Beperkingen bij het uitvoeren van ADL: een multifactoriële benadering

Beperkingen bij het uitvoeren van ADL:
een multifactoriële benadering
dr. Marjolein den Ouden
Docent/onderzoeker Saxion
Lectoraat AGZ: ouderenzorg en palliatieve zorg
[email protected]
Opbouw presentatie
1. Introductie
 Veroudering
 ICF-model
 Doel onderzoek
2. Methode PROFIEL onderzoek
3. Resultaten
 Bijdrage domeinen aan ADL beperkingen
 Identificeren van hoog-risico individuen
4. Discussie
5. Conclusie
Verandering in levensverwachting sinds 1981
Levensverwachting (jaren)
85
80
75
70
65
60
55
50
1981
1985
1990
1995
Jaartal
2000
2005
2010
Veroudering
• Lichamelijk en psychosociaal functioneren
belangrijk
– 1 of meerdere chronische ziekten
– 2/3 van de ouderen
• Lichamelijke achteruitgang met ouder worden
–
–
–
–
Uithoudingsvermogen
Spierkracht
Longfunctie
Balans en loopsnelheid
• Verlies van vitaliteit: draagkracht
draaglast
Afhankelijkheid van anderen en eventuele
institutionalisering
Activiteiten van het dagelijks leven (ADL)
• Prevalentie: 20-30% (stijgt met leeftijd)
• ADL onderscheid in:
1. BADL: basis ADL
– Essentieel voor om te kunnen functioneren (fundamenteel)
– Baden/douchen, aankleden, toiletgebruik
2. IADL: instrumentele ADL
– Belangrijk om zelfstandig te kunnen functioneren in
maatschappij
– Medicijnen innemen, huishouding, reizen
Fried et al, 2004
ADL: dynamisch proces
Kalache and Kickbusch, 1997
Kalache and Kickbusch, 1997
Veroudering zichtbaar op middelbare leeftijd?
• Aantal mensen met 1 of meerdere chronische
ziekten stijgt
– Vroege diagnose
– Betere overleving
• Gevolg:
Van der Lucht en Polder, 2010; Fried et al, 1997
Interventie starten middelbare leeftijd?
• Fysieke beperkingen
– Vroeg stadium van ADL beperkingen
– Veranderingen in sensorisch-motorisch functioneren
– Short Physical Performance Battery
Fysieke beperking
Beide
n=60 (29.4%)
n=88 (43.1%)
ADL beperking
n=60 (29.4%)
Den Ouden et al, Maturitas, 2013
International Classification of
Functioning, Disability and Health model
Health
condition
Body function
& structure
Participation
Activity
Environmental
factors
Personal
factors
World Health Organization, 2001
PROFIEL studie
• Studiepopulatie: 10 jaar follow-up
– 400 mannen (HAMLET studie)
– 402 vrouwen (FRAILTY studie)
n=802
Uit de studie
•
•
•
•
•
Overleden (n=99)
Woonachtig in buitenland (n=3)
Fysiek/mentaal niet mogelijk (n=14)
Niet geïnteresseerd (n=33)
Loss to follow-up (n=28)
n=625
Metingen: dagdeel 1
Duur: ongeveer 3 uur
•
•
•
•
•
•
Bloedafname
Anamnese
Bloeddruk
Lengte, gewicht, taille- en heupomvang
Gezichtsvermogen
DEXA-scan:
– Botdichtheid en lichaamssamenstelling
•
Buikvet
– Intra-abdominaal en perifeer
•
Vasculaire status:
– Stijfheid grote lichaamsslagader
– Vaatwanddikte van de halsslagader
Metingen: dagdeel 2
Duur: ongeveer 2,5 uur
•
•
•
•
•
•
Herhaalde bloeddruk meting
Cognitie testen
Gehoor
Longfunctie
Knijpkracht
Short Physical Performance Battery
– Balans
– Loopsnelheid
– Opstaan van een stoel
•
•
Uithoudingsvermogen
Lichamelijke activiteit
Deelonderzoek 1:
Bijdrage domeinen aan ADL problemen
Health
condition
Body function
& structure
Participation
Activity
Environmental
factors
Personal
factors
Den Ouden et al, JAMDA, 2013
Health
condition
Number of chronic
diseases
Body function
& structure
1. MMSE
2. Z-score processing speed
3. Z-score memory
4. Handgrip strength
5. SPPB
6. Z-score physical activity
7. Sensory problems
8. Body mass index
9. Intra abdominal fat
10. Ratio Cholesterol/HDL
11. Z-score atherosclerosis
12. Bone mineral density
Activity
Activities of daily living
Environmental
factors
Degree of urbanization
Participation
Not measured in the
present study
Personal factors
1. Age
2. Gender
3. Education
4. Smoking
5. Self-management abilities
