................................ 35 3.5.3 Fysisch-chemische reiniging van verontreinigde gronden .................................. 35 3.5.4 Breek- en zeefinstallatie ............................................................................................. 35 3.5.5 Bekalking van leem- en kleiachtige gronden ......................................................... 36 3.6 Transport ................................................................................................................................. 36 3.6.1 Aanvoerstromen ........................................................................................................... 36 3.6.2 Afvoerstromen .............................................................................................................. 37 3.6.3 Optimalisatie van het transport ................................................................................ 38 3.6.4 Personenverkeer........................................................................................................... 38 4 ALTERNATIEVEN .......................................................................................................................... 39 4.1 Nulalternatief ........................................................................................................................... 39 4.2 Locatie-alternatieven ............................................................................................................... 39 4.3 Uitvoeringsalternatieven ......................................................................................................... 39 5 ALGEMEEN METHODOLOGISCHE ASPECTEN ......................................................................... 42 5.1 Overzicht van de te onderzoeken disciplines ......................................................................... 42 5.2 Opbouw per discipline ............................................................................................................. 42 5.2.1 Afbakening van het studiegebied ............................................................................. 42 5.2.2 Juridisch en beleidsmatige context .......................................................................... 43 5.2.3 Beschrijving bestaande toestand .............................................................................. 43 5.2.4 Geplande situatie en milieueffecten ......................................................................... 43 5.2.5 Beoordeling en milderende maatregelen ................................................................ 44 5.3 Ingreep-effectenschema ......................................................................................................... 44 MER Bioterra Bornem II 5.4 Grensoverschrijdende effecten ............................................................................................... 45 EVALUATIE VAN DE MILIEUEFFECTEN EN MAATREGELEN................................................... 46 6.1 Geluid en Trillingen ................................................................................................................. 46 6.1.1 Afbakening van het studiegebied ............................................................................. 46 6.1.2 Juridische en beleidsmatige context ........................................................................ 46 6.1.3 Methodologie ................................................................................................................. 48 6.1.4 Huidige toestand – bestaande geluidskwaliteit in de omgeving ........................ 51 6.1.5 Geplande toestand en milieueffecten ...................................................................... 69 6.1.6 Milderende maatregelen ............................................................................................. 72 6.2 Lucht ....................................................................................................................................... 73 6.2.1 Afbakening studiegebied ............................................................................................ 73 6.2.2 Referentiesituatie ......................................................................................................... 74 6.2.3 Methodologie effectbeschrijving en -beoordeling.................................................. 78 6.2.4 Geplande toestand en milieueffecten ...................................................................... 81 6.2.5 Leemten in de kennis .................................................................................................. 85 6.2.6 Milderende maatregelen ............................................................................................. 85 6.2.7 Beoordeling.................................................................................................................... 86 6.3 Oppervlaktewater .................................................................................................................... 87 6.3.1 Afbakening studiegebied ............................................................................................ 87 6.3.2 Referentiesituatie ......................................................................................................... 87 6.3.3 Geplande toestand en milieueffecten ...................................................................... 92 6.3.4 Milderende maatregelen ............................................................................................. 94 6.3.5 Beoordeling.................................................................................................................... 95 6.4 Fauna en flora ......................................................................................................................... 96 6.4.1 Algemeen ....................................................................................................................... 96 6.4.2 Afbakening studiegebied ............................................................................................ 96 6.4.3 Methodologie ................................................................................................................. 96 6.4.4 Beschrijving van de huidige toestand ...................................................................... 97 6.4.5 Milieueffecten in de referentiesituatie ................................................................... 102 6.4.6 Milieueffecten in de geplande situatie ................................................................... 102 6.4.7 Milderende maatregelen ........................................................................................... 103 6.4.8 Voortoets passende beoordeling en verscherpte natuurtoets .......................... 103 6.4.9 Besluit ........................................................................................................................... 103 6.5 Mens - gezondheid................................................................................................................ 104 6.5.1 Afbakening van het studiegebied ........................................................................... 104 6.5.2 Methodologie ............................................................................................................... 104 6.5.3 Juridische en beleidsmatige context ...................................................................... 105 6.5.4 Huidige toestand ........................................................................................................ 107 6.5.5 Geplande toestand en milieueffecten .................................................................... 108 6.6 Overige disciplines ................................................................................................................ 114 6.6.1 Bodem en grondwater ............................................................................................... 114 6.6.2 Mens – ruimtelijke aspecten en mobiliteit ............................................................ 117 7 MONITORING EN EVALUATIE ................................................................................................... 121 8 LEEMTEN IN DE KENNIS ........................................................................................................... 122 9 SYNTHESE VAN DE MILIEUEFFECTEN EN MILDERENDE MAATREGELEN, EINDBESPREKING ............................................................................................................................. 123 10 WATERTOETS ......................................................................................................................... 127 11 TEWERKSTELLING, GEPLANDE INVESTERING EN GEBRUIKTE MATERIALEN ............. 128 12 GERAADPLEEGDE BRONNEN .............................................................................................. 129 Bijlagen ................................................................................................................................................ 131 Bijlage 1: Eigenschappen van asbest .............................................................................................. 131 Bijlage 2: Evaluatiemethodiek voor asbesthoudende afvalstoffen .................................................. 132 Bijlage 3: Aanvullend schema: asbest in bodems, puingranulaten, zeef-, breek- en sorteerzanden ......................................................................................................................................................... 133 Bijlage 4: Schema MER-procedure ................................................................................................. 134 Bijlage 5: Geluidsmeting MP GR 19/04/2012: grafische voorstelling van de grootheden LAeq,15min, LA5,15min en LA95,15min ......................................................................................... 135 6 MER Bioterra Bornem III Bijlage 6: Geluidsmeting MP KR 26/03/2013: grafische voorstelling van de grootheden LAeq,15min, LA5,15min en LA95,15min ......................................................................................... 136 Bijlage 7: Geluidsmeting breekinstallatie ......................................................................................... 137 Bijlage 8: Geluidsmeting betoncentrale ........................................................................................... 138 Bijlage 9: Geluidsmeting grondwasinstallatie .................................................................................. 139 Bijlage 10: Geluidsmeting laden schip ............................................................................................. 140 Bijlage 11: Windrozen VMM-meetstations T2M802 Antwerpen-Luchtbal en T2H801 Zwijndrecht . 141 MER Bioterra Bornem IV Lijst van tabellen Tabel 1 Huidige milieuvergunningstoestand: afgeleverde besluiten ..................................................... 6 Tabel 2 Huidige milieuvergunningstoestand: Vlarem-rubrieken............................................................ 7 Tabel 3 Huidige milieuvergunningstoestand – vergunde afvalstoffen ................................................... 8 Tabel 4 Bestaande milieustudies m.b.t. het projectgebied.................................................................... 9 Tabel 5 Overzicht juridische en beleidsmatige randvoorwaarden ...................................................... 10 Tabel 6 Samenvatting van de verschillende acties op het bedrijf voor de behandeling van diffuus asbesthoudend materiaal met een concentratie van max. 1 % ............................................................ 25 Tabel 7 Overzicht van de transporten voor maximale aanvoer van te verwerken materiaal. ............. 37 Tabel 8 Overzicht van de transporten voor afvoer van het gereinigde materiaal. .............................. 37 Tabel 9 Overzicht van de transportbewegingen van en naar de site. ................................................. 38 Tabel 10 Aftoetsing aan de BBT (BBT-studie 'Bodemsaneringsprojecten en grondreinigingscentra')40 Tabel 11 Zevenwaardige schaal voor effectbeoordeling ..................................................................... 44 Tabel 12 Ingreep-effectschema ........................................................................................................... 45 Tabel 13 Milieukwaliteitsnormen voor geluid in open lucht ................................................................. 46 Tabel 14 Richtwaarden voor geluid voor als hinderlijk ingedeelde inrichtingen.................................. 47 Tabel 15 Methodologie-effectengroepen discipline Geluid ................................................................. 49 Tabel 16 Significantiekader voor de beoordeling van de milieueffecten inzake geluid ....................... 50 Tabel 17 Statistische analyse in het meetpunt op de terreingrens ..................................................... 55 Tabel 18 Statistische analyse in het meetpunt op 10m van de kraan ................................................. 55 Tabel 19 Geluidsdrukniveaus dominante geluidsbronnen .................................................................. 57 Tabel 20 Luchtabsorptie per m (ISO 9613-1 T= 10°C en 70% vochtigheid) ....................................... 60 Tabel 21 Bodemabsorptie per m (ISO 9613-2) ................................................................................... 60 Tabel 22 Geluidsdrukniveaus in de meetpunten op het terrein en in de omgeving ............................ 61 Tabel 23 Bepaling van het toelaatbare specifiek geluid van de als nieuw te evalueren inrichting ..... 62 Tabel 24 Evaluatie van het specifieke geluid van de inrichting ........................................................... 63 Tabel 26 Overzicht geluidsklachten geuit bij de gemeente Bornem sinds 2008 ................................. 68 Tabel 27 Evaluatie van het berekende te verwachten specifieke geluid (Lsp) van de inrichting. ....... 70 Tabel 28 Samenvatting effecten op de verschillende deelgebieden mbt geluid. ................................ 72 Tabel 29 PM10 jaargemiddelde (gegevens tot 05/07/2012) ............................................................... 75 Tabel 30 Immissie PM10 voor het meteorologisch jaar 2010 ............................................................. 75 Tabel 31 Aantal dagen met daggemiddelde PM10-concentratie > 50µg/m³ (gegevens tot 05/07/2012). .......................................................................................................................................... 76 Tabel 32 Jaargemiddelde asbestconcentratie (Bron: metingen VITO in periode dec '98-dec '99, transmissie-elektronenmicroscopie, in OVAM, 2007) ........................................................................... 76 Tabel 33 Concentraties aan asbest in de omgevingslucht (Meetcampagnes VMM, 2006 en 2009, transmissie-elektronenmicroscopie). ..................................................................................................... 77 Tabel 34 Grenswaarden voor de bescherming van de menselijke gezondheid, PM10 volgens Vlarem II, Bijlage 2.5.3.11 .................................................................................................................................. 79 Tabel 35 Grenswaarde inzake vermindering van de blootstelling aan PM2,5 volgens Vlarem II, bijlage 2.5.3.14. ..................................................................................................................................... 79 Tabel 36 Milieukwaliteitsnormen voor lucht (Vlarem II, bijlage 2.5.1) ................................................. 79 Tabel 37 Significantiekader en link milderende maatregelen voor de milieueffecten inzake discipline lucht ....................................................................................................................................................... 80 Tabel 38 Significantiekader voor percentielen .................................................................................... 81 Tabel 39 Analyseresultaten VMM-meetpunten 351000 (stroomopwaarts) en 350700 (stroomafwaarts) .................................................................................................................................... 91 Tabel 40 Schelde en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent .................................... 101 Tabel 41 Overdracht van disciplines naar discipline mens-gezondheid ........................................... 105 Tabel 42 Geologische, lithologische en lithostratigrafische opbouw ................................................. 115 Tabel 43 Verkeersintensiteit t.h.v. het projectgebied. ....................................................................... 117 Tabel 44 Aandeel Bioterra verwerkingseenheid in het totale vrachtverkeer. .................................... 118 Tabel 45 Aandeel Bioterra asbestverwerking in het totale vrachtverkeer. ........................................ 119 Tabel 46 Aandeel asbestverwerking in het vrachtverkeerafkomstig van Bioterra. ........................... 119 Tabel 47 Synthese van de milieueffecten en milderende maatregelen per discipline ...................... 124 MER Bioterra Bornem V Lijst van figuren Figuur 1: Schematisch overzicht behandelingscircuit voor verschillende types asbest ........................ 24 Figuur 2 Vereenvoudigd blokschema van de fysicochemische reiniging van asbesthoudend materiaal ............................................................................................................................................................... 29 Figuur 3: Locatie evaluatiepunten op basis van luchtfoto (bron: Google Earth) ................................... 53 Figuur 5 Bedrijfssituatie met de omgeving (bron: Google Earth) ........................................................ 64 Figuur 6 Huidige geluidsbelasting van de inrichting, gedurende de dagperiode (van 07.00uur tot 19.00 uur – cumul van alle installaties) ................................................................................................. 65 Figuur 7 Huidige geluidsbelasting van de inrichting, gedurende de avondperiode (van 19.00 uur tot 22.00 uur en de nachtperiode (van 06.00uur tot 07.00 uur) – enkel grondwasinstallatie in werking .... 66 Figuur 8 Geplande geluidsbelasting van de inrichting, gedurende de dagperiode (07.00uur tot 19.00 uur) ........................................................................................................................................................ 71 Figuur 9 Ligging VMM-meteomeetstations t.o.v. de site ..................................................................... 73 Figuur 10 Trend van de PMref-10-jaargemiddelden voor de verschillende virtuele meetstations, 1996-2010 ............................................................................................................................................. 75 Figuur 11 Mobiele vernevelaar ............................................................................................................ 84 Figuur 12 Waterlopen in omgeving van projectgebied ........................................................................ 88 Figuur 13 Ligging meetpunten VMM langs de Willebroeksevaart t.o.v. het projectgebied ................. 91 Figuur 14 Schema waterstromen Bioterra – Bornem .......................................................................... 92 Figuur 15 Aanduiding erkende natuurreservaten en situering belangrijkste gebieden in de omgeving van Bioterra ........................................................................................................................................... 98 Figuur 16: Wegenkaart met aanduiding van de meetpunten van de uitgevoerde verkeerstellingen (Bron: viamichelin). .............................................................................................................................. 118 Lijst van kaarten (zie aparte kaartenatlas) Kaart 1 Kaart 2 Kaart 3 Kaart 4 Kaart 5 Kaart 6 Kaart 7 Kaart 8 Kaart 9 Kaart 10 Kaart 11 Kaart 12 Kaart 13 Kaart 14 Kaart 15 Kaart 16 Kaart 17 Kaart 18 Kaart 19 Kaart 20 Kaart 21 Kaart 22 Kaart 23 Kaart 24 Topografische kaart Luchtfoto - overzicht Luchtfoto - detail Stratenplan - overzicht Stratenplan - detail 1 Stratenplan - detail 2 Gewestplan Vergunde grondwaterwinningen Geologie Waterwingebieden en beschermingszones Biologische waarderingskaart Vogelatlas Natura 2000 VEN Grondwaterkwetsbaarheid Overstromingsgevoelige gebieden Hellingen Erosiegevoelige bodems Winterbed Infiltratiegevoelige bodems Grondwaterstromingsgevoelige gebieden Bodem Grondplan – overzicht Hydrografie MER Bioterra Bornem VI Verklarende woordenlijst Abiotisch milieu De niet-levende materie Ankerplaatsen De meest landschappelijk waardevolle gebieden voor Vlaanderen. Ze bestaan uit complexen van gevarieerde erfgoedelementen die een geheel vormen. Ze zijn binnen de relictzone uitzonderlijk betreffende gaafheid of representativiteit, of nemen ruimtelijk een plaats in die belangrijker is voor de zorg of het herstel van de landschappelijke omgeving, of ze zijn uniek. Antropogeen Van menselijke oorsprong Avifauna Vogels Bemaling Oppompen van grondwater om de grondwatertafel op een bepaald peil te houden en zo vb. werken in droge omstandigheden te kunnen uitvoeren. Biotisch Met betrekking tot de levende materie Bodemkaart De bodemkaart geeft de verspreiding van bodemseries, die elk gekenmerkt worden door hun grondsoort, natuurlijke drainageklasse en horizontenopvolging; ze geeft in een begeleidende tekst ook de blijvende landbouwwaarde van de verschillende bodems aan. Bodemprofiel Verticale bodemdoorsnede waarin de opbouw en de ontwikkeling van de bodem waarneembaar is. Bodemstructuur Grootte, onderlinge ruimtelijke rangschikking en onderlinge binding van vaste deeltjes. Calamiteiten Ongelukken of accidentele situaties. dB(A)-waarde Het A-gewogen geluidsniveau (decibel A). Door deze weging toe te passen worden de lineaire niveaus aangepast aan de gevoeligheid van het menselijk oor. Debiet Aantal m3 water dat per seconde op een bepaald punt voorkomt. Diffuus asbesthoudende bodem Asbesthoudende bodem met een asbestconcentratie van minimaal 0,01% (100 mg/kg) tot maximaal 1% (10.000 mg/kg) Drainageklasse Ontwateringstoestand van het bodemprofiel uitgedrukt volgens het Belgisch bodemclassificatiesysteem. TOP Tussentijdse Opslagplaats voor uitgegraven bodem Emissie Uitstoot (in lucht) of lozing (in water of de bodem) van stoffen. Grondwaterkwetsbaarheid Aanduiding in welke mate een watervoerende laag beschermd is tegen verontreiniging vanaf het maaiveld Habitat De plaats waar de voorwaarden aanwezig zijn waaronder een bepaald organisme normaal kan leven Bedrijf waar milieubelastende activiteiten uitgevoerd worden Hinderlijke inrichting LAeq,T Het A-gewogen continu equivalent geluidsniveau over periode T. Het discontinue geluidsniveau over de meet- periode T wordt omgerekend naar een continu niveau met dezelfde energetische waarde. Het equivalent geluidsniveau wordt in de meeste normen als maat voor de geluidsbelasting gebruikt. LAi,T Het A-gewogen geluidsdrukniveau dat gedurende i observatieperiode T wordt overschreden (i = 1, 10, 50, 95, ...). MER Bioterra Bornem % van de VII LA1,T Is een maat voor de veelvuldig optredende pieken in het geluid. L A10,T Het gemiddeld piekgeluid, vb. bij druk verkeersgeluid. L A50,T Is representatief voor het gemiddelde niveau. L A95,T Is representatief voor het achtergrondgeluidsniveau en wordt in VLAREM II bij een evaluatie periode van 1h gebruikt als beoordelingsparameter van het omgevingsgeluid. Lsp Het specifiek geluid. Het is een component van het omgevingsgeluid die kan worden toegeschreven aan één of meer welbepaalde geluidsbronnen van een inrichting en die akoestisch gezien, kan geïdentificeerd worden. L Amax,T Het maximaal geluidsdrukniveau geregistreerd in de periode T. Lw, LWA Het geluidsvermogen niveau (lineair of A-gewogen). Het is een maat voor het uitgestraalde geluidsvermogen. Het is een eenduidig cijfer voor een bepaalde bron. Voor een puntbron geldt in het vrije veld volgende relatie tussen geluidsdrukniveau en geluidsvermogen niveau: LWA = LPA + 11 +20 log r (r = afstand in m). Landschapsatlas Verkorte naam voor ‘Atlas van de relicten van traditionele landschappen’. Deze atlas werd opgemaakt voor de vijf provincies. Lijnrelicten Lijnvormige landschapselementen die drager zijn van een cultuurhistorische betekenis. Het kunnen allerhande wegtracés zijn, dijken, militaire verdedigingslinies en ook natuurlijke verschijnselen wanneer die het bindend element zijn tussen erfgoedwaarden of landschappelijk structurerend zijn. Mesothelioom Tumor aan de longvliezen (pleuraal mesothelioom) of het buikvlies (peritoneum mesothelioom), veroorzaakt door de inademing van asbest. Omgevingsgeluid Totaal geluid veroorzaakt door alle geluidsbronnen op een gegeven plaats en op een gegeven ogenblik oorspronkelijk omgevingsgeluid = omgevingsgeluid dat aanwezig is voor het exploiteren of veranderen van een inrichting. Ontwikkelingsscenario Beschrijft de evolutie van het studiegebied in de toekomst, rekening houdend met de autonome evolutie van het gebied en met de evolutie o.i.v. plannen en beleidsopties. Piscifauna Vissen Puntrelict Afzonderlijke objecten met hun onmiddellijke omgeving. Het zijn dikwijls bouwkundige elementen met een bijzondere erfgoedwaarde, zoals monumenten. Niet alleen het bouwkundig erfgoed behoort tot deze categorie, maar ook alle bijzondere landschapselementen zoals bv. Een solitaire boom. Quartair Geologisch tijdvak, vanaf ongeveer 2 miljoen jaar geleden tot nu. Residueel geluid Geluid dat bestaat na stopzetting of opheffing van één of meer welbepaalde geluidsbronnen van een inrichting die op significante wijze bijdragen tot het omgevingsgeluid. Relictzones Gebieden met grote dichtheid aan punt- en lijnrelicten, zichten en ankerplaatsen en zones waarin de samenhang tussen de waardevolle landschapselementen belangrijk is voor de gehele landschappelijke waardering. Tertiair Geologisch tijdvak, vanaf ongeveer 65 miljoen tot 2 miljoen jaar geleden. Textuur Korrelgrootteverdeling in de bodem Type II/III/IV/V-gronden De volgens Vlarebo geldende bodemsaneringsnormen zijn verschillend afhankelijk van o.a. de bestemming volgens de vigerende plannen van aanleg of de vigerende ruimtelijke uitvoeringsplannen. Type II duidt o.a. op agrarische MER Bioterra Bornem VIII gebieden; Type III op woongebied; Type IV op park- en recreatiegebied en Type V op industriegebied. Voor de volledige lijst wordt verwezen naar de desbetreffende wetgeving. Traditionele landschappen Landschapstypering die gebaseerd is op landschappen die niet of slechts in beperkte mate gewijzigd zijn door grootschalige ingrepen sinds de Industriële revolutie Vezel Volgens definitie WHO: een inadembare vezel als een partikel met een lengte van min. 5 μm, een diameter van max. 3 μm en een lengte/diameter verhouding groter dan 3. Vezels met een diameter > 3 μm (aërodynamische diameter ca. 9 μm) zijn niet inadembaar. Alle epidemiologische onderzoeken en de referentiemethode voor het meten van asbest in lucht zijn op deze vezeldefinitie gebaseerd. Toch zijn talrijke vezels die onder de definitie vallen geen asbestvezels en dus niet of minder risicovol voor onze gezondheid. Een verhoging van de lengte/diameter verhouding tot minimaal 5 of 8 zou het relatief aandeel van de asbestvezels flink doen toenemen en dus de bruikbaarheid van de definitie als maatstaf voor de aanwezigheid van risicovolle vezels in de lucht. Vezelequivalent (veq) De gewichtsfactor die aan de vezels van de verschillende asbestsoorten wordt toegekend om hun relatief risico voor de menselijke gezondheid weer te geven. De gewichtsfactor of equivalentiefactor hangt af van het type vezel en de lengte van de vezel. Volgende gewichtsfactoren worden gebruikt: - 1 vezel witte asbest (chrysotiel) met lengte > 5 μm: 1 veq; - 1 vezel witte asbest met lengte < 5 μm: 0,1 veq; - 1 vezel blauwe of bruine asbest met lengte > 5 μm: 10 veq; - 1 vezel blauwe of bruine asbest met lengte < 5 μm: 1 veq. Vezeljaren De eenheid vezeljaren is de gemiddelde concentratie asbest in de lucht (in vezels/cm³), gemeten met de lichtmicroscoop, maal het aantal jaren blootstelling. Bijvoorbeeld een 25-jarige blootstelling in een ruimte waarin 0,014 vezels/cm³ werden gemeten betekent een waarde van (0,014 * 25 =) 0,35 vezeljaren. Verwachte sterfte bij asbestblootstelling wordt soms uitgedrukt in percent slachtoffers per vezeljaar blootstelling. Vezelvrijstellingstest Een door het VITO ontwikkelde methode die toelaat de bepaling van de vezelvrijstelling van asbest in afvalstoffen te meten. Het resultaat van de bepaling is de vezelmassa die potentieel kan vrijkomen onder experimentele testcondities. De vezelvrijstellingstest is een basiskarakteriseringstest voor verschillende types gevaarlijk asbestafval waardoor kan worden vastgesteld of ze al dan niet rechtstreeks aanvaardbaar zijn op een vergunde stortplaats voor asbestafval (ref. CMA OVAM 2/II/C1). MER Bioterra Bornem IX Lijst van afkortingen APA Algemeen Plan van Aanleg BBT Best Beschikbare Techniek BPA Gemeentelijk Bijzonder Plan van Aanleg beslaat een gedeelte van het grondgebied van één gemeente. Het is een zeer gedetailleerd plan dat verder gaat dan het aanduiden van een bestemming van de bodem, maar uitgebreide voorschriften inhoudt BREF BAT Reference Documents B.S. Belgisch Staatsblad BWK Biologische waarderingskaart. De voorkomende vegetatie wordt, aan de hand van een uniforme lijst van karteringseenheden, geïnventariseerd en in kaart gebracht. Aan ieder ecotoop wordt een waarde toegekend dB Decibel EG Europese Gemeenschap EURAL Europese afvalstoffenlijst GRSP Onder een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan wordt verstaan een beleidsdocument dat het kader aangeeft voor de gewenste ruimtelijke structuur binnen de gemeente. Het geeft een langetermijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente. K.B. Koninklijk Besluit MER Milieueffectrapport MKN Milieukwaliteitsnorm Ppm parts per million T.E.M. PRSP Transmissie elektronen microscoop Onder het provinciaal ruimtelijk structuurplan wordt verstaan een beleidsdocument dat het kader aangeeft voor de gewenste ruimtelijke structuur in een provincie. Het geeft een langetermijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van de provincie. RSV Onder het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen wordt verstaan een beleidsdocument dat het kader aangeeft voor de gewenste ruimtelijke structuur in Vlaanderen. Het geeft een langetermijnvisie op de ruimtelijke ontwikkeling van Vlaanderen. Het is erop gericht samenhang te brengen in de voorbereiding, de vaststelling en de uitvoering van beslissingen die de ruimtelijke ordening van Vlaanderen aanbelangen. RUP Het ruimtelijke uitvoeringsplan wordt opgemaakt ter uitvoering van het ruimtelijk structuurplan. VEN Vlaams ecologisch netwerk VHA Vlaamse Hydrografische Atlas VR Veiligheidsrapportage VVT WHO Vezelvrijstellingstest World Health Organization (Wereldgezondheidsorganisatie) MER Bioterra Bornem X Woord vooraf Dit document is het MER met als onderwerp de uitbreiding van een bestaand grondreinigingscentrum van Bioterra nv te Bornem met een behandelingsinstallatie voor asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand. Het MER zal deel uit maken van de milieuvergunningsaanvraag die voor de exploitatie van een dergelijke installatie noodzakelijk is. Het Besluit van de Vlaamse regering van 10 december 2004 (B.S. 17 februari 2005) vermeldt de categorieën van projecten die onderworpen zijn aan milieueffectrapportage. In dit besluit worden de projecten opgedeeld in Bijlage I - projecten (MER steeds vereist) en Bijlage II - projecten (ontheffing van MER-plicht mogelijk na gemotiveerd verzoek). Op Europees niveau zijn de richtlijnen met betrekking tot milieueffectrapportage vastgelegd in de EU-Richtlijn 2011/92/EU van 13 december 2011 (B.S. 28 januari 2012) betreffende de milieueffectrapportage. De initiatiefnemer van een MER-plichtig project brengt de administratie op de hoogte van de voornemens tot opstelling van een project-MER door middel van een kennisgeving. Binnen 20 dagen na ontvangst van de kennisgeving oordeelt de administratie over de volledigheid ervan. Het doel van de kennisgeving van een project-MER is de administratie en het publiek voldoende informatie verschaffen over een gepland project. Ook de manier waarop het project bestudeerd, geëvalueerd en beoordeeld zal worden in het milieueffectrapport, wordt toegelicht in de kennisgeving. Daardoor kunnen al in een vroege fase van de milieueffectrapportage elementen worden aangebracht die in het MER aanvullend mee in beschouwing moeten worden genomen om het MER te vervolledigen. Binnen een termijn van 10 dagen na de volledige verklaring van de kennisgeving door de administratie, betekent de initiatiefnemer minstens een afschrift van de volledig verklaarde kennisgeving aan: de overheid die een beslissing zal nemen over de vergunningsaanvraag; het college van burgemeester en schepenen van de betrokken gemeente(n); de door de Vlaamse regering aangewezen administraties, overheidsinstellingen en openbare besturen de ondernemingsraad en milieucoördinator van de initiatiefnemer. Binnen een termijn van 10 dagen na ontvangst leggen de betrokken gemeenten het afschrift van de kennisgeving ter inzage van het publiek. De terinzagelegging en de doelstelling ervan wordt op passende wijze aangekondigd. De administratie wordt op de hoogte gebracht van de aanvangs- en afsluitingsdatum van deze terinzagelegging. Bij de terinzagelegging of bekendmaking wordt duidelijk aangegeven dat eventuele opmerkingen over de inhoudsafbakening van het op te stellen MER binnen een termijn van 30 dagen na de bekendmaking of aanvang van de terinzagelegging al dan niet via de gemeente aan de administratie moeten worden bezorgd. De administratie neemt uiterlijk 60 dagen na de volledige verklaring van de kennisgeving een beslissing over de aanstelling van de deskundigen en opstellers van het MER en de inhoud en inhoudelijke aanpak van het MER (richtlijnen). Uiterlijk 70 dagen na de volledige verklaring van de kennisgeving maakt de administratie haar beslissing bekend. Daarop wordt het MER opgesteld door erkende MER-deskundigen onder leiding van een MERcoördinator. Hierbij wordt rekening gehouden met de opmerkingen van de geconsulteerde administraties, evenals met de opmerkingen gemaakt tijdens de terinzagelegging. De uiteindelijke doelstelling van een project-MER is hulp bieden bij het beslissingsproces van een project, door een zo concreet mogelijk beeld te geven van de te verwachten effecten voor mens en milieu van een project en haar alternatieven. Ook wordt in het MER aangegeven hoe negatieve effecten vermeden, gemilderd, verholpen of gecompenseerd kunnen worden. MER Bioterra Bornem Blz. 1 van 153 De administratie toetst het MER aan de richtlijnen en vereiste gegevens (o.a. aanpassingen aan opmerkingen van ontwerptekst van MER) en komt tot een beslissing uiterlijk 30 dagen na ontvangst van het rapport. Het resultaat van de toetsing leidt tot een goedkeuring of afkeuring van het MER. Het goedgekeurde MER, het MER-verslag (opgesteld door de administratie) en eventuele bijzondere richtlijnen liggen vanaf de betekening van de beslissing ter inzage bij de administratie. De Vlaamse regering kan nadere regels vaststellen voor het gebruik van het MER bij de verdere besluitvorming. Een schematische voorstelling van de procedure is weergegeven in bijlage 4 (bron: Dienst MER): schema 1: procedure tot de volledige verklaring van de kennisgeving; schema 2: procedure vanaf de volledige verklaring van de kennisgeving tot de bundeling van de opmerkingen van het openbaar onderzoek; schema 3: procedure vanaf de bundeling van de opmerkingen van de terinzagelegging tot de uiteindelijke opstelling van het (ontwerp)MER. schema 4: procedure voor het opstellen van het MER en de goedkeuring ervan. MER Bioterra Bornem Blz. 2 van 153 1 ALGEMENE INLICHTINGEN 1.1 Aard van het project Kaart 2 Kaart 3 Luchtfoto - overzicht Luchtfoto - detail Het project betreft de uitbreiding van een bestaand grondreinigingscentrum, met de behandeling van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand. Het projectgebied is gelegen ter hoogte van de Oude Sluisweg 30 te Bornem, op een eiland gevormd door het Zeekanaal BrusselSchelde en de Rupel (zgn. Zuidelijk eiland). Het grondreinigingscentrum wordt geëxploiteerd door Bioterra nv. De huidige exploitatie is vergund tot 2029 en omvat in hoofdzaak volgende activiteiten: biologische reiniging van verontreinigde grond; fysicochemische reiniging van verontreinigde grond, puin, zand uit rioolwaterzuiveringsslib, veegvuil, kolkenslib, baggerspecie, straalgrit, gieterijzand, spoorwegballast en puinzeefzand; een tussentijdse opslagplaats voor uitgegraven bodem, en een breek- en zeefinstallatie. De situering en een detail van het projectgebied worden weergegeven in Kaart 2 en Kaart 3. 1.2 Initiatiefnemer Bioterra nv Nijverheidslaan 1527 3660 Opglabbeek Tel: +32 89 85 89 85 Fax: +32 89 85 20 88 E-mail: [email protected] Contactpersonen: dhr. Wouter Vermin, directeur Tel: +32 495 53 91 40 1.3 Opdrachthouder BOVA Environmental Consulting nv Wellingstraat 102 9070 Destelbergen Tel: +32 9 328 11 40 Fax: +32 9 328 11 50 E-mail: [email protected] Projectcoördinator Erna Goossens E-mail: [email protected] Erkend MER-deskundige bodem en geohydrologie Contactpersoon 2 Geert Bogaert E-mail: [email protected] Milieudeskundige – milieucoördinator MER Bioterra Bornem Blz. 3 van 153 Overige medewerkers van BOVA Environmental Consulting nv Bjorn De Wilde, geoloog Ellen Thibo, milieudeskundige – milieucoördinator Externe deskundigen Geert Boogaerts (i.s.m. Ellen Thibo) Erkend MER-deskundige mens deeldomein toxicologie en psychosomatische effecten Erkend MER-deskundige lucht Erkend MER-deskundige water deeldomein oppervlaktewater Pieter Nollekensstraat 79 bus 1 3010 Kessel-Lo Christian Busschots (i.s.m. Nele Ranschaert) Erkend MER-deskundige geluid & trillingen Acoustical Engineering nv Oudestraat 25/1 2860 Sint-Katelijne-Waver Mia Janssen Erkend MER-deskundige fauna & flora Kastanjelaan 13 3052 Oud-Heverlee 1.4 Toetsing aan de m.e.r.-plicht Het Besluit van de Vlaamse regering van 10 december 2004 (B.S. 17 februari 2005) vermeldt de categorieën van projecten die onderworpen zijn aan milieueffectrapportage. In dit besluit worden de projecten opgedeeld in Bijlage I - projecten (MER steeds vereist) en Bijlage II - projecten (ontheffing van MER-plicht mogelijk na gemotiveerd verzoek). Op Europees niveau zijn de richtlijnen met betrekking tot milieueffectrapportage vastgelegd in de EU-Richtlijn 2011/92/EU van 13 december 2011 (B.S. 28 januari 2012) betreffende de milieueffectrapportage. Aangezien Bioterra nv een vergunningsaanvraag wenst in te dienen voor een verwerkingseenheid voor asbesthoudende bodem en breek- en zeefzand, is volgende categorie van toepassing: Bijlage I - categorie 13: 'Afvalverwijderingsinstallaties voor de verbranding, zoals gedefinieerd in punt D10 van het voormalige artikel 1.3.1 VLAREA en het huidige artikel 4.2.1 VLAREMA, de chemische behandeling, zoals gedefinieerd in punt D9 van het voormalig artikel 1.3.1 VLAREA en het huidig artikel 4.2.1 VLAREMA of het storten van gevaarlijke afvalstoffen.' Punt D9 van artikel 4.2.1 VLAREMA vermeldt het volgende: ’Fysisch-chemische behandeling op een andere wijze dan de wijzen, vermeld in dit artikel, waardoor verbindingen of mengsels ontstaan die worden verwijderd volgens een van de methoden, vermeld in D1 tot en met D12 (bijvoorbeeld verdampen, drogen, calcineren)’ Een MER is bijgevolg vereist voor de volledigheid van de milieuvergunningsaanvraag. MER Bioterra Bornem Blz. 4 van 153 2 RUIMTELIJKE, ADMINISTRATIEVE EN JURIDISCHE SITUERING 2.1 Ruimtelijke situering Kaart 2 Kaart 4 Kaart 7 Kaart 23 Luchtfoto - overzicht Stratenplan - overzicht Gewestplan Grondplan – overzicht 2.1.1 Ligging van het project Het projectgebied is gelegen in Bornem in de provincie Antwerpen, ter hoogte van de Oude Sluisweg 30. De site bevindt zich in industriegebied, op het westelijk deel van het Zuidelijk eiland. Het westelijk deel wordt begrensd door het Zeekanaal Brussel-Schelde en het (deels gedempte) Kanaal van Brussel naar de Rupel met de oude Wintamsluis. Een loskade biedt rechtstreeks toegang tot het Zeekanaal (zie Kaart 2 en Kaart 4). Verder bevinden zich op het ‘westelijk eiland’, respectievelijk ten noorden en ten zuidoosten van het projectgebied, Inter-shipping nv en een logistiek centrum van DHL. In noordwestelijke richting ligt een ingezaaide berm die de afscheiding vormt met een zone voor natuurontwikkeling. Het centrale punt van de site heeft als coördinaten: X = 146.260 m Y = 198.906 m Z = ca. 3 m TAW Het perceel is kadastraal bekend onder Afdeling 3/Hingene, Sectie C, deel van nr. 519 H. 2.1.2 Bestemming volgens het gewestplan en ruimtelijke uitvoeringsplannen Het projectgebied is volgens het gewestplan 'Mechelen' met KB van 5 augustus 1976 gelegen in gebied voor milieubelastende industrieën, landschappelijk waardevol bosgebied en een bestaande waterweg (zie Kaart 7). Dit gewestplan werd in de gemeente Bornem verschillende malen gewijzigd met behulp van BPA’s. Met betrekking tot het projectgebied is het BPA HIN 2 'Industriegebied Kanaalzone' van toepassing (MB 22 december 1987). Volgens dit BPA is het projectgebied gelegen in industriegebied voor grote en middelgrote ondernemingen. Het project is bijgevolg in overeenstemming met de voorschriften van het BPA. MER Bioterra Bornem Blz. 5 van 153 2.2 Milieuadministratieve situering Kaart 2 Kaart 3 Luchtfoto - overzicht Luchtfoto - detail 2.2.1 Eigendomstoestand Het gehele perceel 519 H is eigendom van Waterwegen & Zeekanaal nv en werd in concessie gegeven aan Inter-shipping nv. Deze vennootschap heeft op haar beurt een overeenkomst met Bioterra nv voor ter beschikkingstelling van het terrein. 2.2.2 Vergunningstoestand 2.2.2.a Stedenbouwkundige vergunning Er werd een bouwvergunning afgeleverd op 28 januari 2008. Voor de uitvoering van het project is geen bouwvergunning noodzakelijk, vermits het een nieuwe toepassing van een bestaande installatie betreft. 2.2.2.b Huidige milieuvergunning De vergunningenbesluiten die reeds werden afgeleverd met betrekking tot de exploitatie van het grondreinigingscentrum worden in Tabel 1 weergegeven. De toepasselijke Vlarem-rubrieken en de vergunde afvalstoffen worden respectievelijk in Tabel 2 en Tabel 3 opgenomen. Tabel 1 Huidige milieuvergunningstoestand: afgeleverde besluiten Datum 02/04/2009 Referentie MLAV1/08-560 Omschrijving Besluit van de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen inzake verlening van een milieuvergunning aan AWS nv (nu Bioterra) voor de exploitatie van een grondreinigingscentrum te Bornem: - basisvergunning voor de exploitatie van een breek- en zeefinstallatie en voor biologische en fysicochemische grondreiniging - eindigend op 02/04/2029 19/02/2010 MLAV1/08-560/vcsa Besluit van de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen inzake de verduidelijking van het besluit MLAV1/08-560 (i.v.m. carcinogene PAK's) 12/01/2012 MLVER-2011-0133 Mededeling kleine verandering - wijziging van de afvalstoffen die verwerkt worden in de fysicochemische reinigingsinstallatie; de totale opslag en fysisch-chemische behandeling blijft ongewijzigd en bedraagt maximaal 60.000 ton, voortaan niet-gevaarlijke slibben en andere niet-gevaarlijke afvalstoffen, met een ongewijzigde verwerkingscapaciteit van 135.000 ton/jaar 13/02/2012 MLOV-2012-0018 Overname van de vergunning door Bioterra nv 26/02/2013 MLAV1-20120333/ELSL/mben Besluit van de Bestendige Deputatie van de provincie Antwerpen inzake uitbreiding met een grondwaterwinning (diepte van 29 m, debiet van 800m³/d en 17.600m³/j), herlocalisatie menginstallatie en silo’s voor opslag kalk, cement, vliegassen en betoniet. De inrichting van Bioterra nv is vergund tot 2 april 2029. MER Bioterra Bornem Blz. 6 van 153 Tabel 2 Huidige milieuvergunningstoestand: Vlarem-rubrieken Rubriek 2.1.2.b. 2.2.2.a.2. 2.2.3.f. (*) 2.2.5.a.2. 2.2.5.e.2. 2.2.8.b. 2.3.7.d. 12.1.2.a. 12.2.1. 15.2. 16.3.1.1.a. 17.3.3.3. 17.3.6.1.b. 17.3.9.1. 24.4. 30.1.3. 30.3.c. 31.1.3. 61.2.2. Omschrijving rubriek Opslag en overslag van afvalstoffen die niet aan verwerking verbonden zijn, met een opslagcapaciteit van meer dan 1 ton, voor afvalstoffen die ook asbestafval kunnen omvatten Opslag en mechanische behandeling van inerte afvalstoffen, met een opslagcapaciteit van meer dan 1.000 m³ - mobiele breek- en zeefinstallatie 250 kW Opslag en biologische behandeling van niet-gevaarlijke afvalstoffen (verontreinigde gronden) Opslag en fysisch-chemische behandeling, al of niet in combinatie met een mechanische behandeling van niet-gevaarlijke slibs (en baggerspecie), met een opslagcapaciteit van meer dan 1 ton Opslag en fysisch-chemische behandeling, al of niet in combinatie met een mechanische behandeling van andere niet-gevaarlijke afvalstoffen Opslag en mechanische, fysisch-chemische en/of biologische behandeling van baggerspecie Opslag, mechanische, fysisch-chemische en/of biologische behandeling en verwijdering van baggerspecie naar een daartoe vergunde stortplaats Inrichting voor elektriciteitsproductie, met een geïnstalleerd totaal elektrisch vermogen van meer dan 300 tem 10.000 kW Transformator met een individueel nominaal vermogen van 100 tem 1.000 kVA Werkplaats voor het nazicht, het herstel en het onderhoud van motorvoertuigen (vorkheftrucks) Inrichtingen met een geïnstalleerde totale drijfkracht van 5 tem 200 kW, wanneer de inrichting volledig is gelegen in een industriegebied: compressor en airco Opslagplaatsen voor oxiderende, schadelijke, corrosieve en irriterende stoffen met een totaal inhoudsvermogen van meer dan 50.000 kg Opslagplaatsen voor vloeistoffen met een ontvlammingspunt hoger dan 55°C, maar dat 100°C niet overtreft, met een totaal inhoudsvermogen van 100 l tem 20.000 l voor andere dan inrichtingen horende bij de woonfunctie: opslag olie/diesel/antischuim Brandstofverdeelinstallatie voor motorvoertuigen, voor de verdeling van de in rubriek 17.3.6. bedoelde vloeistoffen met maximaal 1 verdeelslang waarmee uitsluitend eigen bedrijfsvoertuigen worden bevoorraad Laboratorium voor kwaliteitscontrole + opmenging van bodembacteriën Inrichting voor het mechanisch behandelen van minerale producten met een geïnstalleerde totale drijfkracht van meer dan 200 kW Mortel- en betoncentrale voor opmengen van verontreinigde grond met een geïnstalleerde totale drijfkracht van meer dan 200 kW (°) Vast opgestelde motor met een totaal nominaal vermogen van meer dan 500 kW TOP voor niet-verontreinigde gronden met een capaciteit van meer dan 10.000 m³ Capaciteit 115.000 m³ 30.000 m³ DS (50.000 ton) 60.000 ton DS; 135.000 ton DS per jaar 60.000 ton DS; 135.000 ton DS per jaar 60.000 ton DS; 135.000 ton DS per jaar 60.000 ton DS; 135.000 ton DS per jaar Dieselgroepen 2 x 400 kW 1.000 kVA 2 bruggen 100 en 5 kW 604,84 ton, waarvan: - 1 silo (150 ton) kalk - 1 silo (150 ton) cement - 1 silo (150 ton) vliegas - 1 silo (150 ton) bentoniet - 0,84 ton antischuim - 2 ton cleaner - 2 ton waterzuiveringsmiddel - 10.000 l diesel - 2 x 1.500 l diesel - 1.000 l afvalolie (vaten) - 1.000 l antischuim (vaten) 1 verdeelslang 1 kwaliteitslabo Mobiele breker van 250 kW, voorzien van een zeefeenheid en transportband 250 kW Dieselgroepen 2 x 400 kW 35.000 m³ (*) In de basisvergunning d.d. 2/04/2009 foutief opgenomen als rubriek 2.2.3.d. (°) De betoncentrale is vergund maar momenteel nog niet aanwezig. MER Bioterra Bornem Blz. 7 van 153 Tabel 3 Huidige milieuvergunningstoestand – vergunde afvalstoffen EURAL 17.01.07 17.05.04 17.05.06 20.03.06 10.09.06, 10.09.08, 10.10.06, 10.10.08 12.01.07 17.05.08 19.08.02 19.12.09 20.03.03 10.11.18 12.01.15 19.09.02 19.09.03 19.13.04 19.13.06 01.04.08 01.04.09 01.04.10 01.04.12 01.04.13 01.04.99 10.01.01 10.11.16 10.12.06 10.12.10 12.01.17 17.09.04 19.01.12 19.09.01 19.09.99 19.13.02 19.13.08 20.02.02 Benaming inert bouw- en sloopafval verontreinigde gronden (al dan niet vermengd met puin) baggerspecie rioolkolkenslib gieterijzand straalgrit spoorwegballast zand uit zandvang van waterzuiveringsstations puinzeefzand veegvuil slib van de gasreiniging (mineraal slib) slib van machinale bewerking waterzuiveringsslib: afval van de bereiding van voor menselijke consumptie bestemd water en water voor industrieel gebruik onthardingsslib: afval van de bereiding van voor menselijke consumptie bestemd water en water voor industrieel gebruik slib van bodemsanering slib van grondwatersanering grind- en rotsafval zand- en kleiafval stof en poederachtig afval schilfers en ander afval van het wassen en schoonmaken van mineralen afval van het hakken en zagen van stenen zijnde gruis van deze bewerking niet elders genoemd afval van de fysische en chemische verwerking van niet -metaalhoudende mineralen bodemas, slakken en ketelstof van elektriciteitscentrales en andere verbrandingsinstallaties vast afval van rookgasreiniging afgedankte vormen van de fabricage van keramische producten, stenen, tegels en bouwmaterialen vast afval van de gasreiniging afval van straalgrit (mineraal staalgrit) gemengd bouw- en sloopafval bodemas en slakken van de verbranding of pyrolyse van afval vast afval van primaire filtratie en roostergoed: afval van de bereiding van voor menselijke consumptie bestemd water en water voor industrieel gebruik niet elders genoemd afval: afval van de bereiding van voor menselijke consumptie bestemd water en water voor industrieel gebruik vast afval van bodemsanering waterig vloeibaar afval en waterige concentraten van grondwatersanering grond en stenen MER Bioterra Bornem Blz. 8 van 153 2.2.2.c Nieuwe milieuvergunningsaanvraag Voor de uitvoering van het project is een uitbreiding van de bestaande milieuvergunning vereist. Er zullen gevaarlijke afvalstoffen met een hoeveelheid van meer dan 1 ton fysicochemisch worden behandeld zodat rubriek 2.2.5.f.2 bijkomend dient aangevraagd te worden. Opmerking: sinds de publicatie van de nieuwe vlaremtrein 2012 valt de inrichting onder het toepassingsgebied van de nieuwe rubriek 2.4 (afvalbeheer in het kader van industriële emissies), meer bepaald: Rubriek 2.4.1: De verwijdering of nuttige toepassing van gevaarlijke afvalstoffen met een capaciteit van meer dan 10 ton per dag door middel van één of meer van de volgende activiteiten: b) fysisch-chemische behandeling; Bioterra – Bornem wordt hierdoor een GPBV-inrichting (aangeduid met een ‘X’). Deze rubriek wordt eveneens aangeduid met de nieuwe kenletter ‘S’, wat betekent dat éénmalig oriënterend bodemonderzoek dient uitgevoerd te worden voor de aanvang van de exploitatie. 