De Grote Trap beleving van rijke natuur in Flevolands landschap Projectvoorstel voor het Programma Nieuwe Natuur in Flevoland 29 augustus 2014 1 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING ................................................................................................................................................................... 3 PROJECTVOORSTEL ............................................................................................................................................................ 5 1. Inkadering projectvoorstel ................................................................................................................................ 5 2. Het projectvoorstel .............................................................................................................................................. 7 2.1. Doelen ............................................................................................................................................................. 7 2.2. Het projectplan............................................................................................................................................. 9 2.3.Uitvoering..................................................................................................................................................... 13 2.4. Businesscase ............................................................................................................................................... 15 3. Meetlat provincie Flevoland .......................................................................................................................... 17 DISCLAIMER ........................................................................................................................................................................ 19 2 SAMENVATTING Met de groeiende belangstelling voor natuur en buitenrecreatie in Flevoland, verdient de Grote Trap het om aan de vergetelheid te worden ontrukt. Met beperkte aanpassingen kan het natuurgebied op de voormalige autowegreservering een prachtig natuurlint worden. Een gebied van 10 km lang en 100 m breed waar mensen kunnen genieten van de natuur en het zo kenmerkende open landschap van Flevoland. Het Programma Nieuwe Natuur kan helpen deze kans te verzilveren. Daarom dient Het Flevolandschap het projectvoorstel De Grote Trap: beleving van rijke natuur in Flevolands landschap in. De natuurstrook de Grote Trap midden in Zuidelijk Flevoland Het Flevo-landschap heeft het gedachtegoed van drie projecten gebundeld tot een integraal project waarin natuur, beleving en natuurrecreatie samengaan. De bestaande natuurinrichting wordt verbeterd met meer overgangssituaties van droog naar nat, van hoog naar laag, van zonnig naar schaduwrijk, van begraasd naar ruig, etc. Zo ontstaan veel meer biotopen die allerlei kleinere dieren kunnen gebruiken als stapstenen. De Grote Trap wordt een aantrekkelijk gebied voor amfibieën, vlinders, libellen, akker- en struweelvogels en vleermuizen. Met hulp van het waterschap Zuiderzeeland wordt langs de hele zuidwest rand een natuurvriendelijke oever aangelegd. Daarmee krijgt de Grote Trap de functie van foerageergebied voor roerdomp en lepelaar en wordt de strook aantrekkelijk voor kleine zoogdieren als otter en bever. Nabij de Vogelweg wordt een vogelakker ingericht die samen met agrariërs wordt beheerd als broed- en foerageergebied voor akkervogels zoals de veldleeuwerik en de gele kwikstaart en een aantrekkelijke plek voor de verschillende kiekendieven. Bruine kiekendief Er komt een fietspad dat het gebied ontsluit voor het publiek zodat zij de natuurlijke en landschappelijke waarde van het landbouw- en natuurgebied kunnen beleven. Met dit fietspad en de onlangs gerealiseerde fietsbruggen over de A6 en de Gooise weg wordt een verbinding gemaakt van het Kotterbos bij Almere-Buiten naar het Horsterwold bij Zeewolde. Over de Grote Trap wordt een route voor fietsers en mogelijk ook lange-afstandswandelaars aangelegd dat door afwisselend open en besloten ruimten leidt. Waar je het ene moment door een rietkraag beweegt met het gefluit van vogels klim je het andere moment een grasheuvel op van waaruit je de polder met zijn landbouwgronden in volle glorie kunt zien. De combinatie met het projectgebied Noorderwold-Eemvallei resulteert in een heerlijk en avontuurlijk gebied om rond te zwerven. 