Advies Structuurvisie ondergrond - 12 februari 2014

Rapport
Overleg Structuurvisie Ondergrond
In het Overlegorgaan infrastructuur en milieu voeren de vertegenwoordigers van de
Minister overleg met betrokkenen en hun organisaties over beleidsvoornemens op
het gebied van infrastructuur en milieu. Het overleg wordt voorgezeten door een
onafhankelijke voorzitter.
In dit rapport staan de gezichtspunten van de deelnemers aan het overleg. De
voorzitter van het overleg biedt dit rapport aan de Minister aan met het verzoek het
te benutten in de verdere beleidsvorming.
Datum
12 februari 2014
Status
Definitief
Colofon
Voorzitter
Ina Adema
Contactpersoon Nadine Biesma
T 070 – 456 96 10
M +31(0)6 - 1535 92 69
Emailadres: [email protected]
DP-2014/57636
Aanleiding
Ter voorbereiding van de ontwerp structuurvisie Ondergrond zijn de
maatschappelijke partijen 1· op 12 februari j.l. in een Overleg Infrastructuur en
Milieu (OIM) geconsulteerd over de zes beleidsopgaven die staan vermeld in de
nota “Probleemstelling en beleidsopgaven Strong (OIM/2014-36671)”:
1 energievoorziening, 2 beschikbaarheid van delfstoffen, 3 (drink)watervoorziening,
4 een gezonde levende bodem, 5 bodem om te bouwen, 6 (cultuur)historisch
erfgoed in de bodem. Ook de samenhang tussen de opgaven en de
afwegingssystematiek is besproken. Op 18 juni 2013 zijn de stakeholders in een
Overleg Infrastructuur en Milieu geconsulteerd over de maatschappelijke opgaven.
De ontwerp structuurvisie Ondergrond wordt begin 2015 aan de Tweede kamer
aangeboden.
De ondergrond is een integraal onderdeel van de fysieke leefomgeving en levert
een bijdrage aan de oplossing van de verschillende maatschappelijke vraagstukken.
De samenhang tussen de verschillende activiteiten en opgaven op diverse diepten
worden door verantwoordelijke overheden en marktpartijen integraal voorbereid.
Het benutten en beschermen van de ondergrond moet in evenwicht zijn en de
ondergrond dient als één geheel met de bovengrond te worden beschouwd. De
structuurvisie Ondergrond vormt het ruimtelijk beleidskader voor de nationale
belangen in de ondergrond.
Advies
Het advies van het OIM over de concept-beleidsopgaven is opgesteld aan de hand
van de vier vragen die tijdens het Overleg hierover zijn gesteld.
Vraag 1: Deelt u de beschreven uitgangspunten van het programma Strong?
Partijen delen dat een goede afweging moet worden gemaakt bij het gebruik van
de ondergrond. Neem bij de nut en noodzaakdiscussie ook de kansen van het
gebruik van de ondergrond mee. Als voorbeeld kan worden genoemd veilig
transport ondergronds.
De definitie duurzaamheid behoeft nog aanscherping. Belangen van toekomstige
generaties moeten ook worden beschermd. Voorts wordt aanbevolen per activiteit
de voor- en nadelen voor de verschillende doelgroepen in beeld te brengen alvorens
een besluit te nemen. De voor- en nadelen komen namelijk bij verschillende
partijen terecht. De positie van de grondeigenaren en rechthebbenden behoeft
meer aandacht. Relateer voor de inventarisatie de belangen aan de betreffende
functie en niet aan het onderscheid diepe ondergrond-minder diepe ondergrond.
Neem in de definitie leefomgevingskwaliteit waarden als veiligheid, landschap en
aardkunde mee. Kijk bij de invulling ervan ook naar de oorzakenkant en niet alleen
de gevolgenkant.
Vraag 2: Deelt u de zes geformuleerde beleidsopgaven?
1.Energievoorziening
Partijen adviseren de term “opslag” goed te definiëren; maak onderscheid in
tijdelijke opslag en/of eindberging. Omschrijf “ondiepe bodemenergie”. Benoem
ook de samenhang van de energievoorzieningen (mogelijkheden, netwerken en
smart linking): de beschreven samenhang tussen kabels en leidingen is te beperkt.
Stimuleer private initiatieven. Lozingen van afvalwater door winning van energie en
de effecten ervan worden gemist. Zo ook het aspect kolenvergassing. Transport
van energie behoeft een meer prominente positie.
2. Beschikbaarheid van delfstoffen
Partijen adviseren naast primaire winningen ook hergebruik van delfstoffen te
monitoren. Zo is er zicht op de aanwezige voorraad. Neem hergebruik mee in de
1
Zie bijlage 1 van dit document: deelnemerslijst
nut en noodzaak afweging van gebruik van de ondergrond. Zandwinning op zee kan
voor kustsuppletie worden gebruikt. Delfstoffenwinning kan een gevolg zijn van
doelgerichte rivierverruiming. (Magnesium)zoutwinning wordt gemist. De
zoutwinning en magnesiumzoutwinning zijn door zoutdiapieren in de ondergrond,
locatiegebonden. Daarnaast is magnesium zoutwinning zeldzaam en slechts op een
aantal plekken maar economisch rendabel.
