Hoofdsponsor
Open Monumentendag Hoorn
De
Zaterdag 13 september 2014
van de
Op reis
Voorwoord
Vandaag 13 september 2014 al weer de 28e Open Monumentendag! Een
niet meer weg te denken landelijk evenement met vorig jaar 900.000
bezoekers. Het thema van dit jaar ‘Op reis’ is Hoorn op het lijf geschreven. In onze stad staan namelijk veel monumenten die op de een of andere manier met reizen en vervoer te maken hebben, onder andere de
Judith de Jong
stations van Hoorn en Zwaag, het voormalig Doelenhotel, het koetshuis
achter de Oosterkerk en panden met fraaie gevelstenen als ‘In de frahchtwage’ (p. 40 ) en ‘De
gekroonde jaagschuit’ (foto omslag). Naast gebouwen kunnen we ook denken aan historische
infrastructuur. Mooie voorbeelden zijn de Alkmaarder en Medemblikker Trekvaart die herinneren aan de tijd dat Hoorn door een netwerk van trekschuiten verbonden was met de andere
Noord-Hollandse steden.
Bij het thema ‘Op reis’ horen natuurlijk ook vervoersmiddelen oftewel het mobiele erfgoed:
auto’s, schepen en treinen. Ook daarvan heeft Hoorn veel te bieden: onder meer de historische trams van de Museumstoomtram en een aantal varende monumenten. Speciaal voor
vandaag rijdt er een historische dieseltram tussen de stations Hoorn en Zwaag. Aansluitend
kunt u met drie fraaie oude bussen een route rijden door Zwaag en Blokker. Onderweg zijn er
bijzondere monumenten voor u opengesteld, waaronder de veiling Op Hoop van Zegen waar
The Beatles 50 jaar geleden hebben opgetreden. Op de Roode Steen is vandaag een aantal
oldtimers te bewonderen. Verder kunt u rond het Oostereiland enkele varende monumenten
bezichtigen en met een historische reddingsboot op wrakkensafari!
In totaal zijn ruim vijftig monumenten opengesteld. Die kunt u natuurlijk op eigen gelegenheid gaan bekijken, maar er is rond het thema ook een mooie wandelroute uitgestippeld door
de binnenstad. Voor de fietsliefhebbers is er een fietsroute langs bijzondere monumenten in
Blokker en Zwaag. Op diverse locaties zijn er muziekoptredens, waaronder traditiegetrouw
een gezamenlijk optreden van de Hoornse Brassband en onze stadsbeiaardier op het carillon
van de Grote Kerk.
Kortom u merkt het al, er valt veel te genieten vandaag. U zult begrijpen dat dit niet kan zonder de inzet van de eigenaren van onze monumenten en de vele vrijwilligers, die ik hiervoor
ook namens u van harte wil bedanken. Ik hoop dat dit boekje voor u een mooie gids zal zijn
op uw ontdekkingsreis langs het Hoornse erfgoed. En wellicht kunt u het later nog eens gebruiken als naslagwerk of bij een volgend bezoek.
Judith de Jong
Wethouder Erfgoed en monumenten
Inhoudsopgave
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Voorwoord
Programma
De ontwikkeling van Hoorn
Overzicht opengestelde panden
Wandelroute Op reis
Kaart fietsroute
Fietsroute door Hoorn-Noord, Blokker en Zwaag
Kaart busroute
Overzicht muziekoptredens
2
3
6
12
37
44
46
52
54
Op reis
Programma
Vandaag zijn ruim 50 monumenten in de gemeente Hoorn gratis voor u opengesteld. Deze
kunt u aan de hand van dit boekje op eigen gelegenheid gaan ontdekken. U herkent de deelnemende panden aan de bekende Open-Monumentendagvlag. Zonder verdere vermelding
bent u tussen 11.00 en 17.00 uur welkom. In diverse monumenten zijn vandaag muziekoptredens (zie p. 54).
Het thema van Open Monumentendag is dit jaar ‘Op reis’. Daarom hebben we een aantal speciale activiteiten voor u georganiseerd die met reizen en vervoer te maken hebben. Dankzij
financiële steun van het bureau Erfgoed van de gemeente Hoorn zijn deze activiteiten gratis.
Wat dacht u bijvoorbeeld van een ritje per historische tram naar Zwaag? Daar kan overgestapt worden op een historische bus die u brengt bij een aantal bijzondere monumenten,
waaronder de veiling Op Hoop van Zegen waar The Beatles nog hebben opgetreden. Of een
themawandeling door de fraaie binnenstad en daarna een wrakkensafari op het IJsselmeer?
Alle combinaties zijn mogelijk.
A. HISTORISCHE TRAMRIT TUSSEN DE STATIONS HOORN EN ZWAAG
Speciaal voor Open Monumentendag rijdt er vandaag een historische dieseltram uit 1935
tussen de stations Hoorn en Zwaag. Vertrek aan de noordzijde van het station op elk heel uur
vanaf 11.00 uur. De laatste rit is om 17.00 uur. In Zwaag kunt u aansluitend verder per historische bus (zie B) of weer retour. Vanaf het station Zwaag rijdt de tram terug naar Hoorn om
11.25, 12.25, enz. t/m 17.25 uur.
Diesellocomotief gebouwd in 1935 in Weesp voor de Nederlandsche Tramweg Maatschappij. “De moderne, min of
meer gestroomlijnde vormgeving van de locomotief past geheel in de nieuwste trends van de tijd waarin de loc gebouwd wordt” (bron: www.museumstoomtram.nl). Aanvankelijk werd de locomotief ingezet voor reizigersvervoer
tussen Sneek en Heerenveen. De loc heeft de hoogste A-status in het Nationaal Register Mobiel Erfgoed.
3
B. RONDJE BLOKKER EN ZWAAG PER HISTORISCHE BUS
Niet alleen in de binnenstad maar ook in Blokker en Zwaag staan prachtige monumenten.
Om deze te bezoeken kunt u vandaag reizen met een historische bus. We zijn er in geslaagd
om drie fraaie oude bussen naar Hoorn te halen: een Parijse bus uit 1933 met nog grotendeels
houten opbouw, een Londense dubbeldekker uit 1969 en, ook uit Engeland, een opvallend
V.l.n.r. de Burlingham seagull (1952), de Parijse bus (1933) en de Londense dubbeldekker (1969)
vormgegeven Burlingham seagull uit 1952, een voor die tijd zeer luxe touringcar. Om de 20
minuten vertrekt vanaf het archeologisch depot aan De Oude Veiling nr. 35 een van deze drie
bussen voor een rondrit van circa 50 minuten langs bijzondere monumenten in Blokker en
Zwaag. Zie de routekaart op p. 52. Bij elk opengesteld monument kunt u in- en uitstappen
en met de volgende bus verder of langer blijven als u wilt. De eerste bus vertrekt om 11.00
uur vanaf De Oude Veiling, de volgende om 11.20 enz. De laatste rit start om 16.40 uur en zal
rond 17.30 weer terug zijn. Hier heeft u een gegarandeerde aansluiting op de laatste rit met
de historische dieseltram terug naar station Hoorn. Voor het vervoer vanaf station Hoorn naar
Zwaag kunt u ook gebruik maken van deze tram (zie A). Andersom kan ook: u start bij een
van de negen, met een haltebord in oude stijl aangegeven bushaltes en gaat aansluitend per
tram naar de binnenstad.
C. THEMAWANDELING DOOR DE BINNENSTAD
Rond het thema ‘Op reis’ hebben we een aantrekkelijke wandelroute van ongeveer twee
kilometer uitgestippeld door onze mooie binnenstad. Aan de hand van een stadskaart uit
1890 en de bijbehorende routebeschrijving in dit boekje gaat u zelf op ontdekkingstocht.
Onderweg zijn 18 fraaie monumenten voor u opengesteld. De start van de wandeling is bij
het station en de route eindigt op het Oostereiland. Zie verder vanaf pagina 36 in dit boekje.
4
D. FIETSTOCHT DOOR HOORN-NOORD, BLOKKER EN ZWAAG
Voor fietsliefhebbers is een mooie route uitgezet van circa 15 kilometer langs monumenten
in Hoorn-Noord, Blokker en Zwaag. Van de monumenten langs de route zijn er vandaag tien
toegankelijk: stolpboerderij De Barmhartige Samaritaan, molen De Krijgsman, de hervormde
kerken van Blokker en Zwaag, een historische druivenkas, de Lourdeskapel, een monumentale
Fietsers op de Westerdijk met op de achtergrond de Grote Waal, omstreeks 1900
bruine beuk, de St.-Michaëlskerk en de veiling Op Hoop van Zegen met een authentieke afmijnzaal. Ook het nieuwe archeologisch depot van het gemeentelijk bureau Erfgoed is open.
Hier wordt door archeologen en vrijwilligers uitleg gegeven, zijn vondsten rond het thema
‘Op reis’ te bewonderen en kunnen kinderen scherven plakken. Aan de hand van het routekaartje en de beschrijving in dit boekje (zie pp. 44-51) kunt u zelf op pad. De fietsroute begint
op de hoek van de Draafsingel en de Johan Messchaertstraat, maar elders langs de route
starten kan natuurlijk ook.
E. WRAKKENSAFARI MET DE HESSEL SNOEK
Vanaf het Oostereiland kunt u vandaag mee op
wrakkensafari met de Hessel Snoek (zie p. 32).
Deze historische reddingsboot van Urk is sinds
dit jaar in gebruik bij het gemeentelijk bureau Erfgoed om het maritieme erfgoed voor de Hoornse kust in kaart te brengen. Vandaag kunt u mee
op wrakkensafari. Vertrek vanaf de steiger tegenover de Brasserie op elk heel uur vanaf 11.00 uur.
De laatste afvaart is om 17.00 uur. Er kunnen helaas maar tien personen per keer mee; wie het
eerst komt, het eerst maalt. N.B. Bij windkracht 6
of hoger wordt niet gevaren.
Voor alle bovengenoemde activiteiten geldt dat deelname op eigen risico is.
Wij wensen u veel plezier op uw ontdekkingsreis door onze mooie stad!
5
De ontwikkeling van Hoorn
De oudste geschiedenis van de stad is vastgelegd door stadsarts Dirk Seylmaecker, beter bekend onder zijn Latijnse naam Velius. In zijn Kroniek van Hoorn uit 1604 verhaalt hij dat er in
de dertiende eeuw een sluis was aan de oostzijde van de Roode Steen waar het riviertje de
Gouw (nu een winkelstraat) uitmondde in de Zuiderzee. Hier kwamen dagelijks veel vreemdelingen om hun koopwaar te verkopen en zuivelproducten te kopen. Drie broers uit Hamburg,
bierhandelaren, besloten om er vanwege de gunstige ligging en grote toeloop ieder een
herberg annex pakhuis te bouwen. Dit waren de eerste drie huizen van Hoorn. Een mooi
verhaal dat geen fictie hoeft te zijn. Velius baseerde zich immers op oudere bronnen en ook
archeologisch onderzoek toont aan dat de stad omstreeks 1275 ontstaan is als een gehucht
van handelaren en ambachtslieden.
Dit gehucht werd eenvoudig aangeduid als hoek of op z’n middeleeuws horne, naar de ligging in een hoek of bocht van de toenmalige dijk. De dijk ligt nu onder het Grote Oost en het
West, die nog steeds onder een hoek samenkomen op de Roode Steen. De monding van de
Gouw bood een uitstekende ankerplaats. De schepen lagen daar goed beschut en er was een
gunstige verbinding met het hart van West-Friesland: te water langs de Gouw die overging in
de Wijzend en de Rijsdam, te land via het Keern.
In 1356 kreeg Hoorn stadsrechten van graaf Willem V, tegen betaling van 1550 gouden mun-
kaart van Jacob van Deventer, 1559
ten. Willem had het geld hard nodig om zijn manschappen te betalen in de strijd tegen zijn
moeder, keizerin Margaretha. Voortaan mocht Hoorn zelf belasting innen en rechtsregels opstellen en handhaven. Volgens Velius kreeg de stad in 1426 haar eerste omwalling. Aan de
noordzijde liep deze ter hoogte van de huidige (Gedempte) Turfhaven. Onder meer door
de handel op de Oostzee werd Hoorn een bloeiende havenstad. Ook de lakenindustrie was
belangrijk.
6
In 1572 koos Hoorn voor de reformatie en de Prins van Oranje. Nadat de Spaanse vloot het jaar
daarop op de Zuiderzee was verslagen, werd de stad zetel van de Gecommitteerde Raden
van West-Friesland en het Noorderkwartier. Daarmee was Hoorn hoofdstad geworden van
Holland boven het IJ. De Gecommiteerde Raden lieten in de Gouden Eeuw als vergaderplaats
het fraaie Statencollege (nu Westfries Museum) bouwen aan de Roode Steen en een eigen
logement aan de Nieuwstraat, het Statenlogement (beide zijn vandaag geopend).
