ERFGOEDBELEIDSPLAN 2012-2014
Land van Dendermonde
Intergemeentelijke krachtenbundeling voor het immaterieel en roerend
cultureel-erfgoed in de regio Durme-Dender-Schelde
Berlare
Hamme
Wetteren
Buggenhout
Laarne
Wichelen
Projectvereniging Cultuurdijk
november 2010
Dendermonde
Lebbeke
Zele
INHOUD
SITUATIESCHETS
1.
Historiek van de samenwerking in de regio
1.1. Intergemeentelijke samenwerking
1.2. Cultuurdijk
2.
1.2.1.
Missie en doelstellingen
1.2.2.
Middelen
1.2.3.
Structuur
Inventaris van het culturele erfgoedveld
2.1. Immaterieel erfgoed
2.1.1.
Orale tradities en uitdrukkingen
2.1.2.
Sociale gewoonten, rituelen, feesten en processies
2.1.3.
Markten
2.1.4.
Kennis en praktijken betreffende de natuur en het universum
2.1.5.
Traditionele ambachtelijke vaardigheden
2.2. Roerend erfgoed
2.2.1.
Archiefdocumenten
2.2.2.
Kunstvoorwerpen
2.2.3.
Archeologische objecten en documentatie archeologisch onderzoek
2.3. Onroerend erfgoed (beknopt)
3.
Inventaris van de erfgoedinstellingen en –organisaties
3.1. Musea
3.1.1.
Erkende musea
3.1.2.
private musea
3.1.3.
Heemkundige musea
3.2. Heemkringen
3.3. Volkskundige verenigingen
3.4. Gilden
3.5. Commissies, comités, vzw‟s of instellingen verbonden aan lokale overheid
3.6. Gidsen
4.
Inventaris gemeentelijke erfgoedwerking
4.1. Organisatie
4.2. Evenementen
4.3. Erfgoedwerking van andere culturele instellingen
SWOT ANALYSE CULTUREEL ERFGOEDVELD
1.
Sterkten
1.1. Sterkten met betrekking tot de basisfuncties
|2
1.1.1.
Inventarisatie
1.1.2.
Collectiebeheer
1.1.3.
Publieksontsluiting
1.1.4.
Onderzoek
1.2. Sterkten met betrekking tot organisatie en beleid
2.
Zwakten
2.1. Zwakten met betrekking tot de basisfuncties
2.1.1.
Iinventarisatie
2.1.2.
Collectiebeheer
2.1.3.
Publieksontsluiting
2.1.4.
Onderzoek
2.2. Zwakten met betrekking tot organisatie en beleid
3.
Kansen
3.1. Kansen met betrekking tot de basisfuncties
3.1.1.
Inventarisatie
3.1.2.
Collectiebeheer
3.1.3.
Publieksontsluiting
3.1.4.
Onderzoek
3.2. Kansen met betrekking tot organisatie en beleid
4.
Bedreigingen
4.1. Bedreigingen met betrekking tot de basisfuncties
4.1.1.
Iinventarisatie
4.1.2.
Collectiebeheer
4.1.3.
Publieksontsluiting
4.1.4.
Onderzoek
4.2. Bedreigingen met betrekking tot organisatie en beleid
MISSIE
VISIE
DOELSTELLINGEN
1.
Doelstellingen met betrekking tot de basisfuncties
1.1. Vastleggen cultureel erfgoedpotentieel (inventarisatie)
1.1.1.
Strategisch niveau
1.1.2.
Operationeel niveau
1.1.3.
Mogelijke acties
1.2. Uitbouw regionaal collectiebeleid (collectiebeheer)
1.2.1.
Strategisch niveau
1.2.2.
operationeel niveau
1.2.3.
Mogelijke acties
|3
1.3. Implementatie nieuwe communicatievormen –en strategieën (publieksontsluiting)
1.3.1.
Strategisch niveau: moderne en toegankelijke manier ontsluiten voor een breed en
regionaal publiek
1.3.1.1. operationeel niveau: doelgroepgerichte ontsluiting
1.3.1.1.1.
mogelijke acties
1.3.1.2. operationeel niveau: interculturaliteit
1.3.1.2.1.
mogelijke acties
1.3.1.3. operationeel niveau: minder voor de hand liggende stakeholders
1.3.1.3.1.
1.3.2.
mogelijke acties
Strategisch niveau: erfgoededucatie
1.3.2.1. Mogelijke acties
1.3.2.2. Operationele doelstelling: nieuwe media
1.3.2.2.1.
Mogelijke acties
1.4. Inventarisatie historisch onderzoek, ontwikkeling erfgoedforum en opstart nieuwe
onderzoeksprojecten (onderzoek)
1.4.1.
Strategisch niveau: wetenschappelijk onderzoek
1.4.2.
Operationeel niveau:
1.4.2.1. Publicaties
1.4.2.1.1.
mogelijke acties
1.4.2.2. inventaris historisch onderzoek
1.4.2.3. historisch onderzoek aanwakkeren
1.4.2.4. deskundigheid erfgoedvrijwilligers
1.4.2.5. expertiseknooppunten
1.4.2.6. samenwerken universiteiten
2.
Doelstellingen met betrekking tot organisatie en beleid
2.1. Netwerking en samenwerking binnen en buiten erfgoedregio
2.1.1.
Netwerking
2.1.1.1. Strategisch niveau: dynamisch netwerk
2.1.1.2. Operationeel niveau:
2.1.1.2.1.
sectoroverschrijdend netwerk
2.1.1.2.2.
regionaal forum erfgoedverenigingen
2.1.1.3. Strategisch niveau: banden toeristische sector
2.1.1.3.1.
Mogelijke acties
2.1.1.4. Operationeel niveau: partnerschap erfgoedcellen
2.1.1.4.1.
Mogelijke acties
2.1.1.5. Operationeel niveau: link met onroerend erfgoed
2.1.1.5.1.
2.1.2.
Mogelijke acties
Communicatie
2.1.2.1. Strategisch niveau: doelgroepgerichte communicatie
2.1.2.1.1.
Mogelijke acties
2.1.2.2. Operationeel niveau: promotie
|4
2.1.2.2.1.
Mogelijke acties
2.2. Opstart en uitvoering coherent vrijwilligersbeleid
2.2.1.
Strategisch niveau
2.2.2.
Operationeel niveau
2.2.3.
Mogelijke acties
2.3. Opzet en begeleiding erfgoedprojecten
2.3.1.
Operationeel niveau: innoverende erfgoedprojecten opstarten en begeleiden
2.3.1.1. Mogelijke acties
2.3.2.
Operationeel niveau: extra stimulans mondeling erfgoed
2.3.2.1. Mogelijke acties
BEOOGDE EFFECTEN
1.
Algemeen
2.
Per strategische doelstelling
2.1. met betrekking tot de basisfuncties
2.1.1.
Inventarisatie
2.1.2.
Collectiebeheer
2.1.3.
Publieksontsluiting
2.1.4.
Onderzoek
2.2. met betrekking tot organisatie en beleid
2.2.1.
Netwerking
2.2.2.
Communicatie
2.2.3.
Vrijwilligersbeleid
2.2.4.
Projectwerking
MIDDELEN EN INSTRUMENTEN
1.
Structuur van het samenwerkingsverband
2.
Financiële en logistieke bijdragen van de gemeenten
2.1. Communicatie
2.2. Personeel
2.3. Huisvesting
3.
Model van begroting
PLANNINGSPROCES EN PARTICIPATIE STAKEHOLDERS
1.
Participatie tijdens beleidsplanning
2.
Overzicht planningsproces
2.1. 2009
2.2. 2010
2.3. Gepland project in 2011
|5
BIJLAGEN
Bijlage 1: Stad en land van Dendermonde aan de vooravond van de Franse revolutie
Bijlage 2: Niet exhaustieve inventaris van reuzen en „aanverwanten‟ in het Land van Dendermonde
Bijlage 3: Doelstellingen rond cultureel erfgoed in de gemeentelijke beleidsplannen (2006-2013)
Bijlage 4: Lijst van belangrijke stakeholders (regionaal en lokaal)
Bijlage 5: Statuten projectvereniging Cultuurdijk
Bijlage 6: Huishoudelijk reglement projectvereniging Cultuurdijk
Bijlage 7: Samenwerkingsovereenkomst tussen projectvereniging Cultuurdijk en erfgoedgemeenten (model
Hamme)
Bijlage 8: Projectvereniging Cultuurdijk Begrotingen 2010 en 2011
|6
SITUATIESCHETS
1.
INVENTARIS VAN HET CULTURELE ERFGOEDVELD
1.1. INTERGEMEENTELIJKE SAMENWERKING
In de streek zijn verschillende intergemeentelijke samenwerkingsverbanden actief, weliswaar met (licht)
afwijkende constellaties. Het gaat daarbij om toerisme (regio Scheldeland - veel ruimer werkingsgebied),
jeugddiensten (Aulam - ruimer werkingsgebied maar zonder Wetteren), bibliotheken (De Leesdijk - ruimer
werkingsgebied) en cultuurdiensten (Cultuuroverleg Scheldeland - overlapping met Berlare en Wetteren).
Daarnaast vinden veel van deze gemeenten elkaar ook rond afvalverwerking, sociale huisvesting,
grondontwikkeling, …
De voorbije jaren werkten al verschillende culturele actoren binnen de deelnemende gemeenten informeel
en spontaan samen. Ze werkten erfgoedinitiatieven uit, zetten beeldende kunstprojecten op met
kunstenaars uit de regio, brachten gezamenlij seizoensbrochures van de cultuur- en Gemeenschapscentra
uit. Het zijn maar enkele voorbeelden die aangeven dat de partners binnen deze gemeenten elkaar al
spontaan gevonden hebben.
Recent ontstonden in de gemeenten die zich sinds 1 juli 2008 hebben aangesloten bij de projectvereniging
verschillende nieuwe initiatieven. Ook de cultuurbeleidsplannen vermelden alle de intentie tot
samenwerking met de buurgemeenten.
Lebbeke richt zich tijdens deze beleidsperiode op het verrijken van het aanbod. De gemeente opende in
2008 CC De Biekorf, dat verder uitgebouwd wordt. Ook het erfgoedaanbod wil men er in de toekomst
sterker ondersteunen.
In Buggenhout funceert GC De Pit sinds 2001 als spil van het culturele leven van deze bosrijke gemeente.
Sindsdien brengt het centrum elk seizoen een sterk programma dat wordt samengesteld in samenspraak
met het verenigingsleven. De gemeente wenst ook op vlak van erfgoed de volgende jaren een grote stap
vooruit te zetten.
Berlare is in het decreet lokaal cultuurbeleid gestapt. CC Stroming werkte totnogtoe informeel samen met
cultuur- en gemeenschapscentra in de omgeving rond de publicatie Zevensprong. De latente bereidheid
tot regionale afstemming werd hierdoor in 2005 wakker geschud. Het cultuurbeleidsplan 2008-2013
vermeldt expliciet het bekijken van een intensere samenwerking met gemeenten en steden in de buurt.
In Wetteren is de aandacht voor cultuur de voorbije jaren sterk gegroeid. De gemeente is vrij snel ingestapt
in het decreet op het lokaal cultuurbeleid en heeft vanaf 2006 ook een cultuurcentrum in de C-categorie
(CC Nova). Het cultuurbeleidsplan 2008-2013 vermeldt de intentie om de culturele aantrekkingskracht van
Wetteren in de regio te versterken. Daarvoor worden de communicatie op regionaal niveau en de
regionale samenwerkingsverbanden opnieuw bekeken en eventueel bijgestuurd. Ook de mogelijkheid voor
het afsluiten van een erfgoedconvenant in de Schelderegio is als intentie opgenomen.
In Dendermonde was CC Belgica meer dan tien jaar lid van WACCO, het informele overlegplatform van
cultuur- en gemeenschapscentra uit het Waasland en Dendermonde. Omdat een keten van
gemeenschaps- en cultuurcentra rond Dendermonde ontstond, met als recentste De Biekorf Lebbeke, De
|7
Pit Buggenhout, CC Nova Wetteren en iets ouder Stroming in Berlare, groeide de behoefte aan regionaal
overleg.
In het lokale cultuurbeleidsplan 2008-2013 is de intentie opgenomen tot regionale samenwerking en
regionale verankering van de uitstraling van Dendermonde op cultureel vlak. De kernregio rond
Dendermonde wordt omschreven als Buggenhout, Lebbeke, Hamme, Berlare, Zele en Dendermonde zelf.
De opstart van een projectvereniging betekent een reële eerste opstap naar een brede culturele
samenwerking in de regio. Het cultuurbeleidsplan vermeldt de terreinen cultureel erfgoed, bibliotheken,
archeologie en cultuurcentra als pijlers voor een regionale werking.
Berlare, Wetteren, Wichelen en Laarne vormen samen ook de interlokale vereniging Cultuuroverleg
Scheldeland. Ze heeft zich recent geherprofileerd. De focus van de communicatie is verlegd naar een
intergemeentelijk cultuurproject om de twee à drie jaar. Deze samenwerking uitte zich aanvankelijk in een
gezamenlijk uitgegeven tijdschrift waarin cultuur en erfgoed in zijn brede aspecten aan bod kwamen.
Hieruit groeide het kunstproject Beeldenstroom dat in 2004 voor het eerst werd georganiseerd en sindsdien
op de affiche bleef. Een gelijkaardige samenwerking bestaat tussen de gemeenten Buggenhout,
Dendermonde en Lebbeke die met de kunstprojecten BrouwArt (2004), LocoArt (2006) en AquaArt (2011)
gezamenlijke kunstprojecten organiseren.
In 2006, 2007 en 2008 nam CC Belgica in Dendermonde het initiatief voor de regionale seizoensbrochure
Zevensprong. Ze werd bus aan bus verspreid in elke deelnemende gemeente (Berlare, Buggenhout,
Dendermonde, Hamme, Lebbeke, Opwijk en Waasmunster). Na evaluatie werd in 2008 besloten deze
brochure stop te zetten en te kiezen voor een sterkere profilering als samenwerkingsverband en een
intensere communicatie naar de regiowoners toe. Op dat moment wijzigde ook de constellatie.
Waasmunster en Hamme bevestigden de aansluiting bij WACCO (Waas overleg cultuur- en
gemeenschapscentra Waasland en Dendermonde). Opwijk sloot formele engagementen in VlaamsBrabant.
Op hetzelfde moment evalueerde CC Belgica in Dendermonde zijn deelname aan WACCO, dat een
verdere uitbreiding van het grondgebied naar het noorden van het Waasland onderzocht. CC Belgica
besloot deze evolutie niet mee te volgen en stapte uiteindelijk eind 2008 uit WACCO. Intussen werd druk
getimmerd aan een eigen structurele samenwerkingsvorm met geïnteresseerde gemeenten in de buurt
van Dendermonde.
De voorbije jaren evolueerde de onmiddellijke omgeving rond Dendermonde naar een regio met een
hoog aantal GC‟s en CC‟s. Het lag dan ook voor de hand om de afstemming van het cultuuraanbod en
de communicatie errond beter te concentreren op de eigen regio dan op het Waasland. De WACCOwerking geldt verder als een waardevol voorbeeld, dat op maat kan uitgewerkt worden in de
Dendermondse regio.
Op hetzelfde moment raadpleegde ook de Dendermondse cultuurbeleidscoördinator de buurgemeenten
over het onderwerp „erfgoed‟. Het leidde tot de conclusie dat de drie pijlers - communicatie, afstemming
cultuuraanbod en erfgoed - best ondergebracht zouden worden in één constructie.
Op 1 juli 2008 traden vijf gemeenten – goed voor 112.000 inwoners - officieel toe tot Cultuurdijk (Berlare,
Buggenhout, Dendermonde, Lebbeke en Wetteren). Vier bijkomende gemeenten (Hamme, Laarne,
Wichelen en Zele) engageerden zich intussen ook voor de erfgoedwerking van Cultuurdijk. Een regionale
aanvraag voor een erfgoedconvenant die samenvalt met het historische land van Dendermonde viel op
die manier binnen de mogelijkheden.
|8
De projectvereniging koos voor de naam Cultuurdijk. Hij verwijst naar de aanwezigheid van verschillende
rivieren, en dus dijken in de regio. In de naam zit ook de analogie met een samenwerkingsverband als De
Leesdijk vervat. Een dijk kanaliseert bovendien de stroom van een rivier. Het is op deze manier dat de
projectvereniging zich ziet functioneren.
Het logo van cultuurdijk is een afgeleide en geabstraheerde vorm van de letters „C‟ en „D‟. De letters
werden asymmetrisch gepositioneerd. Hierdoor roept het logo associaties op met schakels van een ketting
die in elkaar haken en vervolgens samenwerken aan één doel. Maar je kan er ook waterdruppels in zien die
verwijzen naar de aanwezigheid van Dender en Schelde.
De zetel van de projectvereniging, i.c. het secretariaat, is gevestigd in CC Belgica, Kerkstraat 24 in
Dendermonde.
1.2. PROJECTVERENIGING CULTUURDIJK
1.2.1. MISSIE EN STRATEGIE
De projectvereniging verkent, versterkt en profileert de verbondenheid van de lokale culturele troeven op
regionaal niveau en creëert daardoor een sterke culturele regio.De inwoners van de regio ervaren prikkels
tot cultuurdeelname en verbreden hun cultuurbeleving doordat zij toegang krijgen tot een rijk en divers
cultuuraanbod waarover zij zich uitgebreid kunnen informeren.
INTERNE DOELSTELLINGEN (VERKENNEN/VERSTERKEN)
De projectvereniging verkent het regionale cultuurpotentieel in functie van het afstemmen van het
cultuuraanbod en de optimale deelnamekansen voor regiobewoners. De vereniging doet dat door
natuurlijke partners, verwante sectoren en regionale samenwerkingsvormen de kans te geven elkaar te
leren kennen en met elkaar te overleggen.
De projectvereniging verbreedt en versterkt de regionale cultuurbeleving, de professionaliteit
binnen
de cultuursector en de interne professionaliteit. Ze doet dit door verbindingen tussen de lokale
identiteiten op een regionaal niveau te tillen.
EXTERNE DOELSTELLINGEN (PROFILEREN/ VERSTERKEN)
Inwoners van de regio kennen het cultuuraanbod. Ze kiezen op basis van duidelijke en volledige
informatie en weten waar de projectvereniging voor staat.
De regiobewoners krijgen toegang tot een rijk en divers cultuuraanbod.
Regiobewoners genieten een verbredende/bredere cultuurbeleving dankzij de regionale schaal
waarop de werking van de projectvereniging zich ontplooit.
1.2.2. MIDDELEN
Om deze doelstellingen te realiseren werkt de projectvereniging met middelen van de toegetreden
gemeenten en de Vlaamse Gemeenschap. Elke gemeente brengt 0,2 EUR per inwoner in. De Vlaamse
Gemeenschap legt evenveel geld op tafel. Hierdoor ontstaat een werkingsbudget van om en bij de 45.000
EUR per jaar. De komende jaren wordt gemikt op een provinciale subsidie, die ook een inhoudelijke
culturele projectwerking mogelijk moet maken.
|9
Het gros van de uitgaven gaat naar de publicatie van Zone C, een regionaal cultuurmagazine dat
viermaal per jaar verschijnt in een oplage van 11.000 exemplaren.
Voor de erfgoedwerking dragen elk van de negen gemeenten momenteel 0,02 EUR inwoner bij. Van zodra
het cultureel-erfgoedconvenant in werking treedt, wordt dit bedrag opgetrokken tot 0,2 EUR per inwoner.
1.2.3. STRUCTUUR
De raad van bestuur is samengesteld naar rata van twee bestuurders per deelnemende gemeente,
waaronder de schepen van Cultuur. Elke gemeente duidt ook een afgevaardigde aan, die aan de
vergaderingen deelneemt als lid met raadgevende stem. Het gaat telkens om raadsleden in de betrokken
gemeente, die niet deel uitmaken van het college van burgemeester en schepenen. De leden van de
raad van bestuur worden benoemd voor een termijn die samenvalt met de duur van hun openbaar
mandaat. De raad van bestuur functioneert onder een verkozen voorzitterschap.
De werkgroep cultuurcommunicatie en afstemming aanbod (kortweg C&A) heeft diverse taken:
redactieoverleg Zone C, gezamenlijke ontvangst boekingskantoren, prijsafspraken, projectwerking rond
cultuurspreiding, gemeenschapsvorming en cultuurparticipatie. Leden zijn de cultuurbeleidscoördinator van
de toegetreden gemeenten en een ambtenaar verantwoordelijk voor de programmatie van het cultuurof gemeenschapscentrum. De vergaderingen worden geleid door de directeur van CC Belgica in
Dendermonde. De werkgroep komt gemiddeld éénmaal per maand samen.
DE ADVIESGROEP ERFGOED
De adviesgroep erfgoed heeft de voorbereiding van een erfgoedbeleidsplan als kerntaak. Daarnaast
worden intergemeentelijke erfgoedprojecten uitgewerkt.
Kernteam
Dimitri Beeckman (cultuurbeleidscoördinator Dendermonde), Stijn De Coster (cultuurbeleidscoördinator
Berlare), Leen De Greve (cultuurfunctionaris Berlare), Veroniek De Leenheer
cultuurambtenaar Zele), Paul Engelbeen (cultuurambtenaar Hamme), Lut Fonteyn (cultuurambtenaar
Wichelen), Michaël Pector (cultuurbeleidscoördinator Wetteren), Bruno Smet (jeugdconsulent Laarne), Aimé
Stroobants (conservator-archivaris Dendermonde), Wendy Van den Abbeele (cultuurbeleidscoördinator
Lebbeke), Henk Vande Velde (cultuurbeleidscoördinator Wetteren)
Planningsteam
Véronique Bonkoffsky (archiefmedewerker Dendermonde), Karel De Wilde (documentalist/ archivaris van
de Heem- en Oudheidkundige kring Zele), Jeroen Trio (achivaris Wetteren), André Van Bossche (conservator
archeologisch museum Van Bogaert-Wauters), Pat Vanderhaeghe (cultuurbeleidscoördinator Hamme)
| 10
2.
INVENTARIS VAN HET CULTURELE ERFGOEDVELD
2.1. IMMATERIEEL ERFGOED
Het begrip „Immaterieel erfgoed‟ werd geïntroduceerd in oktober 2003 op de Algemene Conferentie van
UNESCO, die de „Convention for the safeguarding of intangible cultural heritage‟ goedkeurde. UNESCO
definieert immaterieel cultureel erfgoed (ICE) als volgt:1
Het immaterieel cultureel erfgoed betekent zowel de praktijken, voorstellingen, uitdrukkingen, kennis,
vaardigheden als de instrumenten, objecten, artefacten en culturele ruimtes die daarmee worden
geassocieerd, die gemeenschappen, groepen en, in sommige gevallen, individuen erkennen als deel van
hun cultureel erfgoed. Dit immaterieel cultureel erfgoed, overgedragen van generatie op generatie, wordt
altijd herschapen door gemeenschappen en groepen als antwoord op hun omgeving, hun interactie met
de natuur en hun geschiedenis, en geeft hen een gevoel van identiteit en continuïteit, en bevordert dus
het respect voor culturele diversiteit en menselijke creativiteit. In deze conventie wordt uitsluitend rekening
gehouden met het immaterieel cultureel erfgoed dat zowel compatibel is met bestaande internationale
instrumenten voor mensenrechten als met de vereiste van wederzijds respect tussen de gemeenschappen,
groepen en individuen, en met duurzame ontwikkeling. Het immaterieel cultureel erfgoed manifesteert zich
inter alia in de volgende domeinen: orale tradities en uitdrukkingen, inclusief taal als een vehikel van
immaterieel cultureel erfgoed podiumkunsten sociale gewoonten, rituelen en feestelijke gebeurtenissen
kennis en praktijken betreffende de natuur en het universum traditionele ambachtelijke vaardigheden.
Immaterieel cultureel erfgoed is dynamisch erfgoed dat overgedragen wordt van generatie op generatie
en telkens opnieuw geherinterpreteerd wordt door de gemeenschap. Dat geeft een gevoel van identiteit
en continuïteit. Immaterieel erfgoed gaat over wat er vandaag leeft in de gemeenschap. Het dient in de
eerste plaats de (lokale) gemeenschap en het is de gemeenschap die het voortbestaan ervan in stand
houdt. Wanneer immaterieel erfgoed zijn functie binnen de gemeenschap verliest, dan dreigt het een stille
dood te sterven. Dit betekent dat tradities mogen verdwijnen als ze niet meer worden gedragen door
groepen mensen en mogen veranderen onder invloed van de samenleving of gemeenschap. Het kan
gaan over bijzondere zaken, maar ook over hoe mensen hun alledaagse leven vandaag vormgeven. In de
UNESCO-definitie worden een aantal domeinen van ICE aangehaald. Maar dat het daar niet stopt, blijkt uit
de term inter alia. Een ruime definitie van het begrip is dan ook essentieel. De term ICE geeft een nieuw
elan aan oudere en beladen begrippen zoals „folklore‟ en „volkscultuur‟ en wordt door toonaangevende
theoretici gezien als een synoniem van het begrip volkscultuur.
Het Land van Dendermonde kent een aantal unieke tradities en gebruiken. De bekendste is de Ros
Beiaardsage, met de tienjaarlijkse Ros Beiaardommegang die opgenomen werd in de „Inventaris van
Immaterieel Cultureel Erfgoed Vlaanderen‟. Het gaat om een verzameling tradities die door de brede
samenleving wordt gedragen. Verschillende buurten, wijken of zelfs straten hebben hun eigen versie van
het Ros Beiaard (Ros van den Halt, Ros Donckstraat). Ook de aanloop naar de Ros Beiaardommegang kent
1
De Nederlandse vertaling is van het Agentschap Kunsten en Erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap
http://www.kunstenenerfgoed.be/ake/view/nl/1374788-Immaterieel+cultureel+erfgoed.html
| 11
zijn eigen tradities, zoals de aanstelling van de Vier Heemskinderen en de wildemanloop. Er ontstaan ook
spontaan initiatieven, zoals kinderstoeten, theateropvoeringen en muziekconcours. Pralines, jenever, tot zelf
Ros Beiaard-leverpastei tonen dat het thema ook leeft bij handelaars.
De regio heeft ook een levendige feest- en stoetentraditie, waarbij vooral de reuzentraditie sterk is ingebed.
Reuzen zijn, net zoals de vele wijkkermissen en volksfeesten, typerend voor de streek. Bijgevoegde lijst van
reuzen is onvolledig, omdat er nog steeds nieuwe bijkomen. In Grembergen, een deelgemeente van
Dendermonde, wordt elk jaar één nog levende volksfiguur als reus „vereeuwigd‟. Zo is er reus Cis de
Melkboer van de Trappeniers (een gepensioneerde melkventer), Reus Mong den Duivenmelker van de
Ganzegavers (genoemd naar Mon Segers, oud-exploitant van café „De Fontein‟ en verwoed duivenmelker)
en Florent van de Varta (cafébaas en kleermaker).
Figuur 1- Het Ros Beiaard
| 12
Sommige tradities krijgen na verloop van tijd een unieke invulling of worden met andere verbonden. Zoals
de rondgang van „Den Beer‟ in Wichelen, die vergezeld wordt door zijn begeleider en de Sterreman, een
pelgrim, een vlegelman, een fluitspeler en twee ruiters. De traditie gaat terug op een achttiende-eeuws
lied dat van generatie op generatie werd doorgegeven. Het verhaal werd later verweven met het
kerstgebeuren en bijbelverhalen als de kindermoord in Bethlehem en de vlucht naar Egypte. Vermoedelijk
liggen rondtrekkende zigeuners met een levende beer aan de oorsprong van de jaarlijkse rondgang.
Religie speelde in de vroegere feestcultuur, net zoals in de rest van Vlaanderen, een grote rol. Een aantal
processies is intussen verdwenen, terwijl andere feesten met een religieuze inslag tot op de dag van
vandaag springlevend bleven. Denk maar aan de jaarlijkse Bosbegankenis in Buggenhout, een mengeling
van liturgische openluchtvieringen en kermis. Verenigingen zoals Met Vlag en Wimpel richten zich op het
behoud van feestcultuur en doen aan sensibiliseringsacties. Feestcomités, wijkcomités en andere
verenigingen houden de traditionele feestcultuur levend en dynamisch.
In het Land van Dendermonde leeft een sterk bewustzijn van het lokale dialect. De orale traditie is er zeer
levendig. Op diverse plaatsen worden dialecten geïnventariseerd en gecultiveerd, o.a. door het Echt
Deiremonds Theater. Volksverhalen en -liederen leven verder. Enkele van deze verhalen zijn verbonden aan
een site, zoals het Kasteel van Laarne, of aan een landschap. Ze kunnen een belangrijk deel vormen van
de identiteit van een stad of gemeente. Voorbeelden zijn het verhaal van de Keisdrupper in Buggenhout,
of van de Hamse Wuiten in Hamme. De Ros Beiaardsage bepaalt in Dendermonde zelfs de identiteit van
de stad. De verhaalcultuur maakt dus onlosmakelijk deel uit van het regionale erfgoed. Bijzonder is dat
deze volksverhalen nog altijd deel uitmaken van het collectieve geheugen van het Land van
Dendermonde. Ook de twee Dendermondse Rederijkerskamers, die kunnen bogen op een eeuwenoude
traditie, passen binnen deze traditie.
Het Land van Dendermonde telt ook ambachtslui die traditionele ambachtelijke vaardigheden in ere
houden. Ze dragen waardevolle kennis en kunde in zich. UNESCO omschrijft deze mensen als “living human
treasures”. Voorbeelden in het Land van Dendermonde zijn de palingvissers en -villers in Berlare en de
rozenkwekers in Wetteren.
2.1.1. ORALE TRADITIES EN UITDRUKKINGEN
Niet-schoolse kinderliedjes & aftelrijmpjes (Berlare)
Spinnerslied, Hammelied, Moerzekelied, Zogge, Houten Muziek,… (Hamme)
Diverse volksliedjes (Wetteren – inventarisatieproject vanaf 2010)
Lokale rijmpjes en liedjesteksten (Zele – verzameld in publicatie)
Woordenboeken van lokale dialecten (Berlare, Buggenhout (Opdorp), Zele, Hamme (Moerzeke),
Wichelen)
Geïnventariseerde bijnamen (Zele, Berlare), spotnamen van inwoners (Dendermonde, Hamme,
Wetteren, Berlare, Zele, Wichelen)
Ros Beiaardlied (Dendermonde)
Ons Banier of Reuzenlied (Dendermonde)
Ros Beiaardsage (Dendermonde)
Diverse volksverhalen (Dendermonde)
Streekeigen literatuur: o.a. Prudens van Duyse, Wies Moens, Jef Schreirs (Dendermonde)
Berenlied (Schellebelle en Wichelen)
| 13
2.1.2. SOCIALE GEWOONTEN, RITUELEN, FEESTEN EN PROCESSIES
Figuur 2 - de patattenworp in oudegem (deelgemeente Dendermonde)
Ros Beiaardommegang (tienjaarlijks) en jaarlijkse reuzenommegang “Katuit” (Dendermonde)
Reuzenstoet en kermisdinsdag met traditionele wagenspelen (Grembergen, deelgemeente
Dendermonde)
Wildemanlopen (Dendermonde)
Sint-Apolloniaprocessie (Appels, deelgemeente Dendermonde)
Paardenproceesie (Grembergen, deelgemeente Dendermonde)
Scheldefeesten (Baasrode, deelgemeente Dendermonde)
Reuzenommegang (Wetteren), carnavalstoeten (Hamme), kindercarnavalstoeten (Hamme)
Paardenommegang en paardenwijding (Wetteren)
Mariale Gebedstocht Ommegang (Zele)
Wijkfeesten (Berlare, Hamme, Buggenhout, Wetteren, Hamme, Zele)
Traditionele kermiskoersen en criteriums (Berlare, Wetteren, Buggenhout, Hamme, Zele)
Oogststoet (Hamme, Wetteren)
Sint-Machariusommegang (Laarne)
Bosbegankenis (Buggenhout)
Processies (Hamme, Berlare)
Reuzen (Buggenhout, Berlare, Hamme, Wetteren, Wichelen, Dendermonde; zie bijlage)
Uitgeholde raap met kaars (Berlare, Hamme)
| 14
Zand- en bloementapijt voor het kapelletje van de Hogeweg (Hamme)
Sint-Pietersfeesten – dansen onder de rozenhoed (Zele)
Meiavondzingen en -spelen (Zele)
Gouden Petattenworp met reuzenstoet (Oudegem, deelgemeente Dendermonde)
Vemmekesspoeling (Dendermonde)
Ambachtenmarkt (Mespelare, deelgemeente Dendermonde)
Landbouwdagen (Appels, deelgemeente Dendermonde)
Diverse wijkkermissen (Laarne, Dendermonde, Hamme, Berlare, Wichelen)
Kleine en grote Kermis (deelgemeenten Dendermonde: Appels, Baasrode, Oudegem en
Schoonaarde)
Paaskermis (Appels, deelgemeente Dendermonde),
Donckstraatkermis (Dendermonde), Keurkermis (Dendermonde)
Halfvastenkermis (Sint-Gillis-Dendermonde), Eerste Kermis (Sint-Gillis-Dendermonde), Boonwijkkermis
(Sint-Gillis-Dendermonde),
Bloemenstoetkermis (Sint-Gillis-Dendermonde), Sint-Pieterkermis (Grembergen, deelgemeente
Dendermonde)
Halfoogstkermis (Grembergen, deelgemeente Dendermonde), Septemberkermis (Grembergen,
deelgemeente Dendermonde),
Meirgatkermis (Baasrode, deelgemeente Dendermonde), Broekkantkermis (Baasrode, deelgemeente
Dendermonde)
Carnavalkermis (Dendermonde en deelgemeenten Grembergen, Baasrode, Oudegem; Hamme)
Bloemencorso (Sint-Gillis)
2.1.3. MARKTEN
Jaarmarkten Dendermonde (alle deelgemeenten behalve Mespelare), Wichelen (Serskamp en
Schellebelle), Buggenhout (Opdorp); Laarne (Kleine Jaarmarkt) en Kalken (Laarne), Berlare, Hammecentrum, Hamme-Zogge, Hamme-Sint-Anna; Moerzeke en Kastel (deelgemeenten Hamme), Zele
Potjesmarkt (Schellebelle, deelgemeente Wichelen)
Zondagse boerenmarkt (Schellebelle, deelgemeente Wichelen)
Kantmarkt (Zele)
2.1.4. KENNIS EN PRAKTIJKEN BETREFFENDE DE NATUUR EN HET UNIVERSUM
vangen van eenden – eendekooi (Berlare)
eikelrapen (Buggenhout)
vangen van kikkers (Berlare, spotnaam „puitenkloppers‟)
steken van valeriaan (Berlare)
ophalen van pelsen - eendenkroos werd gebruikt als meststof (Berlare)
2.1.5. TRADITIONELE AMBACHTELIJKE VAARDIGHEDEN
bierbrouwen (Berlare, Buggenhout, Hamme, Zele, Laarne)
paling vangen en stropen + palinggerechten (Berlare, Hamme)
vlasbewerking (Zele „de kloddezakken‟)
| 15
rozenkwekerijen (Wetteren)
jeneverstokerij (Zele, Serskamp)
mandenmakerij (Berlare, Hamme)
klompenmakers (Hamme)
spinnerijen (Hamme)
wagenmakerij (Berlare)
hoefsmeden (Berlare)
borstelmakerij (Berlare)
haringvissen (Wetteren)
kikkers vangen voor verkoop (Berlare)
nettenweverijen (Berlare)
maken van dameshoeden (Berlare)
streekproducten (vlaaien, mosterd, haring, paardenvlees, ham, geitenkaas, waterkonijn…)
touwslagerij (Berlare, Hamme)
2.2. ROEREND ERFGOED
2.2.1. ARCHIEFDOCUMENTEN
Figuur 3 - de potjesmarkt in Schellebelle
De regio kent één Stadsarchief, dat van Dendermonde. De instelling houdt zich niet enkel bezig met
bewaring en inventarisatie, maar zorgt ook voor wetenschappelijk onderzoek rond de eigen
| 16
archiefcollectie. In de overige gemeenten is er ook een archiefwerking, maar de staat van de
archiefbescheiden is niet overal optimaal en ook de graad van inventarisatie is vaak nog onvoldoende.
Ontsluiting en de toegankelijkheid voor het publiek laten vaak te wensen over, al is hier een
inhaalbeweging aan de gang.
Het Stadsarchief van Dendermonde kan een voortrekkersrol spelen. Niet in het minst omdat het de laatste
jaren uitgroeide tot een lokaal historisch documentatiecentrum door groei van de collectie met
documentaire collecties, drukwerk, beeldmateriaal,…. Het Stadsarchief is een modern archief. Tijdens de
Eerste Wereldoorlog werden de oude archiefstukken immers vernietigd.
Behalve de gemeentearchieven zijn er geen professionele archiefinstellingen in de streek. Kleur- of themaarchieven ontbreken en het Rijksarchief bevindt zich niet in de regio.
Op vlak van kerkelijke archieven is de staat van inventarisatie en toegankelijkheid vaak onvoldoende. Ook
hier is op een aantal plaatsen een inhaalbeweging. Zo zorgt de vereniging Castellum uit Laarne voor
geleidelijke ontsluiting.
Heemkundige archieven, bedrijfsarchieven, verenigingsarchieven en privé-verzamelingen bieden een
aanvulling op de overheids- en kerkelijke archieven. Er bestaat nog geen duidelijk beeld over de inhoud
van deze collecties. Van een collectiebeleidsplan, met een gericht verwervings- en afstotingsbeleid is vaak
geen sprake. Bepaalde heemkringen zien wel het belang in van digitalisering van hun collectie en zetten
hierin voorzichtige stappen.
Op diverse plaatsen wordt het klassieke archief aangevuld met een uitgebreide beeldcollectie. Dit is o.a.
het geval in het Stadsarchief van Dendermonde. Meer en meer gemeentearchieven zien het belang in
van fotomateriaal als archiefbron, iets wat al langer het geval was binnen de heemkundige kringen. De
regio telt een aantal belangrijke private fotocollecties. Ze zijn vaak niet toegankelijk voor het publiek en het
is dan ook onduidelijk wat de historische waarde is van deze particuliere verzamelingen.
Gemeentearchief (alle gemeenten, maar staat van bewaring is niet overal even goed)
Stadsarchief Dendermonde (modern archief)
Archief heemkundige kringen (alle gemeenten, maar staat van bewaring is niet overal even goed)
Archief Scheepvaartmuseum Baasrode (meer dan 3.000 constructieplannen van diverse scheepstypes.
Deze plannen worden gebruikt in de modelbouwklas)
Bedrijfsarchieven (o.a. Filip Glazer)
Parochieregisters en kerkarchieven (alle parochies, maar staat van bewaring en toegankelijkheid is niet
overal even goed)
Archieven abdijen en hospitalen, o.a. Augustijnen (1793), Benedictessen (1653-1796),
Cisterciënzerinnen/Zwijveke (1221-1794), Karmelieten (1764-1796), Sint-Blasiusgasthuis (1603- 1728),
Theresianen (17-18de eeuw)
Privé-verzamelingen
Publicaties over de geschiedenis van de diverse gemeenten
Stukken in externe archieven (o.a. Rijksarchief)
Archieven van de OCMW‟s
Verenigingsarchieven
| 17
2.2.2. KUNSTVOORWERPEN
Het Land van Dendermonde heeft geen kunstmuseum met nationale uitstraling op haar grondgebied.
Toch bezit de streek een rijk kunstpatrimonium, vooral dan van religieuze kunstschatten. Diverse kerken
bevatten ook opvallende orgels. Orgelconcerten in onder meer Laarne, Dendermonde en Wetteren
plaatsen dit patrimonium nog steeds in de kijker geplaatst. Dendermonde heeft bovendien een
stadsbeiaardier in dienst.
Het Stadhuis van Dendermonde bezit een belangrijke kunstcollectie. Vooral de School van Dendermonde,
bekend om zijn landschapsschilderkunst, is er goed vertegenwoordigd. De bekendste kunstcollectie
binnen de regio bevindt zich in het Kasteel van Laarne (zilver, wandtapijten, schilderijen, meubelen).
Tot de verbeelding spreekt ook de geschiedenis rond het verdwenen paneel van De Rechtvaardige
Rechters van het Lam Gods. In Wetteren en omgeving zit deze kunstroof nog steeds in het collectieve
geheugen en is er een zeer levendige „scene‟ van kunstdetectives.
