Aankoopbeleidsplan
moderne en hedendaagse
keramiek 2014 en 2015
Voorzijde:
Beate Reinheimer en Ulrike Rehm
Schwarm, 2010-2011
Porselein
Vereniging van Vrienden van het Princessehof, 2011
Aankoopbeleidsplan
moderne en hedendaagse
keramiek 2014 en 2015
Keramiekmuseum Princessehof, september 2013
Inhoud
Inleiding
1 Aankoopbeleid 2014-2015
2. Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch 6
9
16
3 Collectie Nederland
4 Collectie- en Presentatiebeleid
22
26
5 Overzicht van aankopen
29
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
5
Inleiding
Internationale topcollectie
Nederland is een keramiekland bij uitstek.
Eeuwenlang was ons land een van de grootste
en meest toonaangevende keramiekproducenten van de wereld, met Friesland en Delft als
stralende middelpunten. Nederland was tevens
lange tijd de belangrijkste import- en handelsnatie in Europa van het felbegeerde Chinese
porselein. Door de handel ontstond er een
intensieve wisselwerking tussen de Europese en
Aziatische keramiektradities. De topcollecties
oosterse en westerse keramiek van Keramiekmuseum Princessehof laten beide tradities
zien, alsmede de wisselwerking tussen beide
cultuurgebieden. Met de collecties moderne
en hedendaagse keramiek wordt de lijn van de
rijke keramiektraditie doorgetrokken tot nu en
geactualiseerd.
Eigentijdse keramiek
Dit aankoopbeleidsplan gaat over de moderne en hedendaagse keramiek; een van de
A-collecties in het museum.�� De oprichter van
het museum, Nanne Ottema, kocht al vanaf de
jaren twintig stukken van eigentijdse keramisten.
Sinds de jaren zeventig verzamelt het museum
structureel eigentijdse keramiek en is een toonaangevende collectie opgebouwd.
Het aankoopbeleid, zoals dat vanaf 2006 is
ingezet, wordt in de periode 2014 en 2015
verder uitgebouwd. Nieuw is de aandacht voor
keramische beelden, Nederlandse serviezen en
keramiek die de relatie Azië- Europa zichtbaar
maakt. Nieuw is ook het geven van opdrachten
aan keramisten en kunstenaars.
1
6
Collectiestrategie Princessehof 2011-2015
Eén plan samen met SM-S
Dit plan is als een aanvraag samen ingediend
met het aankoopbeleidsplan van het Stedelijk
Museum ’s-Hertogenbosch (SM-S). Beide musea
verzamelen moderne en hedendaagse keramiek
vanuit de eigen doelstellingen. In de voorgaande
perioden werden aankoopbeleid en aankopen al
op elkaar afgestemd en in 2011 zijn er afspraken
gemaakt om de samenwerking tussen beide musea te intensiveren. Deze afspraken worden na
de verhuizing en heropening van het SM-S in het
nieuwe museumgebouw geconcretiseerd. Daartoe tekenen beide musea een letter of intent en
gaan gezamenlijk aankopen doen. Om praktische
redenen - namelijk de verhuizingen en heropeningen van het SM-S en het Fries Museum, de
fusiepartner van Keramiekmuseum Princessehof
- was een plan dat is samengevoegd niet haalbaar.
Het beleid is echter afgestemd en we staan voor
de gezamenlijke uitvoering ervan.
Beleidsveranderingen
Vanaf 2012 heeft Keramiekmuseum Princessehof een aantal beleidsveranderingen ingezet
voor de komende jaren. Deze zijn vastgelegd in
het strategisch plan Keramiekmuseum Princessehof 2011-2020, de nieuwe collectiestrategie
2011-2015 en het activiteitenplan voor de
Culturele Basisinfrastructuur van het Rijk. Wij
hechten er aan om deze kort toe te lichten.
Uiteraard zijn de plannen beschikbaar.
De (nieuwe) missie van Keramiekmuseum Princessehof is om de verhalen over de keramiek uit
Europa en Azië te vertellen aan een brede groep
van kunst- en cultuurliefhebbers in een eigentijds en publieksgericht programma, al dan niet
in samenwerking met (inter)nationale partners.
