9-10-2014
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
WO I: voorspel en gevolgen
Een serie lezingen voor Europe Direct
Bibliotheek Rotterdam
door: Feico Houweling
2.: Frankrijk: rancune en radeloosheid
www.hoorgeschiedenis.nl
Titeldia serie
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
12 september
De Eerste Wereldoorlog: voorspel en hoofdlijnen
10 oktober
Frankrijk: rancune en radeloosheid
14 november
Duitsland: het verleden als model voor de toekomst
12 december
Engeland: een afbrokkelend imperium
2015
9 januari
Rusland: een reus op lemen voeten
13 februari
Oostenrijk en de Balkan, een politieke prairiebrand
13 maart
De Vrede van Versailles, op weg naar een nieuwe oorlog
Europa rond 1900
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Wilhelm II, keizer van Duitsland
Poincaré, president van Frankrijk
(Napoleon III, keizer van Frankrijk)
Koning George III, keizer van India
Frans-Josef, keizer van Oostenrijk
Nicolaas II, tsaar (= keizer) van Rusland
Mehmet V, sultan (hier: keizer) van Turkije
Leopold II, koning der Belgen, 'keizer v.d. Congo'
3
1
9-10-2014
Paus Benedictus XV
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
“[De wereldoorlog] is de zelfmoord
van de Europese beschaving”
Paus Benedictus XV, 1916
Paus Benedictus XV (p. 3/9/1914-1922)
Library of Congress/Public Domain
4
Europa en Zeus
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Over welk Europa hebben we het?
Het ‘
klassieke’Europa
Zeus ontvoert de Fenicische
prinses Europa op het strand van
Sidon (Tyrus)
5
www.hoorgeschiedenis.nl
kaart-Romeinse rijk zes
WO I –voorspel en gevolgen
Welk Europa?
Het Europa van het Romeinse Rijk
6
2
9-10-2014
Kaart Frankisch Rijk 500-750
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Welk Europa?
ca. 500 - 750
Het Frankische rijk
van de
Merovingers
Copyright Christos Nussli - www.euratlas.com 7
www.hoorgeschiedenis.nl
Karel de Grote rijk kaart
WO I –voorspel en gevolgen
Welk Europa?
Ca. 800
Het rijk van
Karel de Grote
8
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Welk Europa?
Ca. 1000
Heilig Roomse Rijk
inclusief Noord-Italië
9
3
9-10-2014
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Welk Europa?
Europa na de
Vrede van
Münster (1648)
10
www.hoorgeschiedenis.nl
Europa rond 1900
WO I –voorspel en gevolgen
Welk Europa?
Europa
ca. 1900
11
www.hoorgeschiedenis.nl
Titeldia Rijk der Franken
WO I –voorspel en gevolgen
Frankrijk –en het Rijk der Franken
12
4
9-10-2014
kaartje Soissons
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Slag bij Soissons (486): De Franken bezetten Gallië
13
Schilderij doop Clovix
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Ca. 500
Clovis wordt
de eerste
christelijke
koning van
de Franken
Saint Remigius baptizes Clovis I, by the Master of Saint Gilles, c.
1500 (National Gallery of Art, Washington)
14
www.hoorgeschiedenis.nl
Basilica St. Denis
WO I –voorspel en gevolgen
Basilica van St. Denis (Parijs)
Merovingers
Clovis I
Childebert I
Arégonde
Fredegonde
Dagobert I
Clovis II
465 - 511
496 - 558
c.515 - c.573
? - 597
603 - 639
635 - 657
Hofmeiers / Karolingen
Karel Martel
Pepijn de Korte
Bertrada van Laon
Karloman I
Karel de Kale
Ermentrude van Orléans
Karloman
686 - 741
714 - 768
726-783
c.751 - 771
823 - 877
823 - 869
866 - 884
5
9-10-2014
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
880
Verdrag van Ribemont
West-Francië
Oost-Frankië
(‘Roomse Rijk’)
Rome
16
Titeldia absoluut gezag
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
De Franse staat en het absoluut gezag
17
Lodewijk XIV
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Droit divin:
Het koningschap is door God
gegeven
De koning hoeft geen
verantwoording af te leggen
aan mensen
De soevereine staat vaardigt
de wetten uit (Bodin)
Lodewijk XIV (r. 1643-1715)
Hyacinthe Rigaud (1701) / wikimedia Commons
18
6
9-10-2014
Hugenoten data 1572-1685
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1572
Nacht van Bartholomeus
1598
Edict van Nantes
1685
Herroeping Edict van Nantes
François Dubois (1790 - 1871)
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
De filosofen nemen Engeland als voorbeeld
20
www.hoorgeschiedenis.nl
Voltaire Ecrasez
WO I –voorspel en gevolgen
‘
Écrasez l'infame’
Vermorzel die
schaamtelozen...
