Productenboek 2014 - Stichting Elckerlyc

Productenboek
Org. Onderdeel
Proceseigenaar
Versie
Vastgesteld op
EV / VD
Primair proces
Manager Opvang en Begeleiding
Definitief
10-02-2014
15-12-2014
De cliënt centraal
Bezoekadres:
Schiedamseweg 34
3134 BL Vlaardingen
T: 010-4355000
F: 010-2342468
: [email protected]
Voor u ligt het productenboek van Stichting Elckerlyc te Vlaardingen.
Stichting Elckerlyc biedt opvang aan dak- en thuislozen die als gevolg van diverse
problematiek tijdelijk niet in staat zijn zelfstandig te functioneren. Stichting Elckerlyc biedt
naast een veilig onderdak, begeleiding bij het herstel van zelfstandigheid.
Onze visie
Alle volwassen personen in Nederland zijn in staat om zelfstandig inhoud te geven aan het
eigen leven en te zorgen voor de aan hen toevertrouwde kinderen. Iedere volwassen
persoon komt in aanmerking voor tijdelijke financiële of maatschappelijke ondersteuning
indien deze daar tijdelijk niet zelf toe in staat is.
Onze Missie
Tijdelijk veilig onderdak en partiële begeleiding bieden aan cliënten (met en zonder
kinderen) met complexe problematiek, die bereid zijn om onder begeleiding op inzichtelijke
wijze te werken aan spoedig herstel van de eigen zelfstandigheid.
Onze producten worden gefinancierd door de Gemeente Vlaardingen in de vorm van een
jaarlijks toegekende subsidie. Aan de verstrekking van deze subsidie zijn
subsidievoorwaarden verbonden in de vorm van prestatie indicatoren. De resultaten ten
aanzien van deze indicatoren worden regelmatig besproken en een keer per jaar schriftelijke
aan de Gemeente verantwoord.
Dit productenboek geeft informatie over de producten en prestatie indicatoren van Stichting
Elckerlyc en kan zowel intern als extern gebruikt worden.
Productenboek 2014
Pagina 2 van 21
Inhoudsopgave
Cliënten van Stichting Elckerlyc ........................................................................................ 4
Crisisopvang .................................................................................................................... 5
Vrouwenopvang .............................................................................................................. 7
Noodplek ......................................................................................................................... 8
Begeleid Wonen Baanstraat ........................................................................................... 10
Centraal onthaal ............................................................................................................ 11
Kinder- en jeugdwerk ..................................................................................................... 12
Productenboek 2014
Pagina 3 van 21
Cliënten van Stichting Elckerlyc
Onze cliënten zijn:
 slachtoffer van geweld begaan in de huiselijke kring van het slachtoffer;
 mensen in een acute crisissituatie (dakloos door bijvoorbeeld brand of uitzetting);
 dakloze ouders met kinderen, die door meervoudige problematiek met dak- en of
thuisloosheid worden bedreigd (dakloos door relatiebreuk, uitzetting door schulden).
Per voorziening gelden de volgende inclusie en exclusie criteria:
Inclusie
Exclusie
Crisisopvang
Vrouwenopvang
Noodplek
Begeleid Wonen
Baanstraat
Max. 12 weken
Volwassenen die door
een bedreigende of
acute crisissituatie van
psychosociale of
maatschappelijke aard
dakloos zijn.
Max. 52 weken
Volwassenen die
door Huiselijk Geweld
dakloos zijn
Max. 36 weken
Max. 5 nachten
Volwassenen die
Volwassen inwoners
door Huiselijk Geweld van Vlaardingen die
dakloos zijn
zelfstandig genoeg
zijn om binnen een
termijn van
maximaal 9
maanden de eigen
zelfstandigheid te
herstellen
Max. 12 weken
Volwassen
Inwoners van
Vlaardingen die
door een acute
crisissituatie
dakloos zijn.
Niet zelfstandig op
ADL door onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke gebreken,
psychiatrische
aandoening, verslaving
of anderszins
Niet zelfstandig op
ADL door
onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke
gebreken,
psychiatrische
aandoening,
verslaving of
anderszins
Niet zelfstandig op
ADL door
onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke
gebreken,
psychiatrische
aandoening,
verslaving of
anderszins
Niet zelfstandig
op ADL door
onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke
gebreken,
psychiatrische
aandoening,
verslaving of
anderszins
Niet zelfstandig op
ADL door
onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke
gebreken,
psychiatrische
aandoening,
verslaving of
anderszins.
Geen inkomen.
Centraal Onthaal
Resultaatgebieden
Cliënten werken binnen de geldende verblijfsduur actief aan de realisatie van het herstel van
de eigen zelfstandigheid. Door cliënten een gestoffeerde en gemeubileerde woning in
bruikleen aan te bieden worden cliënten vanaf de eerste dag van opvang gestimuleerd om
een zelfstandig huishouden te voeren. Bij het onderhoud en beheer wordt aan de cliënten
ondersteuning geboden, maar in eerste instantie zijn zij zelf verantwoordelijk voor de eigen
woonsituatie gedurende het verblijf.
De begeleiders ondersteuning de cliënten op de diverse levensgebieden bij (een volgende
fase in) het herstel van zelfstandigheid. Belangrijkste aandacht gebieden in de begeleiding
zijn veiligheid, inkomen, wonen en opvoeding van de kinderen. De begeleiders stimuleren
cliënten gebruik te maken van aanwezige kwaliteiten om de huidige crisissituatie te
normaliseren en ondersteunen cliënten bij het herstel van zelfstandigheid. Maar voor alles
geldt: Cliënten herstellen zelf!
AANMELDNUMMER: 010 23 43 992
Productenboek 2014
Pagina 4 van 21
Crisisopvang
Algemeen
De Crisisopvang is een bovenregionale voorziening en bestaat uit 8 woningen waar cliënten
worden opgevangen en begeleid naar een volgende fase in het herstel van zelfstandigheid.
De woningen bevinden zich op een anoniem en veilig adres.
Doelstelling
Het bieden van tijdelijke opvang in een veilige en anoniem woning en partiële begeleiding
gebaseerd op de uitgangspunten van krachtwerk, het accent ligt op de volgende zaken:
 Stabilisatie en normalisatie van de (gezin)situatie;
 Creëren van veiligheid nu en na opvang;
 Begeleiden van de kinderen en opvoedingsondersteuning;
 Realiseren van terugkeer, interne of externe doorplaatsing (warme overdracht) of
zelfstandige huisvesting.
