MAGAZINE

MAGAZINE
ILSE DELANGE:
‘IK BEN RUSTIGER’
SPELEN MET PIJN
GROOT TABOE
CLASSICAL
CONVENTION
THEO SIEBEN:
‘MEEBEWEGEN
MET WAT ER KOMT’
MAGAZINE VOOR UITVOERENDE KUNSTENAARS | NOVEMBER 2014 | NR.4 | JAARGANG 14
2
3
VAN DE REDACTIE
PIJNPUNTEN &
POSITIVISME
Komend weekend staat TivoliVredenburg in het teken van de door
Sena gesponsorde Buma Classical Convention. Met een interactief
programma, heel veel muziek, elevator pitches en showcases pakken
de organisatoren het onconventioneel aan. Weg van het intellectuele
stigma van klassiek, op zoek naar een veel bredere doelgroep. Nieuw
publiek werven is een kunst, en vaak een noodzaak. Een kwestie van
uitproberen, promoten en vooral dóórgaan.
Dat wordt in dit nummer nog eens bevestigd door Jules Buckley, de
nieuwe dirigent van het Metropole Orkest, dat bijna ter ziele leek na
de dreun van het eerste kabinet-Rutte. Maar het kwam op het nippertje
goed, ze pootten aan, en het Metropole staat weer. Het repertoire
wordt in rap tempo uitgebreid, evenals de plekken waar ze optreden.
Zo speelden ze deze zomer als eerste niet-Brits orkest tijdens een Late
Night Prom in de Royal Albert Hall; de volgende missie is Amerika.
‘EEN KWESTIE VAN
UITPROBEREN, PROMOTEN EN
VOORAL DÓÓRGAAN.’
ILSE
DELANGE
THE SHOW
MUST GO ON
HOE DOET
IE HET?
Een terugblik op haar
carrière en het afgelopen
jaar, waarin ze toegejuicht en
verguisd werd. Zelf blijft ze
opvallend stabiel.
Pijn in nek, schouders
en rug, RSI, tinnitus of
permanente podiumangst:
veel muzikanten hebben het,
maar praten er liever niet over.
Singer-songwriter
Theo Sieben over dromen,
muziek maken, TNT,
zelfgeknipte cd-hoesjes en zijn
grootste uitspatting dit jaar.
4
6
8
PERFORMERS
MAGAZINE
CLASSICAL
CONVENTION
PODIUM
De overheid trekt
100 miljoen euro uit
om schijnzelfstandigheid te
bestrijden. Schone schijn?
Komend weekend
staat het gloednieuwe
TivoliVredenburg in Utrecht
in het teken van een al even
nieuw klassiek evenement.
Thirza Lourens stoort
zich aan de manier
waarop het theater met
artiesten afrekent. Wie betaalt
dat pauzedrankje nou eigenlijk?
14
16
18
REFLECTIES
is een uitgave van de sectie
Sena Performers en is bestemd
voor rechthebbende uitvoerende
kunstenaars en andere
geïnteresseerden. Aan de inhoud
kunnen geen rechten worden
We besteden ook aandacht aan de verborgen pijnpunten van
orkestmuzikanten. Dat popartiesten niet direct een gezond leven
lijden is geen geheim, maar ook klassieke musici kampen met veel
gezondheidsklachten: pijn in nek, schouders en rug, RSI, tinnitus
of permanente podiumangst zijn veelvoorkomende beroepsziekten.
Erover praten blijkt een groot taboe, uit angst om je plek in het orkest
te verliezen. Jasper van Vugt sprak uitgebreid met Marc Stotijn,
hoboïst en expert in blessurepreventie en behandeling van muzikanten.
ontleend. © 2014 Sena
HOOFDREDACTEUR: Verheggen en Mascha Felix
(fotoredactie)
EINDREDACTIE: Willemijn de Jonge
COVERFOTO:
The Common Linnets
We openen als altijd opgewekt, met een popicoon om trots op te zijn:
Ilse DeLange maakte ondanks een overvolle agenda tijd voor een
goed gesprek met Rianne van der Molen. Over het Songfestival, hoe
het allemaal begon en wat ze doet om het hoofd koel te houden.
Als dingen even mislopen, sluit ze zich op en gaat ze muziek maken –
om iets negatiefs om te zetten in iets positiefs.
Willemijn de Jonge
REDACTIE: Erwin Angad-Gaur, Anita
Foto: Paul Bellaart
VORMGEVING: Fellows
DRUK: Interform
OPLAGE:15.500
AUTEURS: Rianne van der Molen, Jasper
van Vugt, Erik Thijssen, Anita
Verheggen, Erwin Angad-Gaur,
INHOUD
Mascha Felix, Jowi Schmitz,
Guido van Oorschot, Willemijn de Jonge en Henk Westbroek
REDACTIEADRES: Catharina van Renneslaan 20, Postbus 113, 1200 AC Hilversum
Telefoon: (035) 625 17 00
2 VAN DE REDACTIE
10 SCHIKKING
THUISKOPIEVERGOEDINGEN
E-mail: [email protected]
Website: www.sena.nl
11 KORT NIEUWS
12 GOUDEN NOTEKRAKER 19 DE WAARDE VAN MUZIEK
20 METROPOLE ORKEST:
HILVERSUMSE SWING
22 E
VEN VOORSTELLEN:
MASCHA FELIX
23 HENK WESTBROEK Foto: Paul Bellaart
4
Ze werd toegejuicht en verguisd;
het was nogal een jaar voor
Ilse DeLange. Zelf bleef ze
opvallend stabiel. ‘Muziek is
voor mij het allerbelangrijkste,
dat pakt niemand van me af.’
Door Rianne van der Molen
‘Het voelt nog steeds alsof ik droom.
Zelfs maanden na het songfestival blijft de
aandacht vanuit het buitenland komen.
Dat had ik nooit voorzien en daarom
geniet ik er extra van.’ Ilse DeLange is nog
altijd ontzettend trots op de tweede plek
die ze met The Common Linnets haalde op
het Eurovisiesongfestival in Kopenhagen.
Ze is niet vergeten dat het gros van
Nederland in eerste instantie een blamage
leek te verwachten. Al reageerde ze amper
op de kritiek die toen over hen heen kwam.
Ze bleef het volste vertrouwen hebben
in het gekozen nummer Calm After The
Storm en trok zich met een clubje vertrouwelingen terug in de Wisseloord Studios.
Om de act minutieus uit te denken.
‘We wilden expres van tevoren niet te
veel prijs geven,’ reageert Ilse opgewekt.
‘Als je met een wedstrijd meedoet is het
mooi om op te bouwen naar dat moment.
We wisten al dat het contrast tussen onze
inzending en de andere liedjes enorm zou
zijn. Daarom was het belangrijk om de act
goed uit te denken. Om een smaakvolle
setting neer te zetten waarin het liedje
centraal stond. Samen met regisseur
Hans Pannekoek hebben we ongeveer
iedere seconde doorgenomen. De kritiek
konden we vrij goed naast ons neerleggen.
Maar pas toen we het terugzagen bij de
generale repetitie in Kopenhagen vielen
we zelf echt van onze stoel. Het zag er
spectaculair mooi uit. Dat kon weleens wat
worden, dacht ik toen.’
‘IK WAS ZO
GROEN ALS GRAS’
BEGINNERSDEAL
Als nuchtere Twentse lijkt ze niet zo snel
van de leg te zijn. In haar lange carrière is
ze door schade en schande wijs geworden.
Ze weet inmiddels hoe belangrijk het is om
te blijven geloven in jezelf. Amper 21 was
ze, toen het grote Warner haar een platendeal aanbood in Nashville, het Mekka van
POPICONEN
ILSE DELANGE
5
de country. Ze maakte het album World
of Hurt, dat uiteindelijk bekroond werd
met vijfmaal platina. Uiteindelijk werden
het titelnummer en I’m Not So Tough
evergreens. ‘Ik was toen zo groen als gras,’
zegt ze terugkijkend. ‘Opeens moest ik een
advocaat inhuren. Die doet het dan vast
wel goed voor mij, dacht ik. Heel naïef.
Het werd een echte beginnersdeal, waar
ik niet veel aan over heb gehouden. Maar
voor mij was het platform veel belangrijker.’
Dat moeten beginnende muzikanten goed
onthouden. ‘Zakelijk zijn is goed, maar bij
je eerste contract kun je geen hoge eisen
stellen. Een platenmaatschappij neemt
immers een enorm risico met je.’
OP DE KOFFIE
Door de jaren heen heeft ze zich verdiept
in de zakelijke kant van het muzikantenvak. Ze kwam een aantal keer ‘flink op
de koffie’ bij vertrouwelingen, zoals Ilse
dat noemt. Namen en rugnummers noemt
ze niet. Bewust lijkt ze iedere vorm van
vuilspuiterij over anderen te voorkomen.