2.2.3 Bestaande milieustudies m.b.t. het projectgebied Onderstaande tabel geeft een overzicht van de uitgevoerde milieustudies in het projectgebied. Tabel 4 Bestaande milieustudies m.b.t. het projectgebied Studie Vlarem II Werkplan Oriënterend bodemonderzoek, Strategie 5d-Onderzoek, NV Intershipping, Oude Sluisweg 30 te Bornem - 08k386ebobo Oriënterend bodemonderzoek Westelijk Deel van het Zuidelijke Eiland te Bornem-Puurs, F. de Laetstraat 72, +72, 2880 Bornem B205199-KI + Aanvullend Rapport d.d. 10.04.2006 Datum 13/09/2012 (laatste versie) 18/12/2008 10/02/2006 Uitvoerder Bioterra NV Diepsonderingen & Advies H. Verbeke BVBA Ecotal NV Verder zijn geen milieustudies uitgevoerd in het projectgebied. In het kader van voorliggende MER werden reeds een aantal geluidsmetingen uitgevoerd in het projectgebied (zie verder: Discipline Geluid en Trillingen). MER Bioterra Bornem Blz. 9 van 153 2.3 Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Kaart 7 Kaart 10 Kaart 11 Kaart 12 Kaart 13 Kaart 14 Kaart 15 Kaart 16 Gewestplan Waterwingebieden en beschermingszones Biologische waarderingskaart Vogelatlas Natura 2000 VEN Grondwaterkwetsbaarheid Overstromingsgevoelige gebieden In Tabel 5 worden de beleidsmatige en juridische randvoorwaarden gegeven onder matrix vorm. De tabel verwijst eveneens naar de bovenstaande kaarten, die zich in de bijhorende kaartenbundel bevinden. Tabel 5 Overzicht juridische en beleidsmatige randvoorwaarden Randvoorwaarde Algemeen Decreet Algemene Bepalingen Milieubeleid (DABM) , titel IV, dd.5/04/1995 en wijzigingen Uitvoeringsbesluit MER dd. 10/12/2004 en wijzigingen Seveso-richtlijnen (1996/82/EG/ dd. 9/12/1996 en (2003/105/EG) dd. 16/12/2003, geïmplementeerd via het decreet dd. 1/12/2006 betreffende het samenwerkingsakkoord tussen de gewesten (B.S. 08/01/2007), het besluit ruimtelijke veiligheidsrapportage dd. 26/01/2007 (B.S. 19/06/2007) en het decreet milieueffectrapportage en veiligheidsrapportage dd. 21/11/2003 (B.S. 29/04/2004) + wijzigingen MER Bioterra Bornem Toelichting Relevantie Bespreking in de tekst Voor onderhavig project is een project-MER vereist. Ja Algemeen van toepassing Neen Niet van toepassing Doelstelling is de preventie van zware ongevallen waar gevaarlijke stoffen bij betrokken zijn en beperking van de gevolgen hiervan voor mens en leefmilieu. Hiervoor voorzien de richtlijnen onder meer een veiligheidsrapport, een veiligheidsbeheersysteem en een omgevingsveiligheidsrapport. blz. 10 van 153 Randvoorwaarde Toelichting Relevantie Bespreking in de tekst Mestdecreet dd. 22/12/2006 Deze wetgeving bepaalt voor de afzet naar en het gebruik van (vooral dierlijke) meststoffen op Vlaamse (landbouw)gronden de verschillende voorwaarden. Neen Niet van toepassing Neen Niet van toepassing Ja Algemeen van toepassing Ja Algemeen van toepassing Ja Algemeen van toepassing Neen Niet van toepassing Neen Niet van toepassing Verdrag van Espoo dd. 1991/02/25 Dit verdrag voorziet dat bij projecten in een lidstaat die aanzienlijke effecten kunnen hebben op het milieu van een andere lidstaat, de lidstaat op wiens grondgebied het project wordt voorgesteld, informatie verstrekt aan de andere lidstaat. Er zijn geen (gewest- of) grensoverschrijdende effecten te verwachten. Sectorale uitvoeringsplannen OVAM Richtlijn Industriële Emissie (2010/75/EU) dd. 24/11/2010 BBT/BREF documenten n.a.v. de Richtlijn Industriële Emissie (2010/75/EU) Legionella besluit dd. 09/02/2007 (B.S. dd. 4/05/2007 Ruimtelijke ordening Vlaamse Codex ruimtelijke ordening dd. 01/09/2009 Sectorale uitvoeringsplannen hebben betrekking op concrete projecten, op acties in verband met preventie, recuperatie en verwijdering van afvalstoffen of op specifieke categorieën van afvalstoffen. Het project betreft een grondreinigingscentrale. Het ontwerp-uitvoeringsplan bagger- en ruimingsspecie en het voortgangsrapport 2008-2009: Uitvoeringsplan slib zijn van toepassing op het project. De IPPC-Richtlijn (2008/01/EG) werd geïntegreerd in de Richtlijn Industriële Emissies (RIE, 2010/75/EU). Grondreinigingscentra waar gevaarlijke afvalstoffen behandeld worden (meer dan 10 ton per dag) vallen onder de reikwijdte van de RIE . Deze installaties kunnen dus onder categorie 5.1 van Bijlage I van de RIE vallen (verwijdering of nuttige toepassing van gevaarlijke afvalstoffen). Op Europees niveau worden BREF documenten opgesteld. Deze documenten geven per industriesector de BBT alsook de emissieniveaus (naar lucht, geluid, water,…) die gepaard gaan met deze BBT. Op het project zijn voornamelijk het BBT bij het uitvoeren van bodemsaneringsprojecten en bij grondreinigingscentra en het BBT Emissiereductie grondreiniging van toepassing. Dit besluit omschrijft de bescherming van de mens t.a.v. de (gevaarlijke) besmetting door Legionella (in waterig milieu). De Vlaamse Codex geeft aan voor welke ingrepen een stedenbouwkundige vergunning noodzakelijk is. Voor het grondreinigingscentrum werd reeds een stedenbouwkundige vergunning afgeleverd op 28/01/2008. Voor de uitvoering van het project is geen nieuwe stedenbouwkundige vergunning noodzakelijk, vermits het een nieuwe toepassing van een bestaande installatie betreft. MER Bioterra Bornem blz. 11 van 153 Randvoorwaarde Toelichting Relevantie Gewestplan, andere stedenbouwkundige plannen (BPA, APA, …) Plannen geven een visie m.b.t. het gewenste/toegestane grondgebruik binnen het Vlaams Gewest. Ja Zie Kaart 7 Ruimtelijke structuurplannen (RSP) en Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP) Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (RSV) Provinciaal ruimtelijk structuurplan Antwerpen (2001) Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Bornem De inrichting is volgens het gewestplan 'Mechelen' (KB van 5/08/1976) gelegen in gebied voor milieubelastende industrieën, landschappelijk waardevol bosgebied en een bestaande waterweg. Verder is het BPA HIN 2 'Industriegebied Kanaalzone' (MB 22/12/1987) van toepassing. Volgens dit BPA is het projectgebied gelegen in industriegebied voor grote en middelgrote ondernemingen. Ruimtelijke structuurplannen vormen een basis voor de realisatie van de gewenste ruimtelijke structuur, zoals vastgelegd in de gewestplannen die geleidelijk aan worden vervangen door ruimtelijke uitvoeringsplannen. Van het RSV werd een officieus gecoördineerde versie uitgegeven met gedeeltelijke herzieningen tot en met februari 2011. Het RSV geeft de richtlijnen weer voor het toekomstig gebruik van de ruimte in Vlaanderen voor verschillende sectoren. In het bindend gedeelte zijn volgende elementen van belang: - Bornem wordt als economisch knooppunt weerhouden (concentratie van economische activiteiten in de knooppunten). - Het kanaal Brussel-Schelde wordt als hoofdwaterweg geselecteerd (het hoofdwaterwegennet verzorgt de verbindingen van (inter)nationaal en Vlaams niveau). - Differentiatie van bedrijventerreinen, waaronder 'watergebonden bedrijventerreinen'. Het richtinggevend gedeelte vermeldt: Binnen de differentiatie van bedrijventerreinen worden 'watergebonden bedrijventerreinen' voorbehouden voor bedrijvigheid die de waterweg effectief als transportmodus of als proceswater voor grondstoffen en/of producten benutten. De terreinen gelegen langs de kade moeten uitsluitend worden voorbehouden voor bedrijven die de waterweg als transportmodus gebruiken. Het PRSP werd goedgekeurd bij ministerieel besluit van 10/07/01. Een partiële herziening werd goedgekeurd bij ministerieel besluit van 4/05/2011. De provincie selecteert de 'Brabantse Poort' als economische poort van provinciaal belang. Het GRSP werd goedgekeurd bij ministerieel besluit van 13/10/1999. Ondertussen werd een partiële herziening goedgekeurd bij besluit van de bestendige deputatie van de provincie Antwerpen van 19/05/2005. Bespreking in de tekst Algemeen van toepassing Zie ook § 2.1.2 'Bestemming volgens het gewestplan en ruimtelijke uitvoeringsplannen'. Ja Ja Ja Ja Algemeen van toepassing Algemeen van toepassing Algemeen van toepassing Algemeen van toepassing In het bindend gedeelte wordt het volgende opgenomen: Een industriële ontwikkeling van het Zuidelijk Eiland moet worden bekeken in functie van de landschappelijke en natuurlijke waarde van het gebied. De gemeente onderkent het MER Bioterra Bornem blz. 12 van 153 Randvoorwaarde Gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen Provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen Gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen Geïntegreerd gebiedsgericht strategisch project 'Brabantse Poort' / Kaderplan voor de ruimtelijk-economische ontwikkeling van de Brabantse Poort Toelichting Relevantie Bespreking in de tekst huidig ecologisch belang van het oostelijk gedeelte van het zuidelijk eiland (het projectgebied ligt op het westelijke deel). Ook wijst de gemeente op het belang van het maximaal herbruiken en optimaliseren van bestaande industrieterreinen elders langsheen het zeekanaal. Er is geen gewestelijk RUP vastgesteld m.b.t. het projectgebied. Neen Niet van toepassing Er is geen provinciaal RUP vastgesteld m.b.t. het projectgebied. Neen Niet van toepassing Er is geen gemeentelijk RUP vastgesteld m.b.t. het projectgebied. Neen Niet van toepassing De provincie Antwerpen heeft als uitvoering van haar RSP een strategisch beleidsplan opgemaakt voor de Brabantse poort (2005). De Brabantse Poort is het gebied langs het zeekanaal Brussel-Schelde en rond het knooppunt van de A12, de spoorlijnen Antwerpen-Puurs en Mechelen-Sint-Niklaas en de N16. Het vormt een complex knooppunt van infrastructuren, economische activiteiten en verstedelijking rond Puurs, Willebroek Boom, Niel en Bornem. Ja Algemeen van toepassing Voor stoffen als asbest zet de Vlaamse overheid haar bestaande verwijderingsbeleid voort: aanpassingen aan de asbestwetgeving versterkte controle op asbestrisicosituaties informatievoorziening betreffende asbestrisico’s voor de belangrijkste doelgroepen opzetten Ja Algemeen van toepassing Op basis van het decreet algemene bepalingen inzake milieubeleid wordt om de 5 jaar een Milieubeleidsplan opgesteld. Het Milieubeleidsplan 2011-2015 is de opvolger van het MINA-plan 3, dat liep tot eind 2010. Ja Algemeen van toepassing Zie discipline lucht Actie 7 van het GGSP (d.d. 2005) betreft de inrichting van het Zuidelijk Eiland: Het als industrieterrein bestemde, maar nog vrij liggende deel van het Zuidelijk Eiland (15,44 ha) moet in overleg met Waterwegen en Zeekanaal nv op korte termijn worden ingevuld met een watergebonden functie. Hierbij streeft de provincie naar een optimale integratie in de omgeving, ten aanzien van de eventuele visuele, geur-, licht- en luchthinder. Milieubeleidsplannen Milieubeleidsplannen Vlaams Milieubeleidsplan 20112015 Het 'Milieubeleidsplan 2011-2015' bestaat uit zes hoofdstukken. Naast een schets van de context, waarin het plan moet gelezen worden, is een evenwaardige plaats toebedeeld aan de langetermijndoelstellingen, de overheidsinterne engagementen, de plandoelstellingen, de milieuthema’s en tenslotte de maatregelen-pakketten. Binnen het MINA plan zijn een aantal doelstellingen geformuleerd die prioritair zijn. In deze projectcontext is de doelstelling luchtkwaliteit en lokale leefkwaliteit opgenomen. MER Bioterra Bornem blz. 13 van 153 Randvoorwaarde Toelichting Relevantie Bespreking in de tekst Milieubeleidsnota provincie OostVlaanderen 2010-2013 De Provinciale milieubeleidsnota Oost-Vlaanderen 2010-2013 werd goedgekeurd door de provincieraad op 10/11/2011. Ja Algemeen van toepassing Ja Algemeen van toepassing Neen Niet van toepassing Ja Zie discipline mens-mobiliteit Ja Algemeen van toepassing Milieubeleidsplan provincie Antwerpen 2008-2012 Milieubeleidsplan Bornem 20102014 Vlaams klimaatbeleidsplan 20062012 Relevante doelstellingen van de milieubeleidsnota in het kader van dit project zijn o.a.: Ernstige hinder door geluid en geur terugdringen: Preventief of naar aanleiding van klachten optreden tegen milieuhinder De beginselen van een duurzaam en zorgvuldig milieubeleid vooropstellen bij het behandelen van milieu- en natuurvergunningsdossiers De provincieraad van Antwerpen keurde op 18 december 2008 zijn derde provinciaal milieubeleidsplan goed. Dit plan geeft voor de periode 2008-2012 aan wat de provinciale dienst Milieu- en Natuurbehoud op milieu- en natuurvlak wil bereiken. Relevante doelstellingen van het milieubeleidsplan in het kader van dit project zijn o.a.: Duurzame grondstoffen en producten: 50 procent van onze aankopen zijn duurzaam in 2015 gemeenten stimuleren tot 50 procent duurzame aankopen tegen 2015 stimuleren van duurzame consumptie Het milieubeleidsplan werd vastgesteld door de bestendige deputatie op Voor de verschillende besproken thema’s in het milieubeleidsplan worden geen doelstellingen vermeld die rechtstreeks relevant zijn voor het project. Het nieuwe Vlaams Klimaatbeleidsplan (VPK) omvat de volledige Kyoto-periode (2008 2012). Het VKP 2006 - 2012 hanteert de gemiddelde uitstoot tijdens de Kyoto-periode (2008 - 2012) als referentiepunt. De uitdaging voor het Vlaamse klimaatbeleid is de uitstoot van broeikasgassen tegen 2010 met 22,2 Mton CO2-eq per jaar te verminderen tegenover het scenario zonder klimaatbeleid. In het VPK wordt vermeld dat de Vlaamse overheid de binnenvaart en het spoorverkeer als transportalternatieven stimuleren en promoten. Milieuhygiëne Algemeen Milieuvergunningendecreet dd. 28/06/1985 en uitvoeringsbesluiten VLAREM I dd. 6/02/1991 en VLAREM II dd. 1/06/1995 en wijzigingen Vlarem geeft aan voor welke activiteiten en inrichtingen een milieuvergunning noodzakelijk is. Aanvullend wordt voor verscheidene rubrieken (gerelateerd aan aard van activiteiten) aangegeven aan welke (algemene en sectorale) voorwaarden moet voldaan worden. Voor onderhavig dossier is het milieuvergunningendecreet met uitvoeringsbesluiten algemeen van toepassing. Zie ook hoofdstuk 2.2.2. Naast de algemene voorwaarden is voornamelijk het volgend hoofdstuk van Vlarem II voor de sectorale voorwaarden van toepassing: hoofdstuk 5.2: inrichtingen voor de verwerking van afvalstoffen MER Bioterra Bornem blz. 14 van 153 Randvoorwaarde Materialendecreet dd. 24/06/2011 en uitvoeringsbesluit VLAREMA ter vervanging van het Afvalstoffendecreet dd. 2/07/1981 en uitvoeringsbesluit VLAREA dd. 5/12/2003 Milieuhygiëne Asbest KB van 23/10/2001 tot beperking van het op de markt brengen en van het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen en preparaten (asbest). (BS 30/11/2001) KB van 16/03/2006 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico's van blootstelling aan asbest. (BS 23/03/2006) Besluit Vlaamse Regering van 14/12/1988 houdende vaststelling van maatregelen ter voorkoming en bestrijding van verontreiniging van de lucht door asbest. (BS 13/05/1989) Besluit van de Vlaamse Regering van 01/06/1995 houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne. (VLAREM II) (BS 31/07/1995) Risicobeheersing bij inzameling MER Bioterra Bornem Toelichting Het nieuwe decreet zet de Europese Kaderrichtlijn 2008/98/EG om in Vlaamse regelgeving en legt een juridische basis voor de omslag van het Vlaamse afvalstoffenbeleid naar een beleid gericht op de ganse materiaalkringloop. Onlangs keurde de Vlaamse Regering het ontwerp van decreet voor de tweede keer goed. Dit maakt de weg vrij voor een advies van de Raad van State en een behandeling door het Vlaamse Parlement in de fase daarna. Relevantie Bespreking in de tekst Ja Algemeen van toepassing Ja Algemeen van toepassing Ja Algemeen van toepassing Zie discipline lucht Ja Zie discipline lucht Ja Algemeen van toepassing Zie discipline lucht Ja Algemeen van toepassing Het VLAREMA bevat verschillende bepalingen i.v.m. asbest, o.a. i.v.m. de inzameling, ophaling, voorwaarden voor hergebruik, ... Verbiedt het gebruik en hergebruik (bv. na afbraak) van asbesthoudende materialen Het omgaan met asbesthoudend materiaal is in het kader van de arbeidsbescherming verregaand gereguleerd. Dit K.B. bevat de gecoördineerde en aangepaste federale reglementering ter zake. Wanneer met asbesthoudend materiaal gewerkt wordt, moeten er steeds preventiemaatregelen genomen worden om het vrijkomen van vezels te beperken. De belangrijkste bepalingen hieruit zijn: activiteiten die verbonden zijn aan het werken met asbest bevattende producten mogen geen noemenswaardige luchtverontreiniging door asbestvezels of -stof veroorzaken; - de sloop van asbest bevattende gebouwen, constructies en installaties en het verwijderen van asbest of asbesthoudende materialen daaruit waarbij asbestvezels of asbeststof vrijkomen, mag geen noemenswaardige luchtverontreiniging door asbest veroorzaken. De belangrijkste bepalingen hieruit zijn dat de nodige maatregelen moeten getroffen worden om ervoor te zorgen dat: tijdens het vervoer, het laden en het lossen van afvalstoffen die asbestvezels of asbeststof bevatten, deze vezels en stof niet vrijkomen in de lucht en geen vloeistoffen worden verloren die asbestvezels kunnen bevatten; activiteiten die verbonden zijn aan het werken met asbest bevattende producten geen noemenswaardige milieuverontreiniging door asbestvezels of -stof veroorzaken; bij de sloop van asbest bevattende gebouwen, constructies en installaties en het verwijderen van asbest of asbesthoudende materialen daaruit, waarbij asbestvezels of asbeststof kunnen vrijkomen, geen asbest in het milieu terechtkomt. Dit rapport handelt over inzamelmethoden, verwerkingstechnieken en het vervoer van blz. 15 van 153 Randvoorwaarde Toelichting Relevantie Bespreking in de tekst en verwerking van asbesthoudend afval (OVAM, 07/10/08) asbesthoudend afval. Het formuleert een aantal aanbevelingen voor het beheer van asbesthoudend afval. De invalsweg van het projectgebied wordt gevormd door de Oude Sluisweg (Bornem) en de Nijverheidsstraat (Puurs). De site is gelegen in industriegebied. De nieuwe activiteit veroorzaakt geen significante wijziging in de transporten. Neen Niet van toepassing In het mobiliteitsplan worden doelstellingen betreffende de mobiliteit geformuleerd. Dit plan dient de mobiliteit te beheersen, de milieuvervuiling en milieuhinder terug te dringen en de bereikbaarheid en leefbaarheid van steden en dorpen te garanderen. Neen Niet van toepassing Neen Niet van toepassing Ja Algemeen van toepassing Zie discipline Lucht Ja Zie discipline Lucht Ja Algemeen van toepassing Milieuhygiëne Mobiliteit Mobiliteitsplan Bornem (januari 2001) Mobiliteitsplan Puurs (18/01/2001) Mobiliteitsplan Boom (15/06/2010) Mobiliteitsplan Klein Brabant – Beleidsplan (13/04/2011) Mobiliteitsplan Vlaanderen (juni 2001) De nieuwe activiteit veroorzaakt geen significante wijziging in de transporten. Milieuhygiëne Lucht Saneringsplan fijn stof voor de zones met overschrijding in 2003 en aanpak fijn stofproblematiek in Vlaanderen dd. 23/12/2005. Actieplan fijn stof in de industriële hotspotzones (2007) Europese kaderrichtlijn luchtkwaliteit (2008/50/EG) en 4 dochterrichtlijnen dd. 20/05/2008 ; geïmplementeerd via Vlarem II PACT 2020 Visiedocument “de weg naar duurzaam geurbeleid” dd. 29/04/2009 MER Bioterra Bornem Dit plan kadert in de uitvoering van de richtlijnen 96/62/EG en 1999/30/EG. Dit plan beoogt een substantiële bijdrage aan een verlaging van de fijn stof concentraties (PM10) in Vlaanderen In het kader van het "Saneringsplan fijn stof voor de zones met overschrijding in 2003 en aanpak fijn stofproblematiek in Vlaanderen" werd dit actieplan opgesteld. Het heeft tot doel de problematiek van fijn stof in de industriële hotspot-zones o.a. Antwerpse haven in kaart te brengen en een overzicht te geven van de maatregelen met betrekking tot industriële bronnen die getroffen worden om de plaatselijke luchtkwaliteit te verbeteren Het projectgebied bevindt zich niet in een beschermingszone of speciale beschermingszone inzake luchtverontreiniging. Deze kaderrichtlijn vormt samen met een aantal dochterrichtlijnen de basis voor het luchtbeleid in Europa (luchtkwaliteit, beoordelingscriteria, ...) Hierin worden o.a. de verontreinigende stoffen omschreven waarvoor in de dochterrichtlijnen grenswaarden of richtwaarden worden vastgelegd. Dit pact stelt dat Vlaanderen voor de luchtkwaliteit in 2020 even goed moet scoren als Europese topregio’s. Hierbij dienen de gemiddelde jaarconcentratie aan fijn stof met 25% dalen t.o.v. 2007. De Minaraad ontving op 13/11/2008 een adviesvraag van de Vlaamse Minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur over het visiedocument “de weg naar duurzaam geurbeleid”. In dit visiedocument wordt in hoofdlijnen ingegaan op de blz. 16 van 153 Randvoorwaarde VLAREM II Toelichting (beleids)context, beleidshiaten, recente realisaties, visie en potentiële vernieuwende geurbeleidsmaatregelen in Vlaanderen In Vlarem II, Bijlage 2.5.1.-2.5.2 zijn milieukwaliteitsnormen voor lucht opgenomen. In 2008 werd er een nieuwe Vlarem wijziging goedgekeurd door de Vlaamse regering. Door deze wijziging werd asbest opgenomen als parameter in het luik milieukwaliteitsnormen lucht. De normen gelden voor asbestvezels met een lengte > 5 μm en een diameter < 3 μm. Relevantie Bespreking in de tekst Ja Zie discipline lucht Ja Zie discipline Geluid en Trillingen T.g.v. het project zullen er emissies zijn. Milieuhygiëne Geluid Europese Richtlijn 2002/49/EG dd. 25/06/2002 (B.S. 31/08/2005) Gewestplan, andere stedenbouwkundige plannen (BPA, APA, …) VLAREM II Deze richtlijn inzake de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai heeft tot doel een gemeenschappelijke Europese aanpak in te voeren om de blootstelling aan omgevingslawaai te vermijden, te voorkomen, te beperken en te verminderen. Bepalingen omtrent geluidsemissies zijn gerelateerd aan gewestplanbestemmingen Het bestaande en toekomstige geluidsklimaat zal aan de geldende normering getoetst worden, waarbij rekening wordt gehouden met de gewestplanbestemmingen. In Vlarem II, Bijlage 2.2.1. zijn milieukwaliteitsnormen voor geluid in open lucht opgenomen. Ja Zie discipline Geluid en Trillingen Ja Zie discipline Geluid en Trillingen Milieuhygiëne Bodem en Water Decreet integraal waterbeleid dd. 18/07/2003 (B.S. dd. 14/11/2003) Besluit van 3/05/1991 betreffende het afleveren van een vergunning voor de captatie uit bevaarbare waterlopen, kanalen en havens MER Bioterra Bornem Dit decreet bevat bepalingen betreffende het gecoördineerd en geïntegreerd ontwikkelen, beheren en herstellen van watersystemen. Het heeft tot doel een goede toestand van grond- en oppervlaktewater te bereiken, zowel op kwalitatief als op kwantitatief vlak. De bepalingen zijn algemeen van toepassing. Als instrument dat de realisatie van de vooropgestelde doelstellingen mede moet mogelijk maken voorziet het decreet de watertoets. De watertoets is een beoordeling waarbij wordt nagegaan of een initiatief schadelijke effecten veroorzaakt als gevolg van een verandering in de toestand van het oppervlaktewater, het grondwater of de waterafhankelijke natuur. Het resultaat van de watertoets wordt als een waterparagraaf opgenomen in de vergunning of in de goedkeuring van het plan of het programma. Dit besluit geeft de bepalingen voor het bekomen van een vergunning bij de captatie van oppervlaktewater uit bevaarbare waterlopen, kanalen en havens. Ja Zie discipline Bodem, Grondwater en Oppervlaktewater Ja Zie discipline oppervlaktewater In onderhavig project wordt oppervlaktewater gecapteerd. blz. 17 van 153 Randvoorwaarde Toelichting Arrest van het Grondwettelijk Hof nr. 143/2006 dd. 20/09/2006 betreffende het lozen van afvalwater in een ander oppervlaktewater dan waar het werd gecapteerd. Dit arrest geeft aan dat voor het berekenen van de heffing een vermindering van vuilvracht bij het lozen enkel mag berekend worden wanneer men loost in hetzelfde oppervlaktewater. In het MER moet met de principes van dit arrest rekening worden gehouden. Besluit van de Vlaamse Regering houdende vaststelling van de regels inzake contractuele sanering van bedrijfsafvalwater op een openbare riolering B.S. dd. 05/12/2005 Het algemeen uitgangspunt stelt dat bedrijfsafvalwater via een openbare riolering in een rioolwaterzuiveringsinstallatie kan geloosd worden voor zover de werking hiervan en het rioleringsstelsel hierdoor niet in gedrang komen. Bescherming, bestemming en milieukwaliteitsnormen oppervlaktewater Bevaarbare waterlopen Grondwaterdecreet en uitvoeringsbesluiten Relevantie Bespreking in de tekst Ja Zie discipline oppervlaktewater Ja Zie discipline oppervlaktewater Neen Niet van toepassing Ja Zie discipline Bodem, Grondwater en Oppervlaktewater Neen Niet van toepassing Ja Zie discipline Bodem, Grondwater en Oppervlaktewater Ja Zie discipline Oppervlaktewater In onderhavig project wordt afvalwater via een IBA op oppervlaktewater geloosd. Er wordt geen bedrijfsafvalwater geloosd op de site. Er wordt enkel huishoudelijk afvalwater geloosd via een IBA. Het immissiebesluit legt de kwaliteitsdoelstellingen (afhankelijk van de bestemming) voor alle oppervlaktewateren van het openbaar hydrografisch net vast. In Vlarem II zijn de milieukwaliteitsnormen vastgelegd die met deze doelstelling overeenkomen, alsook de lozingsvoorwaarden. Er bevindt zich geen afvalwaterbehandeling op de site. Alles wordt (her)gebruikt als proceswater. Bevaarbare waterlopen vallen onder de bevoegdheid van het Vlaams Gewest (Afdeling Waterwegen en Zeewezen (AWZ)). Het project ligt vlakbij de Rupel Het grondwaterdecreet voorziet in de afbakening van waterwingebieden en beschermingszones. De grondwatervergunning is geïntegreerd in de milieuvergunning (opgenomen in Vlarem). De situatie van het grondwater zal a.g.v. het project niet wijzigen. Ten behoeve van de aanmaak van de polymeren in de fysicochemie wordt op de site grondwater gewonnen. Het grondwaterpeil wordt halfjaarlijks gemonitord. Kwetsbaarheid van het grondwater Zie Kaart 15 Waterwingebieden en beschermingszones zie Kaart 10 Overstromingsgebieden Zie Kaart 16 Bekkenbeheerplan Benedenscheldebekken 2008MER Bioterra Bornem Het projectgebied ligt in een voor het grondwater zeer kwetsbaar gebied (code Ca1). Het terrein is niet gelegen in een waterwingebied, noch in een beschermingszone type I, II of III. De site bevindt zich volgens de watertoetskaarten in effectief overstromingsgevoelig gebied. Het bekkenheheersplan bevat onder meer acties gericht naar de scheepvaart, zowel voor de Schelde en Rupel, de havendokken als de kanalen. blz. 18 van 153 Randvoorwaarde 2013 Bekkenvoortgangsrapport Benedenscheldebekken 2011 Decreet betreffende bodemsanering dd. 27/10/2006 en uitvoeringsbesluit VLAREBO dd. 14/12/2007, welke voorgaande decreet en uitvoeringsbesluit vervangen. Natuurbehoud Decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu dd. 21/10/1997 (B.S. dd. 10/01/1998) Bosdecreet Provinciaal natuurontwikkelingsplan Antwerpen Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan Bornem Natuurinrichtingsplannen MER Bioterra Bornem Toelichting Relevantie Bespreking in de tekst Ja Zie discipline Bodem en Grondwater Centraal staan een planmatige aanpak (natuurbeleidsplan), een horizontaal beleid (standstill principe) en een gebiedsgericht beleid. Ja Algemeen van toepassing Zie discipline Fauna en flora Het behoud, bescherming, aanleg en beheer van bossen wordt geregeld in het bosdecreet o.a. de vergunningsvoorwaarden voor kappingen en eventuele compensaties voor ontbossing. In het projectgebied liggen geen bospercelen. Neen Niet van toepassing Ja Zie discipline Fauna en Flora Ja Zie discipline Fauna en Flora Neen Niet van toepassing Het projectgebied is gelegen in het Benedenscheldebekken. Het bodemsaneringsdecreet en het VLAREBO regelen de sanering van verontreinigde gronden in het Vlaamse Gewest, alsook het grondverzet. Op het bedrijf worden momenteel de volgende stromen geaccepteerd: - sterk verontreinigde grond - licht verontreinigde grond - verontreinigde (zandige) baggerspecie - riool-, kolken-, gemalen- en veegzand - verontreinigd dakgrind - verontreinigde granulaten afkomstig van de wegenbouw - zeefzand. Het bedrijf wenst ook asbesthoudend afval te verwerken Er bevindt zich geen bos op het projectgebied. Het PNOP werd in 2004 goedgekeurd door de provincieraad. Het legt de basis voor het toekomstige natuur-, bos-, groen- en landschapsbeleid van de provincie. In het PNOP wordt het volgende punt aangehaald m.b.t. het oostelijke deel van het Zuidelijk Eiland: De gewestplanbestemming van het Zuidelijk Eiland hypothekeert haar aanduiding als habitatrichtlijngebied. Het GNOP werd in 1996 opgesteld en in 2004 geactualiseerd. Het beschrijft de huidige toestand, de knelpunten en de actiepunten naar het toekomstig beleid van de gemeente op vlak van natuurbehoud- en ontwikkeling. Het GNOP vermeldt een actieplan voor het Zuidelijk Eiland (prioritair gebied), maar dit heeft geen betrekking op het westelijke deel van het zuidelijk eiland, waar het projectgebied zich situeert. Het actieplan heeft als hoofddoelstelling het behoud van het vochtig grasland en moeras met microreliëf op het oostelijke deel van het eiland. In de nabije omgeving van het projectgebied is geen natuurinrichtingsproject lopende of uitgevoerd blz. 19 van 153 Randvoorwaarde Toelichting Vlaams ecologisch netwerk Zie Kaart 14 Biologische waarderingskaart (2004) Zie Kaart 11 Habitatrichtlijngebieden (92/43/EEG) Zie Kaart 13 Vogelrichtlijngebieden (79/409/EEG) Zie Kaart 12 Vogelatlas Zie Kaart 12 MER Bioterra Bornem In uitvoering van het natuurdecreet wordt een Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) afgebakend. Het VEN is een selectie van gebieden met een zeer hoge natuurkwaliteit en omvat gebieden met een hoofdfunctie natuur. Het zijn gebieden met een duidelijke samenhang en een voldoende aaneengesloten oppervlakte. In de VEN-gebieden komen natuurbehoud en -ontwikkeling op de eerste plaats en moeten minstens de bestaande natuurkwaliteiten bewaard blijven. In functie hiervan gelden binnen VEN een aantal verbodsbepalingen. VEN-gebieden vormen samen een netwerk van waardevolle natuurgebieden in Vlaanderen, het VEN wordt ingedeeld volgens: het GEN: Grote Eenheden Natuur, met een hoge actuele natuurwaarde, het GENO: Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling, met een hoge potentiële natuurwaarde. In het GENO zijn natuurelementen minder geconcentreerd aanwezig of zijn er maatregelen nodig om, ook op terreinen die door menselijke ingrepen tot stand kwamen, de natuur verder te ontwikkelen. Het projectgebied is niet gelegen binnen een VEN-gebied. In de omgeving van het projectgebied komen de VEN-gebieden nr. 321 ‘de vallei van de Boven-Zeeschelde van de Dender- tot de Rupelmonding’ en nr. 333 ‘Het Moer – Vlietvallei – Zuidelijk Eiland’ voor Deze kaart is een uniforme inventarisatie en evaluatie van het Vlaamse gewest; een landschapsecologische analyse van het gebied. Relevantie Bespreking in de tekst Ja Zie discipline Fauna & Flora Ja Zie discipline Fauna & Flora Ja Zie discipline Fauna & Flora Neen Zie discipline Fauna & Flora Ja Zie discipline Fauna en Flora Het projectgebied wordt gekarakteriseerd als biologisch waardevol. Heeft als doel de instandhouding van soorten en natuurlijke habitats; er werden speciale beschermingszones (SBZ-H) afgebakend. Het projectgebied is niet gelegen in een habitatrichtlijngebied. In de ruimere omgeving van het projectgebied bevinden zich het habitatrichtlijngebied BE 2300006 ‘Schelde- en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent Heeft als doel de instandhouding van alle natuurlijke in het wild levende vogelsoorten en hun leefgebieden; er werden speciale beschermingszones (SBZ-V) afgebakend. Het projectgebied is niet gelegen in een vogelrichtlijngebied. Geeft de belangrijkste concentraties en trekroutes van vogels weer. In de omgeving van het projectgebied bevinden zich: - pleistergebied: Rupel + gebied ten ZO + gebied ten N - broedgebied: gebied ten ZO + gebied ten N - een voedseltrekroute loopt over het projectgebied. blz. 20 van 153 3 PROJECTBESCHRIJVING 3.1 Algemene doelstelling van het project Het bedrijf wenst haar bestaande fysicochemische verwerkingsinstallatie voor verontreinigde afvalstoffen (o.a. grond, puin, veegvuil en kolkenslib, straalgrit, zand uit waterzuiveringsstations, ruimingsspecie, gieterijzand) aan te passen voor de verwerking van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand en puingranulaten zowel afkomstig van breek- en zeefinstallaties, alsook van sorteerinstallaties. Tijdens de behandeling zal zowel het hechtgebonden als niet-hechtgebonden asbest afgescheiden worden van de overige fracties in het ingaande materiaal. Indien noodzakelijk wordt het asbest na het doorlopen van de behandeling geïmmobiliseerd. De overige fracties worden ingezet voor hergebruik. De maximale concentratie aan asbest die zal aanvaard worden, bedraagt 1 massaprocent droge stof (10.000 mg/kg DS). De materialen worden behandeld tot een concentratie aan asbest kleiner dan 0,01 massaprocent droge stof (100 mg/kg DS), oftewel de grenswaarde voor hergebruikstoepassingen. Het ligt in de bedoeling om op jaarbasis maximaal 50.000 ton te verwerken. Bovenvermelde concentraties omvatten de som van hechtgebonden en niet-hechtgebonden asbest. Hierbij dient opgemerkt dat het merendeel van de tot op heden in de markt aangeboden ‘asbestpartijen’ enkel hechtgebonden asbest bevatten. 3.2 Verantwoording Meer en meer wordt de maatschappij geconfronteerd met gronden die diffuus verontreinigd zijn met asbestvezels, die zowel hechtgebonden als niet-hechtgebonden kunnen zijn. In tegenstelling tot de zuivere asbestafvalstoffen worden dergelijke diffuse asbestverontreinigingen vaak gekenmerkt door zeer lage asbestconcentraties, maar komen ze vaak voor onder grote volumes. Daar er in België momenteel slechts één centrum de nodige kwalificaties bezit om dergelijke gronden te verwerken, wenst Bioterra nv in de toekomst dergelijke materialen op een professionele wijze te verwerken tegen markt- en maatschappelijk verantwoorde prijzen. Het is immers niet aangewezen om dezelfde verwerkingstechnologie toe te passen als voor zuivere asbestafvalstoffen. Tevens is actueel in België geen capaciteit beschikbaar om dergelijke volumes van 10.000 tot 30.000 ton op een redelijke termijn aan een maatschappelijk verantwoorde prijs te verwerken. Momenteel is er slechts één officieel verwerkingscentrum voor zuiver asbest, met name Rematt in Mol, waar een prijs gehanteerd wordt van 850 €/ton voor diffuse asbestverontreinigingen in bodem. In de praktijk wordt er echter nauwelijks verontreinigde grond verwerkt. Als men vergelijkt met de behandelingsprijs van klassieke bodems verontreinigd met andere moeilijke contaminaties, spreekt men van een grootteorde van 50 €/ton tot 100 €/ton. In Nederland en Duitsland worden dergelijke asbesthoudende bodems uitgewassen en worden de restfracties geïmmobiliseerd en gestort. Echter is heden het immobiliseren de laatste trede van de ladder van Lansink en dient men eerst zoveel mogelijk te recycleren in plaats van te storten. Door het fysicochemisch wassen van dergelijke materialen kan het asbest verwijderd worden uit bodem en breek- en zeefzand, waardoor tot 90 % van het oorspronkelijk bodem- en afvalmateriaal kan worden hergebruikt, in plaats van het te storten. De doeltreffendheid van het fysicochemisch wassen is afhankelijk van de natuurlijke fijne fractie van het bodemmateriaal. Dit geldt minder voor breek- en zeefzanden. Daar: Bioterra nv te Bornem reeds vergund is voor de fysisch-chemische behandeling van verontreinigde bodem en breek- en zeefzand; Bioterra nv te Bornem reeds vergund is voor de exploitatie van een TOP; de exploitatie in overeenstemming is met de planologische voorschriften; is een uitbreiding met verwerking van asbest verontreinigde afvalstoffen te verantwoorden. MER Bioterra Bornem blz. 21 van 153 3.3 Historiek De site is ingepland in een sinds 2007 ontwikkelde industriezone op het westelijk deel van het Zuidelijk eiland van Wintam. De loods waarin de huidige activiteiten plaats vinden, werd gebouwd in 2009. Het oostelijk deel van het Zuidelijk Eiland is een habitatrichtlijngebied. In 2007 werd een geluidsmuur gebouwd, die de industrie en de natuur op het Zuidelijk Eiland, scheidt. Voor informatie omtrent de historiek op de site, wordt ook verwezen naar de vergunningsbesluiten in Tabel 1. 3.4 Procesbeschrijving geplande activiteit: behandeling van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand Het project betreft de zuivering van met asbest vervuilde gronden, breek- en zeefzand in een bestaande fysicochemische verwerkingseenheid. 3.4.1 Inleiding: asbesthoudende materialen Asbest is een verzamelnaam voor een aantal vezelachtige, magnesiumhoudende silicaten die slijtvast, brand- en geluidswerend en (elektrisch) isolerend zijn. Men onderscheidt in hoofdzaak: de groep van de serpentijnen (plaatvormige silicaten): o witte asbest (chrysotiel) (CAS-nr. 12001-29-5) (komt het meest voor; ca. 90 %). Chrysotielasbest zou het minst schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid. Chrysotiel is vooral zuurbestendig. de groep van de amfibolen (kettingvormige silicaten): o blauwe asbest (crocidoliet) (CAS-nr. 12001-28-4), is de gevaarlijkste vorm. Is vooral in spuitlagen gebruikt, komt volgens sommige bronnen ook in asbestcementplaten voor, toch veel minder frequent dan witte asbest. Blauwe asbest is vooral basebestendig; o bruine asbest (amosiet) (CAS-nr. 12172-73-5). Dit type asbest werd zelden gebruikt. Bruine asbest is gevaarlijker dan witte asbest. Amfiboolvezels munten uit door hun hittebestendigheid. Deze beide groepen mineralen worden ingedeeld als carcinogene stoffen categorie 1 vermits bewezen is dat ze kankerverwekkend zijn voor mensen en dit als veroorzaker van mesothelioom. 3.4.1.a Soorten asbesthoudende materialen Het risico dat asbesthoudende materialen kenmerkt, wordt in de eerste plaats bepaald door de wijze waarop de asbestvezel gebonden is. Asbesthoudend materiaal kan op deze wijze in twee soorten ingedeeld worden: materialen die vrije asbestvezels bevatten of deze bij hun normaal gebruik of bij hun verwijdering relatief gemakkelijk kunnen vrijstellen (NHA of niet-hechtgebonden asbest). De asbestvezels zijn derhalve niet stevig in een matrix ingebed. materialen waarin de asbestvezels hecht in een matrix gebonden zijn (HA of hechtgebonden asbest). Deze materialen stellen hun asbestvezels in principe slechts vrij na ondoordachte mechanische bewerkingen of omdat de normale levensduur van het product ruim overschreden is. MER Bioterra Bornem blz. 22 van 153 Het asbest dat gebonden is in een matrix, zijnde cement levert geen direct gevaar voor de omgeving vermits de fijne asbest deeltjes niet kunnen geïnhaleerd worden. Het niet-hechtgebonden asbest heeft negatieve gevolgen op lange termijn, daar de fijne asbestdeeltjes kunnen geïnhaleerd worden. 3.4.1.b Classificatie van asbestafval Volgens art. 4.1.3 van het VLAREMA (Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen) zijn de gevaarlijke afvalstoffen in de lijst van bijlage 2.1 van het VLAREMA aangeduid met een *. De afvalstoffen, vermeld in het eerste lid, worden geacht één of meerdere gevaarlijke eigenschappen te bezitten. Eén van de opgesomde gevaarlijke eigenschappen is ‘Kankerverwekkend’ (EG-code H7) en wordt omschreven als “Stoffen en preparaten die door inademing of door opneming via de mond of de huid kanker veroorzaken of de frequentie van kanker kunnen doen toenemen’ (zie bijlage 1). Verder wordt aangegeven dat de afvalstoffen uit het eerste lid, worden geacht, wat de eigenschappen EG-code H3 tot en met H8, H10 en H11 betreft, te voldoen aan een of meer van de beschreven eigenschappen o.a. voor wat betreft kankerverwekkend: een stof waarvan bekend is dat ze kankerverwekkend is (categorie 1 of 2) met een concentratie ≥ 0,1 %“ Vermits de te behandelen afvalstoffen in de betreffende fysicochemische installatie asbesthoudende bodem en breek- en zeefzand met een asbestconcentratie van een maximaal gewogen gemiddelde van 1 % (10.000 mg/kg DS) betreffen, kunnen deze afvalstoffen volgens het VLAREMA dan ook beschouwd worden als gevaarlijke afvalstoffen. Gevaarlijke afvalstoffen dienen behandeld te worden in een centrum voor gevaarlijke afvalstoffen (Art. 5.2.2.5.1. § 1 van VLAREM II). Op basis van de Code van goede praktijk versie 09/07/2008 “Evaluatiemethodiek voor Asbesthoudende afvalstoffen“ (Bijlage 2) kan een aanvullend schema opgesteld worden specifiek voor asbestverontreinigingen in bodems (Bijlage 3). Deze nieuwe aanvullende evaluatiemethodiek is gebaseerd op bestaande ervaringen en toepassingen in het buitenland en vult de tekortkomingen in het huidige systeem van Vlaanderen aan. In deze aanvullende evaluatiemethodiek wordt uitgegaan van de term asbesthoudende bodem indien de concentratie aan asbest kleiner is dan 1%. Indien de concentratie hoger is dan 1% wordt het materiaal niet meer gecatalogiseerd als bodem. Voor bodems met een asbestconcentratie tussen de 1% en 50% wordt steeds overleg gepleegd met de bevoegde instanties voor de BBT. Ze dienen in een veel restrictiever kader behandeld te worden. Dit wordt vervolgens conform de code van goede praktijk volgens de “Evaluatiemethodiek Asbesthoudende Afvalstoffen” behandeld. Verder wordt in deze aanvullende evaluatiemethodiek de term ‘diffuus’ asbesthoudende bodem gedefinieerd als asbesthoudende bodem met een asbestconcentratie van een maximaal gewogen gemiddelde van 1% (10.000 mg/kg DS) tot 0,01% (100 mg/kg DS). Deze onderverdeling wordt gemaakt omdat de bodem met deze concentraties (1% tot 0,01%) aan asbest zeer goed fysicochemisch te behandelen zijn mits het nemen van voldoende veiligheidsmaatregelen. Bovendien is de grens van 1% ook de praktische norm die in Nederland gehanteerd wordt om de afvalstof alsnog af te voeren naar fysicochemische centra. Daarbij gelden ook versoepelde maatregelen betreffende het transport (zie Hoofdstuk 3.6). 3.4.1.c Sanerings- en terugsaneringswaarden In Vlaanderen bestaat enkel een saneringsnorm voor asbesthoudende grondstoffen gebruikt als bouwstof. Deze bedraagt 100 mg/kg DS (0,01 % totaalgehalte asbestvezels), rekening houdend met het feit dat het niet hechtgebonden asbest met een factor 10 zwaarder doorweegt (VLAREMA Art. 2.3.2.1 §1). MER Bioterra Bornem blz. 23 van 153 Voor bodems verontreinigd met asbest bestaat momenteel geen norm in Vlaanderen, niet voor bodemsanering, noch voor grondverzet. De norm uit het VLAREMA geldt als toetsingswaarde voor bodemsanering en voor bouwkundig bodemgebruik. Voor gebruik als bodem buiten de kadastrale werkzone, geldt de nultolerantie (kleiner dan detectielimiet 2 mg/kg DS). De grenswaarde van 1000 mg/kg ds (0,1 %) uit het VLAREMA wordt niet als een bodemsaneringsnorm voor opname in Vlarebo beschouwd, maar geeft de voorwaarde weer waarbij asbesthoudend materiaal als gevaarlijk afval wordt beschouwd. Gezien het ontbrekend kader in Vlaanderen werd in het verleden beroep gedaan op de Nederlandse norm. De norm aldaar is gesteld op 100 mg/kg DS, gebaseerd op de concentratie van de minder gevaarlijke serpentijnen, en waarbij de fractie van de gevaarlijkste asbestsoort zijnde de amfibolen dient vermenigvuldigd te worden met factor 10. De som van beide dient kleiner te zijn dan de 100 mg/kg DS. De norm die in Vlaanderen momenteel gehanteerd wordt, is eveneens 100 mg/kg DS, doch de berekening is anders dan in Nederland. In Vlaanderen wordt een onderscheid gemaakt tussen gebonden en niet gebonden asbestdeeltjes, waarbij de gevaarlijkste fractie, zijnde de niet gebonden asbestdeeltjes, eveneens met een gewichtsfactor 10 zwaarder doorweegt. Deze methode wordt volledig onderschreven door de OVAM en het VITO. 3.4.2 Technische beschrijving installatie Wanneer een partij met hechtgebonden asbest wordt geaccepteerd, wordt er in eerste instantie een staal genomen om te controleren op de aanwezigheid van vrije asbestvezels in de grond (VVT). Naar gelang het resultaat van de analyse, wordt de verdere behandeling aangepast. Figuur 1: Schematisch overzicht behandelingscircuit voor verschillende types asbest MER Bioterra Bornem blz. 24 van 153 In de betreffende fysicochemische installatie zullen enkel diffuus asbesthoudende materialen behandeld worden, met een gemiddelde asbestconcentratie van maximaal 1 % (10.000 mg/kg DS), zowel voor hechtgebonden als voor niet-hechtgebonden asbest. Volgende materialen kunnen aanvaard worden in de installatie: gronden, breekzand, zeefzand, rioolkolkenzand en puingranulaten. Binnen deze materialen kan een onderscheid gemaakt worden in: materialen die geschikt zijn voor fysicochemische behandeling en immobilisatie van de restfractie. Dit zijn voornamelijk zandige gronden waarvan het gewichtsaandeel van de fijne fractie (korreldiameter < 63 µm) kleiner is dan 40 %. diffuus verontreinigde materialen waarvan het gewichtsaandeel van de fijne fractie (korreldiameter < 63 µm) groter is dan 40 %. Deze materialen kunnen enkel geïmmobiliseerd worden. Tabel 6 geeft een samenvatting van de verschillende acties op het bedrijf betreffende de behandeling van het diffuus asbesthoudend materiaal met een concentratie van maximaal 1 %. In volgende paragrafen worden de acties verder toegelicht. De vezelvrijstellingstest (VVT) werd opgesteld door het VITO om op een praktische wijze te bepalen of het asbest hechtgebonden is of niet. Als uit de test blijkt dat er 1 % of meer vezels vrijkomen, spreekt men van niet-hechtgebonden asbest, indien het aantal vrijkomende vezels kleiner is dan 1 % wordt er gesproken van hechtgebonden asbest. Om het (behandelde) asbestafval uiteindelijk te kunnen storten op een stortplaats categorie 1 moet het materiaal tevens aan volgende verschillende criteria beantwoorden criteria categorie 1 stortplaats voor asbest conform Art. 5.2.4.1.10 van Vlarem II inkapseling van de vrije asbestvezels in een anorganische of organische matrix homogene verdeling in de matrix waarbij de zuivere vlokken < 10 mm moeten zijn. densiteit minimum 1 ton/m³ druksterkte minimaal 1,5 N/mm² met een richtwaarde van 3 N /mm² dubbele verpakking met de nodige asbestetiketten conform ARAB en ADR. Tabel 6 Samenvatting van de verschillende acties op het bedrijf voor de behandeling van diffuus asbesthoudend materiaal met een concentratie van max. 1 % Textuur materiaal: fijne fractie < 40 % Fysicochemische behandeling ja Druksterkte (*) VVT (**) Stabilisatie / immobilisatie OK OK geen OK NOK ja NOK OK ja NOK NOK ja > 40 % neen OK OK geen OK NOK ja NOK OK ja NOK NOK ja (*) OK indien de druksterke minimaal 1,5 N/mm² met een richtwaarde van 3 N /mm² (**) OK indien het aantal vrijkomende vezels kleiner is dan 1 % Dubbele verpakking ja ja ja ja ja ja ja ja Op de site van Bioterra te Opglabbeek worden momenteel reeds asbesthoudende materialen verwerkt via hetzelfde procedé als in Bornem zal worden toegepast. Een aantal werkprocedures werden hiertoe opgesteld en goedgekeurd door FOD WASO (Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg) en de arbeidsgeneesheer. De procedures, opgesteld voor Opglabbeek, zullen ook toegepast worden in Bornem. De procedures worden verder toegelicht in Hoofdstuk 3.4.4 Maatregelen werknemers en discipline lucht, Hoofdstuk 6.2.4.a Procedure verwerking asbesthoudende gronden. MER Bioterra Bornem blz. 25 van 153 3.4.2.a Aanvoer en opslag Minimaal 5 dagen voorafgaandelijk aan de aanvoer van de afvalstoffen wordt door de leverancier melding gedaan aan het bedrijf van de levering van asbesthoudend materiaal waarbij tevens de resultaten van een asbestanalyse op het aangeleverde materiaal worden bezorgd aan het bedrijf. De bijgeleverde documenten dienen de asbestconcentratie te vermelden, evenals het type asbest (hechtgebonden of niet-hechtgebonden). Onaangekondigde transporten en materialen zonder analyse worden geweigerd, alsook materialen waarvan de asbestconcentratie groter blijkt te zijn dan 10.000 mg/kg DS. Indien tijdens de inkeuring blijkt dat de waarde van 10.000 mg/kg DS wordt overschreden, dient de leverancier deze afvalstoffen onmiddellijk te verwijderen van de site op zijn verantwoordelijkheid. Inzake beoordeling van de prijsvraag van de klant wordt veel aandacht besteed aan de volledigheid van de aanvraag. Wanneer enkel totaalconcentraties inzake asbest vermeld zijn, is een aanvaarding niet mogelijk. Er wordt steeds naar de kwantitatieve analyses gevraagd om een goed beeld te krijgen van (1) soort(en) aanwezige asbest, (2) concentraties per soort asbest en (3) - zéér belangrijk - de concentratie van asbestdeeltjes per zeeffractie. In het asbestlabo worden de aangebrachte stalen afgezeefd op respectievelijk 16 mm, 8 mm, 4 mm, 2 mm, 1 mm en 0,5 mm. Op deze manier worden enkel die partijen verder behandeld (offerte, acceptatie, verwerking) waarvan geoordeeld wordt dat ze normalerwijze kunnen verwerkt worden. De aanvoer van de afvalstoffen zal gebeuren conform de gangbare regels ter zake, meer bepaald zal er zorg gedragen worden dat er géén vezels vrijgesteld kunnen worden (afdekken van de vracht verplicht). De vracht wordt tevens veldvochtig aangeleverd conform de Nederlandse SZWbeleidsregel 4.45. OVAM hanteert momenteel een grens van 90 % droge stof. Als eerste stap op de site wordt de vrachtwagen door een werknemer van Bioterra begeleid naar de specifieke opslagplaats voor asbesthoudende materialen in de bestaande loods, waar de inhoud wordt geledigd. Bij het lossen zal het stof bestreden worden door middel van een vernevelaar of een waterlans, bediend door een werknemer van Bioterra. Met behulp van een wiellader wordt het materiaal opgehoogd. Als de laatste vracht is aangevoerd, worden de afvalstoffen afgedekt met een waterdoorlatend, maar stofondoorlatend geotextiel en wordt de opslagplaats afgezet met een lint voorzien van de tekst “Asbest“ en een waarschuwingsbord “Gevaarlijk, asbest, niet betreden“. Na het lossen wordt de vrachtwagen en laadbak schoongespoten op de afspuitplaats (locatie in de loods nog nader te bepalen). Het spoelwater wordt naar de fysicochemische installatie geleid alwaar het water wordt gereinigd en hergebruikt (zie verder Hoofdstuk 3.4.3 Waterbalans Hoofdstuk 6.3 Oppervlaktewater). De vrachtwagens verlaten vervolgens het terrein via de wielwasbak. Indien de aangeleverde vracht geschikt is voor fysicochemische behandeling, ondergaat deze eerst een fysicochemische reiniging. Zo niet, wordt de aangeleverde vracht rechtstreeks naar de immobilisatie-eenheid gevoerd (zie ook Tabel 6). 3.4.2.b 3.4.2.b.1 Voorafzeving c.q. vormzeving Voorafzeving Zoals hoger vermeld, worden de aangeleverde afvalstoffen steeds eerst ingekeurd door middel van een analyse. Wanneer een partij met hechtgebonden asbest geaccepteerd wordt, wordt er in eerste instantie een staal genomen om te controleren op de aanwezigheid van vrije asbestvezels in de grond (VVT). Naar gelang het resultaat van de analyse, worden de preventieve maatregelen tijdens de behandeling aangepast. MER Bioterra Bornem blz. 26 van 153 Alle materialen, asbestverdacht of niet, worden eerst afgezeefd vooraleer ze een verdere behandeling ondergaan. Uiteraard dienen voor asbestverdachte stromen de nodige maatregelen genomen te worden om vezelvrijstelling onmogelijk te maken. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de voorafzeving van (1) hechtgebonden asbestmaterialen en (2) niet-hechtgebonden asbestmaterialen. Het grootste risico op het vrijstellen van asbest wordt gevormd door het afzeven van gronden waar niet-hechtgebonden asbestmaterialen in aanwezig zijn. Bij hechtgebonden asbest zitten de asbestvezels, zoals de term vermeld, in een matrix gevangen en moet ervoor gezorgd worden dat de matrix omheen de asbestvezels zo veel mogelijk ongeschonden blijft. Om die reden werd gekozen voor een trilzeef. Trommelzeven en sterrenzeven werden uitgesloten omdat deze het te zeven materiaal agressief behandelen en er een grotere kans is op vezelvrijstelling. Trilzeven bestaan uit vibrerende dekken (meestal 2) waardoor de te zeven materialen vallen m.b.v. een trilbeweging. Indien de materialen een fysisch-chemische bewerking dienen te ondergaan, zal er normaal afgezeefd worden op 40 mm. Afhankelijk van de partij kan hiervan afgeweken worden naar beneden (bv. 15 mm). Het is de bedoeling zoveel mogelijk materiaal te verwijderen dat geen verdere verwerking inzake asbest behoeft. Hierdoor kan er gekozen worden om fijner af te zeven en zo meer asbestonverdacht materiaal te verwijderen. Voorafgaand aan de zeving wordt nagegaan of de te zeven partij voldoende veldvochtig is (maximum 90 % ds). Zo nodig wordt dit gecorrigeerd door te besproeien met water via de waterlans of de vernevelaar. De zeef zal vlak naast de opslag gezet worden om de met asbest geconfronteerde omgeving zo minimaal mogelijk te houden. Indien de te zeven partij voldoende vochtig is, zal de vernevelaar enkel gericht worden op de invoerbunker en zeefbox van de zeef. Het is op deze plaatsen dat het te zeven materiaal een lossere structuur krijgt en dus ook meer kans bezit op vezelvrijstelling. Aanvullend op deze preventieve maatregelen worden de nodige luchtmetingen gedaan. De luchtmetingen zullen gebeuren conform de werkprocedures zoals van toepassing in Opglabbeek. Dit behelst een nulmeting op het terrein, gevolgd door pompproeven tijdens de bewerking(en) (zie verder, Hoofdstuk 3.4.4. en 6.2.4.a). Het afgezeefde puin wordt apart opgeslagen, naast de basispartij, waarna via staalname gecontroleerd wordt of de asbestconcentratie kleiner is dan 100 mg/kg ds (uitkeuring). Na de staalname wordt de partij afgedekt met geotextiel tot het moment dat de partij officieel kan vrijgegeven worden op basis van een confirmerend analyseresultaat. Indien de norm van 100 mg/kg ds wordt gerespecteerd, kan het materiaal afgevoerd worden naar een erkende breekinstallatie of zelf gebroken worden op de terreinen van Bioterra. Bij een ‘negatief’ resultaat (> 100 mg/kg ds) zal de bron van de overschrijding verder onderzocht worden via een vezelvrijstellingstest (VVT). Indien de overschrijding het gevolg is van vrije vezels, dient de partij puin eveneens een fysicochemische reiniging te ondergaan. Indien enkel hechtgebonden deeltjes de overschrijding veroorzaken, worden deze verder verwijderd via een vormzeving (zie verder). Na beëindigen van het zeven, zal de afgezeefde fractie (< 40 mm) opnieuw gestockeerd worden zoals de basispartij, nl. onder geotextiel, in afwachting van de verdere fysisch-chemische reiniging of vormzeving. De zeef zal ter hoogte van de afspuitplaats (locatie in de loods nog nader te bepalen) met behulp van water gereinigd worden. Het spoelwater wordt naar de fysicochemische installatie geleid alwaar het water wordt gereinigd en hergebruikt. 3.4.2.b.2 Vormzeving Bij gronden verontreinigd met hechtgebonden asbestmaterialen én het merendeel van de puingranulaten verontreinigd met hechtgebonden asbest is de asbestfractie doorgaans aanwezig onder de vorm van plaatvormige deeltjes (lees: Eternit). In dergelijke gevallen wordt gebruik gemaakt van een zeefcombinatie (opnieuw middels trilzeven) waarbij de plaatvormige deeltjes opgeconcentreerd worden in een aparte fractie. Afhankelijk van de deeltjesgrootte van de ‘asbestplaatjes’ kan de zeefcombinatie aangepast worden. MER Bioterra Bornem blz. 27 van 153 Inzake preventieve maatregelen worden dezelfde voorzieningen getroffen als bij de voorafzeving (bevochtigen, controle luchtmetingen). Na de vormzeving worden de verschillende fracties gecontroleerd. Via staalname en analyse wordt bepaald of de grond- en puinfractie(s) officieel vrijgegeven kunnen worden (uitkeuring: asbestconcentratie < 100 mg/kg ds). De geïsoleerde asbestverdachte ‘puinfractie’ wordt onmiddellijk overgebracht in een container met dubbelwandige big bag, conform de aanlevermodaliteiten van de accepterende stortplaats. Het merendeel van de tot op heden in de markt aangeboden ‘asbestpartijen’ kan middels deze techniek verwerkt worden (nl. voorafzeving gevolgd door vormzeving). 3.4.2.c Fysicochemische reiniging Vooraleer gestart wordt met de verwerking/reiniging van de aangeleverde vracht, wordt het personeel van het centrum hierover geïnformeerd via een tool box/VGM-meeting. De zone waar met de asbesthoudende materialen wordt gewerkt, wordt afgezet met een lint en veiligheidsborden. Het volledige proces van fysicochemische reiniging gebeurt onder vochtige omstandigheden binnen in een loods. Per specifieke partij afvalstof wordt nagegaan en gecontroleerd in welke specifieke restfractie het asbest zich cumuleert. In eerste instantie wordt per fractie in functie van de textuur visueel gecontroleerd. Met name wordt de grove en de organische fractie visueel geïnspecteerd. Daarna wordt de organische en de fijne fractie analytisch gecontroleerd. Indien het voornamelijk om fijne losse asbestdeeltjes gaat, zullen de meeste asbestdeeltjes zich cumuleren in de organische restfractie. De kleinere hechtgebonden asbestdeeltjes zullen grotendeels terechtkomen in de fijne fractie, terwijl de asbestplaatjes in de grove fractie zullen terechtkomen. Onderstaand worden de verschillende stappen beschreven van de fysisch-chemische reiniging van asbesthoudende grond. In onderstaand blokschema wordt het proces vereenvoudigd weergegeven, met aanduiding van de verschillende eindstromen. MER Bioterra Bornem blz. 28 van 153 Figuur 2 Vereenvoudigd blokschema van de fysicochemische reiniging van asbesthoudend materiaal Voorbehandeling In een eerste fase van de fysicochemische reiniging worden de te reinigen materialen voorbehandeld. De te reinigen materialen worden naar een stortbunker gebracht met een wiellader. Van daaruit vertrekt een transportband naar een vlakzeef (type schudzeef). Het materiaal wordt op de transportband ontijzerd via een overbandmagneet. Afscheiding grof puin van de ‘zand- en grindfractie’ Vervolgens wordt het te reinigen materiaal gezeefd tot op 32 mm (fractie >32 mm = ‘grof puin’; fractie <32 mm = ‘zand- en grindfractie’). Ter hoogte van de stortbunker en de transportband worden manueel bediende sproeiers opgesteld. Indien in de fractie ‘grof puin’ visueel nog asbestplaatjes worden opgemerkt, volgt nog een natte vormzeving op het grof puin. Het grof puin is de eerste eindstroom. Scheiding ‘zand- en grindfractie’ Vervolgens wordt de ‘zand- en grindfractie’ verder gescheiden in een zandfractie (< 4 mm) en een grindfractie (4-32 mm) door middel van een zwaardwasser. Verdere behandeling grindfractie De grindfractie (4-32 mm) kan nog organisch materiaal bevatten en wordt daarom verder behandeld via een grindzeef en een ontwateringszeef. Op die manier worden 2 eindstromen bekomen: grind (zonder asbest) en organisch materiaal (kan nog asbest bevatten). Verdere behandeling zandfractie De zandfractie (kleiner dan 4 mm) wordt eveneens verder behandeld. De zandfractie bestaat nog uit zand, organisch materiaal en slib. In een hydrocycloon met opstroomkolom worden het slib en het organisch materiaal (< 63 µm) van het zand (63 µm – 4 mm) afgescheiden. Het zand is asbestvrij (eindstroom). Na de ontwateringszeef kan het gereinigde asbestvrije zand worden uitgekeurd en, indien voldaan wordt aan de normen, hergebruikt worden conform de wettelijk toepassingsmogelijkheden. MER Bioterra Bornem blz. 29 van 153 Het organisch materiaal wordt afgescheiden van het slib via een koolzeef. Het organisch materiaal kan nog asbest bevatten (eindstroom). Nabehandeling slib Het niet-hechtgebonden asbest komt terecht in het slib. Het (waterige) slib wordt verpompt naar een bezinkingstank waar het behandeld wordt met poly-elektrolyten om een neerslagreactie te bekomen. Hier gaan de slibdeeltjes door toevoeging van flocculanten samenklitten en vlokken vormen die kunnen samengeperst worden. Na deze behandeling wordt de slibfractie overgepompt naar een zeefbandpers, waar het watergehalte tot 40 % gereduceerd wordt. Een erkend ophaler voert de slibkoeken naar een erkende stortplaats. Het vrijgekomen proceswater keert vanuit het bufferbekken met pomp terug in het proces voor hergebruik. Na het verwerken van de partij of de campagne wordt de installatie volledig gereinigd met water zodat er geen restanten van diffuus asbest meer aanwezig blijven na de verwerking. Het vrijgekomen proceswater keert vanuit het bufferbekken met pomp terug in het proces. De asbesthoudende restfracties, die bestaan uit de slibfractie en organische fractie, worden samengevoegd en in een specifieke zone binnen opgeslagen. De voorraad restfractie wordt, net als de voorraad ingaand asbesthoudend materiaal, afgedekt met een geotextiel en vochtig gehouden. Er zal maximaal 1.000 m³ restfractie worden opgeslagen. Indien deze fractie niet zou voldoen aan de vezelvrijstellingtest en de stortcriteria, dient de fractie een tweede behandelingsstap (immobilisatie) te ondergaan. Na het verwerken van de batch wordt de immobilisatie onmiddellijk opgestart. 3.4.2.d Immobilisatie Immobilisatie is een technische ingreep waarmee de chemische en fysische eigenschappen van verontreinigde materialen worden gewijzigd met als doel de verontreinigingen in dat materiaal vast te leggen. Hierdoor wordt de mogelijkheid gecreëerd om het geïmmobiliseerde materiaal op een veilige wijze te storten. De restfracties met de vrije asbestvezel worden geïmmobiliseerd in een cement matrix. Dit gebeurt in de nog te installeren betoncentrale (zie 3.5.2). De betoncentrale is reeds vergund maar is momenteel nog niet aanwezig. De betoncentrale zal ondergebracht worden in de loods. Na immobilisatie worden de materialen dubbel verpakt in big bags en afgevoerd naar een categorie 1 stortplaats, waar ze gestort worden in een afzonderlijke cel. Het betreft een volledig geautomatiseerde betoncentrale, met een totaal vermogen van 250 kW. Het proces zal bestaan uit de volgende belangrijkste stappen: De bestanddelen worden elk afzonderlijk en automatisch gedoseerd op één grote weegband die onder de silo's hangt. Toepassing van een volledig geautomatiseerd systeem maakt een nauwkeurige weging van de grondstoffen mogelijk. De weegband deponeert de bestanddelen via een opvoerband en doseerbunker in de betonmenger. Het water wordt rechtstreeks uit het meest nabije oppervlaktewater gepompt. Een tweede asmenger mengt de bestanddelen tot één homogene samenstelling. Na immobilisatie worden de materialen dubbel verpakt in big bags en afgevoerd naar een categorie 1 stortplaats, waar ze gestort worden in een afzonderlijke cel. Grondstoffen liggen opgeslagen in bunkers, opgedeeld in vakken: Zeefzand of zand van de fysicochemie (2.000 ton) Mengpuin 4/20 (2.000 ton) Zeezand (2.000 ton). De betoncentrale kent het principe van de nullozing. MER Bioterra Bornem blz. 30 van 153 Aan de centrale zelf zullen zich 3 silo's van elk 150 ton bevinden. Eén van deze silo's wordt gebruikt voor de opslag van cement, één wordt gebruikt voor de opslag van vliegassen. De laatste silo zal dienst doen als opslag voor ongebluste kalk. 3.4.2.e Opslag en afvoer reststromen De fysisch-chemisch gereinigde en asbestvrije grond wordt opgeslagen op het deelterrein van de fysicochemie. Hiertoe behoort ook de zandfractie, die ontstaat na het wassen. Gereinigde en verwerkte, doch asbestvrije gronden kunnen afgevoerd worden vanaf het moment dat er een technisch verslag, een standaardverklaring afnemer en een grondtransporttoelating aanwezig is. Voor de afname van zand wordt er altijd een contract met de afnemer opgemaakt, waarin de juiste toepassing vermeld staat. De fysisch-chemisch gereinigde en verwerkte minerale afvalstoffen (asbestvrij breek- en zeefzand) worden opgeslagen in een hiervoor voorzien vak op het deelterrein van de fysicochemie. Om alle minerale afvalstoffen af te zetten, is een grondstofverklaring verplicht. Dit dient aangevraagd te worden bij OVAM. De afzetmogelijkheden voor de gereinigde gronden en gereinigde minerale afvalstoffen zijn: Aannemers Particulieren Producenten bouwproducten Het uitgesorteerd afval, afkomstig van het zeven van grond en minerale afvalstoffen, wordt na visuele inspectie (bv. al dan niet asbestvrij) door de productieleider ter controle van de overeenkomst met de stortvergunning afgevoerd naar een erkend verwerker. Het asbestvrije puin, afkomstig van het zeven, wordt afgevoerd naar een erkend verwerker, rekening houdend met de acceptatievoorwaarden van deze verwerker. Zowel de slibkoek, als de organische fractie, zijn asbesthoudend en worden opgeslagen op het deelterrein van de fysicochemie in de hiervoor voorziene vakken. Men streeft ernaar deze fractie zo snel mogelijk af te voeren naar een vergunde categorie 1 stortplaats. De slibkoek wordt maximaal 2 werkdagen intern opgeslagen. 3.4.3 Waterbalans Het gebruikte proceswater op de site bestaat uit regenwater, oppervlaktewater en grondwater. Voor de meeste processen kan laagwaardig water aangewend worden, voor de aanmaak van polymeren is echter hoogwaardig water vereist. Regenwater wordt verzameld via het dak van het bedrijf (17.500 m²) en wordt opgevangen in een bovengronds bufferbekken van 600 m³ (momenteel nog 200 m³). De resterende benodigde hoeveelheid laagwaardig water kan gehaald worden via captatie van oppervlaktewater (Kanaalwater – Oude Wintamsluis). Er is (laagwaardig) proceswater vereist voor de biologische reiniging, de fysicochemische reiniging, als bluswater, voor de sproei-installatie en voor de wielwasinstallatie. Het proceswater bevindt zich in een volledig gesloten circuit. Er wordt geen water geloosd, aangezien het proceswater wordt opgevangen en hergebruikt, en het volledige proces water verbruikt (vochtig houden van de materialen). Op geregelde tijdstippen voegt het bedrijf vers water uit het bufferbekken en het Kanaal toe aan de cyclus. Jaarlijks is 8790 m³ laagwaardig water vereist. Voor de aanmaak van de polymeren is er nood aan ladingvrij, hoogwaardig water (zie 3.4.2.b). Zwevende stof en chloorgehalte gaan storend optreden, waardoor bv. Kanaalwater niet bruikbaar is. Ook een ondiepe grondwaterwinning is niet geschikt door het beperkte watervoerend pakket en de MER Bioterra Bornem blz. 31 van 153 aanwezigheid van veen (o.a. risico op inklinking). Voor de aanmaak van de polymeren wordt freatisch grondwater gebruikt uit het Onder-Oligoceen Aquifersysteem, opgepompt op een diepte van 29 m-mv. De jaarlijkse vraag naar hoogwaardig water bedraagt ca. 17.600 m³. Er wordt enkel huishoudelijk afvalwater geloosd < 20 I.E. Dit huishoudelijk afvalwater wordt separaat behandeld in een IBA en geloosd op het oppervlaktewater (Willebroeksevaart). Voor een meer gedetailleerde waterbalans wordt doorverwezen naar de discipline oppervlaktewater (Hoofdstuk 6.3). 3.4.4 Maatregelen werknemers 3.4.4.a Receptoren De belangrijkste receptoren zijn de operatoren op het terrein van Bioterra en mogelijk de andere werknemers op het terrein. Ook het personeel van de nevenbedrijven is een belangrijke receptor. Bijzondere aandacht dient uit te gaan naar de werknemers/operatoren in de onmiddellijke omgeving van de behandelingsinstallatie, in het bijzonder: de fysicochemische wasinstallatie; de stockagezone voor asbesthoudende materialen; de immobilisatiemachine voor de restfractie; de stockagezone voor de reststromen; de controleruimte; de kraan; de wiellader; de zones rond en tussen de verschillende onderdelen van de installatie; de zeefinstallatie. Naast de operatoren van Bioterra dienen ook derden in rekening gebracht te worden: onderhoudspersoneel (bijv. immobilisatiemachine, kraan, generator); leveranciers (bijv. brandstoffen); controle-organismen (bijv. bodemsaneringsdeskundige). Alle mogelijke receptoren kunnen pas geïdentificeerd worden wanneer de invloedstraal van de mogelijke asbestemissie is vastgesteld. Om deze perimeter te bepalen zullen voorafgaand metingen uitgevoerd worden (zie verder discipline lucht): Bepalen van de achtergrondconcentraties: o aan de terreingrenzen van Bioterra; o ter hoogte van de behandelingsinstallatie. Bepalen van de werkingsconcentraties: o aan de terreingrenzen van Bioterra tijdens de behandeling van asbesthoudende materialen; o rond de zeefinstallatie; o rond de fysicochemische wasinstallatie en de immobilisatiemachine; o in de controlekamer; o ter hoogte van de opslag van asbesthoudende materialen. De aanbevelingen geformuleerd door de deskundige lucht i.v.m. de meetstrategie zullen opgevolgd worden. Voor de evaluatie van de meetresultaten aan de terreingrenzen kan gebruik worden gemaakt van de richtwaarden voor publiek in de omgeving van een asbestwerk zoals opgesteld in 1985 door het Gezondheidsinstituut en het CEN-SCK. Aan de perimeter mag de concentratie aan asbestvezels niet groter zijn dan 0,1 vezel/ml. In het centrum van de werkzone mag de asbestconcentratie eveneens nooit hoger zijn dan 0,1 vezel/ml. Dit correspondeert met de vezelconcentratie voor de bescherming van de eigen werknemers. Deze MER Bioterra Bornem blz. 32 van 153 waarde is ook gelijk aan de MTR (maximaal toelaatbare risiconiveau) uit Nederland (100.000 3 vezelequivalenten/m lucht). Indien deze waarde overschreden wordt, dient de verwerkingsinstallatie onmiddellijk stilgelegd te worden en dienen er bijkomende maatregelen genomen te worden. Binnen de werkzone wordt gestreefd naar de sectorale norm die wordt vermeld in de CODEX voor werknemers in de asbestsector gedurende asbestverwijderingswerken, zijnde de norm van 0,01 vezel/ml. 3.4.4.b Risicozones Uit analoge ervaringen worden de volgende zones voorlopig als de voornaamste risicozones onderscheiden (allen binnen in de loods): de controleruimte, wegens stofaccumulatie; de wiellader/kraan, wegens stofaccumulatie; de stockageruimte voor asbesthoudende materialen, wegens stofvorming; de overbrenging van asbesthoudende materialen naar en in de voedingsbunker, wegens stofvorming; de voedingsbunker van de immobilisatiemachine, wegens stofvorming. Op basis van de resultaten en na het uitvoeren van de bijkomende metingen rond de installatie zal een grenslijn worden afgebakend waarbinnen de gevarenzone zich situeert. Alle meetresultaten en andere gegevens betreffende de asbestverontreiniging zullen bijgehouden worden in een apart dossier betreffende asbest. 3.4.4.c Maatregelen ter beperking van stofvorming Volgende maatregelen zullen getroffen worden om de stofvorming te beperken: vernevelingsinstallaties of sproeisystemen op verschillende kritische punten (de opslagzones, voedingsbunker van de wasinstallatie en van de immobilisatiemachine); manuele asbeststofbestrijding door een arbeider met sproeier, die tijdens het productieproces gericht besprenkelt in geval van plots opwaaiend stof of andere noodwendigheid; inkapselen van de transportband, indien dit noodzakelijk zou zijn. Het rollend materieel, de controleruimte en de decontaminatie-unit dienen voorzien te zijn van een overdrukcabine en filters die asbest tegen houden (absolute filter: doeltreffendheid 99,97 %), evenals een actiefkoolfilter voor nevenverontreinigingen. Preventief zullen de persoonlijke beschermingsmiddelen steeds gedragen worden tijdens het verwerken van asbesthoudende afvalstoffen. De keuze dient gemaakt te worden op basis van meetresultaten na het implementeren van bovenstaande maatregelen. In afwachting van een definitieve keuze is het aangeraden dat het personeel in de directe nabijheid van de installatie wordt voorzien van de volgende beschermingsmiddelen: aangepaste werkkledij: een ééndelig werkpak (Tyvek®) dat goed om het lichaam past, het hoofd, de hals, polsen en enkels goed omsluit, en vervaardigd uit een stof waar de asbestvezels niet kunnen doorheen dringen noch aan kunnen blijven hangen; werkhandschoenen waar de asbestvezels niet kunnen doorheen dringen noch aan kunnen blijven hangen; veiligheidsschoenen of laarzen; een stofmasker (P3); een stofbril. Bijzondere aandacht dient uit te gaan naar de hygiëne in de decontaminatiecontainer en in de controleruimte. Deze dienen dagelijks vochtig gekuist te worden tijdens het fysicochemisch wassen van asbesthoudende bodems en afvalstoffen. Deze maatregel is ook geldig voor de cabines van MER Bioterra Bornem blz. 33 van 153 kranen, wielladers en andere werktuigen die in gevarenzone werken. Tenslotte zal door asbestluchtmonitoring nagegaan worden in welke mate de decontaminatiecontainer als dan niet kan vervangen worden door een decontaminatiedoorgang. Dit laatste is een vereenvoudigd systeem en werd met succes toegepast bij Bioterra site Opglabbeek mits goedkeuring van de toezichthoudende arts ‘Welzijn op het Werk’. De decontaminatiezone (container of doorgang) wordt strategisch geplaatst zodat iedere persoon die de werkzone betreedt (werfpersoneel, leidinggevende, toezichter, …) verplicht is deze te passeren alvorens de gevaren zone (werkzone) van de verwerkingseenheid te betreden. Toegang tot de asbestverwerkingszone is verplicht via de drietraps decontaminatiekamer. Deze bestaat uit een propere toegangszone, in het centrum douches, wastafels en doorgang, en op het einde de vuile zone met wastafel voor laarzen. In tegenstelling tot een container bestaat een decontaminatiedoorgang uit een zone waar men verplicht is een werkpak aan te trekken met P3stofmasker. Bij het verlaten van de zone gooit men vervolgens het pak en de handschoenen in een speciale zak voor asbesthoudend materiaal en is er een speciale wastafel voor de laarzen. Deze vereenvoudiging is er bij Bioterra Opglabbeek gekomen omdat men bij het procesmatig behandelen van asbesthoudende materialen geen asbestvezel aantrof na een elektronenmicroscopische analyse van de stofvezels. Alle materialen die in contact kunnen gekomen zijn met asbest dienen op de gepaste wijze gereinigd of verwijderd te worden: weggooien van kledij in een aangepaste container en een geschikte verwerking; het juiste gebruik van de decontaminatie-unit of decontaminatiedoorgang; gemorst asbesthoudend materiaal dient dagelijks vochtig opgeruimd te worden; dagelijks dient het rollend materieel dat in de asbestverwerkingszone staat aan de buitenzijde afgespoeld te worden. Indien het rollend materieel van werkzone verandert, dient het eerst gedecontamineerd te worden om geen kruiscontaminaties te veroorzaken; na het beëindigen van de behandelingscampagne dient de volledige verwerkingsinstallatie en het rollend materieel grondig gedecontamineerd te worden. Dit wordt steeds gedaan onder vochtige omstandigheden. De signalisatie dient op de gehele werf aangepast te worden, met prioriteit rond en in de gevarenzone. De nodige ‘asbest’-etiketten dienen voorzien te worden rond en in de gevarenzone. Het personeel dient een opleiding te krijgen over het werken met grond die verontreinigd is met asbest conform de sectorale norm voor werknemers die omgaan met asbest. De basisopleiding wordt gegeven door een gespecialiseerd erkend bedrijf. Op regelmatige tijdstippen worden via het tool box systeem in het kader van de VCA-procedures intern de procedures aangevuld of opgefrist volgens de noodzaak. 3.4.4.d De medische controle De medische controle van de operatoren van de verwerkingsinstallatie dient aangepast te worden in overleg met de dienst voor preventie en bescherming, belast met het medisch toezicht. Voorafgaand aan de opstart van de werf dienen alle personen die in de gevarenzone zullen werken een longfunctietest te ondergaan en een radiografisch onderzoek van de borstkas in de vorm van een rx thorax- onderzoek. Dit onderzoek zal jaarlijks herhaald worden. Nieuwe in dienst getreden operatoren dienen deze test te laten ondergaan alvorens in deze zone te mogen werken Alle asbestmeetgegevens van de reinigingsinstallatie zullen dagelijks bijgehouden worden en liggen ter inzage bij de VGM-coördinator van Bioterra. Na het beëindigen van een specifieke productiebatch zullen alle asbest gerelateerde documenten en gegevens gedurende 30 jaar bewaard worden bij Bioterra. Vervolgens zal een volledige kopie overgemaakt worden aan de arbeidsgeneesheer en dit minimaal één maal per jaar. MER Bioterra Bornem blz. 34 van 153 3.5 Procesbeschrijving huidige activiteiten Alhoewel niet relevant voor het asbestverhaal, vinden op de site vinden nog andere activiteiten plaats, die reeds vergund zijn. Het betreft de behandeling van asbestvrije bodem en asbestvrij breek- en zeefzand. 3.5.1 Biologische reiniging van verontreinigde gronden Dit proces steunt op de microbiologische afbraak van organische verbindingen die het mogelijk maakt om verontreinigde gronden te zuiveren. Met behulp van een aëroob afbraakproces slaagt het bedrijf erin om gronden te reinigen die verontreinigd zijn met minerale olie, BTEX en een aantal PAK. Het biologisch zuiveringsproces vindt plaats in een volledig overdekte en afgesloten ruimte. Deze omvat zowel de acceptatiezone, de tussenstockage, de uitzeefzone en de uiteindelijke biologische reiniging. De loods is uitgerust met een afzuiginstallatie, aangesloten op een actief koolfilter. De vloeren zijn vloeistofdicht uitgevoerd. 3.5.2 Betoncentrale De betoncentrale is vergund maar momenteel nog niet aanwezig. De betoncentrale die zich nu nog op de site te Gent bevindt, zal ondergebracht worden in de loods te Bornem. Het betreft een volledig geautomatiseerde betoncentrale, met een totaal vermogen van 250 kW, die alle soorten beton zal aanmaken. De werking werd reeds beschreven onder punt 3.4.2.c. Indien men ook rijk beton wenst te produceren zal het spoelwater opgevangen worden in decantatieputten en opnieuw hergebruikt worden. De betoncentrale kent het principe van de nullozing. Grondstoffen liggen opgeslagen in bunkers, opgedeeld in vakken: Zeefzand of zand van de fysicochemie (2.000 ton) Mengpuin 4/20 (2.000 ton) Zeezand (2.000 ton). Aan de centrale zelf bevinden zich 3 silo's van elk 150 ton. Eén van deze silo's wordt gebruikt voor de opslag van cement, één wordt gebruikt voor de opslag van vliegassen. De laatste silo zal dienst doen als opslag voor ongebluste kalk. 3.5.3 Fysisch-chemische reiniging van verontreinigde gronden Deze specifieke verwerkingsmethode is gebaseerd op het scheiden van fracties. Het is mogelijk om gereinigd zand en steenslag te recupereren uit verontreinigde grond, waarna deze fracties inzetbaar zijn als secundaire grondstof of als aanvulmateriaal. Het bedrijf beschikt hiervoor over een installatie die het mogelijk maakt om gronden vervuild met zware metalen, BTEX, minerale olie, alifatische koolwaterstoffen en PCB te zuiveren. Alle fracties kunnen worden verwerkt op basis van de textuurverdeling en densiteitverschillen die er in voorkomen. De fysicochemische reiniging van asbesthoudende afvalstoffen gebeurt op dezelfde wijze als de fysicochemische reiniging van deze verontreinigde gronden. Voor een uitgebreide omschrijving van de fysisch-chemische reiniging wordt verwezen naar § 3.4.2.b. 3.5.4 Breek- en zeefinstallatie De breek- en zeefinstallatie verwerken het asbestvrij puin dat vrijkomt uit de biologische en fysischchemische reiniging, en aanvaardt daarnaast ook asbestvrij puin van derden. Voor de breekwerkzaamheden maakt het bedrijf gebruik van een mobiele COPRO gekeurde installatie. MER Bioterra Bornem blz. 35 van 153 Hierdoor kan het bedrijf de breek- en sorteerwerkzaamheden in de gesloten ruimtes uitvoeren. Met deze installatie is het mogelijk om zowel bouwafval, gewapend beton als natuursteen te verwerken. 3.5.5 Bekalking van leem- en kleiachtige gronden Dit procedé wordt toegepast om gronden van slechte bouwtechnische kwaliteit te verbeteren. Zodoende kan de bodem aangewend worden als vervangmiddel van aanvulzand. Deze bewerking is slechts mogelijk na uitkeuring van de gereinigde asbestonverdachte grond. Het bedrijf voegt maximaal 3 % kalk toe aan de grond. De kalk wordt aangebracht op de grond afkomstig van de biologische zuivering en de TOP-gronden. 3.6 Transport Met betrekking tot transport van en naar Bioterra NV wordt uitgegaan van gegevens van de opdrachtgever. De aan- en afvoer van de te verwerken grond gebeurt deels via schip, en deels via vrachtwagens. 3.6.1 Aanvoerstromen In de fysicochemische reinigingsinstallatie van Bioterra kan enkel diffuus asbest (0,01 – 1 %) worden gerecycleerd. In Vlaanderen is de wetgeving en reglementering echter enkel gericht op zuiver asbestafval met hoge concentratie, waarbij het transport dient te gebeuren in ofwel bigbags ofwel containerbags. Deze maatregel is echter weinig bruikbaar voor diffuse asbestmaterialen waarbij de concentraties lager zijn dan 1 % asbest. Vandaar wordt voorgesteld de transporten uit te voeren volgens de Nederlandse SZW-beleidsregel 4.45 (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) voor partijen grond en puin die verontreinigd zijn met zeer lage concentraties asbest. Volgens deze beleidsregel dient transport voor verdere verwerking van diffuus asbesthoudende materialen gerealiseerd te worden in afgesloten lekdichte containers of kipwagens omwille van milieutechnische redenen. Hierbij dient het transport vooraf steeds bevochtigd en afgesloten/afgezeild te worden. Het gebruik van bigbags of containerbags is alleen nodig bij partijen grond die verontreinigd zijn met zeer hoge concentraties asbest of voor definitieve berging. Op basis van het wettelijk kader kan de aanvoer van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- of zeefzand enkel over de weg plaatsvinden. Dit betekent dat bij vrachtwagenequivalenten van 30 ton ongeveer 8 vrachtwagens per dag of 1667 transporten per jaar plaatsvinden die asbesthoudende materiaal aanvoeren. De totale capaciteit van de verwerkingsinstallatie voor fysicochemische reiniging bedraagt 135.000 ton op jaarbasis. Hierbij zal per jaar maximaal 50.000 ton asbesthoudende bodem of asbesthoudend breek- en zeefzand verwerkt worden (37 % totale verwerkingscapaciteit fysicochemie). De aanlevering van dit asbesthoudend materiaal kan enkel gebeuren via vrachtverkeer en zal plaatsvinden tijdens de reguliere werkuren (07.00 tot 17.00 uur), wat correspondeert met ongeveer 220 dagen. Rekenkundig betekent dit dat er dagelijks ca. 228 ton asbesthoudend materiaal wordt aangeleverd. Dit leidt tot een frequentie van gemiddeld 9 vrachtwagens per dag die asbesthoudend materiaal aanvoeren. De aanvoer van dit asbesthoudend materiaal zal geen stijging van het aantal aanvoerbewegingen betekenen, aangezien de verwerkingscapaciteit van de fysicochemische installatie niet gewijzigd wordt en er steeds naar gestreefd wordt om 50 % van het aangevoerde te verwerken materiaal aan te brengen per schip (67.500 ton). Onderstaande tabel geeft een overzicht van de te verwachten aangeleverde transporten. MER Bioterra Bornem blz. 36 van 153 Tabel 7 Overzicht van de transporten voor maximale aanvoer van te verwerken materiaal. Transport medium Waterweg Land Type verwerking * Totale aanvoer ton/jaar Aantal transporteenheden per jaar Aantal transporteenheden per week Aantal transporteenheden per dag F/C 67.500 104 3 0,5 BIO 25.000 39 1 0,2 Subtotaal 92.500 143 4 0,7 F/C 17.500 584 15 3 F/C-asbest 50.000 1.667 40 8 BIO 25.000 834 40 4 Subtotaal 92.500 3.085 140 15 *F/C: fysicochemisch, BIO: biologisch Er wordt naar gestreefd om 50 % van de totale aanvoer via schepen aan te voeren. Per schip zal gemiddeld 650 ton te verwerken materiaal aangevoerd worden (variërend van 400 tot 4600 ton). Dit betekent ca. 143 boten per jaar of ca. 4 boten per week. Voor het lossen zal gebruik gemaakt worden van de eigen loskade ter hoogte van de site, die op ongeveer 75 m van de verwerkingsinstallatie gelegen is. Met een loskraan worden de gronden vanuit het schip op een vrachtwagen/dieplader geladen en vervolgens naar de acceptatiezone in de bewerkingsloods gebracht. De aanvoer van asbesthoudend materiaal gebeurt voor 100% over het land. Aangezien de verwerkingscapaciteit van de installatie niet gewijzigd wordt en ernaar gestreefd wordt om ca. 50% van de te verwerken grond aan te voeren via schip, houdt de aanvaarding van asbesthoudend materiaal geen stijging van het vrachtverkeer in. 3.6.2 Afvoerstromen Het grootste gedeelte van de totale afvoer zal via het land gebeuren (70%). Dit leidt tot een frequentie van gemiddeld 19 vrachtwagens per dag. Het andere deel van het af te voeren materiaal zal verwijderd worden via het schip (30%). Dit betekent ca. 85 boten per jaar, wat overeenstemt met 2 boten per week. Verwacht wordt dat de hoeveelheid verwerkt asbesthoudend materiaal ca. 27% van de afvoerstroom op jaarbasis bedraagt. De afvoer hiervan komt overeen met maximaal 1.167 vrachtwagens per jaar (d.i. gemiddeld 5 vrachtwagens per dag). Tabel 8 Overzicht van de transporten voor afvoer van het gereinigde materiaal. Transport medium Type verwerking* Totale afvoer ton/jaar Aantal transporteenheden per jaar Aantal transporteenheden per week Aantal transporteenheden per dag F/C 25.500 39 1 0,2 F/C-asbest 15.000 23 0,5 0,1 BIO 15.000 23 0,5 0,1 Subtotaal 55.500 85 2 0,4 F/C 59.500 1.983 45 9 F/C-asbest 35.000 1.167 25 5 BIO 35.000 1.167 25 5 Subtotaal 129.500 4.317 95 19 Waterweg Land Vanuit bovenstaande gegevens kan besloten worden dat ca. 55.500 ton per jaar via waterweg dient afgevoerd te worden en ca. 129.500 ton over de weg. MER Bioterra Bornem blz. 37 van 153 Aanvaarding van asbesthoudend materiaal zal geen wijziging inhouden van het afvoerende vrachtverkeer, daar de capaciteit dezelfde blijft. 3.6.3 Optimalisatie van het transport Aangezien de te verwerken grond de site eveneens dient te verlaten, wordt er ter optimalisatie van het transport zoveel mogelijk gebruik gemaakt van dezelfde boten en/of vrachtwagens om het materiaal af te voeren. Dit is echter niet altijd praktisch toepasbaar. M.a.w. de afvoer van de restmaterialen veroorzaakt op die manier geen bijkomende trafiek op de weg of op het kanaal. Onderstaande inschatting houdt hier geen rekening mee en is dus een worst-case benadering. Tabel 9 Overzicht van de transportbewegingen van en naar de site. Transport medium Totale vervoer ton/jaar Aantal transporteenheden per week Aantal transporteenheden per dag Waterweg 148.000 145 1 Land 222.000 3.180 34 Totaal 370.000 Gezien de meeste vrachten reeds over de weg verlopen en de omliggende bedrijven eveneens gebruik maken van vrachtverkeer, zal de bijkomende verkeersimpact voor het wegverkeer slechts miniem zijn. 3.6.4 Personenverkeer Op de site zijn 15 personen gestationeerd. Dit betekent dat er gemiddeld 15 personenwagens aanwezig zijn. Dit houdt een frequentie in van 30 bewegingen per dag. De verwerking van asbesthoudend materiaal zorgt niet voor een wijziging in het aantal gestationeerde personen op de site en zal dus geen effect hebben op de verkeersintensiteit veroorzaakt door personenvervoer. MER Bioterra Bornem blz. 38 van 153 4 ALTERNATIEVEN Er kunnen op verschillende niveaus alternatieven beschouwd worden. Hierbij kan er een onderscheid gemaakt worden tussen het nulalternatief, beleidsalternatieven, uitvoeringsalternatieven en locatiealternatieven. 4.1 Nulalternatief Het nulalternatief, zijnde het niet verlenen van de gevraagde vergunning, zou als consequentie hebben dat de aanpassing van de huidige fysicochemische verwerkingseenheid voor asbesthoudende gronden, breek- en zeefzand niet zou doorgaan met als gevolg dat in België nog steeds grote volumes aan diffuse asbestverontreinigingen met zeer lage asbestconcentraties aan te hoge markt- en maatschappelijke prijzen zullen gestort worden. Het niet uitvoeren van de verwerking van asbesthoudende gronden, breek- en zeefzand is dan ook economisch niet verantwoord. 4.2 Locatie-alternatieven Bioterra beschikt over verschillende sites. Enkel de sites te Bornem en Opglabbeek komen in aanmerking voor de nieuwe activiteit aangezien hier reeds een fysicochemische verwerkingseenheid aanwezig is, die slechts in minieme mate aangepast dient te worden voor de geplande verwerking. Op de site in Opglabbeek wordt momenteel reeds asbesthoudende grond aangeboden en behandeld. Op het gewestplan is de site in Bornem aangeduid als industriegebied voor zeehaven en watergebonden bedrijven. Een aanpassing van de verwerkingseenheid voor diffuus asbesthoudende gronden, zeef- en breekzand blijft dan ook overeenstemmen met de bestemming van de locatie. De site ligt ook in een regio met een gekende historische asbestproblematiek, waarbij asbest voornamelijk onder de vorm van asbestcementdraailingen werd toegepast (Willebroek, Kapelle-opden-Bos). Er is bijgevolg een groot aanbod te verwachten in de regio en door een exploitatie in Bornem te voorzien, zijn de transportafstanden veel beperkter dan indien de verwerking in Opglabbeek zou moeten gebeuren. Aanvoer in bulk via schepen wordt momenteel niet voorzien maar zal in de toekomst wellicht wel mogelijk worden (met aangepaste schepen). De site te Bornem ligt aan het water en beschikt over een loskade. Dit is niet het geval in Opglabbeek. Het feit dat dit mogelijk is in Bornem kan een belangrijk milieuvoordeel opleveren aangezien het transport via de weg hiermee sterk kan verminderen. Alternatieven op planniveau (zoals locatiealternatieven) zijn dan ook geen onderwerp van dit MER. 4.3 Uitvoeringsalternatieven Uitvoeringsalternatieven die in het kader van dit project bestudeerd kunnen worden, zijn: wijzigingen in de manier waarop de werken (bijv. nat houden van het asbesthoudend materiaal) worden uitgevoerd andere transportwijzen Het transport van de asbesthoudende materialen zal gebeuren via vrachtvervoer. Hoewel een laadkade op de site aanwezig is, is het vervoer via water momenteel geen optie. Hiervoor zou een verregaande aanpassing aan de schepen vereist zijn. De BBT-studie ‘Bodemsaneringsprojecten en grondreinigingscentra’ (Vito, 2006) is van toepassing. De BBT-studie maakt melding van het biologisch en fysicochemisch reinigen van gronden (ex-situ). Ook de BREF ‘Waste treatment industries’ (Europese Commissie, 2006) is van toepassing voor wat betreft de biologische en fysicochemische reiniging van afvalstoffen, meer bepaald verontreinigde gronden. In onderstaande tabel wordt getoetst aan de relevante BBT’s en BREF’s. De installatie is conform de BBT. MER Bioterra Bornem blz. 39 van 153 Tabel 10 Aftoetsing aan de BBT 'Bodemsaneringsprojecten en grondreinigingscentra' en BREF ‘Waste Treatments Industries’ TECHNIEK Transport en op- en overslag 9. lossen van met VOS verontreinigde grond in gesloten hallen met luchtafzuiging-zuivering 10. verspreiding van verontreinigingen tijdens transport vermijden door opslag in lekdichte bakken afgesloten met een zeil 11. speciale wasplaats voor banden en laadbakken voorzien om verspreiding van de verontreinigde grond buiten de site te beperken Zeven 12. beperken van (diffuse) stof en VOS emissies door één van onderstaande maatregelen: • afdekken met zeilen • bevochtigen van grond en verhard terrein • plaatsen van windschermen • overkappen van zeefinstallatie 13.grond verontreinigd met hoog VOS-gehalte in gesloten hallen zeven Fysicochemische reiniging (grondwassen) 14. emissie naar de bodem en opp.water beperken door: • vloeistofdichte verharding in opslagplaats verontreinigde grond • wasinstallatie op vloeistofdichte verharding 15. emissies van stof door verwaaiing voorkomen door: • opslaan van grond in overdekte hal • afdeklagen aanbrengen • sproeiers plaatsen 16. verspeiding van aërosolen vermijden door lucht af te zuigen en na te behandelen 17.reinigen en hergebruiken van proceswater BREF 92. Gebruik een test op werkbank-schaal om de geschiktheid van het proces dat toegepast moet worden te bepalen en de beste operationele omstandigheden vast te leggen BREF 94. Rapporteer over de efficiëntie (die bereikt werd gedurende de verwerkingsprocessen) van de verschillende componenten die gereduceerd werden alsook van deze die niet beïnvloed werden door het proces MER Bioterra Bornem CLASSIFICATIE ALS BBT? TOEPASSING OPMERKINGEN JA (indien VOS-gehalte boven bep. Limiet; vb. > 25 mg/kg BTEX+VOCl of > 50 ppm vluchtige alkenen) JA JA JA JA Wielwasinstallatie. Na het lossen van de asbesthoudende materialen wordt de vrachtwagen en laadbak schoongespoten op de afspuitplaats (binnen). JA JA Het zeven gebeurt binnen. . JA (indien VOS-gehalte boven bep. Limiet; vb. > 25 mg/kg BTEX+VOCl of > 50 ppm vluchtige alkenen) JA Zie discipline lucht, hoofdstuk 7.3.2.b JA JA De wasinstallatie bevindt zich in een loods met vloeistofdichte ondergrond. Alle verontreinigde grond word binnen opgeslagen. JA JA JA JA JA JA JA JA Zie discipline oppervlaktewater De fysicochemische reiniging van gronden is een bewezen techniek. JA JA Na de fysicochemische reiniging worden de gronden uitgekeurd. Op die manier wordt de goede werking van het proces voortdurend gecontroleerd. Zie referentiesituatie discipline lucht, Hoofdstuk 7.3.2.b JA blz. 40 van 153 Biologische reiniging 18. beperken van verontreiniging van bodem en grond- opp. water door aanbrengen vloeistofdichte ondergrond 19. voorkomen van luchtverontreiniging (+ geurhinder) door: • biol.reinigen in gesloten hallen en reinigen van afgezogen lucht Idem BREF nr. 65 20. beperken van energievraag voor verwarmen van grondpakketten door: • inzetten van restwarmte uit andere processen (vb. uit WKK) BREF 69. Verbeter de mechanische biologische verwerking door de aangegeven maatregelen, vb. vermijden van anaerobe condities tijdens aerobe behandeling door een gecontroleerde luchtaanvoer BREF 70. Beperk de emissies van mechanische biologische verwerking in de behandelde afgassen tot de aangegeven niveaus (geur: < 500 – 6000 ouE/m³; NH3: <1-20 mg/Nm³) MER Bioterra Bornem JA JA JA JA JA Van geval tot geval NVT JA JA De gronden worden regelmatig gekeerd om het aërobe afbraakproces te stimuleren. JA JA Vluchtige componenten (VOCl) worden afgezogen en behandeld via actief koolfiltratie. Er waren tot op heden geen klachten m.b.t. geur. blz. 41 van 153 De biologische reiniging gebeurt in een loods met vloeistofdichte ondergrond. Vluchtige componenten (VOCl) worden afgezogen en behandeld via actief koolfiltratie. Er waren tot op heden geen klachten m.b.t. geur. 5 ALGEMEEN METHODOLOGISCHE ASPECTEN 5.1 Overzicht van de te onderzoeken disciplines De bedoeling van de MER is een beschrijving te geven van de effecten van het project op het milieu en een onderzoek te doen naar eventuele milieueffectverzachtende maatregelen die de negatieve impact op het milieu trachten te beperken of te voorkomen. Gezien de karakteristieken van het gebied en de aard van het project worden in het MER door de respectievelijke erkende MER-deskundigen volgende aspecten diepgaand besproken: geluid en trillingen fauna en flora lucht oppervlaktewater mens – gezondheid Voor de volgende disciplines blijkt geen diepgaande studie vereist wegens de geringe complexiteit voor dit project en zullen deze summier worden besproken: bodem en grondwater mens – ruimtelijke aspecten en mobiliteit Verder worden volgende disciplines landschappen, bouwkundig erfgoed en archeologie klimatologische factoren atmosfeer energie- en grondstoffen voorraad veiligheid licht niet afzonderlijk besproken in deze MER aangezien er geen significante effecten verwacht worden. Het aspect “veiligheid” wordt niet afzonderlijk bestudeerd, maar wordt mee behandeld in de discipline van mens – toxicologie. De uitvoering en opstelling van de MER-disciplines zullen gebeuren conform de richtlijnen die door de Dienst MER zijn opgesteld en uitgevaardigd. Grosso modo zullen per discipline volgende punten worden onderzocht: afbakening studiegebied en methodologie beschrijving huidige toestand effectbeschrijving en -beoordeling milderende maatregelen 5.2 Opbouw per discipline 5.2.1 Afbakening van het studiegebied De effecten veroorzaakt door het beschreven project, manifesteren zich doorgaans in een groter gebied dan het eigenlijke projectgebied. Dit wordt het studiegebied genoemd. De afbakening van het studiegebied wordt bepaald door het invloedsgebied waarbinnen effecten optreden. Dit kan verschillend zijn per discipline en zelfs per effect. Het studiegebied wordt met andere woorden globaal gedefinieerd als het projectgebied met inbegrip van het invloedsgebied. MER Bioterra Bornem blz 42 van 153 5.2.2 Juridisch en beleidsmatige context Het project dient te voldoen aan een juridisch en beleidsmatig kader, welke reeds in hoofdstuk 2.3 werd vastgelegd. Hierbij wordt - indien door de deskundige noodzakelijk geacht - voor bepaalde disciplines een aparte en uitgebreide toetsing aan de juridisch en beleidsmatige wetgeving uitgevoerd, welke van toepassing is voor deze discipline. 5.2.3 Beschrijving bestaande toestand Dit is de toestand van het studiegebied waarnaar gerefereerd wordt in het MER in functie van de effectbeoordeling. Een algemene situering van de omgeving van de projectsite werd reeds gegeven in hoofdstuk 2.1. Indien geen recente gegevens beschikbaar zijn voor bepaalde aspecten zal de deskundige uitgaan van de beschikbare gegevens en zal hij deze beschikbare gegevens actualiseren door bijkomende metingen, door veldwerk of door extrapolatie indien hij dit nodig acht omwille van mogelijke significante wijzigingen in de tijd. Ontwikkelingsscenario's Wijzigingen (autonoom of gestuurd) in de bestaande toestand in de omgeving van het studiegebied, worden onder deze paragraaf beschreven in het MER. Gestuurde wijzigingen kunnen gerelateerd zijn aan te realiseren beleidsplannen (gewestplanbestemmingen, bijzonder plannen van aanleg, structuurplannen, ...), aan waterkwaliteitsdoelstellingen, aan geplande te beschermen gebieden of monumenten, ... De bestaande toestand vormt samen met de ontwikkelingsscenario’s in principe het nulalternatief ten opzichte waarvan de uitvoering en de aanwezigheid van het project vergeleken wordt. In het MER en in de eindsynthese worden de voor- en nadelen van het project t.o.v. dit nulalternatief besproken onder de vorm van een beschrijving en een cijfermatige beoordeling. 5.2.4 Geplande situatie en milieueffecten De geplande situatie is de toestand van het studiegebied na uitbreiding van de huidige fysicochemische installatie voor de bijkomende verwerking van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand en dit zonder rekening te houden met eventuele milderende maatregelen. Er zijn geen technische aanpassingen aan de installatie vereist, de asbesthoudende materialen kunnen in de bestaande installatie verwerkt worden. Deze beschrijving omvat dus eigenlijk de beschrijving en de evaluatie van de positieve en negatieve effecten van het project per discipline (incl. effecten voor alternatieven, grensoverschrijdende effecten). De beoordeling van de effecten gebeurt o.b.v. expert judgement en is - waar mogelijk - gebaseerd op cijfermatige gegevens. Zowel de directe als de indirecte effecten worden beschreven. Onder “Methodologie”- is voor elke discipline aangegeven op basis van welke criteria en op welke wijze de beoordeling van de effecten gebeurt. Het MER geeft een uitspraak over de effecten binnen een termijn die overeenstemt met de nieuwe vergunningstermijn. Bij de beoordeling van de effecten zal onderstaande zevenwaardige schaal gehanteerd worden, tenzij anders vermeld in de discipline (Tabel 11). MER Bioterra Bornem blz 43 van 153 Tabel 11 Zevenwaardige schaal voor effectbeoordeling Beoordeling effect Zeer significant negatief Significant negatief Weinig negatief Geen of verwaarloosbaar effect Weinig positief Significant positief Zeer significant positief Waardering -3 -2 -1 0 +1 +2 +3 Hierbij duidt een positieve score op een gewenst effect (verhoging, een ondersteuning of een versterking van de betrokken eigenschap). Een negatieve score wijst op een ongewenst effect (het verdwijnen, een verlaging of een aantasting van een bepaalde eigenschap). Per besproken effect van elke discipline wordt het significatieniveau toegelicht. In de MER zal een overzichtstabel, betreffende de mogelijke effecten die kunnen verwacht worden t.g.v. onderhavig project, weergegeven worden op basis van de algemene locatiekarakteristieken, de projectbeschrijving en de vorige milieugerelateerde studies. 5.2.5 Beoordeling en milderende maatregelen Teneinde een globale beoordeling van het project in het MER toe te laten, worden de effecten vervolgens per discipline beoordeeld. Om de negatieve gevolgen voor de omgeving te vermijden, te voorkomen of te beperken, worden milderende maatregelen voorgesteld waar dit nodig wordt geacht in het MER. De milderende maatregelen worden concreet per discipline vastgelegd. In zoverre de toepassing van de milderende maatregelen buiten de bevoegdheid van de initiatiefnemer valt, zullen ze gepresenteerd worden als suggesties. Het effect of resterend effect (bij het voorstellen van milderende maatregelen) wordt in het MER beoordeeld op gelijkaardige wijze zoals hierboven aangehaald. 5.3 Ingreep-effectenschema In functie van de effectvoorspelling wordt het project ingedeeld in hoofdingrepen met elk een aantal relevante deelingrepen. De ingrepen kunnen elk een bepaalde impact op het milieu hebben. Voor voorliggend project kunnen volgende hoofd- en deelingrepen onderscheiden worden: * Fysicochemische reiniging van asbesthoudend grond, breek- en zeefzand - inrichten van bergingslocatie - aanvoer en opslag van asbesthoudend materiaal - afdek met waterdoorlatende, maar stof ondoorlatend geotextiel - nathouden van asbesthoudend materiaal - inrichten van bijkomende sproeimogelijkheden - inrichten locatie voor het afspoelen vrachtwagens - afvoer materiaal - inrichten tijdelijke opslag filterkoeken en lichte fractie - opslag van big bags - inrichten locatie om filterkoeken en lichte afval in big bags te doen Gebaseerd op de algemene locatiekarakteristieken en de projectbeschrijving worden hieronder de voornaamste mogelijke effecten die t.g.v. het project redelijkerwijze kunnen verwacht worden, samengevat. MER Bioterra Bornem blz 44 van 153 De kerndiscipline voor onderhavig project zal lucht zijn met hieraan gekoppeld mogelijke hinder/toxicologische effecten op de mens. Deze effecten kunnen permanent optreden. Verder zal ook de nodige aandacht besteed worden aan de discipline geluid en trillingen. Tabel 12 Ingreep-effectschema Ingreep Aanvoer, opslag en afvoer van asbesthoudend materiaal Nathouden van asbesthoudend materiaal Fysico-chemische reiniging van asbesthoudende materialen Direct effect Stofemissies Asbestemissies Emissies machines en werfverkeer Geluidshinder Geluid en trillingen Wijziging bodemhygiëne bij calamiteiten Wijziging waterbalans tgv bijkomend sproeien Wijziging grondwaterkwaliteit bij calamiteiten Stofemissies Asbestemissies Bodem Geluidshinder Immobilisatie asbesthoudende slibfractie Discipline Lucht Stofemissies Asbestemissies Water Lucht Geluid en trillingen Lucht Indirect effect Invloed op de gezondheid Hinder voor omwonenden Biotoop- en habitatverlies (verdwijnen van / verplaatsen van) Hinder voor omwonenden Biotoop- en habitatverlies Biotoop- en habitatverlies Discipline Mens-gezondheid Biotoop- en habitatverlies Invloed op de gezondheid Fauna & Flora Invloed op de gezondheid Hinder voor omwonenden Biotoop- en habitatverlies Hinder voor omwonenden Biotoop- en habitatverlies Invloed op de gezondheid Hinder voor omwonenden Mens-gezondheid Fauna & Flora Mens-gezondheid Mens - mobiliteit Fauna & Flora Fauna & Flora Mens-gezondheid Fauna & Flora Mens-gezondheid Fauna & Flora Mens-gezondheid 5.4 Grensoverschrijdende effecten In overeenstemming met het Verdrag van Espoo (Finland, 25 februari 1991, B.S. 31/12/1999) en de EG-Richtlijn 97/11/EG van 3 maart 1997 is het noodzakelijk grensoverschrijdende milieueffecten van de activiteiten te evalueren. Het projectgebied bevindt zich ver van de lands- en gewestgrenzen (afstand tot Frankrijk: ca. 85 km, afstand tot Nederland: ca. 22 km en tot Waals Gewest: ca. 43 km). Er dienen in het MER dan ook geen grensoverschrijdende effecten bekeken te worden. MER Bioterra Bornem blz 45 van 153 6 EVALUATIE VAN DE MILIEUEFFECTEN EN MAATREGELEN Voor elke discipline wordt eerst het studiegebied afgebakend. Vervolgens wordt de actuele toestand van dit studiegebied toegelicht, tenzij anders geformuleerd in de discipline. Ook de te verwachten ontwikkeling van de actuele toestand indien het project niet zou worden uitgevoerd, wordt nagegaan. Deze toestand dient als referentie. Vervolgens worden de mogelijke effecten ten gevolge van het beschouwde project ingeschat en vergeleken met de huidige toestand. Voor de inschatting van de significantie van de milieueffecten is bovendien informatie nodig over milieukwaliteitsdoelstellingen (normen met betrekking tot lucht-, bodem- en waterkwaliteit) en kwetsbaarheid van gebieden. 