3 Het Flevo-landschap kan dit niet alleen en vraagt vanuit het Programma Nieuwe Natuur: instemming met het gebruik van de kavel van 40 hectare nabij de Vogelweg voor de inrichting van een vogelakker een bijdrage voor verbetering natuurinrichting Grote Trap financiering voor de aanleg van een fietspad. Op de vogelakker kan desgewenst 30 hectare kiekendiefcompensatiegebied worden gerealiseerd. Het waterschap Zuiderzeeland wordt gevraagd bij te dragen aan de realisatie van de natuurvriendelijke oever. Het Flevo-landschap zelf neemt de inrichting van de vogelakker op zich, en het natuurbeheer waarbij de samenwerking met agrariërs wordt gezocht. 4 PROJECTVOORSTEL 1. Inkadering projectvoorstel Het hier voorliggende projectvoorstel is een verdere uitwerking van twee projectideeën die zijn ingediend in het open planproces van de provincie Flevoland voor het programma Nieuwe Natuur in Flevoland: De Grote Trap: fietsen door natuur en landschap (ZFL05) en Versterking biodiversiteit De Grote Trap (ZFL06). Totaal zijn 79 projectideeën ingediend. In de eerste besluitvormingsronde op 16 april 2014 hebben Provinciale Staten 73 projectideeën beoordeeld als kansrijk. Daarvan kunnen 44 ideeën als zelfstandig projectvoorstel worden uitgewerkt (indeling in de categorieën A en B). De resterende 29 (categorieën C en D) dienen daar aansluiting bij te zoeken. De Grote Trap: fietsen door natuur en landschap is ingedeeld in de categorie C1 en Versterking biodiversiteit De Grote Trap in categorie A2. De respectievelijke indieners Het Flevo-landschap en initiatiefnemer Nico Dijkshoorn zijn in het voorjaar van 2014 overeengekomen dat Het Flevo-landschap de beide projectideeën integreert tot één projectvoorstel De Grote Trap verder uitwerkt en voor 31 augustus 2014 indient bij de provincie Flevoland. In het geïntegreerde projectvoorstel is ook het gedachtegoed van het projectidee Fleverwaard (ZFL02) van initiatiefnemer Carina van Dijk verwerkt. Alle drie de initiatiefnemers willen dat natuur en landschap in Flevoland toegankelijker worden voor natuurrecreatie. De Grote Trap is een natuurstrook die is ontstaan op het Adelaarswegtracé, een voormalige reservering voor de A30. De Grote Trap vormt een groene verbinding tussen de Ibisweg bij de A6 en de Schollevaarweg nabij de Gooise w breed en 10 km lang. De natuur op de Grote Trap bestaat uit struweel, ruigte, grasland en poelen. Aangrenzend aan de natuurstrook liggen tochten. Met name de westelijk van de Grote Trap gelegen Wulptocht vormt vanwege haar breedte een duidelijke grens. De huidige taluds (van de tochten) zijn nog niet natuurvriendelijk ingericht. De natuurstrook is weliswaar opengesteld, maar de aanwezige infrastructuur is heel beperkt. Er komen maar heel weinig mensen. De Grote Trap heeft gelet op haar situering nabij het toekomstige Noorderwold-Eemvallei, en tussen de Oostvaardersplassen en Horsterwold een strategische ligging voor zowel natuur (migratie van kleine zoogdieren, insecten en vogels) als recreatie (ontsluiting). Beide functies worden momenteel niet optimaal bediend. Er liggen kansen om de huidige natuurstrook en aanliggende tocht(en) natuurlijker in te richten. Hierbij kan werk met werk worden gemaakt als ook de natuurinrichting in de Grote Trap lokaal wordt verbeterd. Zo krijgt de biodiversiteit in en nabij de Grote Trap een impuls. Deze versterking kan nog groter worden als ook één of enkele aanliggende kavels langs de Grote Trap worden omgevormd tot vogelakker bij voorkeur in de vorm van kiekendieffoerageergebied. Grote Trap, huidige situatie 1 kan worden bezien of het idee langs andere weg dan het programma Nieuwe Natuur toch gerealiseerd kan worden. 2 Het projectidee is getoetst aan het Plan van aanpak Nieuwe natuur in Flevoland en past binnen dat programma Nieuwe Natuur en verdient het verder te worden uitgewerkt. 5 Met de aanleg van infrastructuur in de Grote Trap de beleving van natuur en landschap voor de mens aanzienlijk vergroot. Aan de Almeerse kant kan worden aangesloten op het fietspad richting de fietsbrug over de Lage Vaart en de A6. Via de Ibisweg is de Grote Trap dan direct bereikbaar. Aan de Zeewolder kant liggen ook mogelijkheden om op een fietsroute richting Horsterwold aan te sluiten. Voor Zuidelijk Flevoland zijn naast de Grote Trap nog andere projectvoorstellen voorbereid zoals het door Het Flevo-landschap en ERF opgestelde projectvoorstel Noorderwold-Eemvallei (waar natuur, biologische landbouw en stad samengaan). De Grote Trap en Noorderwold-Eemvallei vullen elkaar niet alleen goed aan, ze versterken elkaar ook. Bij het opstellen van de projectvoorstellen voor Zuidelijk Flevoland is ook aansluiting gezocht bij de projectvoorstellen van Staatsbosbeheer. Voor de nadere invulling en om tot een gedragen projectvoorstel te komen is nog met andere gebiedspartners gesproken. Voor de Grote Trap is met name de samenwerking met het