‘Ik ben een aantal keer teleurgesteld in
mensen,’ zegt ze, zorgvuldig haar woorden
kiezend. ‘Dan dacht ik dat iemand het
beste met me voor had en bleek dat niet
zo te zijn. Dat is vervelend en soms verdrietig. Maar het hoort helaas bij het vak.’
Ze vindt het verstandig dat muziekscholen
en popacademies ook de zakelijke kant van
het muzikant-zijn belichten. ‘Je moet jezelf
een beetje onderwijzen op dat vlak. Het is
belangrijk om te weten hoe het werkt met
royalty’s en wat eerlijke afspraken zijn. Ik
dring er altijd bij andere muzikanten op
aan om uit te zoeken hoe alles in elkaar zit.
Dat kan een hoop ellende voorkomen.’
RIMPELINGEN
Natuurlijk weet zij dat de gemiddelde
muzikant liever bezig is met het creatieve
proces. ‘Het liefste ben ik alleen maar met
muziek bezig, maar dat kan nu eenmaal
niet,’ meldt ze serieus. ‘Er is niemand die
zo goed voor je carrière kan zorgen als jij
zelf. Een manager/accountant/advocaat
heeft altijd meerdere artiesten nodig om
een boterham te kunnen verdienen. En dus
altijd meer belangen. Het is verstandig om
je dat te realiseren. Uiteindelijk ben jij de
enige die echt verantwoordelijk is.’
Hoewel de zakelijke kant haar weleens
hoofdpijn bezorgde, probeert ze zich zo
min mogelijk door dat soort ellende te
laten raken. Het kwijtraken van haar
contract bij Warner Music (die in 2004 al
haar Nederlandse acts op straat zet) en het
failliet van The Entertainment Group (haar
oude management) in 2009 lijken slechts
rimpelingen te zijn geweest in haar succesvolle carrière. Haar albums bereikten 18
keer platina, ze kreeg vier Edisons en
talloze andere prijzen. ‘Wat ik heb meegemaakt valt erg mee,’ zegt ze opgewekt.
‘Bovendien ben ik een positief ingesteld
persoon. Als het misgaat, neem ik de financiële consequentie. Dat is vervelend, maar
ik heb altijd mijn muziek nog. Dan sluit
ik me op en ga ik muziek maken. Om iets
negatiefs om te zetten in iets positiefs.
Muziek is voor mij het allerbelangrijkste,
dat pakt niemand me af.’
‘ER IS NIEMAND DIE
ZO GOED VOOR JE
CARRIÈRE KAN
ZORGEN ALS JIJ ZELF’
WAYLON
Ook het gedoe rond Waylon’s vertrek bij
The Common Linnets heeft ze overleefd.
Over dat conflict is ze kort. The Common
Linnets is vanaf het begin haar project
geweest. Samen met JB Meijers vormt ze
de kern, de rest van de muzikanten is daaromheen verzameld. Het succes dat ze nu
heeft met de band – met JB Meijers, Jake
Etheridge, Matthew Crosby en Rob Crosby
– voelt voor Ilse als een vette bonus.
Ze heeft in Nederland de status van A-ster,
is jurylid van de succesformule The Voice
of Holland en heeft al bereikt wat ze wilde.
‘Vroeger was het mijn ultieme droom om
het te maken in het buitenland. Nu ben ik
rustiger, zie ik het als een mooie extra.
Ik vind het fantastisch dat ik juist nu de
overstap naar het buitenland kan maken.
Over een tijdje sta ik in de Bush Hall in
Londen. Daar passen 350 man in en het is
nog maar afwachten of de tent vol komt.
In die spanning heb ik wel weer zin.
Te gek dat ik dat nu mag meemaken. Ik
heb veel ervaring en ook een soort rust in
mijn lijf. En hoewel ik graag doorbreek in
al die landen, hoeft het niet meer per se.
Ik ben ook heel tevreden met het succes
dat ik in Nederland al heb.’
6
7
MEERDERHEID MUZIKANTEN SPEELT MET PIJN
Professionele oordoppen die gehoorschade voorkomen zonder het
totaalgeluid aan te tasten zijn heel duur.
Soms worden er oordoppen van schuim
gebruikt, om toch maar aan de Arbowet
te voldoen en zo een schadeclaim te
voorkomen.’
THE SHOW
MUST GO ON
BÈTABLOKKERS
Wat voor de arbeidsinspectie lastiger
is te controleren dan de hoeveelheid
decibellen, is de fysieke en geestelijke
gesteldheid van de muzikanten.
Stotijn: ‘Er is veel stil leed. De meeste
muzikanten spelen door tot ze omvallen.’
Omdat onderzoek geld kost en weinig
muzikanten vertellen dat ze met pijn
spelen, is het lastig om exacte cijfers
boven tafel te krijgen. De grootte van
het probleem blijft verborgen.
‘De meeste muzikanten hoor je er niet
over,’ weet Stotijn. ‘Als bekend is dat ze
een blessure hebben of hadden, worden
ze gezien als een zwakke schakel in het
geheel. Dat moet je voorkomen als je je
plek in het orkest wilt behouden. Zeker
als freelancer is dat van belang; zonder
werk heb je geen inkomen.’
Seks, drugs en rock & roll.
Dat popartiesten niet direct
een gezond leven lijden is geen
geheim. Maar ook klassieke
muzikanten kampen met veel
gezondheidsklachten: pijn
in nek, schouders en rug,
RSI, tinnitus of permanente
podiumangst zijn veel
voorkomende beroepsziekten.
Erover praten blijkt een groot
taboe. Door Jasper van Vugt
Hoe groot het probleem is, blijkt uit een
onderzoek van Marc Stotijn, hoboïst
en expert in blessurepreventie en
behandeling van muzikanten. In 2007
publiceerde hij het rapport Gevaarlijk
Spel: Risico’s op het Podium, waarin
hij aan de hand van literatuuronderzoek keek naar gezondheidsproblemen
en risico’s bij klassieke musici.
Uit zijn onderzoek kwam naar voren dat
maar liefst 66 procent van de musici
regelmatig met pijn speelt. Stotijn:
‘De meest voorkomende klachten zijn
RSI, en pijn in de arm, nek of schouder.
Ook gehoorschade, slaapstoornissen,
angstaanvallen en depressies komen
veel voor. En podiumangst blijft een
enorm probleem.’ Om geblesseerde
muzikanten te helpen, heeft hij de
site muziekenzorg.nl opgericht.
Naast informatie over blessures en
preventie, kunnen podiumkunstenaars
hier gespecialiseerde behandelaars
vinden voor specifieke klachten.
STIGMA
Ook violiste Simone Vierstra van
Fit2Play houdt zich bezig met
blessurepreventie bij muzikanten.
Zelf speelde ze twintig jaar in het
Metropole Orkest, maar ze moest
het orkest vaarwel zeggen wegens
een aanhoudende blessure.
Dankzij ergonomische vioolsteunen,
de Alexandertechniek (een
bewegingstechniek) en regelmatig
sporten kan ze weer spelen.
Nu geeft ze vioolles en training in
blessurepreventie en houdingsadvies.
Voor ergonomische vioolsteunen op
maat verwijst ze leerlingen door naar
Criss Taylor van het Utrecht Alexander
Technique Institute for Musicians.
Vierstra: ‘Veel musici zijn eigenwijs.
Als ze in een lekkere houding spelen,
willen ze zo blijven zitten, en dat vijf
of zes uur achter elkaar. Ook als het
geen goede houding is. Ze gaan door,
ondanks de pijn. The show must go on.’
gebeld om te vragen hoe het met je is,’
weet Vierstra. Daardoor verzwijgen veel
muzikanten dat ze ziek zijn, een blessure
hebben of met pijn spelen. Dat maakt
de situatie op de langere termijn alleen
maar erger.
STIL LEED
De overheid heeft via de Arbowet
wetten opgesteld die de gezondheid
van musici in orkesten moet bewaken.
De Arbeidsinspectie controleert
de orkesten op fysieke belasting,
algemene veiligheid, machineveiligheid
en schadelijk geluid. Toch is dat niet
genoeg, vinden Stotijn en Vierstra.
Uit het meest recente eindverslag
(2008) van de Arbeidsinspectie blijkt
dat bij de helft van de inspecties bij
orkesten sprake is van één of meer
overtredingen. Overtredingen met
schadelijk geluid gebeuren het vaakst.
Volgens Stotijn heeft de helft van alle
muzikanten last van hun oren; ook in
de klassieke muziek wordt standaard
boven de wettelijke geluidsnorm van
80 decibel gewerkt. Stotijn: ‘Bij een
uitvoering zal er niet snel een scherm
tussen de musici worden neergezet.
Dat is in het verleden nooit gedaan,
en het ziet er ook niet uit.