6.1 Geluid en Trillingen 6.1.1 Afbakening van het studiegebied Het studiegebied wordt beschouwd als zijnde de site, inclusief de omgeving waar de invloed van geluids- en trillingsbronnen te verwachten zijn. Het studiegebied wordt gekozen rekening houdende met de bepalingen uit Vlarem II. Enerzijds wordt de zone op 200 meter van de rand van de terreingrens bekeken (door Vlarem vereist). Anderzijds wordt uit reden van akoestisch comfort de zone van de dichtstbij gelegen woningen bekeken. Aan sommige installatieonderdelen kunnen mogelijk lokaal trillingen worden waargenomen. Omwille van de (beperkte) amplitude ervan en de grote afstanden tot de grenzen van het terrein, zijn deze niet waarneembaar ter hoogte van de woningen. De impact van trillingen van de installaties wordt daarom verder niet behandeld in het kader van dit MER. 6.1.2 Juridische en beleidsmatige context 6.1.2.a Vlarem II Voor de bepaling van de bestaande geluidskwaliteit in de omgeving wordt een dubbel onderzoek gevoerd: enerzijds bronmetingen en anderzijds ambulante statistische geluidsmetingen in de omgeving. Een vergelijking van de gemeten/berekende waarden van het specifiek geluid van de installaties met de richtwaarde voor nieuwe en bestaande inrichtingen toont aan in hoeverre de geluidsproductie hiervan conform is. Het wettelijk toetsingskader met betrekking tot geluid wordt geregeld in titel II van het Vlarem. Voor bestaande inrichtingen gelden de richtwaarden, voor nieuwe inrichtingen worden grenswaarden afgeleid op basis van de ligging van de immissiepunten volgens het gewestplan en het huidige omgevingsgeluid. Volgens de voorschriften van Vlarem II ‘Bijlage 2.2.1. milieukwaliteitsnormen voor geluid in open lucht’ gelden volgende richtwaarden (RW) voor het L A95,1h van het oorspronkelijk omgevingsgeluid. Tabel 13 Milieukwaliteitsnormen voor geluid in open lucht Milieukwaliteitsnormen voor geluid in open lucht Categorie 1. Landelijke gebieden en gebieden voor verblijfsrecreatie 2. Gebieden of delen van gebieden op minder dan 500 m van industriegebieden niet vermeld in punt 3 of van gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen 3. Gebieden of delen van gebieden op minder dan 500 m van gebieden voor ambachtelijke bedrijven en middelgrote ondernemingen, van dienstverleningsgebieden of van ontginningsgebieden tijdens de ontginning 4. Woongebieden MER Bioterra Bornem Milieukwaliteitsnormen in dB(A) overdag ‘s avonds ’s nachts 40 35 30 50 45 45 50 45 40 45 40 35 blz 46 van 153 5. Industriegebieden, dienstverleningsgebieden, gebieden voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen en 60 55 ontginningsvoorzieningen tijdens ontginning 5. BIS Agrarische gebied 45 40 6. Recreatiegebieden uitgezonderd gebieden voor verblijfsrecreatie 50 45 7. Alle andere gebieden, uitgezonderd: bufferzones, militaire domeinen en deze waarvoor in bijzondere besluiten richtwaarden worden 45 40 vastgesteld 8. Bufferzones 55 50 9. Gebieden of delen van gebieden op minder dan 500 m gelegen van 55 50 voor grindwinning bestemde ontginningsgebieden tijdens ontginning Opmerking: Als een gebied valt onder twee of meer punten van de tabel dan is in dat gebied de hoogste richtwaarde van toepassing. Dag: van 07.00 tot 19.00 uur Avond: van 19.00 tot 22.00 uur Nacht: van 22.00 tot 07.00 uur 55 35 40 35 50 45 De inrichting dient als nieuw geëvalueerd te worden. Het specifieke geluid van een nieuwe inrichting dient aan volgende voorwaarden te voldoen: Indien het LA95,1h van het oorspronkelijk omgevingsgeluid lager is dan de milieukwaliteitsnorm van bijlage 2.2.1. bij Vlarem II is, moet de continue component van het specifiek geluid, voortgebracht door de nieuwe inrichting beperkt worden tot het LA95,1h van het oorspronkelijk omgevingsgeluid verminderd met 5 dB(A)”. Als het geluid in open lucht van de inrichting een incidenteel, fluctuerend, intermitterend of impulsachtig karakter vertoont, dan worden de in bijlage 4.5.5. bij Vlarem II aangegeven richtwaarden toegepast. De toepasselijke waarde is in dit geval de in bijlage 4.5.4. bij Vlarem II aangegeven richtwaarde voor de verschillende gebieden verminderd met 5. Onderstaande tabel 14 geeft de richtwaarden voor fluctuerend, incidenteel, impulsachtig en intermitterend geluid in open lucht weer van als hinderlijk ingedeelde inrichtingen: Tabel 14 Richtwaarden voor geluid voor als hinderlijk ingedeelde inrichtingen Aard van het geluid Richtwaarden uitgedrukt als LAeq,1s in dB(A) Overdag ‘s Avonds ‘s Nachts fluctuerend incidenteel Toepasselijke waarde + 15 Toepasselijke waarde + 10 Toepasselijke waarde + 10 impulsachtig intermitterend Toepasselijke waarde + 20 Toepasselijke waarde + 15 Toepasselijke waarde + 15 Toepasselijke waarde: voor nieuwe inrichtingen: richtwaarde in bijlage 4.5.4. bij Vlarem II verminderd met 5, voor bestaande inrichtingen: richtwaarde in Vlarem II bijlage 4.5.4. Deze richtwaarden zijn niet van toepassing op het in- en uitgaande weg- en luchtverkeer. 6.1.2.b Europese richtlijn 2002/49/EG - omgevingslawaai De richtlijn 2002/49/EG van het Europese Parlement en de Raad van 25 juni 2002 inzake de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai (PB L 189 van 18.07.2002) heeft tot doel een gemeenschappelijke Europese aanpak in te voeren om de blootstelling aan omgevingslawaai te vermijden, te voorkomen, te beperken en te verminderen. Deze aanpak is gebaseerd op het volgende: het opmaken van geluidsbelastingskaarten volgens gemeenschappelijke methoden (voor geluidsindicator en berekening), MER Bioterra Bornem blz 47 van 153 het aannemen van actieprogramma’s, uitgaande van limieten die door de lidstaten worden bepaald, teneinde het omgevingslawaai zo nodig te voorkomen, te beperken en te handhaven waar zij goed is, voorlichting van het publiek. De omzetting van deze richtlijn is opgenomen in het Belgische Staatsblad van 31 augustus 2005 in het besluit van de Vlaamse Regering inzake de evaluatie en de beheersing van het omgevingslawaai en tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 1 juni 1995 houdende de algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne. Volgens deze richtlijn was het de bedoeling om tegen midden 2007 de geluidsimpact van grote wegen, belangrijke spoorwegen en luchthavens en van grote stedelijke gebieden in kaart te brengen, en tegen midden 2008 actieprogramma’s uit te werken om aan de zwaarste geluidshinder een oplossing te bieden. Dit gaat onder meer over het plaatsen van geluidsschermen of het aanbrengen van geluidsarme wegdekken. In eerste instantie werd de bestaande geluidssituatie in kaart gebracht, zodat duidelijk wordt waar zich de belangrijkste geluidsproblemen stellen. Het opmaken van deze geluidskaarten vergde een aanzienlijke inspanning van de overheid. Er werden geluidskaarten gemaakt voor twee internationaal erkende parameters: L den en Lnight. Lden geeft het gewogen energetisch gemiddelde weer van de dag-, avond- en nachtperiode, waarbij de avondwaarde verhoogd wordt met 5 dB(A) en de nachtwaarde met 10 dB(A). De L night is de gemiddelde LAeq-waarde over de periode tussen 23u en 6u (deze nachtperiode wijkt dus af van de nachtperiode volgens Vlarem II, die tot 7u duurt). De geluidskaarten voor wegverkeer (voor de wegen met meer dan 6 miljoen voertuigpassages per jaar) zijn door de Vlaamse regering op 27 maart 2009 goedgekeurd. Sinds 2009 stelt LNE geluidsbelastingskaarten ter beschikking met de impact van de belangrijkste wegen, spoorwegen en luchthavens en voor de agglomeraties Antwerpen en Gent. Deze kaarten, die de toestand op basis van de situatie van het referentiejaar 2006 weergeven, werden opgemaakt in uitvoering van de Europese richtlijn 2002/49/ EG inzake de evaluatie en beheersing van omgevingslawaai. Deze kaarten zijn terug te vinden op volgende website: http://www.lne.be/themas/hinder-en-risicos/geluidshinder/beleid/eu-richtlijn/goedgekeurdegeluidskaarten Actueel dient het evaluatiekader waarop geluidswerende maatregelen dienen uitgewerkt te worden nog opgesteld te worden. Het projectgebied ligt niet in de omgeving van een belangrijke weg en/of spoorweg waarvoor geluidskaarten zijn opgemaakt. De A12 en de N16 zijn te veraf gelegen. 6.1.3 Methodologie Het betreft hier de verderzetting (met de vergunde betoncentrale) van een installatie die als nieuwe inrichting dient geëvalueerd te worden. Het specifieke geluid van de huidige inrichting dient aan de richtwaarden uit Vlarem II te voldoen. Er wordt nader ingegaan op de geluidsemissie van de mogelijke nieuwe installaties (betoncentrale en mobiele zeefinstallatie) in combinatie met de huidige toestand (mobiele breekinstallatie met kraan en wiellader en grondwasinstallatie met wiellader). Een vergelijking van de berekende waarden van het specifiek geluid van de installatie met de richtwaarde voor nieuwe inrichtingen toont aan in hoeverre de geluidsproductie hiervan conform is. MER Bioterra Bornem blz 48 van 153 Tabel 15 Methodologie-effectengroepen discipline Geluid Effectgroep Criterium Methodologie Geluid Geluidsniveaus in de omgeving ten gevolge van de exploitatie Geluid Geluidsniveaus in de omgeving ten gevolge van het verkeer Trillingshinder voor de omgevende bewoning t.g.v. transport Meting/bepaling van te verwachten emissies van de geluidsbronnen. Bepaling van de te verwachten geluidsimmissies in de omgeving. Bepaling van te verwachten geluidsniveaus in de omgeving. Vergelijking literatuurgegevens en staat wegdek Trillingen Beoordeling significantie op basis van Overschrijding van de grenswaarden (Vlarem). Aantal woningen in zone boven de grenswaarde. Wijziging in het geluidsklimaat Beoordeling o.b.v. staat wegdek De significantie van een project hangt sterk af van de evolutie van het omgevingsgeluid voor en na uitvoering van een project. Deze parameter wordt als belangrijkste beschouwd en wordt in de eerste kolom van onderstaande tabel toegepast. Het berekenen van deze parameter geeft een tussenscore. Op deze tussenscore wordt een correctie toegepast afhankelijk van het al dan niet voldoen aan de vigerende wetgeving. Indien het omgevingsgeluid relevant stijgt maar indien er wel voldaan wordt aan de vigerende wetgeving, kan geen score worden toegekend die milderende maatregelen op korte of langere termijn noodzakelijk maakt (score -3 en -2). Onderstaand significantiekader in tabel 16 geldt voor industriële project-MER’s maar het principe van de tussenscore (effectscore) kan ook toegepast worden bij wegverkeer, spoorverkeer en vliegverkeer, mits aanpassing van het wettelijk kader. In onderstaand significantiekader is de koppeling met Vlarem II opgenomen. Welke parameter: wat betreft de parameter op de verticale as van het rooster is beslist om LA95,1h niet aan te duiden als vaste parameter, maar om de parameter te gebruiken die het beste het effect van het project beschrijft. De deskundige kiest en motiveert de meest relevante parameter. Welke immissiepunten: alle meetpunten waar langdurige immissiemetingen zijn uitgevoerd. In natuurgebieden kan echter dikwijls geen onbewaakte langdurige meting uitgevoerd worden. In die gevallen kan de verandering van het omgevingsgeluid bepaald worden op basis van ambulante metingen. Welke beoordelingsperiodes: er wordt voor elke beoordelingsperiode (indien relevant) in alle immissiepunten getoetst aan het significantiekader. De score onder ‘Voldoet aan het Vlarem’ betreft de eindscore na correctie. Voor wat betreft de lege vakjes (-) kan worden gesteld dat de mogelijkheid om in dergelijk vakje terecht te komen, zich in uitzonderlijke gevallen zal voordoen. De deskundige zal hier zelf een score aangeven die vergezeld gaat van een degelijke motivatie. Elke score dient door de deskundige bovendien gekaderd te worden in het project. MER Bioterra Bornem blz 49 van 153 Tabel 16 Significantiekader voor de beoordeling van de milieueffecten inzake geluid Voldoet aan het Vlarem? Nieuw of verandering Lna-Lvoor* tussenscore Bestaand ΔLAX,T (effectscore) Lsp≤GW Lsp>GW Lsp≤RW RW<Lsp≤RW+10 Lsp>RW+10 ΔLAX,T>+6 -3 -1 -3 -1 -2 -3 +3<ΔLAX,T≤+6 -2 -1 -3 -1 -2 -3 +1<ΔLAX,T≤+3 -1 -1 -3 -1 -1 -3 -1≤ΔLAX,T≤+1 0 0 -1/-2 ** 0 -1 -3 -3≤ΔLAX,T<-1 +1 +1 - +1 +1 - -6≤ΔLAX,T<-3 +2 +2 - +2 +2 - ΔLAX,T<-6 +3 +3 +3 +3 ΔLAX,T : verschil in omgevingsgeluid in dB(A) voor en nadat een project zal zijn uitgevoerd Met T = duur in seconden Met X: “N” parameter van statistische analyse (LAN,T), in Vlarem wordt N = 95 gebruikt ter toetsing aan de milieukwaliteitsnorm ofwel “eq” voor het equivalente geluidsdrukniveau (L Aeq,T), van het omgevingsgeluid. GW : grenswaarde volgens het beslissingsschema 4.5.6.1 van Vlarem II RW : richtwaarde Lsp : specifiek geluid *bij hervergunning dient Lvoor gebruikt te worden alsof het bestaande bedrijf er niet was. Bij een hervergunning van een inrichting met een mix van bestaande & nieuwe bronnen is het oorspronkelijk omgevingsgeluid voor de nieuwe bronnen, het omgevingsgeluid met de bestaande bronnen van de inrichting in werking. ** de keuze -1 ofwel -2 is afhankelijk van de grootte van de overschrijding van de GW (al dan niet binnen het betrouwbaarheidsinterval van de berekende specifieke immissie). Voor niet Vlarem-punten wordt enkel de tussenscore gebruikt en geen eindscore. De parameter moet door de deskundige gekozen en gemotiveerd worden. Reeds genomen en te nemen maatregelen zullen worden beschreven en geëvalueerd, alsook welke maatregelen nog kunnen en moeten worden uitgevoerd. -1 (matig significant negatief) -2 (significant negatief) -3 (zeer significant negatief) Onderzoek naar milderende maatregelen is minder dwingend, maar indien de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden aangeven dat er zich een probleem kan stellen dan dient de deskundige over te gaan tot voorstellen van milderende maatregelen. Bij het ontbreken ervan dient dit gemotiveerd te worden. Er dient noodzakelijkerwijs gezocht te worden naar milderende maatregelen, eventueel te koppelen aan de lange of langere termijn. Bij het ontbreken ervan dient dit gemotiveerd te worden. Er dient noodzakelijkerwijs gezocht te worden naar milderende maatregelen te koppelen aan de korte termijn. Bij het ontbreken ervan dient dit gemotiveerd te worden. De scores 0, +1, +2 en +3 krijgen respectievelijk de beoordeling verwaarloosbaar, positief, zeer positief en uitgesproken positief. Merk op dat volgens dit schema het voldoen aan de wettelijke grenswaarden (absolute beoordeling – horizontale as) primeert op de aard van de wijziging in het omgevingsgeluid (relatieve beoordeling – verticale as). Zelfs indien het omgevingsgeluid duidelijk toeneemt, is de meest negatieve score “-1” voor zover aan de Vlarem-waarden voldaan blijft. Voldoen aan de grenswaarden blijft in dit schema dus prioritair. Het daarnaast behouden van een relatieve beoordeling werd echter toch behouden om drie redenen: omdat ze toelaat om een verschil te maken tussen een inrichting die in een al lawaaierige omgeving een bepaald specifiek geluid produceert en één die in een verder nog rustige MER Bioterra Bornem blz 50 van 153 omgeving eenzelfde niveau van geluid produceert en waar dat geluid dus sterker zal worden opgemerkt, omdat ze toelaat om ook rekening te houden met ‘secundaire’, mogelijk positieve effecten van projecten op het omgevingsgeluid, die niet worden weerspiegeld in de toetsing van het specifieke geluid van een inrichting (bv. indien de bouw van een fabriekshal de omliggende bewoning afschermt van een drukke autoweg en hierdoor het omgevingsgeluid afneemt, kan dit leiden tot een meer positieve beoordeling), omdat ze toepasbaar is op niet ingedeelde inrichtingen (zoals hier het geval is voor de realisatie van een omgevingsproject). 6.1.4 Huidige toestand – bestaande geluidskwaliteit in de omgeving 6.1.4.a Meet- en evaluatiepunten Aangezien er geen recente geluidsmetingen beschikbaar zijn (metingen binnen laatste drie jaar) van het terrein zelf (omgevingsgeluid) dienen geluidsmetingen uitgevoerd te worden, teneinde de actuele toestand te beschrijven. Om na te gaan of het huidige geluidsdrukniveau in de omgeving van de inrichting en veroorzaakt door de inrichting, conform de richtwaarden uit Vlarem II is, worden geluidsmetingen uitgevoerd conform Vlarem II. Gezien de ligging van het bedrijf in een industriegebied en ver weg van de dichtstbijzijnde bewoning, lijkt het ons weinig zinvol om langdurige statistische geluidsmetingen conform Vlarem II uit te voeren. Om die reden zal in de akoestische studie de geluidsimpact van de installatie worden uitgevoerd aan de hand van een bepaling van het geluidsvermogenniveau van de akoestische relevante bronnen (door bronmetingen aan de installaties) en extrapolatie (via computersimulatie). Op deze wijze kan het specifieke geluid van de onderzochte inrichting eenduidig bepaald worden en zijn de belangrijkste geluidsbronnen naar de omgeving toe gekend. Daarnaast zullen de bronmetingen aangevuld worden met ambulante statistische metingen (gedurende 15 minuten, enkele malen herhaald) ter hoogte van de perceelsgrens in het zuidwesten. Hiervoor wordt een broninventarisatie (frequentie analyse in tertsbanden) gemaakt van de meest dominante geluidsbronnen. De metingen zullen worden uitgevoerd conform de internationale standaard norm ISO 3744 (Determination of sound power levels of noise sources – Engineering methods for free-field conditions over a reflecting plane). De metingen worden uitgevoerd volgens het principe van de “geconcentreerde bronmethode”. Hiertoe worden op korte afstand (indien praktisch mogelijk op 1 m) van de relevante geluidsbronnen frequentie metingen uitgevoerd. Hierbij worden volgende bronnen beschouwd: alle deelbronnen van de breekinstallatie, de zeefinstallatie, de grondwasinstallatie, alle afstralende zijvlakken (al dan niet open poorten), dakvlak, dakroosters, lichtstraat in het dak, …. De mogelijke invloed van stoorgeluid is bij deze metingen tot een minimum teruggebracht. Van elk geluidsbron zal een foto met het gemeten geluidsdrukniveau in terts/octaafbanden gegeven worden (mits toestemming van de opdrachtgever). Uit de gemeten geluidsdrukniveaus wordt het geluidsvermogenniveau van de bronnen (breker, wiellader, kraan, grondwasinstallatie, open poorten, …) berekend. Uitgaande van deze geluidsvermogenniveaus kan de specifieke bijdrage van de inrichting naar de omgeving toe bepaald worden. Deze bepaling zal gebeuren aan de hand van een computersimulatiemodel (professioneel). De overdrachtsberekeningen worden uitgevoerd met het computersimulatiemodel IMMI en conform ISO 9613, d.w.z. berekeningen met downwindcondities (d.w.z. met een wind vanuit de bronnen in de richting van de ontvanger – worst case scenario). De geschatte fout op de berekeningen bedraagt ca. 2 dB(A). In de berekeningen wordt rekening gehouden met de geometrische uitbreiding, de luchtabsorptie (ISO 9613-1 T= 10°C en 70% luchtvochtigheid), de bodemdemping (volgens ISO 9613-2) en afscherming of verstrooiing tgv. vegetatie en/of gebouwen. De overdrachtsberekeningen worden uitgevoerd in de octaafbandfrequenties van 63 Hz tot 8000 Hz. Alhoewel de installaties niet continu op vollast zal draaien, wordt er wel vanuit gegaan om de maximale belasting te beschrijven. Naast het totaal ingezette geluidsvermogenniveau zal vooral de positie van de machines belangrijk zijn, omwille van eventuele afscherming door gebouwen en/of procesinstallaties. MER Bioterra Bornem blz 51 van 153 Met behulp van het computersimulatiemodel wordt de geluidsbelasting vanwege de site berekend. Over de gemodelleerde zone wordt een regelmatig raster gelegd waarbij in elk punt het L Aeq-niveau wordt berekend. De onderlinge afstand tussen de rekenpunten bedraagt 5 m in de lengterichting en 5 m in de breedterichting. De resultaten worden uiteindelijk verwerkt tot kleurenkaarten (dagsituatie en avond- en nachtsituatie) waarop de afname van het geluidsdrukniveau visueel is voorgesteld. Bovendien wordt ter hoogte van de door Vlarem vereiste evaluatiepunten een puntberekening uitgevoerd. De toetsing van de meetresultaten aan de richtwaarden uit Vlarem II, in functie van de ligging van de evaluatiepunten (die vereist worden door Vlarem II) geeft aan in hoeverre de huidige geluidsbelasting hieraan conform is, of hoe groot de overschrijdingen eventueel zijn. Het geluidsdrukniveau van de installaties dient te voldoen aan de richtwaarden (milieukwaliteitsnormen) voor geluid in open lucht. Voor de bepaling van het toelaatbare geluidsdrukniveau zijn 3 criteria van belang. Vooreerst is er de periode van de dag: dag (van 07.00 tot 19.00 uur), avond (van 19.00 tot 22.00 uur) en nacht (van 22.00 tot 07.00 uur). Vervolgens is er de ligging van de immissiepunten volgens het gewestplan. Tot slot is er een verschil tussen bestaande en nieuwe inrichtingen. Met betrekking tot het eerste criterium gelden volgende werktijden: Breekinstallatie: van 07.00 tot 17.00 uur Mobiele zeefinstallatie: van 07.00 tot 17.00 uur, Grondwasinstallatie: van 06.00 tot 22.00 uur Bijgevolg dient een onderscheid gemaakt te worden tussen de activiteiten tijdens de dagperiode (cumulatie van alle activiteiten) en de activiteiten tijdens de avondperiode (van 19.00 tot 22.00 uur) en de nachtperiode (van 06.00 tot 07.00 uur) (enkel grondwasinstallatie in werking). Voor het tweede criterium dient de ligging volgens het gewestplan nagegaan te worden. De meest nabije woningen bevinden zich in industriegebied of in een gebied op minder dan 500 meter van industriegebied. Met betrekking tot het derde criterium, wordt geoordeeld dat het een nieuwe inrichting betreft, aangezien het terrein pas sinds 2007 in gebruik is genomen. Een vergelijking van de berekende waarden voor het specifieke geluid met de richtwaarden uit Vlarem II geeft aan in hoeverre de huidige/toekomstige toestand conform is of hoe groot de overschrijdingen eventueel zijn. Indien er overschrijdingen zijn, kan uitgaande van de computersimulatie nagegaan worden welke bronnen hiervoor verantwoordelijk zijn. Voor deze dominante bronnen zal nagegaan worden of BATNEEC (Best Beschikbare Technieken) is toegepast en/of welke maatregelen mogelijk zijn om het geluidsdrukniveau te reduceren. De toetsing van de meetresultaten aan de richtwaarden uit Vlarem II in functie van de ligging van de evaluatiepunten volgens het gewestplan geeft aan in hoeverre de huidige geluidsbelasting hieraan conform is, of hoe groot de overschrijdingen eventueel zijn. Meetpunt grens (MP GR): gelegen op de kade, op de perceelsgrens van Bioterra in het zuidwesten. Volgens het gewestplan is dit meetpunt gelegen in een industriegebied. Evaluatiepunt 1 (EP1): de woning(en) gelegen op het einde van de Rupelstraat 93 en verder, op ca. 650 meter van de terreingrens van Bioterra in het noordnoordoosten. Volgens het gewestplan zijn deze woningen gelegen in een woongebied op minder dan 500 meter van een industriegebied. Evaluatiepunt 2 (EP2): de woning gelegen op het einde van de Donkstraat 121 op ca. 460 meter van de terreingrens van Bioterra in het westen. Volgens het gewestplan is deze woning gelegen in een woongebied met landelijk karakter op minder dan 500 meter van een industriegebied. Evaluatiepunt 3 (EP3): de woning gelegen op het einde van de Fr. De Laetstraat op ca. 380 meter van de terreingrens van Bioterra in het zuiden. Volgens het gewestplan is deze woning gelegen in een woongebied op minder dan 500 meter van een industriegebied. MER Bioterra Bornem blz 52 van 153 Meetpunt kraan (MP KR): gelegen op de kade, op 10 m van de kraan die gebruikt wordt voor het laden en lossen van een schip, op 14 m van de perceelsgrens van Bioterra. Volgens het gewestplan is dit meetpunt gelegen in een industriegebied. De situering van de meetpunten wordt weergegeven in Figuur 3 en Figuur 4. Figuur 3: Locatie evaluatiepunten op basis van luchtfoto (bron: Google Earth) EP1 EP3 MP KR MP GR EP2 MER Bioterra Bornem blz 53 van 153 Figuur 4 Locatie evaluatiepunten op basis van het gewestplan (bron: AGIV) MP KR EP2 6.1.4.b Meetapparatuur De metingen en hun analyse zijn uitgevoerd met behulp van aangepaste apparatuur met ingebouwde mogelijkheid tot een statistische en frequentie analyse van de optredende geluidsdrukken: mogelijkheid tot een frequentie analyse van de optredende geluidsdrukken: Larson Davis geluidsmeter type 2800 (SN2800A0327), Larson Davis microfoon type 2560 (SN3387), Larson Davis geluidsmeter type 820 (SN0620), Larson Davis microfoon type 2541 (SN3578), Norsonic geluidsmeter type Nor-140 (SN1403494), Norsonic microfoon type N1225 (SN103184), Larson Davis ijkbron type CA200 (SN2259). Alle toestellen voldoen aan de technische eisen gesteld in Vlarem II. Voor en na de meting werd de meetketen met behulp van een ijkbron geijkt zoals voorgeschreven in het kwaliteitshandboek van Acoustical Engineering. 6.1.4.c Resultaten statistische analyse De meting houdt in dat het optredende geluidsniveau werden opgemeten in het meetpunt gedurende ca. 2,5 uur en gemiddeld over een periode van 15 minuten. De metingen zijn uitgevoerd op donderdag 19 april 2012 tussen 11.00 en 14.00 uur en op dinsdag 26 maart 2013 tussen 09.00 en 10.30 uur. Tijdens de metingen zijn de waarden van volgende grootheden bepaald: LAeq,15min equivalent geluidsdrukniveau: het constante A gewogen geluidsdrukniveau dat gedurende de meettijd (15 min) dezelfde geluidsenergie bezit als het werkelijk fluctuerende signaal. LAN,15min het A gewogen geluidsdrukniveau dat gedurende N % van de meettijd (15 minuten) overschreden wordt, met N = 5, 50, 90 en 95 (achtergrondniveau volgens Vlarem II). MER Bioterra Bornem blz 54 van 153 Deze waarden worden bepaald per periode van 15 minuten en zowel grafisch als in tabelvorm weergegeven. De metingen zijn uitgevoerd onder representatieve meteo-omstandigheden. Tijdens de metingen op donderdag 19 april 2012 waaide er een wind van ca. 4,5 m/s uit zuid, zuidwestelijke richting, er werd geen neerslag genoteerd. Tijdens de metingen op dinsdag 26 maart 2013 waaide er een wind van ca. 4,1 m/s uit oostelijke richting, er werd geen neerslag genoteerd. In tabel 17 zijn de meetresultaten opgenomen voor het meetpunt terreingrens (MP GR), namelijk alle numerieke waarden van alle gemeten grootheden. De grafische voorstelling van de grootheden LAeq,15min, LA5,15min en LA95,15min, is terug te vinden als bijlage 5. De metingen zijn uitgevoerd conform Vlarem II. Gezien de aard van de inrichting, het aantal bedrijfssituaties, het aantal geluidsbronnen en de aard van hun geluid, alsmede de algemene meetomstandigheden, werd het specifieke geluid bepaald aan de hand van representatieve en in de tijd reproduceerbare bedrijfstoestanden via steekproeven. Tabel 17 Statistische analyse in het meetpunt op de terreingrens tijd 11.30 11.45 12.00 12.15 12.30 12.45 13.00 13.15 regime breker breker pauze pauze ??? breker breker breker LAeq,15m LAmax,15m LAmin,15m 65,0 64,6 68,0 54,7 62,3 64,3 62,8 62,0 85,9 84,2 83,7 73,0 75,7 82,6 87,1 79,9 53,4 50,0 44,4 43,6 50,5 53,2 49,0 49,0 LA5,15m LA10,15m LA50,15m Meetpunt Terreingrens 68,3 66,5 62,0 69,7 65,9 58,6 74,7 69,7 60,3 60,0 58,1 49,7 66,3 65,2 61,2 67,7 66,1 62,4 66,6 65,0 60,1 65,8 64,1 58,9 LA90,15m LA95,15m LA99,15m 57,7 53,0 49,8 45,7 54,9 58,6 55,9 53,2 56,2 52,0 46,8 45,3 52,3 57,3 54,2 51,7 54,8 50,8 45,3 44,6 51,2 55,1 51,0 50,0 Uit de statistische analyse blijkt dat in het meetpunt op de terreingrens het oorspronkelijke omgevingsgeluid ca. 46 dB(A) bedraagt tijdens de dagperiode. Dit werd opgemeten tijdens de middagpauze wanneer de breker stillag, alsook alle transportbewegingen, zowel bij Bioterra, als bij de 2 naburige bedrijven, zijnde Inter-Shipping en DHL. Wanneer de breker in werking is, varieert het omgevingsgeluid in het meetpunt van ca. 52 tot 57 dB(A). Tijdens de metingen was er veel stoorgeluid van transportbewegingen en andere bedrijfsactiviteiten van de naburige bedrijven. In tabel 18 zijn de meetresultaten opgenomen voor het meetpunt kraan (MP KR), namelijk alle numerieke waarden van alle gemeten grootheden. De grafische voorstelling van de grootheden LAeq,15min, LA5,15min en LA95,15min, is terug te vinden als bijlage 6. De metingen zijn uitgevoerd conform Vlarem II. Gezien de aard van de inrichting, het aantal bedrijfssituaties, het aantal geluidsbronnen en de aard van hun geluid, alsmede de algemene meetomstandigheden, werd het specifieke geluid bepaald aan de hand van representatieve en in de tijd reproduceerbare bedrijfstoestanden via steekproeven. Tabel 18 Statistische analyse in het meetpunt op 10m van de kraan tijd 09.00 09.15 09.30 09.45 regime kraan kraan kraan kraan LAeq,15m LAmax,15m LAmin,15m 81,6 81,0 80,6 79,4 103,7 105,1 101,5 94,1 74,8 69,3 73,5 73,3 LA5,15m LA10,15m LA50,15m Meetpunt kraan 83,9 83,0 78,5 82,7 82,1 78,9 83,3 82,3 79,0 82,3 81,8 78,5 LA90,15m LA95,15m LA99,15m 76,8 76,6 76,3 76,1 76,3 76,1 75,8 75,5 75,7 75,3 74,8 74,6 Uit de statistische analyse blijkt dat in het meetpunt op 10 m van de kraan, het omgevingsgeluid in het meetpunt ca. 79 dB(A) bedraagt (parameter LA50) wanneer de kraan continu in werking is. Er wordt MER Bioterra Bornem blz 55 van 153 ook steeds grond aangevoerd door 2 vrachtwagens die continu op en neer rijden tussen de bedrijfsloods (waar deze geladen worden) en de kade (waar deze de grond lossen voor de kraan). 6.1.4.d Meetresultaten – frequentie analyse (broninventarisatie) Aan de dominante geluidsbronnen is een frequentie-analyse uitgevoerd op korte afstand (van de voornaamste (deel)bronnen). Doel van deze metingen is het eenduidig bepalen van de specifieke geluidsbijdrage van de onderzochte bronnen en dit aan de hand van de bijdrage van elke bron afzonderlijk, teneinde de eventueel te saneren geluidsbronnen aan te duiden. De metingen werden uitgevoerd volgens het principe van de “geconcentreerde bronmethode”. Hiertoe werden op korte afstand (1 meter) van de relevante geluidsbronnen frequentie metingen uitgevoerd. Bij openingen werd in het vlak van de opening gemeten. Fouten ten gevolge van het geometrische nabijheidsveld en het akoestische nabijheidsveld spelen bij deze methode in de praktijk geen rol van betekenis. De mogelijke invloed van stoorgeluid is bij deze metingen tot een minimum teruggebracht, doch de nauwkeurigheid wordt beperkt door de onzekerheid over de richtingskarakteristiek van de bronnen. De metingen werden uitgevoerd conform de internationale standaardnorm ISO 3744 (Determination of sound power levels of noise sources – Engineering methods for free-field conditions over a reflecting plane). Het geluidsimmissieniveau in de evaluatiepunten in de omgeving kan worden bepaald uit de berekende bronsterkte in combinatie met een overdrachtsberekening. De geluidsmetingen zijn uitgevoerd op donderdag 19 april 2012 tussen 11.00 en 14.00 uur (breekinstallatie in Bornem), op maandag 11 februari 2013 tussen 13.30 en 15.00 uur (betoncentrale in Gent), op donderdag 14 februari 2013 van 11.00 tot 13.00 uur (grondwasinstallatie en mobiele zeefinstallatie in Bornem) en op dinsdag 26 maart 2013 tussen 09.00 en 10.30 uur. De resultaten in tertsbanden, evenals de grafische voorstelling van deze geluidsdrukmetingen zijn terug te vinden als bijlage 7, bijlage 8, bijlage 9 en bijlage 10. De geluidsdrukniveaus in octaafbanden zijn terug te vinden in tabel 19. MER Bioterra Bornem blz 56 van 153 Tabel 19 Geluidsdrukniveaus dominante geluidsbronnen 63 Kraan links voor Kraan links achter Kraan rechts achter Kraan rechts voor 87,2 93,5 85,5 92,2 Breker Breker 2m Breker 4m Breker 8m Breker 16m In de poortopening Poortopening 1m Poortopening 2m Poortopening 4m Poortopening 8m Poortopening 16m Poortopening 23m 93,1 91,9 92,4 92,7 87,6 88,6 89,1 88,2 86,6 82,7 81,0 79,1 Rooster 1, straat 1 Rooster 2, straat 1 Rooster 3, straat 1 Rooster 4, straat 1 Lichtkoepel 1, straat 1 Rooster 1, straat 2 Rooster 2, straat 2 Rooster 3, straat 2 Lichtkoepel 1, straat 2 Lichtkoepel 2, straat 2 80,6 81,6 86,1 84,0 75,9 78,3 78,3 81,1 82,1 75,4 Motor shredder voor Motor shredder zij Motor shredder zij 2m Motor shredder zij 4m Motor shreder achter Motor menger Motor menger achter 84,4 84,9 79,1 78,6 81,7 87,2 89,7 MER Bioterra Bornem Octaafbanden (Hz) 250 500 1k 2k 4k 8k Bronmetingen breekinstallatie (Bornem) Kraan Case CX210B LW = 101 dB(A) 80,4 78,2 78,4 70,9 68,6 62,8 58,4 87,7 88,7 82,2 76,1 75,0 71,8 71,6 86,5 88,3 81,8 78,8 75,6 72,7 69,4 84,7 82,9 82,1 72,2 68,6 66,7 64,7 Brexer Terex Powerscreen XH500SR 95,3 95,0 94,3 94,2 92,4 87,0 87,4 93,6 93,9 95,9 94,1 91,8 87,5 88,7 91,6 93,5 94,0 91,3 90,5 85,8 85,2 88,7 88,0 91,3 89,3 87,7 83,6 79,4 87,6 87,4 87,3 85,8 84,9 80,1 74,2 81,9 84,5 81,3 80,1 79,5 75,6 69,4 82,4 84,0 80,6 80,2 79,1 74,6 69,3 83,0 81,0 80,0 78,8 77,9 73,4 67,5 79,6 78,6 77,7 76,2 75,1 70,9 65,2 77,7 74,2 74,1 71,2 70,5 66,7 63,1 74,4 69,6 70,9 67,3 65,0 59,5 51,8 72,4 68,4 64,0 64,2 62,8 57,3 48,8 Dak van het bedrijfsgebouw tijdens breekactiviteiten 76,7 73,3 71,5 69,6 67,2 60,1 51,5 78,7 76,7 76,5 75,7 73,9 67,8 59,7 82,7 80,5 80,4 79,1 77,1 70,4 64,6 80,3 78,7 77,5 75,1 72,2 65,8 57,7 80,9 75,5 72,1 67,6 65,0 63,7 43,7 75,4 71,9 72,3 71,0 68,4 60,5 50,8 78,5 74,9 69,7 66,7 64,4 57,2 46,3 78,4 76,8 74,5 72,8 71,8 68,9 62,4 74,3 71,4 66,4 61,9 59,4 57,5 37,6 77,3 73,9 68,3 63,4 60,0 57,8 36,4 Betoncentrale (Gent) 85,3 82,7 82,5 74,5 69,1 83,4 71,9 85,5 81,2 77,1 71,3 68,2 70,0 68,8 81,3 78,6 75,1 68,0 62,8 64,0 64,7 81,4 76,4 73,7 67,2 61,6 62,2 62,9 83,7 78,9 78,8 71,0 66,7 73,9 70,4 85,3 84,2 84,9 82,0 78,1 72,1 63,4 84,1 82,4 77,8 77,4 73,7 66,4 57,4 125 LAeq 78,4 84,7 85,0 81,5 98,8 99,0 97,0 94,3 91,0 85,7 85,4 84,1 81,6 77,2 72,8 69,4 74,4 80,3 83,6 79,8 74,3 75,3 72,7 78,6 69,1 70,7 86,6 79,7 76,2 74,9 80,6 86,4 81,8 blz 57 van 153 63 125 Poort generator Poort generator 2m Poort generator 4m Poort generator 8m Poort generator 16m Generator kant poort Generator kant poort 2m Generator kant poort 4m Generator kant loods Generator kant loods 2m Generator kant loods 4m Generator kant loods 8m Poort GW Transport GW Koppeling transport GW Ontwateringszeef GW Ontwateringszeef GW 2m Opstromer GW Ontwateringszeef GW Ontwateringszeef GW 2m 84,3 86,4 82,9 78,7 76,2 88,1 84,5 88,6 88,6 83,9 82,5 86,4 86,9 88,9 87,0 91,7 94,2 88,0 91,7 94,2 84,6 80,6 78,5 74,3 69,2 87,8 86,4 87,7 88,8 88,4 88,1 87,1 84,0 82,0 80,8 85,6 85,9 84,6 85,6 85,9 Voor zeef steen Voor zeef steen 2m Voor zeef steen 4m Voor zeef steen 8m Zij zeef steen Voor zeef grond Voor zeef grond 2m Voor zeef grond 4m Voor zeef grond 8m Zij zeef grond 86,9 88,8 96,5 88,6 89,3 89,8 92,1 87,0 85,7 84,6 92,6 91,7 89,4 88,6 91,0 91,6 90,8 88,0 87,5 90,3 Catterpilar 972H li voor Catterpilar 972H li achter Catterpilar 972H re achter Catterpilar 972H re voor 83,0 80,4 82,3 81,0 93,6 90,7 94,0 87,2 Liebherr 934 links voor Liebherr 934 links achter Liebherr 934 rechts acht Liebherr 934 rechts voor Liebherr 934 uitlaat acht 81,8 86,6 96,7 84,2 95,8 81,6 87,3 95,6 80,9 97,4 Motor kraan 1m Motor kraan 2m Motor kraan 4m Motor kraan 8m MP op 10m van kraan Lossen grond Lossen grond 80,2 87,3 74,7 74,5 75,4 86,8 80,3 87,1 90,6 85,1 76,4 77,2 86,8 82,4 MER Bioterra Bornem Octaafbanden (Hz) 250 500 1k 2k 4k Grondwasinstallatie (= GW) (Bornem) 79,0 77,9 76,6 72,6 67,9 76,7 74,8 73,1 70,3 66,1 73,1 72,7 69,4 66,8 62,8 67,8 68,5 64,3 60,9 56,6 63,6 63,4 58,6 54,8 50,8 83,5 79,6 79,3 73,9 68,8 80,9 79,4 79,4 74,0 69,0 81,1 79,5 77,9 73,6 68,5 87,0 85,9 82,9 80,3 76,0 83,8 82,3 80,7 77,2 72,3 81,5 80,6 77,8 75,6 70,7 78,9 79,3 77,1 75,1 70,3 83,2 76,4 74,4 72,4 68,1 79,0 78,2 74,8 72,5 71,0 78,9 77,8 75,4 73,5 71,6 82,4 82,8 81,6 79,8 79,9 82,0 81,1 79,1 77,5 77,3 80,7 78,9 77,7 80,0 80,2 82,4 82,8 81,6 79,8 79,9 82,0 81,1 79,1 77,5 77,3 Mobiele zeefinstallatie (Bornem) 100,0 104,2 101,1 99,0 92,2 96,9 101,8 98,9 98,5 92,2 93,8 99,9 97,4 96,5 91,3 91,6 98,9 97,6 98,6 93,0 96,5 98,9 96,6 94,2 87,8 98,6 102,6 96,9 95,5 89,2 98,5 102,4 97,0 96,3 90,5 94,2 100,0 96,4 96,4 91,3 94,0 98,4 95,3 94,9 88,8 96,0 98,0 93,3 90,3 83,7 Bull Cat 972H LW = 108 dB(A) 85,7 83,2 82,3 77,0 71,3 87,1 86,5 84,1 82,4 78,2 88,1 86,8 86,5 84,2 79,2 88,7 82,5 84,8 81,4 74,8 Kraan Liebherr 934 LW = 104 dB(A) 77,8 74,1 70,1 66,6 62,2 82,6 79,3 78,4 73,8 68,3 98,5 85,4 76,4 73,4 68,3 84,7 76,3 73,2 71,8 64,3 85,6 81,9 80,6 81,0 77,3 Kraan tijdens laden schip (Bornem) 92,2 89,8 86,1 88,1 87,7 92,4 88,7 86,3 83,9 78,5 88,4 85,4 81,6 79,8 75,6 86,0 80,0 77,2 74,9 69,1 76,0 75,7 74,3 69,2 62,3 85,0 83,5 86,5 84,4 78,6 81,1 82,2 85,3 84,0 78,0 8k LAeq 62,3 61,1 57,1 49,8 42,9 61,9 61,8 61,0 69,6 65,8 64,3 63,0 62,2 67,5 69,0 79,8 75,9 79,0 79,8 75,9 81,1 78,2 75,1 70,2 64,7 83,4 83,1 82,6 88,3 85,5 83,5 82,6 80,4 80,9 81,2 87,7 85,5 86,5 87,7 85,5 82,7 82,5 82,0 83,1 77,9 79,5 81,1 81,4 79,6 73,8 106,0 104,4 102,6 103,4 101,1 102,9 103,2 102,2 100,8 98,6 68,1 74,3 75,5 67,8 86,6 89,4 91,2 88,6 57,1 60,6 61,8 57,2 71,3 76,4 82,9 90,3 79,9 88,0 80,0 72,9 70,6 63,0 54,9 79,0 76,2 94,3 91,7 87,7 83,2 78,2 90,5 89,6 blz 58 van 153 6.1.4.d.1 Bespreking geluidsbronnen Uit tabel 19 blijkt dat de hoogste geluidsdrukniveaus aan de mobiele zeefinstallatie en aan de breker worden opgemeten. Uit ervaring is gekend dat dergelijke zeef- en breekinstallaties veel geluid produceren. De hier opgemeten mobiele zeefinstallatie geeft op 1 meter afstand geluidsdrukniveaus van 106 dB(A). De meest luidruchtige types brekers geven een geluidsvermogenniveau tot 122 dB(A). De meest geluidsarme breker (type Rubble Master) heeft een geluidsvermogenniveau van ca. 110 dB(A). Het hier gemeten type geeft op 1 meter afstand niveaus tot 100 dB(A) of een geluidsvermogenniveau van ca. 115 dB(A). Zowel de mobiele zeefinstallatie als de breker staan binnen opgesteld in een loods. In de poortopeningen bedraagt het geluidsdrukniveau van de breker nog ca. 85 dB(A). Op 23 meter is het niveau al beneden 70 dB(A) gedaald. Aan de lichtkoepels op het dak van de loods schommelt het geluidsdrukniveau bij breekactiviteiten tussen 69 en 74 dB(A). Aan de verluchtingsroosters in het dak van de loods schommelt het geluidsdrukniveau bij breekactiviteiten tussen 73 en 84 dB(A). De bulldozer Caterpillar 972H is een zwaar type met een EEG-label van 108 dB(A) (wat goed overeenkomt met de resultaten van de geluidsmeting). De kraan Liebherr 934 heeft een EEG-label van 104 dB(A) en de kraan Case CX210B heeft een geluidsvermogenniveau van 101 dB(A). De betoncentrale is een volledig geautomatiseerde centrale (vermogen 250 KW) die alle soorten beton kan aanmaken. De betoncentrale staat in een loods. Aan de betoncentrale worden niveaus opgemeten tussen 75 en 87 dB(A) op 1 meter. De grondwasinstallatie staat eveneens binnen in een loods. Op 1 meter voor de poorten van de loods ligt het geluidsdrukniveau rond 80 à 81 dB(A). Het laden/lossen van een schip gebeurt aan de kade met een kraan. Op 1 meter voor de kraan bedraagt het geluidsdrukniveau ca. 94 dB(A). Op 10 m van de kraan bedraagt het geluidsdrukniveau nog ongeveer 78 à 79 dB(A). Dit betekent een reductie van 3 à 4 dB(A) per afstandsverdubbeling. Op verdere afstanden zal de reductie vergroten tot 6 à 7 dB(A) (puntbron). 6.1.4.d.2 Tonaliteit Uit de tertsbandanalyse opgenomen als bijlage 7, 8, 9 en 10 blijkt dat er tonale componenten waargenomen worden en dit op korte afstand van de geluidsbronnen. Aan de kraan Case wordt een tonale component in de tertsband van 63 Hz opgemeten bij vollast. Aan de breekinstallatie worden tonale componenten in de tertsbanden van 40, 80, 250 en 500 Hz gemeten. Op 16 m van de breker wordt nog steeds een tonale component in de tertsband van 40 Hz opgemeten. Aan de roosters op het dak wordt de tonale component bij 40 Hz eveneens opgemeten en ook wordt bij 100 Hz een tonaliteit gemeten. Ook aan de lichtkoepels op het dak vinden we deze frequenties terug. Aan de grondwasinstallatie worden tonale componenten in de tertsbanden van 40, 50, 80, 160, 200 en 400 Hz gemeten. Aan de bulldozer worden (bij vollast) tonale componenten in de tertsbanden van 40, 125 en 250 Hz gemeten. Aan de betoncentrale worden tonale componenten in de tertsbanden van 630 en 4000 Hz gemeten. Aan de kraan voor het laden/lossen van een schip worden tonale componenten opgemeten in de tertsbanden van 100, 250, 630, 2500 en 5000 Hz. Op 16 m van de verschillende poortopeningen is de tonaliteit reeds verdwenen. In de meetpunten ter hoogte van de dichtstbijzijnde woningen wordt geen tonaal karakter verwacht (vele verschillende tonale componenten worden opgelost in het omgevingsgeluid). MER Bioterra Bornem blz 59 van 153 6.1.4.e Modelvorming - resultaten computersimulatie De huidige toestand wordt op basis van de kennis van de geluidsbronnen geëvalueerd. Uitgaande van de geluidsdrukniveaumetingen, kan het geluidsvermogenniveau van de relevante geluidsbronnen bepaald worden. Aan de hand van deze geluidsvermogenniveaus kan met behulp van een rekenmodel bepaald worden wat de invloed is op de omgeving. De berekeningen werden uitgevoerd met het computersimulatiemodel IMMI. De geschatte fout op de berekeningen bedraagt ca. 2 dB(A). De overdrachtsberekeningen worden uitgevoerd in de octaafbandfrequenties van 31,5 Hz tot 8000 Hz. Alle overdrachtsberekeningen worden uitgevoerd volgens ISO 9613-2 (downwindcondities). De dempingwaarden voor lucht zijn bepaald op basis van ISO 9613-1 voor een luchtdruk van 101,325 kPa, een temperatuur van 10 °C en een luchtvochtigheid van 70 %. Tabel 20 Luchtabsorptie per m (ISO 9613-1 T= 10°C en 70% vochtigheid) Alu/m Frequentie (Hz) 63 125 0,000122 0,000411 250 0,001040 500 0,001930 1000 0,003660 2000 0,009660 4000 0,032800 8000 0,117000 Uit berekeningen is gebleken dat als de temperatuur stijgt en de luchtvochtigheid daalt, de luchtabsorptie in de lage en middenfrequenties toeneemt. In de hoge frequenties is er een daling, maar deze heeft weinig of geen invloed op het totale geluidsdrukniveau (omwille van het feit dat de daling percentsgewijs beperkt is). De invloed van wijziging in temperatuur en/of luchtvochtigheid is zeer beperkt (minder dan 1 dB(A)) en de uitgevoerde berekening, kan beschouwd worden als een worst case scenario. Voor de bodemafname worden volgende formules uit ISO 9613-2 gebruikt (zie tabel 21). Tabel 21 Bodemabsorptie per m (ISO 9613-2) Frequentie (Hz) 63 125 250 500 1000 2000 4000 8000 Voor het middengebied -3*q -3*q*(1-Gm) -3*q*(1-Gm) -3*q*(1-Gm) -3*q*(1-Gm) -3*q*(1-Gm) -3*q*(1-Gm) -3*q*(1-Gm) Voor het brongebied of het ontvanggebied -1,5 -1,5*G*a'(h) -1,5*G*b'(h) -1,5*G*c'(h) -1,5*G*d'(h) -1,5*(1-G) -1,5*(1-G) -1,5*(1-G) Hierbij is q = 0 als dp < 30* (hb+ho) q = 1 - (30*(hb+ho)/dp) a'(h) = 1,5+3*e(-012*(h-5)2)*(1-e(-d/50))+5,7*e(-0,09h2*(1-e(-2,8*10(-6)*dp2) b'(h) = 1,5+8,6*e(-0,09*h2)*(1-e(-dp/50)) c'(h) = 1,5+14,0*e(-0,46*h2)*(1-e(-dp/50)) d'(h) = 1,5+5,0*e(-0,09*h2)*(1-e(-dp/50)) Gm = 0 harde grond Gm = 1 zachte grond dp = afstand tussen bron en ontvanger Het rekenmodel houdt rekening met volgende factoren, die alle worden ingevoerd: de geometrie van het terrein wordt ingevoerd via de x, y en z-coördinaten van een aantal discrete punten, uitgaande van de coördinaten van deze punten wordt de reële geometrie omschreven; hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de beschrijving van de geluidsbronnen, de bodemgesteldheid, de aanwezigheid van gebouwen, schermen, taluds en de waarneempunten, de geluidsbronnen worden ingegeven aan de hand van hun geluidsvermogenniveau. Met behulp van het computersimulatiemodel is de geluidsbelasting vanwege de inrichting berekend. De nauwkeurigheid van het rekenmodel is deze van de ISO-9613. Voor de berekeningen is gebruik MER Bioterra Bornem blz 60 van 153 gemaakt van de berekende geluidsvermogenniveaus van de verschillende bronnen. De berekeningen zijn dan ook slechts correct voor deze (maximale) geluidsvermogenniveaus van de machines. Over de gemodelleerde zone werd een regelmatig raster gelegd waarbij in elk punt het LAeq-niveau wordt berekend. De resultaten worden uiteindelijk verwerkt tot kleurenkaarten waarop de afname van het geluidsdrukniveau visueel is voorgesteld. Voor de beoordelingsperiode van de dag (van 07.00 tot 19.00 uur) wordt de cumul van alle installaties beschouwd (breekinstallatie met kraan en bulldozer en grondwasinstallatie en bulldozer en het laden/lossen van een schip op de kade). Voor de beoordelingsperiode van de avond (van 19.00 tot 22.00 uur) en van de nacht (van 22.00 tot 07.00 uur want activiteiten van 06.00 tot 07.00 uur) wordt enkel de grondwasinstallatie beschouwd. Het geluidsvermogenniveau werd bepaald aan de hand van de frequentie-analyse (zie bijlage 7, 8, 9 en 10). De onderlinge afstand tussen de rekenpunten bedraagt 5 m in de lengterichting en 5 m in de breedterichting. Bovendien wordt ter hoogte van de door Vlarem vereiste evaluatiepunten en/of ter hoogte van de overeengekomen evaluatiepunten een puntberekening uitgevoerd. De resultaten zijn opgenomen in tabel 22. Tabel 22 Geluidsdrukniveaus in de meetpunten op het terrein en in de omgeving Periode Gemeten Berekend Lsp,huidig Lsp,huidig Poort breker dag 85,4 86,7 Poort breker 2m dag 84,1 84,1 Poort breker 4m dag 81,6 81,7 Poort breker 8m dag 77,2 77,8 Poort breker 16m dag 72,8 72,6 Poort Grondwasinstallatie dag 80,4 82,7 Poort generator dag 81,1 81,7 Poort generator 2m dag 78,2 78,2 Poort generator 4m dag 75,1 74,3 Poort generator 8m dag 70,2 70,1 Poort generator 16m dag 64,7 64,1 Kraan laden/lossen dag 94,3 96,5 Kraan laden/lossen 2m dag 91,7 92,2 Kraan laden/lossen 4m dag 87,7 86,9 Kraan laden/lossen 8m dag 83,2 81,6 MP Terreingrens ad kade dag 52 - 57 57 MP kraan laden/lossen dag 78 - 79 79 EP 1 dag - 29 EP 2 dag - 41 EP 3 dag - 38 Terreinsgrens + 200m in N dag - 35 Terreinsgrens + 200m in O dag - 31 Terreinsgrens + 200m in Z dag - 43 Terreinsgrens + 200m in W dag - 40 Uit tabel 22 blijkt dat de berekende geluidsdrukniveaus (Lsp) zeer goed aansluiten bij de resultaten uit de ambulante geluidsmetingen. In het meetpunt op de terreingrens aan de kade wordt met het model een niveau berekend dat overeenkomt met de hoogste opgemeten waarde (worst case scenario). We MER Bioterra Bornem blz 61 van 153 kunnen er dan ook vanuit gaan dat het model een goede basis vormt om het geluidsdrukniveau in de verschillende evaluatiepunten te berekenen. 6.1.4.f Grenswaarden voor het specifieke geluid Voor de bepaling van de toelaatbare waarde van het specifieke geluid (verder afgekort als L sp.) dat door de als nieuw te evalueren inrichting mag worden veroorzaakt, wordt uitgegaan van de waarden van het oorspronkelijk omgevingsgeluid. Deze waarden worden vergeleken met de milieukwaliteitsnormen waarna uit hun onderlinge verhouding is af te leiden welke toename van het omgevingsgeluid is toegelaten (zie ook eerder onder ‘Juridische en beleidsmatige randvoorwaarden’). Aangezien uit de resultaten van de statistische analyse blijkt dat het oorspronkelijke omgevingsgeluid overdag ca. 46 dB(A) bedraagt (zie paragraaf 6.1.4.c), kan worden besloten dat in alle evaluatiepunten in de omgeving het oorspronkelijk omgevingsgeluid (O.O.G.) conform de milieukwaliteit is. Bijgevolg bedraagt de geluidseis voor de als nieuw te evalueren inrichting de milieukwaliteit – 5 dB(A). Samengevat leidt dit tot tabel 23 waarin voor de verschillende evaluatiepunten de richtwaarden (RW) en de grenswaarde (RW*) voor het specifiek geluid zijn terug te vinden. De evaluatiepunten worden genomen ter hoogte van de dichtstbijzijnde bewoonde gebouwen en ter hoogte van de door Vlarem vereiste punten (op 200 meter van de terreingrens in de 4 hoofdwindrichtingen). Tabel 23 Bepaling van het toelaatbare specifiek geluid van de als nieuw te evalueren inrichting EP 1 2 3 200m N 200m O 200m Z 200m W 6.1.4.g Periode dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht Ligging volgens het gewestplan woongebied op minder dan 500m van een industriegebied woongebied op minder dan 500m van een industriegebied woongebied op minder dan 500m van een industriegebied industriegebied industriegebied gebied op minder dan 500m van een industriegebied gebied op minder dan 500m van een industriegebied RW 50 45 45 50 45 45 50 45 45 60 55 55 60 55 55 50 45 45 50 45 45 RW 45 40 40 45 40 40 45 40 40 55 50 50 55 50 50 45 40 40 45 40 40 * Bestaande geluidskwaliteit in omgeving - Beoordeling naar Vlarem II Bij de beoordeling van het huidige geluidsklimaat wordt een toetsing doorgevoerd van de berekende geluidsdrukniveaus in de evaluatiepunten met de milieukwaliteitsdoelstellingen en grenswaarden uit Vlarem II. In tabel 24 zijn de relevante gegevens samengevat. MER Bioterra Bornem blz 62 van 153 Tabel 24 Evaluatie van het specifieke geluid van de inrichting EP 1 2 3 200m N 200m O 200m Z 200m W Periode dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht Ligging volgens het gewestplan woongebied op minder dan 500m van een industriegebied woongebied op minder dan 500m van een industriegebied woongebied op minder dan 500m van een industriegebied industriegebied industriegebied gebied op minder dan 500m van een industriegebied gebied op minder dan 500m van een industriegebied RW 50 45 45 50 45 45 50 45 45 60 55 55 60 55 55 50 45 45 50 45 45 RW* 45 40 40 45 40 40 45 40 40 55 50 50 55 50 50 45 40 40 45 40 40 Lsp.,ber. 30 12 12 45 38 38 43 30 30 36 20 20 32 23 23 45 41 41 48 33 33 Uit tabel 24 blijkt dat het specifieke geluid van de onderzochte inrichting in alle evaluatiepunten voldoet aan de toepasselijke geluidseisen van Vlarem II, voor de beoordelingsperiode van de dag. Dit betekent conformiteit in alle evaluatiepunten ter hoogte van de eerstelijnsbebouwing in de omgeving (Niel, Ruisbroek en Wintam), alsook in de evaluatiepunten op 200 m van de perceelsgrens in het noorden, oosten en het zuiden, behalve in het evaluatiepunt op 200 m van de perceelsgrens in het westen. De overschrijding wordt volledig veroorzaakt door de kraan die gebruikt wordt voor het laden en het lossen van een schip aan de kade. Voor de beoordelingsperiode van de avond en de nacht voldoet het berekende L sp. aan de toepasselijke geluidseis ter hoogte van de van de eerstelijnsbebouwing in de omgeving en ter hoogte van 3 van de 4 evaluatiepunten op 200 m van de preceelsgrens. Op 200 m ten zuiden van de perceelsgrens bedraagt het berekende specifieke geluid L sp 41 dB(A). Dit betekent een overschrijding van 1 dB(A). Rekening houdende met de toetsing door MI (Nota 6: het meten en toetsen van het Specifieke Geluid dd. 21 oktober 2007 van de afdeling Milieu Inspectie): “de geldende norm wordt met 1 dB(A) overschreden: er is hoe dan ook altijd een meetonzekerheid en een niveauverschil van 1 dB(A) is toch niet hoorbaar: de norm wordt nageleefd”. Figuur 4 geeft de bedrijfssituatie met de omgeving weer op een luchtfoto. De kleurenkaarten worden weergegeven in de figuren 5 en 6, respectievelijk voor de beoordelingsperiode dag (cumul alle installaties) en voor de beoordelingsperiode avond en de nacht (enkel grondwasinstallatie). Op alle figuren wordt de afstand van 200 m tot de perceelsgrens aangeduid met een lichtblauwe lijn. Ten opzichte van het gemeten OOG van ca. 45 dB(A) tijdens de dagperiode in het meetpunt op de terreingrens blijkt dat het specifieke geluid veroorzaakt door de huidige installaties (met een maximum van 48 dB(A) in een evaluatiepunt op 200 meter van de terreingrens in het zuiden) niet in alle evaluatiepunten beneden het OOG ligt. Dit houdt een relatieve score in van -1. Aangezien het specifieke geluid NIET conform de grenswaarde voor een nieuwe inrichting is in één evaluatiepunt geeft dit een eindscore van -3. MER Bioterra Bornem blz 63 van 153 Figuur 5 Bedrijfssituatie met de omgeving (bron: Google Earth) MER Bioterra Bornem blz 64 van 153 Figuur 6 Huidige geluidsbelasting van de inrichting, gedurende de dagperiode (van 07.00uur tot 19.00 uur – cumul van alle installaties) MER Bioterra Bornem blz 65 van 153 Figuur 7 Huidige geluidsbelasting van de inrichting, gedurende de avondperiode (van 19.00 uur tot 22.00 uur en de nachtperiode (van 06.00uur tot 07.00 uur) – enkel grondwasinstallatie in werking MER Bioterra Bornem blz 66 van 153 6.1.4.h Milderende maatregelen bestaande toestand De belangrijkste geluidsbronnen die een directe impact op de omgeving uitoefenen, zijn de breekinstallatie en de voorziene mobiele zeefinstallatie. Deze bronnen bevinden zich binnenin de gesloten bedrijfsloods. Het geluid van deze bronnen gaat naar buiten via de afstraling van de wanden en dak van de bedrijfsloods, maar vooral via de poorten van de bedrijfsloods, zijnde de poort aan de generator, de poort aan de grondwasinstallatie en de poort aan de breekinstallatie. Sporadisch wordt er een schip geladen en gelost op de kade. Deze activiteit gebeurt uiteraard buiten in open lucht en veroorzaakt de hoogste geluidsdrukniveaus in de omgeving. De inrichting voldoet in de huidige situatie in alle evaluatiepunten aan de toepasselijke geluidseisen van Vlarem II, voor de beoordelingsperiode van de dag, behalve in een evaluatiepunt op 200 m van de perceelsgrens in het westen. De overschrijding wordt volledig veroorzaakt door de kraan die gebruikt wordt voor het laden en het lossen van een schip aan de kade. De overschrijding doet zich voor ter hoogte van het kanaal en net aan de overkant, in een omgeving, waar er zich geen bewoning bevindt. Met betrekking tot de uitbreiding (mobiele zeefinstallatie en betoncentrale) blijkt in alle evaluatiepunten aan de toepasselijke geluidseisen van Vlarem II, voor de beoordelingsperiode dag kan voldaan worden. Teneinde gedurende de beoordelingsperiode van de dag te kunnen voldoen aan de toepasselijke geluidsnormen in alle evaluatiepunten zou het geluidsvermogenniveau van de laad- en loskraan met 5 dB moeten dalen. Gelet op het weinig zinvolle ervan wordt deze maatregel echter niet dwingend als milderende maatregel opgelegd. Voor de beoordelingsperiode van de avond en nacht (geen activiteit van laden en lossen met de kraan) voldoet het berekende Lsp aan de toepasselijke geluidseis ter hoogte van de eerstelijnsbebouwing in de omgeving en ter hoogte van 3 van de 4 evaluatiepunten op 200 m van de preceelsgrens. Op 200 m ten zuiden van de perceelsgrens bedraagt het berekende specifieke geluid Lsp 41 dB(A). Dit betekent een overschrijding van 1 dB(A). Om gedurende de beoordelingsperiode van de avond en de nacht te kunnen voldoen aan de toepasselijke geluidsnormen in alle evaluatiepunten is het aangewezen om de poorten aan de grondwasinstallatie maximaal gesloten te houden. 