Onderwijsprogramma Psychosomatische Oefentherapie

Onderwijsprogramma
Psychosomatische
Oefentherapie
Studiegids 2014-2015
Centrum voor Bewegingsstudies
Opleiding Oefentherapie Cesar
Studiegids Opleidingsprogramma Psychosomatische Oefentherapie 2014-2015
HU, Centrum voor Bewegingsstudies, Opleiding Oefentherapie Cesar
2
Inhoud
1.
Inleiding
5
2.
Opzet van het onderwijsprogramma Psychosomatische oefentherapie
6
3.
Werkwijze en toetsing binnen een cursus
7
4.
Korte inhoud per cursus
7
Cursus 1: Diagnostiek en behandelen 1, basis psychosomatiek
7
Cursus 2: Communicatieve Vaardigheden
8
Cursus 3: Diagnostiek en behandelen 2, psychosomatiek
8
Cursus 4: Therapeutisch Lichaamswerk
8
Cursus 5: Diagnostiek en behandelen 3, verdieping psychosomatiek
8
Cursus 6: Afstudeercursus
9
Algemene cursusinformatie
9
Planning cursussen
9
5.
6.
Kosten cursussen
10
Cursusinschrijving
10
Bronvermelding
10
Studiegids Opleidingsprogramma Psychosomatische Oefentherapie 2014-2015
HU, Centrum voor Bewegingsstudies, Opleiding Oefentherapie Cesar
3
Studiegids Opleidingsprogramma Psychosomatische Oefentherapie 2014-2015
HU, Centrum voor Bewegingsstudies, Opleiding Oefentherapie Cesar
4
1. Inleiding
In 2008 werd de Psychosomatische oefentherapie erkend als verbijzondering van de Oefentherapie
Cesar/Mensendieck. Voorwaarde voor de verbijzondering was een kwalificerende opleiding. De
Opleiding Psychosomatische Oefentherapie (OPST) verzorgde deze opleiding.
Deze opleiding bood oefentherapeuten al sedert 1987 cursussen Psychosomatiek aan. Ter gelegenheid
van de verbijzondering in 2008 werd de opleiding geherstructureerd en uitgebreid tot een complete
jaaropleiding. Deze is in 2010 ondergebracht bij de Hogeschool Utrecht (HU), het Centrum voor
Bewegingsstudies. In het kader van het project een Leven Lang Leren (LLL) van de Hogeschool Utrecht
(HU), is de opleiding in 2014 geherstructureerd tot het Onderwijsprogramma Psychosomatische
Oefentherapie (OPPO). Dit programma bestaat uit 6 cursussen van ieder 140 uur (=5 EC*), (totale
studiebelasting 840 uur) om geregistreerd psychosomatisch oefentherapeut te worden.
Psychosomatisch oefentherapeuten hebben zich gespecialiseerd in diagnostiek en behandeling van
psychosociale oorzaken achter stressgerelateerde lichamelijke klachten (SRK) en de complexere vorm
van somatisch onvoldoende verklaarbare lichamelijke klachten (SOLK). De psychosomatiek vult het
biomedisch domein aan met het psychosociale domein.
Het Onderwijsprogramma leidt de psychosomatische oefentherapeut op volgens de visie, waarin
diagnosticeren en behandelen plaatsvindt langs twee sporen, een somatisch en een psychosociaal
spoor. Het somatische spoor (Therapeutisch Lichaamswerk) en de lichamelijke klacht als vertrekpunt is
een uitwerking van het oefentherapeutische spoor van lichaamsbewustwording, ademhaling en
ontspanning, maar nadrukkelijk verweven met het psychosociale spoor van relevante (dis)functionele
gedachten, gevoelens, gedragingen en probleemhantering.
Uitgangspunt voor het onderwijsprogramma is het beroepsprofiel psychosomatisch oefentherapeut
(VvOCM, 2010) .
Voor het verkrijgen van de registratie van psychosomatisch oefentherapeut moet de oefentherapeut in
het bezit zijn van:
- Het certificaat psychosomatisch oefentherapeut (zie 2)
- Het bewijs van het gevolgd hebben van de supervisie (zie 2)
- Het bewijs van 240 uur PSOT praktijkervaring
Voor informatie zie: www.hetbeweegplein.nl
Bijna alle cursussen kunnen ook los als bij- en nascholing gevolgd worden door oefentherapeuten en
andere paramedici binnen het domein bewegen.
Naast het Onderwijsprogramma Psychosomatische Oefentherapie worden nog het Onderwijsprogramma Kinderoefentherapie en het Onderwijsprogramma Algemene Oefentherapie aangeboden door het
Centrum Bewegingsstudies van de HU.