Dat muzikanten er niet over willen
praten, blijkt ook als we eens
rondvragen. De enige muzikanten die
hun blessure of pijn bij het spelen niet
verborgen houden, zijn muzikanten van
een dusdanige status dat ze het zich
kunnen veroorloven om geblesseerd
te zijn of die een blessure hebben die
niet te verbergen valt. Dirigent Jaap
van Zweden moest meerdere keren
concerten afzeggen vanwege een
gescheurde pees in zijn schouder, maar
hoefde na zijn herstel niet te vrezen voor
zijn positie. Zangeres Caro Emerald
vond geen andere vocaliste op haar
plaats nadat ze in 2011 hersteld was
van een operatie aan haar stembanden.
En toen topvioliste Janine Jansen in
2010 een burnout opliep, kon ze het
zich dankzij haar status permitteren
om een periode te herstellen. Voor de
meeste muzikanten geldt dat echter
niet; wie ziek of geblesseerd is kan
niet spelen, en loopt dus werk mis.
‘De mensen die vervangen worden,
krijgen een stigma. Je wordt minder
snel teruggevraagd, en wordt niet eens
Uit het onderzoek van Stotijn komt
naar voren dat de blessures niet alleen
voortkomen uit het spelen zelf, maar
ook door de psychosociale druk van
het vak. Een hoge dosis aanhoudende
stress zorgt voor een hogere spierspanning, grotere vatbaarheid en
grotere problemen voor pezen, banden,
spieren en gewrichten. In een tijd
van bezuinigingen en toegenomen
concurrentie neemt de beroepsonzekerheid toe, evenals de druk om te
presteren. Met de geestelijke gezondheid
van veel muzikanten is het dan ook niet
best gesteld, zo valt te lezen in het rapport
Literatuuroverzicht over de psychosociale
aspecten van een podiumkunstenaar:
preventieve aanpak op een belasting
en belastbaarheid uit 2009 van Paul
Heirman, bedrijfsarts bij Achmea Vitale.
Bij belangrijke concerten voelen veel
muzikanten een enorme druk.
Spanning is normaal, maar de druk is
soms zo groot dat er naar bètablokkers,
tranquillizers of alcohol wordt gegrepen
om de zenuwen de baas te zijn. Stotijn:
‘Als jij een foute noot speelt, klinkt dat
door in de totaalklank van het stuk.
Dat straalt af op het hele orkest. Jij wilt
niet degene zijn die een fout maakt.’
Langzaam komt er meer aandacht
voor de pijnpunten. Zo is in het Leids
Universitair Medisch Centrum een
muziekpoli geopend voor podiumkunstenaars die last hebben van
psychische klachten. Vierstra
leert muzikanten oefeningen om
de spieren te trainen die worden
gebruikt bij het vioolspelen. Stotijn
heeft de Stichting Performer Care
opgericht, dat onder andere een
preventieprogramma wil ontwikkelen
om conservatoriumstudenten te
leren hoe om te gaan met stress,
en gehoorschade en blessures te
voorkomen. ‘Preventie zou een integraal
onderdeel moeten zijn van muziekopleidingen, vanaf het prille begin, om
later problemen te voorkomen.’
WWW.MUZIEKENZORG.NL ←
WWW.FIT2PLAY.NL ←
GEZONDHEIDSTIPS DIE JE DIRECT KUNT TOEPASSEN
1. Vraag om een ergonomisch goede stoel
2. Stap naar de huis- of bedrijfsarts bij beginnende klachten
3. Probeer een ergonomisch hulpstuk
4. Blijf niet te lang in één houding zitten door tussendoor te bewegen
5. Maak de spieren sterk door middel van sport
6. Kijk op muziekenzorg.nl als je een klacht hebt
8
JE DEED HET CONSERVATORIUM IN
MAASTRICHT, WAT WAS JE JEUGDDROOM?
‘Ik droomde niet van roem en meisjes als
je dat bedoelt. De muzikanten die ik kende
reden in oude auto’s en zaten op versleten
bankstellen. Ik zag daar de romantiek wel
van in. De meisjes kwamen na een tijdje
vanzelf, maar roem heeft me eigenlijk
nooit geïnteresseerd.’
WAT GING JE NA HET CONSERVATORIUM
DOEN?
‘Ik heb altijd bandjes gehad, maar moest
op een gegeven moment wel wat meer
geld gaan verdienen. Toen ben ik in “de
bak” beland: ik ging bij musicals spelen,
in de orkestbak. Daarna heb ik veel andere
dingen gedaan. Ik werkte bij Orkater, het
Nationale Toneel, componeerde voor
theater en dans. Later ook voor tv en film.
Ik kreeg steeds meer leuke sessieklussen.’
9
HOE
DOET
IE HET?
THEO SIEBEN (49),
GITARIST, COMPONIST,
SINGER-SONGWRITER
HEB JE ALTIJD VAN DE MUZIEK GELEEFD?
‘Op één periode na: toen ik een blessure
had aan mijn pink. Omdat ik geen uitkering
wilde heb ik bij TNT gesolliciteerd en daar
twee jaar als koerier gewerkt. Ik weet
nog dat ik in de file naar Schiphol stond
toen ik werd gebeld. Het was iemand van
VandenEnde Theaterproducties, of ik weer
wilde beginnen. Ik had wel genoeg van die
files dus ik zei ja!’
HOOGSTE MAANDINKOMEN
‘€ 9.000. Als ik bijvoorbeeld werd betaald
voor een muziektheaterproductie en
daarnaast die maand ook wat optredens
en sessies had.’
LAAGSTE MAANDINKOMEN
‘€ 0. De gaten tussen langlopende klussen
in en dan nèt even geen sessies of andere
kortstondige betaalde projecten.’
ER WAS NIETS VERANDERD?
‘Ik had de tijd gehad om over mijn eigen
muziek na te denken en ben me daar toen
meer op gaan richten. Dat was ergens in
2000. Het werkte. Ik ging steeds meer optreden en gaf mijn eigen cd uit. Mijn eigen
whitelabel cd’s met zelf geknipte hoesjes.’
MUZIKANTENKOSTEN
‘Ongeveer € 4.000 per jaar aan gitaren,
snaren, snoeren, dat soort dingen.’
GROOTSTE UITSPATTING DIT JAAR
‘Een National resonator gitaar van € 2.500
WAAROM NIET VIA EEN
PLATENMAATSCHAPPIJ?
‘De reacties waren altijd, “ik vind het wel
mooi, maar het is niet verkoopbaar”.
Dat snap ik dan wel weer. Het was een
hele rustige, minimalistische mix van
psychedelische droompop en Americana.
Ik ben later muziek gaan maken die wat
toegankelijker is. Ik kan tegenwoordig wat
beter communiceren met het publiek, denk
ik. Ik bedien niet meer alleen mezelf.’
HEB JE IETS AAN SENA EN DE NABURIGE
RECHTEN?
‘Omdat dit soort muziek niet enorm veel
gedraaid wordt op de radio krijg ik niet
heel veel geld, maar het is prima dat het
bestaat.’
TOEKOMSTPLANNEN?
‘In 2009 kwam ik Maarten Tap tegen die
mijn plaat wilde uitbrengen. Dus tien jaar
na het whitelabel kwam er een officieel
album uit. Er volgde nog een tweede cd
en allebei werden ze zeer goed ontvangen.
Begin volgend jaar komt mijn derde eraan.
Ik hoop dat ik daar internationaal iets
verder mee kom. Opnemen in een te gekke
studio als Tracking Room Amsterdam
helpt. Ik hoef niet de wereld te veroveren,
af en toe in Duitsland spelen zou al fijn
zijn. Americana is toch een niche en er zijn
daar liefhebbers, daar zou ik graag erkenning van krijgen. Verder ga ik net als altijd
meebewegen met wat er komt, filmmuziek,
muziektheater, bands. Pensioen interesseert
me niet. Wat ik wel merk: ik ben wat
bekender. Ik krijg meer werk dankzij de
dingen die ik gedaan heb en waar ik trots
op ben.‘
voor de huidige cd.’
Door Jowi Schmitz
Foto: Paul Tolenaar
MUZIEK VAN THEO SIEBEN
Begin 2015 komt Theo’s nieuwe cd
Delphinidin uit. Hij speelt ook in de band
Paulusma, die net Pulling Weeds heeft
uitgebracht. In januari komt de film
Gluck Auf uit; Theo heeft gitaar, banjo en
mandoline gespeeld op de soundtrack.
Voorproefjes op Theosieben.com.