De zestiende en de zeventiende eeuw waren voor Hoorn een tijd van grote bloei en on-
gekende welvaart. Honderden schepen voeren vanuit Hoorn over de wereldzeeën. Nieuwe
handelsroutes werden ontdekt zoals om Zuid-Amerika. De zuidelijkste punt van Zuid-Amerika
heet nog steeds Kaap Hoorn, de naam die de Hoornse ontdekkingsreiziger Schouten er aan
gaf. Er werden Kamers opgericht van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (1602-1798) en
van de West-Indische Compagnie (1621-1792). De Noordse Compagnie (1614 -1642), ook wel
Compagnie van Spitsbergen, voer uit voor de walvisjacht. De kantoren van deze drie compagnieën zijn nog altijd te bewonderen, evenals het VOC-pakhuis. De drukste handelsroutes
7
lagen echter binnen Europa, waarbij de handel op
de Oostzeelanden, de ‘moedernegotie’, vanouds
het belangrijkste was.
De bouw, het onderhoud en de uitrusting van
schepen was een belangrijke pijler van de Hoornse economie. Voor de handelsvaart in Europa ontwikkelde de Hoornse koopman Liorne een nieuw
scheepstype, het fluitschip. Met zijn bolle romp
kon het veel lading vervoeren, terwijl vanwege
het smalle dek weinig tol betaald hoefde te worden. Bovendien was dankzij een uitgekiende
tuigage maar weinig bemanning nodig. Het zou een bijzonder winstgevend en succesvol
scheepstype worden.
Omdat ruimte nodig was voor nieuwe scheepswerven, uitbreiding van de haven en de groeiende bevolking, werd de stad in de zestiende en het
begin van de zeventiende eeuw aan de noord- en
oostzijde gefaseerd uitgebreid. Met de aanleg van
het Oostereiland en het Visserseiland halverwege
de zeventiende eeuw bereikte de binnenstad zijn
huidige omvang. De Admiraliteit van het Noorderkwartier had op het Oostereiland een groot
magazijn en eigen scheepswerf; de naastgelegen
Grashaven deed dienst als haven voor de oorlogsschepen.
In de achttiende eeuw ging de Hoornse economie achteruit. De havens raakten verzand en
de handelsschepen voeren door naar Amsterdam en de Zaanstreek. Dieptepunt was de Fran-
se tijd (1795-1813), toen Franse troepen in Hoorn gelegerd waren. Het Admiraliteitscollege, de
Gecommitteerde Raden en de VOC werden opgeheven en de buitenlandse handel kwam
grotendeels stil te liggen. Een leegloop van de stad was het gevolg. Honderden huizen en
pakhuizen werden in deze tijd gesloopt, waaronder het oude stadhuis op de Roode Steen.
Het eens zo welvarende Hoorn verviel tot een slapend stadje aan de Zuiderzee.
In de tweede helft van de negentiende eeuw bloeide de stad weer op. West-Friesland
8
leverde steeds meer agrarische producten die in Hoorn verhandeld werden. Hoorn had een
belangrijke veemarkt en de grootste kaasmarkt van Noord-Holland. De vele kaaspakhuizen in
de binnenstad herinneren hier nog aan. Ook werd Hoorn garnizoensstad en een belangrijk
spoorwegknooppunt. De groei van de stad werd opgevangen buiten de binnenstad, in het
nog landelijke gebied ten noorden hiervan (Hoorn-Noord en Venenlaankwartier).
Na de Tweede Wereldoorlog brak een nieuwe periode van bloei aan. De verbindingen over
land werden steeds beter. Hoorn werd het dynamisch hart van West-Friesland en vervulde
op allerlei gebieden een centrumfunctie. Industrieterreinen werden aangelegd ten noorden en oosten
van het centrum (Van Aalstweg, Holenweg, Hoorn
80). In de jaren zestig kreeg Hoorn van het Rijk de
opdracht het overvolle Amsterdam te ontlasten. Nieuwe woonwijken werden gerealiseerd:
achtereenvolgens de Grote Waal, de Risdam en de Kersenboogerd. Hoorn groeide hierdoor
snel. Telde de stad in 1970 amper 18.500 inwoners, nu zijn het er ruim 71.000. Momenteel in
ontwikkeling is de Bangert en Oosterpolder, de laatste grote nieuwbouwwijk.
De dorpen Zwaag en Blokker maken sinds 1979 deel uit van de gemeente Hoorn. De oorsprong van deze lintdorpen gaat terug tot de twaalfde eeuw. Daarmee zijn ze ouder dan de
stad zelf. Langs de lintwegen van deze dorpen houden fraaie stolpboerderijen en voormalige
9
KONST & VAN POLEN
Restauratie, renovatie en nieuwbouw
Wegens het 15 jarig bestaan van
Konst & van Polen Bouw en Onderhoud b.v.
Krijgen de eerste 15 opdrachtgevers
gratis BOUWGARANT bij een opdracht*.
s
r
e
w
Bou
e
i
s
s
a
met p
Vraag vrijblijvend een offerte aan en maak gebruik
van het tijdelijk verlaagde BTW-tarief (6% i.p.v. 21%)
voor verbouwingen/onderhoud van woonhuizen
ouder dan 2 jaar.
Konst & van Polen Groep bv
Postbus 277
1620 AG Hoorn
Binnenwijzend 21
1617 KT Westwoud
*Voor meer informatie en voorwaarden kijkt u op onze website
Tel.: 0228 - 562744
Fax: 0228 - 562704
[email protected]
www.konstenvanpolen.nl
10
tuinderswoningen de herinnering levend aan het rijke agrarische verleden. Historisch waardevol zijn ook de kerken in deze dorpen, waarvan de hervormde kerk van Zwaag zelfs de oudste
is binnen de gemeente.
Uit de rijke Hoornse historie is gelukkig veel bewaard gebleven. Niet alleen in het Westfries
Museum en het Westfries Archief, maar vooral op straat: honderden historische panden getuigen nog dagelijks van het rijke verleden van de stad. In totaal zijn er 383 rijksmonumenten en
417 gemeentelijke monumenten. Daarmee behoort Hoorn tot de grootste monumentengemeenten van ons land. Ook zijn er twee provinciale monumenten: het voormalig station van
Zwaag en de Westfriese Omringdijk die door de stad loopt. Verder telt de binnenstad ruim
900 beeldbepalende panden. Samen zorgen zij voor een aantrekkelijk historisch stadsbeeld
dat zowel door inwoners als bezoekers aan de stad zeer wordt gewaardeerd. Ook het Rijk
heeft oog voor de Hoornse binnenstad met zijn nog grotendeels middeleeuwse stratenpatroon en heeft deze in 1970 (uitbreiding 1988) aangewezen als beschermd stadsgezicht.
Wij hopen dat u vandaag veel plezier beleeft aan het rijke verleden van onze springlevende
stad.
11
Opengestelde panden
Activiteit
Blokker en Zwaag (zie kaart p. 44)
1.
De Oude Veiling 35Archeologisch depot
2. Kerkelaan 8Hervormde kerk
3. Pastoor Nuijenstraat 2Lourdeskapel
4. Koewijzend 4Historische druivenkas
5.
Noorderdracht 61Molen De Krijgsman
6. Veilingweg 1Veiling Op Hoop van Zegen
7. Westerblokker 39Stolpboerderij De Barmhartige Samaritaan
8. Westerblokker 105Hervormde kerk
9. Westerblokker 125Monumentale bruine beuk
Kunst
10. Westerblokker 44St.-Michaëlkerk
Binnenstad
11. Achter op ’t Zand Deense kotter Hellesund
12. Achter op ’t Zand 13. Achterom 15, 17
Hasselter aak Rehoboth
St.-Jozefhuis
14. Achterom 19
St.-Jozefschool
15. Berkhouterweg 26
Joodse begraafplaats
16. Binnenluiendijk 2
Kamer WIC / Vrijmetselaarsloge
17. Binnenluiendijk 3
Woon- en pakhuis
18. Breed 38
De Gekroonde Jaagschuit
19. Dal 3
Timmermansgildehuis
20. Dal 9
St.-Pietershof
21. Van Dedemstraat 8
Museumstoomtram
22.Drieboomlaan/Holenweg
R.-k. begraafplaats
23. Gouw 7
Herenhuis
24. Grote Noord 15
St.-Cyriacus- en Franciscuskerk
25. Grote Noord 31
De Vier Jaargetijden
26. Grote Oost 2
Affichemuseum
27. Grote Oost 43
Foreestenhuis
Muziek
28. Grote Oost 58, 60
Oosterkerk / Claes Joesthuys
Muziek
29. Hoofd 2
Hoofdtoren
30. Italiaanse Zeedijk 106
Speelgoedmuseum De Kijkdoos
31. Kerkplein
Toren Grote Kerk van 13.30 tot 15.00 uur
32. Kerkplein
Admiraliteitspoortje
33. Kerkplein 39
St.-Jansgasthuis
34. Kerkstraat 10
Huis Merens
35. Kleine Noord 32
Noorderkerk
Muziek
36. Korte Achterstraat 2a
Mariakapel
Kunst
37. Korte Achterstraat/Weeshuistuin
Mariaklooster/Burgerweeshuis
38. Munnickenveld 21
Claas Stapelhofje
39. Nieuwstraat 23/Nieuwsteeg
Statenlogement
40. Nieuwstraat/Wisselstraat/Kerkplein
Poortjes en tuin
41. Onder de Boompjes 22
VOC-pakhuizen
42. Oostereiland
Admiraliteitsgebouwen/Gevangenis
12
Kunst
Muziek
Muziek
Muziek
Kunst
Muziek
Opengestelde panden
Activiteit
43.Oostereiland
Reddingsboot Hessel Snoek
44. Oostereiland
Botterwerf en museumhaven
45. Pakhuisstraat 10
Speelgoedmuseum
46. Ramen 4
Lutherse kerk
47. Ramen 31a
Doopsgezinde kerk, verdieping
48. Roode Steen 1
Westfries Museum
49. Roode Steen 8
Waag
50. Roode Steen 9
Ridderikhoff
51. Roode Steen 15
Rozenkruizers
Muziek
Kaart opengestelde panden binnenstad
23
= opengesteld pand
13
1
2
Archeologisch depot
Voormalig koelhuis van de in 1909 opgerichte ‘Veilingsvereeniging Bangert en Omstreken’, nu bedrijfsverzamelgebouw. Op nr. 35
is het nieuwe archeologisch werkdepot van
het gemeentelijk bureau Erfgoed gevestigd.
Hier worden vondsten gereinigd, geconserveerd, gerestaureerd en tijdelijk opgeslagen.
Vandaag laten archeologen en vrijwilligers
zien hoe dat in zijn werk gaat. Ook zijn er diverse voorwerpen rond het thema ‘Op reis’
te zien. Kinderen kunnen zich uitleven met
scherven plakken!
Hervormde kerk
uit 1696, en een tweeklaviers Van-Damorgel
(1881). Tussen kerk- en dienstruimte 18deeeuws gemarmerd schot met vier deuren.
De klok in de toren is in 1468 gegoten door
de bekende Utrechtse klokkengieter Steven
Butendiic.
De Oude Veiling 35, Zwaag
Kerkelaan 8, Zwaag
Eenbeukige gotische kerk met een smaller
en lager koor dat nog deels uitgevoerd is
in tufsteen en kloostermoppen. Boven de
noordelijke ingang tufstenen maaswerk. De
voorgebouwde toren telt drie geledingen
en wordt bekroond door een achthoekige
gemetselde spits. Boven de toreningang een
latei en boogvulling van rode zandsteen met
gotische drie- en vierpasmotieven. Inwendig:
houten tongewelven, eiken preekstoel uit
1659 (achterschot 18de-eeuws) met snijwerk,
ebben kussenpanelen en fraaie koperen
Lodewijk XIV lezenaar (tweede kwart 18de
eeuw), doophek met koperen voorzangerslezenaar, kaarsenarm, beide 17de-eeuws, en
fraaie koperen Lodewijk XIV doopboog uit
1748 bekroond door een pelikaan met jongen als symbool voor Christus, memoriebord uit hetzelfde jaar, twee psalmbordjes
3
Lourdeskapel
Neogotische Lourdeskapel uit 1882 en daarmee een van de oudste Lourdeskapellen in
Nederland. In de zeshoekige kapel een kopie van de grot in Lourdes waar Bernadette
Soubirous in 1858 Maria zag verschijnen.
Gebouwd voor rekening van de toenmalige
pastoor Masker die Lourdes had bezocht
en de grot ter plaatse door een deskundige
exact had laten natekenen. Gebrandschilderde ramen met o.a. de Heilige Familie, votiefstenen en gedenkplaat van wit marmer.
Naast de kapel de nieuw aangelegde tuin op
het voormalige kerkhof (opengesteld).
Pastoor Nuijenstraat 2, Zwaag
14
4
Historische fruitkwekerij
Koewijzend 4, Blokker
Een van de laatste fruitkwekerijen waar het
gebied Bangert/Koewijzend sinds de 17de
eeuw om bekend stond. Op dit bedrijf vindt
u nog drie zogenaamde kniekassen (serres)
uit het eind van de jaren ’20 van de vorige
eeuw. In een daarvan wordt nog steeds de
Alicante-druif geteeld. Een in 1943 herplaatst
warenhuis afkomstig uit Oudendijk is eveneens bewaard gebleven, met een naastgelegen ketelhuis uit hetzelfde jaar. Schuin
achter het in 1930 gebouwde woonhuis een
5
bewaarschuur voor appelen uit 1938. In de
voortuin staat een beschermde hoogstamboom, een blonde goudreinet ‘Boskoop’.