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
Hiermee is het eerdere beleid, waarbij het
museum zich richtte op keramiek uit alle tijden
en culturen, aangepast. De reden hiervoor is
dat onze collecties voor het overgrote deel
bestaan uit oosterse en westerse keramiek en
een inhaalslag op het gebied van Afrikaanse en
Latijnse keramiek niet realistisch is. Het museum heeft geen collectie en expertise op deze
gebieden. Algemeen uitgangspunt is dat er geen
verbreding van de collecties wordt gezocht,
maar een kwalitatieve verbetering van de
kernverzamelingen van het museum. Daartoe
zijn de collecties van nationale en internationale
betekenis benoemd, waaronder de verzameling
hedendaagse keramiek. En de collecties die een
belangrijk deel van de keramiekgeschiedenis
vertellen2. Deze collecties zullen in de presentaties naar voren worden gehaald in een complete herinrichting van het museum in 2014.
Onze doelgroepen
Onze doelgroep is verbreed van de heel specifieke groep keramiek- en kunstliefhebbers naar
een bredere groep van cultuurliefhebbers, uiteraard zonder onze vaste achterban uit het oog te
verliezen. Uit publieksonderzoek in de afgelopen
jaren bleek dat het leeuwendeel van onze bezoekers naar het Princessehof komt vanuit een
brede cultuurhistorische belangstelling. Kern en
uitgangspunt van ons museum is en blijft keramiek.
Meer dan voorheen gaan we de context en de
achtergronden van het porselein en aardewerk
vertellen en daar waar relevant, plaatsen in de
cultuurhistorische context. Met deze manier van
werken hebben we de afgelopen jaren in tentoonstellingsprojecten goede ervaringen opgedaan. De
tentoonstelling Groen Geluk ging over keramiek
en tuinen en trok daarmee een brede bezoekersgroep. In de Ming tentoonstelling vertellen we uitvoerig over de achtergronden van dit beroemde
porselein en wordt goed bezocht en gewaardeerd.
De ervaringen nemen we mee in de herinrichting van de opstellingen uit 2007. Deze
presentaties hebben een klassiek academisch
karakter. De keramiek uit een land, periode of
2
Naast deze groepen heeft het museum nog deelcollecties
van minder belang en referentiecollecties.
stijl is bij elkaar is geplaatst met een beperkte
tekstuele uitleg. In de nieuwe opstelling wordt
niet uitgegaan van kennis over keramiek, maar
wordt de bezoeker meegenomen in de wereld
van de keramiek aan de hand van verhalen,
thema’s, esthetische ervaringen, context en zelf
dingen doen. De liefhebbers en kenners blijven
de hoogtepunten en topstukken tegenkomen
en worden door workshops en speciale bijeenkomsten nauwer bij het museum betrokken.
Scout moderne en hedendaagse
keramiek en design
Vanuit de fusie met het Fries Museum heeft een
integratie plaatsgevonden tussen Keramiekmuseum Princessehof en het Fries Museum. Momenteel vindt er een reorganisatie plaats. De
kennisgebieden van Keramiekmuseum Princessehof; Azië, Europa en moderne en hedendaagse
kunst, blijven gehandhaafd op conservatorenniveau. Wel is de scheiding tussen moderne
en hedendaagse keramiek verlegd. Omdat de
hedendaagse keramiek een andere dynamiek
kent dan de moderne collecties wordt er eind
2013/begin 2014 een scout aangesteld op het
gebied van de hedendaagse keramiek en design.
De scout krijgt als specifieke opgave het signaleren van nieuwe ontwikkelingen, het doen van
verwervingsvoorstellen en het organiseren van
een aantal spraakmakende tentoonstellingen op
het gebied van hedendaagse keramiek. De scout
gaat nauw samenwerken met het SM-S om het
gezamenlijke beleid uit te voeren.
Opbouw aankoopbeleidsplan
Het eerste hoofdstuk van dit plan geeft het
voorgenomen aankoopbeleid van Keramiekmuseum Princessehof weer met een toelichting.
In de navolgende hoofdstukken staan de achtergronden beschreven. Hoofdstuk 2 beschrijft kort
de collectie van het SM-S en de afstemming met
Keramiekmuseum Princessehof. In hoofdstuk 3
worden de andere museale keramische collecties
geduid en hoofdstuk 4 geeft een korte samenvatting van andere beleidsgebieden die relevant zijn
voor het aankoopbeleid, zoals het collectie- en
presentatiebeleid. Tot slot is er een lijst van aankopen die de collectieontwikkeling laat zien.