10
11
SCHIKKING MET DE
STAAT OVER THUISKOPIEVERGOEDINGEN
Sena Stakeholdersonderzoek
Recent heeft Sena haar tweede Stakeholder Tevredenheidsonderzoek (STO) gehouden. Ruim 23.500 relaties
van Sena, waaronder uitvoerende kunstenaars,
producenten, internationale relaties en diverse typen
De staat en rechtenorganisatie
NORMA hebben hun jarenlange
geschil over de thuiskopieheffingen
in 2012 beëindigd. Het Rijk betaalt
10 miljoen euro om de schade die
uitvoerend kunstenaars hebben
geleden te compenseren. Sena
is inmiddels namens NORMA
begonnen met de verdeling van
de gelden voor muziekproducties.
NORMA zelf start later dit jaar met
de doorbetaling voor audiovisuele
werken. Door Erik Thijssen
In 2008 is NORMA samen met
muziekvakbonden Ntb, FNV KIEM
en enkele individuele musici en
acteurs (Carel Kraayenhof, Peter
Blok, Caroline De Bruijn en Ricky
Koole) een bodemprocedure tegen de
Nederlandse staat gestart. Aanleiding
waren de vijf opeenvolgende besluiten
van de ministers van Justitie om vanaf
1 mei 2007 de thuiskopievergoeding te
bevriezen. Als gevolg daarvan was er
geen thuiskopievergoeding voor mp3spelers en harddiskrecorders, terwijl de
wet en de Europese Richtlijn dat volgens
NORMA en de bonden wel voorschreef.
De opbrengst van de thuiskopievergoeding
nam jaar na jaar af.
VEROORDELING
In maart 2012 oordeelde het Gerechtshof
Den Haag dat de minister van Justitie
het besluit tot bevriezing van het
thuiskopiestelsel nooit had mogen
nemen. De staat werd veroordeeld tot het
vergoeden van de schade die musici en
acteurs hierdoor hebben geleden. Tussen
Stichting de Thuiskopie en de staat lopen
de rechtszaken over deze kwestie voorlopig
door. Vaststelling van de schade voor onder
meer muziekauteurs en scenarioschrijvers
laat dus nog op zich wachten.
Ntb-secretaris Erwin Angad-Gaur:
‘We hebben hard moeten vechten voor
een nieuw stelsel en voor een eerlijke
vergoeding over het verleden. Het is
prettig dat het uitzicht op nog jarenlang
voortgaande procedures om de schade over
het verleden te bepalen nu verdwenen is, in
ieder geval voor uitvoerend kunstenaars.
‘HET RECHT VAN
MUSICI BEVECHTEN
IS EEN LANGE WEG’
over Sena. In het onderzoek,
MySena
usability test
dat een vervolg is op het
In samenwerking met onderzoeksbureau Valsplat voert
in 2012 gehouden klant-
Sena een usability test uit voor MySena. Dit is een
tevredenheidsonderzoek,
gebruikerstest waarbij wordt gekeken naar de werking
zijn vragen gesteld over
van verschillende functionaliteiten. Wat werkt goed, en
thema’s als klantgericht-
waar is ruimte voor verbetering? Vijf producenten en
heid, professionaliteit,
vijf muzikanten zijn uitgebreid geïnterviewd over de
bereikbaarheid en commu-
portal voor aangeslotenen, terwijl ze deze voor zich
nicatie. De resultaten en
hadden. De uitkomsten worden meegenomen in de
conclusies worden binnen-
aanpassingen die Sena in 2015 doorvoert om MySena
kort bekend gemaakt.
nog gebruiksvriendelijker te maken.
Evaluatie
repartitieregels
Nieuw fonds voor
sessiemuzikanten
In de CBO Keurmerkcriteria is bepaald dat het repartitie-
De beschermingsduur van de Wet Naburige Rechten
reglement van een rechtenorganisatie iedere drie jaar
is verlengd van 50 naar 70 jaar; muzikanten hebben 20
moet worden geëvalueerd. Die evaluatie is nu gaande.
jaar langer recht op een vergoeding. Dat geldt ook voor
De vaststelling van het (deel)repartitiereglement is
muzikanten die hun rechten in eerste instantie hebben
binnen Sena een verantwoordelijkheid van (de secties
laten afkopen door hun platenmaatschappij.
gebruikers van muziek, is gevraagd naar hun mening
Het is jammer dat vertegenwoordigers
van met name Stemra en van producenten
in het verleden niet met onze rechtszaak
hebben willen meedoen, waardoor auteurs
en producenten nu achterlopen als het om
vergoedingen over het verleden gaat.’
AANVULLENDE UITKERING
‘Evengoed heeft het winnen van
onze procedure ook voor auteurs en
producenten een nieuw thuiskopiestelsel
opgeleverd,’ aldus Angad-Gaur. ‘Ik hoop
dat deze schikking een snel vervolg krijgt
voor de andere groepen rechthebbenden,
met name voor de ook door Ntb en door
VCTN vertegenwoordigde muziekauteurs.
Voor artiesten kan het verleden nu in ieder
geval worden afgesloten. Muzikanten en
acteurs die de afgelopen jaren steeds lagere
thuiskopievergoedingen kregen uitbetaald
kunnen eindelijk een aanvullende uitkering
verwachten.’
De procedure heeft jaren inspanning en
geld gekost, wat Angad-Gaur betreurt:
‘In zekere zin is dat verloren geld, waar
alleen advocaten blij van zijn geworden.
Maar het resultaat toont aan dat het toch
de moeite waard was. Ook in de toekomst.
Gezamenlijk het recht van musici en
andere makers bevechten is een lange weg,
maar levert uiteindelijk ook resultaten op.’
binnen) de Raad van Aangeslotenen. De Repartitiecommissie, waarin ook rechthebbenden buiten de Raad
Meestal zijn dit sessiemuzikanten, maar in het verleden
van Aangeslotenen kunnen meepraten, fungeert daarbij
zijn ook rechten van hoofdmuzikanten afgekocht. Er is
als klankbord en adviesorgaan voor de Raad van Aan-
nu een fonds opgericht dat deze artiesten de komende
geslotenen. De Raad van Aangeslotenen kijkt periodiek
20 jaar alsnog laat meedelen in de extra opbrengsten uit
ook breder naar het repartitieproces. In dit brede kader
onder meer verkoop. Dit geldt voor alle ‘fonogrammen’
bestaat het voornemen de verdeling van sessiemusici
waarvan de oorspronkelijke beschermingstermijn van
te herzien omdat het puntensysteem niet als eerlijk
50 jaar in 2014 zou aflopen.
wordt ervaren. Ook de status van tunes en jingles wordt
onder de loep genomen; in hoeverre zijn dat commer-
Vanaf 1 januari 2015 moeten producenten opgave van de
ciële fonogrammen en voor welke verdeling komen die
inkomsten over deze titels doen en 20 procent van deze
in aanmerking? Vertegenwoordigers van beide groepen
inkomsten afdragen aan het nieuwe fonds. In 2015 gaat
worden in aanloop naar besluitvorming door de Raad
het om de inkomsten uit 2014 over opnamen die in 1963
van Aangeslotenen geraadpleegd. Naar verwachting
zijn uitgebracht. De jaren erna zal telkens een extra
worden de uitkomsten van de evaluaties begin volgend
jaar in de regeling vallen. Dus in 2016 gaat het over
jaar bekend gemaakt.
1963+1964, 2017 over 1963+1964+1965, etc.
Foto’s: Richard Tas
12
MUSICI
VINDEN
WOUTER
HAMEL
DE BESTE
13
Gouden Notekraker viert dit jaar 40 jarig bestaan
POP- EN JAZZ-ZANGER WOUTER HAMEL EN ACTEUR
DAAN SCHUURMANS ZIJN DIT JAAR DE WINNAARS VAN
DE GOUDEN NOTEKRAKERS. DE TWEE NAMEN HUN
PRIJS EIND SEPTEMBER IN ONTVANGST IN PARADISO.
Door Mascha Felix
Shirma Rouse opent de avond
Op de foto met je eigen winnaars
Winnaar Wouter Hamel werd door de nominatiecommissie geprezen voor ‘zijn heldere geluid, perfecte timing en prachtige eigen sound’
De Gouden Notekraker is sinds 1974 de prijs van uitvoerend
kunstenaars voor uitvoerend kunstenaars. Wouter Hamel liet
genomineerden Mr. Probz en Tim Knol in de categorie Muziek
achter zich. In de categorie Televisie won Daan Schuurmans
van Rifka Lodeizen en Maarten Heijmans.
HANS KOSTERMAN PRIJS UITGEREIKT
Vanwege zijn grote verdiensten voor het verbeteren van
de rechtspositie van uitvoerende kunstenaars is door de
nominatiecommissie een bijzondere prijs toegekend aan
Hans Kosterman: een ‘Platina Notekraker’, die in ontvangst
werd genomen door Nicola Rozemeijer, de partner van
Hans Kosterman. Door de gevolgen van een hersenbloeding
heeft Hans Kosterman zijn werkzaamheden medio 2013
abrupt moeten beëindigen. Als eerbetoon blijft deze prijs in de
toekomst de naam ‘Hans Kosterman Prijs’ dragen. De prijs
zal worden toegekend aan personen die zich op onderscheidende wijze hebben ingezet voor de bescherming van het
naburige recht.