Doelgroep
Vrouwen en mannen vanaf 18 jaar, met en zonder kinderen, die als gevolg van een bedreigende of acute crisissituatie dak- of thuisloos zijn.
Plaatsingscriteria
Er is sprake van een bedreigende of acute crisissituatie en de hulpvrager wenst een
verbetering in de eigen situatie. Cliënt gaat akkoord met de inhoud van de bruikleen- en
begeleidingsovereenkomst.
Aanmelden
Cliënt, of bij de cliënt betrokken hulpverlening, kan contact op nemen via het centrale
aanmeldnummer. Er wordt niet gewerkt met een wachtlijst.
Contra Indicaties
Als verslaving, geestelijke of lichamelijke beperkingen of psychiatrische problematiek de
zelfstandige uitvoering van de algemeen dagelijkse levensverrichtingen en het herstel van
zelfstandigheid in de weg staat.
Hulpaanbod
Het hulpaanbod bestaat uit het aanbieden van een tijdelijke woonunit in combinatie met
partiële begeleiding.
A. Huisvesting
Cliënten krijgen een gestoffeerde en gemeubileerde woonunit in bruikleen en dragen bij in
de verblijfskosten als zij beschikken over een inkomen.
B. Begeleiding
Er wordt maximaal 4 uren per week begeleiding geboden bij een volgende fase in het
herstel naar zelfstandigheid door;
 Het geven van Informatie en advies;
 Krachtgerichte Begeleiding (8 fasen model)
 Ondersteuning bij het beheer en onderhoud van de woonunit in bruikleen.
 Opvoedingsondersteuning en kinderbegeleiding;
 Nazorg.
Er is sprake van begeleiding op afspraak of inloop tijdens een dagelijkse spreekuur.
Productenboek 2014
Pagina 5 van 21
Werkwijze
De Ambulant Begeleider is erop gericht de cliënt te stimuleren om de kwaliteiten van de
cliënt in te zetten bij een volgende fase in het herstel van zelfstandigheid. De verrichte
werkzaamheden en voortgang worden gerapporteerd in REGAS©.
Prestatie indicatoren
 Verblijfsduur : De maximale verblijfsduur is 12 weken.
 Bezettingsgraad: De woningen zijn ten minste 85% van de beschikbare tijd bezet.
 Recidive: Het aantal cliënten dat zich na afronding binnen 2 jaar opnieuw aanmeld is
niet meer dan 10%.
 Slagingspercentage: de begeleiding wordt afgerond binnen de maximale verblijfstermijn.
Drop-out: Het aantal cliënten dat voortijdig de opvang verlaat is niet meer dan 10%.
 Lokale/ regionale samenwerking: De tevredenheid van onze samenwerkingspartners
over de dienstverlening wordt een keer in de twee jaar door een externe bureau
geëvalueerd en dient ten minste een 7 te zijn.
Productenboek 2014
Pagina 6 van 21
Vrouwenopvang
Algemeen
De Vrouwenopvang is een bovenregionale voorziening en bestaat uit 4 woningen in
Vlaardingen, waar lichamelijk, geestelijk en/of seksueel mishandelde en/of bedreigde
vrouwen vanaf 18 jaar, met of zonder kinderen tijdelijke opvang kunnen krijgen op een veilig
adres.
De 4 woningen biedt aan 8 cliëntsystemen plaats (maximaal 2 cliëntsystemen per woning,
afhankelijk van het aantal leden van het clientsysteem).
Doelstelling
Een geheim en veilig adres en partiële begeleiding gebaseerd op de uitgangspunten van de
vrouwenhulpverlening en krachtwerk, waarbij het accent ligt op:
 Creëren van veiligheid;
 Herstellen van zelfstandigheid door krachtwerk
 Begeleiding op de 8 leefgebieden;
 Begeleiden van kinderen en het bieden van opvoedingsondersteuning;
 Realiseren van terugkeer of zelfstandig wonen elders.
Doelgroep
Lichamelijk, geestelijk en/of seksueel mishandelde of bedreigde vrouwen vanaf 18 jaar
afkomstig van alle regio’s.
Vrouwenopvang is een bovenregionale voorziening.
Plaatsingscriteria
De acute crisis is verholpen en er is een zekere mate van zelfstandigheid. De cliënt wenst
een verbetering in de eigen situatie en wil zich daar voor inzetten. Cliënt gaat akkoord met
de inhoud van de bruikleen- en begeleidingsovereenkomst.
Aanmelding
Cliënte of bij de cliënte betrokken hulpverlening neemt telefonisch contact via het centrale
aanmeldnummer. Er wordt niet gewerkt met een wachtlijst.
Contra indicaties
Verslaving (alcohol/drugs/gokken), een geestelijke of lichamelijke beperking of
psychiatrische problematiek vormt een belemmering voor het herstel naar zelfstandigheid in
de weg staat.
Hulpaanbod
Het aanbod bestaat uit het aanbieden van tijdelijke huisvesting in combinatie met
begeleiding.
A. Huisvesting
De cliënten leven zelfstandig in een gestoffeerde en gemeubileerde woning in Vlaardingen
op een veilig adres en dragen bij in de verblijfskosten als er een inkomen is.
B. Begeleiding
Er wordt gemiddeld 3 uren per week begeleiding geboden;
 Informatie en advies;
 Case management;
 Partiële begeleiding volgens 8fasen model;
 Ondersteuning bij onderhoud en beheer woonunit;
 Kinderbegeleiding en opvoedingsondersteuning;
 Nazorg.
Productenboek 2014
Pagina 7 van 21
Er is sprake van begeleiding op afspraak.
Werkwijze
De Ambulant Begeleider is erop gericht de cliënt te stimuleren om de kwaliteiten van de
cliënt in te zetten bij het herstel van zelfstandigheid. De verrichte werkzaamheden en
voortgang worden gerapporteerd in REGAS©.
Bij cliënten van de vrouwenopvang wordt, gezien de geweldssituatie waar zij uit komen,
extra aandacht besteed aan het herstel van eigenwaarde, zelfvertrouwen en een positieve
identiteit.
Prestatie indicatoren Vrouwenopvang
 Verblijfsduur: de maximale verblijfsduur is 9 maanden.