Religieuze kunst (regionaal orgelpatrimonium, klooster van de Zwarte Zusters in Dendermonde,…)
Collectie Schone Kunsten (Stadhuis Dendermonde)
Kasteel van Laarne
Hedendaagse kunst (diverse gemeenten, vaak in de openbare ruimte)
Privéverzamelingen (kunst en antiek, filatelie, volkskundige verzamelingen, beeldmateriaal, militaria, …)
2.2.3. ARCHEOLOGISCHE OBJECTEN EN DOCUMENTATIE ARCHEOLOGISCH
ONDERZOEK
Een geïntegreerd archeologisch beleid is nog zo goed als onbestaande in de regio. Archeologische
opgravingen gebeuren ad hoc, met soms merkwaardige vondsten als resultaat. De opgegraven
voorwerpen krijgen een plaats in de heemkundige musea (bv. grafurnen in Wetteren) of in het
stadsmuseum Vleeshuis in Dendermonde (rijke collectie uit prehistorie, bronstijd, galloromeinse periode,…)
Omdat er weinig expositieplekken zijn voor archeologische vondsten, is het draagvlak voor archeologie bij
administraties en/of het brede publiek vooralsnog niet echt groot.
Archeologische voorwerpen in diverse heemkundige musea
Vleeshuis (Dendermonde – stadsgeschiedenis aan de hand van archeologische voorwerpen).
Archeologische vondsten bij opgravingen Kerkveld en Nieuwdonk (Berlare)
Archeologische collecties opgravingen stadscentrum Dendermonde (laat-middeleeuws glas, houten
lijkkisten 11de eeuw, leerlooierkuipen 16de eeuw, lokaal grijs en rood aardewerk, steengoed, munten,
collecties La Tène, Bronstijd, Galloromeinse periode, Karolingische tijd)
2.3. ONROEREND ERFGOED
Het Land van Dendermonde is een regio waarin het cultuurlandschap een zeer belangrijke rol speelt. De
Schelde is het meest karakteristieke landschapskenmerk. De rivier is het verbindende element tussen de
verschillende partnergemeenten. Vele lokale gewoontes en gebruiken verwijzen ernaar, zoals spotnamen
(bv. „Scheepstrekkers‟ in Dendermonde of „Haringfretters‟ in Wetteren). De Schelde speelde lange tijd een
| 18
cruciale rol in het economisch leven van de regio. De beschermde scheepswerven Van Praet-Dansaert in
Baasrode herinneren hier nog aan. Deze sites bevatten een rijkdom aan immaterieel erfgoed (bv.
scheepsliedjes, scheepsambachten).
Met het omliggende landschap (bv. de Kalkense Meersen) is het Scheldelandschap een van de
belangrijkste toeristische troeven van de streek, wat mogelijkheden biedt voor verbindingen met roerend
en/of immaterieel erfgoed.
In het aanwezige onroerende erfgoed zijn nog een aantal opvallende elementen die herinneren aan de
rijke ambachtelijke traditie. We denken hierbij aan een borstelmakerij en penseelmakerij in Berlare, en
smidse in Berlare en Dendermonde of een blokmakerij in Zele. Ook het Museum voor Volkskunde in
Dendermonde zet het ambachtelijke verleden in de kijker.
Tussen Dendermonde en Puurs De regio is er nog een stoomspoorlijn in gebruik. De vzw BVS Stoomtrein
Dendermonde-Puurs bewaart rijtuigen, wagons en historisch treinmaterieel.
Diverse heemkundige kringen zijn recent – al dan niet in samenwerking met het gemeentearchief - gestart
met inventarisatieprojecten rond funerair erfgoed. In Berlare en Zele is de basisinventarisatie al voltooid.
3.
INVENTARIS VAN DE ERFGOEDINSTELLINGEN –EN
ORGANISATIES
3.1. MUSEA
Het Land van Dendermonde kent geen grote thema‟s die een homogeen museumlandschap creëren,
zoals Wereldoorlog I in de Westhoek of het Mijnverleden in de Limburgse Mijnstreek. De aanwezige musea
zijn dan ook niet geënt op een overkoepelend thema. Ze behandelen over het algemeen thema‟s die
lokaal van belang zijn.
Alle musea, ook de grotere, werken met een minimale personeelsbezetting. In de meeste gevallen is de
professionele bezetting beperkt en worden vrijwilligers ingeschakeld. De musea zijn eigendom van de
lokale overheid, in enkele gevallen gaat het om private initiatieven. Lokale musea hebben vaak een (zeer)
waardevolle collectie, die door een weinig uitgebalanceerde invulling van de museale basisfuncties
onvoldoende gekend is.
De lokale inbedding toont de grote betrokkenheid van gemeentebesturen en vrijwilligers bij het eigen
erfgoed, maar betekent soms ook een rem op de ruimere armslag. De beperkte personeelsbezetting zis er
verantwoordelijk voor dat het gros van de musea in het Land van Dendermonde niet in aanmerking komt
voor erkenning of kwaliteitslabel. Enkel de Dendermondse musea zijn erkend op lokaal niveau, met
daaraan gekoppeld een jaarlijkse financiële inbreng van 12.500 EUR, aangevuld met een provinciale
bijdrage van 18.500 EUR. Deze middelen, gecombineerd met een ruimere personeelsbezetting, laten een
uitgebalanceerde invulling van de museale basisfuncties toe. Qua deskundigheid spelen de
Dendermondse musea een voortrekkersrol in de regio. Toch is ook binnen de werking van de erkende
musea van Dendermonde de inzet van vrijwilligers nauwelijks te overschatten.
Het Kasteel van Laarne is een buitenbeentje bij de musea. De goed geconserveerde waterburcht heeft
een sterke toeristische uitstraling, tot ver buiten de regionale grenzen. De focus ligt vooral op
publiekswerking en behoud en beheer van het patrimonium. De overige museale basisfuncties zijn veel
| 19
minder sterk uitgebouwd, waardoor het Kasteel van Laarne niet voor erkenning in aanmerking komt.
Bovendien is het onroerende erfgoed veel belangrijker dan het roerende patrimonium.
3.1.1. ERKENDE MUSEA
STEDELIJKE MUSEA DENDERMONDE
De stedelijke musea belichten bijzondere aspecten van het culturele erfgoed van Dendermonde. Tot de
stedelijke musea behoren het Vleeshuismuseum, dat de geschiedenis van de stad in beeld brengt. De Ros
Beiaardsage komt er uitgebreid aan bod. Het stadsverhaal wordt verteld met de bekende episodes
(geloof en devotie, gasthuizen en kloosters, het dagelijkse leven,…). Het verhaal gaat terug tot de
Romeinse periode en zelfs tot 28.000 jaar geleden (skelet van een mammoet).
Begijnhofmuseum en Museum voor Volkskunde. In het begijnhof van Dendermonde (1288) vind je twee
musea. Ze beslaan drie oude woningen: een kleine woning die is ingericht als begijnenwoning, de infirmerie
en het huis van de grootjuffrouw, waar het rijke kunstpatrimonium van het begijnhof wordt getoond. Het
Museum voor Volkskunde toont het dagelijks leven in de 19de en 20ste eeuw: het huishouden, de
behuizing, het werk, de ontspanning. Bij het museum horen een siertuin, een kruidentuin en een
boomgaard.
Zwijvekemuseum. Het museum is gevestigd in bijgebouwen van de voormalige cisterciënzerinnenabdij van
Zwijveke (1223-1797). In een zuilengaanderij uit 1690 krijg je eerst een collectie gevel-, graf- en
gedenkstenen te zien. In het gastenkwartier maak je kennis met het lokale Dendermondse leven in de 19de
en 20ste eeuw: gebeurtenissen en figuren, politiek en cultuur, rechtspraak en gevangeniswezen...
3.1.2. PRIVATE MUSEA
Museum Donkmeer. Het Museum Donkmeer focust op de Boerenkrijg en zoomt in op maatschappelijke en
sociologische trends in de 18de en 19de eeuw. Het museum doet ook dienst als een streekbezoekerscentrum
voor het Scheldeland.
Kasteel van Laarne. De unieke waterburcht heeft een sterke toeristische uitstraling. Het interieur, met
gerestaureerde en gemeubileerde kamers, een belangrijke collectie wandtapijten en edelsmeedkunst,
heeft een museale waarde.
Scheepvaartmuseum Baasrode. Er is een permanente tentoonstelling van tientallen scheepsmodellen en
halfmodellen. Daarnaast zie je gereedschappen voor het bouwen van houten en ijzeren boten. Een
uitgebreide verzameling scheepsuitrusting geeft een beeld van het schippersleven tijdens de voorbije
decennia. Elk seizoen organiseert het scheepvaartmuseum een thematentoonstelling rond de lokale en
maritieme geschiedenis .
Kloostermuseum Wetteren. Het Kloorsterordemuseum van de kerkfabriek van Christus Koning toont
tweehonderd officiële habijten van kloosterorden.
Jazz Centrum Vlaanderen in Dendermonde: Het Jazz Centrum Vlaanderen is een museum over jazzclubs en
muzikanten.Lezingen, videovertoningen, workshops, website, brochures en concerten sensibiliseren het
publiek voor jazz en blues.
Priester Poppemuseum (klooster Sint-Vincentius, Moerzeke)
| 20
Bakkerijmuseum (site windmolen Grote Napoleon)
3.1.3. HEEMKUNDIGE MUSEA
Heemkundig Museum Jan Broeckaert. Zoals in vele heemkundige musea wordt hier zeer divers materiaal
verzameld en ontsloten. Het gaat o.a. om een collectie over het Wetterse verenigingsleven, kledij en
devotiemateriaal. In het museum zijn reconstructies gemaakt van een oude Wetterse apotheek, een
herberg, een boerenkeuken en een dorpsklas. Archeologisch belangrijke stukken, zoals lijkvazen van de
gemeentelijke begraafplaats van Massemen, worden er bewaard. Rond bepaalde onderwerpen zoals
Wetteren tijdens WOII en bidprentjes groeit de collectie nog aan.
Heemkundig Museum Buggenhout: Dit museum geeft de evolutie weer van het dagelijks leven in
Buggenhout aan de hand van gebruiksvoorwerpen, werktuigen, foto's, reconstructies en maquettes.
Museum Zeels Erfgoed. Het museum heeft aandacht voor de geschiedenis van de gemeente, maar ook
voor bekende Zelenaars zoals jeugdschrijver Henri Van Daele en beeldhouwer Aloïs De Beule. Opvallend is
de rijke collectie Zeelse naaldkant.
Museum Van Bogaert-Wauters in Hamme. Dit museum behandelt archeologie van de prehistorie tot de
17de eeuw.
3.2. HEEMKRINGEN
De lokale heemkringen hebben in de meeste gemeenten een zeer prominente rol verworven op het vlak
van cultureel erfgoedbeleid. Door het ontbreken van een echt erfgoedbeleid zijn zij jarenlang de
behoeders geweest van het lokale patrimonium en vaak zelf de drijfveer achter ontluikend erfgoedbesef.
Meest opvallende voorbeeld is de Oudheidkundige Kring van Dendermonde die een traditie heeft van
ruim 130 jaar. Dankzij haar historische publicaties heeft ze het geschiedkundig onderzoek in de regio mee
gestalte gegeven.
Vrijwel overal hebben de heemkringen uitsluitend oog voor de lokale geschiedenis. De actieve kern per
vereniging is vrij beperkt. De heemkringen kampen bovendien met een vergrijzend ledenbestand, al vallen
hier ook uitzonderingen te noteren. De kringen organiseren gelijkaardige activiteiten: bijeenkomsten,
uitstappen, voordrachten, tentoonstellingen. Ze beheren eigen erfgoedcollecties, vooral beeldmateriaal,
documentatie, boeken en archieven. Soms wordt gewerkt aan inventarisatie, maar dit gebeurt zelden of
nooit via gestandaardiseerde registratieprogramma‟s. Aangezien de verenigingen uitsluitend op vrijwilligers
draaien, zijn de collecties ook weinig tot niet publiek toegankelijk.
Communicatie is een pijnpunt van veel heemkringen. Enkele onder hen hebben wel een eigen website of
geven een periodiek uit. Ondanks de vaak beperkte middelen wordt wel aandacht besteed aan
publiekswerking, bv. door jaarlijkse deelname aan publieksactiviteiten met Vlaamse uitstraling (Erfgoeddag,
Week van de Amateurkunsten, Open Monumentendag,…
Heemkundige kring Jan Broeckaert (Hamme)
Heem en Oudheidkundige kring Berlare - eigen tijdschrift (Berlare)
Heemkring Overmere – eigen tijdschrift (Berlare)
Werkgroep Erfgoed Uitbergen (Berlare)
Boerenkrijgcomité Overmere (Berlare)
| 21
Heemkring Ter Palen (Buggenhout)
Heemkundige kring Osschaert (Hamme)
Heem- en Oudheidkundige kring Zele – eigen jaarboek (Zele)
Oudheidkundige Kring van het Land van Dendermonde (Dendermonde)
Heemkring Sint-Gillis-Dendermonde (in opstart; Dendermonde)
Heemkring Baceroth Baasrode (Dendermonde)
Werkgroep geschiedenis Grembergen (Dendermonde)
Vereniging voor Lokale Geschiedenis Kalken en Laarne (Laarne)
Heemkring “Rond de stenen Linde” Schellebelle (Wichelen)
Heem- en Oudheidkundige Kring van Wichelen
Oudheidkundige kring HH Salvator- Wieze
Heemkring Lebbeke (Lebbeke)
3.3. VOLKSKUNDIGE VERENIGINGEN
In het hoofstuk over het aanwezige immateriële erfgoed kwam al aan bod dat het Land van Dendermonde
een rijke feestentraditie bezit. Een groot deel van de volkskundige en historische verenigingen hebben als
taak de wortels van deze traditie te vrijwaren. De stoeten en feesten weerspiegelen een deel van het rijke
immaterieel erfgoed in de streek. Vaak gaat het om lokaal belangrijke evenementen, grotendeels
gedragen door vrijwilligers. De evenementen worden dan wel georganiseerd door de volkskundige en
historische verenigingen, ze krijgen ook grote logistieke ondersteuning en promotie door de lokale
overheden.
Sommige verenigingen houden zich ook bezig met de bewaring van typerende lokale gebruiken of delen
van het lokale onroerende patrimonium.
Qua werking zijn er veel overeenkomsten met de heemkringen: het gaat om een lokaal verankerde
werking van vrijwilligers met een kleine actieve kern. Sommige verenigingen kampen met vergrijzing. De
samenwerking tussen deze verenigingen en professionele erfgoedinstellingen is minimaal.
Reuzencomité Overmere (Berlare)
Reuzencomité Grembergen (Dendermonde)
Verzamelclub De Biekorf (Berlare)
Orde van de jeinen – carnaval (Buggenhout)
Diverse carnavalverenigingen (Buggenhout)
Die Hamse Wuitens (Hamme)
Het Houten Muziek (Hamme)
Diverse carnavalverenigingen (Hamme)
Vzw Oogstfeesten – Oogststoet (Wetteren)
VZW Van Hauwermeirsmolen – beheer molenpatrimonium (Wetteren)
Vreugdebroeders – Folkloristische harmonie (Wetteren)
Artistieke School voor Kunstnaaldkunst (Zele)
Vzw Patacon (Dendermonde)
Kalleke Step – poppentheater (Dendermonde)
| 22
Reynout Volkskunstgroep – volksdans (Dendermonde)
Diverse carnavalverenigingen (Dendermonde)
Floerentoeters (boogschieten)
Met Vlag en Wimpel – heropleving kermissen en gebruiken (Laarne)
Reuzengroep „De Moriaanvrienden‟ (Wichelen)
Feestcomité Verhoogstraat (Schellebelle, Serskamp, deelgemeenten Wichelen)
Orgelcomité (Berlare)
Figuur 4 - feestelijke optocht in Berlare
| 23
3.4. GILDEN
Koninklijke Gilde Sint Sebastiaan Overmere (Berlare)
Koninklijke Gilde Sint Sebastiaan Berlare (Berlare)
Koninklijke Sint- Jozefsgilde (Hamme)
Schuttersgilde Sint Sebastiaan (Zele)
Schuttersgilde Sint Joris (Dendermonde)
Sint -Machariusgilde (Laarne)
Schuttersgilde Sint-Sebastiaan (Wichelen)
3.5. COMMISSIES, COMITÉS, VZW’S OF INSTELLINGEN VERBONDEN
AAN DE LOKALE OVERHEID
Vele erfgoedverenigingen draaien op vrijwilligers. Maar lokale overheden nemen ook initiatieven om ze te
ondersteunen met professionele ambtenaren. Het is een bewijs van het groeiende belang dat aan erfgoed
wordt gehecht. Vaak gaat het hier om comités die een aanbod garanderen dat verbonden is aan
initiatieven met een nationale uitstraling. Vrijwel iedere gemeente heeft een lokaal Comité voor Open
Monumentendag en ook de organisatie van Erfgoeddag kan steeds meer op dergelijke ondersteuning
rekenen.
Dendermonde werkt met deelinstellingen die bepaalde onderdelen van het culturele erfgoed moeten
bewaren. Het opvallendste voorbeeld is het Ros Beiaardcomité, maar er is ook een Werkgroep Beiaard- en
Orgelpatrimonium en een Werkgroep Cultureel Patrimonium. Voor bepaalde erfgoedbeleidsbeslissingen
laat het stadsbestuur zich bijstaan door de Stedelijke Commissie Kunstaankopen en de Stedelijke
Commissie Graftekens.
3.6. GIDSEN
Erfgoed is een cruciaal onderdeel van het beleid inzake toeristische ontsluiting van de streek. Toeristische
diensten integreren het aanwezige erfgoed in een aantrekkelijk en toegankelijk aanbod en doen hierbij
een beroep op gidsen. In Dendermonde zijn de gidsen aangesloten bij de Dendermondse Gidsenkring.
Daarmee zijn kwaliteitsbewaking en een gestandaardiseerde informatieoverdracht gegarandeerd. In de
andere partnergemeenten is de gidsenwerking minder geformaliseerd. Over het algemeen worden
vrijwilligers, actief gepensioneerden en leden van de heemkundige kringen ingeschakeld om toeristen
wegwijs te maken in het lokale erfgoedpatrimonium. Kwaliteitsbewaking gebeurt ad hoc en wordt niet
altijd strikt opgevolgd. Toch zijn de gidsen belangrijke erfgoedactoren die een cruciale functie krijgen
binnen de publiekswerking. Een impuls tot verdere professionalisering kan komen van de recent opgestarte
opleidingstrajecten voor toeristische gidsen.
4.
INVENTARIS VAN DE GEMEENTELIJKE ERFGOEDWERKING
4.1. ORGANISATIE
Veel van het aanwezige erfgoed in de regio is weinig tot niet bekend. Een belangrijke taak van een
toekomstig cultureel-erfgoedconvenant is dit erfgoed te detecteren en binnen de werking te incorporeren.
| 24
Samenwerking van gemeenten, verenigingen en particulieren zal hierbij cruciaal zijn. In de diverse
gemeenten zijn vaak actieve verzamelaars terug te vinden. Velen onder hen beschikken over rijke
collecties die nauwelijks ontsloten zijn. De privé-verzamelingen hebben een lokale inslag, zijn nauw
verbonden met de geschiedenis van eigen stad of gemeente en kunnen dan ook van bijzondere waarde
zijn voor een lokaal-cultureel erfgoedbeleid vanuit een intergemeentelijk samenwerkingsverband.
Heel wat immaterieel erfgoed blijft ongebruikt. In verschillende gemeenten werden in het verleden op
fragmentarische basis mondelinge geschiedenisprojecten opgezet en werden bepaalde stukjes
immaterieel erfgoed verzameld (bv. volksliedjesprojecten, wijkgeschiedenissen,…). Door een gebrek aan
uniforme registratie en ontsluiting is dit materiaal nog grotendeels onontgonnen. Ook op dit vlak is er een
bijzonder groot potentieel.
De dialectstudie is een thema dat op een ongecoördineerde en ongestructureerde manier aan bod komt.
Ook dit verdient ongetwijfeld meer aandacht.
Het Land van Dendermonde telt een aantal opvallende (religieuze) landschappelijke elementen. Het gaat
hierbij in eerste instantie om weg-, veld- en wijkkapelletjes. Rond deze landschapselementen werd in
enkele gemeenten gewerkt. Omdat het hier vaak om niet-beschermd erfgoed gaat, met een hoge
sentimentele waarde, verdienen ook deze elementen de belangstelling van een cultureel erfgoedconvenant. Ze bieden de context voor een rijke traditie van volksdevotie.
Tijdens contactavonden ter voorbereiding van deze beleidsnota, bleek dat heel wat actoren zich
bewegen in de rand van het erfgoedveld. Socio-culturele verenigingen met een erfgoedgerelateerde
werking, volksculturele verenigingen of sportverenigingen besteden soms meer dan gewone aandacht aan
erfgoed en hun eigen geschiedenis.
4.2. EVENEMENTEN
De meeste gemeenten organiseren activiteiten op Erfgoeddag (Dendermonde, Buggenhout), Open
Monumentendag (Dendermonde, Laarne, Berlare, Wichelen). Gemeentelijke culturele instellingen hebben
vaak een eigen erfgoedwerking en zetten geregeld erfgoedprojecten op.
Enkele voorbeelden van koepelprojecten:
Groeten uit Dendermonde-Dendermonde (2007)
Gebouwen, straten, riviertjes, een kapel of een veldweg: ze zijn stille getuigen van hoe de tijd verloopt. Ze
maken een leefomgeving ook tot een waardevol landschap. Het Historisch Documentatiecentrum bezit
duizenden foto‟s van hoe Dendermonde er honderd jaar geleden uitzag en geëvolueerd is. Een selectie
van deze foto‟s werd in een tentoonstelling geconfronteerd met foto‟s van de situatie vandaag en met
een fotoroute in het straatbeeld.
Museum in de Wijk - Dendermonde (2008)
Dit project dat de verborgen buurtgeschiedenissen wou blootleggen, vertrok vanuit beelden en verhalen
van de bewoners. Ze werden gemobiliseerd om op zolder en in de eigen buurt op zoek te gaan naar het
verleden. Tijdens wijkkermissen werden tussentijdse toonmomenten georganiseerd, veelal op een ludieke
manier. Meteen werd ook op zoek gegaan naar een link met de nieuwe bewoners. Want ook hun
ervaringen en verhalen verdienen een plaats in het uiteindelijke „Museum in de Wijk‟. Het project vond
plaats in Boonwijk, Wijk Keur en Wijk Donckstraat/ Vlotgraslaan.
| 25
100 jaar Volkstuinen Dendermonde-Dendermonde (2008)
Dit project benaderde volkstuinen als erfgoed. Ze maken onlosmakelijk deel uit van onze volkstradities en
volkscultuur. De organisatoren wilden benadrukken dat de volkscultuur een duidelijke actuele waarde
heeft: ze is geëvolueerd in de tijd, maar zonder aan waarde in te boeten. Daarnaast hebben volkstuinen
een verkennende functie. Bij verkennende bezoeken en gesprekken bleek dat de volkstuinen fungeren als
ontmoetingsplek tussen mensen met verschillende culturele en sociale achtergronden, maar ook van
verschillende leeftijden of opleidingsniveaus. Tenslotte is er ook het ecologische aspect: volkstuinen zijn een
verantwoorde manier om met de natuur in de openbare ruimte om te gaan.
Kunstenaar Koen Broucke ontwierp „ zaadruilzakjes‟ om plantenzaadjes te kunnen uitwisselen. De
kunstenaar gaf ook een workshop tijdens het feestweekend. Er werden diverse wandelingen en
fietstochten langs volkstuinen georganiseerd. In de volkstuintjes van Dendermonde was er ook een
filmvoorstelling te zien. De begeleidende publicatie bevat onder meer een portrettenreeks van een aantal
„bekende‟ tuinders.
Schatten van * in mensen-Dendermonde (2010)
Dit uitwisselingsproject rond „Levende Menselijke Schatten‟ kwam tot stand door een samenwerking tussen
FARO vzw, Erfgoedcel Leuven, Erfgoedcel Aalst, Erfgoedcel Brugge, Openluchtmuseum Bokrijk, Tapis Plein
vzw en stad Dendermonde. 'Schatten van/in Mensen' is een eye-openertraject over immaterieel cultureel
erfgoed in Vlaanderen. De Amerikaanse fotograaf Alan Govenar haalde naast Amerikaanse ook een
aantal Vlaamse erfgoeddragers voor zijn lens: mensen die meester zijn in hun vak of kunst, of die een
voortrekker zijn in een bijzondere traditie. Daarnaast sloegen we ook zelf aan het zoeken, denken en
fotograferen. Een tentoonstelling met portretten opent op 17 december 2010.
Kunst in je Buurt – „mental mapping‟ in wijken-Wetteren (lopend project)
De opzet van dit project bestaat in de samenstelling van een buurtbiografie aan de hand van
getuigenissen en verhalen van buurtbewoners. Om die buurtgeschiedenis samen te stellen wordt het pad
van de grote historiografie verlaten en wordt gefocust op de verhalen van “de gewone man”. Het
projectdoel bestaat erin de identiteit van de buurt als lappendeken van vele individuele verhalen samen te
stellen. Een kleine sociale kern – de buurt Populierenlaan– wordt eruit gelicht om zo een impressie op te
roepen van een doorsnee lokale belevingswereld. In die buurt worden bewoners actief aangesproken. Er
wordt op zoek gegaan naar identiteitsbepalende elementen. Aan de buurtbewoners wordt gevraagd
welke momenten in hun leven hen het meest zijn bijgebleven. Welke data en gebeurtenissen zijn bepalend
geweest voor het leven van de wijkbewoners? Hoe zien ze hun buurt? De individuele geschiedenis wordt
verbonden met die van de buurt. Tegelijkertijd wordt aan de bewoners ook gevraagd of er objecten zijn
die deze verhalen kunnen illustreren.
Met deze verhalen gaat een kunstenaar aan de slag. In samenspraak met de buurtbewoners wordt een
kunstwerk in de openbare ruimte gecreëerd. In dit kunstwerk vinden de vele individuele verhalen hun
neerslag. Het moet een symbool zijn van de collectieve buurtgeschiedenis. Zonder de verhalen en zonder
de inbreng van de bewoners zou het kunstwerk niet kunnen bestaan. Het is onvervreemdbaar verbonden
met de geschiedenis en het karakter van de buurt. Erfgoed treedt hier in interactie met een artistiek
project. Kunst in je Buurt is een jaarlijks weerkerend project waarbij ieder jaar op een andere buurt, wijk,
deelgemeente,… wordt ingezoomd.
| 26
4.3. ERFGOEDWERKING VAN ANDERE CULTURELE INSTELLINGEN
Bibliotheken zien cultureel-erfgoed als een geïntegreerd deel van de eigen werking.
cursussen genealogie (Wetteren)
samenstelling buurtgeschiedenis (Wetteren)
collectie historische monografiën over de eigen gemeente (Buggenhout, Lebbeke, Hamme, Laarne,
Wetteren, Dendermonde, Zele, Berlare, Wichelen)
Ook jeugdcentra, welzijnorganisaties, evenementendiensten,…, besteden soms aandacht aan erfgoed en
kunnen interessante partners bij erfgoedinitiatieven zijn.
Figuur 5 - alle Wetterse reuzen
| 27
SWOT ANALYSE CULTUREEL
ERFGOEDVELD
1.
STERKTEN
1.1. STERKTEN M.B.T. BASISFUNCTIES
1.1.1. INVENTARISATIE
Expertise van de Stedelijke Musea Dendermonde in het MovE-project.
Expertise van de Stedelijke Musea Dendermonde in het registreren van beeldmateriaal
Expertise van de Stedelijke Musea Dendermonde in het registreren van immaterieel erfgoed
1.1.2. COLLECTIEBEHEER
Grote rijkdom aan immaterieel en roerend erfgoed
Enorm potentieel aan roerend erfgoed in lokale (privé)verzamelingen;
Belangrijke collecties m.b.t. de volkscultuur (o.a. rijke ambachtentraditie);
Rijkdom aan immaterieel erfgoed (reuzen, ommegangen, processies, feesttradities, …);
Rijkdom aan streekgerechten en streekgebonden specialiteiten;
Interessante en vernieuwende verbindingen mogelijk tussen roerende erfgoedcollecties en het
immateriële erfgoed;
Aanwezige knowhow m.b.t. collectiebeheer en archivistiek
Expertise in/ bij erkende musea van Dendermonde en professionele archiefdiensten in Dendermonde
en Wetteren;
Historisch Documentatiecentrum met schat aan beeldmateriaal (over Dendermonde en ruime regio);
1.1.3. PUBLIEKSONTSLUITING
Sterk gemeentelijk communicatiebeleid
Sterk uitgebouwde communicatiekanalen op gemeentelijk vlak (o.a. gemeentelijke websites, websites
van verenigingen, informatiediensten);
Intergemeentelijke communicatie
Cultuurmagazine Zone C met vaste cultureel-erfgoedrubriek
Gezamenlijke promotiecampagnes rond cultuuraanbod
Groot aanbod aan publicaties rond erfgoedthema‟s
Heemkundige kringen met lange traditie van publicaties rond historische en volkskundige thema‟s,
eigen tijdschriften, jaarboeken, …)
| 28
Erfgoedbibliotheken met ruim aanbod zijn publiekelijk toegankelijk (o.a. Laarne, Zele, Dendermonde,
Overmere, Berlare);
Gebruik van nieuwe digitale communicatievormen
Nieuwe digitale communicatievormen om nieuwe doelgroepen aan te spreken worden reeds door
enkele erfgoedorganisaties gebruikt (bv. facebookpagina van heemkundige kring Hamme);
De archiefdienst Dendermonde zet acties op m.b.t. de aanleg van een digitaal archief;
Sterke verweving tussen buurtwerking en erfgoedwerking
Sterk lokaal ingebedde cultureel-erfgoedprojecten op maat van deelgemeente, wijk of buurt;
Sterke traditie van erfgoedprojecten in de regio
Dienstoverschrijdende projecten in verschillende gemeenten met aandacht voor het culturele en
toeristische aspect (o.a. „Op Stap naar Vrede‟ in Dendermonde; project rond Rechtvaardige Rechters
in Wetteren)
1.1.4. ONDERZOEK
Sterke traditie van onderzoek door diverse heemkundige kringen
Het groot aantal publicaties m.b.t. zowel volkscultuur als historische thema‟s duidt op een onderzoeksdrang
bij erfgoedvrijwilligers.
1.2. STERKTEN M.B.T. ORGANISATIE EN BELEID
Traditie van samenwerking in de regio
intergemeentelijke samenwerking Leesdijk, Aulam, Cultuurdijk, Ruiterpad Ros Beiaard, Toerisme
Scheldeland, Intercommunale DDS;
Intergemeentelijke kunstprojecten (BrouwArt, LocoArt, AquaArt, Beeldenstroom);
Sterk uitgebouwde culturele infrastructuur
Professioneel uitgebouwde gemeenschapscentra en cultuurcentra
Professioneel uitgebouwde bibliotheekinfrastructuur
Gemeentelijke erfgoedinstellingen goed uitgebouwd
Alle gemeenten voorzien van een archief- en werkruimte voor erfgoedverenigingen;
Stadsarchief en stedelijke musea Dendermonde werken op professionele manier;
Twee gemeenten beschikken over een professionele archivaris (Wetteren en Dendermonde);
Culturele instellingen in de regio hebben een sterke erfgoedwerking
Sterke beleidsinteresse voor erfgoed (lokaal cultuurbeleid of meerjarig beleidsplan);
Sterke traditie rond beeldende kunsten in regio
Kunst- en muziekacademies in Lebbeke, Buggenhout en Dendermonde;
„Dendermondse Schildersschool‟ als belangrijke artistieke traditie;
| 29
Galerie CC Stroming (Berlare)
Bestaan van subsidiekanalen voor cultureel-erfgoedprojecten en goede logistieke ondersteuning van
erfgoedverenigingen;
Goede logistieke ondersteuning en ondersteuning in natura (lokalen ter beschikking van
erfgoedverenigingen, gratis kopieën, …)
Sterk verenigingsleven in de regio en grote erfgoedinteresse
Sterk verenigingsleven
Traditie van jumelages (Dendermonde, Buggenhout, Hamme)
Heemkringen met soms jonge leden en dynamische werking (gezonde mix van jong en oud in
heemkundige kring in Hamme en Berlare);
Cultuurraden met groot aantal aangesloten verenigingen;
Grote publieksopkomst bij erfgoedprojecten;
2.
ZWAKTEN
2.1. ZWAKTEN M.B.T. DE BASISFUNCTIES
2.1.1. INVENTARISATIE
Roerende erfgoedcollecties
Erfgoedwerking heeft nauwelijks een aanspreekpunt;
Gedetailleerde inventaris van het roerend erfgoed ontbreekt;
Verschillende systemen van inventarisatie;
Achterstand digitale collectieregistratie;
Mogelijkheden van het MovE-project nog te weinig bekend bij erfgoedvrijwilligers;
Verenigingsarchieven worden weinig bijgehouden, zijn moeilijk consulteerbaar of zijn de zaak van
gedreven individuen;
Gebrek aan consulteerbare gemeentelijke archieven met professionele archivaris of archiefpersoneel;
Verschillende archiefsystemen
Privéarchieven geïnventariseerd volgens verschillende systemen;
Veel archiefmateriaal verdwenen door onzorgvuldig beheer (bv. bedrijfsarchieven Berlare) en vaak
moeilijk te traceren;
Automatische inventarisatie nog niet op punt (o.a. geen gedigitaliseerde of volledig ontbrekende
inventarislijsten);
2.1.2. COLLECTIEBEHEER
Slechte bewaring roerende cultureel-erfgoedcollecties
Sommige collecties zijn dringend aan conservatie/ restauratie toe;
Gebrek aan expertise m.b.t. conservatie en restauratie roerend erfgoed
| 30
Slechte bewaringsomstandigheden (o.a. temperatuur, luchtvochtigheid, veiligheid);
Gebrekkige infrastructuur m.b.t. opslag en presentatie;
Ontbreken van een goed aankoop- en collectiebeleid m.b.t. particuliere collecties;
Ontbreken van afstemming in het aankoop- en collectiebeleid;
Geen apart beleidsplan m.b.t. bewaren en ontsluiten archeologische collecties;
Versplintering van archieven en erfgoedcollecties
Particuliere cultureel-erfgoedcollecties en archieven zijn doorheen de tijd versplinterd geraakt
Versplintering van gemeentelijke archieven;
2.1.3. PUBLIEKSONTSLUITING
De publieksontsluiting van erfgoedcollecties is onvoldoende en niet meer aangepast aan noden en
behoeften van de tijd
Middelen en expertise voor publieksontsluiting ontbreken bij verenigingen;
Publiekstoegankelijkheid van erfgoedsites, monumenten, musea, kerkfabrieken met belangrijk collectie
cultureel-erfgoed is eerder beperkt;
Publiekswerking te weinig uitgebouwd door ontbrekende expertise;
De publieksontsluiting is niet doelgroepgericht
Doelgroepen zijn vaak slecht gekend;
Aan erfgoedverenigingen wordt vaak een „oubollig‟ imago toegeschreven;
Erfgoedverenigingen zijn conservatief in hun werking, wat vernieuwing en verjonging in de weg staat;
Er is weinig tot geen voeling met allochtone bevolking en hun erfgoed;
Gebrek aan een sociaal beleid binnen de erfgoedsector;
Te weinig gebruik maken van externe „stakeholders‟ (bv. OCMW, dienstencentra,
duurzaamheidsambtenaar,…);
Te weinig aandacht voor nieuwe generatie erfgoedzorgers (gebrekkige kennis leefwereld en
interesses);
Erfgoededucatie ontbreekt of is onvoldoende uitgebouwd
Weinig structurele inbedding van erfgoededucatie in het onderwijs;
Over het erfgoedaanbod wordt te weinig aan de scholen gecommuniceerd;
Samenwerking met scholen in het kader van erfgoededucatie loopt vaak mank door het gebrek aan
financiële middelen, personeel en „knowhow‟;
Ontwikkeling instrumenten erfgoededucatie vaak duur;
Instrumenten erfgoededucatie vaak pedagogisch ongeschikt;
2.1.4. ONDERZOEK
Beperkte aanwezigheid professionele actoren in de regio zorgt voor achterstand in onderzoek
| 31
Wetenschappelijk onderzoek niet altijd volgens „regels van de kunst‟ (niet meer toepassen van recente
methodieken);
Geringe ontsluiting van wetenschappelijke gegevens;
Geringe aanwezigheid van professionele krachten hebben beperkte aanwezigheid van expertise tot
gevolg;
Onderzoek te lokaal georiënteerd;
Weinig generalistisch, vaak sterk specialistisch onderzoek gericht op één specifiek thema;
Geen duurzame samenwerking met onderzoeksinstellingen (eilandenpolitiek);
Geen expertisecentra of onderzoeksinstelling in de regio aanwezig (bv. immaterieel erfgoed,
volkscultuur);
2.2. ZWAKTEN M.B.T. ORGANISATIE EN BELEID
Zwakten in de organisatie en het beleid van de erfgoedinstellingen.
Communicatie tussen diensten onderling vaak weinig afgestemd;
Te kant en klaar erfgoedaanbod met weinig inspraak van het erfgoedveld;
Gebrek aan infrastructuur en financiële middelen;
Personeelstekort of -gebrek;
Verschillende samenwerkingsverbanden met verschillend werkingsgebied;
Zwakten in de organisatie en beleid van verenigingen
Personeelstekort of -gebrek
Publieksverenging bij vele verenigingen door organisatie van activiteiten voor eigen leden;
Verstarring en gebrek aan vernieuwing binnen de erfgoedverenigingen;
Verenigingen hebben weinig interactieve en vaak slecht onderhouden website;
Te lokale en enge reflex bij veel erfgoedverenigingen met weinig onderlinge afstemming (bv. van
basisfuncties);
Onvoldoende uitgebouwd vrijwilligersbeleid
Ontbreken van coördinatie van het vrijwilligerswerk;
Ontbreken van een vrijwilligersvergoeding;
Ontbreken van een vormingsaanbod voor vrijwilligers;
Ontbreken van een goed recruteringssysteem van vrijwilligers;
3.
KANSEN
3.1. KANSEN M.BT. VERVULLEN VAN DE BASISFUNCTIES
Betere zorg voor de werking van de basisfuncties door de schaalvergroting (regionale aanpak)
3.1.1. INVENTARISATIE
De provincie Oost-Vlaanderen voorziet tools voor collectieregistratie via het MovE-project
| 32
De provincie Oost-Vlaanderen beschikt over museumconsulenten die het MovE-project (op basis van het
registratieprogramma ADLib museum Plus) begeleiden. Als men een computer heeft die op internet is
aangesloten en men bereid is de kennis en inhoud van zijn verzameling met het publiek en de collega's te
delen, dan kan men gratis aansluiten bij MovE en gebruik maken van de provinciale server en van het
programma Adlib. Men volgt dan een cursus en kan op een uniforme manier alle informatie invoeren,
daarbij steunend op een 'thesaurus' of woorden- en begrippenlijst die de uitwisseling van informatie
vergemakkelijkt. Men kan bij de gegevens ook foto's voegen. Dit alles (met uitzondering van gevoelige
informatie) wordt via het internet voor iedereen toegankelijk gemaakt.
Digitaal archief en digitale collectieregistratie
Inspelen op de nieuwe digitaliseringsmogelijkheden;
Coördinerende provinciale werking kan nuttige bouwstenen aanleveren voor de inventarisatie;
Beroep doen op interesse, inzet en kennis van lokale vorsers om inventarisatiecampagne te starten;
Samenwerking informaticadiensten en cultureel-erfgoedconvenant;
3.1.2. COLLECTIEBEHEER:
Regionale depotwerking in de regio
Alle musea en erfgoedcollecties kunnen in Oost-Vlaanderen een beroep doen op de kennis van de
provinciale museumconsulenten en van de Provinciale Monumentenwacht Interieur (Roerend Erfgoed). Zij
kunnen informatie geven over haalbare oplossingen of verwijzen naar de juiste specialisten of instellingen.
Ze zijn ook bereid op termijn metingen te doen die kunnen bijdragen tot een betere omschrijving van de
specifieke probleemstellingen.