NPO 3FM dj Annemieke Schollaardt presenteert uitreiking Gouden Notekraker
Frederik de Groot overhandigt Platina Notekraker aan Nicola Rozemeijer
Paradiso
Genomineerde Mr. Probz met nieuwste hit ‘Nothing Really Matters’
Genomineerde Tim Knol zingt liedje ‘Sam’
Daan Schuurmans wint in de categorie Televisie
14
15
REFLECTIES
SCHONE
SCHIJN
In de Miljoenennota van dit jaar kondigt het kabinet aan dat de overheid 100
miljoen euro uittrekt ter bestrijding van schijnzelfstandigheid. Misschien zou
het kabinet er vooral goed aan doen gemeenten en andere overheden zelf
aan te spreken op hun bijdrage aan het probleem. Door Erwin Angad-Gaur
‘Schijnzelfstandigheid’. Dat het woord
de afgelopen jaren nooit op het nominatielijstje voor woord van het jaar is
terechtgekomen is op zichzelf al een kleine
beschouwing waard. Wikipedia definieert
het verschijnsel als: ‘Een vorm van sociale
fraude. Het gaat om werknemers die het
statuut van zelfstandige hebben, maar in
werkelijkheid een beroepsactiviteit uitoefenen onder het gezag van de werkgever.
Dat betekent dat zij normaal gezien in
loondienst zouden moeten zijn, en dat
de werkgever dus sociale bijdragen zou
moeten betalen. Het is daarmee een
verdoken arbeidsovereenkomst.’
GEDWONGEN ZELFSTANDIG
Mijn exemplaar van de Van Dale uit 1988 –
het beperktere Handwoordenboek Hedendaags Nederlands weliswaar – kent het
woord nog niet. In nieuwere exemplaren
zal het ongetwijfeld tussen ‘schijnwerper’
en ‘schijnzwanger’ te vinden zijn.
Encyclo.nl definieert de term als ‘een
persoon die ten onrechte bij de socialezekerheidsadministratie aangemeld is als
zelfstandige (…). ook: pseudo-zelfstandige,
valse zelfstandige’. Tot zover de semantiek.
Moeilijk ook omdat de verleiding groot is
de schijnzelfstandige aan te pakken, daar
waar het over het algemeen gedwongen
zelfstandigheid betreft. Het is over het
algemeen de opdrachtgever, al te vaak de
voormalige werkgever, die de schijnzelfstandige tot zijn positie dwingt. Pijnlijk is
daarbij vooral dat de overheid zelf bepaald
niet schuldeloos is aan het ontstaan en
bestaan van deze praktijk. De overheid zou
zelf een relatief eenvoudige bijdrage aan
In de bouw, in de gezondheidszorg, maar
ook binnen de wereld van kunst en cultuur
lijkt het verschijnsel inmiddels schering
en inslag geworden: een eenvoudige
manier tot bezuinigen en ontduiking van
collectieve arbeidsvoorwaarden.
Een politiek probleem ook. Moeilijk oplosbaar omdat daadwerkelijke zelfstandigen
vaak weinig prijs stellen op voorgestelde
oplossingen die ook voor hen zouden
gelden. Grootste tegenstander van dergelijke
voorstellen is vaak ZZP Nederland: laat de
zelfstandige met rust, wij hebben er zelf
voor gekozen.
de oplossing kunnen leveren door
als werkgever, opdrachtgever en
subsidiegever het goede voorbeeld
te geven.
SCHIJN VAN HYPOCRISIE
SOCIAL DUMPING
Een goed voorbeeld is het
kunstonderwijs. De Stichting
Overleg Arbeidsvoorwaarden
Kunsteducatie (OAK) luidde eerder
dit jaar de noodklok vanwege de groeiende
problemen rond de inzet van zzp’ers bij
de centra voor de kunsten in Nederland.
Als gevolg van bezuinigingen vervangen
deze centra – vaak op onjuiste wijze – hun
werknemers massaal door zzp’ers.
Tanja Schrijver (KIEM) meldt in het
persbericht, te vinden op onder meer de
websites van Ntb, KIEM en het OAK:
‘Zelfs kunstencentra in gemeenten waar
geen grote bezuinigingen plaats hoeven
te vinden, vragen zich af of ze geen geld
laten liggen door niet over te stappen op
zzp-constructies.’ Hans Stap (Ntb) vult aan:
‘TIJD VOOR EEN
STRENGERE BLIK
OP HET EIGEN
HANDELEN’
‘Een zzp’er in de kunsteducatie moet vaak met een lager
uurtarief genoegen nemen dan een bruto
uurloon inclusief sociale verzekeringen.
Als iemand dat niet accepteert, raakt hij
werkloos, en alles beter dan dat.’
Dat deze praktijk gestuurd wordt door
wethouders en gemeenteraden met
samenstellingen die variëren door het
gehele politieke spectrum mag extra
zorgelijk genoemd worden. De Advocaat
Generaal bij het Europese Hof van Justitie
typeerde deze praktijk als ‘social dumping’
in een advies aan het Hof. Dat ging over
een door FNV KIEM aangespannen procedure betreffende het verbod op collectieve
afspraken voor orkestremplaçanten.
De Advocaat Generaal adviseert hierin
collectieve onderhandelingen toe te staan,
daar waar de praktijk louter ontduiking van
arbeidsvoorwaarden en gedwongen zzpschap dreigt op te leveren. De procedure
loopt nog; de uitspraak van het Hof wordt
uiterlijk begin volgend jaar verwacht.
De zorg van overheid en politiek over het
lot van schijnzelfstandigen draagt zo – en ik
formuleer voorzichtig – iets van een schijn
van hypocrisie met zich mee. Of misschien
is het beter te spreken van een selectieve
blindheid: de linkerhand en de rechterhand
van de overheid willen wel vaker met
elkaar in tegenspraak handelen. What
the government giveth, the government
taketh away.
De overheid die (terecht en in navolging
van de landen om ons heen) de positie van
auteurs en artiesten wil verbeteren met
strengere wetgeving (het auteurscontractenrecht), is tevens een grote opdrachtgever
die van veel auteurs volledige overdracht
van hun auteursrechten eist. De overheid is
de subsidiegever van de Publieke Omroep,
de organisatie die muziekauteurs dwingt
te tekenen in een door de opdrachtgever
aangewezen muziekuitgeverij. En niet
zelden ook nog tot het afstaan van een
‘kickback’: het terugbetalen aan de omroep
van het van Buma/Stemra ontvangen
auteursaandeel op een muziekstuk.
Het is de overheid die poppodia subsidieert
zonder oog voor de positie van de optredende musici. Directies en technici krijgen
betaald volgens de cao, musici middels een
onkostenvergoeding. Dezelfde overheid
die inmiddels zelfs toestaat dat gesubsidieerde podia hun programmering verrichten
in het kroegje om de hoek, omdat het met
belastinggeld betaalde podium zelf te veel
geld kost om op te stoken.
Veelal zijn het verschillende overheden,
afdelingen of departementen die tegen elkaar
in handelen. Van bewuste onoprechtheid
van de politiek is (in ieder geval landelijk)
zelden sprake. Maar is onoplettendheid
niet even erg? Tijd wellicht voor meer
coördinatie en een strengere blik op het
eigen handelen. Ook waar dat ingaat tegen
het heilige huisje van de decentralisatie.
De organisatie van de overheid mag nooit
ten koste gaan van haar belangrijkste
functie: het beschermen van de burger.
De overheid als voorbeeld op de markt; het
blijft een nobel streven.
16
17
Classical
Convention
doorbreekt klassieke conventies
Op 28 en 29 november staat het
gloednieuwe TivoliVredenburg in
Utrecht in het teken van een al
even nieuw klassiek evenement.
Met een conferentie vol pitches
en showcases, verrassende
programmaonderdelen en heel
veel mooie muziek wil de Classical
Convention een nieuw publiek
aanboren. Door Anita Verheggen
Geselecteerde musici voor de Sena Talent Stage op de Classical Convention. Van links naar rechts: Ebonit Quartet, Dudok Kwartet, Konstantyn Napolov, Florieke Beelen
Gratis kaartje
voor Sena-leden
Leden van Sena kunnen een gratis
toegangskaartje bestellen voor de
Edison Philharmonic Jukebox op
29 november in TivoliVredenburg.
Daar bouwt het Radio Filharmonisch
Orkest samen met chefdirigent
Markus Stenz, internationale
Edison-winnaars en het publiek
een knalfeest met de allermooiste
en grootste klassieke nummers.