6. Z-score quality of life
7. Anxiety and panic disorders
8. Z-score depressive symptoms
Den Ouden et al, JAMDA, 2013
Kenmerken onderzoekspopulatie
Age
Gender (men) (n (%))
Body Mass Index
Education (n (%))
Low
Middle
High
University
Mini Mental-State Examination
Number of chronic diseases
Isometric hand grip strength
Short Physical Performance Score
Afhankelijk in het
uitvoeren van ADL
(n=149)
Mean ± sd
78.0 ± 6.2
45 (30.4)
27.3 ± 4.5
Onafhankelijk
(n=388)
15 (10.1)
30 (20.3)
75 (50.7)
28 (18.9)
27.6 ± 2.2
2.3 ± 1.6
28.4 ± 9.0
5.8 ± 2.9
18 (4.7)
81 (21.0)
184 (47.7)
103 (26.7)
28.7 ± 1.6
1.0 ± 1.1
40.0 ± 13.3
9.2 ± 6.2
Mean ± sd
69.3 ± 9.7
240 (62.2)
26.3 ± 3.8
Data analyse
• Beperken aantal variabelen in het model: z-score
–
–
–
–
–
–
Processing speed and executive function
Memory
Physical activity
Measures of atherosclerosis
Depressive symptoms
Quality of Life
• Missende waarden geïmputeerd via multiple imputation
– 10,8%: één of meerdere variabelen mist
• Multivariable logistic regression analysis
– Odds ratios en 95% betrouwbaarheidsinterval
– Verklaarde variantie: Nagelkerke R2
Resultaten: individuele predictoren (deel 1)
OR 95% CI for OR p-value
Health condition
Number of chronic diseases
1.26 1.01; 1.57
0.04
Body function
Mini Mental-State Examination
Z-score processing speed
Z-score memory
Grip strength
Short Physical Performance Battery
Z-score physical activity
Sensory problems
Body mass index
Intra-abdominal fat
Ratio cholesterol/HDL
0.81
0.94
1.12
0.97
0.83
0.62
1.11
1.18
0.74
1.12
0.03
0.90
0.69
0.22
0.02
0.08
0.29
>0.01
0.04
0.40
Significantie: ɑ =0,15
0.67; 0.98
0.34; 2.57
0.64; 1.96
0.92; 1.02
0.72; 0.97
0.37; 1.06
0.92; 1.34
1.06; 1.32
0.57; 0.98
0.86; 1.47
Resultaten: individuele predictoren (deel 2)
OR 95% CI for OR p-value
Body structure
Z-score atherosclerosis
Bone mineral density
0.70 0.44; 1.11
0.80 0.57; 1.13
0.13
0.21
Environmental factors
Degree of urbanization
0.97 0.75; 1.26
0.84
Personal factors
Age
Gender (women)
Education
Smoking
Self-management abilities
Z-score quality of life
Anxiety and panic disorders
Z-score depressive symptoms
1.04
2.88
1.44
1.01
1.01
0.53
0.76
1.68
0.17
0.08
> 0.01
0.02
0.70
0.12
0.42
0.04
0.98; 1.11
0.90; 9.22
1.13; 1.82
1.00; 1.02
0.98; 1.04
0.24; 1.18
0.39; 1.48
1.03; 2.74
Resultaten: significante predictoren
Health condition
Body function
Body structure
1. Aantal chronische
ziekten
1. MMSE
2. SPPB
3. Body Mass Index
4. Fysieke activiteit
5. Intra-abdominaal
vet
1. Slagaderverkalking
Personal factors
1. Leeftijd
2. Geslacht
3. Opleiding
4. Roken
5. Depressieve
symptomen
6. Kwaliteit van
leven
Resultaten: ICF domeinen
Model
Verklaarde variantie
(Nagelkerke R2 [range])
Full model: including all significant predictors
0.57 [0.56 to 0.57]
excluding health condition
0.56 [0.55 to 0.57]
excluding body function
0.49 [0.48 to 0;49]
excluding body structure
0.56 [0.56 to 0.57]
excluding environmental factors
not applicable *
excluding personal factors
0.47 [0.46 to 0.48]
* Degree of urbanization was not a significant predictor of ADL disability
Conclusie
Health
condition
Number of chronic
diseases
Body function
& structure
1. MMSE
2. SPPB
3. Z-score physical activity
4. Body mass index
5. Intra abdominal fat
6. Z-score atherosclerosis
Participation
Activity
Not measured in the
present study
Activities of daily living
Environmental
factors
Personal factors
1. Age
2. Gender
3. Education
4. Smoking
5. Z-score quality of life
6. Z-score depressive symptoms
Den Ouden et al, Experimental Gerontology, 2013
Deelonderzoek 2:
Identificeren van hoog-risico individuen
voor het ontwikkelen van ADL beperkingen
Health
condition
Body function
& structure
Participation
Activity
Environmental
factors
Personal
factors