6.1.4.i Verkeer Met betrekking tot het geluid veroorzaakt door verkeer wordt uitgegaan van de gegevens van de opdrachtgever. De aan- en afvoer van de te bewerken-verwerken gronden gebeurt deels via schip, deels via vrachtwagens. Het aantal verkeersbewegingen per dag op de site van Bioterra bedraagt gemiddeld 60 en maximaal 200. Er wordt rekening gehouden met volgende aannames: Actueel gemiddeld 30 vrachtwagens of 60 bewegingen per dag en maximaal 100 vrachtwagens of 200 bewegingen per dag. Voor personenwagens betreft het gemiddeld 15 personenwagens of 30 bewegingen per dag en maximaal 20 personenwagens of 40 bewegingen per dag, Er wordt gerekend met transport tussen 07.00 en 17.00 uur. Dit leidt tot een frequentie van maximaal 20 vrachtwagenbewegingen per uur en maximaal 4 personenwagenbewegingen per uur. Op basis van deze maximale gegevens, de snelheid van de vrachtwagens en de personenwagens en uiteraard ook het type wegdek is het geluid van het verkeer berekend langs de transportweg. In tabel 26 is een grootteorde van de te verwachten hinder gegeven uitgaande van een intensiteit van ca. 20 vrachtwagenbewegingen en ca. 4 personenwagenbewegingen per uur (gespreid over een periode van 10 uren van 07.00 tot 17.00 uur). MER Bioterra Bornem blz 67 van 153 Tabel 25 Leq,1h-waarden (in dB(A)) naast een verkeersweg met 20 vrachtwagenbewegingen en ca. 4 personenwagenbewegingen per uur in functie van de afstand en de snelheid. Snelheid Afstand tot as van de weg km/h 10 m 25 m 50 m 100 m 200 m 30 61 56 52 47 42 40 61 57 53 48 43 50 62 58 54 49 44 De maximale bijdrage van het transport blijft beperkt tot 62 dB(A) op een afstand van 10 meter van de transportweg. Op een afstand van 50 meter is dit niveau al gedaald tot ca. 54 dB(A) en op een afstand van 200 meter beneden de 45 dB(A). Bovendien werd hier uitgegaan van een situatie met 20 vrachtwagenbewegingen en 4 personenwagenbewegingen per uur, wat een maximale situatie is. De bijdrage van de inrichting Bioterra aan het verkeersvolume op de wegen in de omgeving van het bedrijf is beperkt, zodat ook de impact op het geluid beperkt is ter hoogte van de bewoning langs deze wegen (zie Mens – ruimtelijke aspecten en mobiliteit). 6.1.4.j Trillingen Gezien de activiteiten van het bedrijf wordt het aspect trillingen als niet relevant beschouwd. In het kader van deze studie werden geen trillingsmetingen uitgevoerd met betrekking tot wegverkeer. In het kader van vroegere MER-studies voor gewest- en autosnelwegen is dit enkele malen wel gebeurd. Zo werden in het kader van de MER-studie van de aanleg van de N74 trillingsmetingen verricht in 4 meetpunten en in het kader van de MER-studie van de E34-N49 werden in twee meetpunten trillingsmetingen uitgevoerd. Voor de beoordeling werd gerefereerd aan de Duitse norm DIN 4150-2: “Erschütterungen im Bauwesen - Einwirkung auf Menschen in Gebäuden” en dit bij gebrek aan een Belgische of Vlaamse normering ter zake. In beide studies werd geconcludeerd dat de huidige trillingsniveaus in de omgeving laag en beneden de comfortwaarde lagen. Uit gesprekken met bewoners uit vorige studies is gebleken dat er in sommige gevallen wel klachten over trillingen waren, maar deze situeerden zich op plaatsen met niveauverschillen in de weg (wegverzakkingen). Met andere woorden: indien het wegdek in goede staat is, zijn er in principe geen klachten. 6.1.4.k Geluidsklachten in het verleden Via de milieudienst van de gemeente Bornem zijn de geluidsklachten uit het verleden opgevraagd. “De klachten werden ofwel, doorgegeven aan milieu-inspectie of in bepaalde gevallen werd contact opgenomen met de bedrijven, om te achterhalen om welk soort lawaai het ging en welk bedrijf verantwoordelijk was.” In tabel 26 wordt een overzicht van deze geluidsklachten weergegeven, met een beoordeling van het bedrijf of de klacht afkomstig kan zin van het bedrijf Bioterra. Tabel 26 Overzicht geluidsklachten geuit bij de gemeente Bornem sinds 2008 Datum 06/11/2008 Beschrijving klacht bedrijfsactiviteit tot ’s avonds laat 22/09/2010 21/03/2011 werkzaamheden starten rond 4u00 geluidshinder om 23u30 22/03/2011 lawaaihinder werkzaamheden vóór 6u00, waarschuwingssignalen, achteruitrijden in vlakke omgeving weerklinkt in ganse buurt MER Bioterra Bornem Opmerking bedrijf nog geen activiteit op bedrijf, begin 2010 is de activiteit pas begonnen geen activiteit op dat uur schip was aan het zinken, moest preventief een deel gelost worden mogelijks reeds lossen van het schip, doch het naburige bedrijf begint met het laden van vrachtwagens vanaf 6u blz 68 van 153 23/04/2011 14/10/2011 27/07/2012 01/12/2012 lawaaihinder ’s morgens vroeg- schip lossen met grond omdat schip dreigde te zinken lawaaihinder door werkzaamheden tussen 6u00 en 22u00 werkzaamheden tijdens de nacht, bewoners kunnen tijdens de nacht niet met open ramen slapen, niet duidelijk om welk lawaai het gaat en wie van de bedrijven de veroorzaker is lawaaihinder van vrachtwagens en bulldozers die er rijden, geluidssignalen van achteruitrijdende vrachtwagens, kranen die boten uitladen, schrapen van vracht uit boten geen schepen op bedrijf ? mogelijk lossen schip, naburig bedrijf start met laden van vrachtwagens vanaf 6u00 geen schepen op bedrijf, naburig bedrijf start met laden van vrachtwagens vanaf 6u00 Uit tabel 26 blijkt dat er sporadisch geluidsklachten optreden afkomstig van het bedrijventerrein, doch dat het niet duidelijk is van welke bedrijven of bedrijfsactiviteiten de geluidshinder afkomstig is. Er zijn klachten over geluidshinder geuit, terwijl er bij het bedrijf Bioterra geen activiteiten waren. Deze klachten kunnen onmogelijk toegeschreven worden aan het bedrijf Bioterra. I.v.m. de klachten die betrekking hebben op het achteruitrijsignaal van de wielladers kan vermeld worden dat Bioterra intussen overgeschakeld is op een ander type wielladers die werken via een ‘kraai-alarm’. Het geluid hiervan draagt volgens de exploitant minder ver en is minder hinderlijk (geen hoogfrequent geluid maar eerder gezoem). 6.1.5 Geplande toestand en milieueffecten De geplande uitbreiding aan de reeds als nieuw te evalueren inrichting betreft een reeds eerder vergunde maar niet aanwezige betoncentrale, binnenin de bedrijfsloods. Verder betreft de uitbreiding de aanvaarding van andere grondstromen (geen bijkomende). 6.1.5.a Grenswaarden voor het specifieke geluid Voor de bepaling van de toelaatbare waarde van het specifieke geluid (verder afgekort als Lsp) wordt verwezen naar paragraaf 6.1.4.f. 6.1.5.b Modelvorming - resultaten computersimulatie In de geplande toestand wordt bijgevolg een (reeds vergunde maar nog niet aanwezige) betoncentrale voorzien binnen in de bedrijfsloods. De geluidsdrukniveaus van de betoncentrale zijn opgemeten tijdens de uitgevoerde bronmetingen. Voor de resultaten van deze bronmetingen wordt verwezen naar paragraaf 6.1.4.f. Op een analoge manier als voor de huidige situatie worden de resultaten voor de geplande toestand berekend. De resultaten van de geluidsmodellering worden weergegeven in figuur 8, voor de beoordelingsperiode van de dag. Voor de beoordelingsperiode van de avond en nacht worden geen wijzigingen voorzien. In tabel 27 worden de resultaten van de puntberekeningen weergegeven. MER Bioterra Bornem blz 69 van 153 Tabel 27 Evaluatie van het berekende te verwachten specifieke geluid (Lsp) van de inrichting. EP 1 2 3 200m N 200m O 200m Z 200m W Periode dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht dag avond nacht Ligging volgens het gewestplan woongebied op minder dan 500m van een industriegebied woongebied op minder dan 500m van een industriegebied woongebied op minder dan 500m van een industriegebied industriegebied industriegebied gebied op minder dan 500m van een industriegebied gebied op minder dan 500m van een industriegebied RW 50 45 45 50 45 45 50 45 45 60 55 55 60 55 55 50 45 45 50 45 45 RW* 45 40 40 45 40 40 45 40 40 55 50 50 55 50 50 45 40 40 45 40 40 Lsp.,ber. 32 nvt nvt 42 nvt nvt 39 nvt nvt 38 nvt nvt 34 nvt nvt 43 nvt nvt 44 nvt nvt Uit de geluidskaart in figuur 8 en de resultaten in tabel 27 blijkt dat het specifieke geluid van de geplande situatie van de onderzochte inrichting in alle evaluatiepunten voldoet aan de toepasselijke geluidseisen van Vlarem II, voor de beoordelingsperiode van de dag. Dit betekent in alle evaluatiepunten ter hoogte van de eerstelijnsbebouwing in de omgeving (Niel, Ruisbroek en Wintam), alsook in de evaluatiepunten op 200 m van de perceelsgrens in het noorden, oosten, zuiden en het westen. Ten opzichte van het gemeten OOG van ca. 45 dB(A) tijdens de dagperiode in het meetpunt op de terreingrens blijkt dat het specifieke geluid veroorzaakt door de installaties in de toekomst (met een maximum van 44 dB(A) in een evaluatiepunt op 200 meter van de terreingrens in het zuiden) in alle evaluatiepunten beneden het OOG ligt. Dit houdt een relatieve score in van 0 tot -1. Aangezien het specifieke geluid conform de grenswaarde voor een nieuwe inrichting is in alle evaluatiepunten geeft dit eveneens een eindscore van 0 tot -1. MER Bioterra Bornem blz 70 van 153 Figuur 8 Geplande geluidsbelasting van de inrichting, gedurende de dagperiode (07.00uur tot 19.00 uur) 6.1.5.c Geluid wegverkeer Uit de gegevens van de opdrachtgever blijkt er geen transportbewegingen extra voorzien worden. De maximale waarden voor de transportbewegingen zullen niet wijzigen. Het geluid veroorzaakt door wegverkeer blijft dus gelijk aan de het geluid van het wegverkeer beschreven in de huidige toestand. Bijgevolg wordt verwezen naar paragraaf 6.1.4.i. Gezien de actuele verkeersbelasting op de bovenlokale wegen (A12) in de omgeving van het bedrijf reeds hoog is, zal de bijdrage van de vrachtwagenbeweging in de omgeving geen relevante verandering veroorzaken (zie Mens – ruimtelijke aspecten en mobiliteit). Verkeer – besluit De bijdrage van de inrichting Bioterra aan het verkeersvolume op de wegen in de omgeving van het bedrijf is beperkt, zodat ook de impact op het geluid beperkt is ter hoogte van de bewoning langs deze wegen (zie Mens – ruimtelijke aspecten en mobiliteit). In de toekomstige situatie: worden geen relevante wijzigingen t.o.v. de huidige maximale aantallen verwacht. Besluit: de toekomstige verkeersituatie geeft geen negatief effect MER Bioterra Bornem blz 71 van 153 6.1.6 Milderende maatregelen De nood aan en de relevantie van mogelijke milderende maatregelen voor de bestaande toestand (huidige exploitatie) zijn reeds besproken in paragraaf 6.1.4.h. Het is aangewezen om de poorten aan de grondwasinstallatie maximaal gesloten te houden. Voor de geplande toestand zijn er geen extra milderende maatregelen nodig (er wordt voldaan aan de toepasselijke geluidseisen). I.v.m. de klachten die betrekking hebben op het achteruitrijsignaal van de wielladers kan vermeld worden dat Bioterra intussen overgeschakeld is op een ander type wielladers die werken via een ‘kraai-alarm’. Het geluid hiervan draagt volgens de exploitant minder ver en is minder hinderlijk (geen hoogfrequent geluid maar eerder gezoem). Teneinde klachten met betrekking tot trillingshinder te voorkomen, is het aangewezen de toestand van het wegdek op de transportroutes blijvend op te volgen. Tabel 28 Samenvatting effecten op de verschillende deelgebieden mbt geluid. Aspect Effect Beoordeling Maatregelen Geluid Geluid afkomstig van de huidige exploitatie -3 (T/P) 0 / -1 (T) Trillingen Geluid afkomstig 0 (P) van de geplande exploitatie Geluid afkomstig -1 / 0 (T) van verkeer Trillingen afkomstig -1 / 0 (T) van transport MER Bioterra Bornem Beoordeling resterend effect De overschrijding doet zich voor ter hoogte 0 (P) van het kanaal en net aan de overkant, in een omgeving, waar er zich geen bewoning bevindt. Teneinde gedurende de beoordelingsperiode van de dag te kunnen voldoen aan de toepasselijke geluidsnormen in alle evaluatiepunten zou het geluidsvermogenniveau van de laad- en loskraan met 5 dB moeten dalen. Gelet op het weinig zinvolle ervan wordt deze maatregel echter niet dwingend als milderende maatregel opgelegd. Voor de exploitatie van de grondwasinstallatie 0 (P) ’s avonds en ’s nacht dient men de poort maximaal gesloten te houden. Ter beperking van de hinder afkomstig van het achteruitrijsignaal van de wielladers kan overgeschakeld worden naar een ander type met een minder hinderlijk signaal. Geen 0 (P) 0 (P) Opvolging staat wegdek 0 (P) blz 72 van 153 6.2 Lucht 6.2.1 Afbakening studiegebied Voor de afbakening van het studiegebied wordt het eigenlijke projectgebied beschouwd, d.i. het gehele terrein van Bioterra, plus een gebied windafwaarts in de overheersende windrichting. De mogelijke luchtverontreiniging n.a.v. het transport wordt eveneens beschouwd. Asbestvezels kunnen net als andere kleine deeltjes in de lucht blijven zweven en kunnen verspreid worden over een gebied van ca. 500m rondom de site. De meteogegevens (windrozen) zijn opgevraagd van het VMM meetstations van Zwijndrecht (T2H801) en Antwerpen (T2M802), noordelijk gelegen van Bioterra (zie Figuur 9). Figuur 9 Ligging VMM-meteomeetstations t.o.v. de site De windrozen van deze meetposten (metingen op 30 m H) zijn weergegeven in bijlage 9. De overheersende windrichting over het gehele jaar is zuidwest. In de periode van de metingen in de lente is de overheersende windrichting zuidwest en noordoost. MER Bioterra Bornem blz 73 van 153 Het relevante studiegebied sterkt zich dus uit ten noordoosten van Bioterra (tot ongeveer 1 km) en omvat hoofdzakelijk industriegebied. Daarnaast vallen ook de woonkern Niel (ten Noordoosten) en het natuurreservaat Walenhoek (ten noordoosten) gedeeltelijk binnen het studiegebied. Ten zuidwesten reikt het studiegebied tot aan de Constant Marnefstraat en omvat het bosgebied en agrarisch gebied ten noorden ervan. 6.2.2 Referentiesituatie 6.2.2.a Algemene luchtkwaliteit in de regio De referentiesituatie is de heersende luchtkwaliteit waarbij het project nog niet is opgestart. De bestaande luchtkwaliteit in de omgeving wordt beschreven aan de hand van het daggemiddelde en jaargemiddelde achtergrondwaarden van de verschillende polluenten. Hieronder zijn voor de verschillende polluenten weergegeven: de grafische interpolatiekaarten met jaargemiddelde waarden van de website VMM, de gekende achtergrondwaarden van een aantal stoffen in de lucht, overgenomen uit de metingen opgenomen in het VMM-boek en bijlagen “Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest 2010”, andere literatuurgegevens om de achtergrondconcentratie in te schatten (o.a. studie van de VITO). De grafische interpolatiekaarten met jaargemiddelden – weergegeven op de website van VMM worden opgesteld door de interregionale cel voor leefmilieu. Het IRCEL-CELINE verwerkt de vaste metingen van de VMM met behulp van het RIO-Corine interpolatie model. Dit model gebruikt niet enkel de parameter afstand, maar maakt ook gebruik van satelliet landgebruiksgegevens (Corine) om de vervuiling te kunnen inschatten op plaatsen waar geen metingen gebeuren. Opmerkingen: de berekende (geïnterpoleerde) concentraties zijn representatief voor een gebied (gridcel) van 4x4 km. In straten met veel verkeer, in de nabijheid van industriële sites, e.d. kunnen de concentraties hoger zijn. Op plaatsen in een 4x4 gridcel ver verwijderd van emissiebronnen zullen de concentraties lager zijn. De getoonde concentraties in de 4x4 gridcel zijn dus de gemiddelde concentraties in die cel. verder dient rekening gehouden te worden met de onzekerheid op de gemodelleerde concentraties. Op plaatsen ver verwijderd van meetplaatsen zal deze onzekerheid groter zijn. In het intrapolatiemodel werd ook gebruik gemaakt van landgebruiksgegevens. Dit betekent dat in gebieden die volgens het landgebruik ingedeeld zijn als industriegebieden, het model de vervuiling navenant zal inschatten. De jaargemiddelde achtergrondwaarden op basis van de interpolatiekaarten geven m.a.w. enkel een indicatie van de effectieve achtergrondconcentratie. De jaargemiddelde achtergrondwaarde van een polluent wordt hierna weergegeven als een spreiding. De daggemiddelde achtergrondwaarde voor een bepaalde polluent in het studiegebied wordt telkens bepaald aan de hand van de gegevens van een reeks meetstations, relevant voor die parameter. Er is geen vast meetstation aanwezig in de onmiddellijke omgeving van de site. Daarom worden voor de achtergrondwaarde van de verschillende polluenten de gegevens aangewend van meetstations in de omgeving, nl ten noorden: meetstation Hoboken (40HB23- virtueel industrieel) en ten zuidoosten: meetstations Mechelen (40ML01 en 42R841 – virtueel voorstedelijk). MER Bioterra Bornem blz 74 van 153 A. Stof (PM10) A.1. Jaargemiddelde achtergrondwaarden Tabel 29 PM10 jaargemiddelde (gegevens tot 05/07/2012) stacode gemeente 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 (*) 40HB23 Hoboken 37 36 31 29 32 29 32 30 40ML01 Mechelen (Hombeeksestwg) 28 29 30 27 27 28 27 26 42R841 Mechelen (Technologielaan) 29 NA 34 29 28 26 25 26 De jaargemiddelde achtergrondwaarde in het studiegebied heeft een spreiding van 25-32µg/m³ (situatie 2011). Volgens EU richtlijn 1999/30/EG mag de jaargemiddelde concentratie vanaf 1 januari 2005 niet hoger zijn dan 40 µg/m3. PM10 wordt dan ook geïdentificeerd als een kritische parameter/potentieel belangrijke polluent. De laatste jaren werd in alle virtuele meetstations deze jaargemiddelde norm gehaald. Figuur 10 Trend van de PMref-10-jaargemiddelden voor de verschillende virtuele meetstations, 1996-2010 A.2 Daggemiddelde achtergrondwaarden Tabel 30 Immissie PM10 voor het meteorologisch jaar 2010 2010 Meetstation Hoboken (40HB23) Mechelen (40ML01) Mechelen (42R841) Uurwaarden (µg/m³) gemiddelde 29 28 26 Dagwaarden (µg/m³) gemiddelde P90 29 46 28 45 26 41 De daggemiddelde achtergrondwaarde in het studiegebied heeft een spreiding van 26-29 µg/m³. Volgens de EU richtlijn 2008/50/EG mag de daggemiddelde PM10 concentratie maximaal 35 dagen 3 per jaar hoger zijn dan 50 µg/m (P90). Onderstaande tabel geeft het aantal dagen dat de norm van 50 3 µg/m werd overschreden in de geselecteerde meetstations. In 2011 werd deze grenswaarden op heel wat meetplaatsen overschreden. De belangrijkste reden voor deze toename in vergelijking met de voorbije 3 jaar waren de ongunstige meteorologische omstandigheden in 2011: een lange droge periode met relatief lage windsnelheden in het voorjaar en opnieuw een zeer droge periode met lage windsnelheden en temperatuur inversies in oktober en MER Bioterra Bornem blz 75 van 153 november. Deze meteorologische omstandigheden zorgden voor een slechte verdunning van de luchtverontreiniging met verhoogde PM10 concentraties tot gevolg. Ook de economische crisis in de periode 2008-2009 had een impact. Deze zorgde voor wat lagere emissies van luchtverontreinigende stoffen door o.a. het vrachtvervoer, industrie en landbouw in deze periode. Halfweg 2012 werden in Hoboken reeds 31 overschrijdingen van de Europese norm vastgesteld. Het maximum aantal toegelaten overschrijdingen (35 dagen) zal in dit meetstation ook in 2012 overschreden worden. Tabel 31 Aantal dagen met daggemiddelde PM10-concentratie > 50µg/m³ (gegevens tot 05/07/2012). stacode gemeente 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 (**) 40HB23 Hoboken 57 42R841 Mechelen (Technologielaan) 26 40ML01 Mechelen (Hombeeksestwg) 30 47 NA 26 49 41 43 27 23 21 35 35 26 25 17 21 44 26 35 31 23 21 vet = meer dan 35 dagen overschrijding per jaar B. Asbest In het verleden werden door VITO op verschillende plaatsen in Vlaanderen meetcampagnes georganiseerd om de achtergrondconcentratie aan asbest te bepalen (in opdracht van VMM). Uit een meetcampagne tussen december 1998 en december 1999 blijkt dat de gemiddelde achtergrondconcentratie in Vlaanderen, ongeacht het gebied, lager is dan 350 vezels/m³. Tabel 32 Jaargemiddelde asbestconcentratie (Bron: metingen VITO in periode dec '98-dec '99, transmissie-elektronenmicroscopie, in OVAM, 2007) OVAM besluit hieruit het volgende: “De achtergrondconcentratie in Vlaanderen is bijna overal en altijd lager dan 350 v/m³. Er kan algemeen niet meer van een risicosituatie worden gesproken. Belangrijke risico's kunnen enkel nog optreden in of nabij specifieke situaties/locaties zoals bij sloopwerken, in de omgeving van stortplaatsen of rond asbestafvalverwerkers. Bij metingen in de omgeving van stortplaatsen werden echter geen hoge asbestconcentraties gevonden.” Recentere meetcampagnes in opdracht van VMM geven bovendien een dalende trend in de tijd aan. Hieronder worden de resultaten weergegeven van een meetcampagne in 2006 en in 2009: Meetcampagne 2006: de metingen gebeurden nabij een stortplaats categorie 3 (Huldenberg) en nabij een afvalverwerkend bedrijf (Lubbeek) waar telkens 2 meetposten werden opgesteld. Tevens werden er metingen uitgevoerd op een residentiële locatie (Schilde) en in een verkeersrijke zone (Borgerhout). Meetcampagne 2009: hier gebeurden de metingen in de omgeving van een puinbreker in Puurs en een bouwsite in Tessenderlo. Ter vergelijking werd de asbestconcentratie ook in de stedelijke omgeving van Borgerhout gemeten. MER Bioterra Bornem blz 76 van 153 Tabel 33 Concentraties aan asbest in de omgevingslucht (Meetcampagnes VMM, 2006 en 2009, transmissie-elektronenmicroscopie). Uit de resultaten van de meetcampagnes blijkt dat de concentratieniveaus op locaties met een potentiële bron van asbest in dezelfde grootteorde liggen als in stedelijke verkeersrijke of residentiële gebieden. Bovendien liggen de gemeten concentratieniveaus beduidend lager dan tijdens de eerdere campagne in ’98-’99 wat een duidelijk dalende trend aangeeft. Op basis van de resultaten van de meest recente meetcampagnes kan uitgegaan worden van een gemiddelde achtergrondconcentratie van minder dan 50 asbestvezels/m³ of 0,005µg asbeststof/m³. 6.2.2.b Impact huidige activiteiten Op de site wordt momenteel reeds asbestvrije bodem en asbestvrij breek- en zeefzand behandeld. De volgende activiteiten vinden plaats: breken en/of uitzeven van bouw- en sloopafval en uitgegraven gronden vermengd met puin; biologische reiniging van verontreinigde grond fysicochemische reiniging van verontreinigde grond betoncentrale: reeds vergund, nog niet operationeel bekalking van leem- en kleiachtige gronden De opslag en de behandeling van de biologisch en fysicochemisch te reinigen gronden vinden plaats in een gesloten loods. De fysicochemische reiniging is een nat proces, en veroorzaakt geen stofhinder. Het opmengen van gronden met kalk of cement of het aanmaken van stabilisatiemateriaal geschiedt eveneens in een gesloten loods. Het afkippen van de verontreinigde afvalstoffen en alle bewerkingen op de verontreinigde afvalstoffen (afzeving, grondkering,...) gebeuren ook in een gesloten ruimte. Gezien de aard van de activiteiten wordt stofhinder zoveel mogelijk ondervangen door voldoende verneveling van stof- en steenslagfracties en andere stuivende stoffen, door het overdekken van de camions, door het gebruik van de wielwasinstallatie,... MER Bioterra Bornem blz 77 van 153 Volgende stofreducerende maatregelen worden toegepast: De oprit tussen de poort en de werkhal wordt nat gehouden door de chauffeurs te verplichten over de wielwasinstallatie te passeren om zich te kunnen aanmelden aan de weegbrug. Hierdoor wordt het wegdek permanent natgehouden zodat er geen stofhinder kan ontstaan. Verdere stofverspreiding wordt tegengegaan door bij droge weersomstandigheden buiten de sproei-installatie aan te zetten. De hulpstoffen kalk, cement, vliegas en bentoniet worden in silo's opgeslagen. Bij het blazen van de grondstoffen in de silo’s wordt voldoende aandacht besteed aan de preventie van mogelijke stofuitstoot (voorzien van goed gedimensioneerde ontstoffingsinstallaties). Ook wordt de druk in de silo’s in de gaten gehouden en wordt er gezorgd voor een regelmatige vervanging van de filterdoeken. Mechanische behandeling m.b.v. een breek- en zeefinstallatie: om stofvorming tegen te gaan benevelt men de verschillende fracties met water alvorens ze op te slaan. Er worden voldoende maatregelen genomen om ongecontroleerde emissies van vluchtige stoffen tegen te gaan (conform de code van goede praktijk van toepassing op grondreinigingscentra). De werkhal is uitgerust met een afzuigeenheid, met verschillende afzuigpunten. Luchtreiniging gebeurt met een operationele actief koolfilter. Indien uit voorinformatie of keuringsverslagen van de aangeleverde bodem of afvalstoffen blijkt dat VOCls aanwezig (kunnen) zijn in concentraties hoger dan 25 mg BTEX/kg of meer dan 50 mg/kg C6-C10-alkanen, dan gebeurt de opslag en behandeling steeds onder gecontroleerde omstandigheden (afgesloten ruimte met luchtafzuiging en luchtzuivering met operationeel actief koolfilter). De goede werking van de luchtreiniging wordt continu gecontroleerd via een PIDmeetsysteem. Op periodieke basis wordt door een erkend labo een analyse uitgevoerd op de luchtkwaliteit voor en na de filter, zodat de efficiëntie van de filter kan worden opgevolgd en de filter indien nodig kan vervangen worden. Na het onderhoud worden er controlemetingen uitgevoerd, zodat voldaan wordt aan de emissienormen. Conclusie: De huidige impact van de activiteiten, voor wat betreft het compartiment lucht, omvat lokale stofverspreiding en VOCl-emissie die, mits toepassing van de hierboven vermelde maatregelen, als niet significant beoordeeld wordt. 6.2.3 Methodologie effectbeschrijving en -beoordeling 6.2.3.a Selectie kritische polluenten De kritische polluenten zullen geselecteerd worden a.d.h.v. volgende criteria: De totale atmosferische emissievracht van de polluent op jaarbasis is groter dan de drempelvracht voor opname in het integraal emissiejaarverslag. De polluent kan geïdentificeerd worden als een kritische parameter, aangezien de gemeten waarde in de omgeving groter is dan 80% van de milieukwaliteitsnorm. Polluent heeft potentieel humaan-toxicologisch risico Voor deze polluenten zal vervolgens de immissie gemodelleerd worden aan de hand van het IFDMmodel (“Immissie frequentie Distributie Model”). Op basis van het overzicht van de geschatte hoeveelheden aan te leveren asbesthoudende grond en zeef-en breekzand die getransporteerd en verwerkt zullen worden, zal uitgaande van een min. en een max. concentratie aan asbest een inschatting gemaakt worden van de totale hoeveelheden asbest die vrijkomen en zich verspreiden in de lucht. MER Bioterra Bornem blz 78 van 153 Voor asbest zal in elk geval een beoordeling uitgevoerd worden, ook als de emissies minimaal zijn. De beoordeling zal gebaseerd zijn op een toetsing t.o.v. veilige niveaus voor werknemers. 6.2.3.b Toetsing aan de kwaliteitsdoelstellingen De gegevens van de modellering van de potentieel belangrijke polluenten worden verder als volgt verwerkt: de berekende immissiewaarde in de zone van maximale impact wordt getoetst aan van toepassing zijnde grens- en richtwaarden uit Vlarem II (Tabel 34 en Tabel 35). Tabel 34 Grenswaarden voor de bescherming van de menselijke gezondheid, PM10 volgens Vlarem II, Bijlage 2.5.3.11 Middelingstijd Grenswaarde Datum waarop Overschrijdingsmarge grenswaarde moet bereikt de zijn PM10 1 dag 50μg/m³ mag niet vaker dan 35 keer per 50% kalenderjaar worden overschreden 1 januari 2005 Kalenderjaar 40μg/m³ 1 januari 2005 20% Opmerking: De grenswaarden worden uitgedrukt in µg/m³. Het volume moet genormaliseerd worden op een temperatuur van 293 K en bij een druk van 101,3kPa. Daggemiddelde grenswaarde PM10: 35 dagen per jaar is een overschrijding van deze waarde toegelaten, dit komt overeen met het 90 percentiel (P90) Tabel 35 Grenswaarde inzake vermindering van de blootstelling aan PM2,5 volgens Vlarem II, bijlage 2.5.3.14. middelingstijd grenswaarde FASE 1 kalenderjaar 25 μg/m 3 overschrijdingsmarge datum waarop de grenswaarde moet zijn bereikt 20% op 11 juni 2008 op de 1 januari 2015 daaropvolgende eerste januari en vervolgens iedere 12 maanden met gelijke jaarlijkse percentages te verminderen tot 0% op 1 januari 2015 FASE 2 (1) 3 kalenderjaar 20 μg/m 1 januari 2020 (1)Fase2-de indicatieve grenswaarde wordt door de Europese Commissie in 2013 herzien in het licht van nieuwe informatie over de gevolgen voor gezondheid en milieu, de technische haalbaarheid en de ervaring die met de streefwaarde is opgedaan in de lidstaten. Voor de parameter asbest worden zowel grenswaarden voor de arbeidsomgeving als voor de omgevingslucht vermeld. Tabel 36 Milieukwaliteitsnormen voor lucht (Vlarem II, bijlage 2.5.1) Parameter Eenheid Asbest Asbestvezels/m3 (l>5 µm, d < 3 1 µm) Richtwaarde 500 als jaarlijkse gemiddelde concentratie, te meten op 24-uurs of 48-uursbasis Grenswaarde 1.000 als jaarlijkse gemiddelde concentratie, te meten op 24-uurs of 48-uursbasis 5.000 als maximaal gemiddelde concentratie over 24 uur 1 Vezels met dergelijke afmetingen worden als gevaarlijk beschouwd. MER Bioterra Bornem blz 79 van 153 In de arbeidsomgeving gelden de grenswaarden uit de Codex voor Welzijn op het Werk voor beroepsmatige blootstelling (KB 16/03/2006): “De grenswaarde is de concentratie aan asbest in de lucht die gelijk is aan 0.1 vezel per cm³ (100.000 3 vezels per m ), berekend als tijdsgewogen gemiddelde. De werkgever zorgt ervoor dat geen enkele werknemer wordt blootgesteld aan een concentratie hoger dan de grenswaarde. Indien de concentratie aan asbest in de werkruimte de grenswaarde overschrijdt, dan moet het werk worden onderbroken.” Verder wordt vermeld dat wanneer de meting van de concentratie aan asbestvezels hoger is dan 0,01 3 vezel/cm³ (10.000 vezels per m ) maatregelen getroffen moeten worden. Wat betreft asbest worden nog volgende relevant geachte grenswaarden vermeld: TLV (threshold limit value): 0,1 vezels/ml of 100.000 vezels/m³ (ACGIH, 2000) 2 OSHA-PEL : 0,1 vezels/cm³ voor vezels > 5µm 3 MTR (maximaal toelaatbaar risiconiveau): 100.000 vezel equivalenten /m³ (RIVM, 2007) VR (verwaarloosbaar risiconiveau): 1.000 vezelequivalenten/m³ MAC-waarde (maximum allowable concentration): 300.000 vezels/m³; voor crocidoliet: 100.000 vezels/m³ (Infomil, 2002) 6.2.3.c Beoordelingskader De milieueffecten worden beoordeeld op basis van onderstaand significantiekader: Tabel 37 Significantiekader en link milderende maatregelen voor de milieueffecten inzake discipline lucht Percentages voor toetsing van gemiddelde berekende immissiebijdragen De berekende immissiebijdrage > 1% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen De berekende immissiebijdrage > 3% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen De berekende immissiebijdrage > 10% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen Score Link milderende maatregelen (jaargemiddelde) -1 Beperkte bijdrage: onderzoek naar milderende maatregelen is minder dwingend, tenzij de MKN in referentiesituatie reeds voor 80% ingenomen is (link met milieugebruiksruimte). -2 Belangrijke bijdrage: milderende maatregelen moeten gezocht worden in het MER met zicht op implementatie ervan op korte termijn. -3 Zeer belangrijke bijdrage: milderende maatregelen zijn essentieel. Opmerking voor stationaire bronnen: voor PM10 wordt het toegelaten aantal overschrijdingen per jaar van de daggrenswaarde (35) herrekend naar een rekenkundig jaargemiddelde waarde. Dit rekenkundig gemiddelde bedraagt 31,3 μg/m ³ (Celis et al. 2009). Voor PM10 wordt dus getoetst t.o.v. één luchtkwaliteitsnorm, nl. deze rekenkundige gemiddelde waarde, en volgens significantiekader „1 – 3 – 10‟. Voor de percentielen en/of omstandigheden die niet volledig met gemiddelden kunnen beoordeeld worden is ander toetsingskader van kracht: 2 Occupational Safety and Health Administration’s permissible exposure limit: uitgedrukt als tijdsgewogen gemiddelde concentratie waaraan werknemers blootgesteld kunnen worden zonder onomkeerbare effecten gedurende één werkdag van 8 uur of een werkweek van 40 uur. 3 Verschillende vezeltypes en –lengtes hebben verschillende effecten op de gezondheid. Vezels kunnen daarom worden omgerekend naar vezelequivalenten. Hieronder worden de equivalentiefactoren genoemd: Chrysotielvezel, lengte > 5 µm: 1 Chrysotielvezel, lengte < 5 µm: 0,1 Amfiboolvezel, lengte > 5 µm: 10 Amfiboolvezel, lengte < 5 µm: 1 MER Bioterra Bornem blz 80 van 153 Tabel 38 Significantiekader voor percentielen Percentages voor toetsing van percentielen / aantal overschrijdingen (lijninfrastructuur) De berekende immissiebijdrage > 1% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen De berekende immissiebijdrage > 5% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen De berekende immissiebijdrage > 20% van de milieukwaliteitsnorm of richtwaarde of toegelaten aantal overschrijdingen Score Link milderende maatregelen -1 -2 Er wordt geen link met het stellen van milderende maatregelen gelegd. De deskundige is er wel toe gehouden om in het MER de noodzaak aan milderende maatregelen te beoordelen en te rapporteren. -3 6.2.4 Geplande toestand en milieueffecten 6.2.4.a Procedure verwerking asbesthoudende gronden Op de site van Bioterra in Opglabbeek worden momenteel reeds asbesthoudende gronden verwerkt via dezelfde procedure als in Bornem zal worden toegepast. Hierbij dient opgemerkt dat de grondreiniging in Opglabbeek zich in open lucht bevindt, in tegenstelling tot de situatie in Bornem. Een aantal werkprocedures werden opgesteld in Opglabbeek. De procedures werden goedgekeurd door FOD WASO (Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg) en de arbeidsgeneesheer. De procedures, opgesteld voor Opglabbeek, zullen ook toegepast worden in Bornem. Hieronder volgt een beknopte beschrijving van de procedure die in Bornem gevolgd zal worden. De waarde uit het KB van 16/03/2006 (bescherming werknemers tegen blootstelling aan asbest), nl. 0,01 vezel/cm³ (waarde wanneer er actie ondernomen moet worden) wordt vooropgesteld als norm. Bij overschrijding van de norm 0,01 dienen er onmiddellijk correctieve acties genomen te worden. Deze moeten tot gevolg hebben dat de vezelconcentratie onder de norm van 0,01 vezel per cm³ blijft. Indien de concentratie >0,01 vezel per cm³ is na de correctieve acties dienen de werkzaamheden onmiddellijk stopgezet te worden. Er wordt dan gekeken of de vezels effectief asbestvezels zijn m.b.v. een elektronenmicroscoop. Indien dit het geval is moeten verdere acties ondernomen worden. Indien niet kan de activiteit verder gaan. Het basisprincipe van de risicobeheersing is het toepassen van een waterbarrière doorheen het volledige proces. Het materiaal wordt m.a.w. continu vochtig gehouden om asbestverspreiding te verhinderen. Stap 1: Aanlevering en opslag materiaal A. Voorwaarden voor aanlevering en verwerking van asbesthoudend materiaal De aanlevering dient minimaal 5 werkdagen vooraf aangekondigd te worden. Het materiaal dient stofvrij aangeleverd worden. Specifieker wil dit zeggen dat het asbesthoudend materiaal in een bevochtigde toestand (DS: 70-85 %) aangeleverd dient te worden. De vrachtwagen dient afgezeild te worden Aan de weegbrug (bij aanmelding) dient er steeds vermeld te worden “ aanlevering asbest gronden”. B. Aanleverings- en terreinbegeleidingsprocedure De vrachtwagen wordt vol gewogen en krijgt aan de receptie de nodige instructies: Dekzeil verwijderen alvorens de zone binnen te rijden Eenmaal in de zone de vrachtwagen niet meer verlaten In de zone deuren en ramen steeds gesloten houden Het terrein verplicht verlaten via de wielwasbak. MER Bioterra Bornem blz 81 van 153 De vrachtwagen wordt begeleid door een werknemer van Bioterra naar de specifieke stockagezone voor asbesthoudende materialen en naar de loszone. Bij het lossen wordt het stof bestreden door middel van een vernevelaar, bediend door een werknemer van Bioterra. Na het lossen verplaatst de vrachtwagen zich naar de spoelplaats waar de laadbak wordt gereinigd en indien nodig de vrachtwagen zelf. De terreinbegeleider bereid zich voor en is voorzien van de specifieke PBM’s: Tyvek pak met kap Veiligheidslaarzen P3 stofmasker Handschoenen C. Voorwaarden i.v.m. stockage Er is geen fysiek contact mogelijk met andere partijen De stockage is overeenkomstig aan de hoeveelheden zoals vermeld in de meest recente milieuvergunning en dient vochtig gehouden te worden. Deze opslagzone wordt indien nodig bevochtigd door middel van de vernevelaar De stockagezone is steeds voorzien van de volgende waarschuwingsborden: “asbest”, “opgepast Asbest”, “Toegang verboden voor onbevoegden” Deze borden worden eventueel aangevuld met specifiek signalisatielint. Het asbesthoudend materiaal wordt na aanvoer ’s avonds steeds afgedekt met een waterdoorlatend zeil (geotextiel). Stap 2: Verwerking A. Bepaling achtergrond en werkingsconcentraties Alvorens men begint met het verwerken van asbesthoudend materiaal moeten er metingen gebeuren die een indicatie geven van de hoeveelheid vezels die zich in de lucht bevinden. En dit voor verwerken, tijdens en na. 1. Bepaling van de achtergrond vezelconcentratie initieel o Bepaling van de vezelconcentratie op de grens van het terrein van Bioterra NV o Bepaling van de vezelconcentraties op de grens van de behandelingszone o Bepaling van de vezelconcentraties op de risicopunten Invoerbunker voor verontreinigde gronden; Wiellader met transport van verontreinigde grond; Controleruimte F/C wasinstallatie; Stockagezone van de verontreinigde partijen; Decontaminatieunit; Eerste trap van het reinigingstraject (invoerbunker tot zeef Immobilisatiemachine. Zeefinstallatie 5mm); Methode; Klassieke vezeltelling+ elektronenmicroscopie De achtergrondconcentratie wordt telkens wanneer een nieuwe batch aangeleverd wordt voor verwerking opnieuw bepaald. Wanneer een partij met hechtgebonden asbest geaccepteerd wordt, wordt er in eerste instantie een staal genomen om te controleren op de aanwezigheid van vrije asbestvezels in de grond. Tegelijkertijd worden er luchtmetingen uitgevoerd aan de losplaats van de vrachtwagens. Tijdens deze metingen gelden alle veiligheidsmaatregelen (PBM, vernevelen) Indien uit de analyseresultaten blijkt dat er zowel in de bodem als in de lucht systematisch geen vezels gemeten worden (<0,01vezels/cm³) kan er beslist worden (na 1 à 2 weken) om verneveling enkel nog toe te passen bij stofvorming. Ook de frequentie van het uitvoeren van luchtmetingen kan worden versoepeld van elke dag naar 2 metingen per week al naargelang de trend v/d metingen. MER Bioterra Bornem blz 82 van 153 2. Dagelijkse bepaling van de vezelconcentratie tijdens het behandelingsproces o Bepaling van de vezelconcentratie op de grens van de behandelingszone o Bepaling van de vezelconcentratie op de risicopunten. Methode: Klassieke vezeltelling+ elektronenmicroscopie Bij de verwerking van de grond worden dezelfde maatregelen getroffen. Er wordt verneveld en er worden dagelijks luchtmetingen uitgevoerd. Indien ook uit deze analyses blijkt dat er geen vrije asbestvezels tijdens het proces vrijkomen (na 1 à 2 weken van dagelijkse metingen) kan ook hier de frequentie van meting versoepeld worden met een minimale frequentie van 2 metingen per week. Indien de norm toch overschreden wordt, wordt er een analyse gedaan op de soort vezels. Indien uit deze analyse blijkt dat het niet om asbest maar om andere vezels gaat (gips, textiel), kan er ook een versoepeling optreden. Indien toch vrije asbestvezels aanwezig zijn, vallen we terug op de procedure voor het verwerken van grond met vrije asbest. B. Stappenplan toe te passen tijdens verwerking 1. Organisatie van een toolboxmeeting omtrent de VGM-procedure, technische procedure, beantwoording van eventuele vragen van operatoren. 2. Ter voorbereiding van het verwerkingsproces worden de PBM’s toegepast. Verder wordt de proceszone bepaald en afgesloten voor onbevoegden en wordt de nodige signalisatie aangebracht. 3. Tijdens de verwerking wordt elke chauffeur die de zone zal betreden geïnformeerd over de situatie en de veiligheidsregels waaraan hij zich dient te houden. 4. De verwerking gebeurt met behulp van een zeefcombinatie die stofvorming tot het minimum herleidt 5. Tijdens het zeven wordt verneveling toegepast Stap 3: Verwijdering asbestrestfractie Tijdens de fysisch-chemische verwerking van het materiaal ontstaat er een restfractie die de asbestverontreiniging bevat. Deze fractie dient op gepast wijze verwerkt te worden. Indien de asbesthoudende restfracties niet voldoen aan de vezelvrijstellingstest en de stortcriteria, zal de fractie bijkomend onmiddellijk geïmmobiliseerd worden. De geconcentreerde stroom van cementgebonden asbest wordt opgevangen in een containerbag. Deze containerbag is voorzien van duidelijke signalisatie. Indien de container vol is wordt de zak onmiddellijk afgesloten waardoor emissie van eventueel vrijgekomen asbestvezels verhinderd wordt. De container wordt vervolgens afgevoerd naar een erkende stortplaats. 6.2.4.b Effectbespreking Hieronder worden per stap de voorgestelde maatregelen geëvalueerd. De procedure wordt geëvalueerd a.d.h.v. de te verwachten concentraties. Deze worden bepaald op basis van de analyseresultaten van de vergelijkbare installatie in Opglabbeek. Indien geen overschrijdingen van de normen worden vastgesteld, kan geoordeeld worden dat de procedure effectief is. Hierbij dient opgemerkt dat het merendeel van de tot op heden in de markt aangeboden ‘asbestpartijen’ enkel hechtgebonden asbest bevatten. MER Bioterra Bornem blz 83 van 153 6.2.4.b.1 Transport en opslag Het transport gebeurt steeds met afgezeilde vrachtwagens. Het risico op verspreiding van asbest is het grootst tijdens het lossen van de asbesthoudende gronden, aangezien het dekzeil op dat moment niet aanwezig is. Volgens de aanleveringsprocedure dient het asbesthoudende materiaal vochtig aangeleverd te worden, t.t.z. met een droge-stofgehalte van 70-85%. De waterbarrière wordt aangehouden door vervolgens het materiaal alvorens en tijdens het lossen te besprenkelen met water. Hiertoe wordt een mobiele vernevelaar ingezet (zie Figuur 11). Figuur 11 Mobiele vernevelaar Analyseresultaten Opglabbeek Bij elke verwerkingsronde worden metingen uitgevoerd ter hoogte van de losplaats (meter hangt boven het vak). Tot op heden werd nog geen enkele positieve meting vastgesteld (> 0,01 vezels/cm³). 6.2.4.b.2 Werkplaats Met behulp van een wiellader wordt het materiaal opgehoogd. Ter bescherming van de werknemers wordt de cabine van de wiellader in overdruk gehouden en is deze voorzien van een filter (absolute filter: doeltreffendheid 99,97 %) evenals een actiefkoolfilter voor nevenverontreinigingen. Hetzelfde geldt voor de controlekamer. Bij het overbrengen van asbesthoudende materialen in de voedingsbunker wordt de mobiele vernevelaar ingezet bij stofvorming. De vernevelaar wordt manueel bediend en manueel in werking gezet indien nodig. Aangezien de opslag en verwerking zich volledig in een loods bevindt, zal er geen invloed zijn van de meteorologische condities. Het heeft dan ook geen zin de aansturing van de vernevelaar te koppelen aan de meteocondities. MER Bioterra Bornem blz 84 van 153 Van zodra de verontreinigde gronden in de reinigingsinstallatie worden gebracht, komen ze in een volledig nat proces terecht. Het risico op asbestverspreiding is dan ook nihil. Analyseresultaten Opglabbeek Er werden metingen uitgevoerd op verschillende plaatsen: ter hoogte van de uitvoerband fijne fractie, de uitvoerband asbestplaatjes, de kantine van de werkhal, de kleedruimte van het hoofdgebouw, in de werkhal ter hoogte van de poort en de lostafel. Tot op heden werd nog geen enkele positieve meting vastgesteld (> 0,01 vezels/cm³). 6.2.4.b.3 Verwijderen restfractie De restfracties worden opgevangen in een containerbag. Indien de asbesthoudende restfractie niet voldoen aan de vezelvrijstellingstest en de stortcriteria, zal de fractie bijkomend geïmmobiliseerd worden. De asbesthoudende fractie die geïmmobiliseerd moet worden, wordt na het verwerken van de batch onmiddellijk uitgeschept en geïmmobiliseerd in de betoncentrale (in zelfde loods opgesteld). Na immobilisatie worden de materialen dubbel verpakt in big bags en afgevoerd naar een categorie 1 stortplaats, waar ze gestort worden in een afzonderlijke cel. De stuifgevoelige grondstoffen van de betoncentrale worden opgeslagen in silo’s. Bij het blazen van de grondstoffen in de silo’s wordt voldoende aandacht besteed aan de preventie van mogelijke stofuitstoot (voorzien van goed gedimensioneerde ontstoffingsinstallaties). Ook wordt de druk in de silo’s in de gaten gehouden en wordt er gezorgd voor een regelmatige vervanging van de filterdoeken. 6.2.4.b.4 Omgevingslucht De aanlevering en verwerking van asbesthoudend materiaal gebeurt steeds per batch. Telkens een nieuwe batch wordt aangeleverd gebeuren eerst achtergrondmetingen. Bij elke nieuwe verwerkingsronde wordt gestart met de basismeetfrequentie van 1 meting per dag. Bij herhaaldelijk lage waarden (<0,01 vezel/cm³) kan de meetfrequentie verlaagd worden. Analyseresultaten Opglabbeek Er werden omgevingsmetingen uitgevoerd windafwaarts van de verwerking op de grens van de behandelingszone (ter hoogte van de keermuren) en ter hoogte van de zeefwerken (meter hangt aan de zeef, op ca. 0,5m van het zeefoppervlak). Tot op heden werd nog geen enkele positieve meting vastgesteld (> 0,01 vezels/cm³). 6.2.5 Leemten in de kennis Gezien het verspreidingspatroon van asbestvezels (ongeveer 500 m rond de bron) zijn de metingen van asbestvezels in de VMM meetstations niet representatief voor de omgeving. Wel zijn deze richtinggevend voor de achtergrondconcentratie. 6.2.6 Milderende maatregelen De procedure zoals hierboven beschreven dient strikt toegepast te worden. De deskundige stelt voor om de voorgestelde meetfrequentie en procedure te laten bestendigen door de bevoegde overheid en de arbeidsgeneesheer, t.t.z. : Bepaling achtergrondconcentratie bij elke verwerking van een batch asbesthoudend materiaal o op de grens van het terrein van Bioterra NV o op de grens van de behandelingszone o op de risicopunten Dagelijkse bepaling van de vezelconcentratie tijdens het behandelingsproces o op de grens van de behandelingszone o op de risicopunten MER Bioterra Bornem blz 85 van 153 De frequentie van meting kan verminderd worden naar een meting om de 3 dagen indien na min. 6 opeenvolgende metingen de grenswaarde niet werd overschreden. De metingen worden getoetst aan de grenswaarde m.b.t. de arbeidsveiligheid, nl. 0,01 vezel per cm³. De metingen aan de terreingrens worden getoetst aan de grenswaarden m.b.t. de omgevingslucht (milieukwaliteitsnorm), nl. 0,001 vezel per cm³. Eveneens legt de deskundige de nadruk op een goede calibratie en ijkingsprocedure voor de monstername en de analysemethode. Bij het vaststellen van overschrijdingen dienen onmiddellijk correctieve acties genomen te worden, in de eerste plaats via extra verneveling. Er wordt gekeken of de vezels effectief asbestvezels zijn m.b.v. een elektronenmicroscoop. Indien dit het geval is en de vezelconcentratie de norm blijft overschrijden, dienen de werkzaamheden onmiddellijk te worden stopgezet. De oorzaak van de overschrijding dient te worden onderzocht. De installatie mag pas opnieuw worden opgestart van zodra alle metingen opnieuw aan de norm voldoen. Bij opslag van asbesthoudende materialen (zowel aangevoerde materialen als restfracties) dient gegarandeerd te worden dat de bodemvochtigheid in de buitenste schil (20 cm) steeds minimaal 15% bedraagt. De opslag dient steeds afgezeild te worden met een waterdoorlatend geotextiel. Manipulaties van opgeslagen asbesthoudende materialen (zowel aangevoerde materialen als restfracties) dienen steeds te gebeuren onder verneveling. Daarnaast dienen volgende maatregelen te worden toegepast: Er dient vermeden te worden dat stof uit de loods treedt. De poorten van de loods dienen daarom in de eerste plaats zoveel mogelijk gesloten te blijven. De loods is uitgerust met een nevelgordijn ter hoogte van de poort. Het in werking stellen van het nevelgordijn tijdens de verwerking van asbesthoudende materialen is aanvaardbaar als evenwaardige maatregel. Bij het verwerken van asbestrestfractie in de betoncentrale dient de vernevelaar ter hoogte van de voedingsbunker ingezet te worden. In geen geval mogen verontreinigde gronden buiten gestockeerd worden De buitenopslag dient bij droge en winderige weersomstandigheden besproeid te wo den om stofhinder te vermijden. Op deze locatie (buitenplein) mag er geen enkele handeling (uitgezonderd aan- en afvoer) met asbestverontreinigde grond gebeuren. Gezien de lage concentraties die door de VITO zijn gemeten bij gelijkaardige werven, en de algemeen lage achtergrondconcentraties in Vlaanderen stelt de deskundige geen monitoring voor in de directe omgeving, t.t.z. ter hoogte van de woonkernen. 