Voltaire
(1694 - 1778)
7
9-10-2014
Voltaire data 1716-1729
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1716
Bastille wegens satire
1726-1729
Verbanning naar
Engeland wegens belediging
Bestudeert Locke, Newton en
constitutionele monarchie
Voltaire
(1694 - 1778)
www.hoorgeschiedenis.nl
Voltaire Lettres sur les Anglois
WO I –voorspel en gevolgen
Lettres sur les Anglois.
Hoofdstuk 10. gedrukt in 1735.
Voltaire
(1694 - 1778)
De handel, die de burgers van Engeland rijk heeft gemaakt,
heeft er ook toe bijgedragen dat ze vrij werden en deze
vrijheid heeft de handel op haar beurt gestimuleerd. Zo is de
grootsheid van de Staat tot stand gekomen.
www.hoorgeschiedenis.nl
Voltaire alle mensen zijn gelijk
WO I –voorspel en gevolgen
"Les mortels sont égaux; ce n'est pas la
naissance,
C'est la seule vertu qui fait la différence."
Voltaire
(1694 - 1778)
Alle mensen zijn gelijk, niet hun afkomst
maar alleen hun deugdzaamheid maakt het
verschil.
Eriphile, act II, scene I (1732); Mahomet, act I, scene IV (1741)
8
9-10-2014
Beaumarchais Figaro
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Figaro:
"Par le sort de la naissance
L'un est roi, l'autre est berger;
Le hasard fit leur distance;
L'esprit seul peut tout changer.
...
Et Voltaire est immortel. (Bis.) "
Pierre-Augustin
Caron de
Beaumarchais
(1732-1799)
"Door het lot van de geboorte
Is de een koning, de ander herder;
Het toeval bepaalt hun verschil;
Alleen de geest kan alles veranderen.
...
En Voltaire is onsterfelijk. (2x)"
1789 Bestorming Bastille
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
14 juli 1789
Bestorming
van de
Bastille
www.hoorgeschiedenis.nl
1789 Verklaring rechten mens 1
WO I –voorspel en gevolgen
Assimilatie
Verklaring van de rechten van de mens en de
burger –1789
1 De mensen worden vrij en met gelijke rechten
geboren en blijven dit. Maatschappelijke
verschillen kunnen slechts op het algemeen
welzijn gebaseerd worden.
10 Niemand mag vanwege zijn opvattingen, ook
niet godsdienstige, worden lastig gevallen, in
zoverre dat hun uiting de door de wet ingestelde
openbare orde niet verstoort.
9
9-10-2014
www.hoorgeschiedenis.nl
Napoleon verspreiding gedachtegoed
WO I –voorspel en gevolgen
Het eerste Franse keizerrijk
Jacques-Louis David (1748-1825),
De kroning van Napoleon
Wikimedia Commons
Napoleon Bonaparte
1769 - 1821
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1803
Napoleon dwingt het
Duitse rijk tot een
reorganisatie
1804
Napoleon kroont
zichzelf tot keizer
1806
Ontbinding Heilig
Roomse Rijk
29
www.hoorgeschiedenis.nl
Titeldia 1814-1870
WO I –voorspel en gevolgen
1814-1870
• Restauratie
• Burgerlijke revolutie
• Herstel keizerrijk
• Revolutiepoging
30
10
9-10-2014
1830 Julirevolutie Louis Philippe
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Restauratie
Lodewijk XVIII (r. 1814-1824)
Karel X (r. 1824-1830)
1830 schilderij Delacroix
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1830
Julirevolutie
Louis-Philippe I (1830-1848)
le Roi Citoyen, koning der Fransen)
La Liberté guidant le peuple –Tableau de Delacroix (1830), Louvre.
Napoleon III (1808-1873) data
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Poging tot herstel van het keizerrijk
Tweede Keizerrijk (1852-1870)
1848
1852
1870
1873
President
keizer
gevangen door Bismarck
sterft als banneling in Engeland
Napoleon III
Geb. 1808
11
9-10-2014
Versailles 1870
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
De proclamatie van Wilhelm I tot Duits keizer te Versailles
(Spiegelzaal) op 18 januari 1871
Anton von Werner (1843-1915), Wikimedia Commons
34
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1870
De Commune van Parijs wordt
bloedig neergeslagen
‘
Ik wil vrij zijn! Dat is mijn recht en ik
verdedig me.’
Lithographie de W.Alexis, Wikimedia Commons
35
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
3 partijen:
• Geestelijkheid, aristocratie en
militairen
• Burgerlijke revolutionairen en
radicale intellectuelen
• Socialisten (uitgeschakeld in 1870)
36
12
9-10-2014
Dreyfus titeldia
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
De Dreyfus-affaire als toetssteen
van de Revolutie
Alfred Dreyfus
1859-1935
Dreyfus data 1859-1935
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1859
Geboren in Mulhouse (Elzas)
1872
Familie kiest Franse nationaliteit
en verhuist naar Parijs
1894-1906
'De Affaire'
1935
Gestorven in Parijs
(cim. du Montparnasse)
Alfred Dreyfus
1859-1935
Dreyfus 1890-1894
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1890
Documenten over de Franse
landsverdediging verdwijnen.