Het provinciebestuur neemt de taak op zich een regiefunctie uit te voeren voor een depotbeleid in OostVlaanderen. De mogelijkheid wordt momenteel onderzocht in welke mate lokale erfgoedcollecties in
bepaalde omstandigheden een beroep kunnen doen op nooddepots (waterschade, brandschade,
quarantaine ruimte en/ of transitdepot in afwachting van een goede bestemming). De
museumconsulenten kunnen advies geven in verband met haalbare en aangepaste
bewaaromstandigheden.
Archeologische projecten in regio leveren grote collecties roerend erfgoed
Verplicht archeologisch onderzoek bij infrastructuurprojecten leidt tot instroom van archeologische
collecties met nieuwe uitdagingen naar bewaring en ontsluiting toe;
Vernieuwde aandacht voor immaterieel erfgoed als kans voor betere inventarisatie en bewaring
Groeiend aantal feestcomités;
Groeiend besef instandhouding feesten en tradities;
Grote ondersteuning vanuit het gemeentelijke beleid;
3.1.3. PUBLIEKSONTSLUITING
Toeristische ontsluiting van het cultureel-erfgoed in de Schelderegio
Toeristisch potentieel van de Schelderegio is groot en biedt kansen (samenwerking lokale diensten
toerisme en Toerisme Scheldeland);
| 33
Landschapsgebonden thema‟s zijn sterkste troef (schakel tussen erfgoed en toerisme);
Intergemeentelijke instellingen bieden kansen tot regionale publieksontsluiting
Intergemeentelijke samenwerking rond bv. trage wegen en ruiterpad biedt mogelijkheden tot
ontsluiten (immaterieel) cultureel-erfgoed;
Aanwezigheid groot aantal scholengemeenschappen in de regio biedt kansen m.b.t. erfgoededucatie
Bepaalde erfgoedthema‟s winnen aan belang binnen het onderwijs, vooral diegene die een
vakoverschrijdende invulling kunnen krijgen (bv. eetcultuur);
Aanwezigheid belangrijke wijkwerking in vele gemeenten
Geregeld wijkoverleg en de aanwezigheid van een netwerk aan buurtorganisaties binnen
(„historische‟) wijken kunnen zorgen voor een vervlechting van wijk- en cultureel erfgoedwerking;
De huidige „boost‟ van allerlei wijkcomités kan een kans betekenen in de ontsluiting van het lokale
erfgoed;
Expertise van culturele instellingen m.b.t. de uitbouw van erfgoedprojecten (Museum in de Wijk,
Volkstuinen,…);
Groot aantal natuurgebieden en intensieve werking natuurverenigingen
Natuurzorg en erfgoedzorg zijn vaak verweven en bieden mogelijkheden tot gezamenlijke
sensibilisering;
Instroom jonge gezinnen met kinderen in de regio
Groot aantal jonge gezinnen met interesse voor cultureel erfgoed (o.a. project Krokuskriebels)
Interactieve en creatieve benadering van het cultureel erfgoed
Gezamenlijke regionale erfgoedthema‟s
Bepaalde erfgoedthema‟s zijn belangrijk voor de streek en kunnen verbindend werken
Grote hoeveelheid monumenten en historische landschappen
Herbestemming van historische gebouwen kan oplossing vormen voor infrastructuurprobleem
archieven en musea;
Intense samenwerking tussen provincie en gemeenten m.b.t. het onroerend erfgoed (bv. Kasteel van
Laarne, scheepswerven Baasrode) kan worden doorgetrokken m.b.t. doelstellingen rond immaterieel
en roerend erfgoed;
Aandacht voor ecologische thema‟s kan interesse wekken van jong publiek
Projecten die de ecologische geschiedenis van de regio belichten kunnen een jonge en milieubewust
publiek bereiken;
Publieksbelangstelling gastronomie
Interesse voor eetcultuur (streekgebonden specialiteiten en streekgerechten);
Maximumfactuur van scholen zorgt voor een beperkte mobiliteit waar de regio kan op inspelen.
| 34
Een dalende aantal schooluitstappen is merkbaar als gevolg van de invoering van de verplichte
maximumfactuur in het onderwijs. Aangezien het busvervoer vaak financieel het zwaarste doorweegt,
beperken de scholen hun uitstap tot de onmiddellijke omgeving. De uitdaging bestaat erin projecten op
maat van scholen aan te bieden en met het erfgoedaanbod naar de scholen te gaan. Scholen bezoeken
plaatselijke musea, wat toelaat de lokale verhalen naar voren te schuiven of een eigen didactisch
programma uit te werken.
Culturele omnivoren willen kant-en-klaar aanbod en zijn kritisch en ontrouw;
Door een overaanbod in de vrijetijdssector is de publieksopkomst bij erfgoedprojecten vaak gering. Het
brede publiek verwacht telkens nieuwe invalshoeken en prikkels. Het op het getouw zetten van polyvalente
projecten kan ervoor zorgen dat een publiek wordt aangetrokken dat anders weinig tot niet met het
cultureel erfgoed in aanraking komt.
3.1.4. ONDERZOEK
Centrale ligging in Vlaanderen biedt mogelijkheid tot samenwerking met diverse onderzoeksinstellingen
Samenwerking met universiteiten en andere cultureel-erfgoedconvenantlen;
Aanwezigheid professionele musea en archiefinstellingen
Erkende musea en archiefinstellingen dragen bij tot kennisoverdracht;
Sterke en vernieuwde interesse in volksculturele thema‟s
Grote interesse van lokale vorsers voor volkscultuur;
Figuur 6 - kermis in Kalken – deelgemeente van Laarne in 1936
| 35
Stijgende interesse van een jong en breed publiek in het dagelijkse leven van vorige generaties;
3.2. KANSEN M.B.T. ORGANISATIE EN BELEID
Cultureel-erfgoedconvenantenoverleg provincie Oost-Vlaanderen
- Samenwerking: gezamenlijke projecten en initiatieven
- Informatie-uitwisseling
- Afstemming acties
Vrijwilligerswerk wordt opnieuw populair
Instroom van jonggepensioneerden in het verenigingsleven;
Multi-inzetbare en vaak hoogopgeleide vrijwilligers;
Erfgoedwerking als apart beleidsthema
4.
BEDREIGINGEN
4.1. BEDREIGINGEN M.B.T. VERVULLEN VAN DE BASISFUNCTIES
4.1.1. INVENTARISATIE:
Groeiende opslag van digitale bestanden maakt inventarisatieprobleem in de toekomst nog groter;
Het aantal digitale bestanden dat dagelijks wordt opgeslagen is stilaan onoverzichtelijk. Er bestaat geen
uniform systeem om digitale bestanden te archiveren.
Nieuwe bedreigingen m.b.t. verlies digitale inventarisgegevens en archiefstukken
Zowel inventarisgegevens van cultureel-erfgoedcollecties als digitale archiefstukken kunnen worden
aangetast door computervirussen, waardoor ze onherroepelijk verloren kunnen gaan.
Opslag van audiovisueel erfgoed is constante zorg door het verdwijnen van dragers, afspeeltechnieken, en
dergelijke. Audiovisuele data dienen geregeld te worden overgezet op andere dragers om verlies te
vermijden.
4.1.2. COLLECTIEBEHEER:
Door stijgende ontwikkeling verdwijnt onroerend erfgoed als kader voor immaterieel en roerend erfgoed;
Kerkelijke en gemeentelijke instanties willen besparen op de kosten voor hetonderhoud van leegstaande
gebouwen en gaan over tot afstoting. Dit lijdt vaak tot het verdwijnen van het cultureel patrimonium.
Gedegen middelen om over te gaan tot bescherming en ontsluiting van onroerend erfgoed (monumenten
en landschappen) ontbreken vaak.
Door stijgende ontwikkeling verdwijnt archeologisch patrimonium en daarmee ook toekomstige cultureelerfgoedcollecties;
| 36
Hoewel archeologisch onderzoek vaak verplicht wordt bij grote onderzoekprojecten, leidt de privatisering
van het archeologische onderzoek tot een versplintering van de archeologische collecties en
onderzoeksgegevens. Dit zorgt voor een verlies aan toekomstige cultureel-erfgoedcollecties. De
meldingsplicht is in dit opzicht onvoldoende gekend. Archeologische toevalsvondsten worden niet of te
laat gemeld.
Gewijzigde klimatologische omstandigheden stellen nieuwe bedreigingen m.b.t. behoud cultureelerfgoedcollecties;
De opwarming van de aarde kan ook implicaties hebben m.b.t. de aanwezige erfgoedcollecties. Een
warmer en vochtiger klimaat vereist aangepaste bewaaromstandigheden. De cultureel-erfgoedcollecties
die momenteel onder onaangepaste omstandigheden worden bewaard, kunnen hieronder extra te lijden
krijgen.
Daarnaast dient rekening te worden gehouden met nieuwe (micro)organismen die voordien niet
voorkwamen maar nu wel kunnen gedijen. Een regionaal depotbeleid dient richtlijnen te geven m.b.t. deze
nieuwe uitdagingen.
Groeiend individualisme leidt tot verdwijnen belangrijke particuliere verzamelingen;
Door gebrek aan interesse in de ander komen interessante verzamelingen vaak niet tijdig aan het licht. Bij
overlijden van de verzamelaar verdwijnt door onwetendheid van de nabestaanden de verzameling vaak
mee. De recente evolutie waarbij museumcollecties samensmelten houdt ook het risico van een te sterke
vereniging in.
4.1.3. PUBLLIEKSONTSLUITING
Nieuwe digitale presentatietechnieken houden risico van oppervlakkige ontsluiting in;
De digitale presentatie van cultureel-erfgoedcollecties is doel op zich geworden, mede ingegeven door de
beeldcultuur waarin we leven. Dit kan leiden tot een vormelijk rijke maar inhoudelijk arme presentatie.
Erfgoededucatie is te weinig structureel ingebed in het onderwijs
Als gevolg van een loodzwaar schoolprogramma blijft er weinig ruimte over voor de eigen
streekgeschiedenis. Dit leidt tot gebrekkige kennis en desinteresse van de leerlingen. De aandacht voor
erfgoed in scholen is nog sterk afhankelijk van de interesse van een aantal individuele leerkrachten.
Uitbuiting cultureel-erfgoed voor toeristische en commerciële doeleinden
Toeristische projecten met een erfgoedinslag leggen meer de nadruk op het recreatieve aspect en
hebben bij de publieksontsluiting van cultureel erfgoed een commercieel doel voor ogen. Dit leidt soms tot
een oppervlakkige en wetenschappelijk onverantwoorde ontsluiting van het cultureel erfgoed.
4.1.4. ONDERZOEK
Sterke specialisatie
Een sterke specialisatie binnen het cultureel-erfgoedonderzoek leidt tot een verenging van het blikveld.
Vele instituten hebben hun eigen onderzoeksthema‟s en daar wordt weinig tot niet van afgeweken.
Bovendien leidt een doorgedreven specialisatie ook tot kennisverarming.
| 37
Commercialisering van het onderzoek
Het onderzoek is tegenwoordig vaak op commerciële leest geschoeid. Dit zorgt ervoor dat
onderzoeksinstellingen de concurrentie dienen aan te gaan en zich voor hun expertise laten vergoeden.
Erfgoedvrijwilligers hebben echter niet de nodige middelen om onderzoek te laten uitvoeren.
4.2.
ORGANISATIE EN BELEID
Vrijwillige engagement verandert of verdwijnt
De toegenomen vrije tijd wordt anders ingevuld. Het vrijwillige engagement binnen een vereniging wordt
als minder vanzelfsprekend ervaren. De vrijwillige inzet is eerder „ad hoc‟ en wisselend.
Angst voor verandering op het lokale niveau kan tot verstarring leiden en erfgoedverenigingen nog meer
op zichzelf doen terugplooien
Er bestaat bij de erfgoedverenigingen soms „pleinvrees‟ om met de eigen werking naar buiten te treden en
een breder publiek aan te spreken. Er wordt een lokaal draagvlak gecreëerd maar daar blijft het bij.
Verdere verzelfstandiging van lokale overheden kan zorgen voor beperkte middelen voor erfgoed
Indien lokale overheden van de Vlaamse overheid een forfaitair bedrag ontvangen voor hun werking en
zelf instaan voor de verdeling over de verschillende beleidsdomeinen, kan dit een drastische vermindering
van de middelen voor erfgoed betekenen. Erfgoed staat momenteel in vele gemeenten binnen de regio
niet bovenaan op de agenda.
Figuur 7 - de Wetterse carnavalvereniging „ D‟ Hoaringfretters‟
| 38
MISSIE
Het Land van Dendermonde kenmerkt zich door eenheid in verscheidenheid. Dendermonde, Berlare,
Wetteren, Buggenhout, Lebbeke, Wichelen, Laarne, Zele en Hamme hebben een rijke geschiedenis waarin
zowel gemeenschappelijke als sterk individuele kenmerken terugkomen. Schelde, Durme en Dender
vormen de verbindende factor: de geografische ligging aan grote rivieren bezorgt de gemeenten van het
Land van Dendermonde een gemeenschappelijk ankerpunt. In het Land van Dendermonde wordt
duidelijk dat geografie niet vrijblijvend is, dat het aanwezig cultureel erfgoed rechtstreeks wordt beïnvloed
door het aanwezige water.
Het cultureel-erfgoedconvenant Land van Dendermonde wil cultureel erfgoed en erfgoedzorg bovenaan
de agenda plaatsen en dit door vernieuwende en inspirerende projecten op te zetten die een breed,
divers en groeiend publiek aanspreken. Ze ondersteunt aanwezige vrijwilligersverenigingen en stimuleert de
samenwerking van vrijwillige en professionele erfgoedactoren, samenwerking die de motor moet vormen
van een dynamisch erfgoedbeleid. Samen met de aanwezige erfgoedpartners verkent het cultureelerfgoedconvenant Land van Dendermonde de rijke geschiedenis van de regio en haar erfgoedtroeven. Ze
heeft hierbij zowel aandacht voor bekende en onbekende erfgoedverhalen, voor „groot‟ en „klein‟
erfgoed. De belangrijkste focus van het cultureel-erfgoedconvenant ligt op de rijke schat aan immaterieel
erfgoed die in de regio besloten ligt. Het convenant zet volop in op de verbindende kracht van erfgoed,
niet alleen binnen de eigen regio, maar ook door aansluiting te zoeken bij erfgoedgemeenschappen over
de regionale grenzen.
Niettegenstaande de grote verscheidenheid voelen de verschillende gemeenten ook een sterke
samenhang, een band die eeuwenoud is en zich geuit heeft in de historische ontwikkeling en betekenis
van de streek. Het is een samenhang die haar weerslag vindt in het aanwezige cultureel erfgoed. Niet
toevallig wordt de identiteit van de regio opgehangen aan de bijzonder rijke traditie van volksfeesten,
processies, ommegangen, kermissen, stoeten. Volksgebruiken met een christelijke achtergrond, maar
evenzeer organisch gegroeid. Volksgebruiken waaraan de identiteit van de regio, van de deelnemende
gemeenten, van lokale entiteiten wordt opgehangen. Het Ros Beiaard bv. is niet zomaar een stoet, het is
een manier van leven voor de Dendermondenaar. Deze traditie is symptomatisch voor de centrale plaats
die immaterieel erfgoed inneemt in de regio. De vele feesten, processies, stoeten en dergelijke zorgen voor
de eigenheid van de regio. Een eigenheid ten opzichte van nabije steden en regio‟s, maar ook een link.
De geschiedenis van buurten, gehuchten, families, dorpen en steden wordt ontsloten. Er worden
verbindingen gelegd tussen thematische, geografische en chronologische elementen. Door de aandacht
voor „klein‟ erfgoed wordt een groot draagvlak gecreëerd bij lokale erfgoedzorgers en bewoners. Erfgoed
als verbindende factor is geen holle retoriek. Het cultureel erfgoedconvenant binnen het Land van
Dendermonde wil bewoners attent maken op en betrekken bij hun eigen erfgoed en dat van anderen in
hun wijk, dorp, buurt, regio,… Betrokkenheid is een sleutelwoord. Het is de beste garantie op een zorgvuldig
behoud en beheer van het aanwezige erfgoed.
VISIE
De diversiteit van de regio uit zich op verschillende domeinen. Plattelandsgebieden wisselen af met sterk
geürbaniseerde zones. Een dicht wegen- en spoorwegennet wordt doorkruist door talloze trage wegen.
| 39
Industrie en landbouw vloeien in elkaar over. Nieuwe en oude industrie wisselen elkaar af. Gebieden met
honkvaste regiobewoners liggen naast verkavelingwijken met nieuwe inwijkelingen…
Een erfgoedbeleid in het Land van Dendermonde staat niet op zich, maar zoekt naar raakpunten met
omliggende erfgoedregio‟s. Ook in Aalst, het Waasland, Gent,… zijn er feesten, reuzen, ommegangen, of
carnavalstoeten waarmee er zowel gelijkenissen als verschillen zijn. Het cultureel-erfgoedconvenant Land
van Dendermonde moet staan voor een erfgoedbeleid dat durft over de eigen grenzen heen te kijken,
een erfgoedbeleid dat een brug slaat en dat actief op zoek gaat naar samenwerkingsverbanden. Dat
moet zowel voor een inhoudelijke als een organisatorische verrijking zorgen.
Het Land van Dendermonde kent tal van vrijwilligersverenigingen en personen (erfgoedgemeenschappen)
die zich met hart en ziel wijden aan behoud, beheer en ontsluiting van materieel en immaterieel erfgoed.
Deze sterk uitgebouwde vrijwilligerswerking moet de ruggengraat vormen van het erfgoedbeleid. Een
verdeskundiging met positieve impact op de erfgoedwerking zet zich pas recent door. Ook hier kan
samenwerking met professionele en gevestigde erfgoedspelers in nabije regio‟s een impuls betekenen.
Voorliggend beleidsplan is het resultaat van intens overleg met deze actoren. Het vormt de neerslag van
de wensen en verwachtingen van de aanwezige erfgoedgemeenschappen. Een cultureel
erfgoedconvenant moet de aanwezige actoren verder activeren, stimuleren en ondersteunen. De lokale
cultureel-erfgoedactoren worden financieel, logistiek en qua personeel ondersteund. Er moet worden
ingespeeld op de noden en kwaliteiten van de huidige erfgoedgemeenschappen, van de talrijke
vrijwilligers en van de professionele en niet-professionele erfgoedactoren. Deze moeten actief bij de
werking worden betrokken. Een cultureel-erfgoedconvenant kan niet boven de hoofden van de huidige
erfgoedgemeenschap zweven, maar vormt wel een onmiskenbare schakel om het aanwezige
erfgoedpotentieel maximaal te benutten. De cultureel-erfgoedconvenant als makelaar.
Het cultureel-erfgoedconvenant stimuleert samenwerkingsverbanden en kruisbestuivingen.
Erfgoedgemeenschappen moeten in de toekomst kunnen terugvallen op elkaars deskundigheid en op
expertise van buitenaf. Professionalisering wordt niet opgelegd, maar de bouwstenen tot een professionele
erfgoedwerking worden aangereikt.
Het gebrek aan grote, professionele erfgoedspelers moet net één van de troeven worden van het
erfgoedbeleid in het Land van Dendermonde. Het laat ruimte om de „kleine‟ verhalen, herinneringen,
relicten,…, die nog onontgonnen zijn, bloot te leggen. Het convenant heeft aandacht voor deze
immateriële vormen van erfgoed. Erfgoed dat vaak onder de radar verdwijnt, wordt in de schijnwerpers
geplaatst. Dit laat ruimte voor dynamiek, verscheidenheid, experiment,…
Betrokkenheid kan ontstaan door een sterke focus op publiekswerking en communicatie. Een groot en
breed publiek moet kunnen participeren aan het erfgoed. Een sterke basiswerking en erfgoedzorg moet
resulteren in zichtbare projecten. Interactie met het publiek is cruciaal. Het draagvlak voor cultureel
erfgoed wordt hierdoor vergroot, zowel bij de eigen inwoners als bij de beleidsmakers. Het convenant
zorgt ervoor dat het aanwezige erfgoed kan ontdekt worden. Doelgroepgerichte werking en
communicatie – in het bijzonder naar senioren en jongeren - is hierbij cruciaal. Publiekswerking en een
goede communicatie kunnen erfgoed tot een spil binnen het regionale en lokale (culturele) beleid maken.
Het is de bijzondere opdracht van een convenant om cultureel erfgoed ook op de politieke agenda te
plaatsen. Op deze manier wordt de opmerkzaamheid voor het aanwezige cultureel erfgoed ook
bewerkstelligd.
| 40
Een erfgoedbeleid in het Land van Dendermonde heeft de intentie om een sterk erfgoednetwerk op te
bouwen. Daarbinnen is er aandacht voor diverse vormen van erfgoed, maar met een bijzondere
belangstelling voor immaterieel erfgoed. Een erfgoedbeleid stopt niet aan de grenzen van de regio, er
wordt over het muurtje gekeken en aansluiting gezocht bij spelers die reeds deskundigheid en expertise
hebben ontwikkeld op bepaalde domeinen. Het Land van Dendermonde maakt actief gebruik van de
aanwezigheid van nabijgelegen cultureel-erfgoedconvenanten en andere professionele erfgoedactoren.
De sterkte van een cultureel-erfgoedconvenant ligt in het creatief omgaan met de basisfuncties en in het
betrekken van het volledige netwerk bij het vervullen van de basiswerking. Een goed collectiebeheer en
doorgedreven registratie van het immateriële erfgoed vormt de humuslaag voor een betere
publiekswerking en het creëren van een wijd draagvlak.
Figuur 8 - den beer uit, een jaarlijkse traditie in Wichelen
| 41
DOELSTELLINGEN
1.
DOELSTELLINGEN M.B.T. BASISFUNCTIES
1.1. VASTLEGGEN VAN HET CULTURELE ERFGOEDPOTENTIEEL
(INVENTARISATIE)
1.1.1. STRATEGISCH NIVEAU
Het cultureel erfgoedconvenant inventariseert en evalueert de aanwezige collecties cultureel
erfgoed en archieven, spoort particuliere collecties cultureel-erfgoed en archieven op en stimuleert
de inventarisatie. De sterke knowhow in de regio wordt maximaal benut om de vrijwilligers
deskundiger te maken. De professionele actoren sensibiliseren erfgoedverenigingen deel te nemen
aan het MovE-project van de provincie Oost-Vlaanderen. Het convenant werkt standaarden uit en
implementeert een uniform systeem.
De streek is rijk aan cultureel-erfgoedcollecties. Hoewel in de erfgoedregio actoren actief zijn die een
professioneel collectiebeleid voeren, blijven heel wat collecties gebrekkig geïnventariseerd en ontsloten.
Een belangrijk aandeel van het cultureel erfgoed bevindt zich immers in particuliere collecties. Samen met
de provincie Oost-Vlaanderen wil het cultureel-erfgoedconvenant de verschillende actoren in het veld
sensibiliseren en stimuleren de collecties te inventariseren en digitaal te ontsluiten. De aanwezige expertise
van verschillende musea in de regio kan hierbij ondersteunend werken.
In een eerste beleidsperiode van het convenant wordt de nadruk gelegd op een intensieve inventarisatie
van het nog aanwezige immateriële erfgoed binnen de regio. Een overzicht van bestaande verhalen,
tradities en gebruiken in de regio ontbreekt immers volledig. Het cultureel-erfgoedconvenant zal hiertoe de
nodige expertise opbouwen en betrekt specialisten in de inventarisatie en ontsluiting van deze rijke erfenis.
Hierbij sluit het cultureel-erfgoedconvenant in haar acties aan bij bestaande initiatieven of zet samen met
hen gespecialiseerde projecten op. Het convenant werkt samen met tal van professionele organisaties bij
de opzet en uitvoering van inventarisatieprojecten, alsook bij het voeren van sensibilisatiecampagnes
rond een beter inventarisatiebeleid.
Hoewel in het verleden heel wat archieven verloren zijn gegaan ( o.a. het integrale stadsarchief van
Dendermonde door brand tijdens de Eerste Wereldoorlog) zijn nog voldoende archiefstukken in privébezit.
In de regio zijn twee professionele archiefdiensten actief die samen met het cultureel-erfgoedconvenant
het voortouw kunnen nemen in een inventarisatiecampagne. De precaire opdracht van het convenant
bestaat in het lokaliseren van nog bestaande archieven en het vermijden van definitief verlies (door sterfte
eigenaar enz.) De ontsluiting van de talrijke kerkarchieven hoort hierbij zeker ook tot één van de
uitdagingen.
Het groot aantal verzamelaars van prentbriefkaarten, foto’s en ander beeldmateriaal in de regio dient te
worden aangesproken om de particuliere beeldcollecties te inventariseren en via een beeldbank digitaal
| 42
te ontsluiten. Het Historisch Documentatiecentrum in Dendermonde bezit hierin al een jarenlange expertise
en kan samen met het convenant acties opzetten.
De cultureel-erfgoedactoren in de regio zijn overtuigd van een goede inventarisatie van hun collectie
maar hanteren vaak nog hun eigen inventarisatiesystemen. Deze systemen zijn opgezet naar de eigen
logica van de verzamelaar en daarom onbruikbaar voor anderen. Ze voldoen niet aan internationaal
aanvaarde standaarden. Bovendien kampen de meeste verenigingen met een groeiende achterstand
omwille van het ontbreken van een goed afstotingsbeleid of de arbeidsintensiviteit van de gehanteerde
methodiek. Hoewel stilaan iedereen overtuigd is van het belang van een gedigitaliseerde collectie, zijn er
nog grote verschillen in aanpak.
Samen met de provincie Oost-Vlaanderen werkt het convenant standaarden uit voor de inventarisatie van
het cultureel erfgoed in de regio. De convenant stimuleert de digitalisering van cultureel erfgoed om het
onderzoek en publieksontsluiting te vergemakkelijken. De regionale cultureel-erfgoedconvenant zal
informeren over het MovE-project en de erfgoedorganisaties mee begeleiden bij de inventarisatie.
1.1.2. OPERATIONEEL NIVEAU
Samen met de provincie lokaliseert het convenant het aanwezige culturele erfgoed en brengt dit in
kaart.
Het convenant inventariseert het aanwezige immateriële erfgoed en ontwikkelt hiervoor de nodige
„tools‟.
Het cultureel-erfgoedconvenant stimuleert en coördineert het verzamelen en registreren van
mondelinge getuigenissen en verhalen.
Het convenant zoekt aansluiting bij bestaande initiatieven van Volkskunde Vlaanderen (Vlaanderen
verzamelt, inventarisatieprojecten), Heemkunde Vlaanderen, Archiefbank, Faro of
erfgoedbibliotheken.
Via een expertisenetwerk wordt de sterke knowhow van professionele actoren gedistribueerd naar de
erfgoedvrijwilligers.
Het convenant spoort archieven op en inventariseert deze op professionele wijze in samenwerking met
de archiefdiensten.
Het convenant spoort verzamelaars van beeldmateriaal over de regio op en begeleidt hen bij het
inventariseren en digitaal ontsluiten van hun collectie.
Evaluatie van de verschillende registratiesystemen en blootleggen van de pijnpunten.
Nieuwe systemen in het gegevensbeheer worden in overleg met het erfgoedveld geëvalueerd,
overgenomen en eigen gemaakt.
Implementatie uniform systeem i.s.m. provincie (i.c. MovE-project).
Logistieke en financiële ondersteuning bij inventarisatie van particuliere verzamelingen en collecties
van erfgoedverenigingen.
Vorming en adviesverstrekking rond registratietechnieken- en systemen in samenwerking met de
provincie Oost-Vlaanderen en regionale vormingsinstellingen.
Aanbieden van toolkit (handleiding, goede voorbeelden, etc.).
Informatie over historische feiten en/ of levensomstandigheden in het verleden, die slechts aanwezig is
in de hoofden van getuigen, dient dringend te worden geregistreerd (bv. interviews Tweede
Wereldoorlog, volksgebruiken, dialecten,…).
| 43
1.1.3. MOGELIJKE ACTIES
Aanleg databank volksverhalen en opmaak verspreidingskaart (met aandacht varianten);
Inventarisatiecampagne regionale feesten, tradities en gebruiken (feestdatabank; aansluiting project
Volkskunde Vlaanderen)
Inventarisatie bijnamen;
Creatie fora voor feestcomités en organisaties
betrokken bij de instandhouding van tradities,
gebruiken, volkssporten;
Aanleg dynamisch bevolkingsregister voor
reuzen in de streek (aansluiting project
Volkskunde Vlaanderen);
Inventarisatie streekgerechten en
verspreidingskaart;
Inventarisatie bestaande ambachten;
Verzamelen recepten van streekgerechten
en streekgebonden specialiteiten;
Oprichting regionale beeldbank;
Organisatie kookwedstrijden streekgerechten
en streekgebonden specialiteiten;
Stimuleren publicatie catalogi cultureelerfgoecollecties
Opstart digitaal krantenarchief;
Inventarisatie en ontsluiting kerkarchieven;
Ontwikkeling en aanreiken tools voor
inventarisatie privéarchieven;
Vorming rond registratie van immaterieel
erfgoed wordt voorzien (bv.
Figuur 9 - de Wetterse reuzen zijn de oudste van het land
interviewtechnieken, opnametechnieken;
digitale opname, archivering en ontsluiting);
Vorming rond auteursrechten;
Aanspreekpunt voor inventarisatie projecten (eerstelijnshulp);
Logistieke en financiële ondersteuning (subsidies);
Opzetten van eigen regionale inventarisatieprojecten;
| 44
1.2. UITBOUW VAN EEN REGIONAAL COLLECTIEBELEID
(COLLECTIEBEHEER)
1.2.1. STRATEGISCH NIVEAU
Het cultureel-erfgoedconvenant biedt de nodige expertise en instrumenten voor de ontwikkeling van
een gedegen collectiebeleid, afgestemd op de behoeften van de regio.
Een goede inventarisatie van de collectie hangt samen met een goed depotbeheer.
Niet alleen particuliere verzamelaars maar ook professionele bewaarinstellingen kampen met
depotproblemen en personeelsgebrek. De bewaringsomstandigheden in vele depots zijn ongeschikt. Vaak
ontbreekt kennis en ervaring bij het aanwezige personeel of particuliere verzamelaars om kwetsbaar
cultureel erfgoed voor toekomstige generaties te behouden (o.a. fragiele archeologische verzamelingen).
Via specifieke sensibiliseringsacties en vormingsmomenten wil het convenant i.s.m. professionele
organisaties de bewaring van de bestaande collecties verbeteren. Het convenant ondersteunt de
provincie Oost-Vlaanderen bij de implementatie van een gedegen depotbeleid in de regio en zoekt actief
en in samenwerking met de provincie naar middelen voor de dringende restauratie van belangrijke
collectiestukken.
Op gemeentelijk vlak dient er doelgericht te worden verzameld. Daarnaast dient er op regionaal vlak een
goede coördinatie van het collectiebeleid te gebeuren. In functie van specifieke behoeften en
onderzoeksthema’s kan de collectievorming worden bijgestuurd;
Aansluitend op het bepalen van het erfgoedpotentieel in de regio, zal het cultureel-erfgoedconvenant het
collectiebeheer onder de loep nemen en samen met de cultureel-erfgoedactoren een gedegen
collectiebeleid ontwikkelen. Het regionale perspectief is hierbij van belang. Hierbij speelt bijvoorbeeld een
goed afstotingsbeleid een cruciale rol, maar evengoed de mobiliteit van bepaalde collectiestukken.
Samen met de verschillende collectiebeheerders kan een visietekst voor collecties van regionaal belang
worden opgesteld. Bijzondere aandacht zal uitgaan naar de digitale inventarisatie en publieksontsluiting
van regionale collecties.
Net zoals cultureel-erfgoedcollecties worden archieven vaak volgens eigen systemen geïnventariseerd. De
noodzaak tot het aanleggen van een goed archief wordt bovendien niet steeds onderkend. Vele
verenigingen beschikken ondanks hun lange bestaan nog altijd niet over een raadpleegbaar archief.
Hierdoor gaat elke dag belangrijke informatie verloren. Het zorgvuldig bewaren van correspondentie,
ledenlijsten, verslagen, … dient dan ook te worden gestimuleerd. Bestaande culturele archieven dienen
volgens een uniform systeem te worden geïnventariseerd en te worden ontsloten. Professionele
archiefinstellingen creëren samen met de erfgoedvrijwilligers optimale bewaaromstandigheden voor
privéarchieven, zonder deze noodzakelijk zelf in bewaring te willen nemen.
1.2.2. OPERATIONEEL NIVEAU
Erfgoedverenigingen worden aangemoedigd de eigen collectie roerend erfgoed onder de loep te
nemen en een individueel collectiebeleid te ontwikkelen.
| 45
Sensibiliseringsacties rond afstoting van collectiestukken worden opgezet.
Een regionale visie op het behoud en beheer van collecties cultureel erfgoed wordt opgesteld.
Expertise wordt gedeeld via het expertisenetwerk van provincie Oost-Vlaanderen en cultureelerfgoedconvenanten. Via deze overlegstructuur worden acties binnen de eigen regio en provincie
afgestemd op die van andere erfgoedregio‟s en provincies.
Het convenant informeert de erfgoedinstellingen en erfgoedverenigingen over een gedegen
collectiebeleid en ontwikkelt hieromtrent een visie voor de regio.
Het cultureel-erfgoedconvenant zet verenigingen ertoe aan een toegankelijk archief aan te leggen.
Het cultureel-erfgoedconvenant ondersteunt archivering op logistieke en financiële wijze, verstrekt
advies, levert de nodige informatie en reikt de gepaste instrumenten aan.
Het cultureel-erfgoedconvenant werkt intensief samen met Archiefbank Vlaanderen en Heemkunde
Vlaanderen
1.2.3. MOGELIJKE ACTIES
Diverse fora worden voorzien waarbij informatie over de verschillende collecties kan worden gedeeld
(bv. discussiefora op internet);
Erfgoedverenigingen kunnen in de regio beroep doen op de aanwezige expertise rond
collectievorming, afstotingsbeleid, … via vormingsinitiatieven, demonstraties, gerichte publicaties;
Ontwikkelingen binnen het professionele veld worden op verstaanbare wijze vertaald en
teruggekoppeld naar het brede erfgoedveld;
Logistieke ondersteuning in het collectiebeheer wordt aan erfgoedvrijwilligers aangeboden door de
professionele instellingen in de regio (dit dient overeen te stemmen met hun eigen collectiebeleid);
Verschillende beleidsvisies worden op elkaar afgestemd, wat dient uit te monden in een gezamenlijke
beleidnota omtrent het beheer van roerend erfgoed;
Voorzien in de technische „knowhow „en ondersteuning bij projecten rond de registratie en ontsluiting
van immaterieel (mondeling) erfgoed;
Mobiliteit van collectiestukken wordt verhoogd (uitwisseling van roerend erfgoed);
Bestaande depotinfrastructuur wordt geïnventariseerd en geëvalueerd;
Samenvoegen na selectie van bestaande collecties binnen de regio (bv. volkskundige collecties,
„ruilbeurs‟ tussen instellingen en verenigingen, …);
Inrichting vorming rond depotbeheer;
Oprichting van een expertisenetwerk rond depotbeheer;
Ondersteuning in het beheer en de ontsluiting van archeologische collecties;
Aansluiten overlegstructuur cultureel-erfgoedconvenanten en provincie Oost-Vlaanderen
Bewuste archivering wordt bij verenigingen gestimuleerd via sensibilisering (lezingen, vorming, folder,
…);
Belangrijke archieven van verenigingen worden ondergebracht bij archiefinstellingen van de
gemeente, zodat ze onder goede omstandigheden worden bewaard en publiek consulteerbaar zijn;
Digitale archiveringsmethoden- en technieken worden via vorming bijgebracht;
Gemeenten hanteren goede archivering bij verenigingen als subsidiecriterium;
| 46
Acties m.b.t. de ontsluiting van het archief van verenigingen worden vanuit de basis gestimuleerd en
projecten hieromtrent worden opgestart (bv. expositie archieven toneelverenigingen of
sportverenigingen in de streek);
Publieksontsluiting van verenigingsarchieven via publicaties (artikels, fotoboeken, ...) wordt
gestimuleerd en gesubsidieerd;
Aanwezige expertise en kennis m.b.t. archivering wordt via archivarissen en archiefmedewerkers
gedeeld met het brede erfgoedveld;
Een afzonderlijke regionale werkgroep archieven wordt in het leven geroepen en ondersteund door
professionele actoren in het veld;
1.3. IMPLEMENTATIE NIEUWE COMMUNICATIEVORMEN EN STRATEGIEËN (PUBLIEKSONTSLUITING)
1.3.1. STRATEGISCH NIVEAU
Het lokaal roerend en immaterieel cultureel erfgoed wordt op verantwoorde, wetenschappelijke,
moderne en toegankelijke manier ontsloten voor een breed en regionaal .publiek.
Ondanks lokale verschillen voelen de samenwerkende gemeenten een sterke band die wordt ingegeven
door gemeenschappelijke kenmerken in de volkscultuur en de immateriële cultuur van tradities en
gebruiken. Het rivierlandschap heeft de regionale cultuur bepaald. De grote rivieren Dender en Schelde
hebben in het verleden eerder een verbindend dan begrenzend effect gehad.
Hoewel er een vaag idee van een gedeeld verleden bestaat, wordt dit door de huidige generatie niet
meer als gemeenschappelijke identiteit ervaren. Het aanwezige cultureel erfgoed wordt op zich niet direct
meer met de eigen culturele achtergrond verbonden. Er is dan ook nood aan de creatie van een breed,
regionaal draagvlak voor cultureel erfgoed. In de huidige geïnformatiseerde wereld kan dit alleen door
gebruik te maken van hedendaagse presentatietechnieken, nieuwe communicatiemiddelen en het
inspelen op actuele tendensen. Dit vereist een planmatige en professionele aanpak waarbij resoluut voor
innoverende instrumenten en methoden wordt gekozen. Bij een laagdrempelige aanpak dient kwaliteit
steeds te worden gegarandeerd. De aandacht mag niet van het erfgoedaspect worden afgeleid.
1.3.1.1.
OPERATIONEEL NIVEAU: DOELGROEPGERICHTE ONTSLUITING
Het cultureel-erfgoedconvenant werkt aan een doelgroepgerichte ontsluiting van het cultureel
erfgoed met aandacht voor de verschillende bevolkingsgroepen en (erfgoed)gemeenschappen in de
samenleving.
De complexe maatschappelijke structuur van vandaag verreist een gediversifieerde aanpak bij de
presentatie van het cultureel erfgoed. Hierbij dient een doelgroepenwerking ervoor te zorgen dat het
cultureel erfgoed voor iedere regiobewoner toegankelijk wordt. Het cultureel-erfgoedconvenant wil
sociale drempels tot deelname aan erfgoedactiviteiten wegwerken. Dit kan alleen door een
gediversifieerd aanbod dat is aangepast aan een specifiek doelpubliek. Een financiële tegemoetkoming
| 47
bij deelname aan projecten kan worden voorzien door aansluiting bij lokale netwerken (o.a. Hamme,
Wetteren) of ontwikkeling van specifieke instrumenten om de participatie aan erfgoedinitiatieven te
verhogen.
Een gerichte communicatie bereikt alleen het beoogde effect als het doelpubliek voldoende is gekend.
Het cultureel-erfgoedconvenant zal dan ook bruggen slaan naar andere sectoren om gebruik te maken
van hun expertise. Het cultureel-erfgoedconvenant wil haar pijlen richten op jonge gezinnen, scholieren en
allochtone gemeenschappen.
Figuur 10 - jubelfeesten ter ere van OLV van lebbeke – 1908
1.3.1.1.1.
MOGELIJKE ACTIES
Het convenant stelt aantoonbare aandacht voor culturele diversiteit als één van de subsidiecriteria.
Prioritaire doelgroepen worden in kaart gebracht en geanalyseerd in overleg met de betrokkenen,
ervaringsdeskundigen, betrokken sectoren of diensten;
Bestaande overlegstructuren worden voor de opzet van samenwerkingsprojecten optimaal benut;
Lokale overlegstructuren worden regionaal georiënteerd;
Uitwisseling van bevindingen tussen verschillende gemeenten m.b.t. overlegstructuren om bepaalde
doelgroepen te bereiken;
Nieuwe netwerken m.b.t. bepaalde doelgroepen worden opgebouwd;
Mogelijke aansluiting bij het doelgroepenbeleid van andere diensten en sectoren wordt gezocht;
Ontwikkelen combiformules;
| 48
Toenadering zoeken tot de jongerencultuur via jeugddiensten, jeugdhuizen, muziekcentra,… en link
leggen met erfgoed (bv. ontstaan en attestatie bepaalde subculturen, concerten, ... in de regio).