6.2.7 Beoordeling Asbestverwerking Er wordt gewerkt volgens een volledig natte keten. Op verschillende plaatsen in het productieproces wordt bijkomend verneveld om te allen tijde de waterbarrière in stand te houden. Onderzoek van TNO (Nederland) heeft aangetoond dat bij het werken met verontreinigde grond met een bodemvochtigheid van 10% of hoger, er geen of nagenoeg geen verstuiving van asbestvezels plaatsvindt. (‘Asbest in bodem’, mei 2002, Stichting Kennisontwikkeling en Kennisoverdracht Bodem). Uit de effectbespreking blijkt dat de concentratie aan asbestvezels bij de vergelijkbare installatie in Opglabbeek telkens minder dan 0,01 vezels/cm³ bedroeg. Op basis van deze resultaten, en het feit dat het asbest voornamelijk in hechtgebonden vorm aanwezig is in het verontreinigde materiaal kan verondersteld worden dat de drempelvracht voor opname in het integraal emissiejaarverslag, nl. 1 kg/jaar, niet overschreden zal worden, waardoor de stelling gestaafd wordt dat er geen modellering dient te gebeuren. MER Bioterra Bornem blz 86 van 153 Door een studie van de VITO kunnen we stellen dat (1) de achtergrond concentratie in Vlaanderen blijft dalen (2) er bij analoge risicoprojecten er geen verhoogde asbestconcentratie in de omgeving is waargenomen. Hierdoor kunnen we als deskundige besluiten dat de effecten als niet significant te beschouwen zijn en dat het project geen belangrijke bijdrage aan de achtergrondconcentratie zal leveren wanneer de vooropgestelde milderende maatregelen strikt worden toegepast. Het is van groot belang dat de werkprocedures, zoals hierboven beschreven, correct worden toegepast. Enkel mits een strikte opvolging en controle kan de barrière gegarandeerd worden. Het uitvoeren van metingen vormt hierbij de basis van de controle. Bij het vaststellen van overschrijdingen moeten onmiddellijk correctieve acties genomen worden. De maatregelen die getroffen worden ter voorkoming van asbestverspreiding zorgen er voor dat er voor wat betreft stofhinder geen negatieve effecten worden verwacht. 6.3 Oppervlaktewater 6.3.1 Afbakening studiegebied Voor de afbakening van het studiegebied wordt het eigenlijke projectgebied beschouwd, plus een extra zone waar effecten ten gevolge van het project zich kunnen voordoen. De site is volgens het zoneringsplan gelegen in individueel te optimaliseren buitengebied. Het sanitair afvalwater wordt via een IBA geloosd op de Willebroeksevaart. Er wordt geen bedrijfsafvalwater geloosd, al het proceswater wordt opgevangen en hergebruikt. De studie zal zich dan ook beperken tot de invloed van de site op de Willebroeksevaart. 6.3.2 Referentiesituatie 6.3.2.a Hydrologische situering Voor de algemene hydrografische situering van het studiegebied en de situering van de lozingspunten zal gebruik gemaakt worden van volgende informatiebronnen: Topografische kaarten VHA-atlas Watertoetskaarten De waterlopen in de omgeving van het projectgebied worden weergegeven in Figuur 13. De lozing van sanitair afvalwater en (sporadisch) hemelwater gebeurt op de Willebroeksevaart die uitmondt in de Zeeschelde. De site bevindt zich volgens de watertoetskaarten in effectief overstromingsgevoelig gebied (overstroombaar vanuit waterloop – NOG), binnen het Beneden-Scheldebekken en stroomt af naar het Zeekanaal Brussel-Schelde dat in beheer is van de NV Waterwegen en Zeekanaal. Het terrein bevindt zich volgens de overstromingskaarten niet in recent overstroomd gebied (ROG, 25 jaar) en is niet aangeduid als risicozone voor overstromingen (zie kaart 16). MER Bioterra Bornem blz 87 van 153 Figuur 12 Waterlopen in omgeving van projectgebied 6.3.2.b Referentietoestand = Gewijzigde toestand Op het moment dat de kennisgeving werd uitgewerkt was een milieuvergunningsaanvraag met betrekking tot een nieuwe grondwaterwinning lopende. Daarnaast was ook de aanleg van een bufferbekken voor de opvang van hemelwater gepland. Intussen werd de grondwaterwinning vergund en in gebruik genomen. Het bufferbekken wordt binnenkort geplaatst. Alle verontreinigde fracties en afvalstoffen worden binnen in de loods gestockeerd. De vervuilde grond en de afvalstoffen worden hetzij per vrachtwagen hetzij per schip aangevoerd. Er wordt naar gestreefd om 50% van de aanvoer te laten gebeuren via de binnenscheepvaart. Verontreinigde gronden die ter reiniging per schip worden aangeboden worden rechtstreeks van het schip in de loods gebracht. Met een loskraan worden de gronden vanuit het schip op een vrachtwagen/dieplader geladen en vervolgens naar de acceptatiezone in de bewerkingsloods gebracht. Er worden dus geen verontreinigde gronden (tijdelijk) opgeslagen op de loskade. Enkel gereinigde en gekeurde gronden voorzien van een technisch verslag worden in beperkte mate tijdelijk opgeslagen in de zone achter de laadkade. Het GRC (grondreinigingscentrum) doet een beroep op een geijkte weegbrug, indien de aanvoer gebeurt per vrachtwagen. De vrachtbrief wordt nagekeken en na goedkeuring kan de vrachtwagen lossen binnen in de loods. Het is de chauffeurs verboden gronden af te kippen in open lucht. MER Bioterra Bornem blz 88 van 153 Waterbalans De huidige waterstromen die op de site ontstaan worden hieronder in kaart gebracht en gekwantificeerd in een waterbalans. A. Watervraag: 1. Biologische reiniging: Diverse factoren (beluchting, temperatuur, gepaste vochtigheidsgraad, toevoeging van nutriënten en bacteriën) beïnvloeden de optimale biologische afbraak van minerale oliën en vluchtige organische componenten. Teneinde een optimale biologische reiniging te bewerkstelligen dient de vochtigheidsgraad van de bodem 17% te zijn. De vochtigheid van de aangevoerde grond blijft constant aangezien de grond niet blootgesteld wordt aan het hemelwater (zowel opslag als verwerking gebeuren binnen in de loodsen); indien de vochtigheidsgraad te laag wordt, wordt er hemelwater verneveld over de verschillende partijen. Benodigd volume: 50 m³/jaar 2. Fysicochemische reiniging: Het principe van een fysicochemische reiniging is een scheiding te realiseren van de meestal sterk verontreinigde fijne klei/leem-deeltjes, de meestal sterk verontreinigde organische deeltjes en de minder verontreinigde zandfractie. De installatie bij Bioterra bestaat uit een opeenvolgende lijn van procesonderdelen met een aantal watervragende processen: een roterende trommelzeef voor het scheiden en wassen van de grove fractie in oplossing brengen van verontreinigd materiaal schoonwassen met proceswater van deze fractie onder hoge druk een schudzeef voor het wassen en zeven van de fijne tot grove fractie de zandscheiding gebeurt d.m.v. hydrocyclonage, gevolgd door een ontwateringszeef de voorindikking voor het scheiden van slib van het proceswater aan de slurry wordt polymeer toegevoegd en dit wordt opgevangen in een voorindikker/buffertank. Een optimaal indikkingsproces kan verkregen worden uitgaande van een minimale polymeer dosering. Dit polymeer wordt automatisch aangemaakt in een aanmaak- en doseerunit, waar het verdunnen met hoogwaardig water en het doseren van het polymeer PLC-gestuurd gebeurd. Dit water dient van goede kwaliteit te zijn voor de vlokmiddelenaanmaak, zonder zwevende deeltjes (reactiviteitsverlies polymeren), zonder andere verontreinigingen en ladingen (bv. door aanwezigheid van chloriden). Grondwater en hemelwater zijn hier als enige voor geschikt. een mechanische ontwatering van het slib door een zeefbandpers. het ingedikte materiaal wordt naar de zeefbandpers gepompt, waar een tweede maal polymeer wordt toegevoegd. De ontwaterde slibkoek wordt opgeslagen in het slibvak, het filtraatwater wordt terug gepompt naar de voorindikker. De filterkoeken die hier ontstaan worden afgevoerd naar een erkende stortplaats klasse 1 of monodeponie verontreinigde baggerspecie. Het uitgeperste water wordt gerecupereerd en hergebruikt in de installatie, er is echter waterverlies in de eindstromen die dient aangevuld te worden door laagwaardig water. Er is in de fysicochemie namelijk een ingaande stroom (grond/afval) van gemiddeld 85% m/m ds. De uitgaande reststromen zijnde organisch materiaal en slibkoek hebben respectievelijk droge stofgehaltes van 70% en 55% m/m ds. Zand en grind (secundaire grondstoffen) zitten gemiddeld op 85% m/m ds. Het is dus eigen aan het proces dat er water wordt toegegeven op de effectieve reststromen owv hun specifieke deeltjeseigenschappen. Er wordt geen bedrijfsafvalwater geloosd. Het gebruikte proceswater wordt volledig gerecirculeerd. Er vindt geen lozing van waswater plaats. Grondwassing is een watervragend proces, zodat geen intensieve waterzuivering nodig is. Te zwaar verontreinigd water wordt afgevoerd naar een erkende verwerker. Benodigde volume laagwaardig waswater voor aanvulling waterverlies: 3 m³/uur x 16 uur/dag x 220 productiedagen = 8.640 m³/jaar MER Bioterra Bornem blz 89 van 153 Benodigde volume hoogwaardig water voor aanmaak polymeren: 5 m³/uur x 16 uur/dag x 220 productiedagen = 17.600 m³/jaar 3. Bluswater: Te verwaarlozen hoeveelheid. 4. Sproei-installatie bij de breek- en zeefinstallatie: Ter beperking van stofhinder en beneveling van stof- en steenslagfracties en andere stuivende stoffen, vooral nodig in droge zomerperiodes. Benodigde volume: 50 m³/jaar 5. Wielwasinstallatie: Alle vrachtwagens die het terrein verlaten dienen over de wielwasinstallatie te rijden. Deze wielwasinstallatie is voorzien van een vloeistofdichte ondergrond, het verzameld slib wordt regelmatig uitgehaald en verwerkt in het grondreinigingscentrum. Benodigde volume: 50 m³/jaar Totaal benodigde volume hoogwaardig water: 17.600 m³/jaar Totaal benodigde volume laagwaardig water: 8.790 m³/jaar B. Wateraanbod: 1. Hemelwater + oppervlaktewater: Het hemelwater afkomstig van het dakoppervlak (17.500 m²) zal worden afgeleid naar een bovengronds bufferbekken van 600 m³ in de loods. Uitgaande van de dimensioneringsgrafiek (Bron: Waterwegwijzer voor architecten, VMM) die rekening houdt met het effectief toevoerend oppervlak is er gemiddeld 13 m³ aan hemelwater beschikbaar (uitgaande van een leegstand van 1%) per dag. Per jaar betekent dit een beschikbaar volume aan laagwaardig hemelwater van 4.745 m³. Dit water kan volledig aangewend worden voor alle laagwaardige toepassingen. De resterende benodigde hoeveelheid laagwaardig water kan gehaald worden via captatie van oppervlaktewater (Kanaalwater). Ook in periodes waarin geen hemelwater beschikbaar is (ingeschat op 1% van de tijd) zal deze aanvoer aangewend worden. Het gaat hier om een resterend ingeschat volume van 4.045 m³. 2. Hoogwaardig grondwater, enkel nodig voor de aanmaak van de polymeren: Voor de aanmaak van de polymeren is er nood aan ladingvrij, hoogwaardig water. Zwevende stof en chloorgehalte gaan storend optreden, waardoor bv. kanaalwater niet bruikbaar is. Ook een ondiepe grondwaterwinning is niet geschikt door het beperkte watervoerend pakket en de aanwezigheid van veen (o.a. risico op inklinking). Dit werd nagegaan via een aparte boring. De volledige behoefte aan hoogwaardig water voor de aanmaak van polymeren dient dus gedekt te worden door grondwater waardoor er een jaarlijks debiet vereist is van 17.600 m³, wat neerkomt op een maximaal te onttrekken uurdebiet van 5 m³/uur. Het regenwater dat op de verharde oppervlakte van de toegangswegen en de kades valt (6.518m²) wordt via een KWS-afscheider en zandvanger geloosd. C. Lozing Er wordt enkel huishoudelijk afvalwater geloosd < 20 I.E. Dit huishoudelijk afvalwater (water afkomstig van de waterleiding) is afkomstig van de sanitaire faciliteiten van het bedrijf en wordt separaat behandeld in een IBA. De overloop is aangesloten op de interne regenwaterafvoer, die uiteindelijk is aangesloten op het oppervlaktewater. Voor het sanitair wordt gebruik gemaakt van leidingwater. 6.3.2.c Bestaande waterkwaliteit Willebroeksevaart Onderstaande tabel geeft de kwaliteit van het oppervlaktewater van de Willebroeksevaart ter hoogte van 2 VMM-meetpunten (zie figuur): 350700: stroomafwaarts t.o.v. de site 351000: stroomopwaarts t.o.v. de site MER Bioterra Bornem blz 90 van 153 Figuur 13 Ligging meetpunten VMM langs de Willebroeksevaart t.o.v. het projectgebied Tabel 39 Analyseresultaten VMM-meetpunten 351000 (stroomopwaarts) en 350700 (stroomafwaarts) Parameter Eenheid Toetswijze T pH EC 20 ClBZV5 CZV KjN NO3Pt oPO4 SO4= ZS BBI PI °C µS/cm mg/L mgO2/L mgO2/L mgN/L mgN/L mgP/L mgP/L mg/L mg/L min -max min -max 90-percentiel 90-percentiel 90-percentiel 90-percentiel 90-percentiel 90-percentiel gemiddelde gemiddelde gemiddelde 90-percentiel Analyseresultaten meetpunt 351000 (stroomopwaarts) 2010 2011 15,8 14,6 7,7 7,9 1306,1 816,8 244,0 94,0 2,0 3,0 17,0 14,9 1,8 1,6 4,3 5,4 0,26 0,31 0,14 0,12 78,3 98,4 46,4 19,8 - Analyseresultaten meetpunt 350700 (stroomafwaarts) 2010 2011 15,4 14,3 7,7 7,8 1684,6 2884,0 404,0 733,0 3,0 3,0 20,8 22,7 2,2 2,0 4,1 4,8 0,28 0,26 0,16 0,12 97,3 120,9 26,2 10,9 6(*) 2,1 1,8 Basismilieukwaliteitsnormen oppervlaktewater 3 < T < 25 6,5 < pH < 8,5 <1000 < 200 <6 < 30 <6 < 5,65 < 0,14 < 0,14 < 150 < 50 (*) Resultaat 2009 (meest recent) Volgens de gegevens van het VMM-meetnet, voldoet de Willebroeksevaart in de buurt van Bioterra niet aan de basiskwaliteitsnormen. Stroomafwaarts de site worden verhoogde Cl-gehaltes en een verhoogde geleidbaarheid vastgesteld (merk op dat verschillende bedrijven een lozingspunt hebben tussen de 2 VMM-meetpunten). De Prati-Index (PI) is een maat voor de fysicochemische waterkwaliteit. De kwaliteit van het kanaalwater stroomafwaarts van de site wordt geklasseerd als matig verontreinigd in 2010, in 2011 MER Bioterra Bornem blz 91 van 153 evolueerde de kwaliteit naar aanvaardbaar. De Belgisch Biotische Index (BBI), is een maat voor de aard en het aantal macro-invertebraten die voorkomen in het oppervlaktewater. De BBI stroomafwaarts van de site wijst op een matige kwaliteit. 6.3.3 Geplande toestand en milieueffecten 6.3.3.a Waterbalans Onderstaand schema geeft een overzicht van de verschillende watervragende processen. Figuur 14 Schema waterstromen Bioterra – Bornem Grondwater Proceswaterbuffer 600 m³ (**) regenwater dak kanaalwater Aanmaak polymeren Fysicochemische reiniging slib Besproeiing biologische reiniging/ Besproeiiing breek- en zeefinstallatie/ Aanvulling wielwas/ Besproeiing opslag en verwerking van asbesthoudende materialen (**) De proceswaterbuffer is momenteel 200 m³ maar wordt binnenkort vervangen door een bekken van 600 m³ zodat ook het hemelwater hierin opgevangen zal kunnen worden. Het nieuwe proces zal een netto watervraag opleveren, zodat er nog steeds niet geloosd zal worden. Aangezien de voorziening van water van cruciaal belang is bij de bestrijding van de luchtverontreiniging, zal nagegaan worden of te allen tijde (ook in drogere periodes) voldoende water beschikbaar is. Het opstellen van een volledige waterbalans is hierbij cruciaal. De waterstromen op de site na opstart van het nieuwe proces worden gedetailleerd in kaart gebracht en gekwantificeerd. Er dient onder meer extra water voorhanden te zijn voor volgende processen: Extra verneveling bij het kippen van de vrachten Schoonspuiten van de vrachtwagens na het lossen Besproeien van opslag aangeleverde asbesthoudende materialen Extra verneveling tijdens het zeven Reinigen fysicochemische installatie na de verwerking van een batch asbesthoudende materialen Besproeien van opslag restfractie aan geconcentreerde asbestmaterialen na fysicochemische reiniging Op jaarbasis zal maximaal 50.000 ton asbesthoudende grond fysicochemisch verwerkt worden. Dit is 37% van de totale vergunde capaciteit voor fysicochemische verwerking. Dit komt overeen met ca. 1786 vrachtwagens. MER Bioterra Bornem blz 92 van 153 Het schoonspuiten van de vrachtwagens na het lossen en het reinigen van de installatie gebeurt met water uit de proceswaterbuffer. Dit water wordt hergebruikt en mee gereinigd in het proces. De extra watervraag beperkt zich dus tot het verlies. Er werd verondersteld dat voor het schoonspuiten van een vrachtwagen 25l water per vrachtwagen achterblijft. Voor het reinigen van de fysicochemische installatie wordt naar schatting ca. 1500l per batch verbruikt. Bij het reinigen van de installatie komen alle resten in de desbetreffende deelstromen terecht (volgens de fysicochemische scheiding). De slibbuffers worden leeggemaakt. Voor het vernevelen bij het kippen wordt naar schatting ca. 100l water verbruikt per vrachtwagen. Hieronder wordt een inschatting gegeven van de benodigde hoeveelheid water op jaarbasis: Extra verneveling bij het kippen van de vrachten: 179 m³/j Schoonspuiten van de vrachtwagens na het lossen: 45 m³/j Besproeien van opslag aangeleverde asbesthoudende materialen: 18,5 m³/j Extra verneveling tijdens het zeven: 150 m³/j Reinigen fysicochemische installatie na de verwerking van een batch asbesthoudende materialen: 37,5 m³/j Besproeien van opslag restfractie aan geconcentreerde asbestmaterialen na fysicochemische reiniging: 18,5 m³/j Dit levert een totale extra watervraag van ca. 308 m³/j. Deze extra watervraag wordt opgevangen via de captatie van oppervlaktewater. 6.3.3.b Overstromingsgevoeligheid - watertoets De geplande wijzigingen zullen geen invloed hebben op de overstromingsgevoeligheid van de site daar er onder meer geen werken voorzien zijn die onderworpen zijn aan de stedenbouwkundige vergunningsplicht. Dit effect wordt dan ook niet verder behandeld (zie Hoofdstuk 10 ‘watertoets’). 6.3.3.c Lozing Volgende effecten worden besproken: 1. Mogelijke verontreiniging van het hemelwater dat afspoelt van de site 2. Lozing sanitair afvalwater via IBA op Willebroeksevaart Mogelijke verontreiniging van het hemelwater dat afspoelt van de site Eind 2012 werd een nullozersdossier opgemaakt waarin bevestigd wordt dat Bioterra geen afvalwater afkomstig van het productieproces loost. De opslag van asbesthoudende materialen zal steeds binnen in de loods gebeuren, op de kades worden geen verontreinigde gronden opgeslagen. Aangezien het regenwater niet in contact komt met verontreiniging afkomstig van de buitenopslag, noch met asbest, zullen er geen verontreinigingen afgespoeld worden naar de Willebroeksevaart. Het afstromend regenwater dat op de verharde oppervlakte van de toegangswegen en de kades valt (6.518m²) kan dus als niet-verontreinigd beschouwd worden. Om te vermijden dat er zand mee afgespoeld wordt, is een zandvanger voorzien. Vanuit het voorzorgsprincipe wordt het regenwater daarnaast nog via een koolwaterstofafscheider geloosd. Op die manier wordt te allen tijde vermeden dat ten gevolge van een accidentele gebeurtenis olie in het oppervlaktewater terecht zou komen. In een koolwaterstofafscheider (kws-afscheider) worden de koolwaterstoffen afgescheiden op basis van de dichtheid. Koolwaterstoffen hebben een lagere dichtheid dan het water en gaan zich verzamelen aan het oppervlak. Via een hevel wordt het water geloosd. Eventueel aanwezig slib kan bezinken in de slibvangput. MER Bioterra Bornem blz 93 van 153 Zowel de kws-afscheider als de slibvangput dienen regelmatig geledigd te worden en de inhoud dient opgehaald te worden door een erkende verwerker. De vlaremvoorschriften met betrekking tot garages en parkeerplaatsen (Vlarem II, Hoofdstuk 5.15) vermelden dat de exploitant de kws-afscheider om de drie maanden dient de inspecteren en zo nodig te ledigen/reinigen om de goede werking te garanderen. Lozing sanitair afvalwater via IBA op Willebroeksevaart Het enige afvalwater dat geloosd wordt is huishoudelijk afvalwater afkomstig van de burelen. Met de geplande activiteit zal het personeelsbestand niet wijzigen. De lozing blijft gelijk aan de referentiesituatie. Volgens de vlaremvoorschriften dient de lozing van huishoudelijk afvalwater aan volgende voorwaarden te voldoen (Vlarem II, Artikel 4.2.8.1.1. §2): “Voor lozingen gelegen in een individueel te optimaliseren buitengebied wordt geacht aan de voorwaarden vermeld in paragraaf 1 te zijn voldaan indien het water minstens wordt gezuiverd door middel van een individuele behandelingsinstallatie voor afvalwater, waarvan de capaciteit is afgestemd op het aangesloten IE. Het verwijderingspercentage van deze individuele behandelingsinstallatie bedraagt minimaal 90 % voor biochemisch zuurstofverbruik en minimaal 70 % voor zwevende stoffen.” Het huishoudelijk afvalwater wordt geloosd via een individuele behandelingsinstallatie (IBA). In het eerste compartiment treedt bezinking op van het van zand, vast organisch en andere zwevende materialen. In een tweede compartiment voorziet men beluchting om zuurstof in het water te brengen. Er wordt een biofilm gevormd op een dragermateriaal. Autotrofe bacteriën in de biofilm zetten ammonium uiteindelijk om in CO2, water en nitraat. In een laatste compartiment laat men het in de IBA gevormde biologisch slib bezinken. De impact van deze lozing kan als verwaarloosbaar beschouwd worden. De vuilvracht van de lozing is immers beperkt en het debiet van de lozing (max 3 m³/dag) is verwaarloosbaar ten opzichte van het debiet van de Willebroeksevaart. 6.3.4 Milderende maatregelen In periodes waarin geen hemelwater beschikbaar is, kan altijd oppervlaktewater gecapteerd worden voor het extra bevochtigen van de processen wanneer asbesthoudende grond verwerkt wordt. Er zal hierdoor altijd voldoende water voorhanden zijn. Dit is belangrijk voor de mogelijke effecten in de discipline lucht en mens gezondheid. Het is aanbevolen op regelmatige basis (bv eenmaal per jaar) de goede werking van de IBA te controleren zodanig dat voldaan wordt aan de voorwaarden vermeld in Art. 4.2.8.1.1.§2 van Vlarem. Verder dient door de exploitant verzekerd te worden dat er geen verontreinigde gronden, bij risico van uitloging of afspoeling gestockeerd worden in openlucht. De werking van de KWS afscheider is een kritische barrière, een jaarlijkse reiniging en controle op goede werking is noodzakelijk. Om een goede waterbalans op te stellen is het noodzakelijk om in het proces op strategische plaatsen geijkte watermeters te plaatsen. Aangezien de impact van de lozing van Bioterra (heden en in de toekomst) op het oppervlaktewater niet significant is, dienen geen verdere maatregelen te worden genomen. MER Bioterra Bornem blz 94 van 153 6.3.5 Beoordeling Bij goede werking van de KWS kunnen we stellen dat de activiteiten van Bioterra zonder effect zijn op de kwaliteit van het oppervlaktewater nl. de Willebroekse vaart. Wat betreft de watervraag kunnen we eveneens stellen dat de captatie van bijkomend oppervlaktewater geen effect heeft op de Willebroekse vaart. MER Bioterra Bornem blz 95 van 153 6.4 Fauna en flora 6.4.1 Algemeen De invloed van de bestaande fysicochemische verwerkingsinstallatie voor verontreinigde afvalstoffen (grond, puin, veegvuil en kolkenslib, zand,..) en de geplande aanpassingen voor verwerking van asbesthoudende bodem, breek- en zeefzand wordt onderzocht voor de nabijgelegen waardevolle gebieden voor fauna en flora De bestaande toestand wordt beschreven in zoverre van belang bij de voorspelling van de milieueffecten door het project. 6.4.2 Afbakening studiegebied Het studiegebied omvat de terreinen van het bedrijf Bioterra NV te Bornem en een zone van ca. 500 1000 m hier rond, waar directe of indirecte effecten van het voorgenomen project mogelijk zijn. 6.4.3 Methodologie 6.4.3.a Beschrijving referentiesituatie De bestaande natuurwaarden in het studiegebied worden bestudeerd. De belangrijkste natuurgebieden en aandachtsgebieden worden gesitueerd. Binnen deze gebieden worden de waardevolle vegetaties en bijzondere flora- en fauna-elementen kort aangegeven. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van bestaande gegevens zoals biologische waarderingskaarten (BWK), natuurontwikkelingsplannen, databanken (INBO, waarnemingen.be), vogelatlas, de afbakening Natura 2000 gebieden, VEN-gebieden, ecosysteemkwetsbaarheidskaarten, gegevens natuurverenigingen, gegevens afkomstig van bestaande voorstudies en andere relevante documenten. De referentietoestand van de speciale beschermingszones (het habitatrichtlijngebied) wordt kort beschreven op basis van beschikbare informatie zoals habitatkaart, Natura 2000 fiches, habitat- en soortenfiches, databanken en wetenschappelijke rapporten. De BWK-kaarten en de bestaande informatie zullen bij een terreinbezoek gecontroleerd en indien noodzakelijk geactualiseerd worden. De beoordeling van de referentietoestand gebeurt aan de hand van een algemene waardeanalyse gebaseerd op criteria van biodiversiteit, natuurlijkheid en zeldzaamheid. De bestaande toestand van het studiegebied wordt beschreven in zoverre van belang bij de voorspelling van de milieueffecten van het voorgenomen project. 6.4.3.b Methodologie effectbeschrijving en -beoordeling De mogelijke effecten door het voorgenomen project zullen worden geanalyseerd. Volgende effecten kunnen worden verwacht: rustverstoring door de activiteiten op de site en door transporten (geluid, licht,…). Rustverstoring wordt kwalitatief ingeschat op basis van een kwetsbaarheidsbenadering en is gebaseerd op geluidscontourenkaarten en resultaten uit de discipline Geluid. Er wordt aangegeven in welke zones en in welke mate een geluidsverstoring te verwachten is. De graad van verstoring is afhankelijk van het voorkomen van verstoringsgevoelige en/of zeldzame vogelsoorten. De verstoringsgevoeligheid per soort is gebaseerd op literatuuraanwijzigingen. MER Bioterra Bornem blz 96 van 153 Mogelijke effecten door rustverstoring op het faunistisch belangrijke gebied langs de Rupel, de nabijgelegen VEN-gebieden en het habitatrichtlijngebied worden onderzocht en ingeschat. Hiervoor wordt een voortoets passende beoordeling (effecten op het habitatrichtlijngebied) en een verscherpte natuurtoets (effecten op de VEN-gebieden) uitgevoerd. Indien negatieve effecten te verwachten zijn op het Natura 2000 gebied (habitatrichtlijngebied ‘Schelde- en Durme-estuarium’) zal een afzonderlijke en uitgebreide passende beoordeling worden opgemaakt (conform het EUinvulformulier). Deze zal als een afzonderlijk leesbaar document in bijlage worden opgenomen. Eventuele andere mogelijke effecten zijn hier niet relevant. De significantie van de effecten is afhankelijk van de aard van de effecten (tijdelijk of permanent), de ruimtelijke impact (klein of groot gebied) en de bestaande ecologische waarde en kwetsbaarheid. Een toetsing van het project gebeurt aan de geldende juridische en beleidsmatige randvoorwaarden. Waar nodig worden milderende maatregelen voorgesteld om eventueel optredende negatieve effecten te voorkomen, te verminderen of te herstellen. 6.4.4 Beschrijving van de huidige toestand De site Bioterra te Bornem situeert zich tussen het Zeekanaal en de Rupel, ter hoogte van de sluis van Wintam (zie kaart 1 en kaart 2). De gronden binnen de site zijn allemaal verhard of bebouwd, er komt geen vegetatie of begroeiing voor, dit in tegenstelling met de aanduiding op de Biologische Waarderingskaart (BWK, zie kaart 11), waar het projectgebied is aangeduid als biologisch waardevol tot zeer waardevol. Grote delen van de Rupelvallei zijn op de BWK aangeduid als faunistisch belangrijk gebied (zie kaart 11). Deze waterrijke gebieden zijn pleistergebieden of broedgebieden van regionaal of nationaal belang volgens de Vogelatlas (kaart 12). In de directe omgeving van het projectgebied Bioterra zijn het Zeekanaal en de Rupel de belangrijkste elementen met natuurwaarde, samen met het noordelijk en zuidelijk eiland van Wintam (gelegen tussen het kanaal en de Rupel). Deze eilanden situeren zich respectievelijk ten noorden en ten oosten van het projectgebied Bioterra. In de verdere omgeving vormen de vallei van het Vliet (Molenbeek) ten zuiden van het Zeekanaal en het Niels Broek en de oude kleiputten Walenhoek (ten noorden van de Rupel) de belangrijke natuurgebieden. 6.4.4.a Algemene situering beschermde gebieden De Rupel en omgeving maakt deel uit van het habitatrichtlijngebied BE 2300006 ‘Schelde- en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent’ (zie kaart 13). In het studiegebied omvat dit habitatrichtlijngebied een aantal deelgebieden die gelegen zijn ter hoogte van de Rupel (waterzone, schorren en oevers langs de Rupel), het zuidelijke eiland en het Niels Broek. Ten zuiden van het Zeekanaal liggen er deelgebieden ter hoogte van Eikevliet - Het Moer, Het Vliet en Molenbeek, en de polders van Ruisbroek (Gebuispolder). Het projectgebied Bioterra grenst niet aan het habitatrichtlijngebied, maar wordt er van gescheiden door het Zeekanaal, met in het noorden het deelgebied nr. 30 ‘Zuidelijk Eiland’ en ten zuiden het deelgebied nr. 51 rond ‘Het Vliet’. In het studiegebied rond het bedrijf Bioterra komen 3 gebieden voor die deel uitmaken van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN, zie kaart 14). Dit zijn ‘Het Moer – Vlietvallei – Zuidelijk Eiland’ (VENgebied nr. 333) en gelegen ten zuiden van het Zeekanaal en het bedrijf Bioterra, de ‘vallei van de Boven-Zeeschelde van de Dender- tot de Rupelmonding’ (VEN-gebied nr. 321) ten noorden van Bioterra en de ‘Kleiputten van Niel – Terhaegen’ (VEN-gebied nr. 337) ten oosten van Bioterra. Deze gebieden zijn aangeduid als Grote Eenheden Natuur (gen). MER Bioterra Bornem blz 97 van 153 Erkende natuurreservaten in directe omgeving van Bioterra zijn de ‘vallei van de Molenbeek’ ten zuiden van het Zeekanaal (omgeving Het Vliet – Eikebroek) en het ‘Spierbroek’ ten noorden van Bioterra, waartoe ook het noordelijk eiland van Wintam behoort. Figuur 15 Aanduiding erkende natuurreservaten en situering belangrijkste gebieden in de omgeving van Bioterra Het Vliet Aanduiding van de erkende natuurreservaten (oranje) en situering van de belangrijkste gebieden in de omgeving van Bioterra. 6.4.4.b Beschrijving deelgebieden Het projectgebied – de site Bioterra – is gelegen tussen de twee armen van het Zeekanaal. De gronden zijn momenteel bebouwd en volledig verhard met beton en bevatten geen (waardevolle) vegetaties meer, dit in tegenstelling met de situatie bij de opmaak van de BWK (augustus 2000, zie kaart 11) toen de gronden nog als biologisch waardevol tot zeer waardevol werden gekarteerd. De terreinen tussen de sluis van Wintam en het Zeekanaal bestonden toen uit opgespoten en opgehoogde terreinen met een ruigtevegetatie (ku en kz), uit waterpartijen (ae) of waren bebost met populieren (ls), loofhout (n) of struweel (sz). Al deze vegetaties zijn bij de omvorming tot industrieterrein verloren gegaan (zie kaart 2 en kaart 3). De gronden hebben hierdoor in de huidige situatie geen biologisch waarde meer en zijn niet meer van belang voor avifauna. Door het verdwijnen van de vijvers zijn ook de taluds, die het habitat vormden voor oeverzwaluwen, verdwenen. 6.4.4.b.1 Zuidelijk eiland Het zuidelijk eiland situeert zich ten noorden van de oude sluis van Wintam, tussen de Rupel en de noordelijk tak van het Zeekanaal en ten oosten van het bedrijfsterrein Bioterra. Het eiland bestaat uit een afwisseling van graslanden, waterpartijen en moerassen. De graslanden liggen in het noordelijk en zuidelijk deel van het eiland en zijn zowel weilanden (hp), soortenrijke graslanden (hp+), slotenrijke graslanden (hpr), verruigde graslanden (hr) en russengraslanden (hj), met op de perceelsgrenzen bomenrijen van populieren en wilgen (kbp en kbs). De biologische waarde varieert van weinig waardevol, waardevol tot zeer waardevol. Centraal op het eiland komt een eutrofe waterplas (ae) voor, die omgeven wordt door rietlanden (mr) met o.a. riet, rietgras, moeraszegge, valse voszegge, pluimzegge, zeegroene rus en met knotwilgen (kbs). Deze vegetaties zijn biologisch zeer waardevol. Het zuidelijk eiland is een zeer belangrijk gebied voor allerlei vogels, dit als overwinteringsgebied en als broedgebied (bron: waarnemingen.be en BWK verklarende tekst kaartblad 15). Volgende broedvogels werden er in 2012 waargenomen: rietgors, rietzanger, blauwborst, kleine karekiet, koekoek, nachtegaal, wielewaal, waterral en grasmus. Verder komen ook wintertaling, zomertaling, blauwe reiger, grote zilverreiger, wilde eend en meerkoet voor en roofvogels als torenvalk, buizerd en sperwer. Tijdens de winterperiode zijn er waarnemingen van kokmeeuw, aalscholver, Canadese gans, Nijlgans, kolgans, bergeend, kramvogel en grote aantallen tafeleend, kuifeend, krakeend en MER Bioterra Bornem blz 98 van 153 wintertaling. Volgende rode lijstsoorten werden eveneens waargenomen tijdens de voorbije jaren: rode wouw, grauwe kiekendief, porseleinhoen, steltkluut, klapekster en snor. De weilanden van het zuidelijk eiland zijn belangrijk voor steltlopers tijdens de jaarlijkse trek. Het zuidelijk eiland maakt deel uit van het habitatrichtlijngebied (deelgebied 30), maar heeft op het gewestplan de bestemming industriegebied. 6.4.4.b.2 Rupel en oevers Ten noorden van het zuidelijk eiland loopt de Rupel. De rivier is langs beide zijden afgeboord met dijken (kd). Aan de rivierzijde komen slikken en schorren (ds) voor. Tegen de dijken en op de hogere delen van de schorren zijn er rietkragen (mr), wilgenbossen (sf) en ruigtevegetaties tot ontwikkeling gekomen. De spindotterbloem is hier een opmerkelijke soort van de zoetwaterschorren langs de Rupel. De aanwezige vegetaties zijn biologisch zeer waardevol. De slikken zijn een belangrijk foerageergebied voor watervogels en steltlopers. Kokmeeuw en zilvermeeuw kunnen in grote aantallen voorkomen. Andere waarnemingen zijn er van grote mantelmeeuw, stormmeeuw, aalscholver, wintertaling, scholekster en kleine plevier. De overwinterende watervogels langs de Rupel (en Zeeschelde) worden jaarlijks gemonitord (bron: Natuurpunt Rupelstreek en Vogelnieuws INBO). Hierbij wordt een dalende trend waargenomen van onder meer tafeleend, bergeend, wintertaling en krakeend en andere overwinterende soorten. Wintertaling, wilde eend, kokmeeuw, kievit en pijlstaart (die nog de 1% norm haalt) komen nog in de grootste aantallen voor. Wel is er een toename van visetende vogels (aalscholver, fuut en dodaars) waargenomen, dit als gevolg van een verbetering van de waterkwaliteit (en toename van het visbestand). De Rupel en Kanaalzone in de omgeving van de sluis van Wintam zijn op de Vogelatlas (kaart 12) aangeduid als belangrijke pleistergebieden. De meest voorkomende soorten zijn bergeend, krakeend, slobeend, tafeleend, kuifeend, wintertaling, pijlstaart, kievit, bonte strandloper, watersnip, kleine zwaan en knobbelzwaan. In de rietzones van de schorren broeden o.a. rietzanger, rietgors, bosrietzanger, blauwborst, kleine karekiet, Cetti’s zanger, waterral, waterhoen, patrijs, torenvalk en bruine kiekendief. De ruigtes en wilgenvloedbosjes bieden broedplaats aan nachtegaal, koekoek, holenduif en houtduif. Op de Rupel werd een broedplaats ingericht voor de visdief. In de Rupelschorren zijn er waarnemingen in de winterperiode van Cetti’s zanger, grote zilverreiger, ransuil, koperwiek, putter, groene specht, grote bonte specht, slechtvalk en klapekster (rode lijstsoort). De Rupel (waterzone en oevers) behoort tot het habitatrichtlijngebied. De slikken en schorren zijn te beschouwen als het habitat 1130 (estuaria). 6.4.4.b.3 Kanaalzone Op het Zeekanaal dat direct grenst aan het projectgebied van Bioterra komen een aantal watervogels voor. Dit zijn vooral kuifeend, meerkoet, knobbelzwaan, fuut, kokmeeuw, stormmeeuw, wilde eend, krakeend, Nijlgans en wintertaling (bron: waarnemingen.be; deelgebied Wintam kanaalzone). Ter hoogte van het bedrijf Bioterra zijn de oevers ingericht als kade. 6.4.4.b.4 Niels Broek Het Niels Broek bevindt zich ten noorden van de Rupel op ca. 500 m afstand van de site Bioterra. Dit gebied is een overwegend biologisch zeer waardevolle zone, die wordt ingenomen door alluviale bossen (va en vn), rietlanden (mr), zeggenvegetaties (mc) en waterpartijen (ae), dikwijls oude wielen, als restanten van vroegere dijkdoorbraken. Verder zijn ook populierenaanplantingen (lh) op grazige ondergroei en graslanden (hp, hpr) aanwezig, deze vegetaties zijn biologisch waardevol of minder waardevol. Het Niels Broek wordt gescheiden van de Rupel door een grazige dijk en de buitendijkse slikken en schorren, die hier over een brede strook goed ontwikkeld zijn. Regelmatig waargenomen vogelsoorten in het Niels Broek zijn buizerd, torenvalk, steenuil, blauwe reiger, grote zilverreiger en houtduif. Tijdens de winter komen Canadese gans, toendrarietgans, grauwe gans, kievit, kramsvogel en koperwiek in grote aantallen voor. Het gebied vormt een slaapplaats voor kauwen, van deze soort worden tot 750 exemplaren geteld. MER Bioterra Bornem blz 99 van 153 Het Niels Broek behoort tot het afgebakende habitatrichtlijngebied en het VEN-gebied nr. 321 ‘vallei van de Boven-Zeeschelde van de Dender- tot de Rupelmonding’. 6.4.4.b.5 Noordelijk eiland Het noordelijk eiland is ontstaan na opspuitingen bij de aanleg van het vernieuwde Zeekanaal. Het gebied is ingericht als natuurgebied en bestaat uit een gevarieerde begroeiing van opgespoten terrein (ku+), rietland (mr) en eutrofe waterpartijen (ae). De biologisch waardevolle tot zeer waardevolle vegetaties komen afwisselend voor op droge zandige plaatsen, op natte plaatsen en als moeras- en oevervegetaties. Grote delen van het noordelijk eiland worden ingenomen door opslag van wilgen en berken. Het noordelijk eiland is omgeven door dijken, begroeid met een soortenrijke grazige vegetatie of met ruderale soorten. Buitendijks langs de Rupel komen rietkragen en wilgenvloedbossen voor. De grote waterplassen, moerassen en rietkragen trekken een grote diversiteit aan watervogels, steltlopers, meeuwen, sternen en rietvogels aan. Ook roofvogels als buizerd, torenvalk en sperwer worden er regelmatig waargenomen. Op het noordelijk eiland worden een aantal opmerkelijke soorten waargenomen, dit zijn o.a. kuifduiker, geoorde fuut, roerdomp, kwak, koereiger, kleine en grote zilverreiger, purperreiger, lepelaar, smient, zomertaling, krooneend, visarend, toendrarietgans, kwartel, bontbekplevier, kanoet, barmsijs, Europese kanarie, kleine bonte specht, klapekster en kleine strandloper. Op het noordelijk eiland vinden jaarlijks trektellingen plaats, waarbij o.a. aalscholver, houtduif, vink, spreeuw en graspieper in grote aantallen overvliegen. Het noordelijk en zuidelijk eiland zijn op de Vogelatlas aangeduid als broedplaats van bijzondere soorten, namelijk voor de porseleinhoen (rode lijstsoort) en de kluut (twee bijlage I-soorten) en als pleistergebied Het noordelijk eiland maakt deel uit van het VEN-gebied nr. 321 ‘vallei van de Boven-Zeeschelde van de Dender- tot de Rupelmonding’ en het erkend natuurreservaat ‘Spierbroeck’. Het ligt op ongeveer 950 m ten noorden van Bioterra. 6.4.4.b.6 Het Vliet Het Vliet en omgeving (Eikenbroek) situeert zich ten zuiden van het Zeekanaal, op minder dan 200m afstand van Bioterra. Dit gebied bestaat uit een afwisseling van graslanden, akkers en populierenbossen. Er is een onderscheid te maken tussen recente populierenaanplantingen met ruige ondergroei (lsb, lhb), of populierenbossen met ondergroei van nitrofiel elzenbroek (vn) met zwarte els en wilg, van moerasspirearuigten (hf) of van rietland (mr). Deze laatste types zijn soortenrijker en biologisch zeer waardevol. De percelen zijn begrensd door talrijke grachten. Een smalle strook langs de dijk wordt gekenmerkt door een soortenrijke vegetatie met o.m. gele lis, poelruit, grote kattenstaart, rietgras, koninginnenkruid, harig wilgenroosje en grote smeerwortel. Koekoek, grote lijster, bosrietzanger, kleine bonte specht, halsbandparkiet, spreeuw en Turkse tortel zijn aangetroffen soorten (bron: waarnemingen.be). De valleigronden van het Vliet en Eikenbroek behoren tot het habitatrichtlijngebied, het VEN-gebied nr. 333 ‘Het Moer – Vlietvallei – Zuidelijk eiland’ en zijn een erkend natuurreservaat (vallei van de Molenbeek). 6.4.4.b.7 Kleiputten Walenhoek te Niel – Terhaegen Het natuurreservaat Walenhoek (eigendom Vlaams Gewest) is spontaan ontstaan na de stopzetting van de kleiontginning voor de baksteenindustrie. Het gebied bestaat uit een afwisseling van ondiepe waterpartijen, vijvers, poelen, rietmoerassen, hooilanden, ruigtes, struwelen en broekbossen. De voorkomende vegetaties zijn biologisch waardevol tot zeer waardevol. In de hooilanden komt veel bosorchis voor. In het gebied worden Galloway-runderen ingezet bij het beheer (bron: verklarende tekst kaartblad 15). De kleiputten van Niel - Terhaegen zijn op de Vogelatlas aangeduid als broedplaats van een bijzondere soort, namelijk voor de woudaap (rode lijstsoort en bijlage I-soort). Het gebied is ook een belangrijk pleistergebied voor de kuifeend. MER Bioterra Bornem blz 100 van 153 In de voormalige kleiputten komen door de gevarieerde begroeiing en waterpartijen een groot aantal vogelsoorten voor (ca. 160 soorten), waarvan een 70-tal als broedvogel. Dit zijn vooral riet- en ruigtevogels als rietgors, rietzanger, bosrietzanger, sprinkhaanrietzanger, spotvogel, kleine karekiet, blauwborst, putter, braamsluiper en waterral. Ook ijsvogel, kleine plevier, boomleeuwerik, geelgors en nachtegaal hebben er al gebroed. Daarnaast zijn de putten ook een belangrijke rustplaats voor uilen en zijn ze belangrijk voor trekvogels en als overwinteringsplaats. Ook voor andere diersoorten (amfibieën, reptielen, vlinders en libellen) is het gebied zeer waardevol. De kleiputten Walenhoek situeren zich op ruim 1,2 km afstand van het bedrijf Bioterra. Het gebied is tevens aangeduid als VEN-gebied nr. 337 ‘De Kleiputten van Niel – Terhaegen’. 6.4.4.c Habitatrichtlijngebied Het habitatrichtlijngebied ‘Schelde en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent’ situeert zich ter hoogte van de Rupel en stroomafwaarts het projectgebied ter hoogte van de Schelde. De totale oppervlakte van het gebied bedraagt 8.957 ha (waarvan 6.005 ha waterzone). De habitatrichtlijn beoogt het behoud van de biodiversiteit en streeft naar de instandhouding van de natuurlijke habitats en soorten die hiervan deel uitmaken. Het habitat estuaria (habitat 1130) komt in een relatief grote oppervlakte (46%) voor in het afgebakende gebied, omwille van opname van de volledige stroomgeul van de Schelde en Rupel. Dit habitat heeft een uitstekende representativiteit en is typisch voor dit gebied. De slikken en schorren habitats (habitat 1310, 1320 en 1330) zijn in oppervlakte weinig vertegenwoordigd (telkens 1%) en zijn niet aanwezig langs de Rupel in de omgeving van Bioterra. De slikken en schorren langs de Rupel zijn gelegen stroomaf- en opwaarts het bedrijf Bioterra en zijn op de habitatkaart aangeduid als habitat 1130 (estuaria). Ze bezitten (zowel bij aanwijzing als in de huidige toestand) geen goed ontwikkelde habitats die kenmerkend zouden zijn voor het habitatrichtlijngebied waarvan deze zone deel uitmaakt. Ze zijn daarom samen met de waterzone van de Rupel aangeduid als habitat 1130. In de vallei van de Rupel kunnen de aanwezige alluviale bossen ter hoogte van het Niels Broek en de Kleiputten Walenhoek beschouwd worden als habitat 91E0, een prioritair habitat, de ruigten ter hoogte van Het Vliet zijn te beschouwen als habitat 6430. Alle aangemelde habitats en soorten voor het habitatrichtlijngebied ‘Schelde en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent’ worden aangegeven in onderstaande tabel: Tabel 40 Schelde en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent codes Habitats en soorten volgens de bijlage I en II van de habitatrichtlijn Habitats 1130 Estuaria 1310 Eénjarige pioniersvegetaties van slik- en zandgebieden met Salicornia-soorten en andere zoutminnende soorten 1320 Schorren met slijkgrasvegetaties 1330 Atlantische schorren 2310 Psammofiele heide met Calluna- en Genista-soorten 2330 Open grasland met Corynephorus- en Agrostis-soorten op landduinen 3150 Van nature eutrofe meren met vegetatie van het type Magnopotamium of Hydrocharition 6410 Grasland met Molinia op kalkhoudende bodem en kleibodem (Eu-Molinion) MER Bioterra Bornem blz 101 van 153 6430 Voedselrijke ruigten 6510 Laaggelegen, schraal hooiland 9160 Eikenbossen van het type Stellario-Carpinetum E 91 0* Overblijvende of relictbossen op alluviale grond (Alnion glutinoso-incanae) Vissen 1134 Bittervoorn 1099 Rivierprik 1149 Kleine modderkruiper Amfibieën en reptielen 1166 Kamsalamander *Prioritair habitat 6.4.5 Milieueffecten in de referentiesituatie In de huidige situatie zijn de effecten ten aanzien van de flora en fauna in de omgeving van het bedrijf Bioterra gering tot verwaarloosbaar. De activiteiten vinden grotendeels plaats binnen een loods, waardoor verstoring (geluid, licht, stof, …) naar de omgeving toe klein is. Het specifiek geluid voldoet aan de richtwaarden en is lager dan 45 dB(A) in alle evaluatiepunten van de omgeving. Het laden en lossen van schepen gaat tijdelijk gepaard met een geluidstoename, die vooral ten westen en ten zuidwesten van de site verstorend kan zijn. In deze zone waar het geluidsniveau kan oplopen tot 48 dB(A) tijdens de dag, kan er een beperkte verstoring van vogels gaan optreden. Deze verstoringszone bevindt zich ter hoogte van het kanaal en ten zuiden van het kanaal ter hoogte van het gebied ‘Het Vliet’, waar de randzone van het bosgebied in geringe mate wordt verstoord (beperkte en tijdelijke overschrijding geluidsniveau). Deze effecten door rustverstoring zijn tijdelijk en gering negatief beoordeeld. Door het inzetten van een geluidsarmere kraan (geen dwingende maatregel vanuit de discipline Geluid) kan een verbeterde situatie bekomen en zal verstoring van vogels afnemen. De overige waardevolle natuurgebieden bevinden zich buiten de invloedszone en worden niet verstoord door geluid van het bedrijf Bioterra. Verstoring ter hoogte van de Rupel en van het Zuidelijk Eiland – gelegen op korte afstand ten noorden van de site Bioterra - zijn niet te verwachten (zie ook discipline Geluid). De laadactiviteiten zijn hier niet merkbaar door buffering door de bedrijfsgebouwen. Alle andere hoger beschreven natuurgebieden bevinden zich op een nog grotere afstand en worden niet verstoord. Effecten door verkeer zijn gezien de beperkte transporten verwaarloosbaar. 6.4.6 Milieueffecten in de geplande situatie Biotoopverlies treedt niet op door het project. Alle gronden op de site zijn al volledig verhard met beton en bevatten geen (waardevolle) vegetaties meer. De verwerking van de asbesthoudende gronden zal plaatsvinden in de bestaande bedrijfshal. Biotoopwijzigingen worden niet verwacht. Er zijn geen lozingen van afvalwater, behalve de lozing van het huishoudelijk afvalwater dat momenteel ook plaats heeft. Nieuwe lozingen worden niet voorzien. Effecten op fauna en flora door atmosferische emissies treden niet op. De activiteiten veroorzaken vooral stofemissies, die worden vermeden door het vochtig houden van de materialen. MER Bioterra Bornem blz 102 van 153 Bijkomende effecten van verstoring door lichthinder treden niet op, de verlichting op de site wordt niet gewijzigd. Ten opzichte van de huidige situatie worden er door de geplande activiteiten van Bioterra geen verhoging van het geluid verwacht. Een bijkomende rustverstoring van avifauna in het studiegebied is bijgevolg niet te verwachten. De effecten door het project zijn verwaarloosbaar. De huidige rustverstoring tijdens het laden en lossen van schepen blijft een tijdelijk en gering negatief effect ter hoogte van kanaal en het zuidelijk gelegen gebied ‘Het Vliet’ (zie hoger). 6.4.7 Milderende maatregelen Door het ontbreken van belangrijke effecten worden geen milderende maatregelen voorgesteld. De milderende maatregelen uit de andere disciplines worden onderschreven. 6.4.8 Voortoets passende beoordeling en verscherpte natuurtoets De onderzochte aanpassingen van de bestaande installaties van Bioterra, waardoor het bedrijf ook kan instaan voor de verwerking van asbesthoudende bodems en zanden, levert geen belangrijke negatieve effecten op ten aanzien van fauna en flora. De impact van het bedrijf is zowel in de referentiesituatie als in de geplande situatie zeer beperkt te noemen. Er treedt geen bijkomend ruimtebeslag of vegetatieverlies op door de aanpassingen aan de installaties. Het volledige bedrijfsterrein is al verhard en de activiteiten vinden plaats in de bedrijfshal. Er treedt geen verstoring op van bodem of water. Als gevolg van de activiteiten van Bioterra – die grotendeels plaatsvinden in het bedrijfsgebouw – zijn er alleen beperkte effecten door rustverstoring (geluid) te verwachten als gevolg van het laden en lossen van schepen aan de kade. Deze effecten zijn zowel in de referentiesituatie als in de geplande situatie beperkt te noemen. Effecten door verlichting blijven zoals in de referentietoestand verwaarloosbaar, er komt geen bijkomende verlichting van de buitenterreinen. Nadelige effecten door atmosferische emissies worden niet verwacht in de waardevolle natuurgebieden van de omgeving. Bijgevolg treedt er geen noemenswaardige indirecte verstoring op van flora en fauna door de geplande aanpassingen en zijn er geen negatieve effecten te verwachten voor de beschermde habitats (estuaria) van het habitatrichtlijngebied ter hoogte van de Rupel. Er is geen betekenisvolle aantasting van de natuurlijke kenmerken van het habitatrichtlijngebied te verwachten. De aangewezen habitats en soorten worden niet op een significante wijze verstoord (voortoets passende beoordeling). De opmaak van een uitgebreide passende beoordeling is hierdoor niet nodig. Er is geen onvermijdbare en onherstelbare schade of nadelige invloed op de omliggende VENgebieden te verwachten (verscherpte natuurtoets). 6.4.9 Besluit Door de geplande aanpassingen aan de bestaande installaties en de verwerking van asbesthoudende bodem en zanden worden er geen nadelige effecten verwacht ten aanzien van de waardevolle natuurgebieden en beschermde gebieden gelegen in de omgeving van het bedrijf Bioterra te Bornem. Er treedt geen verstoring op van fauna en flora in de bijzondere beschermde gebieden ter hoogte van de Rupel, aangeduid als habitatrichtlijngebied ‘Schelde en Durmeëstuarium van de Nederlandse grens tot Gent’ en in de VEN-gebieden van de omgeving. MER Bioterra Bornem blz 103 van 153 6.5 Mens - gezondheid 6.5.1 Afbakening van het studiegebied De discipline mens – toxicologie of mens - gezondheid is een ontvangende discipline. Dit impliceert dat zij de mogelijke significante bijdragen ontvangt van de sleuteldisciplines in dit geval lucht en geluid. Gezien de aard van het project wordt er niet voorzien in de overdracht van gegevens van de discipline water. De afbakening van het studiegebied is dan ook functie van de ruimte waarbinnen er significante (immissie) concentraties of niveaus zijn voor wat betreft lucht en geluid en trillingen. Wat betreft geluid ligt het studiegebied vrij strik vast via het normenkader geschetst in Vlarem II en is anderzijds functie van de ervaring van de deskundige. Dit vertaalt zich voor geluid in een studiegebied van zo’n 200 m vanaf de rand van de terreingrens. Gezien de specifieke situatie (er zijn enkele klachten geregistreerd) wordt er extra aandacht besteed aan deze woonzone en mogelijke maatregelen die deze hinder veroorzaken. 