Molen De Krijgsman
Noorderdracht 61, Oosterblokker
De geschiedenis van molen De Krijgsman
in Oosterblokker begint in 1602. Aan de
overkant van de Noorderdracht werd een
standerdmolen gebouwd. Toen deze in
1862 geheel omwaaide werd een nieuwe
achtkantige houten molen gebouwd, De
Krijgsman. Deze molen verbrandde in september 1896 door blikseminslag. Voor de
herbouw zijn delen gebruikt van een molen
uit Zaandam-Oost. Omdat er in de omgeving veel fruitteelt was, werd de molen, om
genoeg wind te vangen, op een vijf meter
hoge onderbouw geplaatst. Hierdoor werd
de nieuwe molen De Krijgsman, met een
stellinghoogte van 10,40 meter de hoogste
molen van Noord-Holland.
6
Veiling Op Hoop van Zegen Veiling Op Hoop van Zegen uit 1948-’49 met
Veilingweg 1, Blokker
authentieke afmijnzaal waar tot 1981 groente en fruit werden geveild. Het gebouw is
ontworpen door het Haagse ingenieursbureau Netto en Smit. In de veilinghallen - nu
opslagruimte - traden 50 jaar geleden The
Beatles op. De kamer rechts naast de ingang
deed die dag dienst als kleedruimte. De afmijnzaal is nu in gebruik bij Historisch Blokker. Dankzij deze vereniging is de zaal gerestaureerd en werkt ook de originele veilklok
weer.
15
7
De Barmhartige Samaritaan
Westerblokker 39, Blokker
Stolpboerderij van het West-Friese type genaamd De Barmhartige Samaritaan, in het
gesneden deurkalf gedateerd 1659. Kenmerkend voor een West-Friese stolp is dat de
darsdeuren zich aan de voorzijde bevinden.
Het niet uitstekende voorhuis links is uitgevoerd als een trapgevel met natuurstenen
waterlijsten, dekplaten en een toppilaster op
kopje. In de boogvelden boven de deur en
het verdiepingvenster en in de schoorsteen
siermetselwerk. Centraal in het deurkalf een
voorstelling van de Barmhartige Samaritaan.
8
9
In 1988-1989 is de boerderij in opdracht van
Stichting Stadsherstel Hoorn gerestaureerd.
Hervormde kerk
In oorsprong middeleeuwse kerk die in
1830 herbouwd is met behoud van de laatgotische toren en hergebruik van een deel
van de oude bouwmaterialen waaronder
de middeleeuwse kapspanten. Bij een verbouwing in 1863-1864 is achterin het schip
een vergaderruimte gerealiseerd (in 1976-’78
vergroot) en het driezijdig gesloten koor,
tot dan smaller dan het schip, verbreed.
De gepleisterde noordgevel van de kerk
wordt geleed door steunberen, de overige
gevels door pilasters die in combinatie met
de kroonlijst en de rondboogvensters het
kerkgebouw een neoclassicistische uitstraling geven, in de 19de eeuw een populaire
bouwstijl. De toren heeft een ingesnoerde
spits en telt drie geledingen met in de eerste de oorspronkelijke entree gevat in een
hoge spitsboog en in derde aan elke zijde
twee gekoppelde galmgaten. In de toren
hangt een door de Amsterdamse klokkengieter Goebel Zael gegoten klok uit 1537. In
en rond de kerk is dit weekend een expositie
van beeldhouwcollectief De Steenvrouwe.
Westerblokker 105, Blokker
Monumentale bruine beuk
Westerblokker 125, Blokker
Ruim 200 jaar oude bruine beuk die van
gemeentewege beschermd is. Met een
stamomtrek van ruim zeven meter is het
de dikste boom in Noord-Holland. Lopend
bereikbaar via de inrit naast het huis.
16
10
St.-Michaëlkerk
Westerblokker 44, Blokker
Voormalige rooms-katholieke kerk van de
Heilige Aartsengel Michaël uit 1852-1853.
Deze driebeukige kerk met ingebouwde
fronttoren is tegelijk met de aangrenzende
pastorie opgetrokken in eclectische stijl.
Ontwerper was Theo Molkenboer, met circa
70 kerken op zijn naam de belangrijkste
kerkarchitect in het midden van de 19de
eeuw. In 1972 raakte de Michaëlkerk buiten
gebruik. Ze kreeg een nieuwe functie
als tapijthal en de toren werd afgeknot.
Momenteel wordt de kerk gerestaureerd
door Stichting Stadsherstel Hoorn. Voorlopig
hoogtepunt, ook letterlijk, was het plaatsen
van een nieuwe toren op 2 juli j.l. door
wethouder Judith de Jong.
11
Deense kotter Hellesund
tegenover Achter op ’t Zand 56
De Hellesund is een houten Deense viskotter gebouwd in 1918 in Skagen (Denemarken). Met het schip is altijd gevist op de
Noordzee, eerst vanuit Hirsthals, later vanuit
Svenborg. In 1979 heeft de huidige eigenaar
het schip in Svenborg gekocht en weer zeilend gemaakt. Met een lengte van 18 meter is de Hellesund het grootste zeilende
houten schip in de haven van Hoorn (bron:
www.historischehavenhoorn.nl).
12
Hasselter aak Rehoboth
De Hasselter aak Rehoboth is gebouwd in
1905 in Dedemsvaart. Het schip heeft vooral
dienst gedaan voor het vervoer van turf in
de noordelijke provincies en naar de steenfabrieken langs de Gelderse IJssel. Het nog
uit de bouwtijd daterende woongedeelte,
het achterschip, kan worden bezichtigd.
Hier krijg je een goede indruk van het dagelijks leven van een schippersgezin in een
zeer beperkte ruimte. Te zien zijn o.a. een
betegeld schouwtje, potkacheltje en kleine
bedsteden.
tegenover Achter op ’t Zand 56
17
13
Sint-Jozefhuis en museum Kaap Hoorn-vaarders
Achterom 15, 17
Voormalig ‘R.K. Wees- en Oudeliedenhuis St.
Jozef’ uit 1773. Het gebouw bestaat uit vier
vleugels rondom een rechthoekige binnenhof. De zuilengalerij van de achtervleugel
is in 1884 dichtgezet. De voorgevel heeft
een rijkversierde ingangspartij met lofwerk
in Lodewijk XV-stijl. In 1985 gerestaureerd
en verbouwd tot 31 woningen. In het toegangsportaal een gedicht van Jan Bent. De
regenten- en regentessenkamer ter weerszijden zijn nu vaste tentoonstellings- en voorlichtingsruimte van de Stichting Nederlandse
Kaap Hoorn-vaarders. Door kaarten, prenten,
scheepsmodellen, scheepsgerei, navigatieinstrumenten en andere voorwerpen wordt
hier een duidelijk overzicht gegeven van de
historische enerverende zeevaart om Kaap
Hoorn, het uiterste zuidelijke puntje van
Zuid-Amerika. Oorspronkelijk heette het gebouw de ‘Barmhartigheid’. Het schoorsteenstuk in de regentessenkamer verwijst daar
nog naar.
Breed 33, 1621 KA Hoorn
Telefoon: (0229) 21 27 17
Fax:
(0229) 21 10 22
E-mail:
[email protected]
Website: www.keizerskroonhoorn.nl
18
14
Sint-Jozefschool
Achterom 19
grotendeels in oorspronkelijke staat met
ruime gangen met tegelvloeren en tegellambriseringen. In deze lambriseringen zijn
bijzondere tegeltableaus opgenomen met
Hoornse stadsgezichten en vergelijkingen
tussen beroepen en leefomstandigheden in
de oudheid en begin 20e eeuw. De school
wordt momenteel als atelierruimte verhuurd.
Voormalige katholieke lagere school voor
jongens. Het ontwerp is van de Zaanse architect S. B. van Sante wat nog afleesbaar is op
het tegeltableau in de gang op de begane
grond. Ten behoeve van het schoolplein
zijn in 1922 twee woningen gesloopt, Ach-
terom 17 en 19. In 1951 is de school aan de
westzijde uitgebreid met onder andere een
gymnastieklokaal. Het interieur verkeert nog
15
Joodse begraafplaats
Naast volledig Hebreeuwse opschriften ook
grafstenen met zowel Hebreeuwse als Nederlandse tekst en zes met geheel Nederlands opschrift.
Berkhouterweg 26
De in 1778 officieel in gebruik genomen
Joodse begraafplaats is in 1969 vanwege de
aanleg van de nieuwe wijk Grote Waal verplaatst van de Westersingel naar de noordoosthoek van de nieuwe algemene begraafplaats aan de Berkhouterweg. 229 staande
grafstenen, de oudste uit 1762, twee liggende grafstenen, waarvan de grootste van de
in 1796 overleden vooraanstaande rabbijn
Süssman, en middenachter een verzamelgraf. Op de grafstenen naast algemene grafsymbolen (bijv. een treurboom) ook typisch
Joodse symbolen zoals een opengeslagen
Thora tussen een besnijdenisklem en -mes.
19
16
Kamer WIC / Vrijmetselaarsloge
Binnenluiendijk 2
Voormalige Kamer van de Westindische
Compagnie. De huidige voorgevel met
verhoogde entree verving in 1784 de gevels van de twee oorspronkelijke panden,
die zich hierachter bevonden. Deze huizen
waren vermoedelijk in 1689 aangekocht
door de West-Indische Compagnie (16211791) en ingericht tot haar “kamer” (kantoor). In het fronton het monogram GWCH
(Geoctroyeerde West-Indische Compagnie Hoorn). Sinds 1872 in gebruik als loge
‘West-Friesland’ en loge ‘De Eenhoorn’.
Oude vrijmetselaarsalmanakken uit 1778
en 1780 maken melding van een loge in
Hoorn: L’Esprit de Corps. Dit was een militaire loge, behorende bij het in Hoorn
gelegerde regiment dat nu en dan van
standplaats wisselde. Sommige gebruiken
die nog in de loge in zwang zijn vinden
daar hun oorsprong.
De vestibule met 18e -eeuws stucwerk
biedt toegang tot de ‘werkplaats’ of ‘tempelruimte’.
17
Woon- en pakhuis
Binnenluiendijk 3
Binnenluiendijk 3 is een gecombineerd
woon- en pakhuis daterend uit de 17de
eeuw. De voorgevel, waarvan de top verdwenen is, heeft een in de 18e eeuw gedeeltelijk gewijzigde houten pui met gesneden consoles en puibalk. In het kalf
van het getoogde deurtje is in een soort
cartouche het jaartal 1624 en een huismerk
gesneden. Het interieur uit de bouwtijd is
zeer gaaf bewaard gebleven en heeft nog
het oorspronkelijke houtskelet en een groot
deel van de oude indeling (bron: jaarverslag
Vereniging Hendrick de Keyser 2010).
20
18
De Gekroonde Jaagschuit
Breed 38
Winkelpand, in 1878 gebouwd in rijke neorenaissancestijl naar ontwerp van de bekende Hoornse architect A.C. Bleijs voor de
Hoornse koffiebranderij en handel in koffie,
thee en tabak van de familie Kaag. Thans
is hier een bakkerij gevestigd. Grotendeels
nog oorspronkelijke winkelinrichting. De rijk
bewerkte gevelsteen (zie foto omslag) toont
o.m. een voorstelling van een trek- of jaagschuit. Mogelijk staat deze voorstelling hier
in verband met de vertrek- en aankomstplaats van de trekschuit naar Amsterdam en
Alkmaar. Deze bevond zich bij de 200 meter
westelijker gelegen Westerpoort (gesloopt
1872), nabij de huidige schouwburg (2004).
19
Timmermansgildehuis
eeuws schilderwerk op wanden, houtskelet
en zoldering van de vergaderkamer van
de gildevoogden op de eerste verdieping.
Voorlichting en verkoop van boeken over de
geschiedenis van Westfriesland.
Dal 3
Eenvoudig pand van baksteen, het enig
overgebleven gildehuis van Hoorn, nu in
gebruik bij het Westfries Genootschap. 17de-
20
Sint-Pietershof
van burgemeesters. In het fronton op de
voorgevel de eenhoorn met het wapen van
Hoorn. De westelijke en oostelijke vleugels
en het klokkentorentje van de binnenhof
dateren van 1617, de galerijen zijn van iets
latere datum. Monumentale regentenkamer
met goudleerbehang uit 1768. Tuinaanleg
ten dele in 18de-eeuwse trant. Twee vroeg
19de-eeuwse waterpompen. I.v.m. privacy
bewoners is uitsluitend de binnenhof zelf
toegankelijk, tenzij tijdens een rondleiding.
Het complex is in 2011 gerestaureerd. Er zijn
regelmatig rondleidingen.
