Presentatie UPSV 3 december 2014

MEDICATIEVEILIGHEID IN DE PRAKTIJK
Brigitte Drees, MBA Apotheker
UPSV Utrecht 3 december 2014
1. Agenda
Deel 1:
Algemene inleiding over wetten, richtlijnen en
normeringen uit het veld
Pauze
Deel 2:
10 praktische casussen uit de praktijk + oplossingen
2. Inventarisatie:
Welke vragen heb je?
Farmazorg
4
Deel 1
ALGEMENE INLEIDING
OVER WETTEN, RICHTLIJNEN EN
NORMERINGEN UIT HET VELD
Relevante Wetgeving & richtlijnen
1. Geneesmiddelenwet (2007) incl. regeling en besluit
2. Afschaffen van zgn. Depotheken in verpleeghuizen
3. Elektronisch voorschrijven (2012-2014)
4. Veilige principes
5. BEM
6. Diagnose op recept (2012)
7. Dubbel controleren (juni 2013)
8. Uitvoeringsverzoek
9. Algemeen format actueel medicatieoverzicht AMO
10. Multi Disciplinaire Richtlijn Polyfarmacie (2012)
11. Opiatenwet
12. Medicijnzakjes min of meer verplicht gesteld door IGZ bij
overgenomen zorg
13. Medicatie verificatie bij opname en ontslag (VSM)
14. Muteren in de rol mag alleen door de apotheek plaatsvinden
Farmazorg
7
Depotheken zijn overal sinds gesloten
Werkvoorraad
Elektronisch voorschrijven verplicht
• Richtlijn uit 2012
• Al vanaf 1-1-2014 moet er
elektronisch worden
voorgeschreven
• Vanaf 2015 wordt er
gehandhaafd
• Vanwege de noodzaak om
tijdens voorschrijven al rekening
te houden met de cliëntkenmerken en
medicatiebewaking
DE VEILIGE PRINCIPES
•
Opgesteld door de Task Force medicatieveiligheid care.
(2012)
•
Deelnemers in de Task Force voor de VVT-sector zijn:
ActiZ, KNMP, NVZA, Verenso, BTN, LHV, LOC, NHG, NPCF
en V&VN.
• Doel: Voor het medicatieproces moeten
afspraken op twee niveaus worden
gemaakt:
• Ketenafspraken/procedures
deze ‘over all checklist’ heeft betrekking op de
ketenafspraken om de processen en procedures goed te
regelen;
• Uitvoering medicatieproces per cliënt
op basis van de ketenafspraken worden afspraken over
de uitvoering met de cliënt gemaakt
(zie checklist afspraken per cliënt resp. zorgverlener).
• Update augustus 2014
http://www.knmp.nl/downloads/medicijnen-zorgverlening/medicatieveiligheid/caresector/brochure-veiligheid-in-de-medicatieketen.pdf
BEM codes
Beoordeling Eigen beheer Medicatie
BEM 1:
BEM 2:
BEM 3:
BEM 4:
BEM 5:
BEM 6:
BEM 7:
Volledig zelfstandig
Zelfstandig, tijdelijke hulp bij één of meer medicijnen
Niet per innamemoment getekend; cliënt gebruikt zelf
de toedienlijst
Paraferen voor aanreiken
Toezicht op inname; zelfstandige inname
Paraferen voor inname voor middelen waarbij een
hulpmiddel nodig is; rest hulp bij het aanreiken van
medicijnen
Volledige hulp bij het toedienen van medicijnen
Diagnose op recept
Artsen moeten wettelijk verplicht met ingang van
2012 bij 39 medicijnen op het recept vermelden wat
de reden van voorschrijven is.
• middelen die meerdere indicaties kennen met elk
een andere dosering;
• middelen waarvan de ene indicatie meer
therapietrouw vergt dan de andere.
Deze vermelding is noodzakelijk voor de
medicatieveiligheid.