waterschap Zuiderzeeland van belang. Het waterschap ziet mogelijkheden om op het grondgebied van de Grote Trap een in breedte variërende natuurvriendelijke oever aan te leggen langs de Wulptocht. Met de provincie Flevoland, de gemeenten Almere en Zeewolde en Staatsbosbeheer is gesproken over de invulling van een belevingsroute over de Grote Trap als recreatieve fiets-/wandelverbinding tussen Almere en Zeewolde. Ook is daar waar nodig gesproken met aanliggende eigenaren en pachters om uitleg te geven over het projectvoorstel de Grote Trap. Referentiebeeld natuurvriendelijke oever 6 2. Het projectvoorstel 2.1. Doelen Ecologie De Grote Trap vergroot de waarde van de natuur in de bestaande natuurstrook. Begin juni 2014 zijn medewerkers van Het Flevo-landschap en de initiatiefnemer Nico Dijkshoorn het veld in gegaan. Samen hebben zijn de ecologische verbeterpunten van de huidige natuurstrook geïnventariseerd. Daar zijn de volgende verbeteringen voor de Grote Trap uit naar voren gekomen: creëren van meer watergerelateerde condities een verfijning/verdichting van de aanwezige landschapselementen, waarbij met name wordt ingezet op meer struwelen, zodat er meer randstructuren ontstaan een dichter poelennetwerk ter verbetering van migratiemogelijkheden voor amfibieën verbetering van de ecologische kwaliteit van aanwezige plas en poelen meer gradiëntvorming bijvoorbeeld hoog-laag, zon-schaduw een goede verhouding tussen begrazing- en maaibeheer . Met deze verbeteringen wordt het gebied waardevoller voor uiteenlopende soortgroepen als struweel- en zangvogels (zomertortel, klauwier, nachtegaal), padden en kikkers, voedselzoekende vleermuizen, watergebonden dieren als bever en misschien ook otter, en zeker ook voor libellen, vlinders en andere insecten. De verbeteringen zijn vertaald in dit projectvoorstel en de volgende drie belangrijke componenten voor de versterking van ecologie en biodiversiteit : 1. Versterking/uitbreiding van de huidige biodiversiteit in de Grote Trap natuur door toepassing van nieuwe landschapselementen Dagpauwoog (waaronder struweel, bosjes, poelen etc.). 2. Aanleg van een natuurvriendelijke oever langs de Wulptocht die op grond van natuurstrook de Grote trap wordt gerealiseerd (in het kader van de Kaderrichtlijn Water, afgekort KRW). 3. Toevoegen van een kavel (40 ha) die langs de Grote Trap nabij de Vogelweg ligt met een inrichting als vogelakker en bij voorkeur als kiekendieffoerageergebied. Waterkwaliteit en waterberging Met het waterschap Zuiderzeeland is gesproken over de realisatie van een natuurvriendelijke oever langs de natuurstrook Grote Trap. Het waterschap legt deze natuurvriendelijke oevers primair aan vanuit de opgave voor de Kaderrichtlijn Water. In een flauwer talud met poelen e.d. kan zich meer vegetatie en waterleven ontwikkelen, wat bijdraagt tot zuivering en betere ecologische kwaliteit van het water. Daarnaast kan het ruimere profiel gunstig zijn voor tijdelijke waterberging bij de steeds vaker voorkomende extreme buien. Waar bij veel watergangen in Flevoland de speelruimte voor de maatvoering voor een duurzame oever beperkt is, kan deze bij de Grote Trap vanwege voldoende ruimte variëren in breedte (van enkele meters tot enkele tientallen meters). De uitgegraven grond kan naar verwachting binnen de Grote Trapzone zelf benut worden om de gradiënten in het gebied te vergroten. Kleine hellinkjes die op het zuiden gericht zijn, zijn bijvoorbeeld zeer waardevol voor vlinders en andere insecten. 7 Vogelakker en kiekendieffoerageergebied Het Flevo-landschap ziet kansen om één of meerdere van haar eigen kavels in te richten als vogelakker of zelfs als kiekendieffoerageergebied. Deze vogelakker verbindt als het ware de ruigere natuur van de Grote Trap met het agrarisch gebied en zal een functie als natuurkern in het bouwland vervullen. Denk aan vogels als veldleeuwerik en kiekendief die beide gebieden in combinatie zullen benutten. Hierin wordt samengewerkt met zowel de Agrarische Natuurvereniging Akkerwaard als Stichting De Grauwe Kiekendief. Beleving natuur en landschap Een belangrijk ander doel van de Grote Trap is het voorzien in de natuur- en omgevingbeleving voor de mens. Hiervoor wordt de toegankelijkheid tot deze langgerekte natuurzone verbeterd. Er liggen goede kansen voor het realiseren van een ruim tien kilometer lang recreatief fiets- en wandelpad (door de Grote Trap) dat de verbinding kan vormen tussen de Almeerse fietsbrug over de A6, de Vogelweg, en het Horsterwold bij Zeewolde. Verwacht wordt dat de heringerichte Wulptocht ook een leuke plek wordt om te kanoën, mogelijk zelfs met een route tot in AlmereBuiten. In de Grote Trap zullen