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
7
8
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
1.
Aankoopbeleid 2014-2015
Moderne en hedendaagse keramiek
De collectie moderne en hedendaagse keramiek van Keramiekmuseum Princessehof bestaat uit ruim 3.000 objecten vanaf de periode
1930 tot nu, waarbij het accent ligt op Nederlandse keramiek3. De verzameling valt uiteen in
twee hoofdgroepen: de moderne keramiek en
de hedendaagse keramiek. Hoewel wij de labels
zelf arbitrair vinden, handhaven wij met het oog
op de continuïteit in beleid het onderscheid.
Onder moderne keramiek verstaan we de keramiek vanaf het begin van de jaren dertig van
de vorige eeuw tot nu waarin de traditionele
keramiek zich ontwikkelde tot unieke keramische objecten. Onder hedendaagse keramiek
vallen de zelfstandige keramische kunstwerken
uit de loop van de tweede helft van de twintigste eeuw en design.
Binnen het totaal van het museum zijn er
diverse toonaangevende collecties van nationaal
en/of internationaal belang en toonaangevende
verzamelingen die een belangrijk deel van de
keramiekgeschiedenis vertellen. Deze collecties
worden in de nieuwe inrichting van het museum letterlijk naar voren geschoven4. De collectie moderne en hedendaagse keramiek valt in
die categorie5.
3
Naast het museum zelf zijn er verschillende juridische
eigenaren. Tot 2001 was het museum een gemeentelijke
organisatie.Van circa 700 stukken moderne keramiek is de
gemeente Leeuwarden juridisch eigenaar. Daarnaast is de
Stichting Van Achterbergh-Domhof een grote bruikleengever,
evenals de Vereniging van Vrienden Keramiekmuseum
Princessehof.
4 Daarnaast kent het museum ook B, C en D collecties.
5 De overige collecties zijn: Ming, Kraak, Swatow, Zuidoost
Aziatische handelskeramiek, Fries aardewerk, Art Nouveau,
keramiek uit het Midden-Oosten en industrieel vervaardigde
keramiek van 1750-1900.
Moderne keramiek - collectieopbouw
Keramiekmuseum Princessehof laat als enige museum de geschiedenis zien van de moderne keramiek uit Nederland van circa 1930 tot nu, met
uitstapjes naar Engeland, Scandinavië, Amerika
en Japan. Bijzonder is de spectaculaire ontwikkeling die de keramiek in de twintigste eeuw heeft
doorgemaakt. Traditionele vormen als potten en
kommen zijn geëvolueerd tot keramisch kunstobject waarin vorm, kleur en functie niet door
traditie zijn ingegeven, maar vrij werden opgevat.
In de eerste helft van de twintigste eeuw lag
het accent op het onderzoek naar de expressieve kwaliteiten van kleuren en glazuren. Na de
oorlog werd er volop geëxperimenteerd met
vormen. Het unieke karakter van een keramisch
object werd steeds belangrijker.
De collectie van Keramiekmuseum Princessehof onderscheidt zich met deze moderne
containerkeramiek. Dit wat onelegante begrip
is een verzamelnaam voor keramiek gebaseerd
op functionele vormen als vazen, schalen en
dergelijke. Door moderne keramisten zijn de
grenzen tussen het functionele en de beeldende
kunst geëxploreerd en hebben de moderne
containervormen nauwelijks meer een gebruiksfunctie. Ze zijn ontstaan vanuit een vorm-,
materiaal-, of esthetisch onderzoek en zijn de
drager van een individuele belevingswereld.
Twintigste-eeuwse keramisten zijn niet onder één noemer te vangen. Als individualisten
verkennen zij de grenzen van de verbeeldingskracht van klei. Niettemin zijn bepaalde lijnen in
de geschiedenis van de moderne Nederlandse
keramiek te zien, al dan niet door buitenlandse
ontwikkelingen beïnvloed.
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
9
Deze zijn:
• Kleuren en structuren
Chris Lanooy (1881-1947) en Bert Nienhuis
(1873-1960) behoorden omstreeks 1910 tot
de eerste pottenbakkers in Nederland die
ambacht en kunst met elkaar verenigden. Zij
draaiden hun vormen met de hand en bedekten deze met zelf ontwikkelde glazuren.