3. (Drink)watervoorziening
Geadviseerd wordt de aandacht te vestigen op de regio’s waar goed drinkwater
aanwezig is. Niet heel Nederland beschikt hierover. Maak duidelijk wat wordt
bedoeld met strategische watervoorraad, sluit qua terminologie aan bij de
kaderrichtlijn Water. In de Drinkwaternota, de Structuurvisie Ondergrond en de
Structuurvisie Schaliegas dienen dezelfde uitgangspunten te worden opgenomen.
Zorg voor een betere balans tussen de korte termijn, bescherming van bestaande
bronnen, en de lange termijn. Er ligt nu teveel aandacht op de lange termijn.
Benoem de rol van de waterschappen. Breng de gevolgen van verzilting en van
bodemdaling in veengebieden in beeld.
4. Een gezonde levende bodem
Deze beleidsopgave gaat over productiefuncties in de bodem, daarom adviseren
partijen een meer geschikte titel te gebruiken voor dit hoofdstuk. Voort wil men
meer aandacht voor de sluiting van kringlopen, ter voorkoming van verarming van
de bodem. Partijen missen de relatie bodem en natuur en de componenten mest,
organische stof en stikstof. De beschreven landbouwpraktijk gaat over de
werkwijze van de vorige eeuw en niet over de huidige.
5. Bodem om te bouwen
Geadviseerd wordt niet te snel in oplossingen te denken. Bij stedelijk grondwaterbeheer bijvoorbeeld zijn er vele probleemhouders en oplossingsmogelijkheden.
Samen zijn zij vaak de sleutel tot de oplossingen. Overweeg syteemverantwoordelijkheid bij grondeigenaren; oplossingen die betrokkenheid van meer partijen
verlangen kunnen in arrangementen worden vastgelegd. Maak onderscheid tussen
bestaande en nieuwe opgaven. Benader kabels en leidingen als een ruimtelijk
ordeningsvraagstuk.
Voor efficiënt gebruik van de ondergrond is nodig dat ruimte wordt gegeven aan
het continu en dynamische gebruik van de ondergrond. De term asset management
is hier wellicht toepasselijk; beheer van de ondergrond gericht op efficiëntie en
flexibiliteit mede door innovatie en hergebruik.
6. (Cultuur)historisch erfgoed in de bodem
Partijen waarderen de aandacht voor het (cultuur)historisch erfgoed. Wel is
behoefte aan een (nationaal) kader dat een definitie geeft van “meest waardevolle
erfgoed”.
Benut aardkundige waarden bij nieuwe stedenbouwkundige en landschappelijke
ontwikkelingen.
Vraag 3: Is de beschreven samenhang tussen de verschillende opgaven compleet of
heeft u aanvullingen?
Partijen verwachten dat de concept structuurvisie wordt afgestemd met de
relevante andere beleidsvisies zodat zaken niet dubbel worden geregeld.
Geadviseerd wordt een paragraaf over participatie aan de nota toe te voegen.
Vraag 4: Tips voor de op te zetten afwegingssystematiek.
De deelnemers geven een aantal overwegingen mee:
- Maak het kader concreter door de voor- en nadelen van de verschillende
doelgroepen te benoemen.
- Visualiseer de afweging ondergronds-bovengronds (aanpassing van het gebruikte
plaatje in de conceptnota hfst 2).
- Neem het aspect veiligheid mee.
- Geef duurzaamheid een meer prominente rol.
- Voeg het criterium onomkeerbaarheid toe.
- Neem realisatietijd mee.
- Gebruik voor oplossingen afspraken met marktpartijen.
- Onderscheid nationaal en lokaal belang.
Tot slot
Graag hoort het Overleg op welke wijze dit advies wordt meegenomen in de
ontwerp structuurvisie Ondergrond.
Met vriendelijke groet,
mr. I.R. Adema
Voorzitter OIM
Bijlage 1:
Deelnemerslijst OIM Strong 12 februari 2014
Braak , C. ter
Bredemeijer, W.
Coumans, F.
Dijkstra, G.
Eijsink, R.
Engelhardt, D.
Gastkemper, H.J.
Gelderen, M. van
Groenveld, D.
Hartogh, D. den
Heekeren, V. van
Herwaarden, G.J. van
Herwijnen, M.D. van
Hillen, R.
Hinsenveld, M.
Huissteden, J. van
Jongerius, P.
Kalwij, R.
Kovács, W.
Mark, B. van der
Neeft.E.
Rentrop. J.
Rijdt, A.H.J. van de
Rooijen, C.J.M. van
Scheffers, B.
Schorren. D
Voort, L. van der
TenneT TSO B.V.
Havenbedrijf Rotterdam
Essent
Buisleidingen Industrie Gilde
Vereniging van Waterbedrijven in Nederland
Zeeland Seaports
Stichting RIONED
Bouwfonds Ontwikkeling B.V
Netbeheer Nederland
AkzoNobel
Stichting Platform Geothermie
Landschapsbeheer Nederland
Shell Nederland
NOGEPA
Kenniscentrum voor ondergronds
bouwen en ondergrond ruimtegebruik
Actiegroep Schaliegas
Ministerie van Economische Zaken
Royal Cosun
Gemeentelijk Platform Kabels en Leidingen
BodemenergieNL
Centrale Organisatie voor Radioactief Afval
Havenschap Moerdijk
Federatie Instandhouding Monumenten,
Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie
LTO-Nederland
Energie Beheer Nederland B.V.
Groninger Bodem Beweging
FODI

Download Report