 Bezettingsgraad: De woningen zijn ten minste 85% van de beschikbare tijd bezet.
 Recidive: Het aantal cliënten dat zich na afronding binnen 2 jaar opnieuw aanmeld is
niet meer dan 10%.
 Slagingspercentage: de begeleiding wordt afgerond binnen de maximale verblijfstermijn.
Drop-out: Het aantal cliënten dat voortijdig de opvang verlaat is niet meer dan 10%.
 Lokale/ regionale samenwerking: De tevredenheid van onze samenwerkingspartners
over de dienstverlening wordt een keer in de twee jaar door een externe bureau
geëvalueerd en dient ten minste een 7 te zijn.
Noodplek
Algemeen
De noodplek is een lokale opvangplek binnen de Crisisopvang voor vrouwen en mannen
vanaf 18 jaar die als gevolg van huiselijk geweld acuut niet meer in de eigen woning of
elders kunnen verblijven. Het hulpaanbod is onder te verdelen in de volgende producten:
 Veilige opvangplek;
 Informatieoverdracht;
 Doorverwijzing naar een crisisopvang.
De noodplek is in principe beschikbaar voor maximaal 5 dagen.
Doelstelling
Op de noodplek wordt een veilige opvangplaats geboden gedurende een nacht of weekend
met (beperkte) begeleiding aan personen die in een acute noodsituatie verkeren. Het accent
ligt op het creëren van veiligheid en het realiseren van doorplaatsing.
Doelgroep
De noodplek is bedoeld voor vrouwen en mannen van zowel binnen als buiten de regio, die
als gevolg van (dreiging met) acuut geweld dakloos zijn geworden of tijdelijk niet in de eigen
woning kunnen verblijven en voor wie per direct geen ander opvang mogelijkheid is.
Plaatsingscriteria
Hulpvrager is ernstig bedreigd of mishandeld in de thuissituatie en behoeft onmiddellijk
onderdak op een veilig adres en heeft geen mogelijkheid zelf onderdak te verzorgen bij
familie, vrienden, kennissen of anderszins. Ook kan het een cliënt betreffen van een ander
opvang die daar onmiddellijk moet vertrekken in verband met een bedreigende situatie.
Cliënt gaat akkoord met de inhoud van de bruikleen- en begeleidingsovereenkomst.
Contra-indicaties
Hulpvragers komen niet in aanmerking voor plaatsing binnen de opvang wanneer een
verslaving (alcohol/drugs/gokken), een geestelijke of lichamelijke beperking of
psychiatrische problematiek een dusdanige belemmering vormt dat cliënt niet zelfstandig de
Productenboek 2014
Pagina 8 van 21
algemeen dagelijkse levensverrichtingen kan uitvoeren en het de begeleiding in het herstel
naar zelfstandigheid in de weg staat.
Hulpaanbod
Het hulpaanbod bestaat uit het bieden van een tijdelijke opvangplek en doorplaatsing.
Cliënten krijgen gestoffeerde en gemeubileerde woonunit in bruikleen en voeren zelfstandig
een huishouding. Voor het gebruik van het noodbed wordt aan cliënten met een inkomen,
een bijdrage per nacht gerekend welke contant, per bank of per machtiging voldaan kan
worden.
Aanmelding
Alleen het Steunpunt Huiselijk Geweld, een collega instellingen of de politie kan hulpvragers
na 16.00 uur aanmelden.
Plaatsing
De cliënt, die geplaatst wordt, komt rechtstreeks uit een gewelddadige of risicovolle situatie.
Er is 1 woonunit beschikbaar voor een volwassen cliënt met kinderen.
Doorplaatsing
Wanneer een cliënt ’s avonds of in het weekend wordt geplaatst, zal de eerstvolgende
werkdag een gesprek met de cliënt plaatsvinden om een juiste probleemanalyse te maken
en te bepalen wat er nodig is om een passende vervolgoplossing te vinden. De Ambulant
begeleider bespreekt de probleemanalyse met het Steunpunt Huiselijk Geweld. Naar
aanleiding hiervan worden duidelijke afspraken gemaakt omtrent de vervolgacties.
Indien de vervolgactie doorplaatsing naar een reguliere opvang of begeleide terugkeer is,
wordt dit door Stichting Elckerlyc verzorgd. Overige acties neemt het Steunpunt Huiselijk
Geweld voor haar rekening.
Er is sprake van ondersteunende begeleiding tijdens een dagelijkse spreekuur.
Prestatie indicatoren Noodplek
 Verblijfsduur: maximaal 5 dagen.
 Lokale/ regionale samenwerking: De tevredenheid van onze ketenpartners wordt een
keer in de twee jaar door een externe bureau geëvalueerd en dient ten minste een 7 te
zijn.
Productenboek 2014
Pagina 9 van 21
Begeleid Wonen Baanstraat
Algemeen
Begeleid Wonen Baanstraat is een lokale voorziening en bestaat uit 11 woningen voor dak
en thuisloze vrouwen en mannen uit Vlaardingen die als gevolg van ingrijpende
gebeurtenissen tijdelijk ondersteuning behoeven bij het zetten van de stap naar zelfstandig
functioneren.
Doelstelling
Opvang en partiële begeleiding naar herstel naar zelfstandigheid en zelfredzaam
functioneren in de maatschappij.
Doelgroep
Dak- of thuisloze vrouwen en mannen vanaf 18 jaar (eventueel met kinderen) uit
Vlaardingen of die regiobinding hebben met deze gemeente en zich nog onvoldoende
zelfstandig kunnen handhaven.
Aanmelding
Als cliënt voldoet aan bovenstaande criteria dan kan de cliënt zichzelf aanmelden,
aangemeld worden door een verwijzende instantie via het centrale aanmeldnummer.
Plaatsing
De hulpvrager dient minimaal 2 jaar ingeschreven te staan in de gemeente Vlaardingen of
binding met Vlaardingen anderszins te kunnen aantonen en beschikt over een inkomen.
Cliënt gaat akkoord met de inhoud van de bruikleen- en begeleidingsovereenkomst.
Contra-indicaties
Als verslaving (alcohol/drugs/gokken), een geestelijke of lichamelijke beperking of
psychiatrische problematiek een dusdanige belemmering vormt dat cliënt niet in staat is de
dagelijkse levensverrichtingen zelfstandig uit te voeren en het herstel naar zelfstandigheid
binnen de maximale verblijfstermijn in de weg staat.