enkele rustpunten worden aangebracht en bij de entrees komen informatiepanelen. Halverwege De Grote Trap, bij de kruising met de Vogelweg, grenzend aan de vogelakker komt een parkeer- en picknickplaats. Deze plek kan worden gezien als een soort transferium waar je de auto achterlaat en te fiets of te voet over een stil natuurpad door het open Flevolandse landschap trekt. Uiteraard nadat je het vogelobservatiepunt bij de vogelakker hebt bezocht transferium vormt een nieuwe attractie langs de Vogelweg waar ook de landschapskunstwerken Aardzee en Groene Kathedraal liggen. Met de ontwikkeling van Oosterwold wordt het wellicht een interessante locatie voor een horecagelegenheid. Het fietspad over de Grote Trap maakt namelijk ook rondjes mogelijk via de Vogelweg en de stadsrandzone van Almere, door het agrarische open middengebied naar de Reiger- en Ooievaarplas, of een rondje Knardijk. Met digitale informatievoorziening kan extra natuur- en landschapsbeleving aan de fietsen wandelroute worden toegevoegd. De combinatie met het project Noorderwold Eemvallei levert de bezoeker een groot nieuw recreatielandschap. Referentiebeelden 8 2.2. Het projectplan Bij het ontwerpen van de nieuwe natuurinrichting is nadrukkelijk gekeken naar welke natuurelementen waar binnen de natuurstrook de Grote Trap een plaats moeten krijgen. Daarbij is rekening gehouden met het grondverzet dat nodig is voor de realisatie van een natuurvriendelijke oever langs de Wulptocht. Er is in het ontwerp aansluiting gezocht bij de omgeving. Niet alleen in de zin van de aansluiting op de gebieden Oostvaardersplassen en Horsterwold aan de kopse kanten van Grote Trap. Ook in de zin van afwisselende landschappelijke beleving van landbouw en natuur bij een doorkruising van deze natuurstrook (zie indicatieve dwarsdoorsnedes). Indicatieve dwarsdoorsnedes Grote Trap (natuurtypen en beleving) In bijlage 1 zijn het noordwestelijk deel en het zuidoostelijk deel beter zichtbaar gemaakt (incl. legenda). 9 Planontwerp Grote Trap 10 Inrichting vogelakker Voor de inrichting van de vogelakker worden de ervaringen benut van Staatsbosbeheer, De Grauwe Kiekendief en Het Flevo-landschap met deze vorm van natuur bijvoorbeeld door de toepassing van strokenteelt (o.a met luzerne). Referentiebeeld strokenteelt voor kiekendieffoerageergebied Natuurbeleid en kijkrichtingen voor natuur De provincie Flevoland werkt parallel aan het Programma Nieuwe Natuur aan een toekomstvisie voor natuur in Flevoland gebruik makend van de kijkrichtingen van het Planbureau voor de Leefomgeving. Het grootschalige landschap blijft, het bestaande natuurnetwerk (de EHS) vormt het fundament voor het behoud van (internationale) natuurwaarden en mensen moeten kunnen genieten van de natuur. De vrijetijdseconomie kan groeien in een aantrekkelijk groen/blauwe omgeving. Het projectvoorstel voor de Grote Trap past goed in de toekomstvisie van de provincie. De Grote Trap vormt een markant natuurgebied dat het open middengebied doorsnijdt. Een fietspad maakt dat mensen van deze natuur en het typisch Flevolandse, grootschalige landschap van het Middengebied kunnen genieten. De Grote Trap behoort tot het Flevolandse natuurnetwerk, het zal het ecologisch functioneren versterken. De Grote Trap voegt nieuwe elementen toe aan het Flevolandse recreatieve netwerk en biedt kansen voor recreatief ondernemers. Het projectplan sluit aan bij de vier kijkrichtingen van het Planbureau voor de Leefomgeving, waarbij het accent ligt op Vitale natuur en Beleefbare natuur. De kijkrichting Vitale natuur vertaalt zich binnen Grote Trap o.a. in de ligging en schaalgrootte van het gebied. De Grote Trap behoort tot de waardevolle EHS en kan vanwege haar ligging tussen Natura 2000-gebied Oostervaardersplassen en de waardevolle en deels prioritaire EHS van het Horsterwold een bijdrage leveren aan het behoud of uitbreiding van de biodiversiteit. Aan migratie van kleine zoogdieren, vogels en insecten tussen deze kerngebieden kan de Grote Trap een wezenlijke bijdrage leveren. Ook de schaal van de Grote Trap (100 hectare natuur plus 40 hectare vogelakker) is zodanig groot dat sprake is van een wezenlijke bijdrage aan het natuurnetwerk in de provincie Flevoland, dat op haar beurt weer bijdraagt aan het Nationale- en Europese NatuurNetwerk. Beleefbare natuur is de tweede kijkrichting die in de Grote Trap centraal staat. Met de ligging in de nabijheid van Almere en Zeewolde vormt het Grote Trap-gebied een prima ondergrond voor een prachtige noord-zuid lopende natuur- en landschapsroute. Er kan daarbij goed aangesloten worden bij de fietsbruggen die zowel bij Almere als Zeewolde toegang bieden tot natuur in de polder. 