Een Palestijnse erkenning van Israël als Joodse staat

1
April 2014
Position paper:
Een Palestijnse erkenning van Israël als Joodse staat
In het kader van de recente gesprekken tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit om tot een
raamakkoord voor verdere vredesonderhandelingen te komen heeft de Israëlische regering onder
leiding van premier Benjamin Netanyahu geëist dat de Palestijnen Israël dienen te erkennen ‘als
Joodse staat’. President van de Palestijnse Autoriteit Mahmoud Abbas wijst deze eis vierkant af. Een
Ander Joods Geluid beschouwt een Palestijnse erkenning van Israël als Joodse staat in het
kader van vredesonderhandelingen als onjuist en overbodig, en vreest dat deze eis een
allesomvattend vredesakkoord in de weg staat - met desastreuze gevolgen voor Israëli’s en
Palestijnen.
Wij baseren onze opvatting op de volgende argumenten:
 Het debat over een erkenning als Joodse staat moet een vredesakkoord niet in
de weg staan omdat daarmee een ‘strijd’ over de ‘nationale verhalen’ van
Israëli’s en Palestijnen ten onrechte deel uit gaat maken van
vredesonderhandelingen
Het conflict tussen Israël en de Palestijnen is in de kern een territoriaal conflict. Dat neemt niet
weg dat Een Ander Joods Geluid het noodzakelijk vindt voor een duurzame en blijvende
vrede dat Palestijnen en Joodse Israëli’s elkaars ‘claims’ en historische, culturele en
religieuze banden met het gebied onder ogen zien. Dit moet echter gebeuren in een
uitwisseling van elkaars visies, als onderdeel van een Israëlisch-Palestijns
verzoeningsproces, in plaats van dat proces onderdeel te maken van de huidige
vredesonderhandelingen. Aan beide kanten zijn er groeperingen die alleen de eigen binding
met het land zien, en de binding aan de andere kant ontkennen dan wel bagatelliseren. Er ligt
daarom een taak voor onder meer historici, politici en scholen aan zowel Israëlische als
Palestijnse zijde om hier helderheid te scheppen en zoveel mogelijk ‘common ground’ te
vinden. Dat is een zaak die buiten een eventueel vredesakkoord staat - het opheffen van de
(illegale) bezetting van de Palestijnse gebieden, het beëindigen van de nederzettingenpolitiek
en Palestijnse zelfbeschikking moeten niet afhankelijk worden gemaakt van dit
‘identiteitsdebat’. Daarbij is het de vraag of een Palestijnse erkenning van de historische,
culturele en religieuze banden die Joden hebben met Israël en het Land van Israël de
vorm zou moeten aannemen van een erkenning van Israël als Joodse staat. Tegelijkertijd
heeft een erkenning van Israël als Joodse staat door de Palestijnen een omgekeerd effect
voor het ‘nationale verhaal’ van de Palestijnen zelf: in de ogen van veel Palestijnen
impliceert zo’n erkenning een ontkenning van de eigen historische, culturele en
religieuze banden die zij hebben met het historische Palestina.
 In Israël zelf is men er ook nog niet over uit wát een ‘Joodse staat’ is en hoe
hier invulling aan moet worden gegeven
Voor veel religieuze Israëli’s dient ‘een Joodse staat’ een religieus karakter te hebben. Veel
seculiere en liberaalreligieuze Joodse Israëli’s ervaren deze eis als zeer problematisch. De
orthodoxe stroming binnen het Jodendom heeft op het vlak van familiezaken nagenoeg een
monopolie in Israël, hetgeen doorwerkt in zaken als trouwen (het burgerlijk huwelijk bestaat
niet in Israël), begraven worden en bekering tot het Jodendom - tot chagrijn van veel seculiere
of liberaalreligieuze Joodse Israëli’s. Velen van hen zien een Joodse staat minder in religieuze
en meer in seculiere, nationale en/of nationalistische termen; dit is voor veel religieuze Joodse
Israëli’s vaak weer onacceptabel. Ook spelen er vragen als: is Israël een Joodse staat als de
meerderheid Joods is, en hoe verhoudt dat principe zich tot een definitie van Israël als
E: [email protected] | T: 020 679 58 50 | www.eajg.nl | Facebook: eenanderjoodsgeluid | Twitter: EAJGnieuws
Steun het werk van Een Ander Joods Geluid met een donatie op rekeningnummer NL84INGB0007401063.