Hulpaanbod
Het hulpaanbod bestaat uit bieden van tijdelijke huisvesting en begeleiding naar
zelfstandigheid.
A. Huisvesting
De cliënten leven zelfstandig in een gestoffeerde en gemeubileerde woning in Vlaardingen
op een veilig adres en dragen bij in de verblijfskosten als er een inkomen is.
B. Begeleiding
Er wordt gemiddeld 3 uren per week begeleiding geboden, gebaseerd op de uitgangspunten
van krachtwerk en bestaat uit:
 Informatie en advies;
 Case management;
 Partiële begeleiding volgens 8-fasen model;
 Ondersteuning bij onderhoud en beheer woonunit;
 Kinderbegeleiding en opvoedingsondersteuning;
 Nazorg.
Er is sprake van begeleiding op afspraak.
Productenboek 2014
Pagina 10 van 21
Werkwijze
De Ambulant Begeleider is erop gericht de cliënt te stimuleren om de kwaliteiten van de
cliënt in te zetten bij het herstel van zelfstandigheid. De verrichte werkzaamheden en
voortgang worden gerapporteerd in REGAS©.
Prestatie indicatoren Begeleid Wonen
 Verblijfsduur: de maximale verblijfsduur is 9 maanden.
 Bezettingsgraad: De woningen zijn ten minste 85% van de beschikbare tijd bezet.
 Recidive: Het aantal cliënten dat zich na afronding binnen 2 jaar opnieuw aanmeld is
niet meer dan 10%.
 Slagingspercentage: de begeleiding wordt afgerond binnen de maximale verblijfstermijn.
Drop-out: Het aantal cliënten dat voortijdig de opvang verlaat is niet meer dan 10%.
 Lokale/ regionale samenwerking: De tevredenheid van onze samenwerkingspartners
over de dienstverlening wordt een keer in de twee jaar door een externe bureau
geëvalueerd en dient ten minste een 7 te zijn.
Centraal onthaal
(onderdeel van begeleid wonen Vlaardingen)
Algemeen
De Centraal Onthaal unit is een woonunit die door de gemeente Vlaardingen wordt
gefinancierd speciaal voor dakloze gezinnen uit de Gemeente Vlaardingen die ontruimd zijn
of anderszins actuur dakloos zijn geworden. Zij kunnen uitsluitend door de
vangnetfunctionaris van Gemeente Vlaardingen worden aangemeld. De gemeente
Vlaardingen is verantwoordelijk voor vervolghuisvesting.
Doelstelling
Dakloze gezinnen tijdelijk huisvesten en begeleiding te bieden gericht op stabilisatie.
In samenwerking met de vangnetfunctionaris wordt geïnventariseerd welke
vervolgmogelijkheden er zijn voor het gezin.
Doelgroep
Gezinnen uit Vlaardingen die ontruimd zijn en voldoen aan het bindingscriterium dat het
Centraal onthaal hanteert. Dit houdt in dat de cliënt van de afgelopen drie jaar ten minste
twee jaar staat ingeschreven in de gemeente Vlaardingen.
Hulpaanbod
A. Huisvesting
De Centaal Onthaal unit biedt tijdelijk onderdak aan dakloze gezinnen. Een woonunit, met
de mogelijkheid om een gezin, van maximaal vijf personen tijdelijk op te vangen.
B. Begeleiding
De vangnetfunctionaris van gemeente Vlaardingen is verantwoordelijk voor de in en
uitstroom van de gezinnen. Cliënten die in de Centraal Onthaal unit geplaatst hoeven geen
bijdrage te leveren in de verblijfskosten, zij dienen enkel borg voor het gebruik van de
inventaris te betalen.
Cliënten kunnen voor ondersteunende gesprekken terecht bij de ambulant begeleiders
tijdens een dagelijkse spreekuur.
Prestatie indicatoren Centraal Onthaal
 Verblijfsduur: maximale verblijfsduur is 3 maanden.
 Lokale/ regionale samenwerking : De tevredenheid van samenwerkingspartners wordt
een keer in de twee jaar door een externe bureau geëvalueerd en dient ten minste een 7
te zijn.
Productenboek 2014
Pagina 11 van 21
Kinder- en jeugdwerk
Algemeen
Het kinder- en jeugdwerk maakt integraal deel uit van de begeleiding. Dit betekent dat de
opvoeding en ontwikkeling van het kind een vast onderdeel vormt in de begeleiding.
Daarnaast heeft Stichting Elckerlyc een aanbod voor begeleiding aan kinderen en kan de
orthopedagoog ingezet worden bij opvoedvragen van de ouder.
Doelstelling
Het dusdanig begeleiden van kinderen van 0-18 jaar en/of gezinssystemen op het terrein
van opvoeding, ontwikkeling en verzorging, dat kinderen, jongeren en/of gezinssystemen zo
volledig (en zelfredzaam als mogelijk) deel kunnen nemen aan de maatschappij.
Door middel van opvoedingsvoorlichting wordt binnen Stichting Elckerlyc geprobeerd de
pedagogische vaardigheden van de ouders te vergroten, waardoor ouders meer bekwaam
zullen worden in het op een adequate manier opvoeden van hun kinderen. Op deze manier
kan het ontstaan van een verstoorde opvoedingssituatie worden voorkomen.
Doelgroep
Alle ouders en kinderen van 0-18 jaar die binnen Stichting Elckerlyc verblijven komen in
aanmerking voor het kinder- en jeugdwerk.
Hulpaanbod
Het hulpaanbod bestaat uit:
A. Opvoedingsondersteuning:
De opvoeding en ontwikkeling van het kind is een vast onderwerp in de begeleiding. Indien
nodig kan de orthopedagoog een aantal gesprekken plannen met de ouder om de ouder te
ondersteunen bij opvoedvragen.
De opvoedingsondersteuning heeft tot doel:
 vergroten opvoedvaardigheden;
 bespreekbaar maken van onzekerheden en problemen binnen de opvoeding;
 opvoedrelatie herstellen tussen ouder en kind;
 versterken gevoel van eigenwaarde;
 bespreken hoe het contact met de andere ouder kan worden opgebouwd in de toekomst
en eventueel op gang brengen.