Dal 9
Van oorsprong een klooster van de Kruisherenbroeders. Na de hervorming is het 'Oude
Mannen- en Vrouwenhuis' geworden. Heeft
ook als dolhuis en gevangenis dienst gedaan. Thans zijn hier 45 woningen voor senioren ondergebracht. Het geheel bestaat uit
drie binnenhoven, waarvan de grootste toegankelijk is. Toegang via het hoofdgebouw
van 1692 in laat Hollands Classicisme. Links
de wapenschilden van regenten en rechts
21
21
Museumstoomtram
waarvan het spoor en de stoomlocomotief heel belangrijke symbolen zijn. Een van
de grootste collecties op dit gebied in ons
land bevindt zich bij de Museumstoomtram
Hoorn-Medemblik. Een museum waar de
beroemde Bello en de andere locomotieven
niet alleen prachtig worden onderhouden,
maar bovendien nog steeds rijden op een
kolenvuur om mensen te vervoeren. Op het
emplacement kunnen ook een klein spoorwegmuseum, een oud seinhuis en de herstelplaats ‘de lange loods’ bezocht worden.
Beleef de bijzondere sfeer van dit levende
museum in de museumwerkplaats te Hoorn,
die dit weekend gratis toegankelijk is. Ook
kunt u vandaag een gratis ritje maken met
een historische dieseltram naar Zwaag. Zie
pagina 3.
Van Dedemstraat 8
Noordzijde station Hoorn
De 19de eeuw is een eeuw van industriële
revolutie en technologische vernieuwingen,
22
R.-k. begraafplaats
Drieboomlaan/Holenweg
Rooms-katholieke begraafplaats uit 1871
met kapel en gemetselde toegangsbrug
waarop smeedijzeren hek. Het geheel is
ontworpen door de bekende Hoornse
architect A.C. Bleijs. De neogotische kapel heeft een dakbedekking van zeldzame
Oegstgeester pannen. Grafmonumenten
van 1871 tot heden. Twee als gemeentelijk
monument beschermde platanen en een
paardekastanje.
23
Herenhuis
Gouw 7
Voornaam herenhuis uit 1753 met in de
kroonlijst het alliantiewapen van de opdrachtgevers T. Velius en I. Codde van der
Burgh. Rijk geornamenteerd rond de deurpartij en de vensters op beide verdiepingen
erboven. Het interieur bevat onder meer
kamers in Lodewijk XIV- en Lodewijk XV-stijl
(niet toegankelijk). De gang en het trappenhuis zijn verfraaid met Lodewijk XV stucwerk.
De prachtige binnenstadstuin, bereikbaar via
het poortje naast de Lutherse kerk aan de
Ramen, is opengesteld.
22
24
St. Cyriacus- en Franciscuskerk of Koepelkerk
Grote Noord 15
Driebeukige kruisbasiliek uit 1879-1882 met
twee elegante fronttorens en grote achthoekige vieringkoepel bekroond door een lantaarn. Baanbrekend ontwerp van de Hoornse architect A.C. Bleijs in een combinatie
van barokke, renaissance, romaanse en zelfs
oosterse vormen. Van groot belang voor het
stadsbeeld. Inwendig galerijen met bovenlichten, houten tongewelven met cassetten,
deels houten binnenkoepel, zijbeukgewelven en binnenmuren van kunstzandsteen,
kolommen en pilasters van Nassaus marmer.
Muurschilderingen van Jan Dunselman e.a.,
kruiswegstaties, houten biechtstoelen, glasin-loodramen van o.a. F. Nicolas & Zonen in
Roermond. Door Bleijs ontworpen orgelkas
van het Maarschalkerweerdorgel (1883) met
de eerste open pijpopstelling in Nederland.
De 15de-eeuwse houten piëta (Maria met
de dode Christus) en eikenhouten preekstoel (W.F. Krayenschot, 1756) zijn afkomstig
uit de gesloopte voorganger, een schuilkerk.
25
Lunchroom De Vier Jaargetijden
Grote Noord 31
Lodewijk XVI stucwerk. Medaillon met afbeelding van Hippocrates in de schoorsteenmantel.
Pand uit de 18de eeuw met rococo deuromlijsting. Hal en linker benedenkamer met
26
Affichemuseum
Grote Oost 2
Het herenhuis Grote Oost 6 en voorheen
nummer 4 is gebouwd in 1728 naar aanleiding van het huwelijk tussen Cornelis van
Foreest en Maria Everdina van Akerlaken.
Naderhand samen met het rechter buurpand (nr. 2) gebruikt als Waterschapshuis
voor het Waterschap Westfriesland. Na het
vertrek van de Duitse Ortskommandantur in
mei 1945 is de benedenverdieping in neoLodewijk XVI-stijl opnieuw ingericht. Nu zijn
hier het Nederlands Affichemuseum (nr. 2 en
voorheen nr. 4) en een advocatenkantoor (nr.
6) gevestigd.
23
27
Foreestenhuis
Grote Oost 43
Voornaam woonhuis van de patriciërsfamilie Van Foreest, in 1724 ontstaan door
samenvoeging van drie bestaande huizen
waarvoor een nieuwe zandstenen voorgevel met attiek werd opgetrokken. De gevel
wordt bekroond door vier beelden uit de Romeinse godenwereld: v.l.n.r. Minerva, Venus,
Diana en Mars. De deurpartij en twee vensters erboven worden omlijst door Lodewijk
XIV beeldhouwwerk. Het door twee atlanten
gedragen balkon is voorzien van een smeedijzeren hek waarin het monogram van de opdrachtgever Nanning van Foreest. In de vestibule gestucte wanden en plafond met o.a.
het oordeel van Paris, een vanwege de drie
schaars geklede mooie godinnen veelvuldig
afgebeelde scène uit de Griekse mythologie. Gedeeltelijk oorspronkelijk smeedijzeren
stoephek. Sinds 1815 in gebruik als remonstrantse kerk. De achtertuin is ingericht met
bijbelse planten.
28
Ooster- of Sint-Anthoniskerk en Claes Joesthuys
Grote Oost 58, 60
Laatgotische kruiskerk met renaissance
voorgevel uit 1616 naar ontwerp van de
bekende Amsterdamse architect en beeldhouwer Hendrick de Keyser. Vanouds vooral een schippers- en visserskerk. Prachtig
Lodewijk XV snijwerk van Bätz-orgelfront,
sobere preekstoel, doophek met balusterfries, twee herenbanken, kast voor klokgewichten met toepasselijk opschrift, gebrandschilderde ramen, wenteltrap naar
klokkenzolder. Het voorhuis van het naastgelegen 17de- of mogelijk 16de-eeuwse
Claes Joesthuys is vanuit de kerk toegankelijk. De ruimtelijke structuur is nog intact:
een 4,50 m hoog voorhuis met daarachter
twee verdiepingen. Ook het houtskelet en
de hangkamer zijn nog aanwezig.
24
29
Hoofdtoren en Houten Hoofd
Hoofd 2
Als verdedigingstoren in 1532 gebouwd
tegen aanvallen vanuit zee. Laatgotische
opzet. De bakstenen westgevel was oorspronkelijk uitgevoerd als een trapgevel. De
zeezijde is opgebouwd van lichte ledesteen.
Als baken voor de scheepsvaart reeds van
verre zichtbaar. Aan deze zijde is ook een z.g.
lichtkooi te zien. De gevels zijn voorzien van
een boogfries ter hoogte van de weergang.
Het torentje met lantaarn uit 1750 is een kopie van een verbrande voorganger uit 1651.
Op de walmuur links van de toren, uitkijkend
over zee, de beeldengroep De scheepsjongens (Rolf, Hajo en Padde) van Bontekoe. Het
daarachter gelegen Houten Hoofd dateert
oorspronkelijk uit 1464. Het diende om vertrekkende zeilschepen bij tegenwind uit de
haven te trekken.
30
Speelgoedmuseum De Kijkdoos
Italiaanse Zeedijk 106
De Italiaanse Zeedijk werd aangelegd in
1648 op de plaats van de voormalige houtwallen. Dit pand maakt deel uit van de eerste
bebouwing van rond 1650. De indeling van
de verdieping met pakhuisdeurtje en kruiskozijnen is nog oorspronkelijk; de trapgevel
erboven is verdwenen. Bijzonder is dat het
interieur nog grotendeels de 17de-eeuwse
indeling heeft met voorhuis, eiken spiltrap
en een verdiepte achterkamer waarboven
een opkamer met twee bedsteden. Tegenwoordig herbergt het huis een indrukwekkende speelgoedverzameling. Antieke poppen en poppenhuizen, blikken speelgoed,
miniatuurpakhuizen, ‘Dinky Toys’ en nog
veel meer is er te vinden. Een collectie die
een goede kijk biedt op de manier waarop
het kind zich door de eeuwen heen heeft
vermaakt. Kinderen kunnen op zolder spelen met onder meer een aloude poppenkast
en ook is er een speurtocht.
25
31
Grote Kerk
Kerkplein
Wonen en winkelen gaan tegenwoordig samen in deze uit 1881-1883 daterende voormalige hervormde kerk, gebouwd in neoHollandse renaissancestijl naar ontwerp van
de Amsterdamse architect C. Muysken. Torenspits in 1939 in soberder vorm vernieuwd.
Verbouwd in 1985 tot twee winkels en 32 woningen. In 1838 is haar gotische voorganger
32
jammerlijk in vlammen opgegaan. Het was
een bouwwerk van vergelijkbare statuur als
de Grote Kerk in Haarlem en Alkmaar. Sinds
de terugkeer van een carillon in 1939 waaien
weer regelmatig de feestelijke klanken van
de beiaard over de stad. De toren kan tijdens
Open Monumentdag beklommen worden
(van 13.30 tot 15.00 uur).
Admiraliteitspoortje
Kerkplein
Rechts in de hoek van het Kerkplein het Admiraliteitspoortje, het enig overgebleven
bouwdeel van het daarachter gestaan hebbende Admiraliteitsgebouw en Prinsenhof.
Het poortje dateert van 1607. Het wapenschild draagt het wapen van de Westfriese
Admiraliteit: het wapen van West-Friesland
met twee gekruiste ankers en de letters PPP
die staan voor Pugno Pro Patria (ik vecht voor
het vaderland). De leeuwen- en mannenkoppen lijken afkomstig te zijn uit de werkplaats
van Hendrick de Keyser in Amsterdam.
33
Sint-Jansgasthuis
Kerkplein 39
Dit in vroeg-renaissancestijl gebouwde gasthuis uit 1563 diende oorspronkelijk voor
verzorging van zieken en onderkomen van
vreemdelingen. Tot 1841 was hier het gasthuis gevestigd en daarna deed het gebouw
o.a. dienst als magazijn van het Hoornse garnizoen en als botermarkt. Unieke oorspronkelijke kleuren van de koppen en maskers op
de kraagstenen onder de eerste verdiepingsvloer. Nu tentoonstellingsruimte van Kunstenaarsvereniging Hoorn en omstreken.
26
34
Huis Merens
eeuw ontstaan uit de samenvoeging van
twee oudere panden. In 1778 werd het interieur verbouwd naar de laatste mode, de
Lodewijk XVI-stijl. Van deze verbouwing zijn
nog aanwezig: de hal met stucwerk, de gesneden trapleuning en de linker voorkamer.
De laatste heeft een stucplafond en een
betimmering waarin penantspiegels en
bovendeurstukken zijn opgenomen. De bovendeurstukken zijn in 1780 geschilderd door
H.W. Schweickhardt in opdracht van mevrouw
Merens. Ze stellen de vijf zintuigen voor. In de
zaal achter is vanwege het thema Op reis een
expositie van historische reiskaarten.
Kerkstraat 10
Patriciërshuis met dubbele trap, in de 18de
35
Noorder- of Vrouwekerk
Kleine Noord 32
Driebeukige gotische hallenkerk uit de 15de
eeuw. De westgevel aan het Kleine Noord
telt drie topgevels waarvan de middelste
met uithangende wijzerplaat. Het koor was
na de hervorming eeuwenlang ingericht als
‘armenkerk’. Kansel (1635) en koorhek (1642)
rijk voorzien van snijwerk, evenals de uit de
afgebrande Grote Kerk afkomstige gotische
eiken spiltrap. Beschildering balken en houten gewelven in gotische trant. In de dakruiter hangen twee klokken uit 1606. De kerk
is nog steeds in gebruik voor de eredienst,
maar ook voor culturele activiteiten.
36
Mariakapel
Korte Achterstraat 2A
Kapel uit 1508, onderdeel van het voormalige Mariaklooster. Het naastgelegen complex werd na de hervorming burgerweeshuis en de kapel zelf wapenarsenaal voor
de Staten van Holland en Westfriesland. De
gotische voorgevel is gepleisterd en na een
brand in 1877 voorzien van een neoclassicistische toegangspartij. Het gotische uiterlijk van de kapel is goed waarneembaar
vanuit de vroegere weeshuistuin, via het
poortje aan de kant van de Turfhaven te bereiken. De kapel is nu in gebruik als tentoonstellingsruimte van het kunstenaarsinitiatief
Hotel Mariakapel.
