Atal-Medialwijzer Spaarne Ziekenhuis

Atal-Medialwijzer
Bloedafname Laboratorium en Trombosezorg
Voor: artsen en (co) assistenten
Spaarne Ziekenhuis
Informatie en richtlijnen voor
het optimaal gebruik
van de diensten van
Atal-Medial
versie 8
oktober 2014
1
Inhoudsopgave
1. Voorwoord
2. Klinisch chemici Atal-Medial
2.1
Overzicht namen klinisch chemici
2.2
Telefoonnummers en e-mailadressen specialisten klinische chemie
3. Openingstijden en afwezigheid
3.1
Laboratorium
3.2
Bloedafnamepoli
4 Aanvragen en bloedafname
4.1
Algemeen
5. Klinische bloedafname
5.1
Algemeen
5.2
Prikrondes (Klinisch – LAB ochtendronde/middagronde/avondronde)
5.3
Afname door de afdeling
5.4
Correct identificeren van materiaal
5.5
Urineonderzoek
5.6
Poliklinische bloedafname (poliklinisch – LAB klinische chemie)
5.7
Beenmergservice
5.8
Immuuncytologisch onderzoek B.A.L.
5.9
Kweekmateriaal
5.10 Spermaonderzoek
5.11 Dysmorfe ery’s
5.12 Screening Bence Jones:
5.13 Cito ANCA / ANF/ M-proteïne diagnostiek
5.14 Foeto-maternale transfusie
5.15 Galzure zouten
5.16 Prikaccidenten
5.17 Inzien van laboratoriumresultaten
6. Afspraken mb.t. transfusies met kort houdbare bloedproducten
6.1
Algemeen
6.2
Aanvraagprocedure
7 Informatiefolders
8 Bepalingenklapper
9 Principeafspraken
9.1
Aanvullend onderzoek
9.2
Leukocyten-differentiatie
9.3
Trials
9.4
Verzendbepalingen
10 Allergie-onderzoeken
12 Bepalingsfrequentie
13 Automatismen
14 Doorbellen van sterk afwijkende resultaten
15 Trombosezorg
15.1 Bereikbaarheid
15.2 (Her) aanmelden van trombosepatiënten
15.3 Instellen op orale antistolling
15.4 De startdoseringen:
15.5 De onderhoudsdoseringen:
15.6 Zelfmeten en zelfdoseren door patiënten
16 Suggesties
2
1.
Voorwoord
Atal-Medial
Atal-Medial is het regionale laboratorium voor klinische chemie.
Naast huisartsen, verloskundigen, GGZ instelling Rivierduinen en InGeest, verzorgingen verpleeghuizen uit de regio Amsterdam, Zuid-Kennemerland, Haarlemmermeer,de
Bollenstreek en regio Leiden besteden ook specialisten van Kennemer Gasthuis,
Spaarne Ziekenhuis, Rijnland Ziekenhuis Leiderdorp en Diaconessenhuis Leiden hun
klinisch chemisch onderzoek uit bij Atal-Medial. Ook de Trombosedienst uit deze regio
is een onderdeel van Atal-Medial.
Kijk hier voor meer informatie over Atal-Medial.
Het vak klinische chemie
De klinische chemie is gericht op diagnostisch onderzoek aan de hand van analyse van
lichaamsmateriaal. Bloed en urine zijn de bekendste voorbeelden, maar het kan ook
gaan om feces, zweet, beenmerg, uitgeademde lucht of diverse vochten. In het
lichaamsmateriaal kunnen allerlei lichaamseigen componenten worden bepaald zoals
eiwitten, vetten, koolhydraten, vitaminen, mineralen, elektrolyten, metabolieten en
antistoffen, maar ook cellen of DNA.
De hoeveelheid en samenstelling van deze componenten in het lichaamsmateriaal geeft
informatie over het functioneren van lichaam, weefsels en organen. Hiermee levert het
vakgebied klinische chemie en laboratoriumgeneeskunde een cruciale bijdrage aan
vaststellen en monitoren van ziekten en is daarmee een onmisbare discipline in de
medische praktijk.
Kwaliteitsborging
Atal-Medial onderhoudt een systeem van integrale kwaliteitsborging en streeft ernaar
aan u, als aanvrager, klant en collega, diensten en producten te leveren die
beantwoorden aan uw wensen. Wij stellen kritiek en suggesties te allen tijde op prijs. U
kunt onze medewerkers en klinisch chemici daarover aanspreken.
Opmerkingen en/of suggesties over deze labwijzer kunt u richten aan de afdeling
Kwaliteitszorg, T: 088 - 0037 660 | E: [email protected].
Atal-Medial is gecertificeerd met het kwaliteitskeurmerk CCKL.
2.
2.1
Klinisch chemici Atal-Medial
Overzicht namen klinisch chemici
drs. F.J.M. (Ferry) Bergkamp, klinisch chemicus
dr. B.A. (Bauke) de Boer, klinisch chemicus
dr. M.M. (Madelon) Buijs, arts, klinisch chemicus
dr. J (Jeannette) Gootjes, klinisch chemicus
dr. M.H. (Martien) Herruer, klinisch chemicus
dr. J.A. (Jurgen) Kooren, klinisch chemicus
dr. C.J. (Claudia) Pronk-Admiraal, MBA klinisch chemicus
drs. R.C. (Reni) Rotteveel, klinisch chemicus
dr.ir. H.N. (Hong) Bui, klinisch chemicus in opleiding
dr. S.M.I. (Susan) Goorden, klinisch chemicus in opleiding
Op werkdagen is één van de klinisch chemici dienstdoend voor het beantwoorden van vragen.
