31/03/2014 Starters in het natuur- en bosonderzoek 28 maart 2014 Wolfspinnen: soortensamenstelling en hun rol als natuurlijke pestbestrijders in landbouwlandschappen Rieneke Vanhulle Universiteit Gent Labo voor Bos & Natuur Inhoud • • • • • • Inleiding wolfspinnen Onderzoeksvragen Materiaal en methoden Resultaten Discussie Take-home-message Foto’s: Geert Vanhulle 1 31/03/2014 Inleiding wolfspinnen • • • • • • • Araneae, Lycosidae Mobiel Broedgedrag Actieve jagers -> lichaamsbouw Generalisten, o.a. bladluizen Natuurlijke pestcontrole? Rol landbouw – akkerranden fungeren als refugia Foto’s: Arabel en Geert Vanhulle Onderzoeksvragen • Vraag 1: Wat is de activiteit van wolfspinnen in kleine loofbosfragmenten in landbouwlandschappen? Wat is de rol van omgevingsfactoren op de soortensamenstelling? • Vraag 2: Welke bewegingsdynamiek is er en wat is het potentieel van de wolfspinnen tot natuurlijke pestcontrole? Foto: Geert Vanhulle 2 31/03/2014 Materiaal en methoden • Wolfspinnen (Lycosidae) uit 3 gebieden: o België (BE) o Duitsland_West (WG) o Zweden_Centraal (CS) • 2 soorten landschappen: o Open field (intensievere landbouw) o Bocage (extensievere landbouw) Materiaal en methoden • • • • • • 16 bosfragmenten/landschapstype +/- 8 jonge, 8 oude +/- 8 grote, 8 kleine 2 locaties/bos 2 oriëntaties 2 replicaten 3 31/03/2014 Materiaal en methoden Regio Staalname periode 1 Staalname periode 2 Staalname periode 3 BE juni 2013 juli 2013 oktober 2013 WG mei –juni 2013 juli 2013 / CS juni 2013 augustus 2013 / • Bodemvallen • Exact 14 dagen geopend • Opname omgevingsvariabelen (leeftijd, vegetatie, oppervlakte, dood hout …) Foto: Edwin Brosens Materiaal en methoden • Uitsorteren, wolfspinnen apart • Determineren • Aanleg referentiecollectie Foto’s: Edwin Brosens 4 31/03/2014 Resultaten: aantallen en soorten • Totaal aantal: 8051 (9137 inclusief juvenielen) • 26 soorten Regio Aantal individuen Aantal soorten CS 2911 18 WG 4313 14 BE 827 13 •Eerste vangstperiode: vooral mannetjes •Tweede vangstperiode: meer vrouwtjes •Derde vangstperiode (enkel BE): veel juvenielen Foto: Edwin Brosens Resultaten: aantallen en soorten • Soortenlijst (voor de geïnteresseerden) Acantholycosa lignaria Alopecosa barbipes Alopecosa cuneata Alopecosa pinetorum Alopecosa pulverulenta Alopecosa trabalis Arctosa leopardus Pardosa agrestis Pardosa alacris Pardosa amentata Pardosa fulvipes Pardosa hortensis Pardosa lugubris Pardosa palustris Pardosa prativaga Pardosa proxima Pardosa pullata Pardosa saltans Pirata hygrophilus Pirata latitans Pirata piraticus Pirata uliginosus Trochosa ruricola Trochosa spinipalpis Trochosa terricola Xerolycosa nemoralis • Dominante soorten: • • • • Sterke analogie in de verschillende staalnamegebieden Pardosa saltans Pardosa lugubris Pirata hygrophilus 5 31/03/2014 Resultaten Vraag 1: Wat is de activiteit van wolfspinnen in kleine loofbosfragmenten in landbouwlandschappen? Wat is de rol van omgevingsfactoren op de soortensamenstelling? • Model met log(abundanties) • Variatie verklaard door: • locatie in het bos (rand!) (p<.0001) • Leeftijd van het bosfragment (jonge bosjes!) (p=0.0284 ) • Geen/minder belangrijke rol voor: • Grootte van bospatch • Intensiteit van de landbouw Foto’s: Edwin Brosens Resultaten Vraag 