Minder evidente partners worden benaderd m.b.t. ontsluiting lokaal cultureel erfgoed (bv.
natuurverenigingen, middenveldorganisaties, kunstenaarsbewegingen, migrantenverenigingen,
kookclubs, muziekclubs,…);
Bundelen van aanbod voor kinderen en jongeren in gerichte communicatie (bv. klassendag,
schoolbrochure, …) hieromtrent verder stimuleren;
Erfgoedtrajecten per leeftijdscategorie (bv. jaarprogramma van erfgoedactiviteiten per schoolgraad);
Gidsenopleidingen voor scholieren (eventueel formules waarbij de leerling de eigen klas gidst);
Wegwerken van mogelijk financiële drempels tot participatie via systeem van toegangspas of cheques
(in overleg met betrokken instanties en doelgroep en afgestemd op bestaande systemen);
Samenwerkingsprojecten met lokale OCMW‟s en regionale CAW in ontsluiting cultureel-erfgoed voor
specifieke doelgroep kansarmen;
Verhogen mobiliteit van publiek voor erfgoedinitiatieven door uitbreiding „Verrekijkerbon‟ (Cultuurdijk);
1.3.1.2.
OPERATIONEEL NIVEAU: INTERCULTURALITEIT
Het cultureel-erfgoedconvenant trekt resoluut de kaart van „interculturaliteit‟ en legt interessante en
creatieve verbindingen tussen de autochtone en allochtone erfgoedgemeenschappen (o.a.
migratiegeschiedenis). De provinciale koepel Diversiteit wordt hierbij betrokken
De aandacht voor verschillende culturen uit zich in projecten die de nadruk leggen op zowel gelijkenissen
als verschillen in de omgang met het cultureel erfgoed. Daarnaast is er aandacht voor vormen van
culturele kruisbestuiving tussen de verschillende erfgoedgemeenschappen. Erfgoedprojecten die bruggen
slaan tussen de verschillende erfgoedgemeenschappen worden door het cultureel-erfgoedconvenant
extra gestimuleerd en ondersteund.
1.3.1.2.1.
MOGELIJKE ACTIES
Expositie van gebruiksvoorwerpen verschillende erfgoedgemeenschappen „in confrontatie‟;
Mondelinge tradities van de autochtone en allochtone erfgoedgemeenschap „in dialoog‟ gebracht;
Optekenen verhalen over migratie vroeger en nu (reconstructie migratiegeschiedenis van de streek);
Project „Eigen Roots Verstrengeld‟ of project „Leentje Buur‟: erfgoedprojecten gaan op zoek naar dei
nvulling van ruim verspreide erfgoedtradities door verschillende culturen in de regio met aandacht voor
onderling wisselwerking (bv. Sinterklaasfeest);
Koken en gastronomie als brug tussen verschillende culturen (multicultureel receptenboek, exotische
bereidingswijze van een streekgerecht, …) via samenwerking „Academie Streekgebonden
Gastronomie‟
Visie op erfgoed vanuit verschillende culturen, een antropologisch onderzoek (Hoe staan lokale
gemeenschappen tegenover het erfgoed van henzelf en anderen?
1.3.1.3.
OPERATIONEEL NIVEAU: MINDER VOOR DE HAND LIGGENDE STAKEHOLDERS
Erfgoedorganisaties worden uitgenodigd initiatieven op het getouw te zetten in samenspraak met
minder voor de handliggende stakeholders (bv. gevangenis, psychiatrisch verzorgingstehuis, kleuters,
verzorgingstehuis mindervalide personen, senioren, …).
| 49
1.3.1.3.1.
MOGELIJKE ACTIES
Sociaal georiënteerde erfgoedprojecten (bv. het leven zoals het is en was in de zorginstelling,
gevangenis, … );
Samenwerking met gevangenis van Dendermonde m.b.t. erfgoedprojecten (als alternatieve locatie of
projecten door gevangenen);
Projecten op kleutermaat (bv. aangepaste knutselateliers);
1.3.2. STRATEGISCH NIVEAU
Erfgoededucatie (rond immaterieel erfgoed) vormt een prioritaire doelstelling voor het cultureel
erfgoedconvenant.
De nadruk bij de ontsluiting van het lokaal cultureel roerend en immaterieel erfgoed wordt sterk gelegd op
erfgoededucatie, zodat de interesse van toekomstige erfgoedbewaarders wordt aangewakkerd. Al sinds
geruime tijd kennen de Stedelijke Musea van Dendermonde een uitstekende educatieve werking die als
model kan dienen. Het cultureel-erfgoedconvenant speelt een intermediaire rol in de erfgoededucatie en
gaat diverse partnerschappen aan. Inhoudelijk zal de keuze liggen bij een actieve benadering
(praktijkervaring, doe-aanbod) en minder op een receptieve benadering. Het regionale cultureelerfgoedconvenant voorziet de nodige financiële middelen voor gepaste presentatie via exposities,
publicaties, … en zet op actieve wijze aan tot de uitwerking van educatieve deelprojecten. In haar
educatieve werking stemt het cultureel-erfgoedconvenant af met de provincie Oost-Vlaanderen, het
steunpunt FARO, Volkskunde Vlaanderen en Heemkunde Vlaanderen.
1.3.2.1.
MOGELIJKE ACTIES
Proactieve benadering van de scholen via bestaande instrumenten en fora (bv. schoolbrochure met
jaarlijks cultureel aanbod, kinderkrant, overlegstructuren, etc.) en te creëren nieuwe vormen (bv. lokaal
aanspreekpunt cultureel erfgoed voor leerkrachten);
Benadering van het lokaal cultureel erfgoed vanuit een andere invalshoek (bv. project rond dialecten
in het kader van het vak Nederlands of een wiskundig geïnspireerde rondleiding door de stad in het
kader van het vak wiskunde);
Afstemming initiatieven m.b.t. erfgoededucatie van de verschillende diensten en instellingen (musea,
bibliotheken, cultuurcentra, enz.) op lokaal en regionaal vlak;
Systeem van „cultuurgangmakers‟ en „cultuurambassadeurs‟ implementeren voor erfgoed door het
geven van een stimulans (bv. gratis deelname activiteiten);
Focussen op een actieve benadering, eerder dan een receptieve benadering (praktijkervaring, doeaanbod):
Op bezoek bij de reuzenbouwer, smid, klompenmaker,…
Eigen recept samenstellen met traditionele ingrediënten
Volkssporten op kleutermaat
Verhalentochten
Klompenwandeling
| 50
Ontwikkeling specifieke lespakketten in overleg met onderwijzend personeel (cultureel
erfgoedconvenant heeft kennis over erfgoedthema en onderwijzers hebben pedagogische
bekwaamheid) die aansluiten op leerplannen, leerdoelstellingen en eindtermen;
Samenwerking met niet-reguliere onderwijsinstellingen (deeltijds kunstonderwijs, Vormingplus) om op
deze manier een extra draagvlak voor het lokaal cultureel erfgoed te creëren;
Samenwerking met lerarenopleidingen hoger onderwijs, pedagogische begeleidingsdiensten,…;
Erfgoedklassen (vgl. traditionele bos- en zeeklassen);
Subsidies voor ontwikkeling van specifieke educatieve pakketten;
exploratiecheques voor scholen;
Regionale cultureel-erfgoedconvenant als „Erfgoedhuis‟ (cfr. Nederland) met een doorgedreven
ontwikkeling, evaluatie en bijsturing van het educatief aanbod;
Themakeuze bij erfgoedprojecten aangepast aan jonge doelgroep (bv. „sexy‟ thema‟s:
modegeschiedenis, dagelijkse leven in „sixties‟ en „seventies‟, buurtcinema‟s, haarstijlen, muziek,…);
Intensieve samenwerking met Vorming Plus regio Waas en Dender, Leerpunt, …
1.3.2.2.
OPERATIONELE DOELSTELLINGEN (DOELGROEPENWERKING)
Het cultureel-erfgoedconvenant heeft oog voor de nieuwe media en zet voor het bereiken van
jongeren hier maximaal op in.
Informatie over het cultureel erfgoed via traditionele communicatievormen bereikt vaak de jonge
doelgroep van ‘digital natives’ niet. Nieuwe communicatievormen en -strategieën zijn noodzakelijk om de
interesse van jongeren te wekken. Erfgoedverenigingen die kiezen voor nieuwe communicatiemiddelen
worden hierin gesteund door het cultureel-erfgoedconvenant. Aantrekkelijkere en interactieve exposities
dienen alle zintuigen van de jonge bezoekers te prikkelen. Bij erfgoededucatieve projecten worden nieuwe
communicatiemiddelen maximaal ingezet.
Erfgoedorganisaties worden uitgenodigd initiatieven op het getouw te zetten in samenspraak met
minder voor de handliggende stakeholders (bv. gevangenis, psychiatrisch verzorgingstehuis, kleuters,
verzorgingstehuis mindervalide personen, senioren, …).
1.3.2.2.1.
MOGELIJKE ACTIES
Interactieve website;
Inspelen op sociale netwerkgroepen (bv. Facebook, Twitter, …);
Ontwikkeling blog met aandacht regionaal cultureel-erfgoed;
Ontwikkeling startpagina erfgoed(verenigingen) in de regio;
Brede en laagdrempelige benadering via alternatieve media (film, strip,computergames);
Introductie nieuwe digitale presentatietechnieken (interactieve tentoonstellingen) in de ontsluiting van
collecties en uitbouw van een regionale stuurgroep „digitale presentatie‟
Klas technisch onderwijs levert 3D-reconstructies historische sites/ cultureel-erfgoed tijdens lessen
„vectoriaal tekenen‟;
Ontwikkeling computergame rond erfgoedthema (met in de hoofdrol bv. volksfiguur);
Film of strip rond erfgoedthema‟s;
| 51
Projecten i.s.m. jongeren, jeugddiensten/ jeugdhuizen (bv. fuif bij opening van erfgoedtentoonstelling
of gekostumeerd bal);
Alternatieve locatiekeuze erfgoedinitiatieven (erfgoed komt naar jongeren toe i.p.v. vice versa);
Aanknopen bij brede-schoolproject;
Zoeken naar partners die de drempel kunnen verlagen: buurtcinema‟s, jongerencafés, …;
Zoeken naar unieke en attractieve locaties;
(Amateur)theater koppelen aan ontsluiting mondelinge tradities (bv. jonge toneelgezelschappen
brengen volksverhalen uit de streek);
Nieuwe interesse folk (Folkfestival M‟Eire Morough Dendermonde) en traditionele muziek inzetten om
eigen muzikale traditie en oude instrumenten te laten ontdekken;
Sociaal georiënteerde erfgoedprojecten (bv. „Het leven zoals het is en was in de zorginstelling‟,
gevangenis, … ); Samenwerking met gevangenis van Dendermonde m.b.t. erfgoedprojecten (als
alternatieve locatie of projecten door gevangenen);
Projecten op kleutermaat (bv. aangepaste knutselateliers);
1.4. INVENTARISATIE HISTORISCH ONDERZOEK, ONTWIKKELING
ERFGOEDPLATFORM EN OPSTART NIEUWE
ONDERZOEKSPROJECTEN
1.4.1. STRATEGISCH NIVEAU
Een belangrijke taak van het cultureel-erfgoedconvenant is het stimuleren van wetenschappelijk
onderzoek in de regio en het kenbaar maken van de onderzoeksresultaten aan een breed publiek.
De cultureel erfgoedconvenant maakt een inventaris op van de bestaande expertise in de regio en speelt
een coördinerende rol in de kennisuitwisseling. Een regionaal kennisnetwerk wordt opgericht.
Samenwerkingsprojecten rond het onderzoek van het regionaal cultureel erfgoed, ontwikkeling nieuwe
methodieken m.b.t. de basisfuncties enz. worden samen met professionele onderzoeksinstellingen opgezet.
Het cultureel-erfgoedconvenant zal een intermediaire rol spelen tussen de onderzoeksinstellingen en de
erfgoedvrijwilligers en vervult een belangrijke doorverwijsfunctie.
1.4.2. OPERATIONEEL NIVEAU
1.4.2.1.
PUBLICATIES
Door middel van aantrekkelijke en toegankelijke publicaties worden belangrijke onderzoeksresultaten
voorgesteld aan een breed publiek, zonder dat hierbij afbreuk wordt gedaan aan de
wetenschappelijke waarde van de onderzoeksresultaten.
Binnen de cultureel-erfgoedsector wordt door zowel professionelen als liefhebbers heel wat onderzoek
verricht. Omwille van een te geringe oplage, een kleurloze vormgeving of het gebruik van vakjargon
| 52
bereiken publicaties doorgaans slechts een beperkt publiek van ingewijden. Aan de hand van een reeks
vulgariserende uitgaven wil het cultureel-erfgoedconvenant het historisch onderzoek aan een breed
regiopubliek kenbaar maken.
1.4.2.1.1.
MOGELIJKE ACTIES
Subsidiëring van erfgoedpublicaties;
Ondersteuning publicaties heemkundige verenigingen;
Heruitgave verouderde uitgaven of bewerking te specialistisch geschreven publicaties;
Aanleg regionale historische bibliografie die voor iedereen toegankelijk is;
Centrale erfgoedbibliotheek (bv. uitbreiding museumbibliotheek Dendermonde);
Opstart eigen wetenschappelijke tijdschriftenreeks met artikels over diverse onderwerpen;
1.4.2.2.
INVENTARIS HISTORISCH ONDERZOEK
De aanleg van een inventaris van het bestaand historisch onderzoek in de regio leidt tot een meer
gerichte en gefundeerde studie van het streekverleden.
De thema’s die erfgoedonderzoekers aansnijden, overlappen elkaar geregeld of worden vanuit een te
eng perspectief benaderd. De remedie hiertegen vormt een soepelere kennisdeling via digitale weg. Op
deze manier wordt het historisch onderzoek vanuit een regionale invalshoek benaderd. Een eerste stap is
de aanleg van een regionale historische bibliografie die voor iedereen toegankelijk is.
1.4.2.3.
HISTORISCH ONDERZOEK AANWAKKEREN
Het historisch onderzoek in de regio wordt door het cultureel-erfgoedconvenant aangewakkerd.
Een stand van zaken van het onderzoek kan belangrijke leemtes in de kennis van het streekverleden aan
het licht brengen. Een verbreding en verdieping van bepaalde onderzoekthema’s kan worden
gestimuleerd. De exploratie van nieuwe onderzoeksthema’s of onbekende onderzoeksdomeinen kan
eveneens worden bevorderd. Hiervoor kan aansluiting worden gezocht bij hogere onderwijsinstellingen.
1.4.2.4.
DESKUNDIGHEID ERFGOEDVRIJWILLIGERS
Het cultureel-erfgoedconvenant verhoogt en stimuleert de deskundigheid van erfgoedvrijwilligers.
De kennis en ervaring van erfgoedinstellingen wordt met de brede erfgoedgemeenschap gedeeld. Naast
de bestaande koepelorganisaties en steunpunten kunnen ze een belangrijke rol spelen in advies en
vorming op maat van de regio.
1.4.2.5.
EXPERTISEKNOOPPUNTEN
De aanwezige erfgoedinstellingen in de regio ontpoppen zich tot expertiseknooppunten.
De kennis en ervaring van erfgoedinstellingen wordt met de brede erfgoedgemeenschap gedeeld. Naast
de bestaande koepelorganisaties en steunpunten kunnen ze een belangrijke rol spelen in advies en
vorming op maat van de regio.
Door de inrichting van vormingsmomenten, de organisatie van expertise-uitwisseling, alsook het betrekken
van specialisten en wetenschappelijke instellingen verhoogt het convenant de deskundigheid van de
| 53
erfgoedvrijwilligers in het wetenschappelijk onderzoek, restauratie, conservatie en ontsluiting van het
regionaal cultureel erfgoed. De vormingsinitiatieven worden genomen in overleg en samenwerking met de
vormingsconsulenten Oost-Vlaanderen, Vorming Plus Waas en Dender en Heemkunde Vlaanderen.
Figuur 11 - likeurstokerij in Zele
1.4.2.6.
SAMENWERKEN UNIVERSITEITEN
Het cultureel-erfgoedconvenant pikt in op bestaande onderzoeksthema‟s van de omliggende
universiteiten, zoekt naar synergieën en verleent volle steun aan de door de instituten opgezette
onderzoekstrajecten.
Het cultureel-erfgoedconvenant profiteert van de gunstige ligging in de Vlaamse ruit en de onmiddellijke
nabijheid van belangrijke onderzoeksinstellingen in Gent, Brussel en Antwerpen. Er wordt onderzocht in
welke mate het convenant kan bijdragen tot het onderzoek van de professionele instituten. Het convenant
bundelt de kennis en expertise die aanwezig is binnen het erfgoedveld en speelt een intermediaire rol,
terwijl de samenwerking met onderzoeksinstellingen zorgt voor een doorgedreven deskundigheid.
1.4.2.6.1.
MOGELIJKE ACTIES
Uitwisseling gegevens over restaurateurs en specialisten en creatie databank;
Organisatie van expertisedagen en expertbeurzen;
Interactieve workshops m.b.t. basisfuncties;
Workshops m.b.t. presentatie en communicatie;
Lezingen en studiedagen rond een specifieke problematiek of erfgoedthema;
Creatie handleiding bij conservatie en restauratie van kwetsbaar roerend erfgoed;
Langlopende opleidingscycli (bv. rond volkscultuur, interviewtechnieken, beeldregistratie,…);
| 54
Restauratiedemonstraties (via open atelierdagen);
Vraag tot expertise of onderzoek bundelen voor erfgoed uit ganse regio (stimuleren wetenschappelijke
onderzoeksprojecten);
2.
DOELSTELLINGEN M.B.T. ORGANISATIE EN BELEID
2.1. NETWERKING EN SAMENWERKING BINNEN EN BUITEN
ERFGOEDREGIO
2.1.1. NETWERKING
2.1.1.1.
STRATEGISCHE NIVEAU: DYNAMISCH NETWERK
Het cultureel-erfgoedconvenant bouwt een dynamisch netwerk uit en zoekt naar verbindende
schakels tussen professionele erfgoedorganisaties, -instellingen en -verenigingen en gaat
voortdurend op zoek naar nieuwe, sectoroverschrijdende samenwerkingsvormen. Dit vormt een
prioritaire doelstelling.
2.1.1.2.
OPERATIONEEL NIVEAU
2.1.1.2.1.
SECTOROVERSCHRIJDEND NETWERK
Uitbouw en coördinatie van een sectoroverschrijdend netwerk van instellingen, verenigingen en
particulieren met het oog op een kwaliteitsvol, gedifferentieerd en dynamisch erfgoedbeleid.
De uitbouw van een dynamisch en wijd netwerk door bestaande sectoroverschrijdende en interdisciplinaire
overlegstructuren, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden onderling met elkaar te verbinden en in
dialoog te brengen, laat een efficiëntere middeleninzet toe en verrijkt het spectrum op het culturele
erfgoed van de regio. De regionale cultureel-erfgoedconvenant dringt bij verenigingen aan tot
samenwerking met andere verenigingen, diensten, sectoren, … en stelt een ruime planningsgroep bij elk
cultureel erfgoedproject als criterium voor logistieke en financiële ondersteuning. De cultureelerfgoedconvenant Land van Dendermonde staat open voor een regionale uitbreiding (stedelijke cultureelerfgoedconvenant Aalst, cultureel-erfgoedconvenant Land van Rode) op projectmatige of meer
structurele basis.
2.1.1.2.1.1. MOGELIJKE ACTIES
Bestaande netwerken (bv. ankerfiguren, buurt- en wijkcomités, feestcomités) met elkaar verbinden en
op een regionaal niveau brengen door het zoeken naar verbindende schakels (bv. gezamenlijk
erfgoedthema, uitbreiding organisatie evenement, …)
Intergemeentelijke collegagroepen rond archieven, collectiebeheer, …;
| 55
Afstemming van de erfgoedwerking in bestaande en nieuwe beleidsplannen (bv. afstemming
actieplannen van instellingen met erfgoedwerking zoals bibliotheken, cultuurcentra,…);
Erfgoed op de agenda van bestaande overlegstructuren;
Intergemeentelijke projectgroepen rond nationale initiatieven worden opgestart;
2.1.1.2.2.
REGIONAAL FORUM ERFGOEDVERENIGINGEN
Oprichting van een regionaal platform van erfgoedverenigingen
Met een platform voor erfgoedverenigingen op regionale basis, wil het convenant ontmoetingskansen
creëren en kennis- en ervaringsuitwisseling stimuleren. De acties van dit platform worden afgestemd op de
werking van Heemkunde Vlaanderen.
2.1.1.2.2.1. MOGELIJKE ACTIES
Intergemeentelijke werkgroepen rond bv. streekgerechten, amateurkunsten, volkssporten,…;
Intersectoraal overleg m.b.t. bepaalde projecten in het bereiken van een bepaalde doelgroep;
Intergemeentelijke groepsreizen voor verenigingen (heemkundige kringen samen op daguitstap);
Onderzoek naar de effecten van lokaal cultureel erfgoed dat in de UNESCO-lijst wordt opgenomen.
2.1.1.3.
STRATEGISCH NIVEAU: BANDEN TOERISTISCHE SECTOR
Als beleidsprioriteit smeedt het cultureel-erfgoedconvenant duurzame banden met de toeristische
sector in de regio.
In haar werking heeft het cultureel-erfgoedconvenant aandacht voor het toeristisch potentieel van de
erfgoedregio, maar ze behoudt hierin het nodige evenwicht en richt zich ook telkens tot de eigen
regiobewoners. Een symbiose met toerisme is aangewezen omdat dit een bovenlokale waardering van het
culturele erfgoed bevordert en de uitstraling van de regio ten goede komt. De toeristische sector kan
daarentegen voordeel halen uit de aanwezige erfgoedexpertise en haar projecten inhoudelijk beter
stofferen. Het uitbouwen van een duurzame relatie met de sector toerisme vormt één van de
hoofdprioriteiten van het convenant. Vooral het ontsluiten van het immaterieel erfgoed kan gebeuren in
samenwerking met de toeristische sector. Het convenant versterkt inhoudelijke erfgoedprojecten met een
toeristische uitstraling, terwijl toerisme aangepaste infrastructuur en communicatiekanalen kan voorzien. Via
toerisme kan het aanwezige cultureel erfgoed in de regio op een moderne en aangepaste wijze worden
ontsloten.
2.1.1.3.1.
MOGELIJKE ACTIES
Erfgoedroutes ontwikkelen en ontsluiten doorheen de regio voor wandelaars en/ of fietsers;
Toeristische arrangementen (gastronomische weekends met erfgoedinsteek);
Markt met streek- of streekgebonden producten;
Samenwerking met restaurants om oude gerechten weer op de kaart te plaatsen;
Exposities cultureel erfgoed op toeristische locaties (bv. geschiedenis van het toerisme in de streek);
Grotere bekendmaking van bepaalde traditionele feesten, stoeten, processies in regio;
| 56
Wandelkaarten (bv. trage wegen);
Samenwerking rond toeristisch-recreatieve projecten;
Inhoudelijke verdieping van bestaande toeristische initiatieven (o.a. MP4-tochten).
2.1.1.4.
OPERATIONEEL NIVEAU: PARTNERSCHAP ERFGOEDCELLEN
Het convenant gaat partnerschappen aan met andere erfgoedregio‟s en betrekt andere cultureelerfgoedconvenantlen en instellingen in haar projecten..
Gezien de naburige cultureel-erfgoedconvenanten in
Aalst, Land van Rode en Waasland heeft het
cultureel-erfgoedconvenant Land van Dendermonde de intentie tenminste op projectmatige basis met
deze instellingen samen te werken. Bovendien wil het cultureel-erfgoedconvenant van het historisch Land
van Dendermonde geregeld overleg plegen, informatie uitwisselen, gezamenlijke vormingsinitiatieven
uitbouwen, promotie voeren voor elkaars activiteiten, …
Het cultureel-erfgoedconvenant wil bovendien duurzame banden smeden met landelijke erfgoedactoren
en koepelorganisaties
(bv. Heemkunde Vlaanderen, Volkskunde Vlaanderen,…). Voor de betere
conservering, registratie en publieksontsluiting van archieven werkt het cultureel-erfgoedconvenant samen
met de Archiefbank.
2.1.1.4.1.
MOGELIJKE ACTIES
Interregionale erfgoedprojecten -en trajecten worden uitgebouwd;
Inspelen op de historische vete tussen Dendermonde en Aalst met ludieke acties;
Deelname interregionaal overleg cultureel-erfgoedconvenanten;
2.1.1.5.
OPERATIONEEL NIVEAU: LINK MET ONROEREND ERFGOED
Het convenant onderhoudt nauwe contacten met de sector onroerend erfgoed en ontwikkelt een
visie op de bescherming van het onroerend erfgoed als context voor roerend en immaterieel erfgoed.
Hoewel dit niet expliciet behoort tot haar opdracht, wil het cultureel-erfgoedconvenant zich mee
engageren in de bescherming van het onroerend erfgoed als context voor het roerend en immaterieel
erfgoed. Dit wordt vertaald in een samenwerking met verenigingen en instellingen die werken rond
onroerend erfgoed, het ter beschikking stellen van informatie over belangrijke roerende collecties in
monumenten, doorverwijzing naar gespecialiseerd instellingen, … Bijzonder aandacht gaat uit naar de
publieksontsluiting van archeologische collecties en de resultaten van archeologisch onderzoek. De
recente privatisering binnen de Vlaamse archeologie heeft er immers voor gezorgd dat het onderzoek sterk
versplinterd wordt gevoerd. In haar opdracht met betrekking tot het onroerend erfgoed en de
archeologische collecties werkt het cultureel- erfgoedconvenant nauw samen met onroerend
erfgoedactoren op Vlaams niveau.
2.1.1.5.1.
MOGELIJKE ACTIES
Medewerking verlenen aan inventarisprojecten onroerend erfgoed;
Opvolging dossiers belangrijke monumenten en landschappen (met implicaties cultureelerfgoedcollecties of immateriële erfenis);
| 57
Monumenten en landschappen als achtergrond voor cultureel-erfgoedprojecten en gebruik historische
locaties;
Uitgave integrale/ multidisciplinaire publicaties (bv. monument met belangrijke roerende collectie in
één overzichtspublicatie);
Deelname multidisciplinair wetenschappelijk onderzoek;
2.1.2. COMMUNICATIE
2.1.2.1.
STRATEGISCH NIVEAU: DOELGERICHTE COMMUNICATIE
Het cultureel-erfgoedconvenant communiceert doelgericht over erfgoedprojecten, initiatieven,
beleidsopties, subsidiekanalen aan de erfgoedverenigingen en verliest bij de uitvoering en evaluatie
van het erfgoedbeleid de participatie van de brede erfgoedgemeenschap niet uit het oog.
Het cultureel erfgoedconvenant dient in voortdurende dialoog te treden met de erfgoedverenigingen en
het brede erfgoedveld. Op deze manier is het convenant eigenlijk een ‘open erfgoedloket’ waar iedereen
terecht kan met vragen over het regionaal cultureel erfgoed en het gevoerde cultureel-erfgoedbeleid. Het
convenant voorziet doorheen haar beleidsperiode geregeld terugkoppelingsmomenten en mogelijkheden
tot beleidsevaluatie voor een brede groep van stakeholders. De erfgoedvrijwilligers worden via
gemeentelijke (gemeentelijke infobladen en -magazines, stadstelevisie, activiteitenkalenders gemeentelijke
websites) en intergemeentelijke (bv. Cultuurnet, cultuurmagazine Cultuurdijk ‘Zone C’), maar ook nieuw te
ontwikkelen communicatiekanalen (nieuwsbrief , magazine,…) geïnformeerd over het regionaal cultureelerfgoedbeleid en cultureel-erfgoedprojecten. Daarnaast wordt voor een maximale afstemming van de
communicatie rond erfgoedinitiatieven (regionale databank van adresgegevens, verdeling
promotiemateriaal, …) gezorgd.
2.1.2.1.1.
MOGELIJKE ACTIES
Eigen rubriek in gemeentelijke infobladen;
Informatiestand in administratieve centra van de verschillende gemeenten;
Ontwikkeling eigen tijdschrift of eigen (ruime) rubriek in cultuurmagazine Zone C;
Eigen website en maandelijkse nieuwsbrief;
Organisatie van rondetafelgesprekken/ contactavonden/ praatavonden met erfgoedvrijwilligers rond
aspecten van het erfgoedbeleid;
Aanleg van mailinglist met „nieuwsflashes‟ in geval van belangrijke mededelingen;
Doelgerichte communicatie naar kinderen en jongeren door de creatie van specifieke instrumenten
(bv. animatiefiguren promoten erfgoed)
2.1.2.2.
OPERATIONEEL NIVEAU: PROMOTIE
Het cultureel-erfgoedconvenant promoot het regionale cultureel erfgoed en haar eigen werking ver buiten
de regiogrenzen.
| 58
In nauw overleg met de achterban kiest het cultureel-erfgoedconvenant voor welafgewogen
beleidsthema’s en -accenten en wordt het lokaal cultureel-erfgoedpotentieel in de kijker geplaatst. Het
convenant treedt geregeld naar buiten, promoot
zijn werking binnen en buiten de erfgoedregio
door deelname aan cultuur- en vrijetijdsmarkten,
congressen, erfgoedmanifestaties, enz. en creëert
hierdoor een brede draagwijdte. Het convenant
zoekt naar een creatieve benadering om de
lokale en regionale pers te bereiken en
beschouwt de pers als een belangrijke partner in
de ontsluiting van het lokaal cultureel erfgoed.
2.1.2.2.1.
MOGELIJKE ACTIES
Organisatie studiedagen en congressen
Deelname cultuur- en vrijetijdsmarkten
Deelname initiatieven Volkskunde Vlaanderen
Deelname initiatieven Heemkunde
Vlaanderen
Samenwerking met regionale organisaties
zoals volkshogescholen,
middenveldorganisaties, …
2.2. OPSTART EN UITVOERING
Figuur 12 - De Haringfretters, bijnaam voor de Wetteraars
COHERENT VRIJWILLIGERSBELEID
2.2.1. STRATEGISCH NIVEAU
Het cultureel-erfgoedconvenant beschouwt de ontwikkeling van een gefundeerd, gefaciliteerd,
kwaliteitsvol en gecoördineerd vrijwilligersbeleid voor de regio als een prioritaire doelstelling.
2.2.2. OPERATIONEEL NIVEAU
Het convenant streeft naar een ruime pool van gemotiveerde en mobiele erfgoedvrijwilligers.
Niet alleen wil het convenant de huidige erfgoedvrijwilligers ondersteunen in hun ambitie om op een
kwaliteitsvolle en duurzame manier aan cultureel-erfgoedzorg te doen, ook voor tal van projecten en
initiatieven dient het cultureel-erfgoedconvenant een beroep te doen op vrijwilligers. Daarvoor moet er
een duidelijke beleidsvisie ontwikkeld worden. Erfgoedverenigingen worden op intensieve wijze geholpen
| 59
bij het aanzoeken en ondersteunen van vrijwilligers. Bij de opzet, uitvoering en evaluatie van projecten
garandeert het cultureel-erfgoedconvenant de nodige kwaliteit via vorming van erfgoedvrijwilligers (bv.
cursus projectmanagement) alsook brede inspraakmogelijkheden (creatie draagvlak).
In de acties en communicatie naar vrijwilligers werkt de cultureel erfgoedconvenant in overleg met het
steunpunt vrijwilligerswerk en is er afstemming
met de acties die de provincie OostVlaanderen opzet.
2.2.3. MOGELIJKE ACTIES
Centrale databank vrijwilligers (in kader
projecten);
Centraal aanspreekpunt/
vrijwilligerscoördinator;
Uitbouw van gezamenlijke faciliteiten (bv.
verzekering, financiële of andere
tegemoetkoming);
„Dag van de erfgoedvrijwilliger‟ wordt elk
jaar een feest (volledig dagprogramma);
Vorming voor vrijwilligers rond diverse
thema‟s (bv. vrijwilligersvergoeding);
Proactieve benadering van vrijwilligers (o.a.
bezoekers musea/ erfgoedprojecten);
Stimuleren mobiliteit vrijwilligers (bv.
voorzien busvervoer);
Stimuleren specialisatie vrijwilligers (bv.
„Vrienden van het museum‟) zodat
krachten worden gebundeld;
Erfgoedverenigingen worden geholpen in
hun zoektocht naar vrijwilligers waarbij
andere partners worden aangesproken (bv.
Figuur 13 - dialectwoordenboek Berlare
sociale instellingen);
Erfgoedverenigingen worden uitgenodigd een
visie m.b.t. vrijwilligerswerk te ontwikkelen;
De communicatie met vrijwilligers wordt geoptimaliseerd door gebruik van bestaande en nieuwe
communicatiemiddelen (bv. afzonderlijke nieuwsbrief voor vrijwilligers);
2.3. OPZET EN BEGELEIDING ERFGOEDPROJECTEN
2.3.1. OPERATIONEEL NIVEAU
Het cultureel erfgoedconvenant start op eigen initiatief innoverende erfgoedprojecten op en stimuleert
de initiatieven van erfgoedvrijwilligers.
| 60
Verschillende erfgoedactoren worden gestimuleerd tot het nemen van erfgoedinitiatieven en ondersteund
in projecten die de gewone werking overstijgen en door een breed gamma van partners worden
gedragen. De sterke aanwezigheid van de immateriële erfgoedcultuur wordt in de projectwerking ten volle
uitgespeeld.
Een regionaal subsidiereglement voor erfgoedprojecten wordt geschreven. Bij de beoordeling van de
projectaanvragen wordt het erfgoedveld betrokken.
Erfgoedprojecten rond thema’s met regionale inslag en met een blijvend resultaat voor de
erfgoedgemeenschap of erfgoedtrajecten worden extra aangemoedigd (bv. Ros Beiaard, volkstuintjes,
…).
Projecten die een vervolgtraject kennen of een blijvend resultaat voor de brede erfgoedgemeenschap
kunnen rekenen op extra ondersteuning.
Erfgoedprojecten die het immaterieel erfgoed van de regio en meerbepaald de gastronomie, oude
ambachten, volksverhalen, volkssporten in de kijker plaatsen en een bovenlokale uitstraling bezitten,
worden door de cultureel erfgoedconvenant extra gestimuleerd en ondersteund. Lokale nichethema’s
worden regionaal opengetrokken.
2.3.1.1.
MOGELIJKE ACTIES
aanleg bevolkingsregister reuzen;
volksverhalendatabank;
verspreidingskaart dialectwoorden;
detectivespel „Rechtvaardige rechters‟ (bv. zoektocht door de regio);
Fotoreportages immateriële tradities;
Ondersteuning bestaande en herinvoering verdwenen reuzenstoeten
Intergemeentelijke „ontmoetingsmomenten‟ reuzen
2.3.2. OPERATIONEEL NIVEAU: EXTRA STIMULANS MONDELING ERFGOED
Erfgoedinitiatieven die het mondeling erfgoed van de regio onderzoeken, registreren en/ of ontsluiten
worden door de cultureel erfgoedconvenant extra gestimuleerd en ondersteund.
2.3.2.1.
MOGELIJKE ACTIES
Leven vroeger en nu in bepaalde volkswijken vanuit regionaal perspectief;
Verzamelaars uit verschillende geledingen van de maatschappij samengebracht;
| 61
BEOOGDE EFFECTEN
1.
ALGEMEEN
Door schaalvergroting en doorgedreven samenwerking wil het cultureel erfgoedconvenant het rijke
cultureel erfgoed in de regio bewaren, bestuderen en op gepaste wijze ontsluiten. De nadruk komt te
liggen op de immateriële rijkdom van de streek. De eigenheid van de erfgoedregio ligt hierin immers
besloten.
Het grote aantal doelstellingen dat in dit beleidsplan werd gegeven is richtinggevend. Een aantal
beleidskeuzes worden door het convenant als prioritair beschouwd en dienen aldus in een eerste
beleidsperiode te worden opgenomen.
De prioritaire doelstellingen waar de adviesgroep voor koos, zijn:
Een dynamisch netwerk wordt uitgebouwd en professionele erfgoedspelers en erfgoedvrijwilligers
worden met elkaar in contact gebracht.
De samenwerking wordt sectoroverschrijdend ontplooid. In dit opzicht vormt toerisme een belangrijke
partner. Het erfgoedconvenant gaat een synergie aan met de toeristische sector.
Een gedragen erfgoedbeleid is afhankelijk van talloze vrijwilligers. Betrokkenheid van de
erfgoedvrijwilligers wordt door het convenant gestimuleerd. Daarnaast wordt een coherent
vrijwilligersbeleid uitgewerkt in samenwerking met de diverse partners.
Als belangrijk onderdeel van publieksontsluiting vormt erfgoededucatie een belangrijke doelstelling
voor de erfgoedconvenant. Het betreft de opzet en organisatie van educatieve projecten en langere
trajecten, het vinden van aangepaste communicatiemiddelen en het aanreiken van educatieve
instrumenten.
2.
BEOOGDE EFFECTEN PER STRATEGISCHE DOELSTELLING
2.1. BEOOGDE EFFECTEN M.B.T. DE BASISFUNCTIES
2.1.1. INVENTARISATIE
Standaarden voor de inventarisatie van particuliere collecties cultureel erfgoed en archieven zijn
door middel van de aanwezige expertise uitgewerkt en een uniform systeem is geïmplementeerd.
Via het MovE-project zijn de collecties cultureel erfgoed minstens voor de helft geïnventariseerd en
ontsloten;
Tenminste twee grote inventarisatiecampagnes zijn op het getouw gezet en één grote
sensibilisatiecampagne rond een beter inventarisatiebeleid en de mogelijkheden van MovE werden
aan het begin van de beleidsperiode gevoerd;
| 62
De twee professionele archiefdiensten in de streek richten onder begeleiding van het cultureelerfgoedconvenant een werkgroep op die een stappenplan uitwerkt voor de registratie van archieven;
De archiefdiensten in Dendermonde en Wetteren zijn expertiseknooppunten in de regio. Ze bieden
advies en knowhow aan de leek bij de digitale registratie;
Het overgrote deel van de kerkelijke archieven zijn op toegankelijke wijze ontsloten;
Een regionale beeldbank is opgestart. De collectie van het Historisch Documentatiecentrum van
Dendermonde is via internet toegankelijk gemaakt en vormt de vertrekbasis voor de uitbouw van een
regionale databank;
Een toolkit voor de registratie van het immaterieel en mondeling erfgoed is ontwikkeld en beschikbaar;
De erfgoedvrijwilligers krijgen op geregelde tijdstippen vormingsessies met voorbeeldprojecten.;
Handleidingen en goede voorbeelden voor de registratie van immaterieel erfgoed zijn op de website
van het cultureel-erfgoedconvenant aanwezig;
Een digitaal krantenarchief is beschikbaar;
Er is aansluiting gezocht bij bestaande registratiecampagnes (feesten, reuzen,…) en nieuwe
databanken (ambachten, streekgerechten, …) werden in samenwerking met specialisten opgestart;
2.1.2. COLLECTIEBEHEER
Er is een beleidsvisie ontwikkeld m.b.t. een regionaal collectiebeleid. In samenwerking met de
provincie Oost-Vlaanderen wordt de aanzet gegeven tot een regionaal depotbeleid. De vrijwilligers
zijn via specifieke vormingssessies deskundige collectiebeheerders geworden.