11 Naast vitale en beleefbare natuur kent de Grote Trap ook functionele natuur. Op enkele plekken kan begrazing met runderen (landbouwvee) natuurvlees leveren. Maaisel van droge kruidenrijke graslanden kan als biologisch hooi worden afgezet. Kansen voor afzet van biomassa uit het Grote Trap-gebied moeten nog worden verkend. Daarnaast biedt de Grote Trap leefgebied aan natuurlijke vijanden die een rol spelen in natuurlijke plaagbestrijding. Tot slot kan bij inpasbare natuur gedacht worden aan recreatie. Op termijn kunnen zowel de kavel aan de Vogelweg als de Grote Trap zelf interessant worden voor een recreatieondernemer of aangrenzende agrariërs die een neventak willen ontwikkelen (horeca, bed&breakfast, bijzondere kampeeraccommodatie, trektochten etc.). Samenwerking of integratie met andere projecten In h De Grote Trap: beleving van rijke komen twee ingediende projectideeën De Grote Trap: fietsen door natuur en landschap (ZFL05, ingediend door Het FlevoVersterking biodiversiteit van De Grote (ZFL06, ingediend door Nico Dijkshoorn). In het projectvoorstel zijn verder elementen uit het gedachtegoed van het projectidee Fleverwaard ((ZFL02), ingediend door Carina van Dijk) opgenomen. Het projectgebied grenst aan het projectgebied van verschillende andere projectideeën. We noemen hier het project De Kop op het Horsterwold (ZFL12) van Staatsbosbeheer, het project Noorderwold Eemvallei (ZFL23) van Het Flevo-landschap en ERF, het projectidee Akkernatuur voor allen (ZF08) van ANV Akkerwaard en het project Ontwikkeling Oostvaardersplassen (OFL16) ingediend door Staatsbosbeheer. Met de initiatiefnemers van al deze projecten is contact geweest. Zo is in gezamenlijk overleg een kaart gemaakt die de samenhang tussen projecten Bevers in Zuidelijk Flevoland zichtbaar maakt (zie bijlage 1). De multiplier De grond van de Grote Trap is bloot eigendom van Staatsbosbeheer en komt (waarschijnlijk per januari 2015) in erfpacht bij Het Flevo-landschap. De kavel aan de Vogelweg is ook al eigendom van Het Flevo-landschap. Voor het project hoeft dus niet opnieuw grond verworven te worden. Met het beschikbaar stellen van inrichtingsmiddelen kan het Programma Nieuwe Natuur snel een project met een aanzienlijke meerwaarde voor recreatie en natuur- en landschapsbeleving realiseren. De aanleg van de natuurvriendelijke oever is een investering die het waterschap Zuiderzeeland doet. Deze investering levert zowel voor ecologie als voor beleefbaarheid een duidelijke plus, maar dient ook doelstellingen op het gebied van waterkwaliteit en berging. 12 2.3. Uitvoering Realisatiestrategie en fasering Een groot voordeel van het project de Grote Trap is dat het op korte termijn (binnen enkele jaren) kan worden uitgevoerd. Dit heeft alles te maken met de grondpositie. Alle benodigde grond ligt al op de goede plek in eigendom van de partijen die met dit project aan de slag willen gaan. Het project kan daarmee een prima uithangbord vormen voor hetgeen er in deze omgeving in de nabije toekomst aan Nieuwe Natuur wordt gerealiseerd (in de vorm van andere projecten). Hieronder wordt kort geschetst hoe de planning van het project er voor de komende jaren uitziet. Planvoorbereiding Het plan moet verder worden voorbereid, een aantal zaken moet verder worden geregeld en vastgelegd. Allereerst zal er een kleine projectorganisatie worden opgezet waar de belangrijkste projectpartners deel van uitmaken. Er moeten duidelijke afspraken worden gemaakt over wie wat bijdraagt in de vorm van tijd, mensen en geld. Het planontwerp moet concreter worden uitgewerkt, waarbij nagedacht wordt over materialisatie, constructies enz. Mogelijke planologische of beleidsknelpunten dienen daarbij inzichtelijk gemaakt te worden. Zo moet bijvoorbeeld worden nagegaan of er voor de ligging van een recreatief fietspad op natuurbestemming de Grote Trap nog een planologisch beletsel is op basis van vigerend ruimtelijk beleid. Ook dient de route te passen binnen vigerend provinciaal en gemeentelijk beleid t.a.v. natuur en recreatie/toerisme. Vergunningen Voorafgaande aan de uitvoering zullen alle benodigde vergunningen binnen moeten zijn. Dit betekent het tijdig opstarten van vergunningaanvragen bij de diverse instanties. Naar verwachting kan dit plaatsvinden op basis van een voorlopig ontwerp. Een eerste oriëntatie levert de volgende benodigde vergunningen op: Flora- en faunawet, Watervergunning, Omgevingsvergunning, Ontgrondingsvergunning. Realisatie Als alle besluitvorming voorspoedig verloopt, kan het werk voor de natuurinrichting en het fietspad in 2016 op de markt worden gezet. Op dit moment is nog niet duidelijk wat daarbij de meest geschikte