Farmazorg
18
Bij de volgende middelen
moet de diagnose op het recept staan
Acetylcysteine
Colchicine
Imipramine
Omeprazol
Aciclovir
Esomeprazol
Itraconazol
Pantoprazol
Albendazol
Estradiol
Lansoprazol
Pramipexol
Amantadine
Fenytoinezuur
Mebendazol
Rabeprazol
Amitriptyline
Fluconazol
Methadon
Ranitidine
Carbamazepine
Metronidazol
Sulfasalazine
Chloroquine
Foliumzuur
(als enkelvoudig
product)
Gabapentine
Minocycline
Tetracycline
Cimetidine
Haloperidol
Nizatidine
Tranexaminezuur
Ciprofloxacine
Hydroxychloroquine Norfloxacine
Clonidine
Nortriptyline
Vlaciclovir
Valproinezuur
Dubbel paraferen bij toedienen
Welke?
53 risicostoffen
Opiaten
Injecties, infusien etc: Zie verder het protocollen boek
Waarom?
Risicostoffen zijn stoffen met een smalle therapeutische breedte.
Bij Opiaten omdat misbruik dreigt
Alles wat zich snel over het lichaam verdeeld met grote gevolgen
Hoe?
Een bevoegde en bekwame collega
Of, wanneer de cliënt cognitief goed in staat is om de medicatie gift te
controleren kan de cliënt als tweede persoon de gift controleren. Dan wel in het
zorgleefplan noteren dat de 2e controle door de cliënt zelf wordt uitgevoerd.
Of, een andere collega (ter beoordeling van de gene die toedient.
Waar?
Bij acenocoumarol op de doseerkaart 1x en 1x op de toedienlijst
Bij opiumwetartikelen op de registratielijst opiaten
Voor het overige allebei op de toedienlijst
Wanneer?
Op het moment van delen
Lijst met 53 Risicostoffen
ACENOCOUMAROL
AMIODARON
BUSULFAN
CAPECITABINE
CARBAMAZEPINE
CICLOSPORINE
CHLOORAMBUCIL
COLCHICINE
CYCLOFOSFAMIDE
CYTARABINE
DIGOXINE
DISOPYRAMIDE
DOXORUBICINE
ERGOTAMINE
ESTRAMUSTINE
ETHOSUXIMIDE
ETOPOSIDE
FENOBARBITAL
FENPROCOUMON
FENYTOINE
FLECAINIDE
FLUDARABINE
HYDROXYCARBAMIDE
IBUTILIDE
IMATINIB
INSULINE
KINIDINE
LENALIDOMIDE
LEVOTHYROXINE
LIDOCAINE
LIOTHYRONINE
LITHIUMCARBONAAT
LOMUSTINE
MELFALAN
MERCAPTOPURINE
METHOTREXAAT
MITOTAAN
NELARABINE
Farmazorg
OXCARBAZEPINE
PRIMIDON
PROCARBAZINE
PROPAFENON
SOTALOL
SUNITINIB
TACROLIMUS
TEGAFUR/URACIL
TEMOZOLOMIDE
THEOFYLLINE
TIOGUANINE
TOPOTECAN
VALPROINEZUUR
21
Dubbele controle voor de
Baxterzakjes
Dubbele controle bij injecties en infusen
- Uitvoeringsverzoek van de arts
- Apotheek:
- Zoveel mogelijk een voorgevulde spuit
- Altijd etiket met alle benodigde info
van de klant
- Thuiszorg:
- Dubbele controle voor het toedienen
Als je medicijnen deelt,
Wat doe je dan precies?
Wat controleer je?
MDR Polyfarmacie
Opiaten
• Morfine, overige opiaten
• Opiumwet eist een sluitende administratie en
verantwoording wat er mee is gebeurt
• Altijd restant retour apotheek met de
administratieve gegevens erbij
• Zelf een kopie bewaren en in dossier cliënt
Medicijnzakjes
• Multidose vs. Combidose
• Assortiment geneesmiddelen
• Snelheid van Leveren
Stickers ipv muteren in de rol
Medicatieverificatie
bij opname en ontslag
Vragen?
Pauze
Deel 2
De Praktijk
Het doel van farmaceutische zorg
Het effectief, veilig en doelmatig gebruik
van geneesmiddelen.