De objecten zijn tijdloos van vorm en sluiten
aan bij het heersende Modernisme in de
binnenhuisarchitectuur. De aandacht van de
kunstenaars ging vooral uit naar de kleuren
en structuren van het glazuur. Hun belangrijkste inspiratiebronnen waren de natuur en
Chinese en Japanse keramiek.
De impressionistische ‘glazurenkeramiek’
was toonaangevend in de periode tussen
de twee wereldoorlogen, maar ook tegenwoordig werken nog veel keramisten in deze
traditie.
Sterk in de collectie vertegenwoordigd is
werk van Gerrit de Blanken, Lea Halpern,
Bert Nienhuis, Sonja Landweer, Frans Slot,
Johannes Andrée, Chris Lanooy, Meindert
Zaalberg.
• Grafische decoraties
Een nieuwe generatie keramisten koos in de
jaren vijftig en zestig voor vrijere en meer
eigentijdse vormen. Zij maakten bewust
gebruik van decoraties, geschilderd, gekerfd
of in reliëf. Hun werk vertoont verwantschap met de schilderkunst en grafiek van
beeldend kunstenaars als Pablo Picasso, Joan
Miró en Paul Klee.
Een belangrijk initiatief was de oprichting
in 1956 van de Experimentele Afdeling van
De Porceleyne Fles te Delft, waar jonge
keramisten konden experimenteren met
materialen en technieken. Hun persoonlijke
ervaringen en emoties verbeeldden zij in
poëtische tekeningen op de keramiek.
Sterk in de collectie vertegenwoordigd is
werk van Lies Cosijn, Hans de Jong, Johnny
Rolf, Jan de Rooden, Suzanne Taub, Adriek
Westenenk, Jet Sielcken.
10
• Geometrische volumes
Vanaf de jaren zestig ontwikkelde Jan van
der Vaart (1931-2000) keramische objecten die zijn opgebouwd uit geometrische
vormen. Decoratie ontbreekt, het glazuur
is meestal monochroom. Functionaliteit,
technische perfectie en de mogelijkheid
tot industriële vervaardiging zijn eveneens
kenmerkend.Vanuit deze opvatting ontstonden ‘multiples’, een serie identieke objecten
die door middel van een mal zijn gegoten.
Als docent aan de Gerrit Rietveld Academie
in Amsterdam heeft Jan van der Vaart veel
jonge keramisten geïnspireerd.
Deze rationele richting wordt beschouwd
als een typisch Nederlandse bijdrage aan de
geschiedenis van de moderne keramiek.
Sterk in de collectie vertegenwoordigd is
werk van Gyb Zaalberg, Anne van der Waerden, Jan van der Vaart, Sasja Scherjon, Esther
Stasse, Eduard Hermans, Wim Borst, Beate
Reinheimer, Geert Lap, Johan van Loon.
• Expressie en dynamiek
Veel kunstenaars zochten de grenzen op
van het expressieve vermogen van keramiek.
Ze kwamen tot verrassende, organische
vormen. Door het vouwen en plooien van
lappen klei en een toenemend kleurgebruik
ontstonden pot- en schaalvormen die eerder
sculpturaal dan functioneel zijn. De objecten
hebben een flinterdunne of uitgesproken
grof opgebouwde wand.Vaak is de potvorm
nog wel het uitgangspunt, maar door vervormingen of versnijdingen niet meer als
zodanig herkenbaar.
De traditionele pot is geëvolueerd tot een
autonoom kunstwerk waarin beweging,
spontaniteit en theatraliteit tot uitdrukking
komen.
Sterk in de collectie vertegenwoordigd is
werk van Babs Haenen, Henk Wolvers, Barbara Nanning, Wouter Dam, Hilbert Boxem.