De begeleiders en de orthopedagoog werken samen met de Bureaus Jeugdzorg, Flexus
Jeugdplein, Riagg Rijnmond, Centrum voor Jeugd- en Gezin, Consultatiebureau, Advies- en
Meldpunt Kindermishandeling, WSNS 3801, Steunpunt Onderwijs, dagschool Erasmus en
Stichting Kinderopvang Vlaardingen
B. Kinderbegeleiding:
Stichting Elckerlyc vindt het belangrijk dat de kinderen die op één van de locaties
verblijven, begeleiding krijgen bij het verwerken van hun ervaringen in de thuissituatie.
Daarnaast streeft het kinder- en jeugdwerk er naar de kinderen positieve ervaringen mee te
geven en hun kijk op de toekomst te verbeteren en biedt daarom kinderbegeleiding aan.
Deze begeleiding vindt in principe in groepsverband plaats, in de vorm van de kindergroep.
De kindergroep is bedoeld voor kinderen in de basisschoolleeftijd (4-12 jaar). In de
kindergroep wordt gewerkt met verschillende thema’s. Er wordt per middag een thema
behandeld dat betrekking heeft op o.a. gevoelens, verhuizen, geheimen, steun zoeken en
de toekomst. De kindergroep wordt continue aangeboden in een cyclus van 9 weken. Door
te praten, te tekenen en te knutselen wordt geprobeerd het kind te helpen bij het verwerken
van de gebeurtenissen in de thuissituatie. Omdat de ouder hierbij ook een belangrijke rol
Productenboek 2014
Pagina 12 van 21
speelt, wordt de ouder uiteraard op de hoogte gehouden van het begeleidingsproces van
het kind en hierin ondersteund.
De kinderbegeleiding binnen St. Elckerlyc heeft tot doel het kind te ondersteunen bij:
 vergroting sociale vaardigheden;
 stimulering van de ontwikkeling;
 ondersteuning in afscheid nemen van oude situatie;
 aanbieden van positieve ervaringen;
 in kaart brengen van het welzijn van het kind.
Wanneer aan de hand van gesprekken met de ouder en observaties uit de kindergroep blijkt
dat het kind meer begeleiding nodig heeft, zal samen met de ouder en het kind bepaald
worden welke vervolgbegeleiding het beste past bij het kind. De orthopedagoog kan
bijvoorbeeld individuele begeleiding bieden aan het kind, maar het kan ook zijn dat het kind
meer gebaat is bij een doorverwijzing naar een GGZ instelling.
Meldcode
Binnen Stichting Elkcerlyc wordt er gewerkt met de meldcode huiselijk geweld en
kindermishandeling. Wanneer er ernstige zorgen zijn omtrent de opvoeding en ontwikkeling
van geplaatste kinderen en er geen of voldoende hulpverlening op gang komt wordt er een
melding gedaan bij het Advies- en Meldpunt kindermishandeling.
Tevens kan Stichting Elckerlyc besluiten een melding te doen bij het Advies- en Meldpunt
kindermishandeling wanneer een cliënt, tegen het advies van Stichting Elckerlyc in, besluit
terug te keren naar de onveilige thuissituatie.
SISA
Bij plaatsing op een van onze voorzieningen worden alle kinderen verplicht geregistreerd in
SISA. SISA is een signaleringssysteem dat staat voor Signaleren en Samenwerken. SISA
brengt alleen organisaties samen die tegelijkertijd bij hetzelfde kind of jongere betrokken
zijn, zodat er sneller samengewerkt kan worden.
Productenboek 2014
Pagina 13 van 21
Plusvoorziening Vlaardingen
Algemeen
Plusvoorziening Vlaardingen is een tijdelijk lokale voorziening en bestaat uit maximaal 10
woningen voor dak en thuisloze vrouwen en mannen uit Vlaardingen die als gevolg van
ingrijpende gebeurtenissen tijdelijk ondersteuning behoeven bij het zetten van de stap naar
zelfstandig functioneren.
Doelstelling
Opvang en ambulante begeleiding naar herstel naar zelfstandigheid en actieve participatie
in de maatschappij.
Doelgroep
Dak- of thuisloze vrouwen en mannen vanaf 18 jaar uit Vlaardingen of die regiobinding
hebben met deze gemeente en die zich na nachtopvang in de Elementen in voldoende mate
zelfstandig kunnen handhaven, inkomen hebben maar die langere tijd nodig hebben om de
volledige stap naar zelfstandigheid te kunnen maken.
Aanmelding
Als cliënt voldoet aan bovenstaande criteria dan kan de cliënt zichzelf aanmelden, of
aangemeld worden door een verwijzende instantie via het centrale aanmeldnummer.
Plaatsing
De hulpvrager dient minimaal 2 jaar ingeschreven te staan in de gemeente Vlaardingen of
binding met Vlaardingen anderszins te kunnen aantonen en beschikt over een inkomen.
Cliënt gaat akkoord met de inhoud van de bruikleen- en begeleidingsovereenkomst.
Contra-indicaties
Als verslaving (alcohol/drugs/gokken), een geestelijke of lichamelijke beperking of
psychiatrische problematiek een dusdanige belemmering vormt dat cliënt niet in staat is de
dagelijkse levensverrichtingen zelfstandig uit te voeren en het herstel naar zelfstandigheid
binnen de maximale verblijfstermijn in de weg staat.
Hulpaanbod
Het hulpaanbod bestaat uit tijdelijke huisvesting en begeleiding naar zelfstandigheid.
A. Huisvesting
De cliënten leven zelfstandig in een gestoffeerde en gemeubileerde woning in Vlaardingen
en betalen een eigen bijdrage.
B. Begeleiding
Er wordt gemiddeld 5 uren per week begeleiding geboden, gebaseerd op de uitgangspunten
van krachtwerk en bestaat uit:
 Informatie en advies;
 Case management;
 Ambulante begeleiding volgens 8-fasen model;
 Ondersteuning bij onderhoud en beheer woonunit;
 Kinderbegeleiding en opvoedingsondersteuning;
 Nazorg gedurende een jaar na uitstroom.
Er is sprake van begeleiding op afspraak.
Productenboek 2014
Pagina 14 van 21
Werkwijze
De Ambulant Begeleider is erop gericht de cliënt te stimuleren om de kwaliteiten van de
cliënt in te zetten bij het herstel van zelfstandigheid. De verrichte werkzaamheden en
voortgang worden gerapporteerd in REGAS©.
Prestatie indicatoren Begeleid Wonen
 Verblijfsduur: de maximale verblijfsduur is 9 maanden.