Het kan zijn dat er al doorschakeling plaatsvindt terwijl u nog wacht op telefonisch contact.
3
2.2
Telefoonnummers en e-mailadressen specialisten klinische chemie
Telefoonnummer
Fax
Secretariaat Raad van
Bestuur Atal-Medial
088 0037 703
088 0037 879
[email protected]
Medische administratie/
opvragen uitslagen
088 0037 710
088 0037 798
[email protected]
Telefoonnummer
Mobiel nummer
E-mailadres
21
58
66
75
10
19
75
28
06 518 545 19
06 510 618 77
06 141 898 94
06 300 121 28
06 471 479 96
06 537 612 55
06 178 829 96
06 224 879 29
06-110 393 14
06-523 52098
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
[email protected]
(023)-890 86 22
06 446 512 77
[email protected]
Klinisch chemicus van
dienst (08.00-17.00
uur)
Buiten kantooruren
drs. F.J.M. Bergkamp
dr. B.A. de Boer
dr. M.M. Buijs
dr. S.M.I. Goorden
dr. J. Gootjes
dr. M.H. Herruer
dr. J.A. Kooren
dr. C.J. Pronk-Admiraal
drs. R.C. Rotteveel
dr.ir. H.N. (Hong) Bui
E-mailadres
(023) 890 86 98
Via portier
ziekenhuis
(023) 545 63
(071) 582 83
(023) 890 89
(023) 890 92
(023) 545 63
(023) 890 86
(023) 890 92
(023) 890 85
Medisch Leider
Trombosedienst
drs. F.L. (Lous) Schouten
4
3.
3.1
Openingstijden en afwezigheid
Laboratorium
Het laboratorium van Atal-Medial in Hoofddorp is 24 uur per dag, 7 dagen per week
bereikbaar.
Tijdens kantooruren levert het laboratorium service voor het gehele onderzoekspakket.
Het onderzoekspakket omvat bepalingen in bloed, urine, feces, beenmerg, liquor,
CAPD-vocht, pleuravocht, ascites, semen en andere lichaamsvochten. Buiten
kantooruren geldt een beperkt onderzoeks- (CITO) pakket; in EPIC is aangegeven
welke bepalingen CITO aanvraagbaar zijn.
Werkdagen:
Een normale personele bezetting is aanwezig van 08.00 tot 16.30 uur.
Van 16.30 tot 23.30 uur zijn 3 analisten aanwezig; van 23.30 tot 08.00 uur zijn 2
analisten aanwezig.
Weekend en feestdagen:
3 à 4 analisten zijn aanwezig van 08.00 tot 16.30 uur.
Van 16.30 tot 23.30 uur zijn 3 analisten aanwezig; van 23.30 tot 08.00 uur zijn 2
analisten aanwezig.
3.2
Bloedafnamepoli
De bloedafnamepoli op locatie SZ Hoofddorp is geopend op maandag t/m vrijdag van
07.30 –16.30 uur voor 1ste lijn en tot 17.00 uur voor patiënten via de polikliniek.
Op zondag is de bloedafnamepoli van 11.00 tot 11.30 uur alleen geopend voor
preoperatieve bloedafname.
De bloedafnamepoli op locatie SZ Heemstede is geopend van maandag t/m vrijdag van
08.00 tot 16.30 uur voor 1ste lijn en tot 17.00 uur voor patiënten via de polikliniek.
4
4.1
Aanvragen en bloedafname
Algemeen
Informatie over aanvraagformulieren, bloedafname, uitslagen enz. is tijdens
‘kantooruren’ in te winnen bij de Medische Administratie.
Buiten kantooruren is deze informatie in te winnen bij de dienstdoende analist. Locatie
Hoofddorp: tel 8694
Aanvragen van laboratoriumonderzoek via EPIC
Ten behoeve van laboratoriumaanvragen wordt altijd gebruik gemaakt van de
aanvraagprocedure via EPIC. Indien over het plaatsen van laboratoriumaanvragen via
EPIC vragen of onduidelijkheden zijn dient allereerst contact opgenomen te worden met
de EPIC helpdesk (tel 8157).
Met uitzondering van laboratoriumaanvragen voor de prikrondes genereert EPIC altijd
een aanvraagformulier. Bij een klinisch order (klinisch - LAB door afdeling) moet dit
aanvraagformulier altijd samen met de afgenomen materialen aan het laboratorium
worden aangeboden. Bij een poliklinisch order (poliklinisch – LAB klinische chemie)
moet dit aanvraagformulier altijd aan de patiënt worden meegegeven.
Met de hand bijgeschreven opmerkingen en testen worden om proces-technische
redenen niet in behandeling genomen. Indien een laboratoriumonderzoek niet
standaard via EPIC te orderen is, dient altijd contact opgenomen te worden met de
dienstdoende klinisch chemicus (tel 86 98)
5.
5.1
Klinische bloedafname
Algemeen
Om verwisseling te voorkomen is het afnamepersoneel verplicht het polsbandje van de
patiënt te controleren. Draagt de patiënt geen polsbandje, dan wordt de patiënt
verzocht naam en geboortedatum te noemen. Indien de patiënt hiertoe niet in staat is
5
vindt identificatie plaats met hulp van een derde persoon (arts, verpleegkundige,
familie).
Indien een venapunctie niet lukt, wordt met de aanvragend arts overlegd over de
verdere handelwijze.
Voor de bloedafname bij neonaten, baby’s of kleine kinderen worden speciaal daartoe
getrainde medewerkers ingezet.