In samenwerking met de provincie Oost-Vlaanderen wordt er een eerste aanzet tot een regionaal
depotbeleid gegeven;
Een analyse is uitgevoerd naar de bewaringsomstandigheden van belangrijk collecties in de regio;
Voor kwetsbare collecties bestaat de mogelijkheid deze tijdelijk in een professioneel depot onder te
brengen (opvang van bedreigde collecties);
Vormingssessies rond specifieke vraagstukken en problemen m.b.t. een goed collectiebeheer zijn in
overleg met andere vormingsinstellingen en organisaties jaarlijks aangeboden. Rond een welbepaald
thema of collectiecategorie is tweejaarlijks een langer vormingstraject aangeboden (bv. bewaring van
textiel);
Bedreigde collecties zijn door het cultureel-erfgoedconvenant in bewaring genomen en gerestaureerd;
Restauratiedossiers van „regionale‟ collectiestukken zijn door het cultureel-erfgoedconvenant van
dichtbij opgevolgd;
Het cultureel-erfgoedconvenant heeft stagestudenten bij de conservatie en restauratie van collecties
uitgenodigd;
Handboeken met richtlijnen worden ter beschikking van de erfgoedverenigingen gesteld;
Er worden toegankelijke publicaties voorzien m.b.t. specifieke aspecten van het collectiebeheer;
Projecten die de restauratie en conservatie van regionale collectiestukken voor ogen hebben, krijgen
financiële ondersteuning middels subsidies;
| 63
Een gedegen communicatie over belangrijke conservatie- en restauratieprojecten maakt een breed
publiek bewust van het belang van het eigen cultureel erfgoed;
Een uniform systeem m.b.t. de digitale ontsluiting op maat van de regio is in samenwerking met
professionele partners ontwikkeld en geïmplementeerd;
2.1.3. PUBLIEKSONTSLUITING
Een breed regionaal publiek is zich bewust van het aanwezige cultureel erfgoed in de regio. Het
erfgoedconvenant biedt zowel laagdrempelige activiteiten en publicaties als diepgaande
wetenschappelijke analyses in samenwerking met de nabije onderzoeksinstellingen. Specifieke
doelgroepen worden benaderd via een aangepaste communicatie in vorm en stijl. Inhoudelijk
streeft de cultureel erfgoedconvenant naar kennisdeling en kennisverbreding.
Via een breed netwerk heeft het erfgoedconvenant verschillende sectoroverschrijdende
overlegvormen uitgebouwd die helpen bij de analyse van specifieke doelgroepen;
Participatiedrempels zijn in de meeste gemeenten weggewerkt door aansluiting bij lokale netwerken
en bestaande initiatieven (sociale tarifering);
Samenwerking met diverse organisaties heeft ervoor gezorgd dat de doelgroepenwerking van het
convenant geen dode letter is gebleven;
Het convenant heeft tijdens de beleidsperiode tenminste één project opgestart of heeft jaarlijks
tenminste deelgenomen aan een initiatief dat de prioritaire doelgroepen van jongeren, allochtonen of
jonge gezinnen wil bereiken;
In haar beleidsperiode heeft het erfgoedconvenant een erfgoedproject uitgewerkt waarin culturele
diversiteit centraal staat;
Het erfgoedconvenant heeft bij haar projecten een kwaliteitsvol educatief luik voorzien;
Tijdens de beleidsperiode is een educatief erfgoedtraject met aandacht voor de nieuwe
communicatietechnologie opgestart;
Het cultureel-erfgoedconvenant heeft overlegmogelijkheden met de scholen uitgebouwd en heeft
deelgenomen aan lokale overlegstructuren;
2.1.4. ONDERZOEK
Het erfgoedconvenant heeft zich ontpopt als coördinator en stimulator van wetenschappelijk
onderzoek in de regio. Samenwerkingsprojecten met onderzoeksinstellingen zijn opgezet. Er bestaat
een regionaal kennisnetwerk. Erfgoedonderzoek op vrijwillige basis wordt aangewakkerd via een
ondersteuningsbeleid. De resultaten van het wetenschappelijk onderzoek werden vertaald in
toegankelijke publicaties. Onderzoeksthema‟s binnen het immaterieel erfgoed worden naar voren
geschoven. Daarnaast is er aandacht voor het onderzoek naar de basisfuncties.
| 64
Een dynamisch netwerk van kennisuitwisseling is operatief en strekt zich uit tot voorbij de regiogrenzen;
Wetenschappelijke onderzoeksresultaten zijn toegankelijk voor een breed publiek;
Verschillende samenwerkingsprojecten rond aspecten van het immateriële erfgoed zijn uitgevoerd;
Het aantal toegankelijke publicaties rond het immateriële erfgoed van de regio is fors gestegen;
Studenten hoger onderwijs schrijven scripties over het cultureel erfgoed van het Land van
Dendermonde;
2.2. BEOOGDE EFFECTEN M.B.T. ORGANISATIE EN BELEID
2.2.1. NETWERKING
Netwerking vormt het sleutelwoord bij de uitbouw van een geïntegreerd erfgoedbeleid. Daarnaast
is er aandacht voor het integrale aspect, waarbij voortdurend wordt gezocht naar interessante
schakels in de benadering van het cultureel erfgoed.
De samenwerking waar het erfgoedconvenant voor heeft gekozen, gaat over de grenzen van
gemeenten en sectoren heen. De samenwerking met andere cultureel-erfgoedconvenantlen
gebeurt al op projectmatige basis maar de mogelijkheid tot een meer structurele samenwerking of
zelfs clustering wordt opengehouden.
Het Land van Dendermonde is niet alleen een verzameling van negen gemeenten, maar vormt
een ingewikkelde cluster van deelgemeenten en wijken met een eigen identiteit. Het
erfgoedconvenant heeft aandacht voor deze lokale eigenheid en heeft een aantal initiatieven op
maat van deze kleinere entiteiten ontwikkeld.
Een wijd en dynamisch netwerk versterkt het gemeenschapsgevoel en de identiteit van het Land van
Dendermonde
Intergemeentelijke projectgroepen zijn opgericht;
De erfgoedprojecten kennen een regionale uitstraling door een intergemeentelijke aanpak;
Een intergemeentelijke collegagroep rond archivering en één rond collectiebeheer is opgericht;
Het aantal multidisciplinaire projecten is gestegen;
De kwaliteit van de erfgoedprojecten en -trajecten is gestegen door een grotere kennisuitwisseling en
samenwerking;
Een regionaal platform van erfgoedverenigingen is opgericht in samenspraak met Heemkunde
Vlaanderen.
Een interactief in plaats van een receptief aanbod maakt het mogelijk dat de erfgoedsector kan
rekenen op de medewerking van een groot aantal erfgoedorganisaties.
De schaalvergroting is niet ten koste gegaan van samenwerking op microschaal. Projecten richten zich
evengoed op de deelgemeente of wijk en betrekken plaatselijke verenigingen, wijkcomités enz.
Er is een grote mobiliteit van erfgoedvrijwilligers binnen de regio;
| 65
Collectiestukken worden regelmatig uitgewisseld tussen de verschillende instellingen, verenigingen en
particulieren bij projecten;
Samenwerking met de toeristische sector uit zich op concrete basis in tal van projecten met een return
voor beiden: erfgoedarrangementen, streekgerechtenmarkt, wandel- en fietstochten rond
volksverhalen, reuzenbal, …
De toeristische ontsluiting van bestaande, lokale feesttradities heeft gezorgd voor een opleving en de
interesse van een regionaal publiek is aangewakkerd;
Via de toeristische sector speelt de erfgoedregio zijn belangrijkste troeven - het immaterieel cultureel
erfgoed en de volkscultuur - maximaal uit en wordt het profiel van het convenant verder versterkt.
De samenwerking met andere cultureel-erfgoedconvenantlen en partners buiten de regio uit zich in
een aantal samenwerkingsprojecten;
De mogelijkheden van een structurele samenwerking met cultureel-erfgoedconvenanten in de buurt
zijn onderzocht;
2.2.2. COMMUNICATIE
Het erfgoedconvenant geniet bekendheid binnen en buiten de regio. Het erfgoedconvenant
heeft een eigen, vertrouwd gezicht gekregen binnen en buiten de streek. Het profileert zich vooral
rond immaterieel cultureel erfgoed en hangt hier de eigen identiteit aan op.
Regiobewoners zijn vertrouwd met de werking van het cultureel-erfgoedconvenant. Er is jaarlijks
tenminste één terugkoppelingsmoment naar een brede groep van directe stakeholders waarbij
het werkingsverslag en actieplan worden voorgesteld. De brede erfgoedgemeenschap voelt zich
betrokken bij de acties en beleidskeuzes van het erfgoedconvenant. Er is sprake van een „open
erfgoedloket‟ waar de erfgoedvrijwilliger altijd terecht kan met vragen, opmerkingen en
suggesties.
Het cultureel-erfgoedconvenant communiceert via gemeentelijke en intergemeentelijke
communicatiekanalen, verschijnt geregeld met acties in de lokale en regionale pers en heeft
eigen communicatiemiddelen ontwikkeld.
In gemeentelijke infobladen is er een inforubriek („Nieuws uit het cultureel-erfgoedconvenant‟);
Infozuilen werden in administratieve centra, cultuur- of gemeenschapscentra geplaatst;
Het erfgoedconvenant stelt een eigen communicatieplan op;
Een uitgebreid erfgoedartikel in cultuurmagazine Zone C is ondertussen een traditie geworden;
Een eigen tijdschrift met uitgespitte thema‟s verschijnt periodiek;
Een eigen logo en huisstijl werden ontwikkeld en zijn in gebruik;
De aansluiting bij Uit-databank werd tot stand gebracht;
Het cultureel-erfgoedconvenant is actief op sociale netwerksites;
Het erfgoedconvenant speelt in op nieuwe communicatietrends;
| 66
Specifieke communicatiemiddelen met een bepaalde doelgroep voor ogen (bv. scholen, jongeren,
allochtonen) zijn door het convenant ontwikkeld;
Het convenant heeft zich aangesloten bij bestaande communicatiemiddelen (kinderkranten,
schoolbrochures, culturele jaarkalenders,..);
Op een jaarlijkse congresdag wordt een verslag gebracht van de werking;
Ontmoetingkansen tussen de verschillende erfgoedspelers zijn gecreëerd door de organisatie van
studiedagen, studiereizen, …;
Binnen en buiten regio neemt het convenant deel aan publieksactiviteiten;
Een grootschalige informatiecampagne bij het begin van de beleidsperiode heeft plaatsgevonden,
zodat elke regiobewoner de weg naar het cultureel-erfgoedconvenant vindt.
Adviesvraag en inspraak van het erfgoedveld bij beleidskeuzes is een evidentie;
Het cultureel-erfgoedconvenant geeft blijk van een transparante communicatie en open werking;
2.2.3. VRIJWILLIGERSBELEID
Het cultureel-erfgoedconvenant voert een coherent vrijwilligersbeleid. Waar mogelijk krijgt dit een
lokale verankering binnen het gemeentelijke beleid. Er wordt aansluiting gezocht bij regionale en
provinciale initiatieven (bv. Vrijwilligersacademie)
Vrijwilligers worden intensief begeleid om te voldoen aan de basisfuncties van het erfgoedbeleid
via vormingssessies, demonstraties, publicaties, … Bij projecten kan er een beroep worden gedaan
op een ruime pool van vrijwilligers die bereid zijn zich binnen de regio te verplaatsen.
Aangepaste campagnes worden opgezet om vrijwilligers te ronselen. Erfgoedverenigingen worden
gesteund in hun acties om het ledenaantal te verhogen en/of te verjongen. Het erfgoedconvenant
werkt aan een nieuw en fris imago voor de erfgoedsector via een duidelijke
communicatiestrategie.
De erfgoedconsulent is tevens vrijwilligerscoördinator en informeert over vrijwilligersvergoeding,
verzekering, enz.
Waar mogelijk worden vrijwilligersvoorzieningen collectief uitgebouwd;
Het cultureel-erfgoedconvenant wijst verenigingen door naar organisaties met vrijwilligerspotentieel;
Gegevens m.b.t. inzetbare vrijwilligers worden gecentraliseerd;
Er wordt een jaarlijkse verwendag voor erfgoedvrijwilligers georganiseerd;
Vormingssessies in samenwerking met diverse partners hebben de deskundigheid van vrijwilligers
verhoogd
Verenigingen worden opgeleid in de rekrutering en begeleiding van vrijwilligers;
Standaarddocumenten (bv. vrijwilligerscontract) zijn beschikbaar via de website;
Faciliteiten zijn ontwikkeld om de mobiliteit van vrijwilligers te verhogen (samenwerking
vervoersmaatschappijen, inleggen vervoer);
Op communicatief vlak vormen vrijwilligers een aparte doelgroep;
| 67
2.2.4. PROJECTWERKING
Het erfgoedconvenant heeft projecten van onderuit gestimuleerd en heeft zelf innoverende
erfgoedprojecten opgezet. Bij de projectwerking zijn een groot aantal partners betrokken. De
erfgoedprojecten focussen op het immateriële erfgoed in de streek.
Figuur 14 - vinkenzetting in Buggenhout
Een regionaal subsidiereglement voor erfgoedprojecten werd geschreven.
Het aantal erfgoedprojecten is gestaag gestegen door de ontwikkeling van nieuwe
beleidsinstrumenten en een intensieve begeleiding vanuit het erfgoedconvenant.
De regionale uitstraling van de projecten is verzekerd door de sterke inhoudelijke uitwerking als gevolg
van de samenwerking tussen professionele erfgoedinstellingen en erfgoedvrijwilligers.
De erfgoedprojecten maken gebruik van een communicatieplan.
Het brede netwerk wordt aangesproken om tijdens de beleidsperiode tenminste twee grote
koepelprojecten rond een centraal thema uit de immateriële erfgoedcultuur uit te werken;
Erfgoedprojecten met een specifieke doelgroep voor ogen zijn uitgebouwd door het
erfgoedconvenant;
| 68
Het erfgoedconvenant bouwt verder op erfgoedprojecten uit het verleden en zorgt voor een
inhoudelijke verbreding of verdieping.
Vormingssessies hebben de kwaliteit van de erfgoedprojecten naar een deskundig niveau getild.
Rond bepaalde aspecten van het cultureel erfgoed zijn regionale denktanks opgericht die
projectvoorstellen doen.
In haar projectwerking is het erfgoedconvenant sectoroverschrijdend. Vooral synergie met de
toeristische sector is gezocht.
De erfgoedprojecten zijn voldoende laagdrempelig om een breed, weliswaar geïnteresseerd publiek
aan te spreken.
| 69
MIDDELEN EN INSTRUMENTEN
1.
STRUCTUUR VAN HET SAMENWERKINGSVERBAND
Het samenwerkingsverband dat een erfgoedconvenant wil aangaan met de Vlaamse Overheid bestaat
uit de projectvereniging Cultuurdijk (Buggenhout, Berlare, Dendermonde, Lebbeke en Wetteren) en vier
extra gemeenten (Hamme, Laarne, Wichelen en Zele) waarmee de projectvereniging een convenant
sloot.
Het intergemeentelijk samenwerkingsverband Cultuurdijk heeft als doel de gezamenlijke
cultuurcommunicatie uit te bouwen en het cultuuraanbod beter op elkaar af te stemmen. Reeds van bij de
start in 2008 bestond er bij deze gemeenten de interesse om via de projectvereniging een erfgoedwerking
te ontplooien. Als snel toonden ook de buurgemeenten Hamme, Laarne en Zele interesse in een cultureelerfgoedconvenant Land van Dendermonde. Wichelen sloot iets later bij de adviesgroep aan zodat de
laatste „blinde vlek‟ werd opgevuld en het werkingsgebied van het convenant overeenstemde met de
vroegere territoriale omschrijving van het Land van Dendermonde.
Voor de integratie van de vier „erfgoedgemeenten‟ binnen de projectvereniging Cultuurdijk bestond
aanvankelijk geen eenduidige oplossing. Een samenwerkingsverband met twee deelwerkingen bleek
onmogelijk. Volgende obstakels versperden hiertoe de weg:
- De gemeente Hamme was lid van het samenwerkingsverband Wacco of een projectvereniging opgericht
met hetzelfde doel als Cultuurdijk. Een volledige instap was dan ook van meet af uitgesloten. In de statuten
van de projectvereniging Wacco valt tevens tussen de lijnen te lezen dat de samenwerking in de toekomst
op het vlak van het cultureel erfgoed nog kan worden uitgebreid.
- De kleinere gemeenten Zele, Laarne en Wichelen beschikken niet over een eigen
gemeenschapscentrum. Daardoor ontbreekt de noodzaak om in een samenwerkingsverband te stappen
rond cultuurcommunicatie en afstemming van het cultuuraanbod. Ook voor deze gemeenten was een
volwaardige instap in de projectvereniging niet aan de orde.
Om het engagement van de deelnemende gemeenten schriftelijk vast te leggen werd vanuit het
secretariaat van Cultuurdijk een intentieverklaring naar de gemeenten Hamme, Laarne, Wichelen en Zele
gestuurd. Hierin werd o.a. gevraagd een principieel akkoord te krijgen van het bestuur over de financiële
bijdrage van 0,02 EUR per inwoner in afwachting van een convenant en 0,2 EUR vanaf de inwerkingtreding
van het convenant.
Na juridisch advies van steunpunt Locus te hebben ingewonnen, werd er gekozen voor het sluiten van een
samenwerkingsovereenkomst tussen de projectvereniging Cultuurdijk en de vier „erfgoedgemeenten‟. Om
deze gemeenten een stem te geven over erfgoed in de Raad van Bestuur werd het huishoudelijk
reglement aangepast. De vier erfgoedgemeenten brachten deze samenwerkingsovereenkomst samen
met het erfgoedbeleidsplan op de gemeenteraden van november 2010.
Bij stemming over agendapunten m.b.t. de erfgoedwerking dienen tenminste twee van de vier gemeenten
aanwezig te zijn. Bovendien wordt er een gescheiden boekhouding gehanteerd m.b.t. de deelwerkingen
cultuurcommunicatie en erfgoed.
De zetel van Cultuurdijk is gevestigd in cultuurcentrum Belgica, Kerkstraat 24 Dendermonde.
| 70
2.
FINANCIËLE EN LOGISTIEKE BIJDRAGE VAN DE
GEMEENTEN
De kosten van ondersteunende aard worden voorzien door de negen gemeenten waarmee het
convenant wordt gesloten. Onder kosten van ondersteunende aard wordt verstaan: huisvestingskosten
(inrichtingskosten, onderhoudskosten en kosten die verbonden zijn aan schoonmaak en nutsvoorzieningen),
uitrustingskosten (kosten bureautica en informatica), personeelskosten met inbegrip kosten aanwerving,
onthaal, boekhouding, loonadministratie, vorming.
De vijf gemeenten van de projectvereniging Cultuurdijk en de vier erfgoedgemeenten leveren een
jaarlijkse financiële bijdrage van 0,2 EUR per inwoner. Daarnaast krijgt het cultureel-erfgoedconvenant gratis
logistieke ondersteuning van de gemeenten. Dit kan onder de vorm van gratis verhuur feestmateriaal bij
erfgoedprojecten, gratis gebruik van gemeentelijke infrastructuur (vergaderzalen, theaterzalen, …), alsook
technische ondersteuning vanuit de cultuur- en gemeenschapscentra, enz. De gebruikelijke
overheadkosten van het cultureel-erfgoedconvenant (telefoon, internet, kopieerapparaat) zijn ten laste
van de gemeenten.
De middelen die momenteel door de Vlaamse Gemeenschap voor de Stedelijke Musea worden voorzien
(12.500 EUR) en aan de stad Dendermonde overgemaakt worden, zullen overgemaakt worden aan het
cultureel-erfgoedconvenant vanaf het moment dat deze operatief is. Ze dienen tot en met 2014 aan de
Stedelijke Musea doorgegeven te worden. De 18.500 EUR provinciale steun blijft rechtstreeks aan het
museum toekomen.
2.1. COMMUNICATIE
De gemeenten verbinden er zich tevens toe hun communicatiekanalen optimaal ter beschikking te stellen
van de cultureel-erfgoedconvenant. Het tijdschrift Zone C dat door Cultuurdijk wordt uitgegeven voorziet in
een ruime rubriek erfgoed. Bestaande dienstoverschrijdende initiatieven zoals bv. de Tettergazet
(kinderkrant in Dendermonde) of de Culturele Dorstlesser (programmabrochure scholenaanbod in
Dendermonde) heeft aandacht voor de initiatieven van het cultureel-erfgoedconvenant.
2.2. PERSONEEL
Er zal worden gekozen voor de aanwerving van twee erfgoedconsulenten niveau A1-A2 die projecten
opstarten, beleidsinstrumenten ontwikkelen, trajecten ontwikkelen, netwerken, enz. De cultureel
erfgoedconvenant zal worden ondersteund door een parttime administratieve medewerker niveau C.
2.3. HUISVESTING
Het cultureel-erfgoedconvenant zal gehuisvest zijn in het voormalige gastenverblijf van de Zwijvekeabdij
dat momenteel dienst doet als museum (publieksruimte 150 m² en administratieve ruimte 97 m²) en
eigendom is van de stad Dendermonde. Dit gebouw bestaat uit een monumentale ingangspoort (1755),
een zuilengaanderij (1690) en het vermoedelijke gastenkwartier (derde kwart 18de eeuw) van de
voormalige cisterciënzerinnenabdij van Zwijveke (1223-1797), gerestaureerd in de periode 1979-1983. De
helft van het vroegere gastenkwartier werd toegewezen aan de conciërge en volledig in die zin verbouwd
met ingerichte keuken en badkamer. De andere helft doet dienst als museumbibliotheek (gelijkvloers) en
| 71
museumsecretariaat (verdieping). De open gaanderij herbergt op de gelijkvloerse verdieping een deel van
de collectie graf- en gedenkstenen. Op de verdieping is er een tentoonstellingszaal (ca. 5 x 30 meter),
voorzien van een werkruimte met balie en museumwinkel. Vooral de ligging van het Zwijvekemuseum in de
nabijheid van de belangrijkste invalswegen en op een boogscheut van het station is interessant voor een
intergemeentelijke cultureel-erfgoedconvenant.
De burelen van het cultureel-erfgoedconvenant worden ingericht in de voormalige conciërgewoning. Een
verbinding met het Zwijvekemuseum via een binnendeur zal in 2011 tot stand worden gebracht. Toegang
tot een goed uitgeruste bibliotheek met werken over (kunst)historische, historische, heemkundige en
volkskundige thema‟s biedt immers grote voordelen. Bovendien is zo ook een vergaderruimte met
kopieerapparaat ter beschikking. In de conciërgewoning is ook het bureel van de cultuurbeleidscoördinator
gevestigd. Op de bovenverdieping is er ruimte voor beperkte opslag en archivering. Tenslotte dient de
aanwezigheid van een goed uitgeruste keuken en badkamer en een kleine achtertuin te worden vermeld.
Een huurovereenkomst tussen de stad en de projectvereniging zal worden opgesteld.
3.
MODEL VAN BEGROTING
INKOMSTEN
Subsidie Vlaamse Gemeenschap
€ 300.000
Eigen inbreng (180.026 inw x 0,2€)
€ 36.005,2
TOTAAL
€ 336.005,2
UITGAVEN
Loonkosten (2 A erfgoedconsulenten + 1 B
€ 140.000
administratief bediende - deskundige)
(Minimale personeelsbezetting)
Kosten inhoudelijke werking
€ 130.000
Ondersteuning lokale erfgoedactoren en –
€ 30.000
projecten
Overheadkosten (35.800€)
Sociaal secretariaat
€ 1.200
boekhouding
€ 1.000
portkosten
€ 1.500
| 72
Verzekering BA
brandverzekering
vrijwilligerverzekering
Omniumverzekering
dienstopdrachten eigen wagen
Aanmaak en Hosting website
telecommunicatie
€ 250
ntb
€ 100
€ 500
€ 4.500
€ 250
abonnementen
€ 1.000
Ict materiaal
€ 3.000
Groot kantoormateriaal
€ 2.500
Klein kantoormateriaal
€ 1.250
Documentatie/publicaties
€ 2.500
Drukwerk (o.a. communicatie
via zone c)
aanwervingprocedure
€ 3500
€ 2.000
Vervoerskosten trein
€ 450
Vervoerskosten wagen
€ 450
Studiedagen
€ 150
opleidingen
€ 1.500
Huisvestingskosten
€ 5000
Afschrijvingen
€ 4.000
| 73
TOTAAL
€ 336.600
Figuur 15 - het veerpont over de Schelde in Schellebelle – deelgemeente van Wichelen
| 74
PLANNINGSPROCES EN PARTICIPATIE
STAKEHOLDERS
1.
PARTICIPATIE TIJDENS BELEIDSPLANNING
Reeds bij de opstart van het beleidsplanningsproces was het en bewuste keuze om voorliggend dossier te
laten schrijven door de cultuurbeleids-, archief- en erfgoedmedewerkers van de betrokken gemeente. Niet
alleen vanuit budgettaire overwegingen, maar vooral omdat deze een vinger aan de pols hebben bij het
lokale erfgoedveld. Bovendien zijn zij – zeker gezien de verplichte opname van een „erfgoedluik‟ in de
sectorale beleidsplannen – cruciale actoren binnen het lokale erfgoedveld. Tenslotte werd ervan
uitgegaan dat het eenvoudiger is om de gedragenheid te verzekeren van een beleidsdossier dat door
eigen medewerkers en niet door erfgoedconsulenten werd vormgegeven. De betrokken medewerkers
worden als het ware ambassadeurs van het culturele erfgoedbeleid.
Deze keuze heeft natuurlijk ook consequenties. Door personeelswissels allerhande sleepte het
beleidsplanningsproces langer aan dan oorspronkelijk vastgelegd. Bovendien was het niet steeds
eenvoudig om steden en gemeenten van ongelijke grootorde, en dus ongelijke personeelsbezetting op
dezelfde lijn te krijgen.
De positieve gevolgen zij echter legio. Er werd immers – doorheen het hele beleidsplanningsproces – zeer
sterk beroep gedaan op inspraak van professionele en niet-professionele erfgoedactoren,
koepelorganisaties, erfgoedspecialisten. Dit niet alleen om de expertise te verhogen, maar vooral om
ervan verzekerd te zijn dat het beleidsplan gedragen wordt door een zo ruim mogelijke groep. Participatie
stond doorheen het hele proces voorop. Verspreid in tijd en ruimte, werden drie contactmomenten met
het ruime erfgoedveld uit de regio georganiseerd. Doelstelling van deze contactmomenten was enerzijds
de „erfgoedwerkers‟ op de hoogte te brengen van de plannen rond de erfgoedconvenant en de
vorderingen die werden gemaakt op dat vlak en anderzijds informatie te verzamelen die het beleidsplan
zou voeden. Deelnemers voor deze contactavonden werden geronseld op lokaal en regionaal niveau.
Het resultaat was telkens een zeer heterogene groep van erfgoedwerkers, -specialisten, maar ook –
liefhebbers. Leerkrachten, gidsen, medewerkers van heemkringen, museumpersoneel,… zaten samen rond
tafel en zorgden tijdens de drie contactavonden telkens voor een inhoudelijke verrijking.
De invulling van de respectievelijke contactavonden zag eruit als volgt:
8/7/2009 – contactavond Erfgoed – Lebbeke – thema: kennismaking en thema-bepaling
Thema: kennismaking met principe van erfgoedconvenant en afbakenen van thematische krijtlijnen.
Methodiek: Na een welkomstwoord van schepen De Cock (Lebbeke) en korte inleiding waarin de
genodigden werden ingelicht over de basisprincipes van het cultureel-erfgoeddecreet en het oprichten
van een regionaal cultureel-erfgoedconvenant „historisch Land van Dendermonde‟ door de gemeenten
Lebbeke, Buggenhout, Berlare, Wetteren, Dendermonde (projectvereniging Cultuurdijk) en Zele, Hamme
en Laarne werd aan de deelnemers per gemeente gevraagd aan één van de vergadertafels voor een
eerste brainstormsessie plaats te nemen. Dit resulteerde in een aantal thematische krijtlijnen waarbinnen het
convenant volgens het erfgoedveld dient te opereren.
Tijdens een korte pauze met broodmaaltijd werd deze eerste sessie geëvalueerd door de planningsgroep.
| 75
Een tweede sessie startte met een nieuwe samenstelling van de groepen. Dit geschiedde door een aantal
thema‟s neer te schrijven die vervolgens werden gepresenteerd. De verdeling in groepen geschiedde
bijgevolg volgens de interesse van de individuele deelnemer. Een tweede sessie had tot doel de
aangebrachte thema‟s uit te diepen, bepaalde problemen aan te kaarten, noden aan te geven en nam
eerder de vorm aan van een discussie. Per groep was er steeds een secretaris en een voorzitter, meestal
een ambtenaar (beide functies vaak gecombineerd in één persoon) die het gesprek modereerde en
achteraf uitgebreid verslag uitbracht.
Afsluitend werd er op de nieuwe samenwerking geklonken.
25/2/2010 – contactavond Erfgoed – Dendermonde – thema: SWOT-analyse
Thema: Verkennen van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen op vlak van erfgoedwerking in de regio.
Methodiek: Door middel van enkele uitdagende stellingen proberen we de aanwezigen uit hun tent te
lokken om te weten te komen waar volgens hen de sterktes en kansen, zwaktes en bedreigingen in het
erfgoedwerk binnen de regio zitten. We doen dit aan de hand van volgende thema‟s:
Erfgoedprojecten
Erfgoedverenigingen
Erfgededucatie
Erfgoedcollecties-collectievorming
31/3/2010 – contactavond Erfgoed – Wetteren – thema: doelstellingen beleidsplan
Thema: Aftoetsen en verdiepen van de doelstellingen die vooropgesteld worden in het beleidsplan.
Methodiek: Na een korte verwelkoming door de schepen van Cultuur van Wetteren, lichten we kort de
stand van zaken toe. Daarna splitsen we de aanwezigen op in twee groepen. De doelstellingen die door
de planningsgroep werden opgesteld nav de SWOT-analyse worden ter discussie voorgelegd aan de
aanwezigen.
De input die tijdens deze contactavonden werd verzameld, werd zo veel mogelijk verwerkt in het
beleidsplan. Steeds werden de resultaten terug gekoppeld naar
Toetsing bij koepelorganisaties en hogere overheid
Op regelmatige tijdstippen werd afgetoetst en overlegd bij de hogere overheid en bij relevante
koepelorganisaties. De Provincie Oost-Vlaanderen – Afdeling Erfgoed werd steeds uitgenodigd op de
overlegvergadering en gaf systematisch advies bij elke stap van het beleidsplanningsproces. Op
geregelde tijdstippen werd de voortgang van het dossier geëvalueerd en werden de nodige aanpassingen
doorgevoerd. Erfgoedconsulente Mieke Van Doorslaer was de contactpersoon.
Parallel hieraan werd ook teruggekoppeld naar FARO. Bij het opmaken van het beleidsplan werd immers
de door FARO opgestelde leidraad gehanteerd. Overleg met FARO was dan ook vanzelfsprekend.
Driemaal werd het beleidsplan inhoudelijk beoordeeld door medewerkers van de koepelorganisatie en
aangepast.
Wat betreft de zakelijke aspecten (oa. juridische verankering) werd beroep gedaan op de expertise van
LOCUS. Vooral wat betreft het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst tussen de projectverenging
| 76
Cultuurdijk en de niet-toegetreden gemeenten (Wichelen, Hamme, Laarne en Zele) was aftoetsing
noodzakelijk.
Gezien de focus op immaterieel erfgoed werd op zoek gegaan naar inspraak van relevante actoren.
Volkskunde Vlaanderen werd betrokken bij de opmaak van een visie, doelstellingen en acties rond
immaterieel erfgoed.
Tenslotte werd ook beroep gedaan op streekbewoners die een opvallende erpertise hebben op het vlak
van erfgoed. O.a de Voorzitter van de Vlaamse UNESCO-commissie (wb. Immaterieel erfgoed), bestuurslid
Heemkunde Vlaanderen (wb. Vrijwilligerswerking), erfgoedconsulent Agentschap Ruimte en Erfgoed (wb.
Link tussen onroerend en roerend erfgoed),…
2.
OVERZICHT PLANNINGSPROCES
2.1. OVERZICHT PLANNINGSPROCES 2009
Vergadering van 12 februari 2009 om 14 u. in cc Belgica
Uitbreiding convenant met Hamme, Laarne en Zele (?)
Voorbereiding begeleiding FARO
Contactnamiddag?
Budget
Planning
Ideeën en aandachtspunten SWOT-analyse
Vergadering van 12 maart 2009 om 14 u. in gc De Pit, Buggenhout
Overleg Faro opstarten beleidsdossier (stappenplan) en juridische verankering (intergemeentelijke
samenwerking)
Vergadering van 14 mei 2009 om 14 u. in cc Jan Tervaert, Hamme
Bespreking toetreding vier gemeenten
Samenstelling kernteam
Samenstelling planningsteam
Opstellen verdere planning
Vergadering 10 juni 2009 om 14 u. in gemeentehuis Zele
Bespreking toetreding vier extra gemeenten
Bespreking missie- en visietekst
Opsommen kernopdrachten van cultureel erfgoedconvenant
Vergadering van 18 juni 2009 om 14 u. in cc Biekorf, Lebbeke
Bespreking structuur van het overleg, vergaderfrequentie en vergaderplaats
Vastleggen mijlpalen in planningsproces
Bespreking missie- en visietekst
Plannen participatiemoment juli 2009
| 77
Contactavond erfgoedverenigingen 8 juli 2009 van 18-21 u. in cc Biekorf, Lebbeke
Brainstormsessie met erfgoedverenigingen en heemkundige kringen over thematische lijnen van
Convenant
Vergadering van 9 juli 2009 om 10 u. in cc Biekorf, Lebbeke
Evaluatie van contactavond
Vastleggen thema‟s
Vergadering van 27 augustus 2009 om 14 u. in cc Belgica, Dendermonde
Uitgesteld wegens teveel verontschuldigingen
Vergadering van 23 september 2009 om 14 u. in cc Belgica Dendermonde
Intentieverklaring of engagement van vier gemeenten
Timing beleidsplanning
Vergadering van 15 oktober 2009 om 14 u. in cc Belgica Dendermonde
Bespreking mogelijkheden juridische verankering
Aanzet regionale en lokale analyse
Aanzet trendanalyse
Huisvesting
Vergadering van 29 oktober 2009 om 9.30 u. in cc Belgica Dendermonde
Verwelkoming Wichelen
Evaluatie omgevingsanalyse
Planning „marathonoverleg‟ 16 november 2010
Vergadering van 16 november 2009 om 9.30 u. in cc Stroming Berlare
Timing beleidsplanning
Bespreking regionale omgevingsanalyse
SWOT-analyse
Aftoetsen criteria beoordelingscommissie met provinciaal museumconsulent Mieke Van Doorselaer
Gezamenlijke actievoering 2010
Vergadering van 11 december 2009 om 9.30 u. in cc Jan Tervaert, Hamme
Planning
Doelstellingen
Gezamenlijk project Erfgoeddag (thema Fake)
Gezamenlijke communicatie en promotie Erfgoeddag (brochure)
2.2. OVERZICHT PLANNINGSPROCES 2010
Terugkoppeling steunpunt FARO
| 78
8 januari 2010 om 9.30 u.
Het sneuveldossier met omgevingsanalyse, swot, missie- en visietekst wordt voorgelegd.
Adviesvraag Locus vzw
1 februari 2010 om 9.30 u. in De Priem, Brussel
Juridisch advies tot verankering van vier gemeenten voor erfgoedwerking wordt aan het steunpunt
gevraagd.
Vergadering van 18 januari 2010 om 9.30 u. in cc De Pit, Buggenhout
Overleg adviesgroep
Terugkoppeling overleg FARO op 8 januari 2010
Kort verslag Prismadag 29-01-2010
Vergadering van 11 februari 2010 om 9.30 u. in cc Biekorf, Lebbeke
Overleg adviesgroep
Korte voorstelling mogelijke pistes verankering van de vier niet toegetreden gemeenten
Vastleggen concept Contactavond 25-02-2010
Contactavond brede stakeholders erfgoedbeleid 25 februari 2010 om 19 u. in cc Belgica, Dendermonde
Vergadering van 4 maart 2010 om 9.30 u. in gemeenthuis Laarne
Overleg adviesgroep
Evaluatie contactavond
Planning vervolgtraject
Juridische verankering vier gemeenten
Voorbereiding contactavond
Vergadering van 31 maart 2010 om 17 u. in cc De Poort, Wetteren
Overleg adviesgroep: voorbereiding contactavond
Contactavond erfgoedvrijwilligers 18-22 u. in cc De Poort, Wetteren
Vergadering van 10 mei 2010 om 9.30 u. in cc Belgica, Dendermonde
Overleg adviesgroep
Bespreking samenwerkingsovereenkomst Cultuurdijk en vier erfgoedgemeenten.
Vergadering van 15 juni 2010 om 9.30 u. in cc Belgica en Zwijvekemuseum, Dendermonde
Financieel-juridische nota samenwerking Cultuurdijk en vier erfgoedgemeenten
Huisvesting
Verdere planning beleidsdossier
Inhoud: missie-visie-doelstellingen-middelen-participatieproces
| 79
Woensdag 1 september 2010 om 14 u. De Priem, Brussel
Overleg FARO, provincie Oost-Vlaanderen en cultureel erfgoedconvenantlen Oost-Vlaanderen
Vergadering van 8 september 2010 om 11 u. in Stadhuis Dendermonde
Overleg Volkskunde Vlaanderen
Vergadering van 8 september 2010 om 14 u. in Stadhuis Dendermonde
Overleg adviesgroep
Inhoudelijke uitwerking dossier: overlopen inhoud en feedback provinciaal museumconsulente
Terugkoppeling FARO om 9.30 u. in De Priem, Brussel
22 september 2010
Feedback dossier
Dag van de erfgoedvrijwilliger op zondag 14 november 2010 in CC Belgica (14-17 u.)
De negen gemeenten van het samenwerkingsverband willen zich reeds als erfgoedregio profileren en
zetten daarom met beperkte middelen samen projecten op.
Als bedanking voor de inzet van de erfgoedvrijwilligers tijdens de participatiemomenten in Lebbeke,
Dendermonde en Wetteren werd een verwendag in het leven geroepen.
Op zondag 14 december 2010 zullen de erfgoedvrijwilligers worden vergast op een aantal lezingen maar
ook op een gratis theatervoorstelling (marionettentheater „Richaar Den Derden‟).
Het programma ziet er als volgt uit:
14-14.15 Verwelkoming en korte toelichting erfgoedbeleidsplan voorzitter Cultuurdijk
14.15-14.45 lezing rond betekenis immaterieel erfgoed door Robert Belens (FARO)
14.45-15.30u. Voorbeeldproject registratie immaterieel erfgoed door Playing the Past (registratieproject
slaapliedjes in de Middellandse Zeewereld.
15.30-16 u. . Poppentheatervoorstelling Richaar III
16.30 u. Receptie met Spaanse tapas (start Week van de Smaak)
2.3. GEPLAND PROJECT 2011
Fotoreportage en expositie rond immaterieel erfgoed in het Land van Dendermonde
In 2011 wordt door de negen gemeenten een jonge fotograaf, Artur Eranosian op pad gestuurd om het
immateriële erfgoed in de regio op de gevoelige plaat vast te leggen. Aan het eind van zijn tocht
doorheen de streek en doorheen een volledig „feestjaar‟ wordt het resultaat getoond in een
tentoonstelling. Artur leverde ook de foto‟s die bij dit beleidsplan werden gebruikt.
| 80
BIJLAGEN
BIJLAGE 1:
STAD EN LAND VAN DENDERMONDE OP DE VOORAVOND VAN DE
FRANSE REVOLUTIE
(PEE, L. 2003, De Geestelijkheid in het Dendermonse, in: Gedenkschriften van de Oudheidkundige Kring van
het Land van Dendermonde, Vierde Reeks, deel 23, Jaarboek 2003, p. 7-17)
1.
DE TERRITORIALE OMSCHRIJVINGEN IN HET OUD REGIME
Tot het einde van het Oud Regime - dus de periode vóór de Franse overheersing in onze gewesten (17951815) - was Dendermonde de hoofdplaats van een kleine gouw, die zich lang en smal uitstrekte aan
weerszijden van de Schelde. Deze gouw vormde in het graafschap Vlaanderen een administratieve
eenheid, maar nam op feodaal gebied toch een uitzonderlijke positie in: het maakte deel uit van
zogenaamd allodiaal Vlaanderen.
Omdat de territoriale begrenzing nogal verschilde naargelang men dit gebied beschouwde vanuit
feodaal, administratief of kerkelijk vlak, is het toch wel noodzakelijk om de betreffende omschrijvingen even
toe te lichten.
1.1.
STAD EN LAND VAN DENDERMONDE
Op administratief vlak gold de benaming “Stad ende Land van Dendermonde”. Deze omschrijving
omvatte enerzijds de Stad Dendermonde, die in 1233 van Robrecht van Bethune haar vrijheidskeure had
verkregen en sindsdien een afzonderlijk administratief bestaan ging leiden, onder leiding van een baljuw en
een schepenbank (strafrechterlijk en administratief). De aanpalende omschrijvingen Appels, Oudegem en
Eegene ressorteerden administratief onder de stad Dendermonde.