Dit dient te leiden tot een optimaal
behandelresultaat, oftewel
gezondheidswinst
in termen van morbiditeit, mortaliteit
en/of kwaliteit van leven.
Waar moet de apotheker voor
zorgen?
Juiste patiënt
Juiste
geneesmiddel
Juiste dosering
6-J-Regel
Juiste vorm
Juiste
documentatie en
communicatie
Juiste tijdstip
!!!Medicatieveiligheid!!!
Borging kwaliteit:
Elke gift moet identificeerbaar zijn
Van aflevering door apotheek tot in de mond van de patiënt
37
 GBC
 LocatieMan, V&V, SO,
 Strategische directiesessie
 Positief gedrag belonen
 Aandacht bij budgettering
 Bevorderen medicijn-
 Doelstellingengesprek
met apotheek
en protocolkennis
 Nauwe betrokkenheid
apotheek bij de
instelling
 Verbeterplannen van
apotheek, Locatiemanagers,
artsen o.b.v. auditresultaten,
VIM en reclamaties etc.
 Scholing en training
via E-learning en werkoverleg
 Aandachtsvelder
farmazorg
 Audit vanuit kwaliteit
 Leveranciersevaluatie
 Managementinfo
 Meldpunt farmazorg
Zelf aan de slag
m.b.v Input vanuit de zaal
•Wat is de geconstateerde fout?
•Wat is het probleem?
•Wat is de oplossing?
Wat was het probleem? NO. 1
Wat was het probleem? NO. 2
Werkinstructie medicijnen delen
Je controleert of de deellijst overeenkomt met de medicatie die je deelt;
Als je deelt:
• Controleer je of de voorgaande verstrekking heeft plaatsgevonden.
• Kijk je of de naam van de cliënt, de afdeling en het kamernummer kloppen;
• Check of je alleen kan delen of dat vanwege risicovolle stoffen iemand moet
meekijken en mee paraferen
• Kijk je hoeveel zakjes er op dit deelmoment gegeven moeten worden;
• Tel je per zakje het aantal tabletten in het baxterzakje
• Check je of de beschrijving op de toedienlijst klopt met die op het zakje;
• Kijk je of er ook niet-baxterbare medicatie moet worden verstrekt; je doet
dat volgens de doseerinstructie op de deellijst;
• Kijk je of er ‘zo nodig’ medicatie, moet worden verstrekt
• Controleer bij verpakkingen voor meervoudig gebruik of de houdbaarheid
nog in orde is. Hiervoor wordt bij opening een sticker geplakt en de datum
van openen én de uiterste houdbaarheidsdatum ingevuld;
• Parafeer telkens zodra het middel is toegediend
Elektronische Toedienregistratie
Wat was het probleem? NO. 3
• Signaallijst
Zorg voor Veilig module
Medicatieveiligheid achter de
voordeur
• IVM E learning
• Klinische Les
Indicatie, Bijwerkingen, innameadvies
Farmacotherapeutisch Kompas
App otheek
• http://inhalatorgebruik.nl/nl/home
Wat was het probleem? NO. 4
De oplossing
• Gepland maandelijks overleg
• Groepsgewijs op thema bespreken
• Frequent Bezoek aan de instelling
Het doen van medicatiebeoordelingen kost nou eenmaal tijd.
De richtlijn is zeer uitgebreid!!