5.2
Prikrondes (Klinisch – LAB ochtendronde/middagronde/avondronde)
Alle afdelingen m.u.v. SEH en IC:
Op alle dagen is er een prikronde van ± 08.00 tot ± 10.00 uur (Klinisch – LAB
ochtendronde). In het weekend en op feestdagen is er voor deze prikronde een beperkt
aantal medewerkers beschikbaar. Tijdens deze prikronde wordt door de
laboratoriummedewerkers op de meeste klinische afdelingen bloed afgenomen.
Aanvragen voor deze ochtendprikronde dienen op de ochtend voorafgaand aan de
bloedafname, vóór 06.00 uur te worden georderd via EPIC.
NB CITO-laboratoriumonderzoek moet niet voor de ochtendprikronde worden georderd;
resultaten zijn immers zeker niet vóór 11.00 uur bekend. Wel kan het bloed voor CITO
laboratoriumonderzoek op verzoek van de aanvragend arts door een medewerker van
Atal-Medial tijdens de ochtendronde worden afgenomen, waarna de afdeling zorg
draagt voor de juiste ordering in EPIC en het onmiddellijk transport van het materiaal
naar het laboratorium.
Om 13.00 uur (in het weekend 14.00 uur) is er een extra prikronde voor
spoedopnames of wanneer er acuut een verslechtering in de toestand van de patiënt is
opgetreden (klinisch – LAB middagronde). Deze prikronde is alleen voor nagekomen
aanvragen die niet kunnen wachten tot de volgende ochtend.
Aanvragen voor deze middagprikronde dienen uiterlijk om 11.55 uur (in het weekend
13.55 uur) te worden georderd via EPIC. In het weekend moet een aanvraag voor de
middagprikronde ook nog telefonisch worden aangemeld bij het lab op tel. 8694. Indien
de aanvraag niet telefonisch is aangemeld zal het laboratoriumorder niet door een
medewerker van Atal-Medial worden afgenomen.
Om 21.00 uur is er een avondprikronde voor spoedopnames of wanneer er acuut een
verslechtering in de toestand van de patiënt is opgetreden. Deze prikronde is alleen
voor nagekomen aanvragen die niet kunnen wachten tot de volgende ochtend.
Aanvragen voor deze avondprikronde dienen uiterlijk om 20.55 uur te worden georderd
via EPIC. Een aanvraag voor deze avondprikronde moet ook nog telefonisch vóór 21.00
uur worden aangemeld bij het lab op tel. 8694. Indien de aanvraag niet telefonisch is
aangemeld zal het laboratoriumorder niet door een medewerker van Atal-Medial
worden afgenomen.
Buiten deze prikrondes wordt de bloedafname door de afdeling zelf verricht.
SEH:
Op de afdeling SEH worden alle bloedafnames door de afdeling zelf verricht.
5.3
-
Afname door de afdeling
Het te gebruiken afnamemateriaal voor de afzonderlijke onderzoeken staat middels
omschrijvingen op het EPIC orderformulier vermeld. Voor de volledigheid staat dit ook
beschreven op het ‘Spaarnenet’ →Protocollen → diensten van derden → Medial →
Routine afnameformulier kliniek
Als meerdere buizen afgenomen moeten worden, dient bij voorkeur de hierna vermelde
volgorde te worden aangehouden:
- kweken
- buizen zonder toevoegingen
- buizen voor onderzoek van bloedstolling
buizen met toevoegingen in de volgorde: Stol(gel), Li-heparine(gel), +EDTA, NaF, BSE
(Na-citraat)
6
-
Het is verboden om bloed af te nemen uit:
een arm aan dezelfde lichaamshelft waar een mastectomie heeft plaatsgevonden
een arm, waarin een infuus is aangesloten, behalve als het infuus 5 minuten eerder is
stilgezet
Vochten, zoals liquor, ascites e.d. dienen in dezelfde buizen te worden aangeleverd als
bloed.
Bijvoorbeeld: celonderzoek in EDTA-buis (paarse dop) en chemie bepalingen in
heparinebuis (mintgroene dop).
Let er op dat bij een ‘open afname’ (zonder vacuüm), de juiste dop op de juiste buis
wordt teruggeplaatst. Materiaal opgevangen in verschillende buizen kan niet worden
samengevoegd/ overgeheveld i.v.m. beïnvloeding van de testresultaten (bv Kalium!)
5.4
Correct identificeren van materiaal
Vermeld op de buis altijd naam en geboortedatum van de patiënt en de afnamedatum
+ tijd. Plak geen etiketten over elkaar heen. Niet goed geïdentificeerd materiaal wordt
niet in behandeling genomen. U zult als aanvrager geïnformeerd worden indien niet
geïdentificeerd materiaal door Atal-Medial is ontvangen. Het ongeïdentificeerd materiaal
wordt vernietigd en u zult te allen tijde moeten zorg dragen dat een nieuwe afname bij
de juiste patiënt gedaan wordt en correct geïdentificeerd naar Atal-Medial wordt
gebracht. Over dit kwaliteitsissue bij overdracht van verantwoordelijkheden kan niet
worden gediscussieerd.
Lever het materiaal, vergezeld van volledig ingevulde aanvraagformulieren in bij een
analist op het laboratorium. Waarschuw de analist, als deze niet aanwezig is, via het
sein 8694 (buiten kantoortijden). Ook mag gebruik worden gemaakt van de buizenpost.
5.5
Urineonderzoek
Ten behoeve van urineonderzoek in een portie urine wordt gebruik gemaakt van potjes
met bijgeleverde vacuüm verzendbuizen. De vacuümbuis zonder boorzuur (beige dop)
wordt standaard gebruikt voor klinisch chemisch urineonderzoek. De vacuümbuis met
boorzuur (groene dop) wordt standaard gebruikt voor microbiologisch urineonderzoek.