27
37
Mariaklooster/Burgerweeshuis
Korte Achterstraat/Weeshuistuin
Toegankelijk via poortje aan de Weeshuistuin. Dit is de voormalige binnentuin van het
Mariaklooster. Vanaf het poortje gezien links
de gotische kapel uit 1508 en rechts de voormalige kloostergebouwen, die na de hervorming tot in de jaren 1960, dus bijna vier eeu-
rinakapel boven het maaiveld opgetrokken.
Hardstenen waterpomp in Lodewijk XV-stijl.
Schuin daartegenover in de hoek van de
muur is nog een vroegere wandpomp aanwezig. Een regenpijp, nog uit loden delen
bestaand, voert het hemelwater naar een
wen lang, als burgerweeshuis dienst deden.
De gevels van deze gebouwen dateren grotendeels uit de 18de eeuw. Achter de kapel
zijn de fundamenten van de vroegere Catha-
ondergrondse waterverzamelbak, waar het
water uit opgepompt wordt. De plataan en
de linde zijn als monumentale bomen beschermd.
28
38
Claas Stapelhofje
Munnickenveld 21
Voormalig vrouwenhofje gesticht door Claas
Stapel en twee vrienden in 1682. Twee historische waterpompen zijn nog aanwezig. Het
renaissance toegangspoortje, mogelijk uit
de werkplaats van Hendrick de Keyser, heeft
in de Kruisstraat gestaan als toegang tot het
terrein van het voormalige Ceciliaklooster,
waar de Latijnse school was gevestigd.
39
Statenlogement
als eetzaal gebruikt. Het grote schilderij van
de slag op de Zuiderzee (de Spaanse vloot
van admiraal Bossu tegen de Watergeuzen
en de Westfriezen) is van Jan Blanckerhoff
uit 1668. De houten lijst is gemaakt door Jan
Kinnema voor een bedrag van ƒ 475, maar hij
kreeg nog ƒ 100 extra vanwege de buitengewone kwaliteit van het houtsnijwerk. De
eetzaal kreeg de tegenwoordige inrichting in
1788 door architect Leendert Viervant en acht
jaar later werden de gebouwen aangekocht
door de stad Hoorn en ingericht als stadhuis,
de eetzaal werd raadzaal. Tot 1977 heeft het
complex als stadhuis dienst gedaan.
Nieuwstraat 23/Nieuwsteeg
De ‘broeders van goeden wille’ hebben al in
1385 op deze plaats het Jeronymitenklooster gesticht. Een halve eeuw later gaven zij
al hun bezittingen aan het nonnenklooster
van St. Cecilia op voorwaarde dat de nonnen
een nieuwe stenen kapel zouden bouwen.
Deze kapel van 1453 staat er nog steeds. Na
de reformatie veranderde de functie van de
gebouwen: de Gecommitteerde raden van
Westfriesland en het Noorderkwartier gebruikten het als logement en de kapel werd
29
40
Kloosterpoortjes en tuin
Nieuwstraat, Wisselstraat,
Kerkplein
Vanaf de Nieuwstraat, tussen nrs. 18 en 20,
door het poortje de Wisselstraat in. Een eenvoudige, bakstenen poortomlijsting, die van
zes natuurstenen blokjes is voorzien. Let op
de ongebruikelijke toepassing van de houten sleutelstukken als console voor de houten zolderingbalken. Daarna, ongeveer 50 m.
rechts in de Wisselstraat, het kloosterpoortje
van het in 1606 gestichte Oude Vrouwenhuis,
dat weer op het terrein van het in 1602 afgebrande Geertenklooster is gesticht. Boven de
doorgang een fries met jaartalcartouche en
leeuwenkoppen en hoger een door geblokte
pilasters geflankeerde moderne gevelsteen,
die geïnspireerd is op de sterk verweerde
oorspronkelijke voorstelling van twee zittende met elkaar pratende vrouwen. In het
gebouw links van het poortje was van 1639
tot 1885 de bank van lening gevestigd. Het
poortje geeft via een gang die gedeeltelijk
overwelfd is met een kruisribgewelf en deels
met een houten tongewelf toegang tot een
binnentuin. Deze binnentuin van het vroegere Oude Vrouwenhuis en Geertenklooster
door, volgt een poortje met omlijsting van
Namense steen met op de sluitsteen van de
boog het wapen van Hoorn. Vervolgens, na
een houten overwelfde gang uitkomend op
het Kerkplein, weer een poortje namelijk van
‘Het Oude Vrouwen Huys’. Dit poortje uit 1610
heeft een Dorische poortomlijsting tussen
Ionische halfzuilen. Een bijzondere versiering
vormen o.a. de ‘scharnieren’ rond de halfzuilen. In de bovenhoeken twee putti met een
zandloper en doodshoofd als symbolen van
vergankelijkheid, toepasselijk voor een oudevrouwenhuis. Het fronton wordt doorbroken
door het wapen van Hoorn en geflankeerd
door twee zittende vrouwenfiguren.
Onze
uitgebreide
lunchkaart
Welkom in Hoorn!
De dagverse
Kom genieten van....
gerechten
van onze
dinerkaart
De lekkerste
appeltaart
van
Een mooie
Noord-Holland
binnenstads-
(AD-test)
tuin!
Free wifi
Parkeren na 18.00 gratis voor de deur
Gedempte Turfhaven 44 - Hoorn - 0229-270808
www.detuynkamer.nl e-mail: [email protected]
m.u.v. koopzondag en koopavond
30
41
VOC-pakhuizen
Onder de Boompjes 22/Pakhuisstraat
Twee voormalige pakhuizen van de Hoornse
kamer van de Verenigde Oostindische Compagnie. Het rechter pakhuis van 1606 (verlengd tussen 1630 en 1639), het linker vermoedelijk van 1610. Eenvoudige renaissance
trapgevels tegen hoog zadeldak. Boven de
deur van het rechter pakhuis een cartouche
met het bouwjaar 1606 en een geopende
baal met Oost-Indische specerijen. In de
linker voorgevel een grote gevelsteen met
17de-eeuwse driemasters. Inpandig heeft
het rechter pakhuis aan de Onder de Boompjeskant een schouw uit het laatste kwart
van de 18de eeuw met in reliëf een tak van
de nootmuskaatboom, Mercuriusstaf en
twee specerijbalen met het monogram van
de Hoornse VOC. Dit gedeelte van het rechter pakhuis herbergt het onderkomen van
de Vereniging Oud Hoorn met een voorlichtingsbalie over de geschiedenis van Hoorn.
In het linker pakhuis is theater Het Pakhuis
voor amateurtoneel en toneelcursussen gevestigd.
42
Admiraliteitsgebouwen/gevangenis
Oostereiland
Het Oostereiland is rond het midden van de
17de eeuw aangelegd. Kort daarna liet koopman Cornelis Schuyt er enkele pakhuizen
bouwen die het oudste deel vormen van
het huidige gebouwencomplex. Vanaf 1692
was hier de Admiraliteit van Westfriesland en
het Noorderkwartier gevestigd met een eigen scheepswerf en haven (de naastgelegen
Grashaven). In 1814 heringericht tot militaire
gevangenis en daarna in gebruik als verbe-
teringsgesticht voor bedelaars, landlopers,
alcoholisten, souteneurs, enz. Vervolgens
weer gevangenis, o.a. na de Tweede Wereldoorlog voor 500 collaborateurs en kortgestrafte politieke gevangenen. In de loop
der eeuwen vele malen verbouwd en uitgebreid. De binnenplaats, de begane grond
van het voormalige alkovengebouw en de
brasserie zijn gratis toegankelijk.
31
43
Reddingsboot Hessel Snoek
Oostereiland, steiger tegenover de brasserie
Voormalige reddingsboot van Urk, de Hessel
Snoek. Deze stalen vlet uit 1971 deed vanaf
1999 dienst als blusboot van de Hoornse
brandweer. Sinds dit jaar is de boot in gebruik
bij de gemeentelijke archeologische dienst
om het maritieme erfgoed voor de Hoornse
kust in kaart te brengen. Vandaag kunt u mee
op wrakkensafari (gratis). Vertrek elk heel uur
vanaf 11 uur. De laatste afvaart is om 17 uur.
Er kunnen maximaal tien personen mee; wie
het eerst komt, het eerst maalt. N.B. Bij windkracht 6 of hoger wordt niet gevaren.
44
Botterwerf en museumhaven
Oostereiland
Achteraan op het Oostereiland was in de
18de eeuw een scheepswerf van de Admiraliteit gevestigd. Hier bevindt zich nu
het nieuwe onderkomen van het Centrum
Varend Erfgoed Hoorn met naastgelegen
botterwerf en museumhaven. Op het werfterrein worden vandaag ambachtelijke demonstraties gegeven. In de museumhaven
zijn varende monumenten te bewonderen,
waaronder botters, een Hoornse schouw en
De Zwarte Haan. Deze 22 meter lange Groninger tjalk is in 1891 gebouwd op de werf
van Mulder te Vierverlaten en kan bezichtigd worden. De tjalk is een vrachtschip dat
vanaf de 17de eeuw voor de binnenwateren
werd gebouwd, oorspronkelijk in hout en
vanaf de 19de eeuw ook in ijzer. Het is een
traditioneel getuigd schip, met braadspil,
lage den (opstaande rand in het dek om de
laadruimte), originele houten luikenkap en
in het achteronder originele intimmeringen.
Het werfterrein, de museumhaven en enkele
schepen zijn vandaag gratis toegankelijk.
32
45
Historische speelgoedverzameling
Pakhuisstraat 10
17de-eeuws woonhuis met een nog grotendeels aanwezig houtskelet, dat gedeeltelijk is
te zien in het opengestelde en als winkel ingerichte voorhuis. Hier bevindt zich een uitgebreide verzameling historisch speelgoed.
46
Lutherse kerk
47
Doopsgezinde kerk
In sobere Lodewijk XV- of rococostijl gebouwde kerk uit 1769. Rijkelijk van rococo
snijwerk voorziene mahoniehouten kansel.
Dooptuin met messing doopboog. Oorspronkelijke banken.
Het orgel gebouwd door Pieter Müller, zoon
van de befaamde orgelbouwer Christiaan Müller, wordt regelmatig bespeeld. De
middelste van de drie uitgebeelde figuren
op het orgel stelt de harpspelende koning
David voor. De herenbank onder het orgel
heeft een rijkgesneden opzetstuk in Lodewijk XV-stijl met klok.
Ramen 4
Ramen 31 en 31a
Voormalige doopsgezinde kerk uit 1864-1865
gebouwd in rondboogstijl naar ontwerp van
de Hoornse civiel-ingenieur H. Linse. Kenmerkend zijn de rondboogvensters en de combinatie van rode baksteen met contrasterende
gepleisterde onderdelen zoals vensteromlijstingen, pilasters en lijstwerk. De ingang
wordt geaccentueerd door een rondboogportaal waarin hardstenen zuilen bekroond
door zeldzame kapitelen van gegoten zink,
een in de 19de eeuw nieuw bouwmateriaal.
Het voorste gedeelte van de kerk werd tot
1935 bekroond door een achtkantig torentje
op een koepelachtige onderbouw. Tot 1965
heeft het gebouw als kerk dienst gedaan.
Bij een renovatie in 1995 is een verdiepingsvloer aangebracht. Op de eerste verdieping,
bereikbaar via het buitentrappenhuis rechts,
kunt u de oorspronkelijke gestucte wand- en
plafondafwerking bekijken.
33
48
Westfries Museum
Roode Steen 1
Niet te missen aan de Roode Steen is de
imposante pronkgevel van het voormalige
Statencollege, sinds 1881 Westfries Museum.
Op deze plek stond vanaf de 15e eeuw het
Proostenhuis, de zetel van de afgevaardigde
van de bisschop van Utrecht. Nadat Hoorn
voor Willem van Oranje koos verdween de
Proost uit Hoorn en in 1596 namen de Gecommitteerde Raden van West-Friesland en
het Noorderkwartier het gebouw in gebruik
als vergaderplaats. Dit college werd ingesteld omdat de regio was afgesloten van de
rest van het opstandige Nederland, Amsterdam was namelijk nog Spaans. In 1631-’32 liet
het college een nieuw, bij zijn waardigheid
passend gebouw neerzetten met een kostbare natuurstenen voorgevel. Centraal hierin
het wapen van West-Friesland, bovenin dat
van stadhouder Frederik Hendrik en op de
gevel zeven leeuwen met de wapens van de
steden die vertegenwoordigd waren in het
Tuynkamer
erie
restaurant
edempte Turfhaven 44
college. De gevel aan de binnenplaats dateert uit de 18e eeuw; de klok werd geluid
als de vergadering begon. Bij de komst van
de Fransen in 1795 werd het college opgeheven en vanaf 1817 huisvestte het gebouw
de arrondissementsrechtbank. Hoogtepunt
in het rijke interieur is de grote vergaderzaal
met fraaie schuttersstukken.
Nieuw in het museum is de indrukwekkende stadsmaquette van Hoorn in 1650.
Maar liefst dertig vierkante meter groot, met
daarop meer dan 1200 panden. De maquette is te bezichtigen in de speciaal daarvoor
ingerichte grote kelder van het museum en
voorzien van een spectaculaire presentatie.