aanbestedingsvorm is. Het werk kan binnen een jaar worden afgerond (m.u.v. nazorg). De inrichting van de vogelakker nabij de Vogelweg kan sneller plaatsvinden. Deze wordt nu per jaar verpacht en kan na elk teeltseizoen beschikbaar zijn. Fasering Fasering van het project is mogelijk. De meest logische volgorde voor het project is: aanleg natuurvriendelijke oevers bij voorkeur gecombineerd met de inrichtingsmaatregelen op de Grote Trap, en aansluitend het fietspad en de recreatievoorzieningen bij de entrees en de Vogelweg. Het is dus mogelijk om aanleg van het fietspad enkele jaren uit te stellen. Een andere mogelijke, maar vanwege efficiëntie minder wenselijke, fasering is het maken van een knip bij de Vogelweg, waarbij de aanleg van het deel aan de zijde van Almere vanwege de groeiende bevolking, prioriteit heeft. 13 Organisatie Het projectgebied van de Grote Trap is op dit moment in volledig eigendom van Staatsbosbeheer, de toe te voegen kavel aan de Vogelweg is volledig eigendom van Het Flevo-landschap. In het kader van de afspraken die Staatsbosbeheer en Het Flevo-landschap met de provincie Flevoland over de knoopontwarring hebben gemaakt zal de Grote Trap (waarschijnlijk per 2015 in erfpacht bij Het Flevo-landschap komen. Het Flevo-landschap heeft dan alle benodigde grond duurzaam in beheer. Daarmee is alle grond beschikbaar voor realisatie van het project. Het waterschap Zuiderzeeland is verantwoordelijk voor de beide tochten ter weerszijden van de Grote Trap. Het waterschap zal (uiteraard na zorgvuldige besluitvorming) de aanleg van de natuurvriendelijke oever voor zijn rekening nemen. Op enkele plekken is aansluiting op provinciale en gemeentelijke wegen nodig. In de planvormings- en in de realisatiefase ligt een compacte projectorganisatie voor de hand, bestaande uit Het Flevo-landschap en het waterschap Zuiderzeeland, die contacten onderhoudt met de provincie Flevoland, de gemeenten, Staatsbosbeheer en agrarische gebruikers en omgeving. In de beheerfase zal Het Flevo-landschap de beheerder zijn van de Grote Trap en de extra kavel. Hieronder valt ook het beheer van de natuurvriendelijke oevers. Het waterschap zal het hydraulisch doorstroomprofiel onderhouden. Ten aanzien van de vogelakker aan de Vogelweg zullen afspraken worden gemaakt met een agrarisch gebruiker, bij voorkeur één die ook in het eigen bedrijf aan natuurbeheer doet. De begrazing op de Grote Trap zelf wordt waarschijnlijk in de huidige vorm met runderen van veehouders in de omgeving voortgezet. 14 2.4. Businesscase In onderstaande tekst worden de grote kostenposten weergegeven met een voorstel voor financiering. In de bijlage zijn de getallen gespecificeerd. Grondverwerving De grond is geheel in eigendom van terreinbeheerders. Ter vergelijking is de waarde van de kavel nabij de Vogelweg opgenomen. Hierbij is uitgegaan van een landbouwkundige prijs van 90.000 euro/hectare. De kavel van 40 hectare vertegenwoordigt dan een bedrag van 3.600.000 euro. Inrichting Onderstaande aantallen zijn gebaseerd op offertes van recente vergelijkbare werken. De verwervingskosten betreffen het perceel op de kruising Vogelweg-Grote Trap. Post Hoeveelheid Kosten per post Incl. BTW Verdeling kosten Natuurvriendelijke oevers Natuurvriendelijke oevers Staartkosten Natuurvriendelijke oevers Natuurinrichting Poelen Afrastering tbv begrazing Beplanting Terreininrichting overig Stelposten Staartkosten natuur (VAT) Totaal (overige) natuurinrichting 10.000 m 20% 3 stuks 9.000 m 10 ha 20% conform normbedragen conform normbedragen 5 2 15 2 79.691 478.145 Waterschap (KRW) Waterschap (KRW) PNNF PNNF PNNF PNNF PNNF PNNF Fietspad Aanleg fietspad 2m breed Staartkosten fietspad (VAT) Totaal Fietspad 10.000 m 10% Provincie (recreatie) PNNF Exploitatie Voor het huidige beheer van de Grote Trap is SNL-subsidie toegekend. Uitgaande van voortzetting van deze beheerbijdrage, kan Het Flevo-landschap de Grote Trap zonder extra kosten in beheer nemen. Ook de meerkosten in het beheer gedurende de eerste jaren na de aanleg worden door Het Flevo-landschap gedragen. Voor de vogelakker wordt tegelijk met het definitief bepalen van de optimale inrichting voor akkervogels/kiekendief gezocht naar een model waarin de kosten blijvend kunnen worden gedekt Samenwerking met agrariërs ligt hierbij voor de hand. Ten aanzien van fietspaden volgt Het Flevo-landschap de lijn die in Zuidelijk Flevoland gebruikelijk is: gemeente of provincie zijn (via een zakelijk recht) eigenaar van het fietspad en dragen zorg voor groot onderhoud en instandhouding, Het Flevo-landschap draagt zorg voor beheer van de bermen. Het waterschap Zuiderzeeland houdt de zorg voor het hydraulisch profiel van de tocht met de natuurvriendelijke oever. 