Een Ander Joods Geluid is erkend als ANBI, giften zijn fiscaal aftrekbaar
2
democratische staat? In het Israëlische parlement, de Knesset, is het tot nu toe nota
bene niet gelukt eenduidig een definitie van ‘de Joodse staat’ op papier te zetten.
Minister van Justitie Tzipi Livni heeft daarom recent in Israël en in enkele Joodse
gemeenschappen daarbuiten (waaronder Nederland) het debat aangezwengeld over de vraag
wat ‘een Joodse en democratische staat’ precies moet betekenen. Als men in Israël zelf dus
al niet kan komen tot een eenduidige omschrijving van het concept ‘Joodse staat’, hoe
kan dan van Palestijnen verlangd worden Israël te erkennen als ‘Joodse staat’? En
welke betekenis heeft die erkenning?
 Er is al lange tijd sprake van een erkenning door de Palestijnse Autoriteit van
de staat Israël, terwijl het tegelijkertijd onduidelijk is wat een erkenning ‘als
Joodse staat’ impliceert en wat voor gevolgen dit heeft voor de PalestijnsArabische minderheid in het land
1
In 1988 en in 1993 (als onderdeel van de Oslo Vredesakkoorden) erkende de PLO Israël. De
huidige president van de Palestijnse Autoriteit, Mahmoud Abbas, heeft deze erkenning talloze
keren herhaald. Tegelijkertijd is het onduidelijk wat een erkenning als Joodse staat precies
betekent. Dit is onder meer onduidelijk voor de Palestijns-Arabische minderheid in Israël (circa
20% van de bevolking). Deze minderheid heeft nu al te maken met (wettelijke) discriminatie
en zal door zo’n erkenning verder vervreemd raken van een staat - Israël - waar zij evenzeer
onderdaan van is als de Joodse meerderheid die er woont. De status van deze minderheid zal
verder ondermijnd worden als ook een Palestijnse staat Israël definieert als ‘Joodse staat’.
 Veel Israëli’s, waaronder Israëlische politici, zien zelf zo’n erkenning niet als
(een noodzakelijk) onderdeel van een vredesakkoord met de Palestijnen
President Shimon Peres zei in januari 2014 dat de nadruk die Netanyahu legt op een
2
erkenning als Joodse staat “onnodig” is . Yair Lapid, Minister van Financiën en leider van
3
Israëls tweede partij en regeringspartij Yesh Atid, noemde de eis “onzin” . “Het hele idee was
dat toen wij, de Joden, Israël oprichtten we niemand meer nodig hadden om ons te erkennen,
want wij hebben onszelf daarmee erkend […] als Israël zijn we onafhankelijk en maken we
onze eigen regels, daar hebben we de Palestijnen niet voor nodig”. In het hoofdredactioneel
commentaar van de Israëlische krant Ha’aretz viel te lezen dat Israëli’s hun zegeningen
moeten tellen met een erkenning van Israël door de Palestijnen en met een integrale
4
Arabische erkenning, in het vooruitzicht gesteld in het kader van het Arabisch Vredesinitiatief .
“Netanyahu’s nadruk op een erkenning van Israël als Joodse staat plaatst Abbas in een
onmogelijke positie en dwingt Abbas de Palestijnen in Israël de rug toe te keren”. Naomi
Chazan, oud-voorzitter van het Israëlische parlement en directeur van het New Israel Fund,
stelt dat het zelfbeschikkingsrecht van het Joodse volk in Israël door Israëli’s zelf afgewogen
moet worden tegen het ideaal dat Israël een open, rechtvaardige en multiculturele democratie
5
dient te zijn . “Aan anderen [de Palestijnen] vragen onze Joodsheid te definiëren maakt ons
niet méér Joods, noch maakt het ons méér veilig”.