Deze studiegids geeft informatie over de opzet, de toelatingseisen, de kosten, de werkwijze, de toetsing
en het behalen van het certificaat Psychosomatische oefentherapie. Daarnaast wordt kort informatie
gegeven over de inhoud per cursus uit het Onderwijsprogramma Psychosomatische Oefentherapie.
* Een European Credit (EC) is de eenheid van studielast in het European Credit Transfer System (ECTS). 1EC = 28 sbu.
 informatie op te vragen bij CBS: Telefoon: (088) 481 51 99 of E-mail: [email protected]
Studiegids Opleidingsprogramma Psychosomatische Oefentherapie 2014-2015
HU, Centrum voor Bewegingsstudies, Opleiding Oefentherapie Cesar
5
2. Opzet van het onderwijsprogramma Psychosomatische
oefentherapie
Om als psychosomatisch oefentherapeut af te kunnen studeren moet de cursist in het bezit zijn van het
3-jarige HBO-diploma of het 4-jarige bachelordiploma van de oefentherapie Cesar/Mensendieck van de
Hogeschool van Amsterdam of de Hogeschool Utrecht. Tevens moet de cursist in de gelegenheid zijn om
praktijkopdrachten op het gebied van psychosomatiek uit te voeren. Van de cursist wordt verwacht dat
ze een open en reflectieve houding hebben ten opzichte van het eigen ontwikkelingsproces gedurende
de opleiding.
De opleiding tot psychosomatisch oefentherapeut bestaat uit onderstaande 6 verplichte cursussen van
5EC.
1) Diagnostiek en behandelen 1, basis psychosomatiek
2) Communicatieve vaardigheden
3) Diagnostiek en behandelen 2, psychosomatiek
4) Therapeutisch Lichaamswerk
5) Diagnostiek en behandelen 3, verdieping psychosomatiek
6) Afstudeercursus
Cursus 1 is de basiscursus en moet gevolgd zijn om aan de volgende cursussen te kunnen deelnemen. Er
wordt aangeraden de cursussen in genoemde volgorde te volgen, want er zit een stijgend niveau en
methodische opbouw in de cursussen. In overleg met de cursusleiding kan op basis van gegronde
redenen hiervan worden afgeweken. Met de certificaten van cursus 1 t/m 5 kan gestart worden met de
afstudeercursus. Met het met goed gevolg afronden van de afstudeercursus wordt het certificaat
Psychosomatisch Oefentherapeut gehaald.
De cursussen kunnen als bij- en nascholing gevolgd worden door oefentherapeuten en andere
paramedici binnen het domein bewegen. Daarvoor moet echter eerst de basiscursus gevolgd zijn.
Per cursusjaar worden 3 cursussen gegeven. Dit betekent dat de opleiding tot psychosomatisch
oefentherapeut in 2 jaar kan worden afgerond.
Met uitzondering van de basiscursus (enkel op zaterdag) worden de cursussen op vrijdagen en
zaterdagen, gedurende ongeveer 12 weken, gegeven van 9.30-16.00 uur.
Iedere cursus heeft 6 cursusdagen van 6 uur. Dit betekent dat er 36 contacturen zijn. Daarnaast zijn er
104 zelfstudie-uren. Voor iedere cursusdag zijn er voorbereidende opdrachten. Deze staan in de
handleiding van de desbetreffende cursus. De studiebelasting per cursus is tussen 10-15 uur per week.
Supervisietraject
Tijdens of na het Opleidingsprogramma behoort de cursist minimaal 10 supervisiezittingen bij een LVSCerkend supervisor (registratie-eis) te volgen. Na het met goed gevolg afronden van de afstudeercursus
en de supervisie kan men zich laten registreren als Psychosomatisch Oefentherapeut.
De supervisie gaat over de psychosomatische praktijkervaring, die in supervisie wordt bewerkt en
‘’getoetst’’. Dit kan persoonlijk of in kleine groep van 2-4 supervisanten. Supervisie kan starten in het 2e
jaar, maar zeker voor de start van cursus 6, en loopt door tot in de fase na de examencursus. Het aantal
studiebelastinguren is totaal 40. Supervisie is geen praktijkbegeleiding (= specifiek) maar beoogt
reflecteren op en leren - leren aan de praktijk (= generiek), en integreert denken, voelen, handelen,
persoon, functie/rol en bedrijf.
Studiegids Opleidingsprogramma Psychosomatische Oefentherapie 2014-2015
HU, Centrum voor Bewegingsstudies, Opleiding Oefentherapie Cesar
6
3. Werkwijze en toetsing binnen een cursus
Alle cursussen binnen het Onderwijsprogramma Psychosomatische Oefentherapie hebben als
uitgangspunt het Beroepscompetentieprofiel Psychosomatische Oefentherapie (VvOCM, 2010).