1894
Ontdekking van een spionagebrief
('Bordereau'), arrestatie en veroordeling
Dreyfus door krijgsraad.
Alfred Dreyfus
1859-1935
13
9-10-2014
Dreyfus schietreglement
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Alfred Dreyfus
1859-1935
‘
5. het schietreglement van de artillerie (16
maart 1894). Dit laatste document is
buitengewoon moeilijk te verkrijgen....’
Dreyfus 1895-1896
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1895
Openbare degradatie en
deportatie naar Duivelseiland.
1896
Laatste schriftelijk verzoek van
Dreyfus om herziening.
Bernard Lazare publiceert 'Een
gerechtelijke dwaling'.
Vondst van bewijzen tegen
Esterhazy. Kolonel Picquart ziet
onschuld Dreyfus in.
Alfred Dreyfus
1859-1935
Dreyfus Picquart Gonse
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1896
Alfred Dreyfus
1859-1935
Picquart en gen. Gonse
P:
"Hij is onschuldig“
G:
"De zaak is afgedaan.
P:
"Maar wanneer hij toch onschuldig is?“
G:
Dat doet er niet toe. (...) U ziet hoe de
familie Dreyfus aan het werk is. Wel,
wanneer zij er tenslotte in slaagt de ware
schuldige te vinden, in wat voor een
situatie verkeren wij dan?"
14
9-10-2014
Dreyfus 1897-1898
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1897
Politieke beroering. Esterhazy
beschuldigt Picquart van complot.
Aangifte tegen Esterhazy.
1898
Zola publiceert J'Accuse in
L'Aurore (300.000 ex.)
Alfred Dreyfus
1859-1935
Dreyfus Aurore
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Alfred Dreyfus
1859-1935
www.hoorgeschiedenis.nl
Dreyfus Aurore citaat
WO I –voorspel en gevolgen
Alfred Dreyfus
1859-1935
1898 - Emile Zola
‘
Moesten de Joden daarvoor ook opdraaien?
Het verhaal is antisemitisch. Losgeslagen
lieden worden vrijgesproken, terwijl een man
van eer de klappen krijgt. Een man zonder
enige smet!’
15
9-10-2014
Dreyfus 1898
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1898
Vrijspraak Esterhazy door
krijgsraad.
Alle schriftexperts verklaren dat
het 'bordereau' door Estherhazy
geschreven moet zijn.
Duitsland ontkent schuld Dreyfus.
George Clemenceau: "Verwijder
uit onze democratie deze
belachelijke eerbied voor de
'raison d'état'!"
Alfred Dreyfus
1859-1935
Zola veroordeeld wegens laster
Dreyfus 189801899
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1898
Bewijs tegen Dreyfus (brief) blijkt
vervalst.
Esterhazy ontslagen en
veroordeeld wegens bedrog
Gratie op voorwaarde dat Dreyfus
zijn verzoek om revisie intrekt
1899
Alfred Dreyfus
1859-1935
Dreyfus terug naar Frankrijk,
vonnis vernietigd
Krijgsraad (verdeeld) veroordeelt
Dreyfus opnieuw
Internationale betogingen.
Dreyfus 1900-1908
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
1900
Bekentenis Esterhazy (in Londen)
1906
Herziening vonnis Dreyfus en
openbaar eerherstel (Légion
d'honneur)
1908
Mislukte aanslag op zijn leven.
Alfred Dreyfus
1859-1935
16
9-10-2014
www.hoorgeschiedenis.nl
Titeldia rancune en machteloosheid
WO I –voorspel en gevolgen
De Franse politiek ini 1914:
rancune en machteloosheid
49
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
De heikele punten van Frankrijk
• Interne verdeeldheid over de Revolutie
• Traditie van absolutisme en streven naar ‘
grandeur’
• Rancune naar Duitsland
50
Raymond Poincaré data
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
Versterking Frans-Russische Alliantie
‘
Vredespolitiek’in 1914
Tegen wapenstilstand (1918)
Poging Rijnland los te maken van Duitsland
Besluit bezetting Ruhrgebied (als premier, 1923)
Raymond Poincaré
President Frankrijk
1913-1920
Pierre Carrier-Belleuse,
Wikimedia Commons
51
17
9-10-2014
www.hoorgeschiedenis.nl
WO I –voorspel en gevolgen
WO I: voorspel en gevolgen
14 november
Duitsland: het verleden als model voor de toekomst
Een serie lezingen voor Europe Direct
Bibliotheek Rotterdam
door: Feico Houweling
www.hoorgeschiedenis.nl
18
© Copyright 2024 ExpyDoc