Afhankelijk van het type urineonderzoek dienen één of meerdere vacuümbuizen te
worden gevuld en ingestuurd naar Atal-Medial resp. Streeklab (zie tabel). Uiteraard
altijd vergezeld van volledig ingevulde aanvraagformulieren. Vul per
laboratorium/aanvraag één buis in.
Laboratorium
Type Onderzoek
Klinische
chemie
Alle
Microbiologie
Opmerking/specificatie
Urinebuis*
Beige dop
Kweek
Midstream/gewassen plas
Antigeentesten
PCR SOA (man)**
Virologie
Eerste straal (tenminste 30ml)
Groene dop
(met
boorzuur)
*
Gebruik voor klinische chemie en microbiologie altijd aparte buizen. Microbiologisch
onderzoek kan gecombineerd worden uitgevoerd uit dezelfde buis.
** Urine is bij vrouwen niet geschikt voor onderzoek op SOA. Hiervoor dient een vagina- of
cervix-uitstrijk ingestuurd te worden.
Voor onderzoek in 24-uurs urine moet urine verzameld worden in bokalen, welke
opgehaald kunnen worden bij het verzamelpunt in de kliniek of bij het priklab. Gevulde
bokalen voor dit onderzoek kunnen worden geplaatst bij het verzamelpunt in de kliniek
of kunnen direct bij het laboratorium worden ingeleverd.
7
5.6
Poliklinische bloedafname (poliklinisch – LAB klinische chemie)
Bij een poliklinisch order moet het EPIC aanvraagformulier altijd aan de patiënt worden
meegegeven. De patiënt kan zich met dit aanvraagformulier melden op iedere
priklocatie van Atal-Medial.
5.7
Beenmergservice
Van maandag t/m vrijdag tussen 08.00 en 15.00 uur zal het laboratorium beschikbaar
zijn voor assistentie bij beenmergpuncties en beoordeling van de kwaliteit van het
materiaal. Ter plekke wordt een aantal preparaten gemaakt en er zal ook een
bloeduitstrijkje (uit een vingerprik) gemaakt worden. De preparaten worden op het
laboratorium gekleurd met de May-Grunwald/Giemsa kleuring en beoordeeld. Tevens
wordt op aanvraag, na ijzerkleuring van 2 preparaten, de ijzerreserve van het
beenmerg beoordeeld. Eindbeoordeling vindt plaatst door een internist-hematoloog of
door de klinisch chemicus met aandachtsgebied hemato-oncologie.
Aanvragen van immunofenotypering van het beenmerg bij verdenking op een acute
leukemie of een maligne lymforeticulaire lokalisatie in het beenmerg moeten vergezeld
gaan van een extra EDTA-buis.
Voor laboratoriumassistentie bij een cytologische punctie kan een afspraak gemaakt
worden op telefoon 8606 (tussen 08.00 en 16.30 uur). Bij deze afspraak kan ook
worden aangegeven of een immunofenotypering van het beenmerg geïndiceerd wordt
geacht. Op dit moment geldt een maximum aantal van 5 beenmergen in totaal voor
immunocytologisch onderzoek per dag. Afname van beenmerg t.b.v.
immunocytologisch onderzoek kan in principe alleen plaatsvinden op maandag t/m
donderdag van 08:00 tot 15:00 en op vrijdagochtend.
Rapportage vindt plaats via ZIS. Het is een beschrijvende rapportage met als conclusie
een antwoord op de vraagstelling. Indien relevant worden percentages cellen
gerapporteerd.
5.8
Immuuncytologisch onderzoek B.A.L.
Immuuncytologisch onderzoek van leukocyten in Broncho-alveolaire lavage vloeistof
(BALF) kan bij bepaalde longaandoeningen een waardevolle bijdrage leveren. Gedacht
moet worden aan aandoeningen veelal gepaard gaande met een lymfocytaire infiltratie
in het longcompartiment en een verschuiving van de lymfocytensubpopulaties in de
BALF, zoals sarcoïdose, IPF, BOOP en EAA. Immuuncytologisch onderzoek in BALF kan
alleen na telefonische afspraak op 023-545 63 18 worden gedaan.
5.9
Kweekmateriaal
Op het laboratorium is een verzamelpunt voor kweekmaterialen
In het ziekenhuis zijn ook 2 verzamelpunten:
op verdieping 2E – kamer tegenover het milieustation
op verdieping 3E – middenstuk centraal plein tegenover het milieustation
Het materiaal wordt hier op vaste tijden door het Streeklab weggehaald
Om 08.00 uur kan aan de laboratoriummedewerkers worden gevraagd om de
gereedstaande kweken mee te nemen naar het verzamelpunt. Dit is een service maar
geen verplichting. De afdeling is ervoor verantwoordelijk dat kweekmaterialen bijtijds
op het verzamelpunt komen.
De afdeling dient bij spoed zelf voor transport van kweekmaterialen naar het Streeklab
te zorgen.
NB Kweekmaterialen mogen vanwege besmettingsgevaar nooit per buizenpost naar
het lab gestuurd worden.
5.10
Spermaonderzoek
Gebruik voor spermaonderzoek het hiervoor bestemde opvangmateriaal. Dit kan de
patiënt ophalen bij de bloedafnamepoli. Het sperma dient op specifieke tijdstippen
ingeleverd te worden met een Atal-Medial aanvraagformulier en een ingevulde
patiënteninformatiefolder. Klik hier voor de informatiefolders ‘Spermaonderzoek’ en
‘Spermaonderzoek na vasectomie’.