 Het is niet aan een andere staat om het interne karakter van de staat waarmee
zij een vredesakkoord sluit te erkennen
1
Palestine Liberation Organization, destijds de officiële vertegenwoordiger van alle Palestijnen
Shlomo Cesana, Daniel Siryoti e.a., ‘Peres: recognition of Israel as Jewish state is ‘unnecessary’’, Israel Hayom,
22-01-2014, http://www.israelhayom.com/site/newsletter_article.php?id=14907
3
‘Lapid: Israel’s demand that Palestinians recognize Israel as Jewish state is rubbish’, Jerusalem Post, 01-012014, http://www.jpost.com/Diplomacy-and-Politics/Lapid-Israels-demand-that-Palestinians-recognize-Israel-asJewish-state-is-rubbish-336770
4
‘Kerry is right about Netanyahu’s unnecessary Jewish state demand’, Ha’aretz, 16-03-2014,
http://www.haaretz.com/opinion/1.580045
5
Naomi Chazan, ‘Owning Our Identity’, The Huffington Post, 14-10-2010, http://www.huffingtonpost.com/naomichazan/owning-our-identity_b_762548.html
2
E: [email protected] | T: 020 679 58 50 | www.eajg.nl | Facebook: eenanderjoodsgeluid | Twitter: EAJGnieuws
Steun het werk van Een Ander Joods Geluid met een donatie op rekeningnummer NL84INGB0007401063.
Een Ander Joods Geluid is erkend als ANBI, giften zijn fiscaal aftrekbaar
3
Het is simpelweg niet aan de Palestijnen om een oordeel te vellen over het interne karakter
van een andere staat (Israël) - de Palestijnen zijn niet in de positie en worden niet geacht
invloed uit te oefenen op dit karakter. Wat zijn de consequenties als de Palestijnen niet tot de
gewenste erkenning overgaan? Met een erkenning van Israël als staat zullen de Palestijnen al
met geen mogelijkheid nog kunnen tornen aan het bestaansrecht van Israël, een land dat
zichzelf omschrijft als Joodse staat en dat (veelal informeel) ook wereldwijd zo wordt
genoemd. In die zin heeft een erkenning van ‘Israël als Joodse staat’ in volkenrechtelijke zin
ook geen enkele toegevoegde waarde bovenop de erkenning van Israël als staat.
 De eis dat Israël als Joodse staat erkend moet worden werd niet op tafel gelegd
bij het ondertekenen van vredesakkoorden met Egypte en Jordanië
Israël ondertekende in 1979 een vredesakkoord met Egypte (onder leiding van Likoed-premier
Menachem Begin) en in 1994 met Jordanië (onder leiding van Arbeiderspartijpremier Yitzhak
Rabin). In beide vredesakkoorden werd niet om een erkenning gevraagd van Israël als
Joodse staat - het heeft geen moment een rol gespeeld.
 Deze hele discussie leidt af van hetgeen werkelijk in de besprekingen aan de
orde is: het creëren en erkennen van een zelfstandige en onafhankelijke staat
Palestina naast (de al bestaande staat) Israël
Zolang de eis van ‘erkenning van Israël als Joodse staat’ op tafel ligt, blijft de echte kwestie
van erkenning die tot vrede moet leiden buiten zicht: het erkennen van het recht van de
Palestijnen op een eigen staat, en erkenning van die staat. Een Ander Joods Geluid kan zich
niet aan de indruk onttrekken dat dit, op een uiterst cynische manier die nadelig is voor zowel
Israëli’s als Palestijnen, precies de bedoeling is van de hardnekkigheid waarmee door de
huidige Israëlische regering, met haar nationalistische hardliners, aan de eis tot erkenning van
‘Israël als Joodse staat’ wordt vastgehouden. Door de eis te stellen, en die als de meest
redelijke van alle eisen te presenteren, lijkt de regering Netanyahu daarnaast het risico van
het mislukken van de onderhandelingen bij de Palestijnen te willen leggen.