Anderzijds vormden de 16 (eigenlijk 18) parochies, buiten de stad gelegen, het zogenaamde Land van
Dendermonde, namelijk: Hamme, Zele, Kalken, Overmere, Uitbergen, Berlare, Laarne, Grembergen en
Moerzeke (op de linker oever van de Schelde) en Wetteren, Schellebelle met Wanzele, Sint-Gillis en
Zwijveke, Denderbelle, Sint-Ursmaars-Baasrode met Vlassenbroek (Baasrode-Sint-Gertrudis), Lebbeke en
Opwijk (op de rechter oever).
Onder deze buitenparochiën nam Zele de voornaamste plaats in. Zo werden alle officiële afkondigingen
die het gehele “land” betroffen, allereerst - zo niet zelfs uitsluitend - te Zele openbaar bekend gemaakt.
Werd de plattelandsbevolking om advies gevraagd of kwamen de belangen van de buitenparochiën in
het gedrang, dan waren het steeds de wethouders van Zele die als woordvoerders optraden. En deden er
zich eventueel geschillen voor tussen de dorpen van de linker oever en deze van de rechter oever -
| 81
bijvoorbeeld inzake troepenlogementen -, dan trad Zele op in naam van de gemeenten op de linker, en
Opwijk in naam van deze op de rechter oever 2.
Het Land van Dendermonde stond onder het gezag van twee lichamen, met name het leenhof (feodaalrechterlijk), voorgezeten door de hoogbaljuw (plaatsvervanger van de heer van Dendermonde) en de
hoofdschepenbank (financieel-administratief) 3.
1.2.
DE HEERLIJKHEID DENDERMONDE
Op feodaal vlak sprak men van de Heerlijkheid Dendermonde, met haar leenhof. De term “heerlijkheid”
slaat hier op de verzameling van de rechten en de bezittingen van de heer van Dendermonde. Hij bezat
volgende rechten:
de hoge, middele en lage rechtspraak over de stad Dendermonde, het Land van Dendermonde en
een aantal gebieden erbuiten;
de voogdij over de Sint-Baafsabdij;
de heerschappij over de Schelde tussen Gent en Bornem.
Deze heerlijkheid strekte zich uit over:
de stad Dendermonde en haar banmijl;
het Land van Dendermonde, waarin drie soorten parochies konden onderscheiden worden:
deze, behorende tot het domein van de heer van Dendermonde en waarover hij de hoge,
middele en lage rechtspraak zelf uitoefende, namelijk: Hamme, Grembergen, Zele en Berlare
(op de linkeroever) en Baasrode, Lebbeke, Opwijk en Sint-Gillis-Zwijveke met Denderbelle (op de
rechter oever);
deze, in handen van leenmannen van de heer van Dendermonde en waarover de
leenmannen de hoge, middele en lage rechtspraak uitoefenden, namelijk: Moerzeke,
Overmere, Kalken, Laarne en Uitbergen, (op de linkeroever) en Schellebelle en Wetteren (op
de rechteroever)
deze, in handen van kerkelijke instellingen aan wie tevens de organisatie van de rechtspraak
toebehoorde, namelijk: Appels, Oudegem en Eegen op de rechter Scheldeoever;
gebieden en heerlijkheden, die buiten de grenzen van het Land van Dendermonde waren gelegen en
door schenking van de heren van Dendermonde of van de vroegere karolingische vorsten in andere
handen waren overgegaan, zodat enkel nog een feodale band hen verbond met het Land van
Dendermonde, namelijk: Sint-Amands-Baasrode, gedeelten van het grondgebied Wieze en Moorsel
(Gervergem) en verder ook nog enkele andere leengoederen, verspreid in het aangrenzende Brabant,
onder andere te Buggenhout, Londerzele, Merchtem, en zelfs Wolvertem, maar ook in het Land van
2J. LINDEMANS, 1938-1946, pp. 14-15.
3J. LINDEMANS, 1951-1955, p. 161.
| 82
Aalst, in de kasselrij Kortrijk, in de kasselrij Oudenaarde, in het Brugse Vrije, in het Doornikse en in de
Oudburg (Gent) 4.
1.3.
DE LANDDEKENIJ DENDERMONDE
Op kerkelijk vlak golden alweer andere territoriale grenzen, die hun oorsprong vinden in de nieuwe indeling
der bisdommen in de Nederlanden, ten tijde van de regering van Filips II (1555-1598) en het pontificaat van
Paulus IV (1555-1559). Zo viel in 1559 het oude bisdom Doornik uiteen in drie diocesen: Doornik, Brugge en
Gent. Deze diocesen behoorden dan tot de nieuwe kerkprovincie Mechelen 5.
Toen op 7 augustus 1561, in de bul Regimini universalis van paus Pius IV (1559-1565), het bisdom Gent
officieel werd opgericht, volgden de noord- en oostgrens van dit nieuwe bisdom in principe de Schelde:
vanaf Elsegem, ten zuiden van Oudenaarde, tot bij de Braakmaninham in de Honte of Westerschelde. Ten
overstaan van het nieuwe aartsbisdom Mechelen, werden op de Schelde enkele grenswijzigingen doorgevoerd, te Pamele-Oudenaarde, te Gavere, te Melsen en te Gentbrugge. Verderop kwamen, over de
Schelde, de vroegere Kamerijkse parochies van Wetteren en Schellebelle en nog iets verder het Land van
Dendermonde en het Land van Bornem bij het bisdom Gent 6.
Pas onder bisschop Damant (1590-1609) werd het bisdom Gent in decanaten opgesplitst. De tweede
diocesane synode (1609) vermeldt het bestaan van acht districten: het aartspriesterschap Gent en de
decanaten Deinze, Dendermonde, Evergem, Hulst, Oudenaarde, Tielt en Sint-Niklaas. In 1642 besloot de
vergadering van de bisschop en de dekens tot een lichte herschikking, waarbij enkele zeer excentrisch
gelegen parochies tussen bepaalde decanaten werden uitgewisseld. Deze decanale indeling bleef, op
enkele kleine wijzigingen na, behouden tot op het einde van het Oud Regime 7.
De nieuwe Landdekenij van Dendermonde telde nu twintig parochies: Laarne, Weteren, Kalken,
Schellebelle, Overmere, Uitbergen, Berlare, Zele, Hamme, Grembergen en Moerzeke, ten noorden van de
Schelde; Dendermonde, Sint-Gillis met Zwijveke, Lebbeke en Baasrode, ten zuiden van de Schelde, en vier
parochies uit het Land van Bornem, met name Hingene, Bornem, Mariekerke en Sint-Amands, ten oosten
van de Schelde. De nieuwe dekenij Dendermonde was derhalve samengesteld uit diverse parochies,
ontnomen aan verschillende oude dekenijen en bisdommen. Vóór 1559 immers behoorden Baasrode,
Bornem, Dendermonde, Hingene, Lebbeke, Sint-Amands, Sint-Gillis en Vlassenbroek tot de dekenij Brussel, in
het aartsdiakenschap Brabant van het bisdom Kamerijk. Schellebelle en Wetteren maakten toen deel uit
van de dekenij Aalst van hetzelfde aartsdiakenschap. Berlare, Grembergen, Hamme, Moerzeke,
Overmere, Uitbergen en Zele lagen dan weer in de dekenij Waas van het aartsdiakenschap Gent in het
bisdom Doornik. En Kalken en Laarne, ten slotte, behoorden vroeger tot de dekenij Gent, bisdom Doornik 8.
Om een of andere onduidelijke reden werd op het einde van de 17de of in het begin van de 18de eeuw ook
de parochie Gentbrugge tot de landdekenij Dendermonde gerekend. Wij vinden haar in elk geval op-
4J.
LINDEMANS, 1938-1946, p. 15; P. BUYSE, 1980, pp. 56-57.
5M.
6E.
VLEMINCX, 1978, p. 31; M. DIERICKX, 1950.
VAN MINGROOT, 1992, p. 26.
7M.
CLOET , 1992, p. 136.
8M.
VLEMINCX, 1978, p. 31; A. DE VLAMINCK, 1868, p. 83.
| 83
genomen in de decanale verslagen uit die periode; bovendien worden in het archief van de O.-L.Vrouwekerk een aantal archiefstukken bewaard uit de periode 1686-1791. Ook in de petitie, die deken J.-B.
Peeters op 2 juni 1797 aan de Raad van 500 richtte, komt Gentbrugge voor onder de parochies van de
dekenij Dendermonde (zie verder).
De nieuwe landdekenij Dendermonde vertoonde een tamelijk langwerpige vorm omdat zij zich uitstrekte
langs de Schelde, van Laarne en Wetteren tot Bornem en Hingene. Zij had een territoriale omschrijving die
duidelijk afweek van de entiteiten Land van Dendermonde en Heerlijkheid Dendermonde. Enerzijds waren
er vier parochies uit het Land van Bornem in opgenomen, waarvan er één - Sint-Amands - weliswaar
behoorde tot het leenhof van Dendermonde. Anderzijds werden de parochies Appels, Oudegem en
Eegene, die nochtans administratief ressorteerden onder de stad Dendermonde en eveneens afhankelijk
waren van het leenhof van Dendermonde, alsook Denderbelle, dat tot het Land van Dendermonde
behoorde, niet in de nieuwe landdekenij opgenomen; zij bleven deel uitmaken van de dekenij Aalst in het
aartsbisdom Mechelen. En Opwijk, dat zowel tot het land als tot het leenhof van Dendermonde behoorde,
bleef eveneens onder de dekenij Aalst 9.
2.
DE NIEUWE TERRITORIALE OMSCHRIJVINGEN TIJDENS DE FRANSE
OVERHEERSING
2.1.
DEPARTEMENTEN
Toen op 1 oktober 1795 onze provinciën bij Frankrijk werden ingelijfd, werden nieuwe administratieve
indelingen ingevoerd, naar het voorbeeld van het moederland. Wars van bestaande historische toestanden, werden de nieuwe begrenzingen van departementen en kantons ingetekend. Deze indelingen
bleven - zonder zich af te vragen in hoeverre zij doelmatig en gewettigd waren - in de latere regimes
behouden.
De grondwet van het jaar III, die het regime van het Directoire (1795-1799) in Frankrijk inluidde, bepaalde
de nieuwe staatsinrichting dewelke na 1 oktober 1795 in de Belgische departementen werd doorgevoerd.
Zij kreeg goedkeuring door de Nationale Conventie op 22 augustus 1795 (5 fructidor, jaar III) en trad na de
ontbinding van de Conventie op 26 oktober 1795 (4 brumaire, jaar III) definitief in voege.
De Belgische gewesten werden in negen departementen ingedeeld, die - op enkele ingrijpende
grenswijzigingen in 1814-1815, 1839, 1925 en 1963 na - tot op onze dagen zijn blijven voortbestaan; zij het
dan onder de benaming „provincie‟, ingevoerd door de grondwet van het Verenigd Koninkrijk der
Nederlanden (24 augustus 1815).
Om de band met de vroegere feodale en territoriale structuren voor goed te breken, gaf men aan deze
departementen totaal nieuwe namen:
Leiedepartement (later: provincie West-Vlaanderen);
Scheldedepartement (later: provincie Oost-Vlaanderen);
departement der Twee-Neten (later: provincie Antwerpen);
9J.
DE BROUWER, 1961.
| 84
Dijledepartement (later: provincie Zuid-Brabant, nadien Brabant);
departement van de Nedermaas (later: provincie Limburg);
departement Jemappes (later: provincie Henegouwen);
departement van Samber-en-Maas (later: provincie Namen);
departement van de Ourthe (later: provincie Luik);
departement der Wouden (later: groothertogdom/provincie Luxemburg) 10.
2.2.
MUNICIPALE KANTONS
Krachtens de grondwet van het jaar III werden de departementen onderverdeeld in een aantal municipale
kantons. De steden en dorpen met minder dan 5.000 inwoners verloren vrijwel hun autonomie en werden in
kantons gegroepeerd. De leiding berustte bij de muncipale raad, waarin beambten (agents municipaux)
en een vertegenwoordiger van het centraal gezag (commissaire du Directoire exécutif) zetelden. Elke
municipale beambte werd bijgestaan door een vervanger (adjoint) en vertegenwoordigde een lokaliteit
van het kanton. De gemeenten die hen afvaardigden, mochten zichzelf „gemeente‟ noemen.
De lokaliteiten met een bevolkingsaantal van 5.000 tot 100.000 inwoners behielden enige autonomie. Ze
vormden elk een afzonderlijk kanton. Het bestuur werd er uitgeoefend door de officiers municipaux, die,
samen met een commissaris van het Directoire, de municipale raad samenstelden
11.
De oprichting van het Scheldedepartement en de verdere onderverdeling in municipale kantons
betekenden meteen een definitieve einde van het oude Land van Dendermonde. In de plaats ervan
kwamen nu zes kantons:
het kanton Dendermonde;
het kanton Hamme;
het kanton Lebbeke, samengesteld uit de gemeenten Appels, Baardegem, Baasrode, Buggenhout,
Denderbelle, Herdersem, Lebbeke, Meldert, Mespelare, Moorsel, Opdorp, Oudegem, Sint-Gillis en
Wieze;
het kanton Overmere, samengesteld uit de gemeenten Berlare, Grembergen, Kalken, Laarne,
Moerzeke, Overmere en Uitbergen;
het kanton Wetteren;
het kanton Zele.
Deze kantonmunicipaliteiten bleven in gebruik tot 1799. Kort na de invoering van het Consulaat werden ze
afgeschaft. De wet van 17 februari 1800 hertekende - in uitvoering van de constitutie van het jaar VIII - de
lokale bestuursorganisatie op drastisch wijze. Elke lokaliteit waarvan een municipale beambte in het
kantonbestuur zetelde, verkreeg dan het statuut van autonome gemeente. De kantons bleven wel in
gebruik, maar hun hoofdbestemming verschoof van de bestuurlijke naar de gerechtelijke sector, waar ze
als territoriale basiseenheden bleven bestaan. Het werden na de wet van 17 februari 1800 bijgevolg
10Sven
VRIELINCK, 2000, Vol. I, deel 1, pp. 60-87.
11Sven VRIELINCK, 2000, Vol. 1, deel 4, p. 311e.v.
| 85
gerechtelijke kantons. De kantongrenzen bleven gehandhaafd tot de wet van 28 januari 1801, die een
algemene reorganisatie van de Vredegerechten doorvoerde.
2.3.
ADMINISTRATIEVE ARRONDISSEMENTEN-ARRONDISSEMENT DENDERMONDE
Het weze op te merken dat er tijdens de periode van het Directoire dus geen bestuursniveau bestond
tussen dat van de departementen en de autonome communes of municipaliteiten. Omdat het aantal gemeentelijke administraties echter gevoelig was toegenomen, werd de vorming van een dergelijk
bestuursniveau een pure noodzaak. Dus werden, door de bovengenoemde wet van 17 februari 1799, de
administratieve arrondissementen ingevoerd. Het was overigens Napoleon zelf, die de invoering van de
nieuwe structuren voorstond en onderprefecten aan het hoofd van de arrondissementen plaatste.
Deze administratieve arrondissementen (tijdens de Hollandse tijd; districten, nadien terug arrondissementen)
zijn tot op vandaag nauwelijks veranderd sinds hun stichting in 1800. Tijdens het Franse bewind berustten in
alle arrondissementen, behalve in de gebieden waar de hoofdplaatsen van de departementen lagen, de
leiding in handen van de onderprefecten (sous-préfets); in de hoofdplaatsen van de departementen
berustte de leiding in handen van de prefect.
Bij het vertrek van de Fransen in 1814 werden de onderprefecturen opgeheven en de onderprefecten
vervangen door onder-intendanten. Tijdens het Verenigd Koninkrijk zou het ambt van onder-intendant
plaats maken voor dat van arrondissementscommissaris 12.
Het arrondissement Dendermonde werd opgericht bij wet van 17 februari 1800 als derde arrondissement
van het Scheldedepartement. Bij KB van 3 januari 1818 zou de benaming arrondissement worden vervangen door district en bij wet van 30 april 1836 zou de oorspronkelijke benaming terug worden ingevoerd.
Het was het ambtsgebied van een onderprefect (vanaf 1814 tot 1818 onder-intendant en van 1818 tot 1886
commissaris). Het commissariaat Dendermonde werd opgeheven en samengevoegd met dat van SintNiklaas bij KB van 15 juni 1886.
Tot het KB van 3 januari 1818 stemde de bestuurlijke omschrijving overeen met het gelijknamige gerechtelijk
arrondissement 13.
Het administratief of bestuurlijk arrondissement Dendermonde omvatte volgende autonome gemeenten:
Aalst *, Appels, Baardegem *, Baasrode, Bavegem *, Bazel **, Belsele **, Berlare; Beveren(-Waas) **,
Buggenhout, Burcht **, Daknam **, Denderbelle, Dendermonde, Doel **, Eksaarde **, Elversele **,
Erondegem *, Erpe *, Gijzegem *, Grembergen, Haasdonk **, Hamme, Herdersem *, Hofstade *, Impe *,
Kalken, Kallo **, Kemzeke **, Kieldrecht **, Kruibeke **, Laarne, Lebbeke, Lede *, Lokeren **, Meldert *,
Melsele **, Mere *, Mespelare, Moerzeke, Moorsel *, Nieuwerkerken *, Nieuwerkerken-,
Waas **,
Oordegem *, Opdorp , Ottergem , Oudegem, Overmere, Rupelmonde **, Schellebelle, Serskamp, Sinaai **,
Sin.-Gillis-bij-Dendermonde, Sint-Gillis-Waas **, Sint-Niklaas **, Sint-Pauwels **, Smetlede *, Stekene **, Temse
12Sven VRIELINCK, 2000, Vol. 1, pp. 153 e.v.
13Sven VRIELINCK, 2000, Vol. I, deel 3, pp. 188-190.
| 86
**, Tielrode **, Uitbergen, Verrebroek , *, Vlekkem *, Vlierzele *, Vrasene **, Waasmunster, Wanzele *,
Wetteren, Wieze, Zele, Zwijndrecht **.
Tijdens het Napoleontisch Tijdperk (1799-1815) was het bestuurlijk arrondissement Dendermonde dus veel
omvangrijker dan tegenwoordig. Het omvatte toen, naast de gemeenten van het huidige arrondissement
Dendermonde (cursief), ook een groot aantal gemeenten die, bij KB van 3 januari 1818, aan de - toen
nieuw opgerichte - bestuurlijke arrondissementen Aalst (zie: *) en Sint-Niklaas (zie: **) werden toegevoegd.
Als gerechtelijk arrondissement echter bleef Dendermonde in zijn oorspronkelijke territoriale omvang
bestaan tot 1963.
2.4. GERECHTELIJK ARRONDISSEMENT DENDERMONDE
Het gerechtelijk arrondissement Dendermonde werd opgericht bij de wet van 18 maart 1800. Zo kreeg de
stad Dendermonde, als hoofdplaats van het gelijknamig arrondissement, een Rechtbank van Eerste
Aanleg. Het arrondissement omvatte een verzameling van vijftien municipale kantons, waarvan één was
afgescheiden van het arrondissement Gent en de andere afkomstig waren van de opgeheven arrondissementen Aalst en Sint-Niklaas 14, namelijk: Aalst, Belsele, Beveren, Dendermonde, Haasdonk, Hamme,
Lebbeke, Lokeren, Lede, Overmere, Sint-Gillis-Waas, Sint-Niklaas, Temse, Wetteren en Zele.
Wij schreven reeds hoe, bij de wet van 17 februari 1800, de municipale kantons werden opgeheven. Deze
wet had echter uitsluitend betrekking op de administratieve inrichting en liet de gerechtelijke organisatie
ongemoeid. De afgeschafte kantons bleven vanuit territoriaal oogpunt de bevoegdheden van de
Vredegerechten bepalen, zodat hun zwaartepunt verschoof van de uitvoerende naar de gerechtelijke
sector. Na 1800 spreken wij bijgevolg van gerechtelijke kantons, ook wel vredegerechtkantons genoemd.
De wet van 28 januari 1801, voerde een algemene reorganisatie van de Vredegerechten door; de
kantonstructuur werd toen volledig afgestemd op de territoriale organisatie der Vredegerechten 15.
Bij CB van 8 december 1801 werden, in het gerechtelijk arrondissement Dendermonde, de municipale
kantons omgevormd tot gerechtelijke; hierbij werden de grenzen van sommige kantons gewijzigd, dit door
een herschikking van de samenstellende gemeenten.
Zodoende telde het gerechtelijk arrondissement Dendermonde sindsdien nog slechts elf kantons, namelijk:
Aalst 1, Aalst 2, Beveren, Dendermonde (bestaande uit Appels, Baasrode, Buggenhout, Denderbelle,
Dendermonde, Lebbeke, Mespelare, Opdorp, Oudegem, Sint-Gillis-bij-Dendermonde en Wieze), Hamme
(bestaande uit: Elversele, Hamme, Moerzeke en Waasmunster), Lokeren, Sint-Gillis-Waas, Sint-Niklaas, Temse,
14 De gerechterlijke arrondissementen Gent, Aalst en Sint-Niklaas werden opgericht bij besluit van 30 december 1795
en definitief afgebakend bij besluit van 21 februari 1796. De municipale kantons, afkomstig uit het oude Land van
Dendermonde, waren toen over de betreffende arrondissementen verdeeld. Bij Aalst: Dendermonde en Lebbeke; bij
Sint-Niklaas: Hamme, Overmere en Zele. Het municipaal kanton Wetteren behoorde tot 18 maart 1800 tot het
gerechtelijk arrondissement Gent. Zie: Sven VRIELINCK, 2000, Vol. I, deel 2, pp. 101, 113 en 137-138.
15 Sven VRIELINCK, 2000, Vol. I, deel 5, p. 463.
| 87
Wetteren (bestaande uit Kalken, Laarne, Massemen-Westrem, Schellebelle, Serskamp en Wetteren) en Zele
(bestaande uit Berlare, Grembergen, Overmere, Uitbergen en Zele)
16.
BESLUIT
Het bestuurlijk arrondissement Dendermonde, zoals het bleef voortbestaan na het KB van 3 januari 1818 waarbij een groot aantal gemeenten werd afgescheiden en toegewezen aan de nieuwe arrondissementen Aalst en Sint-Niklaas -, vertoonde dus slechts een gedeeltelijke gelijkenis met de vroegere
omschrijving van Stad en Land van Dendermonde. Het bestond uit de (gerechtelijke) kantons
Dendermonde, Hamme, Wetteren en Zele, waarin weliswaar de meeste gemeenten van het oude Land zijn
terug te vinden, doch niet alle. Anderzijds werden er andere bijgevoegd, die er historisch niet toe
behoorden 17.
In het kanton Dendermonde vinden wij nu als nieuwe gemeenten: Buggenhout (vroeger Brabant, Land van
Grimbergen), Mespelare en Wieze (vroeger Land van Aalst) en Opdorp (vroeger administratief in los
verband met het Land van Bornem). Anderzijds vielen er uit: Opwijk (nu Brabant, arr. Brussel) en GevergemMoorsel (nu arr. Aalst).
Bij het kanton Hamme kwamen twee Waaslandse dorpen, met name Waasmunster en Elversele.
Laatstgenoemde gemeente is echter administratief bij het arrondissement Sint-Niklaas ingedeeld.
Het kanton Wetteren verloor Wanzele dat bij het kanton Aalst werd ingelijfd, maar kreeg Serskamp,
Massemen en Westrem (vroeger Land van Aalst). Enkel het kanton Zele is uitsluitend homogeen gebied
gebleven uit het oude Land van Dendermonde.
16 Sven VRIELINCK, 2000, Vol. I, deel 5, pp. 319-449.
17 A. DE VLAMINCK, 1868, pp. 27-28.
| 88
BIJLAGE 2:
NIET EXHAUSTIEVE INVENTARIS VAN REUZEN EN ‘AANVERWANTEN’IN
HET LAND VAN DENDERMONDE
In onze regio trekken regelmatig reuzen door de straten. Hierna volgt een nog onvolledige lijst van bekende
reuzen. De lijst is opgevat als een „reuzenbevolkingsregister‟ met plaats van geboorte, geboortejaar en
eventueel de groep of vereniging die de reus op de wereld zette.
BERLARE
Graaf Philippo Cesar Remi Rolliers en Gravin Isabelle Alice Valerie van Cauwenhove (Overmere, 1937) /
Philiep (Overmere, 1958), reuzenkind van voornoemde reuzenkoppel / Daniël van Berlare en Agnes van
Bareldonk (Bareldonk, 1951 - VVV Donkmeer) / Cyriel en Catharina (Wijk Heide, 1990 - Rode Kruis) / Zeuntje
(Wijk Heide, 1996 - Rode Kruis)
BUGGENHOUT
Opstal: Reus Marjaas (1998)
DENDERMONDE
Appels: Boer Jef (1920) / Kamiel en Prudence (1960-1962) Dendermonde / Ros Beiaard (1600) / Goliath
(1626) / Mars (1648) / Indiaan (reuzin) (1648) / Kemel (16de-17de eeuw) / Klein Paard (1754) / Neptunus
(Veerstraat, 1948) / het Ros Donckstraat (1953 en 1974) / Walvis (Dendermonde, 1958) / Peke
Rammekenszand (Sinksenbraderij, 1961) / Dos Callos (Café „t Schipken, jaren 1980).
Grembergen: Ward Sigaar / Charlotte / Pauleken/Mong den Duivenmelker / Floeren den Blomist / „t
Vriendjen / Tarsken / „t Peird / Sagien / Paul den Eirenboer / Gust / Florent / Cis de Melkboer / Bosco
Sint-Gillis: Ros Beiaard (1879) / Torre en Van Dam (Boonwijk, 1895) / Ros Beiaard (Den Halt,
1927) / Jan en Hermine Gebuurtevriend (Warmen Haard,1929-1930) / Polliet (Vemmekensspoeling,
Torrestraat) / Dissen .
Oudegem: Pierre (1973) / Petatje op ezeltje Anatole (1973) / Koster / De commandant / Denise van de Puë
/ Jef Schreirs (2008)
HAMME
Polydoor (1931 - Hamse Wuitens) en de vierlingreusjes: Dolyfoor, Luckydoor, Willydoor, Jackydoor Theo, Tiny
en Louis/Astrid (reus met twee hoofden)
Moerzeke: Bavo en Sjieksken
LAARNE
Marie-Spreudel
| 89
Kalken: Stien en Lies
WETTEREN
Polliet en Liza (1948 - dekenij Den Berg) / Piroen, Cesarina en kroost Marioleintje en Prudent (Molenhoek,
1950) / Jaek de Pompier (1955 - Brandweerkorps) / Miel en Tavia (1967 - Vreugdebroeders) / Bommelina en
Pier Punaise (De Bommels, 1981-1982) / Begga
(Begijneweide, 1988) / Lowieken (Loweestraat Massemen) / Jean Baptiste (1990) / Wetterse Wijnboer
(1990 - Gilde van het Amateur Wijnmakers Verbond)
WICHELEN
Moriaan (1956) en Sarida (1959) (Bohemen) en hun reuzenkinderen: Iraldo (Bohemen, 1963) en Esmiralda
(Bohemen, 1974). Julius Caesar (1947)en zijn gemalin Cesarine en baby Octavianus (2007) en het extra
koppel Brutus (1951)en Stance (1952)
ZELE
Achiel Tas, André Bogaert, Pitje Moer, Mon Vlasboer, Melanie en Judocus van den Dok
| 90
BIJLAGE 3:
DOELSTELLINGEN ROND CULTUREEL ERFGOED IN DE GEMEENTELIJKE
BELEIDSPLANNEN (2007-2013)
In de eerste generatie cultuurbeleidsplannen was erfgoed nog geen hot item. In de nieuwste
beleidsperiode vormt cultureel erfgoed echter wel een belangrijk onderdeel van het algemene
cultuurbeleid. De zorg voor het aanwezige patrimonium maakt in alle steden en gemeenten een
onderdeel uit van het beleid, in meerdere of in mindere mate. Lokale besturen nemen de
verantwoordelijkheid op voor het lokale erfgoed.
Hieronder volgen de doelstellingen met betrekking tot erfgoed uit de cultuurbeleidsplannen van de diverse
partnergemeenten en de opvallendste geplande acties en doelstellingen. Waar gemeenten geen
cultuurbeleidsplan hebben, wordt nagegaan of in de algemene gemeentelijke beleidsnota aandacht is
voor het lokale erfgoed.
BERLARE (CULTUURBELEIDSPLAN 2008-2013)
DOELSTELLINGEN
Berlare draagt zorg voor zijn erfgoed en erkent het als meerwaarde;
Het gemeente-archief is geinventariseerd en wordt beheerd volgens de normen van het Rijksarchief;
De kennis omtrent het lokale erfgoed is vergroot;
Erfgoedspelers en gemeentebstuur bundelen de krachten om erfgoed bij inwoners en dagjesmensen
een gezicht te geven.
CONCRETE ACTIES EN AANDACHTSPUNTEN
belang van erfgoed bij uitstippelen beleid ruimtelijke ordening;
inventaris funerair erfgoed ism dienst bevolking en lokale erfgoedverenigingen;
Boerenkrijgcollecte in „Museum Donkmeer‟;
Analyse toestand en behoeften van gemeentearchief wordt opgemaakt;
Intergemeentelijke collegagroep erfgoed om een groter draagvlak te creeren;
Deelcollectie Boerenkrijg wordt verder uitgebouwd;
Openstellen van de collecties “borstel- en penseelmakerij” momenteel deels opgeslagen in een
bijgebouw van het kasteel en nog deels in het nog bestaande atelier dat echter binnen afzienbare tijd
(1 jaar) zal afgebroken worden, waardoor we zullen genoodzaakt zijn de machines en toestellen
voorlopig ergens onder te brengen;
Uitwerken erfgoedprojecten (bv. Week van de Smaak,fotoreportage en geschiedenis Berlaarse
huizen,…);
Opleidingen mondelinge geschiedenis;
Collectie Naaldkant is eigendom van de gemeente en ligt in bewaring in het lokaal van de Heem- en
Oudheidkundige Kring Berlare en moet permanent tentoongesteld worden (= schenkingsvoorwaarde);
Opnemen waardevol erfgoed in toerismebrochures;
| 91
Schoolprojecten.
BUGGENHOUT (CULTUURBELEIDSPLAN 2008-2013)
‘ERFGOED: EXTRA AANDACHT NODIG!’
Bij de opmaak van het vorige beleidsplan, werd een heel hoofdstuk besteed aan de doelstellingen met
betrekking tot erfgoed. Van alle doelstellingen kunnen we stellen dat deze binnen dit thema het minst
goed zijn behaald. Het zou fout zijn te zeggen dat er geen acties ondernomen werden. Erfgoeddag en
open monumentendag waren als het ware aanleidingen om ieder jaar opnieuw een activiteit op te zetten.
Daarnaast is er ook de heemkring Ter Palen die – als belangrijk culturele actor – zeker niet heeft stilgezeten.
Maar van de vooropgestelde acties die zich voornamelijk richtten tot het inventariseren, het
gebruiksvriendelijk ontsluiten en het digitaal beschikbaar stellen van erfgoed zijn er bitter weinig
gerealiseerd.
Redenen hiervoor zijn divers, maar de hoofdreden is te zoeken in een koersverandering inzake visie op
erfgoed. Waar bij de opmaak van het beleidsplan nadruk werd gelegd op het digitaliseren van foto- en
ander archief, vroegen we ons de jongste twee jaren af of een dergelijk duur en arbeidsintensief proces
wel nodig was. Bedoeling was om ons in deze zaak te laten bijstaan door erfgoeddeskundigen. Op het
gebied van archivering is er in dit planningsjaar wel al overleg geweest met gemeenten uit de regio
Dendermonde. Aandachtspunt: Erfgoed moet de komende jaren extra aandacht krijgen van diverse
culturele actoren. Daarbij dient de voorkeur uit te gaan naar kleine stapjes voorwaarts t.o.v. te veel hooi op
de vork te nemen.
DOELSTELLINGEN
Buggenhoutse erfgoed heeft een voorname plaats in het Buggenhoutse cultuurbeleid
Zoals in de SWOT-analyse is weergegeven, is het noodzakelijk dat er een goede structuur wordt
opgebouwd ter ondersteuning van het Buggenhoutse erfgoed én van de actoren die op dit ogenblik
begaan zijn met erfgoed.
concrete acties en aandachtspunten opzetten van noodzakelijke basisstructuren – onderzoeken of
cultureel erfgoedconvenant
levensvatbaar is
opstellen inventaris op diverse erfgoedterreinen
vanuit die inventaris en met input van deskundigen (extern én intern vb Ter Palen)
bepalen welke strategie er verder zal gekozen worden
koppeling erfgoed en toerisme aanhalen
publicaties van Ter Palen opnemen in de bibliotheekcollectie
collectie Ter Palen toegankelijk maken via opac (online public acces)
archeologie een plaats geven in het culturele plaatje
Door de restauratie van de Molenromp op de Patattenmolensite, krijgen Buggenhoutse bewoners,
schoolgaande jeugd en toeristen de kans een inkijk te nemen in dit stukje Buggenhouts erfgoed.
| 92
De „Patattenmolensite‟ wordt een voorname site voor het verenigingsleven in Opstal. Naast de bestaande
infrastructuur van polyvalente zaal, opslagruimtes, wijkpost van de bib, chirolokalen en speelterreinen, is er
één aspect dat nog niet werd gerenoveerd: de molen zelf. De gesprekken met de bevoegde instanties zijn
hierover al aan de gang. Na de renovatie moet de molenromp ook een nuttige bestemming krijgen, die er
één zal zijn met oge waarde op het gebied van erfgoed.
DENDERMONDE (CULTUURBELEIDSPLAN 2008-2013)
Dendermonde heeft de ambitie om via samenwerking en overleg haar troeven maximaal uit te spelen. Het
culturele erfgoed neemt hierbij een centrale plaats in en wordt, naast de historische invulling,
maatschappelijk en educatief uitgespeeld en omkaderd.
We bouwen een sterke band uit met de toeristische sector, onderwijs, wijkontwikkeling en jeugd. Maar ook
de andere sectoren worden aangesproken.
In Dendermonde worden duidelijke inhoudelijke en kwalitatieve keuzes gemaakt. Op deze manier trachten
we ons op regionaal en op provinciaal niveau te profileren. Dendermonde huisvest folklorestoeten als de
Rosbeiaardommegang en Katuit (reuzenstoet). Het Begijnhof, het Belfort, het Ros Beiaard en de reuzen zijn
erkend door UNESCO als werelderfgoed. Dendermonde heeft op zijn grondgebied tevens een groot aantal
restanten van militaire fortificaties en beschikt over indrustieel erfgoedpatrimonium onder de vorm van het
Scheepvaartmuseum in Baasrode en de Stoomtreinlijn Dendermonde-Puurs.
De kaart van het culturele erfgoed en het historische patrimonium wordt getrokken. Dendermonde heeft
op dit vlak heel wat troeven en speelt die ook maximaal uit. We maken werk van een regionale
erfgoedconvenant en er wordt ook onderzocht of een regionale dienst archeologie kan ingepast worden.
Dendermonde biedt cultuur aan van en voor de Dendermondenaren maar streeft daarnaast ook om een
regionaal verhaal te schrijven. We bouwen een krachtige inhoudelijk afgestemde kernregio uit met de
verscheidene buurgemeenten (Buggenhout, Berlare, Lebbeke, Hamme, Wetteren en Zele).
Via afstemming en samenwerking willen we samen het publiek uit de regio te bedienen van een regionaal
aanbod. We streven hierbij naar een regionale samenwerking op vlak van cultureel erfgoed, archeologie,
bibliotheken en cultuurcentra.
DOELSTELLINGEN
De inwoners, de bezoekers en de regiobewoners ervaren Dendermonde als een levende historische stad
met een belangrijk cultureel historisch patrimonium.
Historisch belangrijke sites, bodemarchief en collecties in Dendermonde worden maximaal behouden,
beheerd en ontsloten.
CONCRETE ACTIES EN AANDACHTSPUNTEN
De erfgoedpartners gaan een regionale samenwerking aan om tot een gezamenlijke
erfgoedconvenant te komen;
Via deze erfgoedconvenant wordt een regionale cultureel erfgoedconvenant opgericht;
| 93
De regionale samenwerking bestrijkt een ruim gamma aan erfgoedterreinen;
De stedelijke musea krijgen in 2009 een erkenning als lokaal historisch museum;
De stedelijke musea staan in voor een beter beheer van het historisch erfgoed;
De industrieel-archeologische erfgoedsites te Baasrode worden verder uitgebouwd;
Het behoud en beheer van het funeraire erfgoed wordt geoptimaliseerd;
Het behoud en beheer van het religieuze erfgoed wordt onder handen genomen;
Realisatie van integrale cultuurprojecten (in 2008 rond 100 jaar volkstuintjes en 90 jaar vrede, in 2009
Supervlieg);
Het archief werkt aan het verwerven van de kerkarchieven van de deelgemeenten (historische
waarde);
Historisch belangrijke en permanent te bewaren archiefstukken worden optimaal geconserveerd in het
archief;
De bibliotheek breidt haar “Dendermondiana”-collectie verder uit;
Voor de instandhoudingwerken van ons erfgoed wordt samengewerkt met lokale
scholengemeenschappen en sociale tewerkstellingsprojecten;
Met andere steden en/of gemeenten worden samenwerkingsverbanden aangegaan ter behoud en
restauratie van ons militair erfgoed.
De hedendaagse invulling en gebruik van historische gebouwen wordt gestimuleerd.
CONCRETE ACTIES EN AANDACHTSPUNTEN
CC Belgica benut maximaal de mogelijkheden om programmatie aan te bieden binnen historisch
belangrijke sites.
Het belfort wordt inwendig gerestaureerd en gevaloriseerd, restauratie van de Lakenhalle wordt
onderzocht.
De culturele instellingen denken mee na over de toekomstige invulling van historische sites en
gebouwen.
Kansen om historische gebouwen en sites mee een culturele invulling te geven worden aangegrepen.
City Sounds wordt jaarlijks georganiseerd in een Dendermonds monument of historisch gebouw.
Erfgoed krijgt naast een historische ook een hedendaags maatschappelijke betekenis.
CC Belgica hanteert een gemeenschapsbevorderende en multidisciplinaire benadering van erfgoed.
De stedelijke musea organiseren jaarlijks cultuurhistorische tentoonstellingen.
De stedelijke musea stellen een lokaal beleid op voor beschermd en lokaal erfgoed
De stedelijke musea stimuleren de publicatie over bouwkundig patrimonium van arrondissement
Dendermonde.
De efficiënte werking stimuleren op het vlak van ruimtelijke ordening en onroerend erfgoed
Merkwaardig bouwkundig erfgoed wordt geïdentificeerd en gevaloriseerd.
De stedelijke musea valoriseren het bestaande orgelpatrimonium.
De bibliotheek participeert met haar eigen erfgoedcollectie aan de initiatieven van de diverse
culturele
instellingen terzake.
| 94
De bibliotheek geeft ruimte aan de traditie van mondelinge overdracht.
De bibliotheek integreert roerend erfgoed in het interieur van haar gebouwen
De werking van de werkgroep cultureel patrimonium wordt ondersteund door het stadsbestuur.
HAMME (CULTUURBELEIDSPLAN 2008-2013)
DOELSTELLINGEN
Hamme werkt mee aan de uitwerking van een erfgoedconvenant.
CONCRETE ACTIES EN AANDACHTSPUNTEN
Hamme sluit zich aan bij de werkgroep ‘erfgoed’ in de regio Dendermonde
Onder impuls van het stadsbestuur (uitgevoerd door de cultuurbeleidscoördinator) van Dendermonde
wordt een samenwerking opgezet om te komen tot een erfgoedconvenant voor de regio Dendermonde.
Hamme
(via de cultuurbeleidscoördinator) sluit zich hier bij aan.
Het erfgoed- en het toeristisch beleid zijn op elkaar afgestemd
De toeristische dienst neemt erfgoed mee als trekpleister in de promotie voor Hamme.
Communicatie en acties op het gebied van ‘erfgoed’ worden beter gepland.