8
5.11
Dysmorfe ery’s
Bij een microscopische hematurie kan onderzoek naar dysmorfe erytrocyten worden
gedaan ter onderscheid van een nefrologische of een urologische oorzaak. Resultaten
van dysmorfe erytrocyten in urine worden gerapporteerd als percentage van het totaal
aantal erytrocyten. Interpretatie volgens Snoek et al, NTvG 1994: 138; 721 – 726 met
een afkappunt van 40% voor een urologische oorzaak (aanwezigheid van ≥40%
dysmorfe erytrocyten sluit een urologische oorzaak van de hematurie uit). Voor dit
onderzoek is 1ste ochtendurine niet geschikt. Tevens dient minimaal 3 ml urine te
worden ingeleverd voor dit onderzoek. Urine kan alleen worden ingeleverd op de AtalMedial laboratoria in het Kennemer Gasthuis, locatie Zuid of het Spaarne Ziekenhuis,
locatie Hoofddorp van maandag t/m zondag tussen 08.00 en 16.30 uur.
Met het onderzoek naar dysmorfe erytrocyten zal de urine ook beoordeeld worden op
aanwezigheid van erytrocyten- en leukocytencilinders. De kans op het vinden van deze
cilinders is het grootste vlak na mictie. Wanneer erytrocyten- en/of leukocytencilinders
aanwezig zijn, is ook bij minder dan 40% dysmorfe erytrocyten een nefrologische
hematurie vrijwel zeker.
Katheterurine kan ook voor dit onderzoek gebruikt worden, mits urine < 1 uur oud is.
De bepaling wordt niet uitgevoerd:
- Bij < 2 erytrocyten per gezichtsveld
- Bij macroscopisch bloed
- Wanneer urine bij aankomst op het lab ouder dan 1 uur na mictie is (of geen
mictietijd is vermeld).
5.12
Screening Bence Jones:
Bence Jones onderzoek in een portie urine (screening Bence Jones; monoklonaal vrije
lichte ketens) is vervangen door de bepaling vrije lichte ketens in serum (SVLK). Bij de
SVLK bepaling worden de concentraties van vrije lichte ketens kappa en lambda in het
serum bepaald en wordt de vrije kappa/lambda ratio berekend. Indien deze ratio
verschoven is, dan is dit suggestief voor de aanwezigheid van vrije lichte ketens in
serum (en urine). Bij een verdenking multipel myeloom is het geïndiceerd om bij een
verschoven kappa/lambda ratio 24 uurs urine te laten verzamelen voor onderzoek naar
en kwantificering van de vrije lichte ketens in 24 uurs urine.
5.13
Cito ANCA / ANF/ M-proteïne diagnostiek
Bij een onbekende acute glomerulonefritis kan afhankelijk van de klinische presentatie,
ANCA / as-GBM / ANF / M- proteïnediagnostiek geïndiceerd zijn. Cito ANCA (as-MPO en
as_Pr3) / as-GBM / ANF / M-proteïnediagnostiek vindt in principe alleen plaats op
maandag t/m vrijdag tussen 08:00 en 16:30 uur. Bij een cito ANCA aanvraag zal altijd
ook een as-GBM, as-ENA en een as-dsDNA worden bepaald.
5.14
Foeto-maternale transfusie
Het bepalen van het promillage foetale erytrocyten bij een zwangere kan helpen bij het
inschatten van een mogelijke foeto-maternale transfusie. In overleg met de vakgroep
gynaecologie wordt de klassieke Kleihauer-Betke test nog gedaan voor aanvragen uit
het Spaarne Ziekenhuis.
Alleen na overleg kan de flowcytometrische detectie van foetale erytrocyten bepaald
worden. De flowcytometrische bepaling kan alleen op maandag tot en met vrijdag van
08.00 tot en met 16.30 uur. Een aanvraag in het weekend of op feestdagen wordt op
de eerste volgende werkdag geanalyseerd.
5.15
Galzure zouten
Het bepalen van galzure zouten in serum wordt regulier op vrijdags uitgevoerd. Cito
aanvragen op andere dagen kunnen telefonisch overlegd worden met de dienstdoende
KC. De uitslag is dan binnen 48 uur bekend.
9
5.16
Prikaccidenten
Zowel binnen als buiten kantoortijden dient de aanvraag voor een prikaccident altijd te
lopen via de SEH (dienstdoende) assistent interne (tel. 7520).
Het plaatsen van een laboratoriumaanvraag in het kader van een prikaccident mag
uitsluitend via EPIC en dient volledig te zijn ingevuld (orderen via LAB serologie –
infectie ziekten serologie). Stuur het EPIC-aanvraagformulier, eventueel vergezeld van
nieuw afnamemateriaal, met spoed naar het laboratorium. Meld te allen tijde het
laboratorium dat een aanvraag voor afhandeling Prikaccident onderweg is op tel 8693
(binnen kantoortijden) of tel 8694 (buiten kantoortijden).
5.17
Inzien van laboratoriumresultaten
Voor het inzien van resultaten van laboratoriumonderzoek dient in eerste instantie
gebruik gemaakt te worden de resultaatmodule van EPIC. In geval van twijfel over de
juistheid van de (weergave) van de uitslag of bij het niet beschikbaar zijn van EPIC
door een andere oorzaak dan een netwerkstoring en/of stroomstoring dient gebruik
gemaakt te worden van resultaatinzage via het programma Cyberlab te vinden via een
link in EPIC.
10
6.