Wat was het probleem? NO. 5
56
VERBETERPLANNEN EN HET VERVOLG
Wat was het probleem? NO. 6
De huisarts meldt in het
dossier dat de voorgeschreven
medicatie niet werkt
Farmazorg
67
Diverse spuiten in gebruik; diverse
tubes van het zelfde in gebruik
Na openen beperkt houdbaar
Productsoort
Na openen
Ongeopend
injecties
voor eenmalig gebruik
tot vervaldatum
insuline
1 maand
tot vervaldatum
neusdruppels
1 maand
tot vervaldatum
oogdruppels
1 maand
tot vervaldatum
oordruppels
1 maand
tot vervaldatum
orale dranken
zoals vermeld op etiket
tot vervaldatum
zalven en crèmes in tube
3 maanden
tot vervaldatum
zalven en crèmes in een pot
1 maand
tot vervaldatum
Wat was het probleem? NO. 7
Wat was het probleem? NO. 7
Malen
Automatiseren van de handeling
Malen Checklist
Wat is het probleem NO. 8
De levering van de
apotheek klopt niet
[email protected]
What’s app groepje
met relevante
personen
Wat was het probleem? NO. 9
De thuiszorgmedewerker
mist signalen van de cliënt;
De apotheker ziet de therapietrouw
achteruitgaan
Thuiszorg
Rode Vlaggen Instrument
http://www.youtube.com/watch?v=EGNUnl3aXTg#t=77
Achter de voordeur…
Wat was het probleem? NO. 10
De apotheek kan telkens de juiste
thuiszorgmedewerker niet bereiken
Checklijst bij start farmaceutische zorg (1)
1
2
3
4
5
6
7
Indien ontslag uit ziekenhuis: is er een AMO meegekomen uit het
ziekenhuis?
Medicatierol al aanwezig?
Wordt wekelijks geleverd? Of is per twee weken ook voldoende?
Wordt door de apotheek een AMO (actueel medicatieoverzicht), en een
toedienlijst geleverd?
Is er een bestelformulier vanuit de apotheek voor doorlopende zonodig en buitenbaxter medicatie?
Is met cliënt gecheckt welke medicatie wordt ingenomen en wie dat
voorschrijft?
Regel dat alle medicatie voortaan uit één apotheek komt? Ook de
receptloze middelen en leg uit waarom
Checklijst bij start farmaceutische zorg (2)
Zijn de contactgegevens compleet? Huisarts / huisapotheek
/zorgcoördinator / mantelzorgers /buren / overige
9 Is duidelijk hoe zelfstandig de cliënt is t.a.v. medicatiegebruik? Is daartoe
de BEM vastgesteld?
10 Kan medicatie gewoon bezorgd worden door apotheek en kan
retourmedicatie ook mee terug?
11 Kan medicatie in huis netjes opgeborgen worden in een medicijnkastje?
Zijn de omstandigheden OK?
8
12 Is het gebruik van alle medicatie specifiek genoeg vermeld? Let op crèmes
en zalven.
13 Is van alle medicatie een bijsluiter aanwezig; Zitten deze in de zorgmap?
Of kan ik ze online raadplegen?
14 Gebruikt de cliënt Antistollingsmedicatie?
Zo ja zorg dat je tijdig de doseringswijzigingen ontvangt
Checklijst bij start farmaceutische zorg (3)
15 Zijn alle benodigde formulieren in zorgplan aanwezig?
Denk aan VIM formulier, roulerend plakken en prikken
16 Is er voor voorbehouden handelingen een uitvoeringsverzoek van
de voorschrijvend arts beschikbaar?
17 Slikproblemen en moet er gemalen worden? laat de apotheek
melden wat gemalen mag worden
18 Is van de aanwezige medicatie de vervaldatum nog in orde?
19 Is er bij de cliënt sprake van middelen waarbij een tweede controle
nodig is? En hoe organiseer je dat
20 Zorg dat je bezoek/ je werktijden past/passen bij de tijdstippen van
geneesmiddel-gebruik
21 Zijn er bijzondere toedieningsvormen en heb je onvoldoende
kennis? Dan navragen bij apotheek en laten uitleggen
Waar zitten de veiligheidsrisico’s?
• Voorschrijffouten
• Onvoldoende betrekken van patiënt in het
farmacotherapeutische zorgproces.
• Onvoldoende documentatie van voorgeschreven
geneesmiddelen en patiënthistorie.
• Meerdere voorschrijvers en afleveraars voor één
patiënt.
• Inadequate overdracht met name de transitie van de
1e naar de 2e lijn en vice versa.
• Onvoldoende regiefunctie, samenwerking en verdeling
van verantwoordelijkheden in de samenwerking.
Bron: 12-11-2014: Zorg voor kwetsbare
ouderen met polyfarmacie;
Nulmeting in verschillende domeinen van de gezondheidszorg (ZONMw)
Vragen?
Farmazorg
84

Download Report