Het Westfries Museum verwelkomt vandaag de deelnemers aan Open Monumentendag. Op vertoon van uw boekje, heeft u
gratis toegang. Bent u in het bezit van een
Museumkaart, laat die dan even bij de balie
registreren.
- huisg
emaak
te
appe
- specia ltaart
le
- brunc 34broodjes
h- e
buffet o n lunchp zond
ag
49
Waag
50
Restaurant Ridderikhoff
Het waaggebouw is in 1609 gebouwd naar
ontwerp van de bekende Amsterdamse architect en beeldhouwer Hendrick de Keyser.
Bij de restauratie van 1912-1914 is de aangetaste buitenschil van arduinsteen vervangen
door hardsteen. Thans ingericht tot café-restaurant. De weegschalen zijn op één na verwijderd, maar het mechaniek aan de zoldering dat de schalen naar buiten kon brengen,
is nog aanwezig. Verder, ook de verdieping,
nagenoeg authentiek. Aan de voorgevel beneden hangt nog het klokje dat de opening
en sluiting van de markt aankondigde.
Roode Steen 8
Roode Steen 9 en Grote Oost 5
Beide panden van eind 16de-eeuwse oorsprong en in 2001 grondig gerestaureerd en
ingericht tot café/restaurant met inzet van
mensen met een arbeidshandicap. Roode
Steen 9 heeft o.a. een eind 18de-eeuwse
voorgevel en in de voorgang een houten
tweelingpoortje. In de gang een stenen renaissance poortje. Alle verdiepingen tonen
delen van het houtskelet. In 1882, toen hier
café Dalmeijer gevestigd was, werd achter
het pand een wintertuin gebouwd naar ontwerp van de Hoornse architect A.C. Bleijs.
Van 1924 tot 1995 was hier de landelijk bekende kostuumverhuurderij ‘de erven Ridderikhoff’ gevestigd.
51
Gebouw Rozenkruizers
Patriciërswoning ontstaan in de 18e eeuw na
samenvoeging van drie bestaande huizen.
Ruimtelijke structuur nog aanwezig. Op de
bovenste verdieping en zolder (privé) is het
houtskelet nog zichtbaar. Tuin geopend, ook
toegankelijk via het Achterom.
Naast het bezichtigen van het gebouw en
de tuin, kunt u in de middag een filmvoorstelling bijwonen. De film heeft als titel Van
uiterlijke naar innerlijke mens en is gebaseerd op Het Boek van Mirdad, geschreven
door de Libanese dichter en schrijver Mikhaïl
Naimy.
Voorafgaand aan de filmvoorstelling (28
min.) wordt een introductie gegeven op Het
Boek van Mirdad. Aanvang: 14.00 uur.
Roode Steen 15
35
7a
Stadskaart Hoorn anno 1890
36
Wandelroute
Op reis
Op reis
Start bij het station. Dit is vanaf 1884 het startpunt geweest van reizen per trein, tram of bus
vanuit Hoorn. In dat jaar opende de lijn Zaandam-Hoorn en het volgend jaar werd de lijn
doorgetrokken naar Enkhuizen. Dit jaar is de vestiging van de Museumstoomtram achter het
treinstation extra aantrekkelijk om te bezoeken. Niet alleen de werkplaats is opengesteld,
maar ook vertrekt er elk heel uur een speciale dieseltram naar het voormalig station Zwaag.
Hier kunt u weer terug (totale reisduur retour: 40 min.) of met een historische bus een rondrit
maken door Zwaag en Blokker. Onderweg zijn enkele bijzondere monumenten te bezoeken
(zie pp. 3 en 52). De ritten met de dieseltram en de historische bussen zijn gratis.
Als u deze wandeling gaat maken steekt u het Stationsplein over en gaat u de Veemarkt op.
U ziet de ijzeren hekken van de voormalige koemarkt, en na 50 meter ziet u ook rechts de middeleeuwse Noorderkerk. U loopt gewoon rechtdoor en bijna aan het einde van de straat ziet
u voorbij het bankgebouw een binnenplaats. Aan de achterkant daarvan staat de voormalige
kazerne van het Hoornse garnizoen. De vroegere slaapzalen zijn nu appartementen geworden. Aan het einde van de straat linksaf. Na 50 meter ziet u aan de linkerkant het Sint-Pietershof, het voormalige Oude Mannen en Vrouwenhuis. De regenten hebben in 1692 hun namen
in de gevel laten vereeuwigen. Even voorbij de hoek stond in vroeger tijden een overtoom:
boeren konden hier met hun schuit met landbouwproducten vanuit het polderwater in de
stadsgracht komen. U loopt rechtdoor op de linkerzijde van de brede straat, de voormalige
stadsgracht, gedempt in 1874. Bij het volgende kruispunt volgt u de bomenrij en loopt u nog
steeds rechtdoor. Bij de volgende kruising loopt u tegen de Doelen aan: de vestiging van de
37
schutterij van Hoorn in de 16e en 17e eeuw. Vooral de ingang
uit 1615 (eventjes linksaf en weer terug) is van belang met het
beeld van Sint Sebastiaan, gemaakt door de Duitse beeldhouwer Jeremias Sutel. In de negentiende eeuw was dit gebouw
hèt hotel voor reizigers en adverteerde toen al met ‘warm en
koud stroomend water’. U gaat rechtsaf, de Korte Achterstraat in.
Links op de hoek ziet u een grote stenen plaat die de komst van
een ongewenste reiziger herdenkt: Admiraal
Bossu zat hier gevangen na de verloren slag op
de Zuiderzee (1573). Het gehele gebouwencomplex is het voormalige Mariaklooster, later
enige tijd gebruikt als wapenarsenaal en vanaf
1574 tot in de 20e eeuw als weeshuis. Aan het
eind van de straat komt u op een vijfsprong.
De dubbele trapgevel is gebouwd als stadhuis
in 1613, op de plek van het Ceciliaklooster; de
kapel van het 15e-eeuwse klooster werd vergaderzaal van de gemeenteraad. Rechts daarvan, één huis van de hoek staat een deftig pand uit
1753, ooit in eigendom van de familie Velius. Dirk Velius was de auteur van de eerste kroniek
van de stad, verschenen in 1604. Links van de juwelier op de hoek staat het grote pand, vanaf
1676 het kantoor (Kamer) van de VOC, in de 19e eeuw gebruikt als Rijks-HBS en nog later als
politiebureau. Nu zijn er ateliers voor kunstenaars.
U gaat linksaf, langs de rijke gevels van de Nieuwstraat. Rechts,
op nummer 17/19 staan op de gevel de figuren van Amphytrite
en Neptunus (romeinse naam: Poseidon) de God van de zeevaart. Amphytrite was gehuwd met Neptunus, hetgeen haar
de koningin van de zee en beschermvrouwe der zeevarende
reizigers maakte; vandaar het schip dat zij draagt.
Na ongeveer vijftig meter bent u op het Kerkplein met de Grote Kerk. Die is niet zo groot
als de middeleeuwse kerk die daar stond tot
1838. Deze is afgebrand door een foutje van
de loodgieters, later nogmaals verbrand door
de bliksem en vervangen door het huidige
exemplaar. Let op het gebruik van de kerk:
twee winkels in de kerkzaal en 32 appartementen in het dak. Vandaag is de toren van de kerk
toegankelijk na afloop van het concert van de
brassband samen met het klokkenspel (13.0013.30). Laatste opgang 15.00 uur.
Schuin tegenover de kerk staat het St. Jansgasthuis uit 1563, waar zieken en hulpbehoevenden, maar ook reizigers werden opgevangen.
Zeer bijzonder in het interieur zijn de stenen waarop de balken van het plafond rusten, deze
39
zijn allemaal ter plekke gebeeldhouwd op de breedtemaat van
de balken. Op de hoek op nummer 10 staat een huis met een
dubbele stenen trap aan de voorkant, het Huis Merens. Het volgende stukje straat leidt rechtdoor
naar de Roode Steen, genoemd
naar de steen waar de halsvonnissen werden voltrokken. Overigens
werden ophangingen buiten de stad
gedaan. De rijkversierde gevel van
het Westfries Museum is in 1631/32
gebouwd als de vergaderplaats van
de Staten van Holland. U heeft vandaag gratis toegang op vertoon van
dit boekje. De naamgever van het
standbeeld, Jan Pieterszoon Coen,
heeft in zijn leven heel wat afgereisd:
als jongen van dertien reisde hij al af naar Rome om in de leer te
gaan bij een Vlaamse lakenkoopman Joost de Visscher. Wat hij
later heeft gedaan is in de geschiedenisboeken terechtgekomen,
maar de tekst aan de zijkant van de sokkel geeft ook de kanttekeningen bij zijn gedrag.
In de stenen tegenover de terrassen aan de rechterkant zijn de
contouren van het oude stadhuis zichtbaar. Het gebouw links met de grote luifels is in 1609
als stadswaag gebouwd door de bekende
bouwmeester Hendrick de Keyser (en is nu
eigendom van de gelijknamige vereniging).
De stad was toen zo rijk dat zij het weegrecht
van de Graaf van Holland kon kopen voor
‘honderd guldens ’s jaars’. Het was toen een
voorbeeld van efficiency, omdat de waagmeester van binnenuit de zeven weegschalen kon bedienen die in de deuropeningen
hingen.
Hier volgt even een uitstapje om een bijzondere gevelsteen te bekijken: u steekt het
plein schuin over en gaat het West op. Na ±
50 meter ziet u links op de hoek een 17e-eeuws huis staan ‘in de Frahchtwage’. De gevelsteen laat een reiswagen zien, volgeladen met deftige heren.
U gaat weer terug naar het plein en rechtuit het Grote Oost op, waar in vroeger tijden vele
regenten woonden. Deze hadden hun rijkdom niet verkregen door thuis te blijven
zitten. De eerste bron van inkomsten was
de zogenaamde ‘moedernegotie’, de handel via de Oostzee, die hout, graan, bont,
maar ook wapens naar Nederland bracht.
Met het verdiende geld werd later ook de
handel op de Oost gefinancierd.
De eerste gevelstenen op nummer 2 laten
zien dat daar de familie Keijser woonde. In
1520 was Jan Ellertsz. Keijser kapitein van
het Hoornse schip de Baerdse en begeleidde de bisschop van Utrecht op diens tocht
40
over de Zuiderzee. Zo wist deze uit handen te
blijven van de hertog van Gelre. Op nummer 43
het imposante huis (1724) van de rijkste koopman-regent van Hoorn: Nanning van Foreest.
Hij was zo rijk dat hij zijn naam wilde verbinden
aan de Romeinse goden, op het dak van links
naar rechts: Minerva (met de kop van Medusa
op haar schild), Venus met haar zoontje Amor (god van de liefde), de godin van de jacht Diana
(met pijlenkoker op haar rug en jachthond) en Mars, de oorlogsgod. U gaat rechtsaf, de Wijdebrugsteeg in. Op de eerste hoek kijkt u even
naar links, het tweede huis van de hoek heeft
een gevelsteen die van reizen naar Genua vertelt. U gaat door over de Korenmarkt. Het grote
pakhuis Excelsior op nummer 8 dateert van omstreeks 1560 en is daarmee het oudst bestaande pakhuis in Hoorn. Gerestaureerd door de
Vereniging Hendrick de Keyser. Bij de haven de
brug over en meteen naar links. Hier laten twee
gevelstenen zien dat ook hier gereisd werd: op
nummer 3 ‘de pinas’ en op nummer 6 ‘int wapen van ienuwe’ (=Genua). Bij de in 1532 gebouwde Hoofdtoren stond vanaf 1464 al het
houten hoofd, dè vertrekplaats voor zeeschepen. Het diende indertijd om de vertrekkende
zeilschepen bij tegenwind uit de haven te trekken. U gaat nog steeds rechtdoor over de straat
die gewoon ‘Hoofd’ heet en via een lange brug
komt u op het voormalige gevangeniscomplex
De Krententuin. Het lichtgekleurde gebouw is
een van de oorspronkelijke gebouwen uit de
zeventiende eeuw, neergezet door koopman
Schuyt. De twee laatste gebouwen van de hele
rij zijn de cellenblokken die uit 1873 dateren.
Vanaf de steiger tegenover het restaurant kunt u vandaag een gratis boottochtje maken met
de Hessel Snoek, de voormalige reddingsboot van Urk die nu in gebruik is bij de archeologische dienst van de gemeente Hoorn (zie p. 32).
Helemaal aan het einde van het Oostereiland staat het nieuwe gebouw van de botterwerf,
waar de aandacht voor de visserij met botters levend wordt gehouden. Vandaag kunt u daar
een deel van de vloot bezichtigen. Dit is het eindpunt van deze wandeling.
41
42
Op reis
43
Kaart fietsroute
Hoorn-Noord, Blokker en Zwaag
= opengesteld pand
44
45
Fietsroute door Hoorn-Noord, Blokker en Zwaag
Deze fietsroute brengt u langs interessante objecten en wetenswaardigheden.
De fietsroute begint op de hoek van de Draafsingel en de Johan Messchaertstraat en is circa
15 kilometer lang.