 Bezettingsgraad: De woningen zijn ten minste 85% van de beschikbare tijd bezet.
 Recidive: Het aantal cliënten dat zich na afronding binnen 2 jaar opnieuw aanmeld is
niet meer dan 10%.
 Slagingspercentage: de begeleiding wordt afgerond binnen de maximale verblijfstermijn.
 Drop-out: Het aantal cliënten dat voortijdig de opvang verlaat is niet meer dan 10%.
 Lokale/ regionale samenwerking: De tevredenheid van onze samenwerkingspartners
over de dienstverlening wordt een keer in de twee jaar door een externe bureau
geëvalueerd en dient ten minste een 7 te zijn.
Productenboek 2014
Pagina 15 van 21
Bijlagen
1. Rolbeschrijving cliënten
Doel van de rolbeschrijving
Deze rolbeschrijving geeft inzicht in welke doelen, acties, rechten en plichten cliënten
hebben die gebruik maken van een voorziening in het kader van de Wet op
Maatschappelijke Ondersteuning of Vrouwenopvang.
Organisatorische positie
Organisaties die opvang en begeleiding bieden in het kader van de Wet op
Maatschappelijke Ondersteuning en compensatie bieden aan genoemde dak- en thuisloze
personen.
Voor onze cliënten (met kinderen) gelden de volgende inclusie en exclusie criteria1 per
voorziening:
Crisisopvang
Noodplek
Vrouwenopvang
Centraal Onthaal
Inclusie
Indicatie
Volwassenen die
door een
bedreigende of
acute
crisissituatie van
psychosociale of
maatschappelijke
aard dakloos
zijn.
Volwassenen die
door huiselijk
geweld dakloos
zijn.
Volwassenen die
Volwassen
door huiselijk geweld inwoners van
dakloos zijn.
Vlaardingen die
door een acute
crisissituatie
dakloos zijn.
Exclusie
Contra indicatie
Niet zelfstandig
op ADL2 door
onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke
gebreken,
psychiatrische
aandoening,
verslaving of
anderszins
Niet zelfstandig
op ADL door
onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke
gebreken,
psychiatrische
aandoening,
verslaving of
anderszins
Niet zelfstandig op
ADL door
onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke
gebreken,
psychiatrische
aandoening,
verslaving of
anderszins
Niet zelfstandig
op ADL door
onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke
gebreken,
psychiatrische
aandoening,
verslaving of
anderszins
Begeleid Wonen
Baanstraat
Volwassen inwoners
van Vlaardingen die als
gevolg van complexe
problematiek nog niet
zelfstandig genoeg zijn
en binnen een termijn
van maximaal 9
maanden de eigen
zelfstandigheid willen
herstellen.
Het hebben van een
inkomen is een
voorwaarde .
Niet zelfstandig op
ADL door onvoldoende
verstandelijke
vermogens,
lichamelijke gebreken,
psychiatrische
aandoening, verslaving
of anderszins.
Ontbreken van een
inkomen.
Daarnaast gelden er per locatie een aantal voorwaarden:
Crisisopvang (maximaal 12 weken)
- Bovenregionale opvangvoorziening voor dak- en thuislozen uit de regio Nieuwe
Waterweg Noord
- Er is sprake van dakloosheid door een bedreigende of acute crisissituatie van
psychosociale of maatschappelijke aard
- Cliënt is zelfredzaam en kan met partiële ondersteuning (met kinderen) zelfstandig een
huishouden voeren.
Vrouwenopvang ( 9 tot 12 maanden)
- Bovenregionale opvangvoorziening voor cliënten die is als gevolg van huiselijk geweld
dakloos zijn geraakt, de acute crisissituatie is verholpen en cliënt wenst zelfstandig het
1
2
Uit Productenboek Stichting Elckerlyc
ADL staat voor Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen zijn, zie bijlage 1
Productenboek 2014
Pagina 16 van 21
-
leven voort te zetten en een geheim adres nodig hebben.
Cliënt is zelfredzaam en kan met partiële ondersteuning (met kinderen) zelfstandig een
huishouden voeren.
Noodplek (3 nachten)
- Regionale opvangvoorziening voor cliënten uit de regio Nieuwe Waterweg Noord
- Cliënt wordt na 16.30 uur aangemeld door politie, SHG of een VO instelling en komt uit
regio Zuid-Holland.
- Cliënt is slachtoffer van huiselijk geweld (ernstig bedreigd of mishandeld in thuissituatie)
en onmiddellijk onderdak nodig op een veilige plek
- Cliënt bevindt zich in een crisissituatie of er wordt vermoed dat zich die avond een
crisissituatie gaat voordoen.
- Cliënt bevindt zich op een andere opvanglocatie en moet daar onmiddellijk vertrekken in
verband met een bedreigende situatie.
- Cliënt is zelfredzaam en kan met partiële ondersteuning (met kinderen) zelfstandig een
huishouden voeren.
Begeleid Wonen Baanstraat (6 tot 9 maanden)
- Locale opvangvoorziening voor bewoners uit Vlaardingen die zonder onderdak zijn
geraakt of dreigen te raken.
- Minstens 2 (van de 3 achterliggende) jaren ingeschreven staan in de gemeente
Vlaardingen.
- Cliënt is zelfredzaam en kan met partiële ondersteuning (met kinderen) zelfstandig een
huishouden – voeren.
- Cliënt heeft in afnemende mate ondersteuning nodig bij het inhoud geven aan
zelfstandigheid en de verantwoordelijkheden die dit met zich mee brengt.
Centraal Onthaal ( maximaal 3 maanden)
- Locale opvangvoorziening voor gezinnen uit Vlaardingen, die zijn of worden ontruimd.
- Minstens 2 (van de 3 achterliggende) jaren ingeschreven staat in de gemeente
Vlaardingen.
- Cliënt is zelfredzaam en kan met partiële ondersteuning (met kinderen) zelfstandig een
huishouden voeren.
Plusvoorziening (6 tot 9 maanden)
- Tijdelijk locale opvangvoorziening voor bewoners uit Vlaardingen die zonder onderdak
zijn geraakt of dreigen te raken als vervolgvoorziening op de basisopvang voor dak- en
thuislozen.
- Minstens 2 (van de 3 achterliggende) jaren ingeschreven staan in de gemeente
Vlaardingen.