15 Risico's Zowel ten aanzien van de inrichting als de exploitatie van het project zijn de risico's klein. Elk onderdeel kan in principe los van de andere onderdelen worden gerealiseerd en beheerd. Belangrijkste voorwaarde is dat de bestaande SNL-subsidie wordt gecontinueerd. Bij het niet financieren van het fietspad zal op het tracé een wandelpad worden gerealiseerd waardoor er een beperkt publiek bereikt wordt. Het waterschap Zuiderzeeland is in principe bereid tot medewerking aan de watergang en het zoeken naar de mogelijkheid voor de inzet van natuurvriendelijke oevers, maar harde toezeggingen zijn nog niet mogelijk. Bij het niet of zeer beperkt bijdragen van het waterschap zal de aanleg van de beoogde natuurvriendelijke oevers niet doorgaan. Vraag aan Programma Nieuwe Natuur In de hier onderstaande tabel zijn alle posten voor de verschillende fasen bij elkaar gezet. onderdeel kosten Programma Nieuwe Natuur verwerving grond inrichting (incl. BTW)3 40 ha dekking Het FlevoWaterschap landschap Zuiderzeeland inzet kavel Vogelweg (40 ha) maatregelen: 1.849.075 natuurinrichting beheer: 3 jaar inrichtingsbeheer beheer natuur regulier beheer fietspad jaarlijks en groot onderhoud natuurvriendelijke oevers conform normbedragen SNL per 2015 onderhoud bermen en vrijhouden fietspad Provincie (recreatie) fietspad groot onderhoud Het Flevo-landschap vraagt aan het Programma Nieuwe Natuur het volgende: instemming met het gebruik van de kavel van 40 hectare nabij de Vogelweg, welke reeds in volledig eigendom van Het Flevo-landschap is beschikbaar stellen van 478.145 euro (incl. BTW) voor verbetering natuurinrichting Grote Trap beschikbaar stellen van 1.370.930 euro (incl. BTW) voor de aanleg van een fietspad Indien gewenst kan op de vogelakker 30 hectare kiekendiefcompensatiegebied worden gerealiseerd. In dat geval zijn vergoeding van inrichtingsbeheer en een SNL-vergoeding aan de orde. Dit kan nog aan de begroting worden toegevoegd. 3 Kosten zijn incl. staartkosten (20%). Voor fietspad is met 10% aan staartkosten gerekend. 16 3. Meetlat Programma Nieuwe Natuur in Flevoland Voor de beoordeling van de projectuitwerkingen is een meetlat met 12 criteria opgesteld, ingedeeld naar vier onderdelen: Belevingswaarde, Ecologische waarde, Multiplier en Zekerheid. In onderstaande tabel worden deze criteria systematisch nagelopen en is kort weergegeven op welke punten aan de criteria wordt voldaan. Criteria 1 Belevingswaarde 2 3 4 Ecologische waarde 5 6 Deelaspecten In welke mate levert het project beleefbare, functionele en inpasbare natuur op? De Grote Trap wordt uitgebreid met natuurvriendelijke oevers en de natuurinrichting wordt gevarieerder. Dit vergroot de biodiversiteit (vitale natuur). Nabij de ingangen en op de kavel aan de Vogelweg komen recreatievoorzieningen. Een fietspad maat het gebied toegankelijk. Dit levert grotere beleefbaarheid en kansen op voor recreatief ondernemen (beleefbare en inpasbare natuur). Zowel Grote Trap als vogelakker zijn een bron van natuurlijke vijanden die helpen bij plaagbestrijding (functionele natuur). De natuurvriendelijke oevers verbeteren waterkwaliteit en vergroten waterberging (functionele natuur) In welke mate heeft het project waarde voor dagrecreatie of verblijfsrecreatie of biedt het kansen voor economische ontwikkeling? De Grote Trap wordt toegankelijk en maakt meerdere recreatieve rondjes in Zuidelijk Flevoland mogelijk. Natuurgebieden als Oostvaardersplassen en Horsterwold worden recreatief verbonden. De Vogelweg met onder meer enkele landschapskunstwerken krijgt een extra attractie. Die aantrekkelijkheid maakt dat ook kleinschalige economische activiteit een kans heeft. Hoe groot is de afstand van het project tot stedelijk gebied of grote toeristische voorzieningen? Het project ligt dicht bij Almere-Buiten. Met de ontwikkeling van Oosterwold komt het op termijn steeds meer in de stedelijke invloedssfeer te liggen. Overigens geven e-bikes dagrecreanten een groeiende actieradius, recreatie in het buitengebied neemt toe. In welke mate draagt het project bij aan de versterking van de EHS, het bereiken van internationale natuurdoelstellingen, het bevorderen van biodiversiteit en/of het robuuster maken van Flevolandse natuur? De toevoeging van natuurvriendelijke oevers en de vogelakker, plus het vergroten van de diversiteit in biotopen op de Grote Trap zelf, maken de natuur robuuster, zorgen voor migratie tussen natuurgebieden, en vergroten het leefgebied voor vogels van (half)open landschap. Zeker in relatie tot het project Noorderwold - Eemvallei. Het leefgebied voor bever wordt ecologisch