Voormalige openbare MULO-school
Draafsingel 37
Voormalige Gemeenteschool 3 voor MULO uit
1915-1916, ontworpen door gemeentearchitect Jakob Faber (geboren 1868 Groningen) in
neorenaissancestijl. In het interieur zijn ook invloeden van Berlage herkenbaar (o.a. de trap).
De elf-klassige school werd gebouwd ter vervanging van de eerste burgerschool voor jongens en die voor meisjes. In 2013-2014 gerestaureerd en verbouwd tot appartementen.
Truydemanhof
Commandeur Ravenstraat 49
Het Truydemanhof is gebouwd in 1950 naar ontwerp van de toenmalige gemeentearchitect
Cornelis Ruitenbeek. Het bevatte 45 woningen verdeeld over 4 vleugels, gebouwd om een
gemeenschappelijk binnenhof. Particulieren en organisaties hielpen mee met de inrichting
van het complex voor bejaarden, Truydemanhof, zoals het ging heten. In 1979 is het complex
gerenoveerd. Het aantal woningen is toen teruggebracht naar 43.
Woningbouwcomplex Goed Wonen
Drieboomlaan 202-208, 234-280 en Liornestraat 2-12, 13-23
In 1920-1921 in opdracht van de 'Coöperatieve Arbeiderswoningbouwvereeniging Goed Wonen' gebouwd gelijknamige woningbouwcomplex. Het door de Amsterdamse architecten
Z. Gulden en M. Geldmaker ontworpen complex bestaat uit zes blokken van in totaal veertig
arbeiderswoningen gesitueerd aan de zuidoostzijde van de Drieboomlaan en ter weerszijden van de Liornestraat. Het grootste blok telt twaalf woningen en is in een U-vorm rond
een hof gelegen. De woningen tonen invloeden van de Amsterdamse School in onder meer
de verticaal gemetselde plint
en de expressief vormgegeven stijlen van de portieken.
Dat ‘Goed Wonen’ voor haar
eerste woningbouwcomplex
koos voor twee architecten
uit Amsterdam zal verband
houden met hun ruime ervaring op dit terrein: Gulden
en Geldmaker hadden in de
hoofdstad al enkele grote woningbouwprojecten op hun naam staan.
R.-k. begraafplaats
Drieboomlaan/Holenweg, Hoorn (opengesteld, zie tekst nr. 22 in gids)
TSH
Johannes Poststraat 71, Hoorn
Voormalige openbare lagere technische school, gebouwd in 1956-1959 in de stijl van het Nieuwe
Bouwen naar ontwerp van Architectenbureau Kuiper, Gouwetor, De Ranitz en Bleeker uit
46
Rotterdam. De nieuwe school bood ruimte aan 450 leerlingen en verving de te klein geworden
Ambachtsschool uit 1912 op de hoek van het Keern en de Provinciale weg (in 1995 gesloopt).
Het hoofdgebouw en de aan de Liornestraat gelegen praktijkvleugel met zaagtanddak zijn in
2011 verbouwd tot wijkcentrum. De westvleugel met fietsenkelder en het gymnastieklokaal
annex stelloods daarachter hebben plaatsgemaakt voor een appartementengebouw. In de
kelder onder het hoofdgebouw bevond zich de commandopost voor West-Friesland van de
Bescherming Bevolking.
De Nadorst
Westerblokker 171, Blokker
Tot restaurant en partyboerderij verbouwde stolpboerderij van het West-Friese type daterend uit omstreeks 1880. Kenmerkend voor
een West-Friese stolp is dat de darsdeuren
zich aan de voorzijde bevinden. De naam
De Nadorst herinnert aan de op de hoek van
de Westerblokker en de Holenweg gelegen
gelijknamige uitspanning die eeuwenlang
het klassieke eindpunt was van de zondagmiddagwandelingen van de inwoners van
Hoorn. In 1954 is deze gesloopt voor de aanleg van de Provinciale Weg.
Kadetjesland
tussen Westerblokker 159 en 161, Blokker
Perceel weiland met een in oorsprong vermoedelijk uit de late middeleeuwen daterend profiel bestaande uit vier bolle stroken land (“kadetjes”) gescheiden door drie in de lengterichting
van het perceel gegraven (voormalige) greppels. De kadetjesstructuur is ontstaan door het
eeuwenlang uitbaggeren van de greppels en sloten en het met de baggerspecie ophogen
van het land ter verbetering van de afwatering. Vroeger was een dergelijk microreliëf een
algemeen verbreid landschapstype in Noord-Holland, maar door ruilverkavelingen en oprukkende nieuwbouw is het inmiddels een zeldzaam verschijnsel geworden. Binnen de gemeente Hoorn is dit perceel voor zover bekend het laatst resterende kadetjesland.
Buitenrust
Westerblokker 159, Blokker
Stolpboerderij genaamd Buitenrust, in zijn huidige vorm daterend uit 1862. De stolp is van
het zogenaamde gekeerde West-Friese type. Kenmerkend hiervoor is dat de darsdeuren zich
in de zijgevel bevinden. De voorgevel heeft
twee deuren: links de daagse voordeur die
toegang gaf tot de koestal, de trots van de
boer, en rechts van het midden de staatsiedeur voorzien van twee rijke gietijzeren
deurroosters, een bovenlicht met dito rooster en ter weerszijden pilasters. De rieten kap
heeft zowel aan de voor- als rechterzijde een
pannenspiegel. Rechtsvoor een bijbehorend
ijzeren damhek.
Westerhout
Westerblokker 125, Blokker
Voormalige boerderij Westerhout bestaande uit een woonhuis uit 1917 waarachter een aangebouwde stolpschuur van oudere datum. Het in Jugendstil opgetrokken woonhuis verving
47
een voorganger met klokgevel. Opdrachtgever voor de nieuwbouw waren veehouder Pieter Portegies en zijn vrouw Catharina
Karsten. De stolpschuur is in 1917 verlengd.
Onder de rechter helft van het woonhuis
bevindt zich een grote kelder uit de 17de
of 18de eeuw met een vloer van groene en
gele plavuizen in schaakbordpatroon. Bijzonder zijn het zorgvuldig gedetailleerde metselwerk van de voorgevel en de rolluiken uit 1917 die nog steeds functioneren. Links van het
pand staat een monumentale bruine beuk (zie hierna).
Monumentale bruine beuk
Westerblokker 125, Blokker
Ruim 200 jaar oude bruine beuk die
van gemeentewege beschermd is.
Met een stamomtrek van ruim zeven meter is het de dikste boom
in Noord-Holland. Lopend bereikbaar via de inrit naast het huis.
Een levend monument
Ik ben bijna 8 meter dik, ruim 200 jaar oud,
en heb een hart van hout.
Toen ik nog maar net hier stond in het gras,
en zo slank en net zo jong als jullie was,
bogen mijn takken met alle winden mee.
Nu ben ik zo stijf als een plank, maar ik voel me nog oké.
Ik ben geen saai gebouw, maar een monument dat leeft!
Ja, ik heb al heel wat gezien en beleefd.
Ik heb gezien dat Betsie met haar moeder klompjes ging halen,
maar ook dat zij voor haar kleinkinderen Birkenstocks mocht betalen.
Ik heb gezien dat kinderen een uur naar school moesten lopen,
maar nu kunnen ze gewoon een kaartje voor de bus kopen.
Ik heb de kaasmakers zien sjouwen met hun zware kazen,
maar ook de vrachtwagens naar de Dekamarkt zien razen.
Het leven is nu zo mooi en rijk,
Dat is iets waarvan ik iedere keer weer opkijk.
Misschien heb ik als oudje niet zoveel macht,
maar ik heb wel een overvloed aan pracht.
Groeten van de grootste boom van Noord-Holland
Gedicht van Mara Telkamp, Kinderstadsdichter Hoorn voor de Klassendag voor schoolkinderen in het kader van Open Monumentendag 2013
(thema Macht & Pracht).
Hervormde kerk Blokker
Westerblokker 105, Blokker (opengesteld, zie tekst nr. 8 in gids)
St.-Michaëlkerk
Westerblokker 44, Blokker (opengesteld, zie tekst nr. 10 in gids)
Westerblokker 71
Westerblokker 71, Blokker
Vrijstaand woonhuis daterend uit omstreeks 1910. De woning heeft een vooruitspringende
middenpartij van twee bouwlagen en lagere flankerende zijdelen. In het begin van de vorige
eeuw was dit een populair woningtype onder de beter gesitueerden in Blokker en Zwaag. Het
dakoverstek boven de middenpartij wordt verfraaid door onder meer een makelaar en een
sierspant dat de vorm volgt van de korfboog boven de balkondeuren. In het boogveld bruine
en gele tegels in schaakbordpatroon.
48
De Barmhartige Samaritaan
Westerblokker 39, Blokker (opengesteld, zie
tekst nr. 7 in gids)
Veiling Op Hoop van Zegen
Veilingweg 1, Blokker
(opengesteld, zie tekst nr. 6 in gids)
Schoorsteen
achter Kolenbergstraat 49, Blokker
De Bangert was vroeger een belangrijk centrum van fruitteelt en glastuinbouw. Deze schoorsteen is hieraan een tastbare herinnering. Samen met een kleiner exemplaar achter Bangert 16
is het zelfs de laatste van de vele fabrieksschoorstenen voor kasverwarming die in dit gebied
gestaan hebben. De circa 18,5 meter hoge schoorsteen behoorde bij een aan de Bangert 60
gelegen glastuinbedrijf met elf druivenkassen en is met het naastgelegen ketelhuis gebouwd
in 1929 of 1930 in opdracht van tuinder Klaas Balk. Volgens overlevering is de schoorsteen met
behulp van een vliegende steiger gemetseld door een Duitse metselaar die naderhand is omgekomen bij de bouw van een schoorsteen in Waalwijk. De radiaalstenen waaruit de schoorsteen is opgetrokken zijn vervaardigd door de NV Canoy-Herfkens Steenfabrieken in Venlo.
Molen De Krijgsman
Noorderdracht 61, Oosterblokker (opengesteld, zie tekst nr. 5 in gids)
Historische fruitkwekerij
Koewijzend 4, Blokker (opengesteld, zie
tekst nr. 4 in gids)
Lourdeskapel
Pastoor Nuijenstraat 2, Zwaag (opengesteld,
zie tekst nr. 3 in gids)
St.-Martinuskerk Zwaag
Pastoor Nuijenstraat 3, Zwaag
Rooms-katholieke kruiskerk met hoektoren, in
1932-1933 gebouwd in de stijl van de late Amsterdamse School naar ontwerp van de Haarlemse architect Jos. Bekkers. Links van de kerk
twee beelden, een priester en een franciscaan,
afkomstig uit de voorgevel van de gesloopte
oude Martinuskerk die stond aan de Dorpsstraat.
Raadhuis Zwaag
Dorpsstraat 131, Zwaag
Voormalig raadhuis van de gemeente
Zwaag met onderwijzerswoning en achterliggend schoollokaal, in 1869 gebouwd naar
ontwerp van de Purmerendse architect P.
Mager. Tot de gemeentelijke herindeling in
1979 heeft het gebouw dienst gedaan als
raadhuis. Het school- en woongedeelte wa49
ren al eerder bij het raadhuis getrokken. Bovenin de voorgevel bevindt zich het wapen van
Zwaag, een ooievaar met een paling in zijn bek. Opvallend zijn de overhoekse pilasters op de
eerste verdieping.
Hervormde kerk
Kerkelaan 8, Zwaag (opengesteld, zie tekst nr. 2 in gids)
Beau Regard
Dorpsstraat 111, Zwaag
Voormalige tuinderswoning uit 1917 gebouwd in opdracht van tuinder P. van
Kampen. Vergeleken met andere tuinderswoningen in Blokker en Zwaag is dit huis
rijker uitgevoerd. Zo liggen op het dak geglazuurde dakpannen en zijn de lekdorpels
onder de parterrevensters niet van hout,
maar van hardsteen. De voorgevel wordt
verfraaid door oranje siermetselwerk, geel
gefigureerd glas in de bovenlichten van de
vensters, kleurig tegelwerk boven de balkondeuren, en een ruim dakoverstek met
sierspant en makelaar. In de portiek links een
Jugendstil paneeldeur met facetgeslepen ruitjes en een geëtst bovenlicht tonend een schaal
met bloemen. Rechts van de portiek een witmarmeren eerste steen. De naam Beau Regard
(mooi uitzicht) is oorspronkelijk.
Archeologisch depot
De Oude Veiling 35, Zwaag (opengesteld, zie tekst nr. 1 in gids)
d’ Hofstede Swaegh
Dorpsstraat 14, Zwaag
Stolpboerderij van het West-Friese type daterend uit omstreeks 1840. Kenmerkend voor de
bouwtijd zijn onder meer de negenruits schuifvensters in de voorgevel. De voordeur is uitgevoerd als een kussendeur verfraaid met gesneden ornament. Boven de deur een geprofileerd
kalf en een gesneden bovenlicht. De houten topgevel wordt bekroond door een makelaar.