- Cliënt is zelfredzaam en kan met ambulante ondersteuning zelfstandig een huishouden
voeren.
- Cliënt heeft in afnemende mate ondersteuning nodig bij het inhoud geven aan
zelfstandigheid en de verantwoordelijkheden die dit met zich mee brengt.
Resultaatgebieden
Cliënten werken actief aan de realisatie van doelen die het herstel van de eigen
zelfstandigheid binnen de kortst mogelijke termijn mogelijk maken, op een voor de
begeleiding inzichtelijke manier. Voor elk leefgebied geldt dat er ondersteuning geboden kan
worden bij de realisatie van de doelen. Voorbeelden hiervan zijn:
 Huisvesting: cliënt vraagt woonurgentie aan, neemt woning in huur nemen of wordt toe
geleid naar vervolgvoorziening.
 Financiën: cliënt brengt inkomsten en uitgaven in kaart en kan deze in balans houden,
opent bankrekening, kan internet bankieren, voldoet tijdig aan de bijdrage in de
Productenboek 2014
Pagina 17 van 21







verblijfskosten, wordt eventueel toe geleid naar schuldsanering.
Sociaal functioneren: cliënt brengt sociaal netwerk in kaart en op welke manier deze op
een positieve wijze kan bijdragen aan het herstel van zelfstandigheid.
Psychisch functioneren: cliënt brengt in kaart hoe hij op adequate wijze invulling geeft
aan herstel van zelfstandigheid, bespreekt wat hij heeft meegemaakt, wordt eventueel
doorverwezen naar externe instantie.
Zingeving: cliënt heeft een reden om uit bed te komen, eventueel geloofsovertuiging.
Lichamelijk functioneren: cliënt kan zelfstandig ADL uitvoeren.
Praktisch functioneren: cliënt kan woonunit onderhouden en beheren, boodschappen
doen, post en administratie bijhouden, naar instanties toe gaan, op website zoeken naar
informatie, bellen met instanties.
Dagbesteding: cliënt kan dagelijkse zaken inplannen en uitvoeren, heeft(vrijwilligers)
werk of participeert anderszins actief in de samenleving.
Lichamelijk en psychisch functioneren kind: cliënt voorziet in eerste levensbehoeften van
het kind, biedt kind een veilig onderkomen, heeft interactief contact met het kind, brengt
kind naar school, vraagt hulp bij opvoedingsvragen.
Bij alle leefgebieden spreekt de begeleider met cliënt af welke acties cliënt (wanneer) zelf
oppakt. Als de vastgestelde acties niet tijdig lukken kan cliënt met begeleider meer
ondersteuning afspreken.
Input van de cliënt tijdens begeleiding
De begeleiding bestaat uit 8 fasen. Bij elke fase wordt van de cliënt verwacht dat hij/zij een
aantal taken kan uitvoeren:
1. Aanmelding
Cliënt meldt zich aan en vertelt de aanleiding van de aanmelding en de risicofactoren van de
huidige crisis voor zichzelf en eventueel bij de opvang betrokken kinderen.
Cliënt geeft eerlijk aan waarom er (tijdelijk) geen onderdak is en kan aangeven waar
behoefte aan is en is bereid om weg te gaan uit de onveilige situatie. Hiervoor is durf en
initiatief nodig. In deze fase staat daarom de bekrachtiging van de mogelijkheden en van de
cliënt centraal. Tenslotte wordt de risicotaxatie uitgevraagd bij cliënt.
2. Plaatsing
Cliënt is tijdig op afgesproken tijdstip en locatie, luistert naar de informatie en stelt vragen
als er onduidelijkheden of wensen zijn. Cliënt controleert de huisinventaris, tekent
inventarislijst en betaalt borg. Cliënt begrijpt de huisregels en heeft in de eerste week een
intake (of eerste begeleidingsgesprek). Cliënt dient een redelijke mate van aanpassing te
hebben omdat er regels gelden en er met meer mensen rekening gehouden moet worden.
De cliënt moet leren te roeien met de riemen die hij/zij heeft. Wederzijds respect en respect
voor de eigendommen van Stichting Elckerlyc spelen een belangrijke rol.
3. Analyse/ Intake
Cliënt geeft informatie over de problemen die er zijn en kan aangeven aan begeleider welke
ondersteuning gewenst is voor zichzelf of voor eventueel bij de opvang betrokken kinderen.
Cliënt vult krachteninventarisatie in. Risicotaxatie voor cliënt en kinderen worden vertaald in
een veiligheidsplan Van cliënt wordt verwacht dat deze kan aangeven wat er is gebeurd en
zich enigszins durft open te stellen aangaande zijn/haar levens geschiedenis. Cliënt heeft
nagedacht wat hij/zij zelf kan gebruiken bij het realiseren van zelfstandigheid. In deze fase
wordt samen met de begeleider de afweging gemaakt of de wensen ook haalbaar zijn.
Tenslotte is de cliënt is er van doordrongen dat het verblijf en de begeleiding bij St. Elckerlyc
niet vrijblijvend zijn, dit wordt mede bevestigd door het tekenen van het intake verslag.
Productenboek 2014
Pagina 18 van 21
4. Planning
De cliënt denkt na over de eigen wensen en mogelijkheden (wensen en behoeften) en stelt
samen met begeleider doelen in de tijd vast die het herstel van zelfstandigheid binnen de
gestelde termijn ondersteunen. In deze fase worden ook de doelen van de kinderen
meegenomen. Deze doelen worden opgenomen in een begeleidingsplan. Door het
tekenen van het begeleidingsplan realiseert de cliënt zich welke verplichtingen hij/zij is
aangegaan.
5. Uitvoering:
Cliënt komt wekelijks afspraken met begeleider na en realiseert op deze wijze de eigen
doelen. Cliënt geeft tijdig aan als het niet lukt om de afspraken na te komen en stemt met
begeleider af wanneer de doelen dan wel gerealiseerd kunnen worden of wat er nodig is om
de doelen te realiseren.
6. Evaluatie:
De cliënt spreekt samen met begeleider de achterliggende periode door en stelt doelen vast
die zijn gerealiseerd. Er wordt vooral gekeken naar hoe de doelen zijn behaald en hoe dit
kan worden uitgebouwd en ingezet in andere situaties. De realisatie van doelen wordt
expliciet gevierd. Daarna wordt er weer naar de toekomst gekeken en naar wat er nog moet
gebeuren (ook voor de kinderen) en hoe dit gerealiseerd kan worden.