Het publiek bepaalt daarbij wat er
gespeeld wordt. Gratis kaartjes via:
[email protected]
De pracht en kracht van de klassieke
muziekindustrie versterken. Dat is wat
producent Kik Eveleens voor ogen
heeft met de Classical Convention.
Het programma van de conventie biedt
voor elk wat wils: musici en andere
professionals kunnen er contacten
leggen, bijpraten of bijgepraat worden
over het vak. En het publiek zal vooral
komen voor de reeks bijzondere
concerten en showcases van grote
Nederlandse talenten. Volgens Eveleens,
die al tijdens zijn studie Sociologie de
mediawereld inrolde en sinds acht jaar
muziekevenementen organiseert, is
de klassieke sector toe aan een eigen
business-to-business evenement.
‘Ik krijg alleen maar positieve reacties.
Mensen uit de sector vinden het tijd om
de koppen bij elkaar te steken en elkaar
te inspireren. Bovendien willen we de
Nederlandse klassieke muziekindustrie
internationaal promoten.’
De conventie is meteen groot opgezet
en heeft solide partners gevonden om
de ambities waar te maken zoals Buma
Cultuur, Sena, de NTR, de Edison
Stichting en het Radio Filharmonisch
Orkest. Initiatiefnemers zijn de stichting
Buiten.Gewoon.Klassiek en Lustr bv, die
ook het Festival Classique in Den Haag
produceren. Investeringsmaatschappij
De Amerborgh (verantwoordelijk voor de
theaterhit ‘Soldaat van Oranje’) hielp om
het evenement financieel van de grond
te tillen en er zo veel mogelijk relevante
partijen bij te betrekken.
Hartveroverend
Met in het oog springende programmaonderdelen hoopt Eveleens op landelijke
media-aandacht voor de Nederlandse
klassieke muziek. Zo wordt er een
‘Componist des Vaderlands’ bekend
gemaakt (nu nog een streng bewaard
geheim) en zullen in de nacht van
vrijdag op zaterdag overal in het
centrum van Utrecht musici opduiken
om een concert te verzorgen in diverse
uitgaansgelegenheden. De uitreiking
van de Edison Klassiek aan het Radio
Filharmonisch Orkest krijgt een speciaal
tintje met de Edison Philharmonic
Jukebox, het slotconcert van de
Convention. Het publiek mag ter plekke
kiezen welk stuk er door het orkest zal
worden uitgevoerd. ‘We moeten nieuwe
vormen bedenken om nieuw publiek
voor de klassieke muziek te winnen,’
stelt Eveleens. ‘De klassieke sector
is heel intelligent en zit vol met hoog
opgeleide, slimme mensen die al hun
kennis in het vak steken. Maar dat kan
tegelijkertijd een zwakte zijn omdat
die intellectuele kenmerken ook
gebruikt worden om het publiek te
bereiken terwijl dat niet altijd de juiste
weg is. Je kunt als sector vast komen
te zitten in je eigen intellectualisme.
Dat is een bedreiging.
Het is belangrijk om daarvan los te
komen en nieuwe wegen te zoeken.
Concerten op ongewone plekken te
organiseren of klassieke muziek door
ongewone mensen te laten uitvoeren.
Gisteren was ik bij de Top 24 aller tijden
van 24 Classics in Paradiso.
Daar worden alle oude regels losgelaten
en staat Tim Knol opeens op het podium
waarna Erbarme dich wordt gespeeld
door topmusici met veel liefde en hart
voor de muziek. Dat gebeurt op een hele
losse, toegankelijke en warme manier, en
met veel plezier. Dan bereik je de harten
van de mensen. Hopelijk kunnen we dat
met de Classical Convention ook voor
elkaar krijgen.’
Nieuw klassiek
Dat nieuwe publiek is er volgens
Eveleens wel degelijk. ‘Nieuw publiek
heeft over het algemeen weinig kennis
van klassieke muziek en dus ook weinig
ballast. Kijk bijvoorbeeld naar Spotify
waar nu snel een nieuw publiek ontstaat
dat zonder enige ballast dingen mooi
of niet mooi vindt. Dat lukt niet via de
reguliere kanalen. De sector moet dat
publiek vastpakken en die aandacht
proberen te verzilveren, dat is de grote
uitdaging.’ Dit komt ook aan de orde
tijdens de conferentie die onderdeel
uitmaakt van de Classical Convention.
‘Publiek werven is ingewikkelder dan je
zou denken. Dat heeft ook te maken met
muziekeducatie, want jong geleerd is oud
gedaan. Het is zorgelijk dat steeds minder
mensen muziek beoefenen. Educatie is de
humuslaag waar alles op gebouwd is.
Dat is zeker een onderwerp voor de conventie, net als de familieprogrammering.
Hoe krijg je hele jonge mensen naar de
concerten? Je moet goed kijken naar de
randvoorwaarden op basis waarvan mensen
muziek beluisteren. Dat is een grote
uitdaging voor de zalen. Misschien
wordt klassieke muziek straks wel op
nieuwe plekken gespeeld. Dat gebeurt
nu al.’
Voor culturele omnivoren
Een van die nieuwe locaties is het
Lowlands festival waar steevast ook een
klassiek concert wordt geprogrammeerd.
Eveleens: ‘Er is geen klassiek festival
dat volgens dezelfde formule werkt
als De Parade, Lowlands of Best Kept
Secret. Dat zijn festivals voor de culturele
omnivoor. Die wil alles beleven:
het gaat niet alleen over muziek maar ook
over sociale identificatie en over wat je
eet. In de klassieke muziek bestaan dit
soort festivals niet. Het zijn bijna altijd
reeksen concerten. Maar als je een nieuwe
doelgroep wilt bereiken, is zo’n festival
belangrijk. Tijdens de conferentie willen
wij dat bespreken, want waarom is zo’n
festival er niet?’
Eveleens ziet groeimogelijkheden:
‘Via dit evenement proberen we veel
energie los te maken, mensen bij elkaar
te brengen die geconcentreerd een paar
dagen samen discussiëren en elkaar
inspireren. Dat geeft je weer een boost
om met je vak aan de slag te gaan.
Volgend jaar willen we de conventie
uitbreiden naar vier dagen. We willen
een internationaal relevant evenement
neerzetten en meer optredens organiseren.
Op zondag komt er een speciaal
programma voor kinderen, want zij
vormen het publiek van de toekomst.’
18
19
PODIUM
DE WAARDE VAN MUZIEK
‘We moeten open
praten over geld’
ZIN IN
VAKANTIE
De ANWB-winkels
Thirza Lourens is manager en
echtgenote van de bekende
bandoneonist Carel Kraayenhof.
Na zijn fameuze optreden tijdens
de bruiloft van Maxima en Willem
Alexander werd hij in één klap een
bekende Nederlander. Kraayenhof
treedt overal ter wereld op, maar
volgens Lourens worden nergens
zulke mistige afspraken gemaakt
over de afrekening van een optreden
als in het Nederlandse theatercircuit.
Door Anita Verheggen
HOE WERKT HET IN HET THEATER?
‘Er worden zogenaamde partageafspraken gemaakt: de artiest ontvangt
een garantiebedrag van het theater. Als de
entreeopbrengsten hoger uitvallen dan dit
bedrag verdelen theater en artiest de extra
inkomsten volgens een vooraf afgesproken
percentage. Maar theaters trekken hier
steeds meer kosten van af voordat dit
bedrag gedeeld worden met de musici.’
OVER WAT VOOR KOSTEN GAAT DAT?
‘Een goed voorbeeld is het pauzedrankje
dat het theater aanbiedt aan het publiek.
De kosten hiervoor worden afgetrokken
van de recette. Carel moet daar dus
indirect aan meebetalen. Tegenwoordig
ga ik hierover een gesprek aan met
de theaterprogrammeur. Zij trekken
bijvoorbeeld drie euro per drankje van
de recette af maar is dat inkoopsprijs of
verkoopsprijs? En wat gebeurt er als niet
alle drankjes worden genuttigd? Moet hij
dan toch de volle mep meebetalen?
Op deze vragen krijg ik meestal geen
duidelijk antwoord.
Het publiek vindt zo’n drankje fijn en je
kunt best afspraken maken over hoe je
de kosten daarvoor verrekent met de
musici maar ik vind het gebrek aan
transparantie zo erg. Veel theaters
hebben de catering uitbesteed en
blijkbaar liggen de afspraken over
die pauzedrankjes vast. Daar krijg ik
geen inzage in. Daartegenover staat
dat musici slechts één drankje per
concert van het theater ontvangen en al
het overige uit eigen zak moeten betalen.
Foto: Frank de Graaf
We moeten tegenwoordig ook meebetalen
aan de vaste technicus van het theater en
aan de marketing. We gaan steeds meer
toe naar een model waarin de musici
het theater huren en zelf opdraaien voor
alle kosten. Zo komt er minder ruimte
voor de wat minder bekende artiesten
omdat de theaters commerciëler moeten
programmeren om uit de kosten te komen.
