Up Close and Personal Beroering in hedendaagse kunst In deze tentoonstelling testen de twee samenstellers, curator Xander Karskens en museumdirecteur Ann Demeester, of en hoe ‘beroering’ een rol speelt binnen de hedendaagse kunst. Beroering betekent zo veel als emotioneel in beweging komen. Dat kan heel klein en minimaal zijn, maar ook een intense ervaring. Het kan om ‘aanraking’ gaan of positieve onrust, maar ook hevige ontsteltenis. Affect Karskens en Demeester doen hun onderzoek proefonder vindelijk, op basis van een subjectieve selectie van kunst werken. Ze zijn hierbij bijzonder geïnteresseerd in ‘affect’, een fenomeen dat recent door diverse kunstenaars en cura toren wordt onderzocht. Affect is een term die gebruikt wordt om te verwijzen naar een stadium dat aan de emotie of gevoel voorafgaat. Emotie laat zich (doorgaans) in taal uitdrukken. Affect is wat men noemt ‘pre-verbaal’ – het komt voor de taal. Het is direct en fysiek, primair en intuïtief. Het is een moment waarop we loskomen van het denken en het woord. Affect is daardoor ook erg zintuiglijk, lichamelijk en intiem. Het laat zich moeilijk in woorden vatten. In de tentoonstelling vindt u kunstwerken die u aanraken – een beetje stom, stil en verweesd achterlaten – én werken die dit ‘affect’ thematiseren. Zo onderzoekt Melanie Gilligan (Verweyhal) welke essentiële rol medeleven en empathie spelen in menselijke relaties en brengt Sven Augustijnen (Kabinet) de frustratie in beeld van patiënten die door afasie niet in staat zijn een verbinding te leggen tussen denken en spreken. In deze zaal kunt u onder meer ervaren hoe Eamonn Harnett met rituelen verstilling oproept, hoe Jo Baer de leegte binnen een schilderij betekenisvol maakt en hoe George Minne met een koel marmeren beeld innige vertedering kan veroorzaken. Meerstemmig Bij de geëxposeerde werken vindt u ‘twee stemmen’ waarin de tentoonstellingsmakers elk uitleggen waarom dat spe cifieke kunstwerk hen fascineert, of iets met hen doet dat eigenlijk nauwelijks te benoemen is. Ze geven aan dat hun reacties wel degelijk iets te maken hebben met de aard van het werk, en niet uitsluitend worden bepaald door hun persoonlijke smaak of geestesgesteldheid. Misschien herkent u zich in de beschrijvingen of misschien wendt u zich ervan af. U kunt kiezen voor uw persoonlijke voorkeur. Up Close and Personal Kapitalisme en technologie De films The Common Sense van Melanie Gilligan en Gravesend van Steve McQueen zijn hier te zien. Beide kunstenaars delen een interesse in de effecten van kapitalisme en globa lisering op het individu, en houden zich bezig met de vraag hoe technologie onze levens beïnvloedt. Ze hanteren echter een tegenovergestelde aanpak. Afhankelijkheid De sciencefiction-miniserie The Common Sense, schetst een toekomst waarin de mens onder invloed raakt van een technologische innovatie, ‘The Patch’. Deze prothese maakt het mogelijk om de gevoelens van anderen direct fysiek te ervaren. Wanneer deze ‘affectieve technologie’ het begeeft, veroorzaakt dit massale desoriëntatie: mensen weten niet langer hoe ze zonder dit hulpmiddel moeten communiceren. Als The Patch weer functioneert, splitst de verhaallijn zich op in twee verschillende scenario’s. In het ene breekt een revolutie uit en verzetten burgers zich tegen hun afhankelijkheid van digitale technologieën. In de tweede versie ‘norma liseert’ de samenleving en wordt The Patch een onderdeel van het dagelijkse leven. Commentaar The Common Sense laat zien hoe technologie de manier waarop we