Langzame evolutie Slow evolution

Langzame evolutie
Vroeger werd gedacht dat de ginkgo (Japanse notenboom) tussen de
naaldbomen en loofbomen in stond. Dat blijkt niet juist: ginkgo’s en
cycadeeën zijn vermoedelijk beide ontwikkeld uit zaadvarens. De coniferen
komen uit een andere ontwikkelingslijn voort. Hoe het wel precies zit is nog
niet volledig opgelost.
Het geslacht is waarschijnlijk ontstaan in het Perm, zo’n 290 tot 250 miljoen
jaar geleden. Op het hoogtepunt van hun ontwikkeling waren er in het
Juratijdperk heel veel soorten in het geslacht Ginkgo, maar die zijn uiteindelijk bijna allemaal uitgestorven. Ginkgo biloba is de enige nog levende soort.
Op een paar plaatsen in China zijn nog kleine populaties van wilde ginkgo’s.
De plant wordt over de hele wereld gekweekt. Andere Nederlandse namen
Afbeelding uit de Flora Japonica,
verschenen tussen 1835 en 1842
zijn Japanse of Chinese tempelboom. In het Duits heet hij Ginkgobaum of
Afbeeldingen door natuurzelfdruk van boomen
en heesters, 1859-1862
Fächerblattbaum, in het Engels Maidenhair tree, in het Frans Arbre aux
quarante écus.
Slow evolution
Het blad is waaiervormig - het lijkt op een eendenvoet. Het ginkgoblad heeft
It used to be thought that the Ginkgo (Maidenhair tree) occupied an
geen hoofdnerf maar een heleboel kleine nerven die zich vertakken en zo
evolutionary position between the conifers and the angiosperms. This
een waaier vormen. De ‘vruchten’ verschijnen pas na 20-50 jaar.
turned out not to be true: ginkgos and cycads probably both developed
from seed ferns. The conifers stem from a different evolutionary line, but
the puzzle of how it all fits together has not yet been completely solved.
The genus probably originated during the Permian period, approximately
290 to 250 million years ago. At the peak of their development, in the
Jurassic period, there were a large number of species in the genus Ginkgo,
but almost all of these eventually died out and Ginkgo biloba is the only
surviving species. There are still small populations of wild ginkgos in a few
regions in China, but the plant is cultivated all over the world. In Dutch the
Ginkgo is known as the Japanse notenboom, the Japanse tempelboom
or the Chinese tempelboom; in German it is called the Ginkgobaum or
Ginkgo cranei
Hans Steur
Rogier van Vugt
Fächerblattbaum; and in French Arbre aux quarante écus.
7 cm hoog fossiel van een
Ginkgo huttonii, gevonden in
Noord-Yorkshire
The leaves are fan-shaped and look like ducks’ feet. The Ginkgo leaf does not
have a main vein but instead it has a lot of small veins, which branch out to
form a fan. The ‘fruits’ do not appear until the tree is 20 - 50 years old.
Dames en heren
De ginkgo is tweehuizig: één boom draagt ofwel vrouwelijke ofwel
mannelijke bloemen. De mannelijke worden vaker aangeplant, omdat
de ‘vruchten’ een onaangename geur verspreiden en overlast kunnen
geven in de straat. Soms is in botanische tuinen een vrouwelijke tak op
een mannelijke boom geënt, zoals het geval is bij de monumentale
exemplaren in de Oude Hortus in Utrecht (waarschijnlijk geplant tussen
1723 en 1760) en in de Hortus botanicus in Leiden (waarschijnlijk rond 1785 geplant).
Maar er kan ook iets wonderlijks gebeuren: oudere ginkgo’s
kunnen van geslacht veranderen, en dat gebeurt soms
massaal. Zo kan een laan vol mannelijke ginkgo’s ineens
vol met de onwelriekende ‘vruchten’ liggen. Tegen die
ns
Ha
tijd hebben de bomen gelukkig een omvang dat ze niet
meer
zomaar gekapt kunnen worden.
Ladies and gentlemen
The Ginkgo is a dioecious plant: a tree bears either male or female flowers.
The male-flowering trees are planted more often than the female because
the ‘fruits’ have an unpleasant scent, which makes them unpopular with
passers-by. In botanic gardens a female branch is sometimes grafted onto
a male tree, such as in the monumental examples in the ‘Oude Hortus’ in
Hans Clauzing
Utrecht, the Netherlands (probably planted between 1723 and 1760) and
in the Hortus botanicus in Leiden (probably planted around 1785).
But sometimes a miracle occurs: older Ginkgos can change sex! This
sometimes happens on a large scale, which means that an avenue lined
with male ginkgos can suddenly be full of stinking ‘fruits’. Fortunately,
by the time this happens the trees are usually so big that they can no
longer easily be felled.
Mannelijke bloem
g
zin
u
Cla
Ginkgos in use
Because ginkgos tolerate air pollution well they are often planted along
streets and avenues. Very old trees have striking bumps on their trunks,
somewhat reminiscent of breasts. In Japan there are some specimens
that are reputed to be more than a thousand years old.
The ginkgo is highly valued in traditional Chinese medicine. Nutritional
supplements containing ginkgo may be sold without prescription and
are supposed to be effective against concentration problems, dizziness,
fainting, poor memory, cold hands and feet, tinnitus, and forgetfulness.
Ginkgo has been scientifically investigated for the last, but no useful
effects have been found.
Ginkgo nuts are edible. They are split open and blanched or fried in a dry pan
and can then be used in sweet or savoury soups, stews and desserts. The
Ginkgo’s in gebruik
nuts have a sweet taste; some people like to remove the bitter germ first.
Omdat ginkgo’s goed tegen luchtvervuiling kunnen worden ze vaak toegepast
als laanboom. Op zeer oude exemplaren verschijnen opvallende knobbels op
de stam, die wel aan borsten doen denken. In Japan staan exemplaren die
meer dan duizend jaar oud zouden zijn.
De ginkgo heeft een grote waarde in de traditionele Chinese geneeskunde.
Voedingssupplementen met ginkgo mogen vrij verkocht worden en zouden
gunstig werken bij concentratieproblemen, duizeligheid, flauwvallen,
geheugenzwakte, koude handen en voeten, oorsuizen en vergeetachtigheid.
Dat laatste is wetenschappelijk onderzocht, en daarbij zijn geen gunstige
effecten gevonden.
De zaden van de ginkgo zijn eetbaar. Ze worden gekraakt en kort geblancheerd
of gebakken in een droge koekenpan. Vervolgens zijn ze te verwerken in
zoete en hartige soep, stoofschotels en pudding. De zaden smaken zoetig,
Carla Teune
sommige mensen verwijderen eerst het bittere kiempje .

Download Report