7.Uitstroom:
De cliënt bespreekt met begeleider de datum van uitstroom. De begeleider bewaakt de
verblijfstermijnen en ondersteunt cliënt actief bij het naleven van deze termijn. Cliënt geeft
inzicht aan begeleider over de eindsituatie op alle genoemde levensgebieden en geeft aan
hoe de begeleiding is ervaren en of nazorg gewenst is. Cliënt regelt dat er hulp is bij het
schoonmaken en inrichten van de eigen woonruimte en de verhuizing naar deze woning.
8. Nazorg:
Cliënt belt tenminste 2 en maximaal 5 keer voor een begeleidingsgesprek over de situatie
na uitstroom en geeft aan welke ondersteuning gewenst is.
Rechten en Plichten
Voor alle cliënten, medewerkers, vrijwilligers en stagiaires gelden de universele rechten van
de mens. Hieronder zijn een aantal van deze rechten vertaald naar de maatschappelijke en
vrouwenopvang.


Huisvesting: Cliënten hebben recht op tijdelijke ondersteuning (en een dak boven het
hoofd). De cliënt heeft het recht om zelfstandig gebruik van deze woonunit te maken.
Het is echter de plicht van de cliënt om de woning schoon en heel te houden en zich
actief in te zetten voor het herstel van de eigen zelfstandigheid. Cliënt geeft hiertoe
actief inzicht in de problemen die geleid hebben tot het verlies van de eigen
zelfstandigheid. Cliënt werkt actief aan herstel zodat zelfstandigheid wordt gerealiseerd
binnen de maximaal geldende termijnen. De cliënt werkt mee aan een zo kort als
mogelijk verblijf en gebruik van de voorziening.
Financiën: Cliënten hebben het recht om gebruik te maken van de financiële
voorzieningen die gelden in Nederland voor Nederlandse burgers als er geen inkomen
uit werk is. Als er buiten de schuld van de cliënt geen inkomen is dan kan gedurende
een zeer korte periode recht worden ontleend aan een daggeld vergoeding. Deze
vergoeding is een voorschot op de te ontvangen financiële voorzieningen. Indien een
cliënt gebruik maakt van een financiële voorziening dan is het de plicht zich te houden
aan de voorwaarden voor deze voorzieningen. Dit geldt ook voor het bijdragen in de
verblijfskosten als cliënt een inkomen heeft.
Productenboek 2014
Pagina 19 van 21






Sociaal functioneren: Het is een recht en een plicht om elkaar als gelijke te behandelen
en aan te spreken en respectvol met elkaar om te gaan.
Lichamelijk en psychisch functioneren: Het is een recht om aanspraak te maken op
medische en psychische hulp als dat noodzakelijk is. Het is een plicht in Nederland om
de zorgverzekering te voldoen. Het is een plicht om voor de eigen kinderen te zorgen of
ondersteuning te vragen indien de eigen gezondheid deze zorg in de weg staat.
Zingeving: Het is een recht om van eigen leven te maken wat je wil (zelfbeschikking) je
leven zo in te richten als jij dit wenselijk acht. Bij het gebruik van een voorziening geldt
echter dat alvorens aan zingeving te kunnen werken eerst aan de voorwaarden dient te
worden voldaan. Als er echter gebruik wordt gemaakt van voorzieningen dan geldt dat
het zingevend is voor de cliënt.
Praktisch functioneren: Het is een plicht om de in bruikleen ontvangen woonunit schoon
en heel te houden. De cliënt mag verwachten dat er adequate ondersteuning wordt
gegeven bij het aanvragen van een uitkering, toeslagen, woonurgentie, het openen van
een bankrekening, bellen naar instanties enz.
Dagbesteding: Het is een recht om je dag zo te besteden dat deze voor jou zinvol is. Als
bv de sociale dienst of de UWV je verplicht deel te nemen aan de arbeidsmarktmarkt is
het je plicht om daaraan mee werken en een recht om zo inkomen te verweven.
Lichamelijk en psychisch functioneren kind: Het is een plicht van de ouder dat een kind
optimaal kan ontwikkelen en een veilig leven kan leiden. Het is een recht van ouder en
kind dat zij hulp kunnen ontvangen als dat nodig is.
Kerncompetenties nodig om de zelfredzaamheid te vergroten opdat de zelfstandigheid
hersteld wordt:
 Samenwerken
Bij luisteren hoor je wat de ander zegt, open staan voor wat de ander zegt maakt
samenwerken mogelijk.
 Initiatief nemen
Iemand die op eigen benen wil staan, zal actie moeten ondernemen.
 Communiceren
Helder kunnen aangeven wat er speelt en waar behoefte aan is.
 Luisteren
Kunnen luisteren naar de vragen en adviezen van begeleiding.
 Verantwoordelijk
Maken van afspraken die nagekomen kunnen en willen worden. Nakomen van
afspraken en de consequenties ervan aanvaarden.
 Integriteit
Handhaven van sociale en ethische normen, ook als de verleiding of druk om het minder
nauw te nemen groot is.
Productenboek 2014
Pagina 20 van 21
2. Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen.
Algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL) zijn de handelingen die mensen dagelijks in
het gewone leven verrichten. Het begrip wordt vooral in de zorg gebruikt om te bepalen in
hoeverre iemand zelfredzaam is. Iemand die heel weinig ADL verrichtingen zelf kan doen
zal veel hulp nodig hebben en misschien zelfs in een verpleegtehuis terechtkomen.
De lijst met ADL activiteiten is als volgt:
 eten, inclusief medicijnen innemen
 drinken
 in en uit bed komen, in stoelen gaan zitten en weer opstaan
 bewegen, lopen
 ontspanning
 zinvolle activiteit (hobby, sport)
 sociaal contact (vriendschappen maken en onderhouden)
 seks
 aan- en uitkleden
 praten
 gehoor
 plassen/ ontlasting
 lichaamswarmte regelen (bv kachel hoger/lager kunnen zetten, dunne of dikke kleding
uitkiezen)
 lichamelijke hygiëne
Voor meer informatie zie:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Algemene_dagelijkse_levensverrichtingen
http://www.gezondheidsplein.nl/dossier/154/2100/algemene-dagelijkse-levensverrichtingen-adl.html
Productenboek 2014
Pagina 21 van 21