samenleven volledig verandert. De serie speelt zich af in een nabije toekomst, maar Gilligan becommentarieert natuurlijk het heden: telefoons, iPads en smarthorloges zijn er immers allang, en hebben grote invloed op cognitieve en sociale processen. In eerste instantie lijkt de technologie te vervreemden, maar Gilligan fantaseert ook over een optimistischer uitkomst, waarbij virtuele voor uitgang onze levens verbetert. Affect Gravesend van Steve McQueen toont de winning en verwer king van coltan. Dit erts bevat essentiële mineralen voor de productie van mobiele telefoons en andere hi-tech apparatuur. McQueen snijdt heen en weer tussen de zware, fysieke handenarbeid in de coltanmijnen in Congo en de geauto matiseerde handelingen in ultrahygiënische verwerkingslaboratoria in het Westen. In tegenstelling tot Gilligan, wier scifi-serie rationeel en intellectueel van toon is, produceert McQueen een wat theoreticus TJ Demos cinema of affect noemt: een film in post-documentaire stijl, waarbij de com binatie van zinnelijk beeld en geluid een sterk subjectieve ervaring oplevert. The Common Sense is een samenwerking tussen de kunstenaar en Casco, Office for Art, Theory and Design (Utrecht), de Appel arts centre (Amsterdam) en De Hallen Haarlem. Het werk is aangekocht voor de collectie van Frans Hals Museum | De Hallen Haarlem. The Common Sense is geproduceerd door Smarthouse Films en wordt finan cieel ondersteund door het Dommering Fonds en Fonds 21. Collectiekabinet Sven Augustijnen Johan — François (Afasie), 2001/2003 Het Kabinet van De Hallen Haarlem is gewijd aan werken uit de collectie van het Frans Hals Museum | De Hallen Haarlem die in relatie staan tot de tentoonstelling die op dat moment te zien is. Voor Up Close and Personal is gekozen voor Johan — François (Afasie), een videotweeluik van Sven Augustijnen (Mechelen, 1970). De kunstenaar volgt twee mannen die aan afasie lijden tijdens hun logopedietraining. Afasie is een stoornis die bij hersenbeschadiging kan op treden, waardoor patiënten niet meer (goed) in staat zijn om zich in taal uit te drukken. Johan laat stiltes vallen die hij graag zou opvullen met woorden, maar brabbelt slechts halve zinnen, schudt zijn hoofd of slaakt een diepe, gefrustreerde zucht. François daarentegen babbelt onvermoei baar. ‘Zeveren kan ik nog’, zegt hij, maar zodra het serieus wordt blokkeert zijn spraakwaterval. Augustijnens manier van monteren weerspiegelt de onrust in François’ hoofd. De ‘fouten’ die Johan en François maken bij hun taaloefeningen wijzen ons op het belang van taal in onze communicatie, maar zijn tegelijkertijd vaak onbedoeld komisch of poëtisch. Zonder de tragiek van de aandoening te bagatelliseren, onderzoekt Johan — François (Afasie) het artistieke potentieel van de talige slippage, het irrationele en het toevallige. Augustijnen werkte vaak rond het thema ‘portret’, waarbij hij de grenzen tussen feit en fictie verkent, en waarvoor hij steeds weer andere varianten op een documentaire aanpak hanteert. Hierin sluit Johan — François (Afasie) aan op dit deel van de museumcollectie, waarin de grenzen van de documentaire worden opgerekt. Up Close and Personal in De Hallen Haarlem verkent verschillende aspecten van ‘affect’ en de manieren waarop kunst beroering bij de kijker kan veroorzaken. Affect wordt wel omschreven als een prikkel voorafgaat aan emotie en ratio, en daardoor ook niet onder woorden gebracht kan worden. Collectie Frans Hals Museum | De Hallen Haarlem Duur: 23 minuten
© Copyright 2024 ExpyDoc