Om de aandacht en de energie beter te bundelen, zal een keuze gemaakt worden tussen initiatieven als
„Erfgoeddag‟, „Open Monumentendag‟ enz. (zie ook boven). Activiteiten en communicatie over erfgoed
worden gepland en uitgebalanceerd.
Bibliotheek, cultuurcentrum en cultuurdienst werken versterkend aan dezelfde acties.
De bibliotheek werkt zo veel mogelijk mee met plaatselijke initiatieven zoals „De Week van de Smaak‟, ·
Omgekeerd werken cultuurcentrum en cultuurdienst mee aan de „Voorleesweek‟, „Gedichtendag‟, enz.
Het archeologisch museum Van Bogaert – Wauters krijgt een nieuwe stek.
Het ontwerp voor het nieuwe museum ‘Van Bogaert-Wauters’ wordt goedgekeurd
Omschrijving actie: Het archeologisch museum wordt op een professionele manier ingepast in de
initiatieven die zich in de regio ontwikkelen, zo mogelijk in relatie tot een erfgoedconvenant en tot een
regionale dienst (beheers)archeologie. Voor 2008 is de ontwerpfase voor het museum voorzien.
Ontwerp en realisatie van een ‘Vikingenroute’
Omschrijving actie: er wordt een „Vikingenroute‟ (voor fietsers) gerealiseerd i.s.m. het archeologisch
museum uit Aardenburg (Nl.), het museum VB-W, VVV Hamme, Provincie Oost-Vlaanderen en „Toerisme
Regio Schelde-Durme‟. Deze route dient mede om de werking van het museum te promoten.
| 95
WETTEREN (CULTUURBELEIDSPLAN 2008-2013)
DOELSTELLINGEN
Erfgoed biedt mogelijkheden om nieuwe publiekssegmenten aan te spreken. Elke gemeentelijke culturele
instelling heeft aandacht voor erfgoedaspecten binnen haar werking
Een efficiënt erfgoedbeleid draagt bij tot de bewustwording over de waarde van het lokale erfgoed
CONCRETE ACTIES EN AANDACHTSPUNTEN
de zorg voor onroerend erfgoed maakt integraal deel uit van het ruimtelijke beleid
(screeningscommissie, reglementering inzake waardevolle gevels, overleg dienst ruimtelijke orening en
cultuur,…)
inventariseren bestaande informatie over Wetterse erfgoed
digitale ontsluiting informatie
verdere uitbouw archiveringsbeleid
erfgoedopleidingen
ontsluiten gemeentelijke archief voor brede publiek
deelname aan erfgoedinitiatieven met nationale, regionale,… uitstraling
samenwerking erfgoed – toerisme (toeristische erfgoedprojecten)
lezingen en workshops over lokaal erfgoed
erfgoedprojecten ism Wetterse scholen (cf Koe van Wetteren)
deskundige ondersteuning Heemkundig Museum
vernieuwing comit‟ Open Monumentendag
informatieborden bij monumenten
intergemeentelijke erfgoedconvenant opstarten om groter draagvlak voor erfgoed te creeren
WICHELEN (GEMEENTELIJK MEERJARIG BELEIDSPLAN)
DOELSTELLINGEN
“Erfgoed” betekent niet alleen het in stand houden en het restaureren van projecten; er is de betrachting
om het erfgoed een functie te geven in de samenleving, door bv. openstellen voor de bevolking
“Erfgoed” mag niet enkel een onderwerp zijn voor „specialisten‟ of verenigingen die omtrent erfgoed
werken; door het sensibiliseren via onderwijs, informatie op allerhande wijze (folders, website …) dient het
erfgoed dichter bij iedereen gebracht te worden; iedere burger dient het besef te hebben wat erfgoed is
op de gemeente
“erfgoed” moet gerespecteerd worden
uitbreiden van het erfgoed van de gemeente, dat thans vnl. bestaat uit dorpswoningen, hoeves en
kapellen
zorgen voor erkenning als monument van enkele bezienswaardigheden
permanente evaluatie van de staat van het erfgoed; verlenen van inspraak aan de burger
| 96
CONCRETE ACTIES EN AANDACHTSPUNTEN
aan ruimtelijke ordening doen met oog voor het erfgoed
inventarisatie van het erfgoed Wichelen
sensibiliseren via scholen, verenigingen … van het belang van het erfgoed
“opsporen” van erfgoed
brochure rond erfgoed en ev. uitgestippelde wandeling
organiseren van “dag van het erfgoed” – openstelling voor de bevolking
stimuleren en verlenen van steun (logistiek, financieel) aan activiteiten rond het erfgoed
LAARNE (GEMEENTELIJK MEERJARIG BELEIDSPLAN 2008-2013)
Inwoners in contact brengen met alle facetten van de plaatselijke geschiedenis
Alle gegevens i.v.m. de plaatselijke geschiedenis voor het publiek toegankelijk maken via de
plaatselijke openbare bibliotheek en de bibliotheek van de vereniging van lokale geschiedenis van
Kalken en Laarne.
Onderzoek naar waardevolle gebouwen verder zetten in het kader van en in samenwerking met de
dienst ruimtelijke ordening en de vereniging van lokale geschiedenis van Kalken en Laarne.
Onderzoek naar waardevolle gebouwen verder zetten in het kader van en in samenwerking met de
dienst ruimtelijke ordening en de vereniging van lokale geschiedenis van Kalken en Laarne.
Artefacten van de gemeentelijke geschiedenis verwerven, zichtbaar maken en/of tentoonstellen in de
gemeentelijke ruimtes of openbare ruimte.
Ondersteuning bieden bij de organisatie van Erfgoeddag.
Restauratie Berlindekapel en aankleding omgeving aanzien als een herwaardering van de
gemeentelijke geschiedenis
Restauratie Oud gemeentehuis Laarne en de beschermde dorpskern van Laarne aanzien als een
belangrijke herwaardering van het cultureel waardevol en gezichtsbepalende historisch gemeentelijk
erfgoed
Paviljoen Kasteel van Laarne uitbouwen tot een polyvalente ruimte waar zowel verenigingen als
kunstenaars terecht kunnen.
Schoolhuis Kalken uitbouwen tot een polyvalente ruimte waar zowel verenigingen als kunstenaars
terecht kunnen.
Jaarlijks organiseren van activiteiten in het kader van Open Monumentendag
De historische correctheid van verschillende gemeentelijke gebeurtenissen uitdragen
De gegevens rond gebeurtenissen in de geschiedenis van de gemeente regelmatig updaten
De link tussen erfgoed en het funeraire verder bestendigen in samenspraak met de heemkundige kring en
hogere overheid
nagaan opmaak beschermingslijst
| 97
LEBBEKE (CULTUURBELEIDSPLAN 2008-2013)
In 2013 is er niet alleen sprake van een geïntegreerd cultuurbeleid, maar is dit verankerd in de visie en de
werkwijze van de culturele instellingen en het culturele werkveld. Vanuit die idee wordt gewerkt aan een
geïntegreerd, toegankelijk en in de samenleving verankerd cultuurbeleid.
Een eerste streven is dat in 2013 de verschillende culturele partners (de gemeentelijke academie voor
muziek, woord en dans; de bibliotheek, de cultuurdienst en GC De Biekorf). samen een „geografisch‟
geheel vormen. De diverse cultuurbelevingen worden gestuurd vanuit één plaats, namelijk het cultuurerf,
waar de verschillende diensten samen werken. Daarnaast stimuleren we nog sterker de samenwerking
binnen de GRC, de respectieve cellen en tussen de verschillende culturele verenigingen. Tot slot zal het
culturele veld van Lebbeke nog meer in interactie treden met andere steden, gemeenten, culturele
centra, gemeenschapscentra en bibliotheken. Het culturele aanbod zal geoptimaliseerd zijn met
diversificatie naar doelgroepen en interessesferen.
Om deze integratie te bereiken nemen de culturele partners elk vanuit hun kerntakenpakket hun rol op om
het cultuurbeleid te ondersteunen. Het gezamenlijk ondersteunen van kernpunten binnen het cultuurbeleid
bevordert de verankering van een geïntegreerd cultuurbeleid. Zo stippelt het bestuur een duidelijk
erfgoedbeleid uit in samenwerking met de verenigingen, de cel erfgoed en zo mogelijk met de
buurgemeenten. De focus ligt hierbij op de degelijke ontsluiting en toegankelijkheid van het gemeentelijke
archief.
DOELSTELLINGEN
Een geïntegreerd cultuurbeleidsplan streeft naar zoveel mogelijk gemeenschappelijke Strategische
doelstellingen
Het gemeentebestuur verbindt zich ertoe om tot een erfgoedbeleid te komen gedragen door de
erfgoedactoren.
De ontsluiting van het erfgoed gebeurt in een constante samenwerking tussen erfgoedverenigingen en
de culturele instellingen van de gemeente Lebbeke. In de eerste plaats wordt een inventaris
opgemaakt van het culturele erfgoed.
Er zal budget uitgetrokken worden om eigen personeel en erfgoedactoren op te leiden in de ontsluiting
van erfgoed.
Het gemeentebestuur zoekt een geschikte locatie voor het gemeentelijk historisch-culturele archief.
Samen met andere buurgemeenten onderzoekt Lebbeke de mogelijkheid om via een
erfgoedconvenant gezamenlijk een professionele archivaris aan te stellen.
Het gemeentebestuur betrekt de erfgoedverenigingen als volwaardige partners bij de behandeling
van dossiers die verband houden met erfgoed. Dit omvat niet alleen adviesverlening aan het einde
van de rit. Het kan ook gaan om voorbereidende informatie rond niet klassieke thema‟s zoals
woonverkavelingen en wandelroutes.
Het gemeentebestuur verbindt zich ertoe om tot een erfgoedbeleid te komen gedragen door de
erfgoedactoren.
Binnen de bibliotheek is er aandacht voor het lokale erfgoed, onder andere door het opnemen van de
heemkundige publicaties in de collectie en het aanbieden van een promotie- of tentoonstellingsstand
| 98
(aparte heemkringhoek). Zo kunnen de heemkringen op permanente basis naar buiten komen met
historisch materiaal. Omdat de focus tot nu vooral lag op de Heemkring van Lebbeke-centrum zal de
bib meer aandacht schenken aan de andere heemkringen en hun publicaties.
Het gemeentebestuur verbindt zich ertoe om tot een erfgoedbeleid te komen gedragen door de
erfgoedactoren.
Op het vlak van erfgoed zal er vooral infrastructuur ter beschikking worden gesteld. GC De Biekorf kan
plaats bieden aan tijdelijke tentoonstellingen van de verschillende heemkringen en andere
erfgoedactoren. Deze accommodatie vervolledigt de acties geboden door de cultuurdienst en de
bib.
ZELE (GEMEENTELIJKE MEERJARIG BELEIDSPLAN 2007-2012)
STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN
Zele is een gemeente met een bruisend cultureel leven. Het gemeentebestuur wil zich engageren voor het
uitbouwen van een aangepaste culturele infrastructuur die toegankelijk moet worden voor alle lagen van
de Zeelse bevolking. Het culturele aanbod moet kansen bieden tot ontplooiing aan het Zeelse culturele
verenigingsleven.
Mensen beschikken over meer vrije tijd, en de hogere scholingsgraad en verworven competenties maken
dat er algemeen meer belangstelling is voor cultuurproducten. Deelname aan culturele activiteiten wordt
aanzien als een factor, die de levenskwaliteit verhoogt, als een ingrediënt voor een aangenamer en
interessanter leven. Cultuur is een belangrijk deel van ons leven geworden.
Cultuur is een ruim begrip: erfgoed, cultuureducatie, cultuurpresentatie, het verhogen van de culturele
competentie en gemeenschapsvorming. Het bestuur wenst op verschillende fronten te werken om de
culturele ontplooiing te vrijwaren. Cultuur is een middel om mensen dichter bij elkaar te brengen,
gesprekken en ideeën te delen. Cultuur brengt warmte in een gemeente. Cultuur moet ook zichtbaar zijn in
het straatbeeld. Daartoe zal tweejaarlijks een extra budget worden voorzien.
OPERATIONELE DOELSTELLINGEN, ACTIES EN MIDDELEN
Oprichten culturele infrastructuur
Acties 2008-2010
Voorbereiding bouwdossier: bespreken en goedkeuren bouwdossier en vastleggen budget;
Voorbereiding bouwdossier: gunning opdracht;
Voorbereiding bouw;
Acties 2011
Start bouw
Aanmaak gebruikersreglement en organogram
Werking gemeenschapscentrum-culturele infrastructuur
| 99
Acties 2009-2010
Bespreking met betrokken actoren
Bespreking opstarten m.b.t. gebruikersreglement
Aanzet organogram beheer
Meer kunst op openbare plaatsen
Acties 2009-2012
Onderzoek op welke manier kunst meer aanwezig kan zijn op openbare plaatsen.
Organisatie Open Monumentendag
Acties 2007-2012
Jaarlijkse organisatie van Open Monumentendag, fotowedstrijd, cultuurprijs, cultuurdagen en Week
van de Smaak;
Tweejaarlijkse organisatie van een concert in het kader van het Festival van Vlaanderen door de
gemeentelijke cultuurdienst (2009 provinciaal festival)
| 100
BIJLAGE 4:
INTERNE REGIONALE STAKEHOLDERS
met erfgoedmissie en directe betrokkenheid cultureel-erfgoedbeleid
PROJECTVERENIGING CULTUURDIJK
De cultuurdijk is een intergemeentelijke projectvereniging rond cultuurcommunicatie en afstemming van
het cultuuraanbod. De gemeenten Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Lebbeke en Wetteren zijn lid.
EXTERNE REGIONALE STAKEHOLDERS
met erfgoedmissie en indirecte betrokkenheid cultureel-erfgoedbeleid
Aulam (Wichelen, Dendermonde, Berlare, Zele, Hamme, Buggenhout en Lebbeke)
Aulam is het regionaal overlegplatform van jeugddiensten, jeugdraden en de schepenen jeugd uit de
Denderstreek met als deelnemende gemeenten, Berlare, Dendermonde, Hamme, Wichelen, Zele,
Buggenhout en Lebbeke.
De Leesdijk (Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Hamme, Laarne, Lebbeke, Wetteren Wichelen en Zele.)
De Leesdijk is een samenwerkingsverband tussen 9 bibliotheken uit de regio: Berlare, Buggenhout,
Dendermonde, Hamme, Laarne, Lebbeke, Wetteren Wichelen en Zele.
Jaarlijks worden er tal van activiteiten georganiseerd, zoals: jeugdboekenacties, lezingenreeks, uitstap naar
de boekenbeurs, vertelmomenten, boekbaby's, ...
Toerisme Scheldeland
Toerisme Scheldeland vzw is een intergemeentelijk samenwerkingsverband waarbij de 29 steden en
gemeenten uit de regio Scheldeland (Aalst, Berlare, Boom, Bornem, Buggenhout, Denderleeuw,
Dendermonde, Destelbergen, Erpe-Mere, Haaltert, Hamme, Hemiksem, Laarne, Lebbeke, Lede, Melle,
Merelbeke, Niel, Ninove, Puurs, Rumst, Schelle, Sint-Amands, Wetteren, Wichelen, Willebroek, Zele).
Toerisme Scheldeland vzw stelt zich de bevordering van toerisme en recreatie op duurzame wijze in de
regio Scheldeland tot doel. Hiertoe worden initiatieven genomen op vlak van toeristisch-recreatieve
promotie en communicatie, toeristisch-recreatieve beleidsplanning, toeristisch-recreatieve
productontwikkeling, de aan toerisme en/of recreatie gerelateerde infrastructuur en voorzieningen, de
professionalisering, de vorming en de netwerkvorming van en met de toeristisch-recreatieve sector,het
onthaal van toeristen en recreanten, de animatie en de beleving voor bezoekers. De administratieve zetel
is gevestigd in Dendermonde.
DDS (Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Hamme, Laarne, Lebbeke, Wetteren, Wichelen)
De Intercommunale „Dender, Durme en Schelde‟ ( D.D.S.) - werd opgericht in 1970 met als deelnemende
gemeenten Appels, Baasrode, Berlare, Buggenhout, Denderbelle, Dendermonde, Grembergen, Hamme,
Kalken, Laarne, Lebbeke, Massemen, Mespelare, Moerzeke, Oudegem, Overmere, Schellebelle,
| 101
Schoonaarde, Serskamp, Sint-Gllis-Dendermonde, Uitbergen, Wetteren, Westrem, Wieze, Wichelen en Zele.
Tot de aandeelhouders behoorden toen ook de provincie Oost-Vlaanderen en een reeks private partijen.
De intecommunale DDS ontwikkelt en baat bedrijfsterreinen uit, voorziet in infrastructuur (waterwegen,
gewone wegen, rioleringen, bruggen, spoorwegen e.a.) in de regio, staat in voor woonvoorzieningen en
sociale verkavelingen en bevordert het toerisme als sector voor ondernemen en tewerkstelling. DDS leidt
ook de intercommunale afvalbeheersmaatschappij „Verko‟.
De huidige leden van het intergemeentelijk samenwerkingsverband zijn momenteel de gemeenten Berlare,
Buggenhout, Dendermonde, Hamme, Laarne, Lebbeke, Wetteren en Wichelen, de provincie OostVlaanderen en de intercommunale Verko.
LOKALE STAKEHOLDERS
BERLARE
met erfgoedmissie en directe betrokkenheid lokaal cultureel-erfgoedbeleid
HEEMKRINGEN EN WERKGROEPEN LOKALE GESCHIEDENIS
Heemkundige Kring Overmere
Heem en Oudheidkundige Kring Berlare
Werkgroep Erfgoed Uitbergen
ANDERE
Open Kerk
Berlaarse Oldtimer Motorvrienden
Boerenkrijgcomité
Reuzencomité Overmere
Orgelcomité Overmere
Nationale strijdersbond (Berlare, Donk, Overmere en Uitbergen)
zonder erfgoedmissie maar met directe betrokkenheid lokaal cultureel-erfgoedbeleid
GEMEENTELIJKE INSTELLINGEN
Cultuurdienst
Dienst Toerisme en Museum
Gemeenschapscentrum Stroming
Cultuurbeleidscoördinator
Technische dienst
Bibliotheek
Jeugddienst
Dienst Communicatie
Eendenkooi
| 102
GEMEENTELIJKE ADVIESRADEN
Cultuurraad
Gecoro (gemeentelijke commissie ruimtelijke ordening)
Jeugdraad
Sportraad
Seniorenraad
KERKFABRIEKEN
Berlare, Donk, Overmere, Uitbergen
THEATERVERENIGINGEN
Collectief „Decorum‟
Vzw „Pretoria, Festivaria‟
„Hand in Hand‟
„Panta Rhei‟
„De Podiumelementen‟
GILDEN
Landelijke Gilde Berlare
Landelijke Gilde Overmere
CULINAIRE VERENIGINGEN
„Vino Berginna‟
VERZAMELAARSVERENIGINGEN
Verzamelclub „De Biekorf‟
TOERISTISCHE VERENIGINGEN
VVV Donkmeer
zonder erfgoedmissie en met indirecte betrokkenheid lokaal cultureel-erfgoedbeleid
ONDERWIJSINSTELLINGEN
Vrije Basisschool Overmere
Vrije Basisschool Berlare
Vrije Basisschool Donk
Basisschool Berlare
Gemeenteschool Uitbergen
Gemeentelijke kunstacademie
Gemeentelijke academie voor muziek en woord
MUZIEKVERENIGINGEN
Koor „Meergalm‟
| 103
Koor „Sint Martinus‟
Koor „Sint Pietersbanden‟ Uitbergen
Zangmaatschappij „De Leerzuchtige Broeders‟
Zangmaatschappij „De Woudgalm‟
Zangmaatschappij „Eendrach‟
Jeugdensemble „Crescendo‟
Koninklijke Fanfare „De Verenigde Vrienden‟
Koninklijke Fanfare „Sint Pietersvrienden‟ Uitbergen
„‟t Meziek‟ Berlare
„‟t Jeugdmeziek„
VARIÉTÉ
„De Emikes‟
„Variété Uniques‟
DANSGROEPEN
Balletschool „Terpsichore‟
FOTOCLUBS
Fotoclub „Reflex‟ Overmere
Fotocollectief Berlare
POPPENTHEATER
Poppentheater „Sloeber‟
BUURTCOMITÉS
Bontinckstraat
De Bloemenwijk
Frankrijkstraat, Sint-Annaplein
Gaver, Koolstraat
Heikantstraat
Hogeweg
Kattebroeckstraat
Lindestraat
Raapveld
VERVOERSMAATSCHAPPIJEN
De Lijn
NATUURVERENIGINGEN
Natuurpunt Scheldeland
Natuurpunt „Dendermonding‟
Vzw Durme
| 104
Werk van de Akker, De Volkstuin
BUGGENHOUT
met erfgoedmissie en directe betrokkenheid lokaal cultureel-erfgoedbeleid
HEEMKRINGEN EN WERKGROEPEN LOKALE GESCHIEDENIS
Heemkring „Ter Palen‟
zonder erfgoedmissie met directe betrokkenheid lokaal cultureel-erfgoedbeleid
GEMEENTELIJKE INSTELLINGEN
Gemeenschapscentrum „De Pit‟
Cultuurdienst
Gemeentelijke Dienst voor Toerisme
Gemeentelijke Openbare Bibliotheek
Cultuurbeleidscoördinator
Gemeentelijke Jeugddienst
GEMEENTELIJKE ADVIESRADEN
Cultuurraad met deelraden: verenigingenraad, kunstraad, buurtcomités
Jeugdraad
Sportraad
Gemeentelijke seniorenadviesraad
KERKFABRIEKEN
Sint-Niklaas (Buggenhout-Centrum), Sint-Amandus (Buggenhout-Opdorp), Sint-Gerardus Majella
(Opstal)
FEESTCOMITÉS
Feestcomité Opdorp
Feestcomité „Bovendonkstraatkermis‟
THEATERVERENIGINGEN
„Tejater Restant‟
Theatergroep „Cocktail‟
Theater „Alternatief‟
Toneelgroep „De guidoGezellen‟
CARNAVALSVERENIGINGEN
De „Orde Van De Jeinen‟
Carnavalgroep „De Plong Af‟
VERZAMELAARVERENIGINGEN
Filatelistische kring 'Het Torenhof'
| 105
zonder erfgoedmissie maar met indirecte betrokkenheid lokaal cultureel erfgoed
ONDERWIJSINSTELLINGEN
Gemeentelijk onderwijs: Basisschool „‟t Sprinkhaantje‟, Lagere School Opdorp
Vrij onderwijs: Sint-Vincentius basisschool centrum, vrije basisschool Opstal, Vrije kleuterschool Opdorp,
vrije beroepsschool voor Bu.S.O. „Capelderij‟, Sint-Vincentiuscollege, Buitengewoon Secundair
Onderwijs Blijdorp
Gemeenschapsonderwijs: Basisschool Vierhuizen & Meir
Provinciaal onderwijs: Provinciale School voor Buitengewoon Lager Onderwijs, Provinciale School voor
Buitengewoon Secundair Onderwijs, Provinciaal Centrum voor Volwassenen-onderwijs Scheldeland
MUZIEKVERENIGINGEN EN KOREN
Koninklijk Parafonenkoor
Koninklijke Harmonie „Met Moed Vooruit‟
Kamermuziekensemble „Emanon‟
Kamerkoor „Skalden‟
Koninklijke Fanfare „De Eendracht‟
„The Real Music Band‟
Koninklijke Muziekvereniging „De Morgenster‟
Sint-Gerarduskoor
Sint-Gregoriuskoor
„VIVA‟ zangvereniging
Koninklijke Fanfare Sint-Isidorus
„Amiloen‟
DANSGROEPEN
„Rio Grande Linedancers‟, „Akira‟, „Swivel‟
HORECA EN MIDDENSTAND
Middenstand „Opdorp Leeft‟ vzw
NATUURVERENIGINGEN
Natuurpunt „‟s Heerenbosch‟
VOLKSTUINEN
Volkstuin Buggenhout
CULTURELE VERENIGINGEN
Zijn ondergebracht in één van de 2 deelraden van de cultuurraad Buggenhout: verenigingenraad en
kunstraad.
SPORTVERENIGINGEN BUGGENHOUT
Krachtbalvereniging „‟t Klaverke‟
| 106
DENDERMONDE
INTERNE LOKALE STAKEHOLDERS
met directe erfgoedmissie en directe betrokkenheid cultureel-erfgoedbeleid)
HEEMKRINGEN EN WERKGROEPEN LOKALE GESCHIEDENIS
Werkgroep geschiedenis Grembergen
Oudheidkundige Kring van Dendermonde
Heemkring Baceroth (Baasrode)
Heemkring Sint-Gillis-Dendermonde
STEDELIJKE MUSEA DENDERMONDE
Vleeshuismuseum
Zwijvekemuseum
Begijnhofmuseum
Museum voor Volkskunde
Historisch Documentatiecentrum
STEDELIJKE ARCHIEFDIENST DENDERMONDE
met indirecte cultureel-erfgoedmissie maar met directe betrokkenheid cultureel-erfgoedbeleid
Werkgroep beiaard- en orgelpatrimonium:
Vlaamse Vereniging voor Familiekunde (afdeling Dendermonde)
met missie onroerend erfgoed en indirecte betrokkenheid cultureel-erfgoedbeleid
Patacon vzw
Het Scheepvaartmuseum en scheepswerven Van Praet-Dansaert
Belgische Vrienden van de Stoomlocomotief/Stoomspoorlijn Dendermonde-Puurs
Werkgroep Cultureel Patrimonium
Trage Wegen vzw
zonder erfgoedmissie en met indirecte betrokkenheid cultureel-erfgoedbeleid
STEDELIJKE INSTELLINGEN MET BEPERKTE ERFGOEDWERKING
Cultuurcentrum Belgica
Stedelijke Dienst voor Toerisme en Stadspromotie:
Stedelijke Openbare Bibliotheek:
Cultuurbeleidscoördinator
Stedelijke Jeugddienst:
Stedelijke commissie graftekens
Stedelijke commissie kunstaankopen
| 107
STEDELIJKE ADVIESRADEN
Cultuurraad
Kunstraad
ROS BEIAARDCOMITÉ VZW (GEMEENTELIJKE VZW)
FEESTCOMITÉS
Feestcomité Mespelare
Feestcomité Oudegem
Feestcomité Schoonaarde
Feestcomité Sint-Gillis
Feestraad Baasrode
REDERIJKERSKAMERS EN THEATERVERENIGINGEN
Toneelkring „Verbroedering‟
Theatergezelschap Gustaaf‟
„‟ t Echt Deirremonds Theaoter‟
KAR „De Rosiers‟
KR „De Leeuwerckenaers‟
GILDEN
„Sint-Joris Gilde‟ Dendermonde
„Gilde der Vrije Pijnders vzw‟
…
CARNAVALVERENIGINGEN
Carnavalcomité Dendermonde „De Plekkers‟
Carnavalcomité „De Schoimloëpers‟
CULINAIRE VERENIGINGEN
Deskundige streekspecialiteiten- en gerechten, dhr. A. Delcart
„Ros Beiaard Bierproevers‟
MUZIEKCLUBS EN MUZIEKCENTRA
„Honky Tonk Jazzclub‟
Jazzcentrum Vlaanderen
KERKELIJKE ARCHIEVEN EN RELIGIEUS KUNSTPATRIMONIUM
archief van Sint-Pieters-en-Paulusabdij
kunstpatrimonium van het klooster van de Zwarte Zusters
KERKFABRIEKEN
Sint-Appolonia (Appels), Sint-Ursmarus (Baasrode), Sint-Gertrudis (Baasrode-Vlassenbroek), O.-L. Vrouw
(Dendermonde), Sint-Jozef (Dendermonde), Evangeliekerk (Dendermonde), Sint-Gillis-Binnen
| 108
(Dendermonde), Sint-Margareta (Grembergen), Sint-Alegondis (Mespelare), O.-L.-Vrouw-Hemelvaart
(Oudegem), O.-L.-Vrouw van Zeven Weeën (Schoonaarde), Sint-Egidius Buiten (Sint-Gillis), Sint-Lutgardis
(Sint-Gillis) en O. L.-Vrouw van Zwijveke (Sint-Gillis)
VERZAMELAARSVERENIGINGEN
Fotografisch Kring en Videoclub „Ros Beiaard‟
Numismatische Kring Dendermonde:
Filatelistische Kring Dendermonde:
Filatelistische kring
zonder erfgoedmissie en met indirecte betrokkenheid lokaal cultureel erfgoed
ONDERWIJSINSTELLINGEN
Gemeentelijk onderwijs: Basisschool Schoonaarde, Oudegem, Grembergen, Basisschool Baasrode,
Freinetschool Appels
Gemeenschapsonderwijs: Basisschool Atheneum, Basisschool Sint-Gillis, Basisschool Grembergen,
Middenschool Atheneum, Middenschool II Zwijveke, Koninklijk Atheneum, Koninklijk Technisch Instituut
Vrij Gesubsidieerd onderwijs: Basisschool Heilige-Maagdcollege, Vrije Kleuter- en Lagere School SintVincentius, Heilig-Hartinstituut Sint-Gillis, Vrije Gemengde Basisschool Oudegem, Vrije Kleuter- en Lagere
School Baasrode, Vrije Lagere en Kleuterschool Grembergen, Buitengewoon Lager Onderwijs Het Laar,
Sint-Vincentiusinstituut-Humaniora, Heilige-Maagdcollege, Vrij Handels- en Technisch Instituut , Vrij
Technisch Instituut, Vrij Technisch Onderwijs
Weekend- en avondonderwijs: Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs, Centrum voor
Volwassenenonderwijs Dendermonde (gemeenschapsonderwijs), Centrum voor Volwassenenonderwijs
(vrij gesubsidieerd)
Kunstonderwijs: Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, Stedelijke Academie voor Muziek, Woord
en Dans
MEDIA
Dendermondse Perkring
Tv-Oost,
Radio Beiaard
Radio ‟‟t Ros‟
Radio „Primera‟
MUZIEKVERENIGINGEN
„Capella Vocale‟, dhr. K. Van Herrewegen
Dendermonds. Symfonisch Orkest
„Dynamic‟ vzw
„Gymel Ensemble‟
KF „De Ware Belgen‟ Oudegem
KF‟Vreugd in Vrijheid‟
KH „Sint-Cecilia‟ Dendermonde
| 109
KH „Sint-Cecilia‟ Grembergen
„Kiosk‟ vzw
KKH „De Eendracht‟
KM „Sint-Cecilia‟ Appels
Kon. Blauwe Fanfare
Muziekkapel Brandweer Dendermonde
Sint-Apolloniakoor
Sint-Egidiuskoor
Sint-Lutgartkoor
Sint-Lutgardiskoor,
Sint-Apolloniakoor,
Sint-Margaretakoor,
„The Old Stukad Boys‟
„Viva Voce‟ Dendermonde
Vocaal Ensemble „Similare‟
„M‟Eire Morough‟ vzw (folk)
DANSGROEPEN
Dansgroep „Eos‟
Dansateljee,
Kunstgroep „Nele‟
Volkskunstgroep „Reynout‟
POPPENTHEATER
„Kalleke Step‟
HORECA EN MIDDENSTAND
Stedelijke dienst voor middenstand
NATUURVERENIGINGEN
Natuurpunt afdeling „Dendermonding‟ (Appels, Dendermonde, Grembergen, Oudegem,
Schoonaarde, Sint-Gillis, Zele, Berlare)
met natuurgebieden Sint-Onolfspolder, Kalendijk, natuurgebieden in Vlassenbroek, Grembergen en
Schoonaarde, natuureducatief reservaat Bastion VIII
„Velt‟ vzw
„Geo-Natuur‟ vzw
Volkstuinen Dendermonde: (Appels, Dendermonde, Sint-Gillis en Grembergen)
SERVICE-CLUBS
Marnixring Dendermonde Ros Beiaard
Rotaract Club Dendermonde
Davidsfonds Dendermonde
Willemsfonds Baasrode
| 110
Pasar-Vakantiegenoegens
VTB Kultuur
LAARNE
met erfoedmissie en directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
HEEMKRINGEN EN VERENIGINGEN VOOR LOKALE GESCHIEDENIS
Vereniging voor lokale geschiedenis van Laarne en Kalken, Castellum
ANDERE
Stichting Sint-Pietersfeesten Kalken
Samenwerkingsverband „Met vlag en wimpel‟ Kalken
REUZENCOMITÉ KALKEN
zonder erfgoedmissie met directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
GEMEENTELIJKE INSTELLINGEN
Cultuurdienst (onderdeel dienst vrije tijd & jeugd)
Toerismedienst (onderdeel dienst interne zaken & communicatie)
Gemeentelijke Openbare Bibliotheek
Jeugddienst (onderdeel dienst vrije tijd & jeugd)
GEMEENTELIJKE (ADVIES)RADEN
Cultuurraad Laarne (en afzonderlijke werkgroep OMD ism toerismeraad)
Jeugdraad Laarne
Toerismeraad Laarne
Jumélagecomité
KERKFABRIEKEN
Kerkfabriek Sint-Macharius Laarne
Kerkfabriek Sint-Denijs Kalken
FEESTCOMITÉS
Feestcomité De Keile
Wijkcomité Warande
Wijkcomité Meerskant
Wijkcomité Ukkelgem
Kleine Jaarmarktcomité
De Floerentoeters
THEATERVERENIGINGEN
Toneelatelier Laarne
Toneelgroep Kattenheye
| 111
Toneelkring Cauci
Jeugdtoneel Darmika
VERZAMELAARSVERENIGINGEN
Fotoclub trefpunt Laarne
ANDERE
Davidsfonds Laarne
Davidsfonds Kalken
Heksengilde Laarne-Kalken
Oudstrijdersbonden Laarne & Kalken
Boogschutters (Floerentoeters)
Schaakclubs (reuzenschaakbord in Kalken)
zonder erfgoedmissie maar met indirecte betrokkenheid lokaal cultureel erfgoed
ONDERWIJSINSTELLINGEN
Gemeentelijke basisschool De Windwijzer, Laarne en Kalken
Vrije basisschool Sint-Macharius Laarne
Vrije basisschool Sint-Denijs Kalken
Gemeenschapsschool De Zonnebloem Kalken
MUZIEKVERENIGINGEN EN KOREN
Koninklijke Harmonie St. Cecilia Kalken
Koninklijke Harmonie St. Cecilia De Sicambers Laarne
Muziekatelier Kalken
Sint-Machariuskoor Laarne
Gregoriaans koor Kalken
Zangkoor „Gaudeamus‟
Orgelcomité Laarne
NATUURVERENIGINGEN
Natuurpunt vzw, afdeling Scheldeland
Kolena vzw, afdeling Laarne
HORECA EN MIDDENSTAND
Dekenij Achterstraat
Dekenij Bontinckstraat
Dekenij „K3+‟
Dekenij Kalkendorp
Dekenij Lepelstraat
Dekenij Oostrem
Dekenij Vromond
| 112
ANDERE
Imkersbond
VTBKultuur
Schaakclub Laarne
Sportclub Laarne (organisator diverse wielerwedstrijden)
LEBBEKE
met erfoedmissie en directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
HEEMKRINGEN EN WERKGROEPEN LOKALE GESCHIEDENIS
Heemkundige Kring Lebbeke
Oudheidkundige kring „H.H. San Salvator‟
Comité „Belle 2000‟ (Denderbelle)
Meiboommaatschappij Samen Sterk (Wieze)
ANDERE
Erfgoeddeskundige Luc Pieters
zonder erfgoedmissie met directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
GEMEENTELIJKE INSTELLINGEN
Cultureel Centrum CC De Biekorf en Cultuurdienst
Gemeentelijke Openbare Bibliotheek
Cultuurbeleidscoördinator
GEMEENTELIJKE ADVIESRADEN
Cultuurraad met deelraden: Cel erfgoed, Cel podiumkunsten, Cel beeldende kunsten, Celsociaal
cultureel werk
Jeugdraad
Sportraad
Milieuraad
Middenstandsraad (Dagelijks Bestuur)
Beheersorgaan bibliotheek
Beheersorgaan Academie
KERKELIJKE ARCHIEVEN EN RELIGIEUS KUNSTPATRIMONIUM
Contactpersoon Luc Pieters
KERKFABRIEKEN
met onroerend erfgoed in hun missie en grote betrokkenheid cultureel erfgoedbeleid
| 113
WERKGROEP GEMEENTELIJK KUNSTPATRIMONIUM
FEESTCOMITÉS
„Clemangskes‟
„Ernest Bosman‟
„Lustige geburen‟
THEATERVERENIGINGEN
Toneelkring „Wij‟
Toneelkring‟Vrede‟
„Ommekaar‟
Poppenkast „Suikerbol‟
„Pogen‟
Marjonettentheater „‟t Schabbernaksken‟
Kon. Rederijkerskamer „H.H. Salvator‟
CARNAVALSVERENIGINGEN
Carnavalcomité Wieze
Carnavalsvereniging „De Leo‟s‟
Carnavalsvereniging „De Schiefzjiekers‟
MUZIEKCLUB
„Koeshken GratWit‟
VERZAMELAARSVERENIGINGEN
Fotoclub „Ontspanner‟
zonder erfgoedmissie maar met indirecte betrokkenheid lokaal cultureel erfgoed
ONDERWIJSINSTELLINGEN
MUZIEKVERENIGINGEN EN KOREN
Bellecantorij
Belside
Chiro Muziekkapel
Heidekoor
Jeugdband
Kerkkoor Onze Lieve Vrouw
Koninklijke Fanfare De Jonge Denderlingen
Fanfareorkest Lebbeke
Koninklijke Fanfare Sint-Cecilia Wieze
Koninklijke Harmonie Sint-Cecilia Lebbeke
Lebbeekse Orgelkring
| 114
„Hakke Teners D‟Heizij‟
Sint Salvatorkoor
DANSGROEPEN
„Incar dansspectakel‟
„I Believe‟ danscenter
NATUURVERENIGINGEN
Natuurpunt vzw
Koninklijk verbond van volkstuinen Werk v.d. Akker
Volkstuinders H. Kruis
CULTURELE VERENIGINGEN
De culturele verenigingen zijn ondergebracht in één van de vier deelraden van de cultuurraad van
Lebbeke : sociaal cultureel, beeldende kunsten, podiumkunsten, erfgoed
HAMME
met erfoedmissie en directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
HEEMKRINGEN EN WERKGROEPEN LOKALE GESCHIEDENIS
Heemkundige Kring Osschaert
Deelraad Erfgoed Cultuurraad
Vrienden van Durme- en Scheldehoek
Afzonderlijke werkgroepen ad hoc betreffende O.M.D., Erfgoeddag, Nacht van de Geschiedenis e.a.
Deelraad Beeldende Kunsten
ANDERE
Archeologisch Museum Van Bogaert – Wauters
Priester Poppe Museum, Zusters St.-Vincentius
Stichting Vermeire-Lagae
Bakkerijmuseum
vzw Ekelebeke Kapel,
Kon. St.-Jozefsgilde
zonder erfgoedmissie met directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
GEMEENTELIJKE INSTELLINGEN
Cultureel Centrum Jan Tervaert
Cultuurdienst
Gemeentelijke Dienst voor Toerisme
Gemeentelijke Openbare Bibliotheek
Cultuurbeleidscoördinator
| 115
Gemeentelijke Jeugddienst
Werkgroep inventarisatie gemeentelijk (kunst)patrimonium
Adviescommissie gemeentelijke kunstaankopen
GEMEENTELIJKE ADVIESRADEN
Cultuurraad met deelraden: deelraad erfgoed, deelraad podiumkunsten, deelraad beeldende
kunsten, deelraad sociaal cultureel werk.