6.5.2 Methodologie De discipline 'mens-gezondheid' kan men als volgt omschrijven: Het deel van de milieueffectrapportage, dat zich bezighoudt met het verzamelen, verwerken en interpreteren van informatie over wijzigingen in de leefomgeving ten einde de gevolgen, op korte en lange termijn, voor de volksgezondheid te schatten. De wijzigingen in de leefomgeving die hier bestudeerd worden omvatten fysische, scheikundige en biologische agentia: de uitstoot van schadelijke stoffen, geluidsproductie, ziekteverwekkende organismen en straling. Er wordt eveneens aandacht besteed aan raadgevingen en maatregelen om schadelijke effecten te vermijden, te milderen of te saneren. Het is niet alleen de bedoeling de mogelijke effecten te bespreken maar ook bevolkingsgroepen die een verhoogd risico lopen te identificeren. Wat betreft dit project gaan we hier niet uitgebreid op in wegens de relevantie. De schatting van de gezondheidseffecten is gebaseerd op toxicologisch en epidemiologische onderzoek. Een eerste stap in de schatting van de gezondheidsrisico’s omvat de bepaling van de dosis waaraan de inwoners van het studiegebied worden blootgesteld. De blootstelling wordt eveneens in grote mate bepaald door de blootstellingswegen, het menselijke gedrag (bij dit project vnl. eventuele rookgewoonten) en de leeftijd. De opgenomen dosis wordt vergeleken met de geldende richtwaarden. Dan dient bepaald te worden welke gezondheidseffecten worden veroorzaakt door deze dosis. De dosiseffectrelatie is het resultaat van toxicologisch en epidemiologisch onderzoek op zowel mensen als proefdieren. De manier waarop men vertrekkende van blootstelling over dosisbepaling de gezondheidsrisico’s schat staat bekend als gezondheidsrisicoanalyse. Gezien de omvang van dit project worden er geen specifieke dosiseffectrelaties opgesteld, wel wordt er gebruik gemaakt van de beschikbare dosiseffectrelatie. Wanneer deze ontoereikend zijn wordt dit opgenomen in de leemten in de kennis. Zoals gesteld vullen toxicologisch en epidemiologisch onderzoek elkaar aan. Het toxicologisch onderzoek tracht aan de hand van de blootgestelde dosis de effecten te voorspellen. De milieutoxicologie houdt zich in het bijzonder bezig met de studie van de effecten van polluenten in de omgeving op de organismen. Er wordt eveneens rekening gehouden met het transport door de omgeving. Epidemiologie bestudeert een populatie en beschrijft welke effecten voorkomen. Dit gecombineerd onderzoek maakt het mogelijk enkel de relevante gezondheidseffecten in beschouwing te nemen. Aan de hand van deze gegevens kan het gezondheidsrisico in het studiegebied geschat worden. Vervolgens is het mogelijk in het studiegebied risicogroepen aan te duiden waaraan een verhoogde aandacht dient besteed te worden. Eens de te verwachten gezondheidseffecten zijn omschreven zal een evaluatie gemaakt worden en kunnen er milderende maatregelen voorgesteld worden. Concreet voor dit project betekent dit dat we de mogelijke effecten van schadelijke stoffen en van geluid bestuderen, wanneer in de deeldisciplines de immissiewaarden samen met de achtergrondconcentraties als significant beschouwd worden. Na het interpreteren van de significante MER Bioterra Bornem blz 104 van 153 immissiewaarden worden de bevolkingsgroepen blootgesteld aan deze concentraties beschreven alsook de mogelijke gevolgen. In functie van het aantal blootgestelde en de aard van de blootgestelde worden deze significante concentraties als een significant effect binnen de discipline mensgezondheid aanzien en worden er aanvullende milderende maatregelen voorgesteld door de deskundige. De mogelijke gezondheidseffecten worden gerelateerd aan het project. Over de eventuele tijdelijke gezondheidseffecten gedurende de constructiefase zijn, afgezien de geformuleerde maatregelen in de deeldisciplines geen tijdelijke of permanente gezondheidseffecten te bespeuren. Een onderscheid is gemaakt tussen volgende mogelijke effectgroepen die een afzonderlijke aanpak vergen, namelijk: Gezondheidseffecten: de te verwachten immissiewaarden en lichaamsbelastingen worden vergeleken met normen en advieswaarden (VLAREM, WHO, EC) Hindereffecten (psychosociale en psychosomatische effecten): de resultaten uit andere disciplines (lucht, geluid en trillingen, mens-mobiliteit) worden getoetst aan literatuurgegevens Voor de beoordeling van de gezondheidseffecten werden volgende stappen doorlopen: Identificatie van de relevante parameters op basis van de berekende immissiebijdragen in de discipline lucht rekening houdend met relevante achtergrondconcentraties, samen met de identificatie van de plaatsen met normoverschrijding met betrekking tot geluid Kritische polluenten Bepaling van de blootstelling Identificatie van de relevante gezondheidseffecten Bespreking van de te verwachten gevolgen en voorstel van maatregelen Volgende disciplines hebben, gezien de aard van het project een relevantie met de discipline mensgezondheid. Tabel 41 Overdracht van disciplines naar discipline mens-gezondheid Discipline Geluid/Trillingen Lucht Water Bodem Fauna & Flora Licht, warmte en stralingen Relevant in het kader van de interdisciplinaire gegevensoverdracht X X (-) (-) (-) (-) Voor de beoordeling van de mogelijke hindereffecten is gebruik gemaakt van de hinderstudies die eventueel uitgevoerd zijn. Belangrijk om de vermelden is dat bepaalde mogelijke gezondheidseffecten reeds aan de bron zijn en zullen worden aangepakt en dit in de belangrijkste disciplines als daar zijn geluid & trillingen en lucht. 6.5.3 Juridische en beleidsmatige context 6.5.3.a Beleidsmatige context Milieubeleidsplan 2011 – 2015: Op basis van het decreet algemene bepalingen inzake milieubeleid (DABM, 1995) wordt om de 5 jaar een Milieubeleidsplan opgesteld. Het Milieubeleidsplan 2011-2015 is de opvolger van het MINA-plan 3(+), dat liep tot eind 2010. Het 'Milieubeleidsplan 2011-2015' bestaat uit zes hoofdstukken. Naast een schets van de context, waarin het plan moet gelezen worden, is een evenwaardige plaats toebedeeld aan de MER Bioterra Bornem blz 105 van 153 langetermijndoelstellingen, de overheidsinterne engagementen, milieuthema’s en tenslotte de maatregelenpakketten. de plandoelstellingen, de In wat volgt worden de delen met een relevantie voor de discipline mens gezondheid in relatie tot dit project weergegeven en dit met een eerste focus op de prioritaire onderwerpen zoals bepaald in het Milieubeleidsplan. Vervolgens gebeurd er een toetsing van het project aan deze relevante delen. Deze toetsing wordt weergegeven in schuine tekst. De diepgang van de toetsing wordt bepaald door de significantie van de mogelijke effecten in de overdragende disciplines ( in casu lucht en geluid). Hoofdlijnen: Luchtkwaliteit en lokale leefkwaliteit Binnen het MINA plan zijn een aantal doelstellingen geformuleerd die prioritair zijn. In deze projectcontext is de doelstelling luchtkwaliteit en lokale leefkwaliteit opgenomen. Doelstellingen voor een volgende generatie Een doelstelling die in dit kader wordt geformuleerd stelt dat Vlaanderen, ook voor het leefmilieu evengoed scoort als vergelijkbare regio’s en dit in 2020. Hiervoor worden een aantal indicatoren ontwikkeld. Specifiek naar asbest toe zijn er geen indicatoren opgenomen. 6.5.3.b Juridische context Voor de discipline mens – gezondheid wordt rekening gehouden met de milieukwaliteitsnormen uit Vlarem II, zie hoofdstukken met de gerelateerde disciplines lucht en geluid. Naast bovenvermelde milieukwaliteitsnormen kunnen de bekomen immissiewaarden vergeleken worden met Europese of 4 buitenlandse normen indien deze bestaan en met WHO -richtlijnen. Een belangrijke richtlijn, die reeds in Vlaanderen is omgezet is deze van de Raad van 19 maart 1987 inzake voorkoming en vermindering van verontreiniging van het milieu door asbest. In 2008 werd er een nieuwe Vlarem wijziging goedgekeurd door de Vlaamse regering. Door deze 5 wijziging werd asbest opgenomen als parameter in het luik milieukwaliteitsnormen lucht. De TEM geldt als referentiemeetmethode. De normen gelden voor asbestvezels met een lengte > 5 μm en een diameter < 3 μm. Volgende normen werden opgenomen: Richtwaarden: 500 V/m3 als jaargemiddelde concentratie te meten op 24- of 48- uurbasis. Grenswaarden: 1000 V/m3 als jaargemiddelde concentratie te meten op 24- of 48 uurbasis. Maximaal gemiddelde concentratie: 5000 V/m3 als maximaal gemiddelde concentratie over 24 uur. In de discipline mens gezondheid is een belangrijke wetgeving het Koninklijk besluit van 11 maart 2002 betreffende de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers tegen de risico’s van chemische agentia op het werk (B.S. 14.3.2002, Ed. 2; erratum: B.S. 26.6.2002, Ed. 2). Deze regelgeving is vooral belangrijk om bij afwezigheid van een toetsingskader (voor vele stoffen bestaat er momenteel geen toetsingskader) een toetsingskader te creëren of om bestaande toetsingskaders te vergelijken. In de bijlage bij dit K.B. staat voor asbestvezels 100.000 vezels/m3 (Bron: FOD Waso) . Hier kunnen we een toetsingskader van 1000 vezels per m3 van af leiden. Wat in lijn ligt met de grenswaarden opgenomen in Vlarem II. Met betrekking tot de discipline mens-gezondheid is de bestemmingscontext van groot belang. Het projectgebied is volledig gelegen in een gebied voor milieubelastende industrieën. Een beschrijving van de omgeving gebeurt in wat volgt. 4 5 World Health Organization Transmissie Elektronen Microscoop MER Bioterra Bornem blz 106 van 153 Gezien de gevoeligheid van het asbest thema verwijzen we in deze context eveneens naar de richtlijnen die het Departement LNE, meebepaald door de afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid heeft opgesteld (http://www.lne.be/070124_actieplan_asbest.pdf). 6.5.4 Huidige toestand 6.5.4.a Algemeen De site is ingepland in een sinds 2007 ontwikkelde industriezone op het westelijk deel van het Zuidelijk eiland van Wintam. De loods waarin de activiteiten plaats vinden, werd gebouwd in 2009. Het oostelijk deel van het Zuidelijk Eiland is een habitat-richtlijngebied. In 2007 werd een geluidsmuur gebouwd, die de industrie en de natuur op het Zuidelijk Eiland, scheidt. Wintam is een gehucht in de Belgische provincie Antwerpen, het ligt in Hingene, een deelgemeente van de gemeente Bornem. Wintam is geografisch opgedeeld in drie delen, te weten Wintam dorp, de Dijken en 2 eilanden. Het zuidelijk eiland, het projectgebied is een industriezone. Wintam heeft een grote zeesluis die de Schelde met het Zeekanaal Brussel-Schelde verbindt. Een ander gehucht in de nabije omgeving van het projectgebied, is Eikevliet, eveneens een gehucht van de gemeente Hingene, deelgemeente van Bornem. Dit gehucht situeert zich op ongeveer 1km ten zuiden van het projectgebied. 6.5.4.b Bewoning in de omgeving In de onmiddellijke omgeving zijn er geen woningen ingepland uitgezonderd twee wooneenheden aan de ingang van de site op zo’n 200 m van de geplande installatie in de Oude Sluisweg. Op 400 m ten zuiden van de site starten de eerste wooneenheden, aan de overkant van het kanaal, in de Donkstraat die uitmondt in de kern van Ruisbroek. Ten westen van de projectsite op zo’n kleine 800 meter van de installatie, aan de overkant van het kanaal start eveneens een rij wooneenheden in de Fr. de Laet straat van het gehucht Wintam. Ten noorden van de installatie begint de eerste bebouwing in de Rupelstraat te Niel eveneens op zo’n kleine 800 meter. Ruime omgeving Ten noorden van het projectgebied ligt de gemeente Niel. Deze plaats in de provincie Antwerpen is een gemeente met ongeveer 9000 inwoners aan de noordelijke rechteroever van de Rupel. De gemeente wordt begrens door de Rupel, de Wullebeek en de Nielse beek. De gemeente is zo’n 5 vierkante kilometer groot met een bevolkingsdichtheid van zo’n 1780 inwoners per vierkante kilometer. Ten westen van het projectgebied ligt de gemeente Bornem. Bornem telt naast het centrum zelf nog de deelgemeenten Hingene, Mariekerke en Weert, alle aan de Schelde. Zoals hierboven reeds aangehaald liggen in Hingene nog de gehuchten Wintam en Eikevliet. In Bornem-centrum ligt nog het gehucht Branst. Bornem telt zo’n 20.000 inwoners en heeft een bevolkingsdichtheid van 450 inwoners per vierkante kilometer. De gemeente bestrijkt 45 vierkante kilometer. Ten zuiden van het projectgebied ligt de gemeente Puurs. De gemeente omvat de deelgemeenten Breendonk, Liezele en Ruisbroek. Ten oosten van Puurs ligt eveneens nog het gehucht Kalfort. Puurs heeft zo’n 17.000 inwoners met een bevolkingsdichtheid van 500 inwoners per vierkante kilometer. De gemeente is 33 vierkante kilometer groot. Ten oosten van het projectgebied ligt de gemeente Boom. Boom, dat aan de Rupel ligt heeft geen deelgemeenten en telt eveneens zo’n 17.000 inwoners en heeft zo’n 2300 inwoners per vierkante kilometer. De gemeente bestrijkt 7 vierkante kilometers. MER Bioterra Bornem blz 107 van 153 6.5.5 Geplande toestand en milieueffecten 6.5.5.a 6.5.5.a.1 Invloed van het project op de omgeving Identificatie van de relevante parameters inzake gezondheidseffecten Gezien de aard van het project, wordt enkel met de parameter asbest rekening gehouden bij de identificatie van de relevante parameters vanuit het compartiment lucht. Met betrekking tot asbest worden eerst de algemene eigenschappen van asbest weergegeven gevolgd door de mogelijke gezondheidseffecten. Een wetenschappelijke risico inschatting wordt eveneens weergegeven. Asbest A. Algemeen De grootschalige industriële exploitatie van asbestvezels en asbesthoudende producten heeft geleid tot een contaminatie van het leefmilieu in de brede zin zodat er hoe dan ook een blootstelling is voor de bevolking. De emissies naar de omgevingslucht treden op in alle stadia van de levensloop van de verschillende asbestproducten. Asbestvezels kunnen net als andere kleine deeltjes lang in de lucht blijven zweven en worden dus over een groot gebied verspreid. Asbest is een anorganische lucht polluent die niet voorkomt in de lucht (lees atmosfeer). Asbest is een natuurlijk product dat als delft stof wordt gewonnen in onder andere Zuid-Amerika, Rusland en Canada. Asbest is een algemene verzamelnaam voor een aantal vezelachtige mineralen, silicaten, die zich kunnen splitsen in steeds verder tot uiterst fijne en met het blote oog onzichtbare vezels. Door hun lage gewicht hebben ze een lange verblijftijd in de lucht. Het inademen van deze vezels kan ernstige ziekten veroorzaken. Asbest bevindt zich chemisch in de groep van silicaten en kan algemeen voorgesteld worden door volgende chemische formule: Mg3Si2O5(OH)4 Asbest is een verzamelnaam voor een aantal in de natuur voorkomende mineralen, die zijn opgebouwd uit fijne vezels. Algemeen kan asbest opgedeeld worden in twee groepen. Tot de eerste groep, de serpentijnen behoort chrysotiel (of het witte asbest). Dit is de meest gebruikte soort. De tweede groep, de amfibolen omvat het amosiet (of het bruine asbest), crocidoliet (of het blauwe asbest) en de meer zeldzame soorten zoals daar zijn anthophylliet (of het gele asbest), tremoliet (of het grijze asbest) en actinoliet (of het groene asbest). Vanwege zijn bijzondere eigenschappen is asbest gebruikt in tal van producten. Het gevaar van asbest schuilt in het inademen van de vezels. Het doordringen van asbestvezels in de longen kan ernstige ziekten veroorzaken zoals longkanker, asbestose en mesotheliomen. Dit is de reden dat de overheid wettelijke regels voor het omgaan met asbest heeft gemaakt die voor iedereen gelden. Asbestvezels kunnen net, zoals reeds hierboven aangehaald, als andere kleine deeltjes lang in de lucht blijven zweven en worden dus over een groot gebied verspreid. Het is daarom aangewezen om het gezondheidsrisico te bepalen voor de heersende concentraties van asbestvezels in de omgevingslucht. Emissies van asbestvezels naar de omgevingslucht treden op in alle stadia van de levensloop van de verschillende asbestproducten. In geval van asbestcement zal bij het gebruik, de verwering, de afbraak en het storten van het afval door verschillende fenomenen zoals emissie, reëmissie en resuspensie, in de vorm van gelokaliseerde of diffuse bronnen, de asbestconcentratie in omgevingslucht worden beïnvloed. Deze fenomenen kunnen op een korte of op een lange termijn de asbestconcentraties beïnvloeden. Er is op dit ogenblik een significante afname van asbestvezelconcentraties in het milieu te verwachten omdat het gebruik van asbesthoudende materialen sterk aan banden is gelegd en in de meeste Europese landen reeds verboden is. De bestaande opgelegde maatregelen, gericht op de bestrijding van de emissie van asbest in alle stadia van de kringloop van asbesthoudende materialen, moeten gecontroleerd blijven en desgevallend bijgewerkt worden. Door de verbodsbepalingen in het KB 3.02.1998 blijven er geen industriële bronnen meer over met een min of meer continue emissie. Belangrijke bronnen van huidige emissies van asbest zijn sanering van gebouwen, de afvalstroom en onderhoudswerkzaamheden in particuliere woningen. Andere MER Bioterra Bornem blz 108 van 153 belangrijke bronnen zijn onder andere verwering van asbesthoudende materialen (dakbedekking, isolatiematerialen, afvoerbuizen, vloertegels, frictiematerialen) en de doe-het-zelf activiteiten. De emissies van de resterende bronnen zijn niet voldoende gekarakteriseerd om aan de hand van verspreidingsmodellen de immissies te berekenen. De bepaling van de asbest dosissen waaraan bepaalde bevolkingsgroepen worden blootgesteld, moet daarom gebeuren aan de hand van schattingen uitgaande van de recente immissiemetingen in Vlaanderen, aangevuld met literatuurgegevens over metingen in het buitenland bij vergelijkbare situaties. De dosis-effect relatie, d.i. de concentratie van inadembare asbestvezels, die volgens de hedendaagse wetenschappelijke kennis, een gekend gezondheidsrisico veroorzaken na een levenslange blootstelling, zijn gebaseerd op epidemiologische studies van de relatie tussen de cumulatieve blootstelling van asbestvezels en het voorkomen van longkanker. De bepaling van deze dosis-effect relatie wordt gehinderd door de lange latentieperiode. Voor de schatting van de risico's van een niet-beroepsmatige blootstelling moet men extrapoleren uit gegevens van blootstelling van arbeiders in de asbestindustrie. Hoe meer asbest iemand ooit heeft ingeademd, hoe meer kans hij loopt op kanker. Bijgevolg is het niet mogelijk een absoluut veilige grenswaarde betreffende risico bij blootstelling vast te leggen. In het kader van een doelgericht beleid betreffende asbestbeheersing en verwijdering kan een maatschappelijk aanvaardbare bovengrens nochtans een belangrijke bijdrage leveren voor de selectie van de risicogroepen. Het asbestrisico wordt voor de algemene bevolking geschat als dosis (vezels/m3) bij levenslange blootstelling. Metingen over een lange termijn en voor een groot aantal plaatsen zijn nodig om het geïntegreerde risico in Vlaanderen te evalueren. Het gezondheidsrisico wordt bepaald door de combinatie van een aantal intrinsieke eigenschappen van het vezelmateriaal. Deze zijn de vezelstructuur, het inadembare karakter en de relatief grote biopersistentie. In de arbeidshygiëne zijn de gezondheidsaspecten van de inademing van asbestvezels reeds lang bekend (asbestose, mesothelioom en longkanker). De invloed van vezels in termen van gezondheidseffecten ten gevolge van inademing wordt voornamelijk bepaald door volgende factoren: de penetratie, de kans dat vezels in de luchtwegen kunnen terecht komen; depositie, de plaats waar de ingeademde vezels zich afzetten; retentie, de graad van het weerhouden op de depositieplaats; verwijdering, het verwijderen van de vezels uit het ademhalingssysteem; de weerstand van de vezels tegen afbraak; de biologische effecten van de vezels. Het binnendringen van de vezels in het ademhalingssysteem wordt bepaald door het aërodynamisch gedrag van de deeltjes. Bij vezels wordt dit gedrag voornamelijk bepaald door de diameter van de vezels en de dichtheid van de vezels. Vezels met diameters kleiner dan 3 micrometer zijn inadembaar. Eenmaal in het ademhalingssysteem speelt de lengte een rol in de mechanismen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van kanker. Er is bovendien bewezen dat er een synergie bestaat tussen de schadelijkheid van asbest en sigarettenrook. Het gezondheidsrisico stijgt met toenemende lengte van de vezels met een maximum in de buurt van 30 micrometer en met een dalende diameter (zonder ondergrens). De lengte is een maat voor het rechtstreekse biologische effect, namelijk het doorboren van de celwand. Het is experimenteel aangetoond dat hoe langer de vezels, hoe schadelijker ze zijn. Vezels korter dan 5 micrometer worden als onschadelijk beschouwd. De diameter bepaalt voornamelijk de plaats van afzetting in het ademhalingsstelsel. Vezels met een geometrische diameter groter dan 3 micrometer (aerodynamische diameter ongeveer 10 micrometer) zijn niet inadem baar, zij bereiken m.a.w. de longen (alveolen) niet. Om het gezondheidsrisico in te schatten moet daarom zowel de diameter als de lengte van de vezels bepaald worden. Voor andere blootstellingswijzen, andere dan via het ademhaling stelsels, is er geen kankerrisico gekend. Bij het mechanisme van de schadelijke inwerking van vezels door inademen spelen twee transportmechanismen een belangrijke rol voor het geval van de effecten in de longen is het transportmechanisme bepaald door het aerodynamische (1) gedrag van de vezels. Voor de intrapleurale effecten komt daar supplementair een transport doorheen de longwand (2) bij. MER Bioterra Bornem blz 109 van 153 B. Mogelijke gezondheidseffecten Asbest is een bewezen carcinogeen voor de mens (IARC Groep 1). Geen veilig niveau wordt voorgesteld voor asbest in de literatuur daar er geen grenswaarde bestaat. In wat volgt worden de belangrijkste asbestziekten weergegeven: Asbestose De asbestvezeltjes worden in de longen door bindweefsel omgeven. Dat maakt de longen stijver en minder elastisch. Ademhalen lukt niet meer zo vlot. De zuurstof kan moeilijker doorheen de wand van de longblaasjes geraken. De patiënt wordt kortademig en moet dikwijls hoesten. Op zich is asbestose niet dodelijk. De ziekte maakt de patiënt echter veel gevoeliger voor longinfecties en vormt een zware belasting voor het hart. Tussen de blootstelling aan asbest en het ontwikkelen van asbestose kan 20 jaar of meer verlopen. De kans op de ziekte stijgt met de intensiteit en de duur van de blootstelling. Onder een bepaalde grens zou er geen risico bestaan. Asbestose is erkend als beroepsziekte. Longkanker Voor longkanker is er geen risicodrempel: zelfs een heel kleine blootstelling is gevaarlijk. Ook hier geldt: hoe groter de blootstelling, hoe groter het risico. Roken en asbest vormen een extra bedreigende combinatie. Voor longkanker bedraagt de latentietijd 20 jaar of meer. Mesothelioom (longvlies, buikvlies, hartzakje) Asbest is de belangrijkste oorzaak van mesothelioom, een zeldzame kanker aan het longvlies (pleuraal mesothelioom) of het buikvlies (perithoneaal mesothelioom). De ziekte is heel ernstig; meestal overlijdt de patiënt binnen het jaar na het stellen van de diagnose. In principe kan elke blootstelling aan asbest, hoe klein ook, leiden tot mesothelioom. Hoe groter de blootstelling, hoe groter het risico. De latentietijd bedraagt 25 tot 40 jaar. Ook vandaag kan de ziekte dus nog opduiken bij mensen die tientallen jaren geleden met asbest in aanraking kwamen. Pleurale verdikkingen Pleurale plaques zijn fibreuze verdikkingen van het borstvlies die kunnen verkalken. Gewoonlijk zijn ze pijnloos en veroorzaken ze geen beperking van de longfunctie. Ze zijn ook geen voorloper van kanker. Ze worden beschouwd als een teken van een vroegere asbestblootstelling. Tussen de blootstelling aan asbest en het ontwikkelen van pleurale plaques verlopen minstens 20 jaar. Larynxkanker Sedert enige tijd wordt ook aanvaard dat kanker van het strottenhoofd (larynxkanker) kan veroorzaakt worden door asbest. C. Epidemiologische gegevens In epidemiologische studies wordt er algemeen geen onderscheid gemaakt tussen enerzijds medische gevolgen door een blootstelling in het milieu of anderzijds een blootstelling in de arbeidscontext. In de Belgische context wordt door het Fonds van Beroepsziekten gesteld dat het Asbestfonds, sinds 2007, op vijf jaar tijd ongeveer 1500 slachtoffers heeft vergoed. Diezelfde trend wordt voorspeld voor de volgende tien jaar. Er wordt eveneens gesteld dat 20% van de slachtoffers het gevolg zijn van de omgeving de andere 80% wordt gerelateerd aan de arbeidscontext. Binnen een Europees kader duiden voorspellingen voor de periode 1995-2019 dat het aantal mensen die sterven ten gevolgen van mesothelioom in West Europa elk jaar zullen verdubbelen binnen een periode van 20 jaar. Concreet betekent dit van 5000 slachtoffers in 1998 tot 9000 in 2018 tot ongeveer 250.000 slachtoffers in een periode van 35 jaar. De hoogte risicogroep zijn mannen die geboren zijn in 1945 – 1950, waarvan ongeveer 1 op de 150 het slachtoffer zal zijn van meothelioom. Het gebruik van asbest is hoog gebleven tot ongeveer 1980. Tot op heden worden er nog aanzienlijke hoeveelheden asbest gebruikt in Europese landen. In Nederland (TNO) en in de Verenigde Staten (o.a. EPA) werden verschillende epidemiologische en toxicologische studies uitgevoerd. De risicoschatting hieronder beschreven is hierop gebaseerd. MER Bioterra Bornem blz 110 van 153 D. Risico inschatting Gezien het ontbreken van grenswaarden dienen de concentraties in de omgevingslucht zo laag mogelijk gehouden te worden. In onderstaande gaan we een risicoschatting weergeven opgesteld door de W.H.O. in functie van de vezelconcentratie. Verschillende wetenschappelijke publicaties en werkgroepen hebben een verhoogde sterfte kans opgesteld bij een levenslange blootstelling van 1.000 V/m3 (optisch gemeten) binnen een populatie waarin 30% van deze populatie rokers zijn. Het verhoogde risico (sterftekans) te wijten aan longkanker zou 10-5 - 10-6 bedragen. Het mesothelioom risico zou een orde groter zijn t.t.z. 10-4 – 10-5. In het verleden lagen de achtergrondconcentraties asbest in de buitenlucht tussen de 100 en 1.000 vezels/m3. Asbest uit remvoeringen (wegverkeer) vormde de belangrijkste bron. Nabij asbestbronnen, zoals een verkeerstunnel of een asbestverwerkende fabriek, konden de asbestconcentraties oplopen tot wel enkele tienduizenden vezels/m3. Vooral na het verbod op asbesthoudende remvoeringen (1987) zijn de concentraties asbest in de buitenlucht sterk gedaald. Tegenwoordig vormen verweerde asbestcementproducten (zoals golfplaten dakbedekking, maar ook incidenten in gebouwen die asbesthoudend materiaal bevatten) de belangrijkste bronnen voor de achtergrondconcentratie in het milieu die wordt geschat op ca 20 - 50 vezels/m3. Bovenstaande waarden worden bevestigd door een studie van het Vito (‘Metingen van asbestconcentraties in 2009’, studie uitgevoerd in opdracht van VMM). Deze studie staaft eveneens de redenering dat bij dit project, met het voorgestelde procédé geen verhoogde achtergrondconcentraties te verwachten zijn en er dus geen extra gezondheidsrisico’s te verwachten zijn bij dit project. Om tot een risico inschatting te komen, geven we eerst de dosis-respons relatie weer. Deze relaties zijn beschikbaar voor beroepshalve blootstelling aan asbest. De dosisresponsrelaties zijn afhankelijk van het soort asbest en van de activiteit waarbij de blootstelling optrad. Onzekerheden bij dit soort relaties zjin de onzekerheid in de effectieve blootstelling en een gebrek aan kennis van de rookgewoonten. Deze laatste heeft een versterkende invloed. Het optreden van longkanker en mesothelioom wordt bepaald door de cumulatieve dosis. Om deze reden gaat men de dosissen uitdrukken als v/ml-j (= concentratie*blootstellingsduur). Bij longkanker wordt een ‘Standardised Mortality Ratio’ berekend, deze wordt bij een lineaire relatie geschreven als: SMR = 100 + b * c Met : b: helling, varieert tussen 0,06 en 9 (toename in SMR per eenheidstoename in v/ml-j) c : cumulatieve blootstelling (vezels/ml lucht*jaren blootstelling of v/ml-j) Bij mesothelioom is de achtergrondincidentie dermate laag dat geen relatief risico kan berekend worden. De absolute risico’s worden gegeven door een incidentiesnelheid (I(t)): I(t) = k*c*(tp_(t-d)p) Met: k : constante c : cumulatieve blootstelling (v/ml-j) t : tijd sinds eerste blootstelling (jaar) d : totale blootstellingstijd (jaar) p : constante Het risico op mesothelioom wordt mede bepaald door de leeftijd waarop de eerste blootstelling plaatsvindt. Extrapolatie vanuit de beroepsblootstelling naar de algemene bevolking is nog beperkt gebeurd. Onzekerheden hebben betrekking op de vorm van de extrapolatiecurve. MER Bioterra Bornem blz 111 van 153 Door US-EPA werd in 1993 een herziening van de toxicologie van asbest uitgevoerd (inhalatie). Dit leidt tot volgende relatie tussen risiconiveau en concentratie in buitenlucht vastgesteld. Bij een concentratie van 400 v/m³ is dit een risico van 1/10-4, bij 4 is dit gedaald tot 1/10-6. Deze resultaten zijn echter gebaseerd op een andere meetmethode. Voorzichtigheid bij interpretatie is dus geboden. Gezien de aard van het project en de genomen beschermingsmaatregelen, de uitgevoerde studie door het Vito, het vooropgestelde risicokader, kunnen we stellen dat dit project geen bijkomende gezondheidseffecten zal teweegbrengen. Geluid en trillingen Voor een woonomgeving kunnen in het algemeen volgende gezondheidseffecten ten gevolge van blootstelling aan geluid onderscheiden worden (bron: Gezondheidsraad: Commissie Geluid en gezondheid, Geluid en gezondheid, Den Haag, publicatie nr. 1994/15, 1994): permanent gehoorverlies: vanaf 70dB(A) verschijnselen die met stress samenhangen; hypertensie, hart- en vaatziekten, invloed op geboortegewicht: vanaf 70dB(A) psychologische effecten: hinder, invloed op het psychosociale welbevinden: vanaf 42dB(A) slaapverstoring: vanaf 40dB(A); na-effecten, de dag na blootstelling aan geluid (op humeur en prestatievermogen): vanaf ten hoogste 60dB(A) Een belangrijke richtwaarde opgesteld door de WHO omvat de 55dB(A) grens bij een langdurige blootstelling ’s nachts. Boven een langdurige blootstelling aan 55dB(A) ’s nachts kan dit een verhoogde bloeddruk en hartaanvallen induceren. De meetpunten werden door de deskundige geluid oordeelkundig vastgelegd enerzijds ter hoogte van een occasionele bron, zijnde de scheepsverlading en anderzijds in de ruime omgeving ter hoogte van onder meer twee dichtstbijzijnde woningen. In wat volgt wordt de situering van de meetpunten omschreven als ook de bestemming van de gebieden waarin deze laatste gelegen zijn. Meetpunt grens (MP GR): gelegen op de kade, op de perceelsgrens van Bioterra in het zuidwesten. Volgens het gewestplan is dit meetpunt gelegen in een industriegebied. Evaluatiepunt 1 (EP1): de woning(en) gelegen op het einde van de Rupelstraat 93 en verder, op ca. 650 meter van de terreingrens van Bioterra in het noordnoordoosten. Volgens het gewestplan zijn deze woningen gelegen in een woongebied op minder dan 500 meter van een industriegebied. Evaluatiepunt 2 (EP2): de woning gelegen op het einde van de Donkstraat 121 op ca. 460 meter van de terreingrens van Bioterra in het westen. Volgens het gewestplan is deze woning gelegen in een woongebied met landelijk karakter op minder dan 500 meter van een industriegebied. Evaluatiepunt 3 (EP3): de woning gelegen op het einde van de Fr. De Laetstraat op ca. 380 meter van de terreingrens van Bioterra in het zuiden. Volgens het gewestplan is deze woning gelegen in een woongebied op minder dan 500 meter van een industriegebied. Meetpunt kraan (MP KR): gelegen op de kade, op 10 m van de kraan die gebruikt wordt voor het laden en lossen van een schip, op 14 m van de perceelgrens van Bioterra. Volgens het gewestplan is dit meetpunt gelegen in een industriegebied. Met betrekking tot geluid werden er verschillende klachten genoteerd. Door de deskundige geluid werd er eveneens geconcludeerd dat deze niet allemaal eenduidig aan Bioterra toe te schrijven zijn. De scheepsverladingen zijn in aantal zeer beperkt alsook de huizen in de hinderlijke sfeer van de scheepsverladingen. Globaal gezien kunnen we stellen dat er geen gezondheidseffecten ten gevolge van de exploitatie van Bioterra te verwachten zijn met geluid aan de basis, gezien het respecteren van het normenkader en gezien de zeer dunbevolkte omgeving. Occasionele overschrijdingen kunnen zich voordoen. Deze vormen echter, meer de uitzondering dan de regel. MER Bioterra Bornem blz 112 van 153 Licht Afgezien van de nodige verlichting om te exploiteren zal het project niet voorzien in lichtbronnen die als storend beschouwd kan worden. De verlichting zal louter functioneel zijn. 6.5.5.a.2 Cumulatieve effecten Zoals beschreven binnen de discipline lucht en geluid zijn er geen cumulatieve effecten ter hoogte van de site voor wat betreft emissies (gezondheid) gezien bij de beoordeling de achtergrondconcentratie mee in rekening is gebracht. Over de cumulatieve hinderaspecten van beide disciplines is er geen toetsingskader, doch deze kunnen gezien hun significantie als verwaarloosbaar beschouwd worden. 6.5.5.a.3 Veiligheid Onderwerpen naar externe veiligheid zijn met betrekking tot deze MER niet te verwachten. Onderwerpen naar Welzijnswetgeving zijn talrijk aanwezig. Vnl. bescherming van de werknemers tegen stof, asbest en andere emissies. Een stikte naleving van deze regelgeving is vereist. 6.5.5.a.4 Klimatologische effecten Onderwerpen naar klimatologische aspecten zijn er bij dit project eveneens niet te verwachten en zeker niet gerelateerd met de discipline mens-gezondheid. 6.5.5.b Post-evaluatie programma Het is aangewezen om tijdens een periode van lange productie (asbestreiniging) een controle en validatie meting in de omgeving (twee meetpunten) te organiseren. In functie van de resultaten kan een volgende frequentie bepaald worden. 6.5.5.c Leemten in de kennis Gezondheidsrisicoanalyse is voor een groot deel gebaseerd op schatting en statistische gegevens. Veel van deze gegevens zijn afkomstig van toxicologisch onderzoek. In deze gevallen moet men steeds rekening houden met een zekere onzekerheidsfactor te wijten aan onnauwkeurigheden bij het onderzoek en aan de extrapolatie naar de mens toe. Door de deskundigen werden grote veiligheidsfactoren ingebouwd. In dit milieueffectrapport kunnen we stellen dat, gezien er geen significantie effecten zijn in de sleuteldisciplines de onnauwkeurigheid van de besluiten in deze discipline beheerst zijn. Een globale leemte in de kennis omvat het aspect dat deze discipline in de basis gebaseerd is op theoretische inschattingen van de emissies en dus eveneens de immissies van dit project. Deze leemte wordt ondervangen door het post-evaluatie programma. 6.5.5.d Milderende maatregelen Aangezien uit de effectbeschrijving blijkt dat de bijdrage van het project tot de luchtkwaliteit niet significant is en geen toxicologische effecten met zich meebrengt, worden geen specifieke maatregelen vooropgesteld. Met betrekking tot geluid, is het op dit ogenblik niet duidelijk of de hinder afkomstig is van de kraan. Hoe dan ook, bij een toename van de activiteit via de waterweg is het aangewezen om geluid reducerende maatregelen te nemen. MER Bioterra Bornem blz 113 van 153 6.6 Overige disciplines 6.6.1 Bodem en grondwater Kaart 1 Kaart 8 Kaart 9 Kaart 15 Kaart 22 6.6.1.a Topografische kaart Vergunde grondwaterwinningen Geologie Grondwaterkwetsbaarheid Bodem Afbakening van het studiegebied De afbakening van het studiegebied wordt bepaald door de effecten die direct op de bodem verwacht worden. Hierdoor kan het studiegebied worden beperkt tot het projectgebied. Bij de bespreking van de referentiesituatie kan evenwel een ruimer gebied beschouwd worden ter situering. 6.6.1.b Referentiesituatie Voor de inventarisatie, karakterisatie en evaluatie van de bodem worden de volgende aspecten besproken: topografie aan de hand van de topografische kaart; geologische opbouw aan de hand van de informatie uit de Databank Ondergrond Vlaanderen (DOV) en boring uitgevoerd voor de grondwaterwinning; bodemtypologie aan de hand van de bodemkaarten; bodemkwaliteit aan de hand van de informatie uit de oriënterende bodemonderzoeken. 6.6.1.b.1 Topografie Het studiegebied situeert zich in de Vlaamse Zandstreek, meer specifiek in de zuidwestelijk deel van de provincie Antwerpen, bekend als Klein Brabant. Het is een laag gelegen gebied in de riviervlakte ten zuiden van de Rupel en een uitloper van de Vlaamse Vallei. Het centrum van het projectgebied heeft als Lambertcoördinaten: X= 146226 m Y= 198946 m Z= 2 m TAW De site zou deel uitmaken van een bovengrondse stortplaats, bestaande uit baggerspecie, inert materiaal en gips. Het terrein werd naar schatting 2 à 3 meter opgehoogd. MER Bioterra Bornem blz 114 van 153 6.6.1.b.2 Geo(hydro)logische opbouw Voor het verkrijgen van een beeld van de geologische opbouw, wordt gebruik gemaakt van de boorgegevens voor de grondwaterwinning en de geologische kaart (bijlage 10). Samengevat is de geologische, lithologische en lithostratigrafische opbouw als volgt. Tabel 42 Geologische, lithologische en lithostratigrafische opbouw Diepte (m-mv) van tot 0 2- 3 2-3 7,5 8,5 7,5 8,5 19 19 23 23 46 46 56 Lithostratigrafie Lithologie Quartair, antropogeen verstoord Quartair Quartair Formatie van Zelzate Lid van Ruisbroek Formatie van Zelzate Lid van Watervliet Formatie van Zelzate Lid van Bassevelde Formatie van Maldegem - Lid van Onderdijke zand met afbraakmateriaal, mogelijk ook gips fijn zand, tussenlagen van klei veen fijne glauconiethoudende zanden met enkele kleirijke horizonten donkergroene zandige klei, glauconiet- en glimmerhoudend zonder kalk middelmatig fijn zand tot lemig zand, glauconiet- en glimmerhoudend met af en toe intercalaties van grijze klei grijsblauwe zware klei, niet kalkhoudend De bodem in het studiegebied betreft overwegend een natte zandbodem. De grondwatertafel situeert zich op een diepte van ca. 2 m-mv. Uit de kwetsbaarheidskaart van het grondwater in de provincie Antwerpen blijkt dat de bodem ter hoogte van de onderzoekslocatie wordt gekenmerkt als zeer kwetsbaar (code Ca1), omwille van het voorkomen van een zandige freatisch watervoerende laag op minder dan 10 m-mv, zonder beschermende deklaag. De stromingsrichting van het freatisch grondwater is niet eenduidig te bepalen aangezien het projectgebied als eiland kan beschouwd worden. Het terrein is niet gelegen in een waterwingebied, noch in een beschermingszone type I, II of III. Binnen een straal van 1 km rond het projectgebied zijn geen vergunde grondwaterwinningen aanwezig. Op de site zelf is sinds 2012 een vergunde grondwaterwinning aanwezig op een diepte van 29 m-mv, in het Onder-Oligoceen Aquifersysteem en met een opgepompt debiet van 80 m³/dag en 17600 m³/jaar. Het grondwater wordt uitsluitend gebruikt voor de aanmaak van de polymeren in de fysicochemie. Het grondwaterpeil in rust en in werking wordt halfjaarlijks opgemeten en bijgehouden in een register. 6.6.1.b.3 Bodemkwaliteit Op het terrein werden reeds twee oriënterende bodemonderzoeken uitgevoerd (zie Tabel 4). In deze onderzoeken wordt verwezen naar verscheidene voorgaande onderzoeken. Uit de onderzoeken blijkt dat het terrein deel uitmaakt van een historische stortplaats voor afbraakmaterialen en baggerspecie (1983-1989) en mogelijk ook een stortplaats voor gips (ca. 1970). Onderstaand wordt een samenvatting gegeven van de resultaten van de twee oriënterende bodemonderzoeken. Oriënterend bodemonderzoek Westelijk Deel van het Zuidelijke Eiland te Bornem-Puurs, F. de Laetstraat 72, +72, 2880 Bornem - B205199-KI + Aanvullend Rapport d.d. 10.04.2006, EcoTal nv Verspreid over het westelijk deel van het Zuidelijk Eiland werd in 2006, bij de afsluiting van een concessieovereenkomst tussen Waterwegen en Zeekanaal nv en Inter-Shipping nv, een netwerk aan boringen en peilbuizen uitgevoerd. Op de terreinen zou er vroeger een illegaal bovengronds stort MER Bioterra Bornem blz 115 van 153 hebben gelegen. De exacte positie van de stortplaats is onbekend. Het totale volume gestorte materiaal werd geschat op 1.700.000 m³, bestaande uit baggerspecie, inert materiaal en gips. Dat het terrein heeft gediend als illegaal stort kan niet met zekerheid worden gesteld. Vanaf 1985 was het terrein vergund tot 2004 als stortplaats voor afbraakmaterialen en baggerspecie. De laatste storting volgens het stortregister gebeurde in 1989. Later werd een deel van het terrein nog gebruikt als tijdelijke opslagplaats voor stenen afkomstig van de baggerwerken ter hoogte van de Hellegatkaaimuur, dit werd gemeld aan OVAM. Baggerspecie afkomstig van de bouw van de InterShipping kaaimuur, en dat milieuhygiënische code 210 werd toegekend, werd ook op het terrein verspreid. Het terrein werd in 2005 bouwrijp gemaakt. In het vaste deel van de aarde werden concentraties boven de bodemsaneringsnorm vastgesteld voor benzo(a)pyreen. Er werden ook (licht) verhoogde concentraties aan zware metalen, PAK en minerale olie aangetroffen. In het grondwater werden concentraties boven de bodemsaneringsnormen voor arseen en nikkel vastgesteld. De verontreinigingen werden als historisch beschouwd. In de aanvulling werden verhoogde concentraties aan sulfaat, mangaan, ijzer, magnesium, kalium, chloride, nitriet en fluoride aangetroffen (boven Maximaal Toelaatbare Concentraties volgens Vlarem II). Er waren geen ernstige aanwijzingen voor een ernstige bedreiging in zowel de bodem als het grondwater. Een beschrijvend bodemonderzoek werd niet noodzakelijk geacht. Oriënterend bodemonderzoek, Strategie 5d-Onderzoek, NV Intershipping, Oude Sluisweg 30 te Bornem, Diepsonderingen H. Verbeke bvba In 2008 werd in het kader van een overdracht een oriënterend bodemonderzoek uitgevoerd op het toenmalige perceel 519 F, rond het gebouw van Inter-Shipping. De conclusies uit het vorige oriënterend bodemonderzoek konden behouden blijven. De vastgestelde verontreinigingen werden gerelateerd aan de historische stortactiviteiten en/of een natuurlijke oorsprong. Verder onderzoek werd niet noodzakelijk geacht. Naar de mogelijke aanwezigheid van asbest in de ondergrond werd nog geen onderzoek verricht. In de reeds uitgevoerde onderzoeken wordt over asbest niets vermeld. De kans is niet onbestaande dat bij de exploitatie van de historische stortplaats voor inerte afbraakmaterialen ook asbest in de ondergrond is terechtgekomen. 6.6.1.c Effectbeoordeling en milderende maatregelen Bij de huidige fysicochemische reiniging worden de nodige voorzorgen getroffen om de bodem en het grondwater te beschermen tegen verontreinigende stoffen. Alle verontreinigde fracties en afvalstoffen worden binnen op een lekdichte betonvloer (PE-folie) gestockeerd waardoor contaminatie van bodem en grondwater uitgesloten is. Ook proceswater wordt enkel ingezet in een gesloten systeem en té zwaar verontreinigd water en de specie uit de opvangputten wordt in de fysicochemische reiniging verwerkt. Alle vrachtwagens die het terrein verlaten dienen over de wielwasinstallatie te rijden. Deze is voorzien van een vloeistofdichte ondergrond. Het verzameld slib wordt regelmatig uitgehaald en verwerkt in de fysicochemische wasinstallatie. Ook buiten is de site volledig verhard met lekdichte beton. Er wordt geen bedrijfsafvalwater geloosd, enkel huishoudelijk afvalwater. De site werd gecertificeerd door de Grondbank vzw, wat aantoont dat alles correct verloopt. De opslag en de manipulatie van de asbesthoudende gronden zal op dezelfde manier verlopen als de huidige fysicochemische behandeling, met extra aandacht voor het vochtig houden. Er worden geen effecten op de bodem- en grondwaterkwaliteit verwacht (0). MER Bioterra Bornem blz 116 van 153 Andere effectgroepen worden niet relevant geacht gezien de aard van het project (geen wijziging van de bestaande situatie, enkel fysicochemische verwerking van een nieuwe stroom, binnenin de loods). 6.6.2 Mens – ruimtelijke aspecten en mobiliteit 6.6.2.a Afbakening studiegebied Zoals blijkt uit Hoofdstuk 3.6 gebeurt de aan- en afvoer van materiaal zowel via de weg (ca. 60%), als over het water (ca. 40%). De aanvoer van asbesthoudend materiaal gebeurt echter uitsluitend over de weg (ca. 27% van de totale aanvoer – ca. 39% van de aanvoer over de weg). Dit transport zal verlopen via de Nijverheidsstraat naar de A12 en omgekeerd. Het transport over het water gebeurt via het aangrenzende Zeekanaal Brussel-Schelde dat verder loopt in het Kanaal van Brussel naar de Rupel. Het studiegebied kan, wat transport over de weg betreft, worden afgebakend tot de dichtstbijzijnde wegen en hoofdwegen in de onmiddellijke omgeving, waarvan met zekerheid kan gesteld worden dat ze als ontvangende wegen fungeren. Het studiegebied kan hier begrensd worden door: in het noorden: de Oude Sluisweg in het oosten: de Nijverheidsstraat, N177 en de A12 Wat betreft het transport over water, vormt het Zeekanaal Brussel-Schelde ten zuiden van de site, een belangrijke verkeersader voor de scheepvaart binnen het studiegebied. 6.6.2.b 6.6.2.b.1 Referentiesituatie Invalswegen – bereikbaarheid De verwerkingsinstallatie die gebruikt zal worden voor de reiniging van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand is gelegen aan de Oude Sluisweg, die bereikbaar is via de Nijverheidsstraat (onderdeel van de vooropgestelde vrachtroute in het mobiliteitsplan Klein Brabant). Deze laatste vindt, via de Frans de Schutterlaan (N177), oostwaarts aansluiting op de A12 die instaat voor zowel doorgaand verkeer richting Brussel als richting Antwerpen. 6.6.2.b.2 Verkeersintensiteit – verkeersleefbaarheid In onderstaande tabel worden de verkeersintensiteiten weergegeven voor een gemiddelde weekdag uitgedrukt in PAE. De waarden worden geschat op basis van bestaande verkeerstellingen die representatief zijn voor de huidige toestand. Voor de Oude Sluisweg en de Nijverheidsstraat zelf zijn er geen telgegevens voorhanden. Er zijn wel verkeerstellingen voorhanden voor de A12. Voor de beoordeling van mogelijke effecten, volstaat de grootteorde van deze verkeersintensiteiten. Tabel 43 Verkeersintensiteit t.h.v. het projectgebied. Daggemiddelde in PAE* voor vrachtverkeer (2012) Bron Per richting Totaal Brussel 2.328 A12 (oprit) 4.472 (1) Antwerpen 2.144 * Indien enkel telgegevens beschikbaar zijn van een beperkt tijdsinterval gedurende een bepaalde dag, worden deze waarden omgerekend naar een verkeersintensiteit voor een gemiddelde werkdag tussen 7 en 19u. Dit gebeurt volgens de methode die ook gebruikt wordt in het simulatiemodel CAR-Vlaanderen versie 2.0. Weg Richting Bronnen: (1) Departement mobiliteit en openbare werken van de Vlaamse overheid: tellingen voor 2012 o.b.v. een permanente telpost. MER Bioterra Bornem blz 117 van 153 Figuur 16: Wegenkaart met aanduiding van de meetpunten van de uitgevoerde verkeerstellingen (Bron: viamichelin). Bioterra NV ligt zelf volledig in en is omgeven door een gebied voor milieubelastende industrie. Het verkeer van en naar Bioterra NV passeert buiten deze milieubelastende industrie voornamelijk woningen in de Antwerpsestraat en de Frans de Schutterlaan (N177). 6.6.2.b.3 Verkeersintensiteit t.g.v. transportbewegingen Bioterra NV vertegenwoordigt op heden 29.920 transportbewegingen in PAE per jaar, wat overeenstemt met 136 PAE op een gemiddelde dag. Deze transportbewegingen komen gemiddeld over de dag voor. Er zijn geen dagpieken aanwezig. Een aantal van 136 PAE per dag is tevens representatief voor de toekomst. In onderstaande tabel wordt het aandeel van Bioterra NV ten opzichte van de totale verkeersintensiteit weergegeven. Tabel 44 Aandeel Bioterra verwerkingseenheid in het totale vrachtverkeer. Weg A12 Daggemiddelde verkeersintensiteit in PAE op een weekdag tussen 7 en 19u Totaal Bioterra 4472 100% 136 3% Uit de tabel blijkt dat het grootste aandeel dat Bioterra NV heeft in het verkeer op beide opritten van de A12 nog geen 5% bedraagt. MER Bioterra Bornem blz 118 van 153 6.6.2.c 6.6.2.c.1 Effectbeschrijving en – beoordeling Doorstroming en verkeersafwikkeling De huidige afwikkeling op wegsegmenten en kruispunten langs de weergegeven invalswegen is minimaal. Langs de voorziene route werd recent een rotonde aangelegd om de doorstroming van het verkeer te kunnen garanderen. Sinds de aanleg van deze rotonde werden geen knelpunten vastgesteld op vlak van verkeersafwikkeling en worden eveneens in de toekomst (komende 10 jaar) geen knelpunten op gebied van capaciteit verwacht ten gevolge van het project. Zoals weergegeven in Hoofdstuk 3.6 zal de wijziging naar asbestverwerking op een gemiddelde werkdag 13 vrachtwagens vertegenwoordigen, wat overeenstemt met 26 vrachtwagenbewegingen of 52 PAE. De vrachtwagenbewegingen zullen echter huidige vrachtwagenbewegingen, die geen asbesthoudend materiaal vervoeren, vervangen. In onderstaande tabel wordt het aandeel van de verwerkingseenheid ten opzichte van de totale verkeersintensiteit weergegeven. Tabel 45 Aandeel Bioterra asbestverwerking in het totale vrachtverkeer. Daggemiddelde verkeersintensiteit in PAE op een weekdag tussen 7 en 19u Totaal Bioterra 4472 100% 52 1,2% Weg A12 Tabel 46 Aandeel asbestverwerking in het vrachtverkeerafkomstig van Bioterra. Daggemiddelde verkeersintensiteit in PAE op een weekdag tussen 7 en 19u Totaal Bioterra Asbestverwerking 136 100% 52 37% De verwerkingscapaciteit van de fysicochemische installatie wordt niet gewijzigd ten opzichte van de huidige situatie. Ook de aanvoer van grond via schip, die in de huidige situatie 50% bedraagt, wordt niet gewijzigd. Er wordt geen bijkomend verkeer verwacht daar de opslagcapaciteit dezelfde blijft. Bijgevolg kan het effect dat de verwerking van asbesthoudend materiaal met zich meebrengt als verwaarloosbaar worden beschouwd (effect 0). 6.6.2.c.2 Verkeersveiligheid Met betrekking tot de verkeersveiligheid is voor dit project de scheiding van gemotoriseerd (vracht)verkeer met zwakke weggebruikers een aandachtspunt. Daarom wordt de aanwezige fietsinfrastructuur langs de voorziene routes hieronder opgelijst: Antwerpsestraat: fietsinfrastructuur is afgescheiden van het (vracht)verkeer; Frans de Schutterlaan (N177): daar waar fietsverkeer toegelaten is, wordt de voorziene fietsinfrastructuur afgescheiden van het (vracht)verkeer; Nijverheidsstraat – Oude Sluisweg: er is geen speciale fietsinfrastructuur voorzien (industriegebied). Op basis van bestaande weginfrastructuur kan gesteld worden dat er binnen het studiegebied geen significante conflictpunten tussen gemotoriseerd verkeer en zwakke weggebruikers aanwezig zijn langs de voorziene routes voor het vrachtverkeer van en naar de site. Bijkomend vrachtverkeer verandert niets aan deze situatie. 6.6.2.c.3 Verkeersleefbaarheid Gezien het minimale effect van de extra verkeersgeneratie ten gevolge van het project en gezien de huidige verkeersleefbaarheid voor dit project, worden geen problemen – ten gevolge van dit project – verwacht op gebied van leefbaarheid in de omgeving voor de voorziene routes. Indien de MER Bioterra Bornem blz 119 van 153 verkeersleefbaarheid toch als negatief beschouwd zou worden door omwonenden, zal het aandeel van dit project dus minimaal zijn. Tevens dient gemeld dat ook de omliggende bedrijven in de verscheidene industriezones de verkeersleefbaarheid in o.a. de Antwerpsestraat en de Frans de Schutterlaan (N177) mee zullen bepalen. 6.6.2.c.4 Besluit Vanuit het feit dat het aandeel van Bioterra in de totale verkeersintensiteit beperkt tot verwaarloosbaar is en zal zijn; dit aandeel geschat is op basis van worstcase scenario; Bioterra NV, Oude Sluisweg en Nijverheidsstraat in een industriële omgeving liggen; het merendeel van de verkeersintensiteit op de N177 bepaald wordt door de omliggende bedrijven; en de goede bereikbaarheid van de site vanaf de A12, kan het effect dat het project heeft als verwaarloosbaar worden beschouwd (effect 0). Ten gevolge van het feit dat het project in een gebied voor milieubelastende industrie gelegen is, wordt er niet veel fietsverkeer verwacht ter hoogte van de Oude Sluisweg, de Nijverheidsstraat en de pas aangelegde rotonde en kan de aanwezigheid van het project voor de verkeersveiligheid als licht negatief (effect: -1) beschouwd worden. Echter is dit reeds in de huidige situatie van toepassing. 