Afspraken mb.t. transfusies met kort houdbare bloedproducten
6.1
Algemeen
Voor de toediening van bloedproducten worden de indicaties gehanteerd zoals
beschreven in de CBO Richtlijn Bloedtransfusie 2011, Transfusiegids 2011 en Sanquin
bloedwijzer 2012.
Deze zijn te vinden op onze website, pagina Downloads voor zorgverleners >>, en ook
op ‘Spaarnenet’ →Protocollen → Diensten van derden → Medial.
Aanvragen voor bloedproducten die niet aan deze indicaties voldoen dienen eerst met
de dienstdoende klinisch chemicus te worden overlegd.
6.2
Aanvraagprocedure
Bloedproducten worden aangevraagd via EPIC waarna er automatisch een formulier
geprint wordt bij Atal-Medial. Er dient altijd gebeld te worden over de aanvraag van
bloedproducten.
Om voldoende zekerheid te verkrijgen moet voor een bloedtransfusie de bloedgroep
minstens 2 keer bepaald zijn uit 2 afzonderlijk afgenomen monsters. Het laatste
monster dient binnen 72 uur voor de geplande bloedtransfusie afgenomen te worden.
Transfusies naar aanleiding van ’s morgens al bekende lage Hb’s moeten vóór 14.00
uur aangevraagd zijn; latere aanvragen leveren ernstige vertraging op bij de
avonddienst.
Kruisbloed voor O.K.-patiënten voor de volgende dag moet vóór 14.00 uur op het lab
aanwezig zijn, óók als dit via de poli bloedafname wordt geprikt. Indien meer dan 72
uur na deze bloedafname nogmaals bloed wordt aangevraagd, dient opnieuw EDTAbloed te worden afgenomen om te kruisen. Bij kinderen t/m 3 maanden dient t.b.v. de
kruisproef óók bloed van de moeder te worden ingeleverd.
Bloedgroep, Rhesus factor D, antistoffen en transfusie-historie kunnen opgevraagd
worden via het cumulatief rapport van de patiënt (eventueel op het beeldscherm).
Bij het ophalen van bloedproducten dient een afslag van het patiëntenplaatje te worden
meegenomen.De producten worden alléén uitgegeven als een volledig ingevuld
aanvraagformulier op het lab aanwezig is.
7
Informatiefolders
Er zijn voor de patiënt diverse informatiefolders beschikbaar, onder andere met
betrekking tot functieonderzoeken, verzamelen van urine of nuchter blijven. De
aanvrager verstrekt deze folders aan de patiënt. De folders worden door het
laboratorium opgesteld. De meest recente en up-to-date versies van de
informatiefolders zijn beschikbaar via onze website, klik hier >>
8
Bepalingenklapper
In de bepalingenklapper vindt u alle bepalingen die door Atal-Medial gebruikt worden,
en
bij iedere bepaling een overzicht van de eigenschappen incl. referentiewaarden. De
bepalingenklapper vindt u op onze website op de pagina met downloads voor
zorgverleners >>
11
9
Principeafspraken
9.1
Aanvullend onderzoek
Binnen de vastgestelde bewaartermijnen van monstermateriaal is het, afhankelijk van
de bepaling, mogelijk om aanvullend onderzoek uit dit materiaal te laten verrichten.
Hiervoor dient tijdens kantooruren contact te worden opgenomen met de Medische
Administratie: 890 8799, buiten kantooruren met tel 8694. Serum en heparineplasma
worden 5 dagen bewaard, m.u.v. spijtserum en spijtplasma, die langer bewaard
worden. Serum, dat is ingestuurd voor allergie of immunodiagnostiek wordt 1 maand
bewaard. EDTA-bloed wordt 1 week bewaard maar is na 24 uur alleen geschikt voor het
meten van niet hematologische parameters.
9.2
Leukocyten-differentiatie
De machinaal verkregen differentiatie-uitslag wordt gerapporteerd, als de uitslag aan
door het laboratorium vastgestelde criteria voldoet. In andere gevallen wordt het
bloedbeeld microscopisch beoordeeld en gerapporteerd.
9.3
Trials
Contactpersoon voor trials is dr. M. H. Herruer. Tel: 890 8619. Voor het aanmelden van
nieuwe klinische trials kan contact worden opgenomen met deze klinisch chemicus. Hij
verstrekt een trialformulier. Na het volledig invullen van dit formulier door de
onderzoeker wordt een initiatiebezoek gepland waarbij vanuit Atal-Medial de
verantwoordelijke klinisch chemicus en het Hoofd Trials aanwezig zijn, en van de kant
van de aanvrager in ieder geval de locale studiecoördinator. Eventueel is ook een
externe studiecoördinator aanwezig. Tijdens het initiatiebezoek wordt de studie aan de
hand van het trialformulier doorgenomen. Hierbij wordt ook het protocol doorgenomen
en worden mogelijkheden en onmogelijkheden besproken. Op basis van de in dit
gesprek vergaarde gegevens maakt het Hoofd trials, mevr. Engel, een
laboratoriumprotocol en stelt de klinisch chemicus een contract op inclusief
kostenberekening. Op verzoek worden referentiewaarden, het certificaat van het
laboratorium en CV's verstrekt. Wanneer de onderzoeker/sponsor akkoord gaat met het
kostenvoorstel worden de voorbereidingen voor de trial afgerond en kan de studie
starten.