Iedere cursus heeft een handleiding met dezelfde opzet. Te weten:
- Inleiding
- Competenties
- Doelstelling
- Toetsing
- Werkwijze
- Literatuurlijst
- Overzicht per bijeenkomst
- Studieopdrachten en bijeenkomsten
De opdrachten bestaan uit het bestuderen van literatuur (Body of Knowledge) en het uitvoeren van
praktijkopdrachten (Skills). Tijdens de bijeenkomsten worden verschillende werkvormen gebruikt, zoals
hoor-, werk- en praktijkcolleges en werkgroepen. De docenten zijn gastdocenten met gespecialiseerde
expertise op het gebied psychosomatiek en docenten van de HU.
Iedere cursus wordt afgesloten met een toets. Vaak is dit het maken van een product, bijv. het verslag
van een uitgevoerd psychosomatisch onderzoek c.q. behandeling, of het beantwoorden van vragen
n.a.v. een aangeboden casus.
Indien de toets met een voldoende is afgerond ontvangt de cursist een certificaat. Als de toets niet of
onvoldoende is gemaakt ontvangt de cursist een bewijs van deelname.
Alle cursussen worden aangeboden ter accreditatie bij de St. Adap. Alleen met een certificaat zijn er
geaccrediteerde punten voor het Kwaliteitsregister.
De bijeenkomsten en zelfstudie sluiten nauw op elkaar aan. In de les wordt gediscussieerd en geoefend
met wat thuis is voorbereid. Deze lesactiviteiten zijn cruciaal voor het bereiken van de lesdoelen.
In principe is aanwezigheid bij alle lessen verplicht, behalve wanneer anders overeen gekomen is. Bij
verhindering dient de cursist contact op te nemen met de coördinator van de cursus. Het is mogelijk dat
er een vervangende opdracht gemaakt moet worden.
4. Korte inhoud per cursus
De cursussen zijn post-bachelorcursussen op niveau 6 volgens het Europees kwalificatiekader*
(Gemeenschappen, 2009). In dit hoofdstuk worden de verplichte cursussen beschreven. Zie voor kosten
en data hoofdstuk 6 over algemene informatie cursussen
Uitgangspunt bij de cursussen is het methodisch handelen van de psychosomatisch oefentherapeut
zoals beschreven in het Beroepsprofiel Psychosomatische Oefentherapie (VvOCM, 2010).
Cursus 1: Diagnostiek en behandelen 1, basis psychosomatiek
De 1ste cursus is de basiscursus “Diagnostiek en behandelen 1”, welke verplicht is om de andere
cursussen te kunnen volgen.
In deze cursus komen de visie en de uitgangspunten van de psychosomatische oefentherapie aan de
orde. Centraal in deze cursus staat het transparant maken van het methodisch handelen en klinisch
redeneren. Binnen het psychosomatisch oefentherapeutisch handelen maakt de cursist kennis met het
* Gevorderde kennis van een werk- of studiegebied, die een kritisch inzicht in theorieën en beginselen impliceert
Studiegids Opleidingsprogramma Psychosomatische Oefentherapie 2014-2015
HU, Centrum voor Bewegingsstudies, Opleiding Oefentherapie Cesar
7
Integraalmodel Psychosociale Hulpverlening (IPH model) en het biopsychosociale SCEGS model (Soma,
Cognitie, Emotie, Gedrag, Sociaal; Engel, 1979). In verband met deze transparantie is verslaglegging
(rapportage, journaal en dossiervorming) ook onderdeel van de cursus.
Verder is er aandacht voor ervaringsgericht werken met de eigen klacht, basis communicatieve
vaardigheden en beginnend therapeutisch lichaamswerk. Daarnaast wordt kennis betreffende
copingstijlen door middel van de methodes ‘Autobiografie’ en ‘Kernkwaliteiten’ aangeboden.
Een inleiding in de neurobiologische verklaring (limbische verklaring, Klaver, 2010) van lichamelijke
klachten complementeert de basiskennis.
Cursus 2: Communicatieve Vaardigheden
Dit is een vervolg op de communicatie basisvaardigheden uit cursus 1. Na deze cursus beschikt de cursist
over theoretische kennis, de juiste therapeutische houding en praktische communicatievaardigheden,
die nodig zijn om op professionele wijze met de patiënt in gesprek te komen. De houding en
vaardigheden worden tijdens de cursus gedemonstreerd, ervaren en ingeoefend. Er wordt gewerkt met
video-instructiebanden en video-opnames van rollenspelen van de cursisten. Deze specifieke luister- en
gespreksvaardigheden stimuleren de patiënt actief mee te werken aan het verhelderen van klachten en
problemen, het nuanceren van inzicht daarin en het realiseren van veranderingen.