• Invloeden uit het buitenland
De Aziatische opvatting dat een gebruikspot
even veel zeggingskracht kan hebben als een
schilderij of beeldhouwwerk, vond in Europa
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
weerklank door het werk en de publicaties
van de Engelse pottenbakker Bernard Leach
(1897-1979). In zijn keramiek verenigde hij
elementen uit de oosterse en westerse tradities. Zijn invloed op de naoorlogse generatie van ‘studio-potters’ was groot, maar tegelijkertijd kwam in de jaren vijftig een andere,
meer sculpturaal gerichte benadering van de
keramiek op.Vooral het monumentale werk
van Hans Coper (1920-1981) en Lucie Rie
(1902-1995) is van verstrekkende betekenis
geweest voor de ontwikkeling van de traditionele potvorm naar een autonoom beeldend object. Hun vormexperimenten leidden
tot sculpturale keramiek waarin invloeden
van archaïsche beeldhouwkunst (Cycladen)
te herkennen zijn. Het kleurgebruik is ingetogen; pigmenten werden rechtstreeks in de
vaak ruige, steenachtige huid gewreven.
Het museum beschikt over enkele stukken
van Bernard Leach en een tiental stukken
van Lucie Rie en Hans Coper.
Ook is er in de collectie een aantal belangrijke Deense stukken opgenomen van onder
anderen Axel Salto en Alev Siesbye.
• Keramiek van schilders en beeldhouwers
Vanaf het begin van de twintigste eeuw heeft
keramiek de belangstelling getrokken van
schilders en beeldhouwers. De meeste kunstenaars beperkten zich tot het beschilderen van vazen en schalen die door anderen
waren gedraaid. Zij gebruikten de keramiek
als drager van hun tekeningen. Pablo Picasso
(1881-1973) ging zelf met de klei aan de slag
en modelleerde vazen tot vrouw- of dierfiguren.
In Nederland hebben Cobra-kunstenaars
zich met keramiek bezig gehouden, maar
ook al voor de Tweede Wereldoorlog zijn er
schilders en beeldhouwers geweest die met
klei experimenteerden, onder wie Harm
Kamerlingh Onnes (1893-1985) en Bart van
der Leck (1876-1958). Het Princessehof
beschikt over een tegel van de architect Bart
van der Leck en enkele stukken van Cobra
kunstenaars, als van Karel Appel (19212006). Deze kunstenaars zijn van grote
invloed zijn geweest op de kleurverrijking
binnen de Nederlandse keramische kunst.
Er zijn zeven objecten van Lucebert (19241994) in langdurig bruikleen in de collectie
van het museum opgenomen en een aantal
stukken naar ontwerp van Pablo Picasso.
Het betreft hier geen originele stukken maar
werken, die in beperkte oplage in Madoura
werden vervaardigd.
Moderne keramiek - Aankoopbeleid
Keramiekmuseum Princessehof kan een goed
overzicht geven van de Nederlandse moderne
keramiek met kwalitatief goede objecten en
streeft niet naar een uitbreiding van de collectie
op dit gebied in algemene zin.
Op een aantal onderdelen mist Keramiekmuseum Princessehof stukken of heeft de ambitie
om de collectie kwalitatief te verbeteren.
In algemene zin hanteren wij naast een aantal
specifieke uitgangspunten per onderdeel de
volgende criteria bij iedere verwerving:
-- er is geen soortgelijk werk in de collectie
van Keramiekmuseum Princessehof of
het SM-S;
-- het werk heeft een betekenis in de geschiedenis van de moderne keramiek of
is een belangrijk keramische kunstwerk;
-- het werk heeft een presentatiewaarde,
ofwel het werk zelf of de achtergronden
van het werk zijn attractief zijn voor de
bezoekers van het museum;
-- het stuk is een aanvulling op de Collectie
Nederland;
-- bij eventuele overlappingen in de Collectie Nederland is een vergelijkbaar werk
niet van een ander museum in bruikleen
te krijgen en speelt het een belangrijke
rol in de presentatie, het programma of
het verhaal van Keramiekmuseum Princessehof.
Op de volgende onderdelen voert het museum
actief verwervingsbeleid:
• Kernstukken
Binnen het overzicht van de moderne kera-
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
11
miek wil Keramiekmuseum Princessehof een
beeld geven van de meest betekenisvolle en
invloedrijke keramisten. Daartoe verwerven en presenteren we kernstukken uit hun
oeuvre.
Daarnaast blijven er gedreven keramisten
die de ontwikkelingen en vernieuwing van
technische aspecten hoog in het vaandel
hebben staan. Hun werk wordt onverminderd doorverzameld om ook de nieuwste
ontwikkelingen te kunnen laten zien.