9.4
Verzendbepalingen
Atal-Medial voert in principe veel aangevraagde bepalingen zelf uit. Met name zeer
specialistisch onderzoek of laag frequente aanvragen worden uitbesteed aan andere
(referentie) laboratoria. Bij uitbesteed onderzoek wordt gebruik gemaakt van een kleine
groep, door Atal-Medial op grond van kwaliteitscriteria geselecteerde, laboratoria. Bij
hoge uitzondering, en slechts in overleg met een klinisch chemicus, kan onderzoek aan
een ander laboratorium worden uitbesteed.
12
10
Allergie-onderzoeken
Atal-Medial doet alle in vitro allergiediagnostiek zelf op het ‘Immunocap-systeem’ van
Phadia.
T.b.v. doelmatigheid bij allergieonderzoek is het advies om gericht allergieonderzoek
aan te vragen op basis van een correcte anamnese en familiegeschiedenis. Vraag
specifiek IgE daarom gericht aan. Er kan echter ook gekozen worden voor een drietal
screeningspakketten voor de meest voorkomende inhalatie- of voedingsallergenen of
een combinatie hiervan voor kinderen < 4 jaar. Bij positieve screening volgt
automatisch onderzoek op een aantal specifieke IgE's en enkele mix-pakketten. Alleen
na contact met de dienstdoende klinisch chemicus (T. 023-890 86 98) kan een positief
mixresultaat (bijv. boompollen) verder uitgetypeerd worden (bijv. els, berk etc.). IgE
tegen een specifiek allergeen kan ook separaat worden aangevraagd.
Het meten van totaal IgE heeft geen toegevoegde waarde in allergiediagnostiek en
wordt derhalve niet standaard meer bepaald bij een Phadiatop, Phadiatop Infant of
Voedselscreening. In-vitro allergieonderzoek is al vanaf 0 jaar mogelijk (er is geen
leeftijdsbeperking).
Relatie klassen en kwantitatief IgE:
Klasse
kU/l
interpretatie
0
1
2
3
4
5
< 0.35
0.35-0.7
0.7-3.5
3.5-17.5
17.5-50
50-100
negatief**
zwak positief
positief
sterk positief
zeer sterk positief
extreem positief
6
> 100
extreem sterk positief
** = ook waarden <0,35 kunnen indicatief zijn voor een allergische reactie.
Het interpreteren van specifiek IgE resultaten dient altijd in het licht van de kliniek te
gebeuren. Het vinden van specifiek IgE in een patiënt geeft aan dat de patiënt
gesensibiliseerd is, maar betekent niet dat er een daadwerkelijk allergische reactie is.
11
Allergenentabel
Op onze website vindt u de meest recente versie van de allergenentabel >>
12
Bepalingsfrequentie
Atal-Medial streeft ernaar om uitslagen van CITO-laboratoriumonderzoek binnen een
uur na ontvangst van het materiaal op het laboratorium bekend te hebben.
Uitslagen van aanvragen uit de ochtendprikronde en aanvragen die samen met het
monstermateriaal zijn ingeleverd vóór 10.00 uur zijn om 13.00 uur bekend, voor zover
het routine analyses betreft. Uitslagen van aanvragen die samen met het
monstermateriaal vóór 15.00 uur zijn ingeleverd, zijn om 17.00 uur zoveel mogelijk
bekend.
Rapportage vindt continu plaats via EPIC. Resultaten zijn in EPIC te raadplegen via de
labortoriummodule van EPIC als ook via Cyberlab. In Cyberlab zijn ook resultaten van
laboratoriumonderzoek zichtbaar welke door andere zorgverleners (huisartsen,
verloskundigen, etc.) in het verzorgingsgebied van Atal-Medial zijn aangevraagd; Alléén
13
geautoriseerde uitslagen worden schriftelijk gerapporteerd; een # op een elektronisch
rapport betekent dat er nog geen eindvalidatie (autorisatie) heeft plaatsgevonden.
Bloedgassen worden altijd zo spoedig mogelijk na afname bepaald.
Uitslagen van de volgende bepalingen komen 2 à 3 keer per week beschikbaar:
Allergenen
ANF
Hb-typering
M-proteine diagnostiek
Testosteron
SHBG
Uitslagen van de volgende bepalingen komen wekelijks beschikbaar:
ACE
ACTH
Antitrombine III
As-CCP
as-dsDNA
as-MPO/PR3/GBM
as-ENA
as-TPO
as-TSH receptor
DHEA-s
Fact. V leiden mut
Fact. II mutatie
Groeihormoon
Insuline
Liquor-eiwitelectroforese
Nicotine (metabolieten)
Proteïne C
Proteïne S
Stollingsfactoren
SHBG
Testosteron
TT3
TT4
C-peptide
Uitslagen van porfyrines, oxalaat en viscositeit komen eens per 2 weken, bij voldoende
aanbod, beschikbaar. Hetzelfde geldt voor het onderzoek naar CF mutatie, αthalassemie, BCR/ABL, JAK2 en HFE genmutatie onderzoek (hemochromatose)
Indien een uitslag eerder dan hierboven genoemd gewenst is, dient contact te worden
opgenomen met een van de klinisch chemici.
Voor niet genoemde bepalingen kan bij het laboratorium worden nagevraagd, binnen
welke tijd de uitslag bekend kan zijn.