 Het blokkeren van een vredesovereenkomst en daarmee van een levensvatbare
tweestatenoplossing kan en zal op den duur leiden tot een een-staatoplossing
waarin, per definitie, geen plek is voor een Joodse staat
Als de eis tot erkenning van Israël als Joodse staat niet wordt ingewilligd en de
tweestatenoplossing daardoor niet wordt gerealiseerd, zal dit juist voor Israël uiterst nadelig
zijn. Het alternatief - een een-staatoplossing - kan immers nooit een Joodse staat opleveren,
of ‘op zijn best’ een ondemocratische Joodse staat, waarin het Palestijnse bevolkingsdeel (dat
tegen die tijd waarschijnlijk een meerderheid van de bevolking zal uitmaken) blijvend een
tweederangsstatus krijgt om ‘het Joodse karakter’ van Israël veilig te stellen. Wil de
Israëlische regering daadwerkelijk vormgeven aan Israël als Joodse staat, dan zou het deze
eis daarom niet tot een breekpunt moeten maken in Israëlisch-Palestijnse
vredesonderhandelingen.
 Een Palestijnse erkenning van Israël als Joodse staat voedt het idee, actief
uitgedragen door nationalistische Israëli’s, dat Palestijns-Arabische Israëli’s
(gedwongen) burgers moeten worden van een Palestijnse staat
De huidige Israëlische Minister van Buitenlandse Zaken Avigdor Lieberman heeft al vaker het
idee uitgedragen dat, indien men spreekt over twee nationale staten naast elkaar (een Joodse
en een Palestijnse staat), Palestijns-Arabische Israëli’s (gedwongen) burgers zouden moeten
worden van een Palestijnse staat. Recent heeft de minister hier, achter de schermen, zelfs
6
een juridisch advies over op laten stellen . Een Palestijnse erkenning van Israël als Joodse
staat zal in die context door rechts-nationalistische Israëli’s worden opgevat als een erkenning
6
Barak Ravid, ‘Israeli government doc: Population exchange legal under international law’, Ha’aretz, 25-03-2014,
http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/.premium-1.581784
E: [email protected] | T: 020 679 58 50 | www.eajg.nl | Facebook: eenanderjoodsgeluid | Twitter: EAJGnieuws
Steun het werk van Een Ander Joods Geluid met een donatie op rekeningnummer NL84INGB0007401063.
Een Ander Joods Geluid is erkend als ANBI, giften zijn fiscaal aftrekbaar
4
van Palestijnse zijde dat de twee staten ook op etnische lijnen ingevuld moeten worden. Zover
het ligt aan het plan van Lieberman wordt dit besluit daarnaast genomen en uitgevoerd zonder
dat enige consultatie van of goedkeuring door Palestijns-Arabische Israëli’s daarvoor vereist
is.
 Het staat in de weg aan erkenning door Israël dat het medeveroorzaker is
geweest van het Palestijnse vluchtelingenprobleem
In het kader van finale statusonderhandelingen tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit
speelt een Israëlische erkenning van het mede veroorzaken van de Palestijnse
vluchtelingenproblematiek in 1947-1949 een grote rol; in vorige vredesonderhandelingen werd
er ook van Israëlische zijde rekening mee gehouden dat in het kader van zo’n erkenning
enkele duizenden Palestijnse vluchtelingen konden terugkeren, met een maximum van 65.000
in de gesprekken in Taba in 2001, en dat er eventueel financiële compensatie zou worden
geboden. Een erkenning als Joodse staat zal echter een erkenning van deze
verantwoordelijkheid schaden - een terugkeer van (een beperkt aantal) vluchtelingen zal
bovendien als onverenigbaar worden beschouwd met het in standhouden van een, ook door
de Palestijnen erkende, ‘Joodse staat’. Verantwoordelijkheid nemen voor haar rol in het
ontstaan van het Palestijnse vluchtelingenprobleem zou echter ook goed zijn voor Israël zelf:
een kritische blik op het eigen verleden zou onderdeel moeten zijn van een algehele en open
visie op de geschiedenis van de Israëlische staat.
E: [email protected] | T: 020 679 58 50 | www.eajg.nl | Facebook: eenanderjoodsgeluid | Twitter: EAJGnieuws
Steun het werk van Een Ander Joods Geluid met een donatie op rekeningnummer NL84INGB0007401063.
Een Ander Joods Geluid is erkend als ANBI, giften zijn fiscaal aftrekbaar

Download Report