Criteria voor verwerving zijn:
-- er wordt alleen nieuw werk verworven
als het een unica is;
-- het werk een duidelijke vernieuwing in de
keramische kunst laat zien;
-- het werk een kernstuk is in het oeuvre
van de keramist/kunstenaar;
Daarbij wordt gedacht aan keramisten als
Babs Haenen en Beate Reinheimer.
• Nederlandse serviezen
Voor veel van onze bezoekers is de eerste associatie met keramiek een servies of
een onderdeel daarvan, waarbij vooral de
20ste-eeuwse serviezen aanspreken. De
museumcollectie omvat een aantal industrieel vervaardigde serviezen uit Nederland en
Scandinavië, maar kan in de nieuwe opstelling geen goed beeld geven van representatieve serviezen uit de 20ste en 21ste eeuw.
Wij zullen voor aanvullingen putten uit de
collectie van het SM-S en de komende jaren
actief beeldbepalende serviezen werven
door schenkingen, langdurige bruiklenen en
een sporadische aankoop.
In aanvulling daarop bevat de collectie hedendaagse keramiek een aantal unica serviezen of onderdelen daarvan van beeldende
kunstenaars. Door de tentoonstelling Lekker
Decadent, serviesgoed uit de 20e en 21e eeuw
kon een aantal bijzondere serviezen worden
aangekocht van (internationale) kunstenaars
als Arman, Susan Beiner, Laszlo Fekete, Hella
Jongerius, David Regan, Borek Sipek, Piet
Stockmans en Joan Takayama-Ogawa. Enkele ontwerpen, zoals van Wieki Somers en
Pauline Wiertz werden zelfs speciaal naar
12
aanleiding van het initiatief van het museum
geproduceerd.
Omdat ook het SM-S kunstenaarsserviezen
verzameld, zal Keramiekmuseum Princessehof de collectie kunstenaarsserviezen van
beide musea spaarzaam aanvullen waarbij
de functionaliteit van het servies onderdeel
is van het werk. Met andere woorden: het
kunstenaarsservies werpt een nieuwe blik
op het servies in het algemeen.
Criterium voor verwerving is: het servies
kenmerkt zich door een duidelijke vernieuwing in functie, beeldtaal of concept.
Een eventuele verwerving wordt gedaan in
nauwe afstemming met het SM-S.
Hedendaagse keramiek- collectieopbouw
Sinds de tweede helft van de twintigste eeuw
ontwikkelt de keramiek zich revolutionair en
maken naast keramisten ook beeldend kunstenaars keramisch werk. Zij zien de beeldende
kwaliteiten van keramiek. In dit medium komen
het intensieve kleurenpalet van de schilderkunst
en de plasticiteit van de beeldhouwkunst samen.
Sommige kunstenaars experimenteren zelf met
keramiek, anderen werken samen met keramisten of maakten gebruik van de kennis en
technische mogelijkheden bij expertisecentra in
Nederland, zoals het EKWC, Koninklijke Tichelaar Makkum en Structuur ’68. Deze mogelijkheden drogen de komende jaren op.
Samen met het SM-S gaan we opdrachten aan
kunstenaars verstrekken. Daarmee leveren we
een bescheiden bijdrage aan het makersklimaat
en de ruimte voor onderzoek naar beeldende
mogelijkheden voor keramiek.
De collectie van het museum omvat werken
van kunstenaars die pionierden op het grensgebied van keramiek en kunst, zoals Karel Appel
en Lucebert, maar ook van de daaropvolgende
generaties kunstenaars die keramiek als beeldend middel zien, zoals Rob Birza, Hans van
Bentem, Heringa/Van Kalsbeek, Anne Wenzel
en internationale kunstenaars als James Brown
en Betty Woodman. Aan het einde van dit plan
is een volledig overzicht opgenomen van de
aanwinsten vanaf 2000.
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
Met uitzondering van de multiples die in het
verleden veelvuldig zijn gekocht door het
museum, beschikt het museum over een zeer
bescheiden collectie keramisch design.