13
Automatismen
Bij de volgende uitslagen wordt automatisch een vervolgonderzoek gedaan:
Uitslag
ANCA positief
ENA positief
IgG >18, IgA >4 of IgM > 4 g/l
ZPP < 150
TE > 100 g/l
TSH < 0.5 of > 4.2 mU/l
Eiwitscreening in urine positief
Phadiatop, Phadiatop Infant of
Voedselscreening positief
Vervolgonderzoek
Titer en as-MPO en as-PR3
Uittypering SSA, SSb, Sm, RNP of Scl70
Eiwitspectrum
Hb-typering
Eiwitspectrum
FT4
Kwantificering eiwit in urine
Uittypering (zie paragraaf 10
14
14
Doorbellen van sterk afwijkende resultaten
Het laboratorium geeft in de volgende gevallen op eigen initiatief de sterk afwijkende
resultaten telefonisch aan de arts door:
15
Voor een volledig overzicht van de referentiewaarden wordt verwezen naar de
bepalingenklapper, zie de pagina met downloads voor zorgverleners op onze website
>>.
15
Trombosezorg
15.1
Bereikbaarheid
De Trombosedienst is voor intercollegiaal overleg telefonisch bereikbaar op werkdagen
van 8:00-12:30 en van 13.30-16.30 uur op T. 06 44 73 69 61.
Buiten deze uren is de Trombosedienst bereikbaar op telefoonnummer 071 - 5262 449.
Volg de instructie op de meldingstekst.
15.2
(Her) aanmelden van trombosepatiënten
De (her) aanmelding van patiënten geschiedt door het faxen van het
aanmeldingsformulier naar het nummer (023) 890 86 97 en het daarna opbellen naar
de dienst via 06 44 73 69 61 ter controle van de (her) aanmelding op juistheid en
compleetheid en het maken van een afspraak voor een controle t.b.v. de patiënt.
Deze eerste controle geschiedt, indien mogelijk, bij voorkeur, op een centrale vestiging
in verband met het instrueren (intake gesprek) van de patiënt.
De naar de dienst verwijzend arts beslist alleen gedurende de eerste weken van de
controles over de noodzakelijkheid van huiscontroles, daarna beslist de
Trombosedienst.
Een goed mobiele patiënt wordt bij de eerste (her)controle al op een polikliniek
gecontroleerd.
Controles voor de Trombosedienst geschieden op alle afnameposten doch uitsluitend in
de ochtenduren.
15.3
Instellen op orale antistolling
De onderstaande adviezen houden geen rekening met de klinische situatie en de
mogelijk met de antistolling interfererende medicatie van de patiënt. Met beide dient
terdege rekening te worden gehouden.
Zie ook “De kunst van het doseren” een uitgave van de Federatie van Nederlandse
Trombosediensten, te bereiken en te downloaden via de Website van de Federatie:
www.fnt.nl
16
15.4
De startdoseringen:
Normaal:
Coumarine
Fenprocoumon
(Marcoumar)
Aantal
4,2 tabletten
Acenocoumarol
6,4 tabletten
Opmerkingen
Bij voorkeur dan controle van INR
Eventueel 1 of 2 dagen langer met 1 of
½ tablet fenprocoumon
Bij voorkeur dan controle van INR
Eventueel 1 of 2 dagen langer met 2 of
1 tablet Acenocoumarol
Aangepast (bijvoorbeeld bij oudere, zieke of gedecompenseerde patiënt)
15.5
Fenprocoumon
(Marcoumar)
3-1-H tabletten
Acenocoumarol
4-2-1 tabletten
Bij voorkeur dan controle van INR
Eventueel 1 of 2 dagen langer met ½
tablet fenprocoumon
Bij voorkeur dan controle van INR
Eventueel 1 of 2 dagen langer met 1
tablet Acenocoumarol
De onderhoudsdoseringen:
De gemiddelde dagelijkse onderhoudsdosering is individueel sterk verschillend. Om
toch enig houvast te geven voor de vervolgdosering na de startdosering kan het
volgende schema gehanteerd worden:
preparaat
gemiddelde
dagdosering
in tabletten
leeftijd
8 - 39 jaar
Fenprocoumon
Acenocoumarol
40 - 59 jaar
60 - 79 jaar
79 jaar
1
0.8
0.6
0.4
3
2.4
1.8
1.2
Informeer bij de Trombosedienst naar de historische onderhoudsdosering, indien van
toepassing en noodzakelijk; dit is vaak een steun bij het herstarten van de dosering.
De instelling op fenprocoumon duurt soms 10 - 14 dagen. Het effect op de INR van een
dosering met fenprocoumon is pas na enkele dagen merkbaar.
De Trombosedienst geeft de voorkeur aan gebruik van fenprocoumon boven
acenocoumarol. Patiënten met fenprocoumon zijn stabieler ingesteld en hun INR
uitslagen bevinden zich vaker in de therapeutische range dan bij behandeling met
acenocoumarol.
Mutaties die belangrijk zijn voor de orale antistollingstherapie en het staken van de
behandeling dienen schriftelijk doorgegeven te worden, waarbij gebruik gemaakt moet
worden van het mutatieformulier.
17
15.6
Zelfmeten en zelfdoseren door patiënten
Patiënten die een langdurige (> 6 maanden) antistollingsindicatie hebben wordt de
mogelijkheid geboden met in bruikleen gegeven apparatuur bij zichzelf de stollingstijd
te meten en zichzelf te doseren.
De Trombosedienst verzorgt de opleiding en de begeleiding en verstrekt, naast de
apparatuur, de meetstrips en priklancetten.
16
Suggesties
Wij stellen het zeer op prijs als u klachten, opmerkingen en suggesties voor verbetering
van de dienstverlening van Atal-Medial aan ons doet toekomen.
Graag horen wij van u, als gebruiker van deze Atal-Medial labwijzer, of u ideeën en
suggesties heeft ter verbetering van dit document.
Reacties kunnen worden doorgegeven aan:
Kwaliteitszorg Atal-Medial
T:088 - 0037 660 | E: [email protected]
18