1: Wat is de activiteit van wolfspinnen in kleine loofbosfragmenten in landbouwlandschappen? Wat is de rol van omgevingsfactoren op de soortensamenstelling? • Variatie verklaard door: • locatie in het bos (rand!) 6 31/03/2014 Resultaten Vraag 1: Wat is de activiteit van wolfspinnen in kleine loofbosfragmenten in landbouwlandschappen? Wat is de rol van omgevingsfactoren op de soortensamenstelling? • Variatie verklaard door: • leeftijd van het bosfragment (jonge bosjes!) Resultaten Vraag 1: Wat is de activiteit van wolfspinnen in kleine loofbosfragmenten in landbouwlandschappen? Wat is de rol van omgevingsfactoren op de soortensamenstelling? • Model met Shannon-indexen (H’) op locatieniveau • Shannon-index = een diversiteitsmaat (H' = - Σpi /ln pi) • België: Gemiddelde H' in jonge en oude bosjes in België 1,2 1 0,8 0,6 0,703 0,548 0,521 ce 0,513 ed 0,4 0,2 0 O R 7 31/03/2014 Resultaten Vraag 1: Wat is de activiteit van wolfspinnen in kleine loofbosfragmenten in landbouwlandschappen? Wat is de rol van omgevingsfactoren op de soortensamenstelling? • Model met Shannon-indexen (H’) op locatieniveau • Centraal Zweden: Resultaten Vraag 1: Wat is de activiteit van wolfspinnen in kleine loofbosfragmenten in landbouwlandschappen? Wat is de rol van omgevingsfactoren op de soortensamenstelling? • Model met Shannon-indexen (H’) op locatieniveau • Trend over de 3 studiegebieden: oude versus jonge bossen 8 31/03/2014 Resultaten Vraag 2: Welke bewegingsdynamiek is er en wat is het potentieel van de wolfspinnen tot natuurlijke pestcontrole? • Belang van de oriëntatie van de vallen -> afleiden van de looprichting • Eerste vangstperiode: zoeken naar partner en migratie naar het landbouwperceel • Tweede periode: verblijf op landbouwperceel foto: Gilbert Loos •Derde periode in België: terugwaartse flux van vooral juvenielen van het landbouwperceel naar bos? Resultaten Vraag 2: Welke bewegingsdynamiek is er en wat is het potentieel van de wolfspinnen tot natuurlijke pestcontrole? • Resultaten WG: • meer activiteit in de eerste periode • In de rand (ed) is er meer activiteit in het naar buiten gerichte staal (adj) Activiteit van wolfspinnen volgens oriëntatie in west Duitsland 2500 2000 1500 1000 500 0 adj for adj ce for ed 1 adj for adj ce for ed 2 9 31/03/2014 Resultaten Vraag 2: Welke bewegingsdynamiek is er en wat is het potentieel van de wolfspinnen tot natuurlijke pestcontrole? • Resultaten BE: • Veel activiteit in periode 1 • Licht verhoogde activiteit in rand periode 3 tov rand periode 2 • Veel juvenielen die uit het landbouwperceel terugkeren in de derde periode Discussie • Verder onderzoek Pallieter De Smedt: gradiënt over gans Europa -> Trend in soorten? • Rol van de expositie van de bosrand -> microklimaat • Pesticidengebruik op het landbouwperceel? • Spitmuizen data Foto: Aster blogt 10 31/03/2014 Take-home-message • Belang van jonge bosfragmenten, die soms als minderwaardig aanzien worden • Belang zowel voor soortendiversiteit • Als voor landbouw (Ecosysteem dienst) • Vooral hoge soortsabundanties in de rand • Bosfragmenten fungeren als refugia, ze zijn noodzakelijk voor het voltooien levencyclus • Vervolg en meer resultaten? Zie openbare thesisverdediging op 26 of 27 juni 2014 11
© Copyright 2024 ExpyDoc