Jeugdraad
KERKELIJKE ARCHIEVEN EN RELIGIEUS KUNSTPATRIMONIUM
Archief en kunstpatrimonium Sint-Pieterskerk Hamme - Centrum
KERKFABRIEKEN
Sint-Pietersbanden (Hamme-Centrum), H.Hart (Zouaaf Hamme), H.Familie (Hamme), St.-Martinus
(Moerzeke), St.-Jozef (Moerzeke-Kastel), St.-Anna (St.-Anna Hamme), O.L.Vrouw Hulp der Christenen
(Zogge). Deken: Pierre De Vidts, Marktplein 39, 9220 Hamme
met onroerend erfgoed in hun missie en grote betrokkenheid cultureel erfgoedbeleid
WERKGROEP GEMEENTELIJK KUNSTPATRIMONIUM
FEESTCOMITÉS
Comité Bootdijkkermis
Comité De Vier Gekroondenfeesten
Comité Veldstraatkarnaval
Comité Buntstraatcarnaval
Comité Baafskermis
Comité St.-Renildefeesten
Comité St.-Maarten
Comité Wuitensfeesten
Kinderkarnaval
Carnavalcomité Moerzeke
Comité Feestavondmarkt Moerzeke-Kastel
Comité Ossenkermis
Comité Kouterkermis
Kermiscomité St.-Anna
Comité avondfeestmarkt Hamme
Comité Jaarmarkt Hamme
Comité Jaarmarkt St.-Anna
Comité Jaarmarkt Zogge
Jaarmarktcomité Moerzeke
Comité Jaarmarkt Moerzeke-Kastel
Jaarmarkt en feestcomité
| 116
Oogstfeesten Hamme – St.-Anna
Dijkfeesten
Feestcomité Boon-, Hamme-, Pr.Poppestraat en Pompelhoek,
Feestcomité Zouavenfeesten
Broekstraatkermis
Kermis Zogge
„Zogrock‟
„Moesrock‟
Kerstmarktcomité
„Hamme Zingt‟ en „Hamme Swingt‟
THEATERVERENIGINGEN
Kon. Toneelkring „Voor God en den Evenmensch‟
Kon. Toneelkring „Trouw aan Kunst‟
Toneelkring „De Scheldegalm‟
Toneelkring „Schakels‟
CARNAVALSVERENIGINGEN
Wuitenskomitee Hamme
Karnavalkomitee Moerzeke
Karnavalkomitee Veldstraat-karnaval
Karnavalkomitee Buntstraat-karnaval
MUZIEKCLUB
„Blues oan daa Stoazze‟
VERZAMELAARSVERENIGINGEN
Filatelieclub
Fotokring „Imago‟
Fotokring „Moedoka‟
zonder erfgoedmissie maar met indirecte betrokkenheid lokaal cultureel erfgoed
ONDERWIJSINSTELLINGEN
Gemeentelijk onderwijs: Basisschool De Dobbelsteen (Moerzeke), Kleuterschool Ondersteboven
(Hamme), Gem. Academie voor Beeldende Kunsten (Hamme), Gem. Academie voor Muziek, woord
en Dans (Hamme).
Vrij onderwijs: Basisschool Sint-Jozef Zouaaf (Hamme), Basisschool H. Familie (Hamme), Basisschool St.Pieter (Hamme), Basisschool De 5-Sprong (Moerzeke), Basisschool Zogge (Hamme-Zogge), Basisschool
St.-Anna (Hamme St.-Anna).
Middenschool H. Hartinstituut, St.-Jozefinstituut
| 117
Gemeenschapsonderwijs: Basisschool De Veerman (Hamme), Basisschool De Veerboot (Hamme),
Leefschool ‟t Veertje (Hamme)
Middenschool De Veerman. (Hamme)
Provinciaal onderwijs: Provinciaal technisch instituut (Hamme), Provinciaal Centrum voor
Volwassenenonderwijs
V.D.A.B. opleidingscentrum (Hamme)
MUZIEKVERENIGINGEN EN KOREN
„De Carpet Crooners‟
Harmonieorkest „Animato‟
Kon. Kath. Harmonie „Kunst na Arbeid‟
Kon. Harmonie St.-Cecilia Kastel
Kon. Harmonie „Eendracht‟ Moerzeke
Kon. Kath. Muziekmaatschappij „Door Eendracht naar Kunst en Vermaak‟
„The Black Hawks‟
Seniorenorkest
Kon. „Houten Muziek‟
„Canta Murceca‟
„Cantamabile‟
Mariakoor Zogge
„De Scheldegalm‟
Familiakoor
Meulenbroekkoor
St.-Jozefcantorij
St.-Renildekoor
St.-Lutgardiskoor
Okrakoor H.Hart
DANSGROEPEN
„Moevit‟
„Ritmokids‟
HORECA EN MIDDENSTAND
Gemeentelijke Dienst lokale economie
vzw Ondernemend Hamme
Hamse Investerings Maatschappij
NATUURVERENIGINGEN
Natuurpunt vzw, afdeling Hamme
Velt vzw, afdeling Hamme
| 118
VOLKSTUINEN HAMME
CULTURELE VERENIGINGEN
De culturele verenigingen zijn ondergebracht in één van de vier deelraden van de cultuurraad Hamme :
sociaal cultureel, beeldende kunsten, podiumkunsten, erfgoed.
WETTEREN
met erfoedmissie en directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
HEEMKRINGEN EN WERKGROEPEN LOKALE GESCHIEDENIS
Heem- en Geschiedkundige Kring Jan Broeckaert
ANDERE
Heemkundig Museum „Jan Broeckaert‟
Kloosterordemuseum Wetteren
Van Hauwermeirsmolen vzw
zonder erfgoedmissie met directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
GEMEENTELIJKE INSTELLINGEN
Cultureel Centrum Nova
Cultuurdienst
Gemeentelijke Dienst voor Toerisme
Gemeentelijke Openbare Bibliotheek
Cultuurbeleidscoördinator
Gemeentelijke Jeugddienst
Muziekacademie Wetteren
Tekenacademie Wetteren
ARCHIEVEN
Gemeentelijk Archief + erfgoeddepot Wetteren
GEMEENTELIJKE ADVIESRADEN
Cultuurraad
Jeugdraad
Raad van Bestuur Openbare Bibliotheek
Raad van bestuur cc Nova en gemeentelijke culturele infrastructuur
KERKELIJKE ARCHIEVEN EN RELIGIEUS KUNSTPATRIMONIUM
archief en kunstpatrimonium Kerkfabriek Wetteren
archief Kloosterorde Zusters Apostolinnen – Sint-Jozef
| 119
FEESTCOMITÉS + GEBUURTEDEKENIJEN
Comité Boskant „66
Oogstfeesten Kortenbos vzw
Comité Overschelde
Comité jabeke
„Tot Heil Onzer Gebuurte‟
„Westrem Leeft‟
„MMMoves‟
Gebuurtedekenij Begijneweide
Gebuurtedekenij Jozef. Buyssestraat
Gebuurtedekenij Den Dries
Gebuurtedekenij Gransvelde-Klein Gent
Gebuurtedekenij Kerkstrat-Hekkerstraat-Bookmolenstraat
Gebuurtedekenij Lambroek
Gebuurtedekenij Fl. Leirensstraat
Gebuurtedekenij Molenhoek
Gebuurtedekenij Stationsplein-Nieuwstraat
Gebuurtedekenij Stationsstraat
Gebuurtedekenij Zandstraat
CULTURELE VERENIGINGEN
Kultuurschuur
Kunstkring De Galm
THEATERVERENIGINGEN
Kon. Toneelkring „Vrank en Vrij‟ ,
„Zucht Naar Kunst‟,
„Het gezicht‟
Jeugdtoneel „Binnenstebuiten‟
CARNAVALSVERENIGINGEN
Carnavalcomité Wetteren
VERZAMELAARSVERENIGINGEN
Postzegelcub „De Reuzen‟
„Numismathica‟
VTB fotoclub
„Wetterse Postvrienden‟
zonder erfgoedmissie maar met indirecte betrokkenheid lokaal cultureel erfgoed
| 120
MUZIEKVERENIGINGEN EN KOREN
„D‟eaux Serieuses‟
Harmonie „De Zon‟
Kon. Fanfare „Volksopbeuring‟ Massemen
Kon. Fanfare „De Vreugdebroeders‟
Kon. Harmonie „Sint-Anna‟
Kon. Sint-Gregoriuskoor
Parochiekoor „Gaudeamus‟
„Jeugd en Muziek‟
Gemengd Koor Sint-Theresia
„The New Generation‟
„Les Bons Vivants‟
Martinuskoor
„Methusalem‟
„Uthikoza‟
VZW „Jong Platform‟
Zankoor „De Bloeiende Wingerd‟
DANSGROEPEN
„Made2Move‟
Showkorps „SKEN‟
HORECA EN MIDDENSTAND
Gemeentelijke Dienst lokale economie
UNIZO
NATUURVERENIGINGEN
Natuurpunt Scheldeland
Leefmilieucomité Wetteren
VOLKSTUINEN E.A.
Waterstraat Wetteren
Koninklijke Maatschappij Boom- en Bloemteeltkring Wetteren
CULTURELE VERENIGINGEN
De culturele verenigingen zijn ondergebracht in de Cultuurraad Wetteren
WICHELEN
met erfoedmissie en directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
HEEMKRINGEN EN VERENIGINGEN VOOR LOKALE GESCHIEDENIS
Heemkring Schellebelle „Rond de stenen linde‟
| 121
Heemkring Wichelen
ANDERE
Reuzengroep „De Moriaanvrienden‟ Wichelen
Feestcomité „Verhoogstraat‟ Schellebelle, Serskamp
Nationale strijdersbond Serskamp, Schellebelle, Wichelen
zonder erfgoedmissie met directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid
GEMEENTELIJKE INSTELLINGEN
Cultuurdienst (onderdeel Dienst Vrije tijd & Jeugd)
Toerismedienst (onderdeel Dienst Interne zaken & Communicatie)
Gemeentelijke Openbare Bibliotheek
GEMEENTELIJKE (ADVIES)RADEN
Cultuurraad Wichelen
Gecoro
KERKFABRIEKEN
Kerkfabriek Sint- Gertrudis Wichelen
Kerkfabriek Sint- Jans Onthoofding Schellebelle
Kerkfabriek Sint- Denijs Serskamp
THEATERVERENIGINGEN
Toneelvereniging „‟t Is Iever die ons Leydt‟, Wichelen
Toneelvereniging „De Constleerende‟, Schellebelle
Toneelvereniging „d‟ Eglantier‟, Serskamp
Toneelvereniging „WAT?‟ Wichelen
„OKA‟-toneel Schellebelle
GILDEN
Landelijke Gilde Wichelen
Landelijke Gilde Serskamp
Schuttersgilde Sint Sebastiaan Wichelen
VERZAMELAARSVERENIGINGEN
Postzegeljeugdclub „Rozenland‟ Serskamp
FOTOCLUB
Fotoclub Scaldis Schellebelle
ANDERE
Davidsfonds Wichelen
Davidsfonds Schellebelle
Davidsfonds Serskamp
| 122
Oudstrijdersbonden Wichelen, Serskamp, Schellebelle
zonder erfgoedmissie maar met indirecte betrokkenheid lokaal cultureel erfgoed
ONDERWIJSINSTELLINGEN
Gemeentelijke basisschool Wichelen
Gemeentelijke basisschool Schellebelle
Gemeentelijke basisschool Serskamp
Vrije basisschool Wichelen
Vrije basisschool Schellebelle
MUZIEKVERENIGINGEN EN KOREN
Concertband „Da Capo‟ Wichelen
Koninklijke Muziekmaatschappij „Eendracht Maakt Macht‟ Schellebelle
Sint-Gregoriuskoor Wichelen
Sint-Janskoor Schellebelle
Katrien De Bruyckerfonds Serskamp
Jeugdtrommelkorps brandweer Wichelen
BUURTCOMITÉS
Buurtcomité Krabbegem Wichelen
Buurtcomité Bohemenhoek Wichelen
Buurtcomité Ledebaan, Wichelen
Buurtcomité Brugstraat, Wichelen
Buurtcomité Moleneed Serskamp
Buurtcomité Serskampse dreef Serskamp
Buurtwerking Doornweg, Wichelen
NATUURVERENIGINGEN
Natuurpunt vzw, afdeling Scheldeland
ANDERE
Koninklijke wielerclub “De Grysollevrienden”
Dederdeoever Schellebelle
ZELE
met directe erfgoedmissie en directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid:
Heem- en Oudheidkundige Kring Zele, vzw.
zonder erfgoedmissie maar met directe betrokkenheid lokaal cultureel erfgoedbeleid:
GEMEENTELIJKE INSTELLINGEN:
Cultuurdienst gemeente Zele
| 123
Gemeentelijke Openbare Bibliotheek Zele
GEMEENTELIJKE ADVIESRADEN:
Gemeentelijke Raad voor het Cultuurbeleid
Gecoro (gemeentelijke commissie ruimtelijke ordening)
Jeugdraad
Sportraad
Adviesraad voor Milieu en Natuur
KERKELIJKE ARCHIEVEN EN RELIGIEUS KUNSTPATRIMONIUM:
Archief en kunstpatrimonium dekenale Sint-Ludgeruskerk Zele
Kunstpatrimonium kerk O.L.V. van VII Weeën Zele-Kouter (omvat het kunstpatrimonium van de
geklasseerde Kouterkapel)
Kunstpatrimonium kerk Sint-Jozef en Sint-Antonius van Padua Zele-Heikant
KERKFABRIEKEN
Sint-Ludgerus (Zele-Centrum)
O.L.V. van VII Weeën (Kouter)
Heilig Hart (Durmen)
Sint-Jozef (Huivelde)
Sint-Jozef en Sint-Antonius van Padua (Heikant)
THEATERVERENIGINGEN
Koninklijke Toneelmaatschappij „Theater Rhetorika‟
GILDEN
Schuttersgilde Sint-Sebastiaan (inactief maar niet formeel ontbonden en met een eigen archief en
kunstpatrimonium)
MUZIEKCLUBS
Zeelse Concertvereniging
FOTOGRAFIECLUBS
Foto- en diaclub „Fodiaz‟
VERZAMELAARSVERENIGINGEN
Zeelse Postzegelkring
ANDERE CULTURELE VERENIGINGEN MET PARTIËLE ERFGOEDWERKING
Davidsfonds afdeling Zele
VTB Kultuur Zele
Artistieke School voor Kunstnaaldkant, vzw.
Kunstkring „Were Di‟
| 124
Stakeholders zonder erfgoedmissie en met indirecte betrokkenheid lokaal cultureel erfgoed
ONDERWIJSINSTELLINGEN:
Gemeentelijk onderwijs: Gemeentelijke School (kleuter + lager)
Gemeenschapsonderwijs: Leefschool De Schatkist (kleuter + lager)
Gemeenschapsonderwijs: De Zonnewijzer (buitengewoon lager)
Vrij gesubsidieerd onderwijs: Basisschool De Kouter, Pius X – basis, Basisschool Heikant, De Vlinderboom
(Avermaat, Durmen, Huivelde),
Pius X-instituut (secundair) en O.L.V. Instituut (secundair)
Volwassenenonderwijs: Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs (PCVO), CVO Leerstad
Volwassenenonderwijs.
MUZIEKVERENIGINGEN, KOREN EN DANSVERENIGINGEN::
Koninklijke Harmonie Sinte-Cecilia Zele
Koninklijke Muziekkapel van de Gewestelijke Vrijwillige Brandweer Zele
Koninklijke Volksfanfare De Leerzuchtige Broeders
Koninklijke Harmonie Kunst Adelt Zele-Heikant
Blaaskapel Den Bookhamer
Brassband Zele
Koninklijke Zangmaatschappij De Vlamingen Vooruit
Consonanti
In vehementi spiritu
De Minnezangers
Makeblijde
Balletschool Diaghilev
Koreo Piko
BUURTCOMITÉS
BIN en buurtcomité Schrijverswijk
Buurtcomité Avermaat
Buurtcomité Bloemenwijk
Buurtcomité BVA-wijk
Buurtcomité Dendermondebaan
Buurtcomité Dijk
Buurtcomité Durmen
Buurtcomité Gentsesteenweg
Buurtcomité Huivelde
Buurtcomité Hansevelde
Buurtcomité Hoekstraat
Buurtcomité Kamershoek
Buurtcomité Ommegangstraat – Vuurkruisenstraat
| 125
Buurtcomité Oude Kouterdreef
Buurtcomité Rinkhout
Buurtcomité Tuinwijk
Buurtcomité Vlaschaard
Buurtcomité Vrije Heide
Wivina-comité Veldeken Zele
Wijkcomité Heikant – Dulle Dorpsdagen
NATUURGEBONDEN VERENIGINGEN
Koninklijk Werk van de Volkstuin Zele
Koninklijke Ornithologische Vereniging “De Goudvink” Zele
Vzw Durme
VELT
Bedrijfsgilde Zele (Boerenbond)
| 126
BIJLAGE 5:
STATUTEN VAN DE PROJECTVERENIGING CULTUURDIJK
De projectvereniging wordt opgericht tussen de aangesloten gemeenten in toepassing van artikel 14 van
het decreet van 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking.
Art. 1.
De projectvereniging draagt de naam „cultuurdijk'. Zij wordt beheerst door de bepalingen van het decreet
van 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking, hierna het decreet genoemd, en door deze
statuten.
Art. 2.
Zij neemt de rechtsvorm aan van een projectvereniging, zoals voorzien in het decreet. De
projectvereniging wordt in deze statuten aangeduid onder de benaming „de vereniging‟. Overeenkomstig
artikel 11 van het decreet is de vereniging een intergemeentelijk samenwerkingsverband met
rechtspersoonlijkheid.
De verbintenissen van de vereniging hebben overeenkomstig artikel 11 van het decreet geen
handelskarakter.
Art. 3.
De maatschappelijke zetel van de vereniging is gevestigd te Dendermonde, Kerkstraat 24 en kan door
beslissing van de raad van bestuur worden verplaatst naar een ander adres.
Art. 4.
De projectvereniging verkent, versterkt, en profileert de verbondenheid van de lokale culturele troeven op
regionaal niveau en creëert daardoor een sterke culturele regio.
De inwoners van de regio ervaren prikkels tot cultuurdeelname en verbreden hun cultuurbeleving doordat
zij toegang krijgen tot een rijk en divers cultuuraanbod waarover zij zich uitgebreid kunnen informeren.
Art. 5.
Overeenkomstig artikel 10 van het decreet kunnen naast gemeenten uitsluitend andere instellingen
deelnemen voor zover zij uit openbare rechtspersonen bestaan.
Art. 6.
De raad van bestuur beslist over de toetreding van nieuwe deelnemers. De raad van bestuur legt zijn
gemotiveerde beslissing ter goedkeuring voor aan de gemeenteraden van de deelnemers.
Art. 7.
De vereniging wordt opgericht tot 1 jaar na wisseling van de gemeentelijke legislatuur en met een
maximum van 6 jaar.
Art. 8.
| 127
De vereniging kan opeenvolgende keren worden verlengd voor een termijn die telkens niet langer mag zijn
dan zes jaar. Hiertoe dienen de gemeenteraden van de deelnemers een beslissing te nemen ten gunste
van de verlenging, voor het verstrijken van de duur bij de oprichting voorzien.
Art. 9.
De vereniging wordt ontbonden bij gebrek aan instemming tot verlenging van de deelnemers of wanneer
nagelaten wordt dienaangaande een beslissing te nemen.
Art. 10.
Bij een vereffening wijst de raad van bestuur één of meerdere vereffenaars aan en bepaalt hun
bevoegdheden en de wijze van vereffening.
Art. 11.
Bij definitieve ontbinding zullen alle in gebruik gegeven goederen worden teruggegeven aan de
eigenaars.
Art. 12.
De projectvereniging gaat niet over de vorming van een maatschappelijk kapitaal. Eventuele geboekte
winst is niet uitkeerbaar en blijft binnen de projectvereniging.
Art. 13.
De deelnemers betalen als bijdrage jaarlijks een vastgesteld bedrag per inwoner. Het bevolkingscijfer wordt
vastgesteld aan de hand van de jongste gepubliceerde cijfers van het Nationaal Instituut voor Statistiek.
Deze bijdrage kan worden aangepast aan de index van de consumptieprijzen.
Naast de statutair bepaalde bijdrage kunnen de deelnemers een vrijwillige bijdrage leveren tot realisatie
van de doelstellingen. Zij beslissen hierover autonoom.
Art. 14.
De boekhouding wordt gevoerd overeenkomstig de wetgeving op de boekhouding en met naleving van
de richtlijnen die de overheid uitvaardigt met betrekking tot boekhoudkundige verrichtingen. De raad van
bestuur benoemt een accountant die de controle op de financiële toestand uitvoert en hierover jaarlijks
rapporteert.
Art. 15.
Het boekjaar stemt overeen met het burgerlijk jaar.
De raad van bestuur stelt de rekening van het afgelopen jaar vast uiterlijk op 31 maart na het verstreken
boekjaar. De begroting wordt goedgekeurd uiterlijk op 31 december van het jaar dat voorafgaat en
voorgelegd aan de deelnemers. De raad van bestuur legt de jaarrekening samen met een
activiteitenverslag ter goedkeuring voor aan de deelnemers. De beraadslaging van de deelnemers wordt
aan de raad van bestuur overgemaakt. Art. 16.
De vereniging beschikt over een raad van bestuur die één of meerdere adviesgroepen installeert om de
uitwerking van deelthema‟s op te volgen en voor te bereiden in functie van haar vergaderingen.
| 128
De raad van bestuur kan specifieke opdrachten uitbesteden aan derden.
Art. 17.
De deelnemers benoemen rechtstreeks de leden van de raad van bestuur. Voor de deelnemers kunnen
uitsluitend gemeenteraadsleden, burgemeesters of schepenen deel uitmaken van deze raad.
Art. 18.
De raad van bestuur wordt samengesteld naar rata van twee bestuurders per deelnemende gemeente
waaronder de schepen van cultuur.
Aan de vergaderingen van de raad van bestuur wordt deelgenomen door een door iedere deelnemer
aangeduide afgevaardigde, als lid met raadgevende stem.
Deze laatste afgevaardigden zijn steeds raadsleden in de betrokken gemeente, verkozen op de lijst
waarvan geen enkele verkozene deel uitmaakt van het college van burgemeester en schepenen.
De leden van de raad van bestuur worden benoemd voor een termijn die samenvalt met de duur van hun
openbaar mandaat.
Met het oog op de erfgoedwerking worden schepenen van cultuur van niet-toegetreden gemeenten of
hun schepen-vervanger met stemrecht uitgenodigd om deel te nemen aan de vergaderingen van de
Raad van Bestuur voor het onderdeel erfgoed.
Art. 19.
Het voorzittersschap wordt toevertrouwd aan een door één deelnemer aangewezen bestuurder. Deze
voorzitter wordt gekozen uit de stemgerechtigde leden van de raad van bestuur.
Art. 20.
De werkingsmodaliteiten van de raad van bestuur worden vastgelegd in een huishoudelijk reglement dat
gewijzigd kan worden bij eenvoudige beslissing van de raad van bestuur.
Elke bestuurder beschikt over één stem. De afgevaardigden toegevoegd hebben geen stemrecht.
Per vergadering kan een volmacht worden gegeven aan een andere bestuurder. Elk lid kan maar over één
volmacht beschikken.
Om geldig te kunnen vergaderen is een aanwezigheidsquorum vastgesteld op de gewone meerderheid
onder de stemgerechtigde leden. Een eventuele noodzakelijke tweede vergadering kan rechtsgeldig
vergaderen en besluiten.
Beslissingen worden genomen bij gewone meerderheid.
De bestuurders worden benoemd voor de duur van de projectvereniging, maar zijn van rechtswege
ontslagnemend bij verlies van hun openbaar mandaat.
Art. 21.
De raad van bestuur vergadert ten minste twee keer per jaar, waarvan één keer voor de begroting van het
volgend jaar en één keer voor de goedkeuring van de rekeningen.
| 129
De uitnodigingen worden minstens tien dagen vooraf verstuurd, vergezeld van een agenda. Ze kan zowel
per post als per email worden bezorgd.
Art. 22.
De leden van de raad van bestuur zullen geen presentiegeld ontvangen.
Art. 23.
De wijzigingen van de statuten, de toetreding van nieuwe leden en de wijziging van de financiële bijdrage
van de deelnemers, behoeven de instemming van tweederden van de deelnemers, op basis van een
gemeenteraadsbeslissing.
Art. 24
De vereniging kan voortijdig ontbonden worden mits een akkoord van tweederden van de bestuurders. De
vereniging stelt hiertoe een vereffenaar aan.
Art. 25
In geval van ontbinding van de vereniging worden de activa, na aanzuivering van de eventuele passiva,
overgedragen aan de deelnemers in verhouding tot de betaalde financiële bijdragen.
Bij de ontbinding van de vereniging zullen de eventueel in gebruik gegeven goederen worden
teruggegeven aan de eigenaars, in zoverre hun rechten daarop kunnen bewezen worden aan de hand
van geschreven overeenkomsten.
Voor alles wat niet in deze statuten is voorzien gelden de bepalingen van het decreet van 6 juli 2001
houdende de intergemeentelijke samenwerking (BS 31.10.2001)
| 130
BIJLAGE 6:
HUISHOUDELIJK REGLEMENT VAN DE PROJECTVERENIGING
CULTUURDIJK
Dit huishoudelijk reglement legt de werkingsmodaliteiten vast van de projectvereniging „cultuurdijk‟ zoals
voorzien in artikel 7 en 10 van de statuten. De Raad van Bestuur bekrachtigde dit op 1 juli 2008.
SAMENSTELLING RAAD VAN BESTUUR
Voorzitter, Ondervoorzitter, Secretaris
De Raad van Bestuur kiest onder zijn stemgerechtigde leden een voorzitter en daarnaast één of meer
ondervoorzitters. Deze functies moeten dusdanig verdeeld worden dat per deelnemende gemeente niet
meer dan één functie wordt toegewezen. De voorzitter functioneert tevens als penningmeester van de
projectvereniging.
De Raad van Bestuur wordt voorgezeten door de voorzitter van de vereniging, bij zijn afwezigheid door een
ondervoorzitter of tenslotte door het oudste lid van de Raad van Bestuur.
Er wordt ook een secretaris aangesteld, die eventueel van buiten de Raad van Bestuur kan komen. In dit
laatste geval heeft de secretaris geen stemrecht.
Deskundigen op uitnodiging
De Raad van Bestuur kan elke persoon wiens aanwezigheid hij nuttig oordeelt, uitnodigen tot het bijwonen
van zijn vergaderingen (deskundigen, leden adviesgroep, …). Hun aanwezigheid moet in de notulen
worden vermeld. Deze personen hebben geen stemrecht.
Ontslag en vervanging leden
Alle bestuurders zijn van rechtswege ontslagnemend bij verlies van hun openbaar mandaat, uitgezonderd
ingeval van algehele vernieuwing van de gemeenteraden. In voorkomend geval duiden de deelnemers in
de loop van het eerste kwartaal van het jaar volgend op het jaar van de verkiezingen tot algehele
vernieuwing van de gemeenteraden, de nieuwe bestuurders aan. Zij treden aan op 1 april daaropvolgend.
Aan de raad van Bestuur - voor het onderdeel erfgoed – kan door niet-toegetreden gemeenten met
stemrecht worden deelgenomen door de Schepen van Cultuur of een schepen-vervanger van de
betreffende gemeente. Indien erfgoed op de agenda staat, wordt de vergadering opgedeeld in 2 elkaar
opvolgende tijdsblokken met verschillende samenstelling.
WERKING VAN DE RAAD VAN BESTUUR
De Raad van Bestuur vertegenwoordigt en verbindt de vereniging in alle gerechtelijke en
buitengerechtelijke handelingen als eiser en als verweerder, met inbegrip van de daden van beheer en
beschikking, en voor alles wat tot de doelstelling van de vereniging behoort (zoals o.m. algemene
organisatie, benoeming, ontslag, bezoldiging van het personeel, uitvaardiging van een huishoudelijk
reglement, vaststelling van de jaarlijkse contributie van de aangesloten en toegetreden leden, enz.).
| 131
Tegenover derden volstaat, opdat de vereniging geldig vertegenwoordigd zou zijn, de handtekening van
één of twee leden van de Raad van Bestuur, in zoverre deze daartoe speciaal werden gemachtigd door de
Raad van Bestuur.
Agenda
De Raad van Bestuur vergadert na oproeping door de voorzitter of op verzoek van twee leden, ten minste
twee keer per jaar of zo vaak als het belang van de vereniging vereist. Behalve in spoedeisende gevallen
worden de oproepingen verzonden door de voorzitter tien dagen voor de datum, vastgesteld door de
vergadering. In spoedeisende gevallen kan de termijn vastgesteld voor de uitnodiging herleid worden tot
twee vrije dagen voor de datum, vastgesteld voor de vergadering.
Zij vermeldt de datum, het uur en de plaats van de vergadering, en bevat de agenda. Het verslag van de
vorige vergadering, eventueel de rekening en de begroting met toelichting, het jaarverslag en eventuele
andere documenten voor de geplande vergadering worden voorafgaandelijk aan de leden en hun
vertegenwoordigers bezorgd. De agenda met bijbehorende documenten die de begroting met
toelichting, de jaarrekening en het jaarverslag behandelen worden ten minste tien dagen voor de
vergadering bezorgd.
BESLUITVORMING
Aanwezigheids- en volmachtsquorum
Om geldig te beraadslagen en te beslissen is een aanwezigheids- of volmachtsquorum vastgesteld op de
gewone meerderheid van het aantal bestuurders of in het geval erfgoed de gewone meerderheid van de
bestuurders aangevuld met minstens de helft van de schepenen van cultuur of hun schepen-vervangers
met stemrecht van de niet-toegetreden gemeenten of vertegenwoordigd bij volmacht. De leden met
raadgevende stem tellen niet mee voor de berekening van het aanwezigheidsquorum.
Van dit aanwezigheidsquorum wordt afgeweken voor een tweede vergadering die volgt op een
onvoldoende samengestelde eerdere vergadering, en voor zover het gaat om punten die voor de tweede
maal op de agenda voorkomen. Deze bepaling geldt niet voor de voorstellen tot statutenwijziging en
aanvaarding van toetredingen.
Over het wijzigen van de statuten kan slechts geldig beraadslaagd worden, wanneer tweederden van de
leden aanwezig is.
Meerderheid voor beslissingen
Behoudens de bepalingen in artikel 23 van de statuten, worden beslissingen genomen met een gewone
meerderheid van stemmen.
Bij staking van stemmen is de stem van de voorzitter doorslaggevend.
Bijzondere bepalingen
De wijziging van de statuten kan slechts geschieden, mits goedkeuring door tweederden van de
gemeenteraden van de deelnemende en toegetreden leden op basis van een gemeenteraadsbeslissing.
Over de wijziging van het doel van de vereniging kan slechts geldig beraadslaagd worden, wanneer alle
leden aanwezig zijn. De beslissing tot wijziging van het doel van de vereniging dient genomen te worden
| 132
met éénparigheid der stemmen. De wijziging van het doel van de vereniging kan slechts geschieden, mits
voorafgaandelijke goedkeuring door alle gemeenteraden van de deelnemende en toegetreden leden.
Van het voorstel tot wijziging van het doel worden de respectieve gemeenteraden twee maanden
voordien schriftelijk op de hoogte gesteld. De brief zal vergezeld zijn van een tekst met het artikel of de
artikelen inzake de wijziging van het doel van de vereniging.
In beide gevallen zal de Raad van Bestuur, ingeval het vereiste aantal niet aanwezig is, een tweede Raad
van Bestuur kunnen samenroepen, waarop geldig kan beslist worden, ongeacht het aantal aanwezigen en
zulks respectief met twee derden der uitgebrachte stemmen en met de éénparigheid der stemmen.
Notulen
De vergaderingen van de Raad van Bestuur zijn niet openbaar. De gedetailleerde notulen worden
ondertekend door de voorzitter. Deze notulen met bijgevoegd de resultaten van de stemming(en) en alle
documenten waaraan de notulen refereren, liggen ter inzage van de gemeenteraadsleden op het
secretariaat van de aangesloten gemeenten, onverminderd de decretale bepalingen inzake de
openbaarheid van bestuur.
INHOUDELIJKE ONDERSTEUNING
Adviesgroep
De Raad van Bestuur wordt bijgestaan door 2 adviesgroepen. Deze adviesgroepen begeleiden de
inhoudelijke koers van de vereniging en leggen de band tussen het beleid en de culturele actoren uit de
streek.
De adviesgroepen zijn:
Adviesgroep 1: afstemming cultuuraanbod en cultuurcommunicatie waarin een afgevaardigde van het
lokale cultuurbeleid zetelt naast een afgevaardigde vanuit het gemeenschaps- of cultuurcentrum, naast
een stemgerechtigd bestuurder per deelnemer
Adviesgroep 2: erfgoed: hierin zetelt een afgevaardigde van het lokaal cultuurbeleid samen met een
afgevaardigde per gemeente op vlak van erfgoed, naast een stemgerechtigd bestuurder per deelnemer.
De adviesgroepen kunnen deskundigen aantrekken.
Werkgroepen
Ter ondersteuning van de werking van de adviesgroep(en) of om bepaalde projecten te realiseren kan de
Raad van Bestuur tot de oprichting van thematisch of projectgebonden werkgroepen overgaan.
ORGANISATORISCHE ONDERSTEUNING
De werking van de projectvereniging wordt ondersteund vanuit een permanent secretariaat, aangeduid
door de Raad van Bestuur.
| 133
BIJLAGE 7:
SAMENWERKINGSOVERENKOMST TUSSEN DE PROJECTVERENIGING
CULTUURDIJK EN NIET-TOEGETREDEN GEMEENTE (MODEL GEMEENTE
HAMME)
Samenwerkingsovereenkomst tussen de projectvereniging
Cultuurdijk en de gemeente Hamme
m.b.t. de erfgoedwerking van de projectvereniging Cultuurdijk
Tussen enerzijds
De projectvereniging Cultuurdijk, vertegenwoordigd door de heer Marius Meremans, voorzitter
hierna te noemen “Cultuurdijk”
En anderzijds
De gemeente Hamme, vertegenwoordigd door de heer Herman Vijt, burgemeester, de heer A. Reuse,
secretaris en de heer Koen Mettepenningen, schepen voor cultuur, handelend in uitvoering van de
besluiten van de gemeenteraad d.d. …
Hierna te noemen “de gemeente Hamme”
wordt overeengekomen wat volgt:
Artikel 1
Cultuurdijk is een samenwerking tussen de gemeenten: Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Lebbeke en
Wetteren. Cultuurdijk werd opgericht op 1 juli 2008 en wil door overleg en samenwerking tussen de diverse
culturele actoren in de regio meerwaarden realiseren op het vlak van cultuur in de brede betekenis van
het woord.
De projectvereniging Cultuurdijk bestaat uit 2 werkgroepen (uitbreidbaar in de toekomst): de werkgroep
communicatie en afstemming cultuuraanbod en de werkgroep erfgoed.
Dit convenant heeft uitsluitend betrekking op de werking van de werkgroep erfgoed.
Artikel 2
De Vlaamse Gemeenschap erkent projectvereniging Cultuurdijk als een samenwerkingsverband dat
gesubsidieerd wordt via het hoofdstuk IV (artikel 51) van het decreet lokaal cultuurbeleid. Deze subsidiëring
heeft verder geen betrekking op de erfgoedwerking.
Met de gemeente Hamme wordt een convenant afgesloten met het oog op de samenwerking in het
kader van een door de Vlaamse Gemeenschap gesubsidieerde regionale erfgoedconvenant.
Artikel 3
| 134
De gemeente Hamme maakt op zich geen deel uit van de projectvereniging Cultuurdijk, maar wordt wel
als lid opgenomen in de werkgroep erfgoed. Dit behelst zowel de werking van de werkgroep als de
gezamenlijk opgezette projecten. De gemeente Hamme betaalt voor deze deelname een bijdrage van
0,2 EUR per inwoner op zijn grondgebied vanaf de datum van inwerkingtreding van de regionale
erfgoedconvenant.
Artikel 4
Het convenant is van onbepaalde duur en kan enkel, in onderling overleg tussen beide partijen, worden
gewijzigd of verbroken.
Artikel 5
Projectvereniging Cultuurdijk engageert zich samen met de gemeente Hamme een intergemeentelijk
erfgoedbeleid uit te bouwen.
Artikel 6
Binnen de gemeenten van de erfgoedregio cultuurdijk wordt de erfgoedcel beschouwd als volwaardige
gemeentelijke dienst en kan als dusdanig beroep doen op gratis gemeentelijke dienstverlening en
occasioneel gemeentelijk infrastructuurgebruik.
Artikel 7
De erfgoedcel zal gevestigd zijn in de stad Dendermonde. De stad verhuurt de benodigde
kantoorruimte aan de projectvereniging. De stad sluit een huurovereenkomst met de projectvereniging
Cultuurdijk. Er zal een jaarlijks forfaitair bedrag worden aangerekend voor
de energiekosten. Overheadkosten zullen worden gefinancierd van de gemeentelijke
bijdrage voor de werking van de erfgoedcel.
Artikel 8
Indien er punten m.b.t. de erfgoedwerking op de dagorde van de vergadering van de Raad van Bestuur
van de projectvereniging staan, wordt van de niet-toegetreden gemeente, één stemgerechtigde
afgevaardigde, i.c. de schepen van Cultuur, uitgenodigd. Indien de schepen van Cultuur niet kan
aanwezig zijn kan hij/zij een schepen-vervanger van de eigen gemeente sturen of volmacht verlenen aan
een ander stemgerechtigd bestuurslid. Bij stemming over punten m.b.t. de erfgoedwerking dienen tevens
minstens de helft van de niet-toegetreden gemeenten aanwezig of via volmacht vertegenwoordigd te zijn.
Opgemaakt in twee exemplaren.
Elke partij verklaart een ondertekend exemplaar te hebben ontvangen.
Projectvereniging Cultuurdijk
| 135
Marius Meremans
voorzitter
Gemeente Hamme
burgemeester
schepen voor cultuurbeleid
gemeentesecretaris
| 136
BIJLAGE 8:
PROJECTVERENIGING CULTUURDIJK BEGROTINGEN 2010 EN 2011
Uit
Rek 2009
Beg 2010
Begw 2010
Begw2 2010
Beg 2011
3980
5000
3500
3500
3500
6000
6000
6000
6000
6000
15183,97
35000
40000
40000
40000
Website
4355,4
1500
1500
1500
1500
Actie abonnees
136,73
1000
1000
1000
1000
Huisstijl
1320,11
Lancering
1567,3
3500
1000
1000
1500
Leveranciers en diensten
Boekhouding
Secretariaat stad
Dendermonde
Adm.kosten
260,79
Fin. Kosten
17,33
Communicatie en promotie
Magazine
Aankoop advertenties
Deelname cultuurmarkt
Extra regiopromo
1500
1000
| 137
Promotiestanden in
gemeenten
4807,33
Aankoop gadgets
2262,17
Project (Orka-Warmoes)
1000
9000
Project reserve
4500
4500
5668,4
1968,4
2000
3600
Erfgoed
3600
3600
3600
Reserve
1652
1000
1000
65252
67768,4
63068,4
64600
Begw2 2010
Beg 2011
Inbreng 5 gemeenten
Inbreng Vlaamse
Gemeenschap
Inbreng Provincie
Inbreng 9 gemeenten
erfgoed
Saldo 2009 / 2010
39891,13
In
Rek 2009
Beg 2010
Begw 2010
Leveranciers en diensten
Boekhouding
Secretariaat stad
Dendermonde
| 138
Adm.kosten
Fin. Kosten
Communicatie en promotie
Magazine
3470
10200
10200
8500
10200
22621,6
22526
22621
22621
22621
22526
22526
22621
22621
22621
Website
Actie abonnees
Huisstijl
Lancering
Aankoop advertenties
Deelname cultuurmarkt
Extra regiopromo
Promotiestanden in
gemeenten
Aankoop gadgets
Project (Orka-Warmoes)
Project reserve
Erfgoed
Reserve
Inbreng 5 gemeenten
Inbreng Vlaamse
Gemeenschap
| 139
Inbreng Provincie
10000
Inbreng 9 gemeenten
erfgoed
Saldo 2009 / 2010
48617,6
65252
3600
3600
3600
8726,4
5726,4
5558
67768,4
63068,4
64600
INWONERSAANTALLEN 18/08/2008
Berlare
14452
Buggenhout
13973
Dendermonde
43618
Lebbeke
17651
Wetteren
23414
113108
Hamme
23547
Laarne
11851
Wichelen
11063
Zele
20457
180026
| 140

CLINIC (versie JJJJMMDD)

CGG De Drie Stromen VAC Adm 2014-W

vervanging AZ Sint-Blasius Dendermonde

Nieuwsbrief Cultuur-Onderwijs n°25

info - Dansateljee

Profielschets van de Evangeliekerk Dendermonde

over de bescherming van maritiem historisch

17de Bodemsaneringsdag - IE-net

(e-)tickets en inschrijfbewijzen

Overzicht - AZ Sint