Hedendaagse keramiek - aankoopbeleid
Het museum zet het aankoop- en presentatiebeleid op het gebied van kunstwerken met
keramiek als beeldend middel van de afgelopen
periode onverminderd voort. Daarin liggen de
accenten op experiment & nieuwe ontwikkelingen en op bewezen artistieke kwaliteit. Autonome keramische beelden en de relatie AziëEuropa vormen bijzonder aandachtspunten. Op
het gebied van keramische kunstwerken start
het museum een opdrachtenbeleid. Daarnaast
krijgt design de komende jaren meer aandacht.
• Experiment & nieuwe ontwikkelingen
Hieronder verstaan we jonge, uitdagende,
conceptuele, maar vaak technisch minder
perfecte, keramische kunst. In deze categorie hebben we eerder werk gepresenteerd
en verzameld van jonge, talentvolle academieverlaters, zoals Caroline Coolen, Esther
Jiskoot, Anna Ponce, Anne Wenzel, Bas van
Beek e.a.
De scout hedendaagse kunst krijgt nadrukkelijk de opdracht om jong talent te spotten
en presentatie-, aankoop- en opdrachtvoorstellen te ontwikkelen.
• Bewezen artistieke kwaliteit
Op nationaal en internationaal niveau presenteert en selecteert het museum alleen
topstukken op basis van artistieke inhoudelijke kwaliteit en/of technische kwaliteit van
de meer gevorderde professioneel gearriveerde en beroemde kunstenaars, zoals Johan Creten, James Brown, Arnie Zimmerman
en Johan Tahon.
• Azië-Europa
In de nieuwe presentaties van het museum
wordt de relatie tussen Europa en Azië een
belangrijk thema. Er is een doorlopende
uitwisseling en beïnvloeding zichtbaar tus-
sen beide grote keramiektradities, vanaf de
vroege keramiekgeschiedenis tot nu.
Aangezien nu ook tal van keramisten en
kunstenaars zich oriënteren op ontwikkelingen in China, Korea en andere Aziatische
landen en vice versa, is het voor het museum relevant om de wisselwerkingen uit het
verleden door te trekken tot nu. Dat zal zich
vertalen in aparte projecten en presentaties
waarin de wisselwerking verder wordt uitgediept maar ook in aankopen die in de vaste
presentatie getoond gaan worden. Gedacht
wordt aan werk van kunstenaars als Rob
Birza, Anne Wenzel en Vroegop/Schoonveld.
• Keramische beelden
Momenteel worden er bijzondere beelden
van keramiek gemaakt. Deze keramiek is
uitermate geschikt om het menselijke en
het emotionele te belichten. Deze kant van
keramische kunst is in de huidige collectie
onvoldoende vertegenwoordigd. De beelden
zijn vaak geglazuurd in aantrekkelijke kleuren
en getuigen van een grote expressie.
De keramische beelden zijn in het presentatiebeleid van het museum zeer welkom, omdat ze naast experiment met vorm, kleur en
glazuur ook andere – inhoudelijke – facetten
van keramiek laten zien en ze door de impact die ze hebben een bepaald aspect kunnen uitlichten, bijvoorbeeld de wisselwerking
met Azië. Gedacht wordt aan kunstenaars als
Rob Birza en Hans van Bentem.
• Grens keramiek en kunst
In een enkel geval gaat het museum samen
met het SM-S de collectie aanvullen met een
werk van een toonaangevende kunstenaar
die op de grens werkt van keramiek en keramisch beeldend werk, zoals de Cobrakunstenaars. Juist dat is zo belangrijk omdat hier
de link kan worden gelegd met beeldende
kunst waarin keramiek als beeldend middel
is ingezet. De laatste jaren is op dit terrein in
afstemming met het SM-S actief verzameld,
omdat deze schakelstukken ontbraken in de
collectie. Onder andere is er werk aangekocht van Lucebert, Karel Appel, A.R. Penck
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
13
en Armando.
Dergelijke stukken zijn de afgelopen jaren
enorm in prijs gestegen en voor de musea
afzonderlijk veelal onbereikbaar reworded.
De nieuwe lijn om ook echt gezamenlijk met
het SM-S te gaan verwerven, betekent dat de
financiële slagkracht wordt vergroot en bepaalde stukken weer binnen bereik kunnen
komen.