En artiesten die in dit circuit een minimum
inkomen willen verdienen, krijgen het
steeds moeilijker.’
HOE WIL JE DIT PROBLEEM OPLOSSEN?
‘Wij als artiesten en producenten moeten
met de theaters overleggen. Willen wij
alleen succesnummers programmeren?
Of willen we ook nieuw talent een kans
geven? We moeten transparantie van
elkaar vragen en open praten over geld.
Want die openheid over wat je aan elkaar
verdient, is nu een taboe. Als beide partijen
inzien dat ze baat hebben bij zo’n overleg
kunnen we oplossingen vinden.
Maar theaters zien het belang hiervan niet
in en ik zie bij hen de onmacht.
De bezuinigingen en het krappe budget
zijn hier mede oorzaak van. Maar ik
beschouw dit ook als mijn probleem en ik
wil dat samen met de theaters aanpakken.’
‘WE GAAN NAAR
EEN MODEL WAARIN
MUSICI OPDRAAIEN
VOOR ALLE KOSTEN’
Elke winkel heeft een eigen publiek en een eigen sfeer,
die wordt bepaald door het product, het interieur,
de mensen die er werken, en ook door de muziek.
Performers Magazine praat met Tim van Lingen, als
formule-ontwikkelaar belast met de inrichting en sfeer
van de winkels van de ANWB. Door Jasper van Vugt
‘Het eerste servicekantoor van de ANWB
opende zijn deuren in 1954. We stippelden
routes uit voor leden, vertelden waar ze
konden overnachten en welke toeristische
routes de moeite waard waren. In de loop
der jaren groeide het aantal kantoren en
werd de functie uitgebreid. Zo gingen
we ook handige artikelen verkopen en
werden de kantoren veranderd in winkels.
Over de klantvraag, de beleving in de
winkel en de customerjourney werd echter
nauwelijks nagedacht. Daarom zijn we
in 2011 begonnen met de ontwikkeling
van een nieuwe formule voor de winkels,
van het assortiment tot de look and feel.
De nieuwe winkels sluiten beter aan bij
ons doel; in elk seizoen mensen goed
voorbereid op pad helpen, of dat nu naar
hun werk, een weekendje weg of op
vakantie is. Er zijn inmiddels 82 filialen,
er komen er nog 18 bij. We willen graag
lokaal en dicht bij onze leden zijn.
De winkels richten zich hoofdzakelijk
op gezinnen met opgroeiende kinderen
en empty-nesters, de vijftigplussers wier
kinderen de deur uit zijn en die nu tijd
hebben om lekker samen op stap te gaan.
In de winkel moeten mensen zin krijgen
Foto’s: Paul Tolenaar
om op pad te gaan en vakantievoorpret
hebben. Om dat te bereiken, is elk filiaal
onderverdeeld in vier werelden. Op het
centrale actieplein, dat in het teken staat
van het huidige seizoen, komen al die
werelden samen. De eerste wereld, Heel
Handig, is waar de ANWB om bekend
staat; wereldstekkers, rugzakken, en
handige dingen voor op de fiets of in
de auto. In de tweede wereld draait het
om Goed Voorbereid op pad te gaan.
Daar vind je wegenkaarten, reisgidsen
en reisdocumenten. Lekker Buiten is de
derde wereld. Daar draait het om actief
zijn in je vrije tijd en vind je fietskleding
en wandelschoenen. De laatste wereld heet
Zonder Zorgen en biedt verzekeringen en
services aan, zoals de Wegenwacht.
Muziek is een wezenlijk onderdeel van
de formule. We hopen dat klanten mede
dankzij de muziek langer en prettiger
winkelen en dat onze medewerkers met
nog meer plezier in de winkel staan.
Met de introductie van de nieuwe
winkelformule waren we overgestapt
op rechtenvrije muziek. Dat scheelde al
snel zo’n € 17.000 euro per jaar.
Er kwamen echter negatieve reacties, van
zowel klanten als personeel. In de nieuwe
formule past singer-songwritermuziek
met gitaren, zoals John Mayer en Jack
Johnson, maar dat pakte anders uit met de
keuze voor rechtenvrij. Als ik ’s morgens
de winkel binnen kwam, klonk er yogamuziek. Het volgende nummer was een
soort Jack Johnson maar dan net niet, en
het derde nummer een uptempo house
track. Na een klein jaar en verschillende
aanpassingen zijn we toch overgestapt op
rechtendragende muziek. Nu draaien we
herkenbare muziek van de laatste 40 jaar
die beide doelgroepen aanspreekt.
Daar zit altijd Nederlandstalige muziek bij,
zoals Jan Smit en Nick & Simon.
In de zomer hoor je ook Franse, Italiaanse
en Spaanse liedjes, voor de vakantiesfeer.
Ook Dire Straits, Paul Simon, Phil Collins,
Tina Turner, Michael Jackson en meer
moderne artiesten als Adele en Robbie
Williams komen voorbij. Het is muziek
die ik zelf ook prettig vind, en met mij
de medewerkers. Ik krijg nu berichten als
“jippie bedankt” en “we staan te swingen
in de winkel”.’
WWW.ANWB.NL ←
20
KLASSIEK
HILVERSUMSE
SWING
21
Het Metropole Orkest leek ten
dode opgeschreven. Nu maakt
het met z’n nieuwe chef Jules
Buckley een doorstart op de
mondiale markt van pop en
jazz. Door Guido van Oorschot
Horen we het ook eens van een ander.
Jules Buckley, de Britse componist,
dirigent en arrangeur die uitmunt in
eigentijdse pop en jazz, wil het wel van
de daken schreeuwen. ‘Het Metropole
Orkest is uniek! Vraag maar om je heen.
Nederland heeft het enige symfonische
orkest ter wereld met een grote, vaste
bezetting dat niet-klassieke muziek speelt.’
Toegegeven, Jules Buckley (34) heeft
een belang. In 2013 volgde hij Vince
Mendoza op als chef-dirigent van de band
die zichzelf omschrijft als The World’s
Leading Pop & Jazz Orchestra. Dat klinkt
trots, maar toen Buckley begon kon hij
de musici oprapen. Groggy hingen ze
in de touwen, nadat het vorige kabinetRutte een dreun had uitgedeeld aan het
Muziekcentrum van de Omroep. Ook het
Metropole Orkest zou verdwijnen – tot de
Tweede Kamer op het laatste nippertje een
paar miljoen euro vrijmaakte. Daarmee
mochten de musici proberen op eigen
benen te staan. Inmiddels zijn de eerste
succesvolle stappen gezet. Afgelopen
zomer vierde het Metropole Orkest met
singer-songwriter Laura Mvula een triomf
in de Londense Royal Albert Hall, als
eerste niet-Britse orkest in de Late Night
Proms. Met de fusion band Snarky Puppy
nam het een dvd op. En in februari 2015,
tijdens het Cross-Linx Festival, delen de
musici het podium met de grunger Mark
Lanegan en de techno artist Squarepusher.
WEELDE
Wie bij het Metropole Orkest nog denkt
aan bandleiders als Dolf van der Linden,
Rogier van Otterloo en Dick Bakker
loopt dus eeuwen achter. Toch praat
Jules Buckley met groot respect over
zijn voorgangers. ‘Ze hebben vanaf 1945
gebouwd aan een briljante traditie.
Nu vinden we die muziek nostalgisch, maar
in hun tijd speelden ze nieuw repertoire
voor een breed publiek. Die ambitie hebben
wij ook. Naast jazz oriënteren we ons op de
hedendaagse, vooruitstrevende pop.’
‘Een bigband
om je vingers
bij af te likken’
Toen hij in 2008 voor het eerst als gastdirigent naar het Metropole Orkest reisde,
kende Buckley de groep van beroemde
jazzalbums uit de jaren ’80 en ’90, met
artiesten als Ella Fitzgerald en Herbie
Hancock. Toch was hij niet voorbereid
op de weelde die hij in de studio’s aan de
Hilversumse Heuvellaan aantrof.
‘Een bigband om je vingers bij af te likken.
Een sensationele ritmesectie. Plus strijkers
die kunnen spelen in elke gewenste stijl,
van Europees tot latin en Afrikaans.
Laat een traditioneel symfonieorkest jazz
spelen, and it ain’t gonna swing.
Onze strijkers swingen wel. En dat verzin ík
niet, dat zegt zo’n beetje elke jazzgigant.’
CASH
Voor de Metropole-musici is het een
spannende tijd. Soms moeten ze aanpoten,
soms oogt de agenda angstwekkend leeg.
Over vijf jaar hoopt Jules Buckley met
zijn orkest ‘financieel veilig’ te zitten.