6.6.2.d Milderende maatregelen Ten gevolge van het feit dat de extra verkeersgeneratie: slechts een beperkte invloed zal hebben op de huidige toestand van het gebied; geen bijkomende verkeersonveiligheid met zich meebrengt; geen problemen qua verkeersleefbaarheid met zich mee zal brengen; en ten gevolge van het feit dat langs de voorziene routes momenteel geen knelpunten zijn vastgesteld, kan besloten worden dat het project geen significante effecten zal veroorzaken met betrekking tot de discipline Mobiliteit. Hierdoor kan gesteld worden dat geen extra milderende maatregelen noodzakelijk zijn. MER Bioterra Bornem blz 120 van 153 7 MONITORING EN EVALUATIE Monitoring De procedure zoals beschreven in de discipline lucht, inclusief bepaling van achtergrond- en werkingsconcentraties, dient strikt toegepast te worden. De deskundige stelt voor om de voorgestelde meetfrequentie en procedure te laten bestendigen door de bevoegde overheid en de arbeidsgeneesheer, t.t.z. : Bepaling achtergrondconcentratie bij elke verwerking van een batch asbesthoudend materiaal o op de grens van het terrein van Bioterra NV o op de grens van de behandelingszone o op de risicopunten Dagelijkse bepaling van de vezelconcentratie tijdens het behandelingsproces o op de grens van de behandelingszone o op de risicopunten De frequentie van meting kan verminderd worden naar een meting om de 3 dagen indien na min. 6 opeenvolgende metingen de grenswaarde niet werd overschreden. De metingen worden getoetst aan de grenswaarde m.b.t. de arbeidsveiligheid, nl. 0,01 vezel per cm³. De metingen aan de terreingrens worden getoetst aan de grenswaarden m.b.t. de omgevingslucht (milieukwaliteitsnorm), nl. 0,001 vezel per cm³. Eveneens legt de deskundige de nadruk op een goede calibratie en ijkingsprocedure voor de monstername en de analysemethode. Bij het vaststellen van overschrijdingen dienen onmiddellijk correctieve acties genomen te worden, in de eerste plaats via extra verneveling. Indien de vezelconcentratie de norm blijft overschrijden dient de installatie te worden stopgezet totdat alle metingen opnieuw aan de norm voldoen. Post-evaluatie programma Vanuit de discipline mens-gezondheid wordt een post-evaluatieprogramma voorgesteld. Het is aangewezen om tijdens een periode van lange productie (asbestreiniging) een controle en validatie meting in de omgeving (twee meetpunten) te organiseren. In functie van de resultaten kan een volgende frequentie bepaald worden. MER Bioterra Bornem blz 121 van 153 8 LEEMTEN IN DE KENNIS Discipline mens-ruimtelijke aspecten en mobiliteit Er zijn geen verkeerstellingen beschikbaar van de wegen in de onmiddellijke omgeving van de site. Voor de Oude Sluisweg en de Nijverheidsstraat zijn geen telgegevens voorhanden. Er werd daarom gebruik gemaakt van de meest nabije relevante tellingen, nl. ter hoogte van de aan- en afrit naar de A12. Discipline lucht Er zijn geen metingen van achtergrondconcentraties aan asbest beschikbaar voor de onmiddellijke omgeving. Gezien het verspreidingspatroon van asbestvezels (ongeveer 500 m rond de bron) zijn de metingen van asbestvezels in de VMM meetstations niet representatief voor de omgeving. Wel zijn deze richtinggevend voor de achtergrondconcentratie. Discipline mens-gezondheid Gezondheidsrisicoanalyse is voor een groot deel gebaseerd op schatting en statistische gegevens. Veel van deze gegevens zijn afkomstig van toxicologisch onderzoek. In deze gevallen moet men steeds rekening houden met een zekere onzekerheidsfactor te wijten aan onnauwkeurigheden bij het onderzoek en aan de extrapolatie naar de mens toe. Door de deskundigen werden grote veiligheidsfactoren ingebouwd. In dit milieueffectrapport kunnen we stellen dat, gezien er geen significantie effecten zijn in de sleuteldisciplines de onnauwkeurigheid van de besluiten in deze discipline beheerst zijn. Een globale leemte in de kennis omvat het aspect dat deze discipline in de basis gebaseerd is op theoretische inschattingen van de emissies en dus eveneens de immissies van dit project. Deze leemte wordt ondervangen door het post-evaluatie programma. MER Bioterra Bornem blz 122 van 153 9 SYNTHESE VAN DE MILIEUEFFECTEN EN MILDERENDE MAATREGELEN, EINDBESPREKING Het project betreft de uitbreiding van een bestaand grondreinigingscentrum, met de behandeling van asbesthoudende bodem en asbesthoudend breek- en zeefzand. Het projectgebied is gelegen ter hoogte van de Oude Sluisweg 30 te Bornem, op een eiland gevormd door het Zeekanaal BrusselSchelde en de Rupel (zgn. Zuidelijk eiland). Het grondreinigingscentrum wordt geëxploiteerd door Bioterra nv. De huidige exploitatie is vergund tot 2029 en omvat in hoofdzaak volgende activiteiten: biologische reiniging van verontreinigde grond; fysicochemische reiniging van verontreinigde grond, puin, zand uit rioolwaterzuiveringsslib, veegvuil, kolkenslib, baggerspecie, straalgrit, gieterijzand, spoorwegballast en puinzeefzand; een tussentijdse opslagplaats voor uitgegraven bodem, en een breek- en zeefinstallatie. In voorliggende MER werden de volgende disciplines behandeld: Diepgaand: Discipline lucht Discipline geluid en trillingen Discipline oppervlaktewater Discipline mens-gezondheid Discipline fauna en flora Summier: Discipline bodem en grondwater Discipline mens – ruimtelijke aspecten en mobiliteit Uit deze bespreking per discipline is gebleken dat het project milieueffecten met zich mee brengt, welke een impact hebben op de kwaliteit van het leefmilieu en het landschap. Deze effecten variëren van significant negatief tot verwaarloosbaar. Zoals reeds aangehaald, gebeurt de boordeling van de effecten op basis van volgende indelingswijze: Sterk negatief, significant negatief of belangrijk negatief effect (-3) Matig negatief effect (-2) Zwak, beperkt of licht negatief effect (-1) Geen of geen significant effect (0) Zwak, beperkt of licht positief effect (+1) Matig positief effect (+2) Sterk positief, significant positief of belangrijk positief effect (+3) De beoordeling van de effecten gebeurt op basis van expert-judgement en is – waar mogelijk – gebaseerd op cijfermatige gegevens. Bij het voorstellen van maatregelen wordt aangegeven of deze al dan niet als dwingend dienen te worden beschouwd (D). Hieronder worden per discipline de voornaamste milieueffecten en de corresponderende milderende maatregelen samengevat. Rekening houdend met de milderende maatregelen, worden in de meeste gevallen geen noemenswaardige milieueffecten verwacht. MER Bioterra Bornem blz 123 van 153 Tabel 47 Synthese van de milieueffecten en milderende maatregelen per discipline Discipline Effect Beoordeling effect Maatregelen en suggesties Geluid en trillingen Geluid afkomstig van de huidige exploitatie: laden en lossen van een schip -3 (T/P) Geluid afkomstig van de huidige exploitatie: grondwasinstallatie 0/ -1 (T) Geluid afkomstig van de geplande installatie Geluid afkomstig van verkeer Trillingen afkomstig van transport Verspreiding van asbest: reiniging van gronden 0 (P) 0/ -1 (T) 0/ -1 (T) 0 De overschrijding doet zich voor ter hoogte van het kanaal en net aan de overkant, in een omgeving, waar er zich geen bewoning bevindt. Teneinde gedurende de beoordelingsperiode van de dag te kunnen voldoen aan de toepasselijke geluidsnormen in alle evaluatiepunten zou het geluidsvermogenniveau van de laad- en loskraan met 5 dB moeten dalen. Gelet op het weinig zinvolle ervan wordt deze maatregel echter niet dwingend als milderende maatregel opgelegd. Voor de exploitatie van de grondwasinstallatie ’s avonds en ’s nachts dient men de poorten maximaal gesloten te houden. Ter beperking van de hinder afkomstig van het achteruitrijsignaal van de wielladers kan overgeschakeld worden naar een ander type met een minder hinderlijk signaal. - Lucht MER Bioterra Bornem Opvolging staat wegdek De procedure zoals beschreven in de discipline lucht dient strikt toegepast te worden Bij het vaststellen van overschrijdingen dienen onmiddellijk correctieve acties genomen te worden, in de eerste plaats via extra verneveling. Indien de vezelconcentratie de norm blijft overschrijden dient de installatie te worden stopgezet totdat alle metingen opnieuw aan de norm voldoen. (D) Bij opslag van asbesthoudende materialen (zowel aangevoerde materialen als restfracties) dient gegarandeerd te worden dat de bodemvochtigheid in de buitenste schil (20 cm) steeds minimaal 15% bedraagt. De opslag dient steeds afgezeild te worden met een waterdoorlatend geotextiel. (D) Manipulaties van opgeslagen asbesthoudende materialen (zowel aangevoerde materialen als restfracties) dienen steeds te gebeuren onder verneveling. (D) De loods is uitgerust met een nevelgordijn ter hoogte van de poort. Dit nevelgordijn moet in werking gesteld blz. 124 van 153 Beoordeling resterend effect 0 (P) 0 (P) 0 (P) 0 (P) 0 (P) 0 Verspreiding van asbestrestfractie Oppervlaktewater Fauna en flora Mens-gezondheid Bodem en grondwater Mens-ruimtelijke aspecten en mobiliteit MER Bioterra Bornem asbest: immobilisatie van 0 worden bij de verwerking van asbesthoudende materialen.. (D) Op het buitenplein mag er geen enkele handeling (uitgezonderd aanen afvoer) met asbestverontreinigde grond gebeuren. (D) Bij het verwerken van asbestrestfractie in de betoncentrale dient de vernevelaar ter hoogte van de voedingsbunker ingezet te worden. (D) In geen geval mogen verontreinigde gronden buiten gestockeerd worden (D) De buitenopslag dient bij droge en winderige weersomstandigheden besproeid te worden om stofhinder te vermijden. (D) Het is aanbevolen op regelmatige basis (bv eenmaal per jaar) de goede werking van de IBA te controleren zodanig dat voldaan wordt aan de voorwaarden vermeld in Art. 4.2.8.1.1.§2 van Vlarem. Er mogen geen verontreinigde gronden, bij risico van uitloging of afspoeling gestockeerd worden in openlucht. (D) De werking van de KWS afscheider is een kritische barrière, een jaarlijkse reiniging en controle op goede werking is noodzakelijk. Inzetten van geluidsarmere kraan voor het laden en lossen van schepen (zie geluid). - 0 - 0 0 0 0 0 0 0 0 Maatregelen discipline lucht toepassen (D) Bij een toename van de activiteit via de waterweg is het aangewezen om geluidsreducerende maatregelen te nemen (zie geluid). - 0 - 0 0 Stofhinder door buitenopslag 0 Lozing van huishoudelijk afvalwater 0 Lozing van hemelwater dat afspoelt van de site 0 Effecten t.a.v. fauna en flora in de bestaande situatie: verstoring door geluid Effecten t.a.v. fauna en flora in de geplande situatie: biotoopverlies, biotoopwijziging Effecten t.a.v. fauna en flora in de geplande situatie: verstoring door licht, geluid, atmosferische emissie Gezondheidsrisico asbest Verstoring door geluid 0/-1 Lichthinder Cumulatieve effecten Effecten op bodem-/grondwaterkwaliteit Doorstroming en verkeersafwikkeling blz. 125 van 153 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Verkeersveiligheid Verkeersleefbaarheid MER Bioterra Bornem -1 0 - blz. 126 van 153 -1 0 10 WATERTOETS Hieronder worden de elementen noodzakelijk voor de watertoets toegevoegd. Totale verharde oppervlakte (daken, parkeerterreinen …): 17.500 m² dakoppervlakte en 6.518 m² buitenplein Aandeel hemelwater dat rechtstreeks wordt geloosd (m², are, ha) a) nihil bronbeperkende maatregelen: (bijv. minder verharde terreinen, vegetatiedaken,…) - b) mogelijke verontreiniging van het hemelwater: ter hoogte van de opslagplaatsen en wegenis c) de verontreinigingsbronnen: tussentijdse opslagplaatsen voor gereinigde en propere gronden, vrachtverkeer d) behandelingstechnieken (bijv. KWS-afscheider en/of zandfilter): zandvanger en KWS-afscheider e) voorzorgen om verontreiniging van hemelwater te voorkomen, zoals het inplanten van afsluitbare leidingen, calamiteitenbekkens, aftakkingen naar de (openbare) afvalwaterriool …: verontreinigde fracties en afvalstoffen worden binnen gestockeerd f) hoeveelheid hemelwater die wordt hergebruikt: in productie; 4.745 m³/jaar (o.a. biologie en fysicochemie) voor sanitair; voor andere doeleinden; verdere mogelijkheden tot gebruik in de toekomst; g) aandeel hemelwater dat wordt geïnfiltreerd en/of gebufferd (m², are, ha): aard en beschrijving van de infiltratie en/of buffervoorziening; bufferbekken: ongeveer 17.500 m² (dakoppervlakte) waarin gebufferd hemelwater geloosd wordt; het opgevangen hemelwater wordt niet geloosd, al het opgevangen hemelwater wordt gebruikt door BIOTERRA NV. grootte van de regenwaterput of waterbuffer: waterbuffering bovengronds van 600 m³ De geplande uitbreiding zal geen invloed hebben op de overstromingsgevoeligheid van de site daar er geen werken voorzien zijn die onderworpen zijn aan de stedenbouwkundige vergunningsplicht. Het regenwater afkomstig van het dakoppervlak wordt gecollecteerd en hergebruikt. Op de site is er een gesloten kringloop, er wordt geen verontreinigd afvalwater geloosd, enkel huishoudelijk afvalwater via een IBA en hemelwater afkomstig van de buitenverharding. De site bevindt zich volgens de watertoetskaarten in effectief overstromingsgevoelig gebied binnen het Beneden-Scheldebekken en stroomt af naar het Zeekanaal Brussel-Schelde dat in beheer is van de NV Waterwegen en Zeekanaal. Het perceel is echter recent opgehoogd geweest en situeert zich tussen het volledig ingedijkt Zeekanaal Brussel-Schelde en de ingedijkte Rupel. Het terrein bevindt zich volgens de overstromingskaarten niet in recent overstroomd gebied (ROG, 25 jaar) en is niet aangeduid als risicozone voor overstromingen. Er valt dus geen schadelijk effect op het overstromingsregime te verwachten. MER Bioterra Bornem blz. 127 van 153 11 TEWERKSTELLING, GEPLANDE INVESTERING EN GEBRUIKTE MATERIALEN Momenteel zijn er ca. 15 mensen tewerkgesteld bij Bioterra te Bornem. Dit aantal zal niet wijzigen. De totale productiecapaciteit wordt immers niet aangepast met de nieuw te verwerken stroom. Het personeel zal de nodige opleiding krijgen. Er zijn geen aanpassingen nodig aan de huidige installatie ten gevolge van dit project. De asbesthoudende gronden kunnen in de bestaande fysicochemische installatie gereinigd worden. Er zal geïnvesteerd worden in monitoringsapparatuur. MER Bioterra Bornem blz. 128 van 153 12 GERAADPLEEGDE BRONNEN Agiv, Agentschap voor geografische informatie Vlaanderen ACGIH. 2000. 2000 TLVs and BEIs. Threshold limit values for chemical substances and physical agents and biological exposure indices. American Conference of Governmental Industrial Hygienists. Cincinnati, OH. Departement mobiliteit en openbare werken van de Vlaamse overheid: tellingen voor 2012 o.b.v. een permanente telpost DIN 4150-2 - Erschutterüngen im Bauwesen – Teil 2: Einwirkung auf Menschen in Gebaüden, 1999 Europese Commissie, 2006. IPPC. Reference document on Best Available Techniques for the Waste Treatments Industries. FOD Waso (Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg) Gezondheidsraad: Commissie Geluid en gezondheid, Geluid en gezondheid, Den Haag, publicatie nr. 1994/15, 1994 Infomil, 235 vragen over asbest, brochure, januari 2002 ISO 3744 – Acoustics - Determination of sound power levels of noise sources - Engineering methods for free-field conditions over a reflecting plane, ICS, 1981 ISO 3744 – Acoustics - Determination of sound power levels and sound energy levels of noise sources using sound pressure - Engineering methods for an essentially free field over a reflecting plane, SDO, 01/10/2010 ISO 9613-1 – Acoustics – Alternation of sound during propagation outdoors – Part 1: calculation of the absorption of sound by the atmosphere, TC, 1993 ISO 9613-2 – Acoustics – Alternation of sound during propagation outdoors – Part 2: general method of calculation, TC, 1996 Natuurpunt Rupelstreek en Vogelnieuws INBO OVAM, risicobeheersing bij inzameling en verwerking van asbesthoudend afval, 2008 Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu, Health-based guideline values for the indoor environment, 2007 Stichting Kennisontwikkeling en Kennisoverdracht Bodem, ‘Asbest in bodem’, mei 2002 VMM - Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest 2010 VMM – Meetnet waterkwaliteit VMM – waterwegwijzer voor architecten Vito - Immissie frequentie Distributie Model (IFDM) Vito, ‘Metingen van asbestconcentraties in 2009’, studie uitgevoerd door Vito in opdracht van VMM, Patrick Berghmans, Jef Daems, december 2009 www.mervlaanderen.be MER Bioterra Bornem blz. 129 van 153 www.emis.vito.be www.epa.gov www.dov.vlaanderen.be www.iarc.fr www.irceline.be: Achtergrondconcentraties lucht www.lne.be http://www.lne.be/070124_actieplan_asbest.pdf) http://www.lne.be/themas/hinder-en-risicos/geluidshinder/beleid/eu-richtlijn/goedgekeurdegeluidskaarten www.waarnemingen.be www.who.int: WHO-richtlijnen MER Bioterra Bornem blz. 130 van 153 Bijlagen Bijlage 1: Eigenschappen van asbest • In de eerste kolom van de tabel wordt een risicoaanwijzing gegeven, volgens de R-zinnen die bij gevaarlijke stoffen passen. (Koninklijk besluit van 14 juli 1998, Belgisch Staatsblad van 17 december 1998, blz. 40080, bijlage III, blz. 166 van de bijlagen): R40: onherstelbare effecten zijn niet uitgesloten R45: kan kanker veroorzaken R46: kan erfelijke genetische schade veroorzaken R49: kan kanker veroorzaken bij inademing R61: kan het ongeboren kind schaden R63: mogelijk gevaar voor beschadiging van het ongeboren kind • De tweede kolom van de tabel vermeldt het codenummer van de lijst van de beroepsziekten waaronder de stof, benoemd in de derde kolom, mag ingedeeld worden. • De vierde kolom van de tabel geeft de CAS-nummers (Chemical Abstracts Registry Numbers) van de gevaarlijke stoffen uit kolom 3). • De vijfde kolom van de tabel geeft de catalogusnummers van de stoffen uit kolom 3. Voor het catalogusnummer van elke stof wordt een reeks cijfers gebruikt in de volgorde ABC-RST-VW-Y. (Koninklijk besluit van 14 juli 1998, Belgisch Staatsblad van 17 december 1998 blz. 40080, bijlage III, blz. 171 van de bijlagen). • De zesde kolom van de tabel beschrijft de gevaarscategorieën: kankerverwekkend (Kank.), mutageen (Muta.), giftig voor de voortplanting (Voort.), door middel van een categorienummer (Cat.1, Cat.2 of Cat.3). (Koninklijk besluit van 14 juli 1998, Belgisch Staatsblad van 17 december 1998, blz. 40080, bijlage III, blz. 351 tot 355 van de bijlagen). Bij het opstellen van de tabel wordt tevens rekening gehouden met het koninklijk besluit van 15 januari 1999 (Belgisch Staatsblad van 24 februari 1999, blz. 5416) dat het koninklijk besluit van 11 januari 1993, inzake de indeling en de kenmerken van gevaarlijke preparaten wijzigt. Risicozinnen R45 R45 R45 R45 R45 R45 R45 Code BZ 1.301.21 1.301.21 1.301.21 1.301.21 1.301.21 1.301.21 1.301.21 MER Bioterra Bornem Naam verbinding asbest: actinoliet asbest: amfibolen asbest: amosiet asbest: anthophylliet asbest: chrysotiel asbest: crocidoliet asbest: tremoliet CAS-nummer 77536-66-4 1332-21-4 12172-73-5 77536-67-5 12001-29-5 12001-28-4 77536-68-6 Catalogus nummer 650-013-00-6 650-013-00-6 650-013-00-6 650-013-00-6 650-013-00-6 650-013-00-6 650-013-00-6 Indeling Kank. Cat. 1 Kank. Cat. 1 Kank. Cat. 1 Kank. Cat. 1 Kank. Cat. 1 Kank. Cat. 1 Kank. Cat. 1 blz. 131 van 153 Bijlage 2: Evaluatiemethodiek voor asbesthoudende afvalstoffen MER Bioterra Bornem blz. 132 van 153 Bijlage 3: Aanvullend schema: asbest in bodems, puingranulaten, zeef-, breek- en sorteerzanden MER Bioterra Bornem blz. 133 van 153 Bijlage 4: Schema MER-procedure MER Bioterra Bornem blz. 134 van 153 Ontheffing van MER-plicht Dag 0 Administratie ontvangt een gemotiveerd verzoekschrift tot ontheffing Ja Mogelijke grensoverschrijdende effecten ? Administratie bezorgt info aan verdragspartij (art.4.3.3 § 5) Max. 30 dagen Commentaar verdragspartij toezenden aan de administratie Neen Dag 60 Administratie neemt beslissing Administratie legt de beslissing bij haar ter inzage en betekent haar beslissing aan de initiatiefnemer en de EU-Commissie Dag 70 In voorkomend geval ook aan Comité voor de Preventie en Bescherming op het werk en de Milieucoördinator. in voorkomend geval ook de ESPOO-verdragspartij Neen Beslissing: ontheffing ? Neen Heroverweging ? Ja Ja Ja Heroverweging ? Neen Vergunningsproces Artikel 4.6.4 Opstellen MER Aanvang MER: Richtlijnen (1) Dag -20 IN past kennisgeving aan Administratie ontvangt kennisgeving Bevat kennisgeving vraag ivm. gehele of gedeeltelijke onttrekking aan bekendmaking en ter inzagelegging Administratie neemt een beslissing Ja Nee Administratie onderzoekt volledigheid Inhoud volledig volgens art.4.3.4 §2 ? Nee Betekening onvolledigheid kennisgeving aan IN Dag 0 Ja Dag 0 Betekening volledigheid kennisgeving aan IN Bevatte kennisgeving vraag ivm. gehele of gedeeltelijke onttrekking aan bekendmaking en ter inzagelegging Ja IN akkoord met beslissing? Nee Ja Dag 10 IN stuurt binnen de 10 dagen na volledigverklaring kennisgeving aan: de vergunningverlenende overheid, het college van burgemeester en schepenen van de betrokken gemeenten, de door de Vlaamse regering aangewezen administraties In voorkomend geval: de Ondernemingsraad, het Comité voor Preventie en Bescherming op het werk of de vakbondsafvaardiging en de Milieucoördinator van het bedrijf Is er een beroep volgens het decreet openbaarheid van bestuur Nee Ja Mogelijke grensoverschrijdende effecten Procedure stopt tot wanneer er een uitspraak is Aanvang MER: Richtlijnen (2) IN stuurt binnen de 10 dagen na volledigverklaring kennisgeving aan: GO niet relevant Mogelijke grensoverschrijdende effecten ? Neen Ja Administratie bezorgt info aan verdragspartij (art.4.3.4 § 5) Max. 40 dagen M.e.r.-bevoegde overheid Commentaar verdragspartij toezenden aan de administratie Vergunningverlenende overheid Opmerkingen binnen 30 dagen andere aangewezen overheidsadministraties Opmerkingen binnen 30 dagen In voorkomend geval : Ondernemingsraad Comité voor Preventie en Bescherming of de vakbondsafvaardiging Opmerkingen binnen 30 dagen In voorkomend geval: de milieucoördinator van het bedrijf Opmerkingen binnen 30 dagen College Burgemeester en schepenen van de betrokken gemeenten Organiseert publieke inspraak binnen een termijn van 10 dagen na ontvangst Informeert de administratie over de aanvang van de terinzagelegging Bezorgt aan de administratie binnen de 30 dagen na terinzagelegging de eventuele opmerkingen inzake inhoudsafbakening MER en de eigen opmerkingen Administratie bundelt alle opmerkingen Aanvang MER: Richtlijnen (3) Ong. dag 50 Dag 60 of Dag 80 Administratie bundelt de opmerkingen Administratie kan “bespreking ontwerprichtlijnen” organiseren Administratie neemt beslissing inzake de richtlijnen(art 4.3.5 §1) Administratie betekent haar richtlijnen, incl. de goedkeuring experten aan de initiatiefnemer de vergunningverenende overheid Het college van burgemeester en schepenen van de betrokken gemeenten de door de Vlaamse regering aangewezen administraties Dag 70 of Dag 90 In voorkomend geval: de Ondernemingsraad het Comité voor Preventie en Veiligheid op het werk of de vakbondsafvaardiging Milieucoördinator van het bedrijf de ESPOO-verdragspartij Richtlijnen OK voor initiatiefnemer ? Ja Opstellen OntwerpMER Neen Heroverweging ? Neen Ja Artikel 4.6.4 Opstellen en finaliseren MER Overleg met de administratie “ontwerptekstbespreking” Opstellen OntwerpMER Opstellen definitief MER Administratie ontvangt voltooid MER Dag 0 ja Bevat het voltooide MER een gedeelte dat onttrokken wordt aan de ter inzagelegging Dag 30 of Dag 50 Dag 40 of Dag 60 Administratie neemt een beslissing neen Administratie keurt het definitief MER goed of af (art 4.3.8 §2) Administratie betekent de beslissingen aan: Initiatiefnemer administraties, overheidsinstellingen en openbare besturen mer-coördinator in voorkomend geval: de ESPOO-verdragspartij neen Inhoud volledig volgens art.4.3.8 §2 ? ja Is er een beroep volgens het decreet openbaarheid van bestuur ? Procedure stopt tot wanneer er een uitspraak is Neen ja Neen Heroverweging ? Heroverweging ? Ja Ja Neen MER is ter inzage bij de administratie Vergunningsproces kan starten Artikel 4.6.4 Artikel 4.6.4 Verzoek tot heroverweging (Artikel 4.6.4) Dag -20 Beslissing van de administratie over ofwel MER-plicht ofwel de richtlijnen ofwel goedgekeurd MER Dag 0 Administratie ontvangt van IN verzoek tot heroverweging Neen Verzoek ontvankelijk volgens art.4.6.4 §1 en §2? ja Dag 20 Leidend ambtenaar van de administratie wijst 3 of 5 leden aan voor de adviescommissie Betekening initiatiefnemer van het onvolledig verzoek Adviescommissie wijst een voorzitter aan Dag 40 Adviescommissie formuleert een advies Dag 50 Adviescommissie betekent het advies aan de administratie Advies is niet bindend Dag 70 neen Administratie neemt een beslissing rekening houdend met het advies Is advies unaniem ja Advies is bindend Dag 80 Administratie betekent de beslissing aan Initiatiefnemer De aangewezen betrokkenen Bijlage 5: Geluidsmeting MP GR 19/04/2012: grafische voorstelling van de grootheden LAeq,15min, LA5,15min en LA95,15min MER Bioterra Bornem blz. 135 van 153 AE.09-250 Bijlage 5 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem meetpunt, donderdag 19/04/12 90 80 dB(A) 70 60 50 40 30 uren LAeq,15min LA5,15min LA95,15min Bijlage 6: Geluidsmeting MP KR 26/03/2013: grafische voorstelling van de grootheden LAeq,15min, LA5,15min en LA95,15min MER Bioterra Bornem blz. 136 van 153 AE.09‐250 Bijlage 6 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem meetpunt, dinsdag 26/03/13 - laden schip 100 90 dB(A) 80 70 60 50 40 uren LAeq,15min LA5,15min LA95,15min Bijlage 7: Geluidsmeting breekinstallatie MER Bioterra Bornem blz. 137 van 153 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 100 90 80 70 60 50 40 LV KRAAN 78,4 LAeq frequentieRA KRAAN LAeq 68,5 70,2 71,1 76,5 83,9 78,3 81,1 82,6 81,4 85,2 84,2 78,8 78,0 78,4 73,1 71,9 73,4 75,9 71,2 70,9 70,2 70,2 66,6 65,5 65,8 64,0 63,9 85,0 69,4 72,2 77,6 82,0 93,0 80,1 80,5 82,9 84,5 86,1 83,8 79,8 79,2 77,8 73,7 70,3 71,3 72,3 70,3 70,9 69,2 68,5 65,9 66,3 68,6 65,5 65,6 100 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem * 90 80 70 60 50 40 LA KRAAN 84,7 frequentieRV KRAAN 100 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem * 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 RA KRAAN 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 63,5 69,1 83,4 81,9 91,5 79,0 79,3 81,0 79,1 78,6 79,8 74,4 77,8 79,6 70,4 67,6 67,3 67,3 64,0 63,2 64,2 62,1 61,1 62,4 59,8 59,4 60,4 81,5 100 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem * 90 80 dB LAeq 63,0 68,9 78,7 82,6 84,9 74,6 75,8 76,8 73,7 71,1 75,4 72,6 72,9 76,5 66,7 66,3 65,9 66,3 64,6 62,9 63,8 60,3 57,1 55,3 55,9 52,4 51,2 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 breekinstallatie AWS Bornem frequentieLA KRAAN dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieLV KRAAN 70 60 50 40 RV KRAAN Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 100 90 80 70 60 50 40 1M BREKER 98,8 LAeq frequentie4M BREKER LAeq 85,4 88,1 96,7 84,2 88,9 88,5 88,1 85,1 86,9 86,7 91,9 83,2 87,2 91,8 87,0 86,5 87,3 85,7 86,0 85,5 85,6 82,3 80,7 79,8 79,6 75,4 83,1 97,0 85,3 87,7 99,2 83,7 87,7 88,7 85,5 86,6 91,7 90,5 89,2 86,9 89,3 93,4 89,3 89,9 90,0 87,6 87,5 86,7 86,9 84,4 81,7 81,4 81,7 76,9 87,4 100 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 90 80 70 60 50 40 2M BREKER 99,0 frequentie8M BREKER 100 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem * 90 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 4M BREKER * 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 80,7 84,2 92,2 80,7 86,6 91,1 84,3 83,4 84,0 82,4 84,7 81,9 85,6 88,9 83,2 85,3 84,8 83,4 83,2 83,2 82,3 80,5 78,4 77,0 76,1 72,0 74,9 94,3 100 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 90 80 dB LAeq 86,1 88,5 100,0 83,2 90,1 89,1 90,5 87,5 92,3 89,9 92,5 86,2 89,1 90,7 88,6 88,7 91,2 87,5 88,0 87,8 86,9 83,3 81,7 81,6 80,5 77,1 85,9 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 breekinstallatie AWS Bornem frequentie2M BREKER dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentie1M BREKER 70 60 50 40 8M BREKER Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 100 90 80 70 60 50 40 16M BREKER 91,0 LAeq frequentie1M POORT LAeq 79,4 80,1 92,1 82,5 85,6 84,4 77,7 75,7 79,0 80,1 80,9 74,0 75,4 76,2 75,8 75,5 75,4 75,4 74,3 74,3 74,3 71,6 69,7 67,2 66,9 63,8 60,5 85,4 79,7 78,9 91,2 81,4 86,5 81,2 75,0 77,1 78,6 82,5 79,3 72,7 77,0 77,3 75,1 75,8 75,4 74,6 75,1 74,9 74,1 72,6 70,5 68,5 67,6 61,7 61,7 100 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem * 80 70 60 50 40 POORT 85,7 frequentie2M POORT 100 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 90 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 1M POORT 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 80,1 77,9 90,3 77,4 86,3 82,5 78,4 77,5 78,6 77,4 77,4 71,8 75,6 75,6 74,2 74,6 74,1 73,2 73,7 73,5 72,0 70,5 68,1 66,4 65,5 60,3 60,1 84,1 100 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 90 80 dB LAeq 74,2 78,2 91,8 79,9 85,5 81,0 80,9 80,8 85,2 83,9 83,7 78,8 82,4 83,1 81,9 82,0 81,2 79,6 80,6 80,1 79,5 76,9 75,3 73,1 71,8 67,4 67,5 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 breekinstallatie AWS Bornem frequentiePOORT dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentie16M BREKER 70 60 50 40 2M POORT Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 90 80 70 60 50 40 30 4M POORT 81,6 LAeq frequentie16M POORT LAeq 74,9 73,4 89,0 75,5 76,2 77,0 70,3 68,6 69,8 67,1 65,3 58,4 64,3 67,9 65,2 62,1 63,6 61,6 61,4 59,7 59,3 56,7 54,5 51,2 49,7 44,8 44,3 72,8 76,2 73,7 87,2 74,3 75,8 80,8 74,2 73,2 70,6 69,3 71,5 65,4 68,7 70,6 68,2 67,1 66,0 66,0 67,0 65,2 64,7 63,0 61,9 60,7 60,2 58,3 54,9 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem * 80 70 60 50 40 30 8M POORT 77,2 frequentie23M POORT 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 60 50 40 30 16M POORT 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 73,6 71,3 86,7 72,0 73,5 76,3 70,3 65,2 65,4 66,3 63,3 56,4 57,1 60,1 59,9 59,3 60,2 58,5 59,4 57,1 57,3 54,5 52,3 49,3 47,1 41,7 40,2 69,4 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 dB LAeq 78,1 78,3 89,7 75,8 84,2 81,9 76,3 72,8 74,8 73,8 75,6 71,1 73,4 73,6 71,5 71,8 71,2 71,2 70,8 70,7 69,5 67,7 65,9 64,2 63,2 58,4 57,2 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 breekinstallatie AWS Bornem frequentie8M POORT dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentie4M POORT 60 50 40 30 23M POORT Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 90 80 70 60 50 40 30 ROOSTER 1 DAK 74,4 LAeq frequentieROOSTER 3 DAK LAeq 75,5 70,7 84,7 77,3 83,4 81,2 80,8 73,7 76,2 76,4 75,9 74,6 77,1 75,4 73,9 75,1 74,4 73,2 71,7 72,3 72,8 67,5 64,9 63,3 62,0 56,6 59,3 83,6 73,6 73,4 87,6 70,4 78,1 78,3 76,2 72,3 71,9 72,5 72,3 70,7 72,0 72,4 70,5 70,9 71,3 70,4 69,4 69,7 68,3 65,5 62,1 59,5 57,8 52,7 51,9 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 60 50 40 30 ROOSTER 2 DAK 80,3 frequentieROOSTER 4 DAK 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 60 50 40 30 ROOSTER 3 DAK 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 72,6 71,0 79,3 76,2 80,4 80,1 78,2 73,1 73,4 75,0 74,7 71,1 73,6 72,9 71,3 71,6 70,4 68,5 67,8 67,6 66,8 63,5 60,2 57,2 55,2 50,6 51,5 79,8 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 dB LAeq 76,2 74,1 87,8 73,0 78,4 74,2 73,1 71,8 70,4 70,1 68,1 66,9 68,2 66,8 64,5 66,2 64,2 63,6 63,2 62,7 61,1 57,5 55,0 51,8 49,8 44,1 42,7 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 breekinstallatie AWS Bornem frequentieROOSTER 2 DAK dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieROOSTER 1 DAK 60 50 40 30 ROOSTER 4 DAK Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 90 * 80 70 60 50 40 30 LICHTKOEPEL 1 DAK 40x3m 74,3 LAeq frequentieROOSTER 2 2DE STRAAT DAK LAeq 67,2 67,1 79,6 73,3 75,6 70,1 77,4 68,8 68,9 71,6 70,3 67,7 65,1 65,3 64,3 63,0 61,9 60,5 60,6 59,4 58,5 55,2 51,5 47,1 44,8 38,4 37,5 72,7 90 80 75,0 75,6 81,3 71,1 74,8 74,0 72,5 69,8 68,6 66,6 68,4 66,0 69,5 65,9 66,4 66,7 66,7 65,2 65,5 62,7 61,9 58,2 55,5 50,0 47,2 44,2 46,3 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 60 50 40 30 ROOSTER 1 2DE STRAAT DAK 75,3 frequentieROOSTER 3 2DE STRAAT DAK Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem * 70 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 60 50 40 30 ROOSTER 2 2DE STRAAT DAK 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 62,3 71,6 76,6 71,8 78,9 75,4 74,3 71,6 74,5 72,0 72,9 71,0 69,9 70,8 68,2 67,5 68,3 68,1 67,2 67,6 66,0 66,8 62,7 60,6 59,3 53,0 58,3 78,6 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 dB LAeq 70,2 70,3 77,9 68,3 73,0 71,0 79,8 70,9 71,6 70,2 72,2 69,2 69,4 67,1 63,9 64,5 61,9 61,3 60,2 58,9 61,3 62,7 56,6 46,8 41,5 37,5 35,4 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 breekinstallatie AWS Bornem frequentieROOSTER 1 2DE STRAAT DAK dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieLICHTKOEPEL 1 DAK 40x3m 60 50 40 30 ROOSTER 3 2DE STRAAT DAK LAeq 80 70 60 50 40 30 LICHTKOEPEL 1 DAK 2DE STRAAT 18X3M 0,0 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 11,7 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 60 50 40 30 0 70,0 71,2 78,9 70,3 71,0 70,7 74,2 71,3 71,4 70,4 69,4 66,7 64,6 64,1 61,3 60,2 58,0 57,0 56,1 55,0 54,3 55,6 53,2 43,8 35,1 29,8 22,8 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 60 50 40 30 LICHTKOEPEL 2 DAK 2DE STRAAT 18X3M 70,7 frequentie 0,0 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 LAeq 90 dB 90 69,1 frequentie LAeq Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem dB 68,7 66,9 80,5 81,1 69,8 73,5 70,9 68,9 68,5 65,8 68,9 63,5 63,2 61,3 59,9 58,5 56,7 55,8 55,4 54,1 54,3 55,4 52,8 43,7 35,3 32,0 29,0 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 breekinstallatie AWS Bornem frequentieLICHTKOEPEL 2 DAK 2DE STRAAT 18X3M 11,7 90 Acoustical Engineering AE.09-250 breekinstallatie AWS Bornem 80 70 dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieLICHTKOEPEL 1 DAK 2DE STRAAT 18X3M 60 50 40 30 0 Bijlage 8: Geluidsmeting betoncentrale MER Bioterra Bornem blz. 138 van 153 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 90 * * 80 70 60 50 40 30 Motor shredder voor 86,6 LAeq frequentieMotor shredder zij 2m LAeq 76,9 76,0 76,2 72,8 75,0 74,9 75,6 77,2 76,6 75,4 72,1 73,5 72,4 69,3 68,2 65,5 62,4 60,2 59,4 57,5 56,7 57,6 60,6 59,0 61,6 60,9 54,1 76,2 90 77,0 77,6 79,5 80,4 80,3 79,8 81,1 81,8 78,5 74,9 77,0 77,0 73,6 71,8 71,1 68,2 66,4 64,0 64,1 63,2 62,9 64,4 66,5 64,5 66,0 64,6 58,9 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 80 70 60 50 40 30 Motor shredder zij 79,7 frequentieMotor shredder zij 4m Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 80 70 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 60 50 40 30 Motor shredder zij 2m 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 73,2 73,1 72,8 75,4 71,1 74,1 76,7 77,6 75,2 72,6 72,2 69,4 69,9 68,5 68,3 64,6 61,8 59,2 57,9 57,0 55,3 55,7 59,7 55,4 59,9 58,8 53,4 74,9 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 80 70 dB LAeq 77,1 74,7 70,3 78,6 80,3 79,9 80,6 81,5 79,3 79,1 77,9 76,2 75,9 75,4 80,2 70,5 70,0 68,4 65,2 64,8 62,5 62,9 83,2 69,6 64,3 70,3 62,8 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 frequentieMotor shredder zij dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieMotor shredder voor 60 50 40 30 Motor shredder zij 4m LAeq Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 100 90 80 * 70 60 50 40 Motor shreder achter 80,6 LAeq frequentieMotor menger achter LAeq 93,1 78,6 90,6 84,1 84,1 86,2 80,9 77,6 78,9 79,9 75,0 76,6 74,3 72,1 72,3 72,9 72,8 72,1 70,5 68,7 66,8 64,4 60,4 57,0 54,6 52,4 49,4 81,8 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 90 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 Motor menger achter 94,8 79,1 75,7 80,5 80,8 84,7 80,4 80,3 80,9 80,8 77,2 79,7 83,3 76,7 76,6 77,1 78,1 76,2 74,8 73,0 71,6 69,6 67,1 63,1 60,3 58,4 56,3 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 90 80 70 60 50 40 Motor menger 86,4 frequentie 0,0 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 LAeq 100 dB 75,3 73,8 68,5 72,9 78,9 77,2 78,8 79,3 78,8 74,6 74,2 73,5 73,5 72,0 75,8 67,1 66,2 65,1 63,0 62,2 60,2 60,7 73,3 63,4 65,2 68,3 58,9 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 frequentieMotor menger 11,7 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Gent Betoncentrale 11/02/13 90 80 dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieMotor shreder achter 70 60 50 40 0 Bijlage 9: Geluidsmeting grondwasinstallatie MER Bioterra Bornem blz. 139 van 153 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 * 80 70 60 50 40 30 Poort generator 81,1 LAeq frequentiePoort generator 4m LAeq 72,4 70,3 82,4 80,0 74,1 78,5 73,8 71,4 75,1 70,5 65,6 67,6 65,9 68,8 68,5 63,9 64,9 64,9 63,6 61,7 60,2 58,9 58,3 56,6 54,3 51,9 49,2 75,1 76,2 80,1 85,8 84,7 76,6 79,6 75,2 73,1 77,8 73,0 72,3 69,8 68,6 71,5 69,5 69,1 67,5 68,1 67,3 65,4 62,7 62,3 61,8 59,5 57,4 57,2 53,0 90 80 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * 70 60 50 40 30 Poort generator 2m 78,2 frequentiePoort generator 8m 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 80 70 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 60 50 40 30 Poort generator 4m 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 77,0 75,8 80,0 74,1 74,1 73,7 66,7 69,3 71,3 65,2 62,7 59,4 61,3 65,7 63,2 60,7 58,0 59,6 58,4 55,3 53,3 53,0 52,3 49,5 47,2 44,8 41,4 70,2 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 80 70 dB LAeq 77,2 73,4 87,6 79,2 77,3 81,3 77,4 76,2 82,8 76,4 72,6 72,6 72,6 73,5 73,1 72,8 71,8 70,7 69,5 67,1 66,1 63,6 63,7 61,7 59,1 57,1 55,5 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentiePoort generator 2m dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentiePoort generator 60 50 40 30 Poort generator 8m Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 80 70 60 50 40 30 Poort generator 16m 64,7 LAeq frequentieGenerator kant poort 2m LAeq 83,7 79,3 79,0 80,0 74,6 81,9 77,8 79,6 84,6 76,6 76,3 75,5 73,2 75,0 75,4 77,3 72,2 72,2 71,0 68,9 66,7 65,7 64,4 61,5 59,2 56,8 52,8 83,1 90 88,3 80,6 81,4 82,7 77,6 86,0 81,2 83,0 84,4 78,8 80,1 76,5 72,7 74,7 76,4 77,1 72,8 71,6 70,7 68,9 66,8 65,5 64,3 61,5 59,4 56,7 53,2 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * 80 70 60 50 40 30 Generator kant poort 83,4 frequentieGenerator kant poort 4m Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * 80 70 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 60 50 40 30 Generator kant poort 2m 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 82,2 77,9 78,5 86,8 74,6 83,3 79,5 79,6 86,1 77,0 77,5 73,7 73,0 76,1 74,5 74,7 72,9 70,9 70,3 69,0 66,4 65,4 63,6 61,2 58,7 55,8 51,8 82,6 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * * 80 70 dB LAeq 70,8 72,1 74,9 70,5 73,7 68,6 64,6 63,6 65,0 60,9 58,3 56,0 58,9 59,7 56,6 53,6 54,3 53,7 51,6 49,6 48,0 47,6 46,4 42,8 40,1 38,1 34,7 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentieGenerator kant poort dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentiePoort generator 16m 60 50 40 30 Generator kant poort 4m Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 80 70 60 50 40 Generator kant loods 88,3 LAeq frequentieGenerator kant loods 4m LAeq 91,1 76,6 93,4 76,2 78,0 78,6 76,2 82,6 86,3 77,4 76,6 76,0 76,6 75,5 75,4 74,0 72,8 72,2 72,5 70,8 68,2 66,9 66,3 64,3 61,4 59,3 56,6 83,5 100 80,1 72,3 91,9 80,7 76,1 79,3 80,3 82,6 86,0 79,7 76,5 80,1 74,9 78,2 78,7 77,6 75,7 73,7 74,0 72,1 70,4 68,1 68,2 65,9 63,2 60,7 57,1 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 80 70 60 50 40 Generator kant loods 2m 85,5 frequentieGenerator kant loods 8m Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 Generator kant loods 4m 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 83,0 82,9 91,7 83,7 77,0 81,7 78,9 80,0 85,3 75,2 72,9 74,1 73,2 75,5 74,6 72,9 72,6 71,3 71,7 70,8 67,6 66,7 65,7 63,5 60,4 57,9 54,4 82,6 100 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * 80 dB LAeq 85,0 79,5 93,7 85,8 81,8 83,0 78,0 84,3 86,3 83,5 79,5 82,7 78,6 82,9 80,7 77,9 78,7 77,7 76,2 74,6 75,6 70,3 72,5 70,5 66,6 64,8 61,7 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentieGenerator kant loods 2m dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieGenerator kant loods 70 60 50 40 Generator kant loods 8m LAeq Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 * 80 70 60 50 40 30 Poort Grondwasinstallatie 6m X 9m 80,4 LAeq frequentieKoppeling transport grondwasinstallatie LAeq 76,1 80,5 74,5 82,1 83,6 80,5 75,4 76,8 75,8 75,1 73,2 73,8 73,2 73,6 72,0 71,2 71,0 69,6 69,7 68,5 67,9 68,0 66,6 65,7 65,1 64,7 62,3 81,2 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 80 70 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 60 50 40 30 Koppeling transport grondwasinstallatie 74,2 75,0 77,1 87,8 74,9 81,3 75,5 78,8 76,6 74,2 73,8 74,6 73,7 73,2 73,4 70,6 70,3 69,2 68,0 67,8 67,4 67,1 66,1 65,4 64,2 62,9 60,3 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * * 80 70 60 50 40 30 Transport grondwasinstallatie 80,9 frequentie 0,0 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 LAeq 90 dB 80,3 85,3 80,2 82,5 78,8 83,7 82,2 75,8 76,8 82,1 74,6 72,5 71,1 72,6 71,1 69,6 70,0 69,1 67,9 67,5 67,5 65,1 62,9 60,8 59,5 57,0 54,2 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentieTransport grondwasinstallatie 11,7 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 80 70 dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentiePoort Grondwasinstallatie 6m X 9m 60 50 40 30 0 LAeq Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 80 70 60 50 40 Ontwateringszeef grondwasinstallatie 87,7 LAeq frequentieOpstromer grondwasinstallatie LAeq 86,6 72,9 79,9 85,2 82,6 80,8 76,9 80,7 80,9 77,3 74,1 75,8 73,4 74,7 74,3 73,2 72,2 73,4 74,6 75,2 75,7 75,8 75,3 75,0 75,0 74,5 73,0 86,5 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 Opstromer grondwasinstallatie 84,1 87,2 80,6 87,6 92,2 86,2 78,2 82,8 81,3 78,8 74,8 77,2 76,7 76,6 75,6 75,1 74,1 73,8 73,0 73,1 72,0 72,4 72,6 72,5 72,1 72,0 68,6 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 80 70 60 50 40 Ontwateringszeef grondwasinstallatie 2m 85,5 frequentie 0,0 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 LAeq 100 dB 93,6 92,3 78,1 89,2 86,1 84,0 78,8 81,6 81,5 77,0 78,7 77,0 78,2 78,3 77,6 76,9 77,4 76,0 75,4 74,4 75,3 75,0 75,2 75,1 75,3 75,4 74,2 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentieOntwateringszeef grondwasinstallatie 2m 11,7 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 80 dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieOntwateringszeef grondwasinstallatie 70 60 50 40 0 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 110 100 90 80 70 60 50 Voor mobiele zeef steen 106,0 LAeq frequentieVoor mobiele zeef steen 4m LAeq 74,7 83,1 81,6 95,0 90,1 84,0 80,4 83,6 87,2 87,4 89,3 90,1 95,8 95,9 93,4 92,1 92,5 93,1 93,3 91,4 89,8 88,6 86,7 82,0 79,4 77,2 73,1 102,6 110 100 77,6 82,9 82,8 86,1 82,6 82,1 86,9 86,9 87,1 90,8 91,6 93,6 97,4 97,6 95,8 93,3 94,0 94,9 95,4 93,5 91,6 89,8 87,2 82,7 80,0 77,6 72,7 110 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 80 70 60 50 Voor mobiele zeef steen 2m 104,4 frequentieVoor mobiele zeef steen 8m Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * 90 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 80 70 60 50 Voor mobiele zeef steen 4m 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 71,5 76,0 89,1 85,0 81,9 83,9 81,7 83,9 85,3 85,3 85,3 88,9 95,7 94,2 91,3 90,9 92,8 94,1 95,2 93,8 92,0 90,6 88,0 82,9 80,5 78,3 73,7 103,4 110 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 dB LAeq 74,4 73,8 79,8 79,7 82,1 83,8 86,7 88,6 88,1 92,3 96,3 96,0 98,8 99,9 99,6 96,8 95,6 96,5 95,8 93,8 92,3 89,8 87,2 82,6 80,1 77,9 73,6 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentieVoor mobiele zeef steen 2m dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieVoor mobiele zeef steen 80 70 60 50 Voor mobiele zeef steen 8m LAeq Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 110 100 90 80 70 60 50 Zij mobiele zeef steen 101,1 LAeq frequentieZij mobiele zeef grond LAeq 69,1 72,9 88,1 79,9 78,6 80,8 79,9 86,3 87,3 89,4 92,1 91,7 95,1 92,1 91,7 88,8 89,1 87,7 87,0 85,9 82,7 81,5 78,4 73,9 71,0 69,5 64,0 98,6 110 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 80 70 60 50 Zij mobiele zeef grond 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 80 70 60 50 0 11,7 frequentie 0,0 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 LAeq 110 dB 73,4 77,8 75,9 82,4 84,9 85,6 85,6 85,5 87,4 91,1 92,9 90,8 95,1 94,1 93,1 91,6 92,3 91,4 91,0 89,5 86,9 85,6 82,5 77,9 75,2 73,5 67,9 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentie 0,0 11,7 110 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieZij mobiele zeef steen 80 70 60 50 0 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 110 * 100 90 80 70 60 50 Voor mobiele zeef grond 102,9 LAeq frequentieVoor mobiele zeef grond 4m LAeq 74,3 79,1 87,2 83,6 81,3 81,5 80,3 83,1 85,1 87,4 88,2 91,5 96,8 95,4 92,5 90,9 91,4 92,4 92,6 92,0 89,8 88,9 86,2 82,0 78,7 76,8 71,9 102,2 110 74,4 77,4 78,8 85,1 89,3 86,4 86,9 85,7 85,5 88,7 92,0 96,8 100,0 96,1 95,4 91,2 92,2 93,0 92,8 91,4 89,7 88,1 85,3 81,0 78,7 76,2 71,3 110 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 80 70 60 50 Voor mobiele zeef grond 2m 103,2 frequentieVoor mobiele zeef grond 8m Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 80 70 60 50 Voor mobiele zeef grond 4m 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 71,0 82,0 90,4 80,8 77,0 83,0 78,3 82,8 84,9 85,6 89,8 90,8 96,2 91,6 91,4 89,7 90,4 91,3 91,7 90,1 87,7 86,4 83,7 79,7 77,0 74,9 70,2 100,8 110 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 dB LAeq 75,4 80,9 77,0 81,9 84,8 86,9 86,2 87,1 87,0 92,1 92,0 96,0 100,9 93,9 95,2 91,9 91,7 92,6 92,1 90,8 88,8 86,8 84,3 79,7 77,1 74,7 69,7 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentieVoor mobiele zeef grond 2m dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieVoor mobiele zeef grond * 80 70 60 50 Voor mobiele zeef grond 8m Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 * 90 * 80 70 60 50 40 Catterpilar 972H links voor 86,6 LAeq frequentieCatterpilar 972H rechts achter LAeq 71,5 77,4 82,6 73,8 79,6 77,4 83,7 92,9 85,0 80,8 83,3 85,0 82,9 80,8 82,1 81,3 83,3 79,9 78,1 79,9 80,0 76,3 74,3 71,1 70,3 67,5 72,8 91,2 100 70,4 76,2 86,9 75,8 77,7 70,9 83,5 89,0 82,1 83,1 78,2 83,8 83,5 81,0 79,7 81,3 78,9 76,5 77,3 76,9 78,4 75,7 72,8 69,9 68,9 66,6 71,6 100 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * 80 70 60 50 40 Catterpilar 972H links achter 89,4 frequentieCatterpilar 972H rechts voor Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * 90 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 Catterpilar 972H rechts achter 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 71,1 76,7 84,4 77,5 77,8 70,2 80,9 85,2 78,5 78,3 88,0 76,8 77,7 77,1 78,2 79,4 81,8 77,9 76,6 78,5 73,4 71,8 70,3 66,2 65,6 62,4 58,1 88,6 100 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * 80 dB LAeq 73,2 75,9 79,3 78,2 80,2 74,9 83,7 93,0 77,2 79,0 83,7 77,7 80,2 75,8 78,3 77,3 79,2 75,3 73,1 72,9 69,9 68,2 66,1 64,5 64,9 62,7 61,7 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentieCatterpilar 972H links achter dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieCatterpilar 972H links voor 70 60 50 40 Catterpilar 972H rechts voor Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 100 90 * * 80 70 60 50 40 Liebherr 934 links voor 76,4 LAeq frequentieLiebherr 934 rechts achter LAeq 67,0 68,6 63,0 74,2 96,6 77,7 81,7 91,5 93,1 97,3 91,6 84,9 82,7 79,6 78,2 73,7 70,8 68,9 69,4 69,3 66,7 65,2 62,9 61,6 58,3 56,6 55,9 90,3 100 73,3 68,3 69,4 67,9 86,3 74,2 75,8 86,4 77,6 80,1 77,3 74,3 71,6 73,3 77,0 72,2 76,5 69,4 69,1 69,7 68,2 65,2 63,9 59,9 57,6 55,4 53,5 100 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * * 80 70 60 50 40 Liebherr 934 links achter 82,9 frequentieLiebherr 934 rechts voor Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * 90 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 Liebherr 934 rechts achter 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 61,1 67,1 67,5 61,9 84,1 66,2 63,3 80,1 72,7 83,5 77,9 71,0 71,8 71,6 71,3 69,0 69,2 66,8 67,6 68,4 64,0 61,9 58,6 56,4 54,5 51,7 49,9 79,9 100 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 * * * 80 dB LAeq 67,6 64,7 63,8 66,9 81,4 69,4 69,9 80,8 72,0 76,1 71,1 68,3 66,5 68,0 71,8 65,1 66,1 64,5 62,6 62,3 60,1 59,6 56,7 54,4 53,0 53,4 49,9 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentieLiebherr 934 links achter dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieLiebherr 934 links voor 70 60 50 40 Liebherr 934 rechts voor LAeq * 90 80 70 60 50 40 Liebherr 934 uitlaat (achter) 0,0 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 11,7 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 80 70 60 50 40 0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 80 70 60 50 40 0 11,7 frequentie 0,0 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 LAeq 100 dB Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra,* Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 88,0 frequentie LAeq 100 dB 70,7 68,4 67,6 69,8 95,8 72,0 80,2 97,2 79,6 82,4 77,9 81,2 77,2 74,2 78,8 75,1 76,6 75,8 76,3 77,6 74,3 73,7 72,9 70,1 69,3 65,2 62,2 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 frequentie 0,0 11,7 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - grondwasinstallatie 14/02/13 90 80 dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieLiebherr 934 uitlaat (achter) 70 60 50 40 0 Bijlage 10: Geluidsmeting laden schip MER Bioterra Bornem blz. 140 van 153 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 100 90 * * * * 80 70 60 50 40 Motor kraan 1m 94,3 LAeq frequentieMotor kraan 2m LAeq 65,2 70,9 68,4 70,8 68,6 70,0 83,7 74,8 77,8 82,9 85,7 81,1 79,6 82,2 79,4 77,1 76,8 76,7 76,4 74,3 73,9 72,4 70,2 69,2 68,7 64,1 61,6 87,7 76,2 82,2 83,1 85,1 76,9 82,1 89,2 82,4 81,8 87,7 88,4 86,5 83,5 84,7 83,5 81,9 81,5 81,3 80,6 78,9 77,4 75,3 73,4 71,6 70,0 67,6 65,6 100 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 * 80 70 60 50 40 Motor kraan 2m 91,7 frequentieMotor kraan 8m 100 90 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 * 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 Motor kraan 2m 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 LAeq 61,1 65,6 65,7 68,9 71,0 68,9 75,3 67,7 66,3 78,0 84,1 78,7 76,3 74,6 74,6 73,0 72,4 71,7 72,1 69,3 67,7 66,1 64,2 61,8 60,1 57,8 55,7 83,2 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 90 80 dB LAeq 68,6 72,2 67,4 72,7 72,9 78,2 84,7 80,3 80,5 84,1 90,6 84,3 85,4 85,8 83,7 82,0 81,4 80,4 80,0 80,5 86,4 78,6 78,2 86,5 77,2 75,8 69,7 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 frequentieMotor kraan 2m dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieMotor kraan 1m * * 70 60 50 40 Motor kraan 8m LAeq Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 100 90 80 * 70 60 50 40 MP op 10m van kraan 78,2 LAeq frequentieLossen grond LAeq 74,3 71,4 70,6 71,5 76,9 76,5 73,0 78,1 79,5 78,3 74,9 75,0 74,0 74,3 80,6 78,6 81,8 80,7 78,4 80,0 79,2 73,4 73,4 72,9 70,6 70,3 72,8 89,6 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 90 80 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 70 60 50 40 Lossen grond 73,6 72,5 72,4 75,4 83,2 83,7 79,9 84,4 80,4 80,2 82,4 75,7 76,5 77,3 80,9 80,9 82,4 81,7 79,5 80,2 79,1 74,2 74,5 72,6 73,8 72,9 75,5 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 90 80 70 60 50 40 Lossen grond 90,5 frequentie 0,0 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 LAeq 100 dB 61,8 64,3 64,6 68,4 66,6 73,7 76,1 67,7 67,5 73,0 71,0 68,6 67,5 68,6 73,8 69,4 71,5 66,1 66,9 63,7 60,2 59,5 57,2 54,5 52,0 50,0 46,8 dB 25 31,5 40 50 63 80 100 125 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000 5000 6300 8000 10000 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 frequentieLossen grond 11,7 100 Acoustical Engineering AE.09-250 Bioterra, Bornem - laden schip 26/03/13 90 80 dB Acoustical Engineering AE.09-250 frequentieMP op 10m van kraan 70 60 50 40 0 Bijlage 11: Windrozen VMM-meetstations T2M802 AntwerpenLuchtbal en T2H801 Zwijndrecht MER Bioterra Bornem blz. 141 van 153 Bijlage lucht: Windrozen VMM-meetstations T2M802 Antwerpen-Luchtbal en T2H801 Zwijndrecht. Figuur 1: Windrozen station Antwerpen-luchtbal (T2M802) 2010 + langdurig gemiddelde 1991-2010 Figuur 2: Windrozen voor het station Zwijndrecht (T2H801) tijdens de lente en zomer 2011 en het jaargemiddelde (onvoldoende data in herfst en winterperiode)
© Copyright 2024 ExpyDoc