beter, evenals voor vissen en amfibieën. In welke mate draagt het project bij aan het realiseren van het Flevolandse natuurbeleid? Het project De Grote Trap vormt een markant natuurgebied dat het open middengebied doorsnijdt. Een fietspad maakt het mogelijk dat mensen van deze natuur en het typisch Flevolandse, grootschalige landschap van het middengebied kunnen genieten. De Grote Trap behoort tot het Flevolandse natuurnetwerk, het project zal ecologisch functioneren versterken. Het project voegt nieuwe elementen toe aan het Flevolandse recreatieve netwerk en biedt kansen voor recreatief ondernemers. In welke mate en op welke wijze worden met het project bestaande natuurcompensatieverplichtingen ingevuld? Indien gewenst kan op de vogelakker 30 hectare kiekendiefcompensatiegebied worden gerealiseerd. 17 Criteria 7 Multiplier 8 9 10 11 Zekerheid 12 Deelaspecten In welke mate is er sprake van een multiplier op de vanuit het programma in te zetten hectares (i.v.v. extra hectares natuur, extra financiële ruimte voor inrichting, etc.)? Voor het project hoeft niet opnieuw grond verworven te worden. De investering in de aanleg van de natuurvriendelijke oever dient meerdere doelen: het levert een belangrijke bijdrage aan ecologie, beleefbaarheid, waterkwaliteit en berging. In welke mate draagt het project naast natuurwaarden ook bij aan de integrale ontwikkeling van andere beleidsterreinen zoals landbouw, recreatie, water, cultuur? Het project draagt bij aan verbetering van waterkwaliteit (KRW) en robuustheid van het watersysteem bij extreme neerslag. Het voegt een eigentijdse landschappelijke attractie toe aan de Vogelweg, waaraan ook twee landschapskunstwerken liggen. Het project is gunstig voor de landbouw en biedt kansen voor het Europese Gemeenschappelijke Landbouwbeleid. In welke mate is er sprake van maatschappelijke betrokkenheid bij en maatschappelijk draagvlak voor het project? In de nabijheid wonen weinig mensen. Wel is overleg met verschillende agrariërs over samenwerking. De agrarische natuurvereniging Akkerwaard steunt het project. De gemeente Zeewolde vindt de landschappelijke en recreatieve toevoeging interessant voor het gebied. Ook voor de projecten Noorderwold - Eemvallei en Kop op het Horsterwold is het project van belang als recreatieve schakel. Hoe zeker is het dat het project binnen vijf jaar uitgevoerd kan worden? Het project vergt geen complexe procedures. De realisatie kan in 2016 starten. In welke mate is het plan faseerbaar of aanpasbaar indien een onderdeel niet uitvoerbaar blijkt te zijn? Het project is faseerbaar. Het fietspad kan op een later moment worden aangelegd. Ook kunnen de delen ten noordwesten en zuidoosten van de Vogelweg gescheiden worden opgepakt. Dit heeft echter om redenen van kostenefficiëntie niet de voorkeur. Indien de aanleg van een fietspad niet financierbaar is, zal een wandelpad worden aangelegd. Dit beperkt echter wel het aantal recreanten. De vogelakker kan eventueel achterwege blijven, maar dit beperkt zowel de ecologische waarde als de recreatieve waarde. In welke mate is sprake van juridisch of financiële risico's of onzekerheden en hoe wordt hiermee omgegaan? Gezien de eigendomsverhoudingen zijn de juridische risico's op de Grote Trap zelf heel klein. Belangrijk is continuïteit van de bestaande SNL-bijdrage. Voor de vogelakker is planologische inpassing nodig, maar een blijvende agrarische bestemming hoeft geen bezwaar te zijn, aangezien het eigendom bij een natuurbeheerder berust. Indien de financiering niet afdoende is, zullen delen van het project niet of later worden uitgevoerd. - 18 DISCLAIMER Dit projectvoorstel moet nog worden vastgesteld door de Raad van Toezicht van Het Flevolandschap. Deze besluitvorming is gepland op 23 september 2014. De realisatie van het project valt of staat met de in het projectvoorstel beschreven benodigde medewerking en bijdragen van de provincie Flevoland en het waterschap Zuiderzeeland. Indien daaraan niet kan worden voldaan zal Het Flevo-landschap zich moeten beraden op fasering en/of aanpassing van dit voorstel. Het Flevolandschap behoudt zich daarom het recht voor om, gelet op bovenstaande, het projectvoorstel voorafgaande de besluitvorming van de provincie Flevoland het projectvoorstel op onderdelen bij te stellen of te actualiseren. 19 Bijlage 1 Planontwerp Deelgebieden Grote Trap (Noordwest- en Zuidoostgedeelte) Deelontwerp Noordwest 20 Deelontwerp Zuidoost 21 Colofon Het Flevo-landschap Vormgeving voorzijde: Twirre Ontwerpt Kaartmateriaal: DLG Illustraties: Studio Geert Gratama Ruben Smit, Ed van Zoonen, Vincent Wigbels, Het Flevo-landschap 29 augustus 2014 22
© Copyright 2024 ExpyDoc