Den Ouden et al, JAMDA, 2013
Health
condition
Number of chronic
diseases
Body function
& structure
1. MMSE
2. SPPB
3. Muscle strength
4. Physical activity
5. Ratio Cholesterol/HDL
6. Body Mass Index
7. Pulse Wave Velocity
Participation
Activity
Not measured in the
present study
Activities of daily living
Environmental
factors
Degree of urbanization
Personal factors
1. Age
2. Gender
3. Socioeconomic status
Den Ouden et al, Experimental Gerontology, 2013
Data analyse
• Beperken aantal variabelen in het model: z-score
– Muscle strength
• Missende waarden geïmputeerd via multiple imputation
– 5,4%: één of meerder variabelen mist
– Per predictor 0% tot 3,5%
• Poisson regression (hoge prevalentie ADL beperkingen)
– Backward selection
• Akaike’s information criterion (p=0,157)
– Relatieve Risico’s en 95% betrouwbaarheidsinterval
– Finale model: shrinkage factor
• Receiver Operating Curve:
– Onderscheid mensen die wel of geen ADL beperkingen
ontwikkelen
Resultaten: univariabele associaties (deel 1)
Afhankelijk in
ADL N=117
Mean ± sd
Health condition
Number of chronic diseases
Onafhankelijk RR
N= 361
Mean ± sd
95% CI for
RR
1.2 ± 1.1
0.5 ± 0.8
1.54
[1.38; 1.71]
Body function
MMSE (score)
SPPB(score)
Z-score muscle strength *
Physical activity (score)
Cholesterol/HDL ratio
Waist hip ratio
27.3 ± 1.6
9.0 ± 1.8
-0.59 ± 0.67
14.7 ± 6.6
4.8 ± 1.3
0.85 ± 0.10
27.7 ± 1.6
9.5 ± 1.6
0.19 ± 0.97
17.4 ± 7.5
4.5 ± 1.4
0.89 ± 0.10
0.91
0.88
0.46
0.96
0.93
0.06
[0.83; 0.99]
[0.81; 0.95]
[0.37; 0.56]
[0.94; 0.98]
[0.83; 1.05]
[0.01; 0.30]
Body structure
Pulse wave velocity (m/s)
4.8 ± 3.6
6.4 ± 3.3
0.90
[0.84; 0.95]
Resultaten: univariabele associaties (deel 2)
Afhankelijk in
ADL N=117
Mean ± sd
Onafhankelijk RR
N= 361
Mean ± sd
Environmental factors
Degree of urbanization (no. of addresses/km2) (n (%))
Very high (> 2500)
46 (39.3)
High (1500-2500)
34 (29.1)
Moderate (100-1500)
14 (12.0)
Low (500-1000)
21 (17.9)
Rural (< 500)
2 (1.7)
Personal factors
Age (years)
Males (n (%))
Socioeconomic status (n (%))
Low
Middle
High
Scientific
95% CI for
RR
178 (49.2)
65 (18.0)
46 (12.7)
66 (18.2)
7 (1.9)
1.04
[0.92; 1.18]
67.5 ± 5.3
30 (25.6)
59.2 ± 9.0
216 (59.7)
1.12
3.06
[1.09; 1.15]
[2.11; 4.45]
43 (36.8)
14 (12.0)
51 (43.6)
9 (7.7)
113 (31.2)
76 (21.0)
129 (35.6)
44 (12.2)
0.96
[0.82; 1.11]
Resultaten: geselecteerde predictoren
Predictors
Beta RR
Intercept
-8.52
Number of chronic diseases 0.18 1.19 [1.07; 1.34]
Z-score muscle strength *
-0.52 0.59 [0.35; 1.01]
Age
0.10 1.10 [1.07; 1.14]
Gender
0.03 1.03 [0.46; 2.28]
Socioeconomic status
0.15 1.16 [1.02; 1.34]
Beta # RR # 95% CI for
RR #
-8.52
0.17
1.18 [1.06; 1.31]
-0.49 0.61 [0.37; 1.01]
0.09
1.10 [1.06; 1.13]
0.02
1.02 [0.48; 2.17]
0.14
1.15 [1.01; 1.31]
c-statistic
0.83
0.84
* Shrunken: shrinkage factor 0,94
95% CI for
RR
Conclusie:
Identificeren hoog-risico individuen
chronische ziekte
leeftijd
spierkracht
geslacht
Sociaaleconomische status
Discussiepunten
• Meten van ADL beperkingen
– Discrepanties: perceptie vs. “werkelijkheid“
– Afhankelijk van cognitie en depressieve symptomen
– Minder sensitief voor verandering
• Meten van fysieke beperkingen
– Afhankelijk van motivatie
– Afkappunten niet gedefinieerd
• ICF-model
– Niet alle domeinen meegenomen in de huidige studie
Algemene conclusie/aanbevelingen
Screening volgende stap?
• Voorkomen van ADL beperkingen
• Ontwikkelde predictiemodel lijkt bruikbaar:
– Validatie in externe populatie
– Drempelwaarde vaststellen
Ontwikkeling interventiestudies
• Multifactoriële aanpak
• Belangrijke aandachtspunt: spierkracht
• Interventies vanaf 65 jaar, kennis ontbreek over
middelbare leeftijd
Toekomst?
Vragen?
Questions?
Contactgegevens
dr. Marjolein den Ouden
E-mail: [email protected]

Download Report