Hij wil kunnen terugkijken op ‘een
paar fantastische releases’. Hoog op het
verlanglijstje staat ook een tournee naar
Amerika, waar het Grammy-winnende
orkest slechts één keer live heeft opgetreden. ‘En verder staan we natuurlijk
open voor iedere weldoener with a big bag
of cash.’
Op 28 november staat het
Metropole Orkest met Laura
Mvula in Paradiso. Kijk voor
meer optredens op www.mo.nl
Foto: Hans van den Woerd
22
Foto: Paul Tolenaar
23
Foto: Paul Tolenaar
EVEN VOORSTELLEN
COLUMN HENK WESTBROEK
MASCHA
FELIX
IN DE BAN VAN
DIGITAAL DELEGEREN
Marketeer voor
muzikanten
Performers Magazine heeft
een nieuwe beeldredacteur:
Mascha Felix, sinds deze zomer
medewerker Communicatie bij
Sena. Achter de schermen werkt
zij aan de marketing van muziek
via ‘Muziek Werkt’ en het vergroten
van Sena’s naamsbekendheid
bij gesubsidieerde events.
Door Willemijn de Jonge
‘Met het platform Muziek Werkt worden
ondernemers geïnformeerd en geïnspireerd
over de toegevoegde waarde van muziek,’
vertelt Mascha Felix, die zich bezighoudt
met de communicatie rond dit project.
Op dit moment loopt er een onderzoek
binnen kledingwinkels. Mascha: ‘Na een
algemeen verkennend onderzoek zijn we
nu bezig met een effectonderzoek bij
La Ligna in Maastricht. Dat gaat wat meer
de diepte in. Natuurlijk ga je in de eerste
plaats niet naar een kledingwinkel om naar
de muziek te luisteren of te dansen, maar
de vraag is of muziek een positief effect
kan hebben op de verkoopcijfers.
‘IK WIL SENA BETER
ZICHTBAAR MAKEN’
EFFECTMETING
We hebben door een onafhankelijk bureau
een nulmeting laten doen naar de huidige
situatie bij La Ligna, waarin de winkelmedewerker naar eigen smaak iets opzet.
En nu zijn we aan het meten of een vooraf
samengestelde playlist die qua stijl en
volume is afgestemd op de doelgroep
een ander effect heeft. Blijven mensen
dan langer in de winkel? Beleven ze hun
winkelbezoek anders? Heeft het effect op
de omzet? Op basis van het verkennende
onderzoek verwachten we daar een positief
antwoord op te krijgen; ik ben benieuwd
naar de uiteindelijke resultaten die binnenkort beschikbaar zijn. Ik hoop daarmee de
Muziek Werkt-campagne nog beter op de
kaart te kunnen zetten onder kledingwinkelondernemers. We willen hen er natuurlijk
graag van overtuigen dat muziek draaien in
de winkel veel meer oplevert dan het kost.’
NAAMSBEKENDHEID
Een ander project op Mascha’s agenda is
het vergroten van de naamsbekendheid
van Sena bij de evenementen, festivals,
muziekwedstrijden en masterclasses die
Sena sponsort. ‘We willen graag laten zien
wat we doen met de SoCu-gelden om de
positie van artiesten te versterken. Veel
mensen weten niet dat vanuit de sectie
Uitvoerende Kunstenaars jaarlijks meer
dan vijftig projecten worden gesteund.
Dat we Noorderslag ondersteunen weet
waarschijnlijk iedereen, maar er is zoveel
meer: van de Sena Masterclass Muzikaal
Ondernemerschap tot Rotterdam Beats,
de Talent Stages op de Bevrijdingsfestivals
of de Muzikantendag on Tour. Ik wil
Sena op dat soort evenementen beter
zichtbaar maken.’
Ik heb wel eens last van spellingstwijfel.
Dankzij het internet weet ik dan toch
binnen een paar seconden dat tussen
Beneden en Leeuwen een streepje hoort
te staan. Ook als ik het telefoonnummer
van het Rabobank-filiaal in BovenLeeuwen wil traceren, brengt het
internet uitkomst. Dankzij dat internet,
slimme computers en ronduit briljant
computerprogramma’s kunnen organisaties
tegenwoordig een groot deel hun arbeid
onbetaald door mij laten uitvoeren. Neem
het betalingsverkeer. Nog niet zo heel
lang geleden kreeg je rekeningen via
de post en werd je geacht een kant-enklaar ingevuld overschrijvingsformulier
van een handtekening te voorzien. Die
overschrijvingsformulieren kon je dankzij
de gepatenteerde papierbehandeling
simpel van de rekening losscheuren.
Om ze daarna achteloos op een stapel
te mieteren. Eens in de zoveel weken
ondertekende je alles terwijl je naar een
baggerliedje op de radio luisterde. Het
aan de lopende band ondertekenen van
bankoverschrijvingsformulieren deed je
binnen vier minuten, mits het er minder
dan vijftig waren. Je stopte die dingen
vervolgens in een gratis enveloppe en
die enveloppe stopte je in je broekzak.
Liep je dan een keer toevallig langs
een brievenbus dan hup op de post die
brief en klaar was je. Nu moet je via een
minicomputer met je bankpas én een
geheime pincode een nog geheimere
inlogcode genereren. Na wat geklooi
met inloggen – het moet altijd twee
keer opnieuw –kun je gaan betalen
waarvoor alle details van elke begunstigde
moeten worden ingevuld of uit het
computergeheugen tevoorschijn getoverd.
Vaak moet er ook een betalingskenmerk
van vier keer vier cijfers ingevoerd worden
en als je dan een keer in plaats van een 6
een 9 intikt, slaat het systeem op hol. Na
een uurtje is het vaak zo dat de Rabobank
internetsite er de brui aan geeft omdat
in de regio Groot- Leeuwen de stroom
stoorde waardoor in de hele Benelux het
betalingsverkeer ter bescherming van
de privacy gestopt wordt. Als je gewoon
een keer mazzel hebt, kun je met behulp
van het codemachientje na het opnieuw
invullen van je pincode en het intikken van
een paar gegenereerde controlegetallen
alle de betalingen verrichten. Voor dit
klantvriendelijke betalingsgemak brengt de
bank een bedragje per maand in rekening.
Logisch!
Sena heeft ook een eigen computerregistratiesysteem. Met behulp van
je lidmaatschapsnummer kun je een
wachtwoord genereren, waarmee je op de
site muziekwerken kunt registreren.
Dat had ik al drie jaar niet gedaan omdat
elke keer als ik probeerde op die site
terecht te komen de computer weigerde
me een vers wachtwoord te sturen.
Of mijn computer wilde dat niet in
ontvangst nemen, wie zal het zeggen.
Ik belde Sena en legde mijn probleem
voor. Omdat het etenspauze was moest ik
later terugbellen. Dat deed ik braaf en een
WANT DAT WERKT NOU EENMAAL
‘SNELLER, EFFICIËNTER EN
NAUWKEURIGER’
ontzettend vriendelijke dame had van de
eerste mevrouw al exact gehoord wat mijn
probleem was en bood direct een oplossing
aan. ‘Ik stuur je registratieformulieren op.
Met de hand invullen, terugsturen en alles
is opgelost!’ De volgende dag ontving
ik inderdaad een ‘Persoonlijk Opname
Registratieblok’ met een vriendelijk
handgeschreven briefje. Ik vulde alles in
en stuurde alles op. Een week later ontving
ik weer een brief, van weer een andere
dame. ‘Geachte Heer Westbroek, op 24
september heeft Sena uw repertoire met
een persoonlijk opnameregistratieformulier
van u ontvangen, waarvoor hartelijk
dank.’ Na nog een paar beleefde zinnen
schreef zij: ‘Wij kunnen de toegezonden
repertoiredocumenten niet in behandeling
nemen.’ Waarom dat niet kon? Omdat
aanmelden van repertoire uitsluitend
digitaal kan plaatsvinden, want dat werkt
nou eenmaal ‘sneller, efficiënter en
nauwkeuriger’.
BUMA CLASSICAL
CONVENTION
HOUSE IN
HARMONY
EUROSONIC
NOORDERSLAG
28 – 29 NOVEMBER Utrecht
29 NOVEMBER Leeuwarden
14 – 17 JANUARI Groningen
POPRONDE
SPECIAL
DE IJSSEL
STROOMT OVER
CHARIVARI
WERELDMUZIEK FESTIVAL
29 NOVEMBER Amsterdam
27 DECEMBER 2014 Hengelo
23 - 25 JANUARI Arnhem
Tears on the highway
Water in my eyes
This rain ain’t gonna change us
What’s the use to cry
I could say I’m sorry
But I don’t wanna lie
I just wanna know if staying
Is better than goodbye
THE COMMON LINNETS, CALM AFTER THE STORM (2014)
TEKST: ILSE DELANGE, JB MEIJERS, JAKE ETHERIDGE, ROB CROSBY, MATTHEW CROSBY

Download Report