Daarnaast leert de cursist de methode ‘Motiverende Gespreksvoering’ en tenslotte maakt de cursist
kennis met beginnende therapeutische vaardigheden op het gebied van verliescommunicatie.
Cursus 3: Diagnostiek en behandelen 2, psychosomatiek
Deze cursus verdiept het methodisch handelen, zoals het werken met en toepassen van SCEGS, de
stressortherapie, formuleren van werkhypothese, behandeldoel en -plan. Na deze cursus kan de cursist
een effectief diagnostisch- en behandelmodel toepassen bij psychosomatische klachten. De
lichaamsklachten, het psychisch en sociaal functioneren van de cliënt worden hierbij betrokken.
Daarnaast heeft de cursist door de persoonsgerichte werkwijze psychosomatisch zelfinzicht verworven.
Cursisten leren het gebruik van meetinstrumenten en de Limbische Verklaring (Klaver, 2010), een
neurobiologische theorie over de samenhang tussen de psychische beleving, hersenfuncties en
lichamelijke klachten. Tevens is er 1 dag verliescommunicatie aansluitend op de ervaringen en kennis
opgedaan in cursus 2. Er wordt gewerkt vanuit gegeven casuïstiek en eigen casuïstiek.
Cursus 4: Therapeutisch Lichaamswerk
Deze cursus geeft verbreding en verdieping in het gebruik van lichaamsgerichte interventies zoals
autogene training, mindfulness, bio-energetica, KI/levende ontspanning, ademtherapie, hartcoherentie,
visualisaties en focustechnieken. Er is veel ruimte om de lichaamsgerichte interventies zelf te ervaren.
Na deze cursus weet de cursist de verschillende interventies toe te passen binnen het methodisch
handelen waaronder het opsporen van stressoren, het werken met emotie, cognitie en gedrag en het
bevorderen van zelfmanagement bij stress. De lichaamsgerichte interventies stoelen op evidence based
practice (Heuvel, Buining, van Berkel, Wams, van Ravensberg; 2010).
Cursus 5: Diagnostiek en behandelen 3, verdieping psychosomatiek
Na deze cursus is de cursist in staat om complexere psychosomatische klachten te behandelen en in
staat tot een activerende aanpak met aanvullende technieken en vaardigheden. Er wordt o.a. via
gebruik van protocollen, werken met zelfbeeld en casuïstiek bespreking, voortgebouwd op de
diagnostiek en het behandelmodel van de voorgaande cursussen.
Ruime aandacht is er voor Psychopathologie aangezien ook psychiatrische stoornissen een rol kunnen
spelen bij het ontstaan en voortduren van lichamelijke klachten. De cursist leert welke problemen
passen binnen het domein van de Psychosomatische oefentherapie (de inclusiecriteria) en welke
Studiegids Opleidingsprogramma Psychosomatische Oefentherapie 2014-2015
HU, Centrum voor Bewegingsstudies, Opleiding Oefentherapie Cesar
8
ernstige psychopathologie en persoonlijkheidsproblematiek samenwerking of doorverwijzing (de
exclusiecriteria) vereisen.
Cursus 6: Afstudeercursus
In deze cursus wordt ondersteuning gegeven aan het maken van een portfolio, gebaseerd op het
Opleidingscompetentieprofiel Psychosomatische Oefentherapie (OCPO). Een belangrijk onderdeel van
een portfolio is het reflecteren op de eigen ontwikkeling en het psychosomatisch oefentherapeutisch
handelen. Verschillende reflectiemodellen worden besproken en er zijn intervisie bijeenkomsten waarbij
een studiebegeleider aanwezig zal zijn.
Binnen de afstudeercursus leert de cursist een casereport te maken met een volledige onderbouwing
van de gemaakte keuzes. Ter ondersteuning hiervan zijn er Journal clubs, waarin er aandacht is voor
onderzoeksmethodiek en statistiek.
Deze cursus is alleen toegankelijk als de 5 voorgaande cursussen met een certificaat zijn afgerond. De
cursus is een voorbereiding op het afsluitende beoordelingsgesprek op basis van het gemaakte
portfolio. In het portfolio wordt aangetoond dat de cursist de competenties uit het
Opleidingscompetentieprofiel Psychosomatische Oefentherapie beheerst. Alle onderdelen van de
voorafgaande cursussen komen hier samen.