Geertje-hoeve
Dorpsstraat 7, Zwaag
Stolpboerderij van het West-Friese type
genaamd Geertje-hoeve, in 1970 na brand
herbouwd met behoud van de 19de-eeuwse voorgevel. Kenmerkend voor een WestFriese stolp zijn de darsdeuren aan de voorzijde. Links hiervan heeft de voorgevel een
symmetrische indeling met centraal een
staatsiedeur. Deze door Ionische pilasters
geflankeerde tweepaneelsdeur is verfraaid
met een rond en puntig ovaal kussen en gesneden ornament. Boven de deur een kalf
en eveneens fraai gesneden bovenlicht. De
halsgevel is in 1970 aangebracht.
50
Voormalig P.E.N.-kantoor
Geldelozeweg 47-49
In 1922 gebouwd kantoor van het Provinciaal Electriciteitsbedrijf met twee voormalige opzichterswoningen. Het gebouw is ontworpen door de Hoornse architect H.J. Cramer in een
door de Amsterdamse School en Frank Lloyd Wright (dak) beïnvloede bouwstijl. Het kantoorgedeelte is uitgebouwd ten opzichte van de flankerende woningen en heeft een hogere
eerste verdieping. Tot 1925 was de begane grond van het kantoor deels in gebruik bij het
Provinciaal Waterleidingbedrijf, daarna het gehele pand. Sinds 1997 is hier een wijnhandel en
distilleerderij gevestigd. Achter en rechts van het gebouw lag het waterleidingcomplex met
op de hoek van het Keern de beeldbepalende watertoren (1912-1913), in 1970 helaas gesloopt.
Wel bewaard zijn de voormalige dienstwoningen Keern 62 en 64.
Koepoortsweg
Veel Hoornse regentenfamilies hadden in
de 17de en 18de eeuw naast hun woonhuis
in de binnenstad ook een buitenhuis aan
de Koepoortsweg. Hiervan zijn er slechts
enkele bewaard gebleven, waaronder Koepoortsweg 29, 51 en 73. Het laatste pand,
dat de toepasselijke naam Buitenvreugd
droeg, is in 2009 gerestaureerd en herbestemd tot zorghotel. De overige bebouwing
aan de Koepoortsweg dateert grotendeels
van na 1850 en laat een grote variatie zien
in woningtypen en bouwstijlen. Om deze
cultuurhistorisch waardevolle panden te
behouden, zijn er de afgelopen jaren ruim
zestig aangewezen als gemeentelijk monument.
Door het uitrijden van de Koepoortsweg
komt u weer op de Draafsingel, het eindpunt van de fietsroute.
51
Kaart busroute
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_STRW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_ind
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_ind
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_wtr
cpg_grn1
NE
WIJ
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_ind
cpg_ind
PLG_ERFW
cpg_bw1
ARO
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_WEGC
DE M
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_wtr
cpg_sprt
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_ind
OOST
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_ind
PLG_ERFW
cpg_bw1
ERGO
cpg_bw1
cpg_ind
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
UW
cpg_ind
RA
E CO
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_ind
N
NTIJ
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_ind
D
cpg_bw1
PLG_WEGB
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_ind
cpg_wtr
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_ind
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_ind
PLG_WEGD
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
PLG_ERFW
PLG_WEGC
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_ind
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_WEGC
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
AT
TRA
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_wtr
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
RPS
cpg_bw1
cpg_ind
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
PLG_PAD
DO
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
S
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cp
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_ind
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn3
cpg_grn3
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn3
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn3
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn3
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn3
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
AT
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
TRA
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_grn3
PLG_ERFW
cpg_bw1
Wijkpark
Bangaerde
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_wtr
ENS
NUIJ
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
UW
KKER
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
ERGO
NGE A
cpg_bw1
cpg_bw2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
R
TOO
PAS
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
OOST
DE LA
cpg_wtr
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_WEGC
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn3
PLG_ERFW
PLG_PAD
PLG_WEGD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn3
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
KLO
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_WEGD
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn1
PLG_PAD
OS
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_sprt
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
AT
cpg_grn2
P
DOR
PLG_WEGD
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_ERFW
ND
IJZE
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_wtr
W
cpg_ind
cpg_bw1
PLG_ERFW
E
KO
cpg_wtr
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
UT
cpg_grn2
cpg_bw1
HO
cpg_bw1
RA
SST
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_ERFW
TER
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_ind
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_sprt
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
KR
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
GOUW
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_WEGC
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_wtr
UT
IJT
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
ER
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
AN
SLA
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
HO
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_WEGC
cpg_bw1
cpg_bw1
W
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
TER
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_grn1
GOU
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_wtr
OS
GMER
ZWAA
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
KLO
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
TER
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
OOS
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_ind
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
Wijkpark
Blokweer
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_WEGB
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_ind
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
W
cpg_ind
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
RG
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
E
KM
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_WEGB
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
UW
GO
TER
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_grn1
PLG_WEGB
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_grn1
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
S
OO
BLO
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
OU
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_sprt
cpg_grn2
N
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
W
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
OU
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
ES
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn1
ME
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
NIE
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_sprt
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_WEGC
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_WEGB
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
G
cpg_bw1
WE
SEL
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
UW
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_PAD
BL
OK
T
R
OO
P
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_grn2
RG
cpg_grn2
ER
T
CH
WA
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
TEE
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_WEGB
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
IJS
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_WEGB
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw2
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_WEGC
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
ER
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
UW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
ST
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
EN
STE
WE
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
U
NIE
PLG_WEGC
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_WEGC
cpg_bw1
NIE
GO
PLG_PAD
cpg_grn2
E
UW
cpg_bw2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_WEGC
cpg_bw1
EG
cpg_bw1
N
EE
cpg_bw2
cpg_wtr
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn1
PLG_ERFW
GEW
LIN
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
ZW
AA
GM
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
A
SPA
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_sprt
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
W
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_WEGC
OU
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_PAD
PLG_ERFW
ER
G
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_WEGB
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_PAD
OO
ST
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_WEGA
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_WEGA
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_grn1
PLG_WEGA
PLG_PAD
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn3
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_ind
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn3
PLG_PAD
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_PAD
PLG_PAD
52
cpg_wtr
DE
IP
STR
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
1
cpg_wtr
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
AAT
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
PS
DOR
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
RDE
NOO
cpg_bw1
cpg_bw1
STR
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
RDR
PLG_WEGB
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
T
ACH
cpg_wtr
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
5
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_PAD
IP
STR
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_WEGC
DE
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_WEGB
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
T
GER
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
BAN
g_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
NOO
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
RDE
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
RDR
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
T
GER
cpg_bw1
PLG_PAD
pg_grn1
cpg_bw1
PLG_PAD
BAN
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
T
ACH
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_WEGD
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
D
cpg_bw1
cpg_grn2
DE
cpg_bw1
STR
PLG_WEGD
cpg_bw1
ZEN
cpg_bw1
WIJ
cpg_bw1
4
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_WEGB
PLG_WEGB
IP
E
KO
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_grn3
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_WEGC
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_WEGC
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
LE
KO
BO
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_sprt
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_WEGC
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
AAT
cpg_grn2
PLG_ERFW
T
PLG_ERFW
ER
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
STR
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn3
R
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
ERG
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
NB
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
7 WESTERBLOKKE
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
EK
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
6
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_grn3
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
R
KKE
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
8
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
T
WES
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
LO
ERB
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_ind
cpg_ind
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_WEGD
cpg_ind
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_sprt
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
9
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_sprt
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_grn2
SE
IJS
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_wtr
Het
Blokkerse
veld
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_ind
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_sprt
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_sprt
cpg_ind
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_ind
cpg_ind
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
LW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
EG
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw2
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_sprt
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_sprt
PLG_ERFW
PLG_WEGB
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_WEGB
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
G
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
LWE
IJSSE
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_WEGB
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
HALTES:
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_WEGC
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_WEGC
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
EG
PLG_ERFW
MA
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_WEGC
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_WEGC
PLG_WEGC
cpg_wtr
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn3
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_WEGB
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn3
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn3
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn3
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn3
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_WEGC
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
LKERA
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
R
LKE
VO
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
KWEG
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
PLG_PAD
PLG_WEGC
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
RIJN
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
G
WE
VOLKER
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
AKWEG
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
53
AK
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
WE
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn1
G
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
EG
cpg_grn3
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_grn2
ETW
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_grn1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
G
WE
cpg_grn3
cpg_grn2
cpg_grn1
Willem Wiese
park
PLG_PAD
cpg_bw1
G
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_wtr
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn2
LI
GV
cpg_bw1
G
WE
N
RIJ
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
ZE
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_grn3
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
WE
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
RIN
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_WEGC
cpg_grn2
cpg_bw1
DIE
A
MA
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
S
cpg_grn2
cpg_grn1
cpg_grn1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
HA
G
WE
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_grn2
GEN
LIN
EVE
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
EG
GR
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_wtr
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_bw1
EW
EG
cpg_bw1
EW
ARN
PLG_ERFW
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_ERFW
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_bw1
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_ERFW
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn1
PLG_ERFW
PLG_PAD
ARCHEOLOGISCH DEPOT
HERVORMDE KERK ZWAAG
LOURDESKAPEL
HISTORISCHE DRUIVENKAS
T
MOLEN DE KRIJGSMAN
GVLIE
HARIN
Willem Wiese
VEILING
park OP HOOP VAN ZEGEN
DE BARMHARTIGE SAMARITAAN
HERVORMDE KERK BLOKKER
MONUMENTALE
BRUINE BEUK
VO
PLG_ERFW
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
Z
DIE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
cpg_bw1
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_grn2
PLG_ERFW
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
cpg_bw1
cpg_grn1
cpg_bw1
cpg_wtr
cpg_bw1
cpg_bw1
EG
cpg_grn1
ASW
PLG_WEGB
cpg_bw1
cpg_bw1
EG
cpg_grn2
cpg_bw1
PLG_PAD
PLG_PAD
cpg_grn2
cpg_grn2
cpg_bw1
cpg_grn2
cpg_bw1
ZEW
PLG_PAD
cpg_wtr
DIE
cpg_bw1
PLG_ERFW
PLG_PAD
W
KEL
cpg_grn2
PLG_PAD
cpg_bw1
DIN
cpg_grn1
cpg_grn1
W
cpg_wtr
MAASWEG
cpg_wtr
cpg_grn2
PLG_ERFW
PLG_ERFW
Overzicht van muziekoptredens op zaterdag 13 september 2014
Locaties:
Tijden:Optreden van:
Noorderkerk
14.00-15.00
Hoorns Harmonie Orkest o.l.v.
Jacques van der Sterren
Grote Kerk 13.00-13.30
Beiaardconcert door Frits Reynaert met
de Hoornse Brassband o.l.v. Erwin ter Bogt
Oosterkerk 13.30
14.30
15.30
Orgelbespeling op het Bätz-orgel door
organist Karl Schuitemaker
vanaf 12.00
Orgelestafette door amateurorganisten
op het Maarschalkerweerd-orgel
Opgave voor deelname bij Mark Heerink
email: [email protected]
Koepelkerk
Lutherse kerk regelmatig
Statenlogement 13.00
14.00
15.00
Foreestenhuis 13.00-15.00
Orgelspel door Rieuwert Blok
Het thema 'Op reis' heeft de organist
geïnspireerd om een muzikale reis te maken
langs componisten uit verschillende landen.
Kamerkoor Spiro Musica o.l.v. Hilda Wiarda
Dit kamerkoor uit Hoorn zingt liederen
van klassiek tot modern, religieus en profaan,
van Bach tot Bacharach en The Beatles.
Kamerkoor Camerata Liocorno
Openbare repetitie o.l.v.
Wouter Hakhoff
St.-Pietershof, tuin 13.00-16.00Choeur d’élèves
regelmatig
Kamerkoor Spiro Musica uit Hoorn
54
Colofon
Stichting Open Monumentendag Hoorn
Joost Buchner, Anna Eising, Henk Jageman, Carel de Jong, Jos van der Lee, Hans Lensink,
Dick van der Pijl, Hieke Stapel, Harm Stumpel
De Open Monumentendag Hoorn wordt mede mogelijk gemaakt door:
- Gemeente Hoorn
- alle adverteerders in dit boekje
Met dank aan:
- eigenaren, bewoners en beheerders van alle opengestelde panden
- alle vrijwilligers
- bureau Erfgoed Gemeente Hoorn
- Geo-informatie Gemeente Hoorn
Tekst
Jos van der Lee, Harm Stumpel
Illustraties
W. Adriaanse, bureau Erfgoed, Dick van der Pijl, Bert Punt, Ron Stroop, Harm Stumpel,
Westfries Archief, www.andere-weg.nl
Vormgeving en druk
Van Vliet Printing
55
Op reis

Buitengewoon lager onderwijs 1 - Laureaat 2 - Laureaat + 3

IPD juridich bekeken def

1 augustus 2014 - Kemet, Diprofil en Strauss vijlen

CID-dossier 002 - nationaal veiligheidsarchief / inlichtingendiensten.nl

Inspiratie Boeddha Wijsheden

ACCENTUEEL 35 (juli 2014)

Hallo tenniskampioenen,

v.v. Ollandia jeugd Speelschema Najaarsreeksen 2014

JohnsonDiversey OmniSpray

vraag 2.1.6_2012.06.06 Tekening