Na het met succes afronden van deze cursus ontvangt de cursist het certificaat Psychosomatisch
Oefentherapeut. Nadat de cursist ook het supervisietraject heeft afgerond en voldoende uren PSOT
praktijkervaring heeft, kan men zich laten registreren als gespecialiseerd psychosomatisch
oefentherapeut.
5. Algemene cursusinformatie
Hoe kan men zich inschrijven, wanneer worden de cursussen gegeven en wat zijn de kosten en de
annuleringsvoorwaarden?
Planning cursussen
Hieronder staat de planning wanneer de cursussen gegeven gaan worden. De exacte data (indien
bekend) zijn te vinden op de cursussite (www.cursussen.hu.nl/totaalaanbod ) onder de desbetreffende
cursus (via trefwoord ‘psychosomatische oefentherapie’).
Een cursus bestaat over het algemeen uit 6 cursusdagen van 6 uur. De cursusdag is de vrijdag of de
zaterdag van 9.30-16.00 uur. Hier kan van afgeweken worden. Ook dit is te vinden op de cursussite.
De cursussen worden het komend studiejaar (2014-2015) gegeven op faculteit Gezondheidszorg van de
HU, Bolognalaan 101, de Uithof, Utrecht.
Planning schema
cursus
periode
Diagnostiek en behandelen 1,
‘basis psychosomatiek’
september 2014 - december 2014
Communicatieve vaardigheden
januari 2015 – maart 2015
Diagnostiek en behandelen 2,
‘psychosomatiek’
maart 2015 – juni 2015
Therapeutisch lichaamswerk
september 2015 – november 2015
Diagnostiek en behandelen 3,
‘verdieping psychosomatiek’
december 2015 – maart 2016
Afstudeercursus
maart 2016 – juni 2016
Studiegids Opleidingsprogramma Psychosomatische Oefentherapie 2014-2015
HU, Centrum voor Bewegingsstudies, Opleiding Oefentherapie Cesar
9
Kosten cursussen
De cursuskosten zijn gebaseerd op 6 cursusdagen van 6 uur. Hiervan kan worden afgeweken en dat
heeft invloed op de cursusprijs. Het kan zijn dat onderwijs met 2 of meerdere docenten wordt gegeven
bijv. praktijkcolleges. Ook dit heeft invloed op de cursusprijs. Daarom zal de cursusprijs tussen de €900,-en €1200-- (onder voorbehoud) liggen. De exacte cursusprijs is te vinden op de cursussite.
Voor cursisten die cursussen voor het opleiden tot psychosomatisch oefentherapeut aaneensluitend
volgen is een korting van 50% voor de afstudeercursus. Er kan in maandelijkse termijnen worden
betaald.
Cursusinschrijving
Men schrijft zich voor een cursus in via het inschrijfformulier op de cursussite bij de desbetreffende
cursus. Voor ieder te volgen cursus moet apart worden ingeschreven. Als men heeft aangegeven de
cursussen voor het opleiden tot Psychosomatisch oefentherapeut aaneensluitend te willen volgen is een
plaats gereserveerd in de verplichte cursussen. Het apart inschrijven voor iedere te volgen cursus is
echter ook hier noodzakelijk.
Een inschrijving kan slechts schriftelijk worden geannuleerd:
- in de periode gelegen tot 6 weken voorafgaand aan de eerste onderwijsdatum tegen betaling van
€ 50,- aan annuleringskosten;
- in de periode gelegen tussen 6 en 3 weken voorafgaand aan de eerste onderwijsdatum tegen
betaling van 50% van de overeengekomen vergoeding als annuleringskosten;
- in de periode gelegen tussen 3 weken en 1 week voorafgaand aan de eerste onderwijsdatum tegen
betaling van 75% van de overeengekomen vergoeding als annuleringskosten.
6. Bronvermelding
Engel, G.L. (1979). The biopsychosocial model and the education of health professionals. Gen. Hosp.
Psychiatry, 1: 156-165.
Heuvel, S.P., Buining, E.M., Berkel, D.M. van, Wams, H.W.A., Ravensberg, C.D. van. (2010). De
effecten van Psychosomatische Oefentherapie (PSOT). Systematisch literatuuronderzoek en
best evidence synthese. Amersfoort: NPi/VvOCM.
Klaver, M.M. (2010) Rationale Limbische Verklaring, PSOT en het gevoel, het verhaal van binnenuit
Studiegids Opleidingsprogramma Psychosomatische Oefentherapie 2014-2015
HU, Centrum voor Bewegingsstudies, Opleiding Oefentherapie Cesar
10

Download Report