• Design
Met uitzondering van de multiples beschikt
het museum over een zeer beperkte hoeveelheid keramisch design. Het is voor het
Princessehof een uitdaging om vernieuwende ontwerpen op dit terrein te verzamelen.Vanuit zijn ambities als ‘nationaal’
Keramiekmuseum is het een logische stap
om in afstemming met andere musea, waaronder in de eerste plaats SM-S, de originele
ontwerpen van keramische producten van
Nederlandse vormgevers te verzamelen. Op
het moment zijn er vernieuwende ontwikkelingen gaande op het gebied van de
vormgeving. Serviezen worden momenteel
bijvoorbeeld weer interessant als design
kunstwerken, dankzij Scholten & Baijings
e.a. Contacten met vormgevers, die soms
incidenteel met keramiek werken, worden
aangehaald en uitgebreid.
Het museum beschikt nog over een bescheiden collectie van belangrijke Nederlandse
vormgevers als Hella Jongerius, Marcel Wanders e.a. en zal daar op doorverzamelen. Bij
voorkeur worden van deze ontwerpers alleen prototypen aangekocht, omdat het hier
conceptuele, unieke stukken betreft.
•
•
•
•
•
•
•
presentatief voor een bepaalde stroming of
tendens binnen de keramische kunst;
technische kwaliteit;
referenties en verbindingen met de historische collectie;
aansluiting bij het geformuleerde collectiebeleid moderne en hedendaagse keramiek van
Keramiekmuseum Princessehof en SM-S;
afstemming met de Collectie Nederland;
het zichtbaar maken van een nieuwe ontwikkeling;
educatieve waarde;
presenteerbaarheid, brede opstellingsmogelijkheden zowel inhoudelijk als fysiek.
Nieuw! Opdrachtenbeleid
In samenwerking met het SM-S worden de komende jaren opdrachten verstrekt voor keramische werken. Beide musea zijn al eerder actief
geweest in het van binnenuit stimuleren van de
ontwikkelingen door ontwerpopdrachten te
verstrekken aan vormgevers. Dit wordt door
het veld zeer gewaardeerd en geniet internationaal een zeer goede reputatie. Beide musea
spreken de ambitie uit om hiermee door te
gaan. Grote meerwaarde van het opdrachtenbeleid is dat er daardoor werken ontstaan die
een relatie hebben met de collecties van beide
musea en die een unieke toevoeging zijn aan de
collectie Nederland.
Selectiecriteria
Voor alle inhoudelijke aandachtsgebieden wordt
gestreefd om zo goed mogelijk te verzamelen.
Van ieder stuk wordt een aankoopvoorstel
geschreven dat door inhoudelijke medewerkers
van Keramiekmuseum Princessehof en SM-S
kritisch wordt gewogen op de volgende gronden:
• inhoudelijke kwaliteit;
• het werk dient uniek te zijn en tevens re-
14
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
15
2.
Stedelijk Museum
’s-Hertogenbosch
Het Stedelijk Museum ’s-Hertogenbosch (SM-S)
en Keramiekmuseum Princessehof stemmen
sinds 2006 het verwervingsbeleid op het gebied
van moderne en hedendaagse keramiek op
elkaar af. Hierdoor worden dubbelingen in de
Collectie Nederland voorkomen en kunnen
de ontwikkelingen op het gebied van de keramiek breder worden gevolgd. Uiteraard wordt
bij twijfel over individuele stukken met elkaar
overlegd. Om een goed overzicht te kunnen
geven is een beschrijving van de collectie en
het verwervingsbeleid van het SM-S in dit plan
opgenomen6.
Naast de afstemming van het verwervingsbeleid
hebben beide musea de volgende afspraken
gemaakt:
• Kennis te delen op het gebied van de beide
collecties.
• Beide musea kennen elkaars collectie en er
is regelmatig inhoudelijk overleg.
• Afstemming op het gebied van het presenteren van moderne en hedendaagse keramiek.
• We kennen elkaars programma en stemmen
dat waar mogelijk op elkaar af.
• Samenwerken bij de totstandkoming van
tentoonstellingen op het gebied van de hedendaagse keramiek in nationaal en internationaal verband7.
• Kunnen putten uit elkaars collecties zonder
bruikleenvergoedingen.
• Komen tot een gemeenschappelijk aankoop6
Door de heropeningen van beide musea is het in tijd niet
gelukt om 1 plan in te dienen. Het beleid is echter volledig op
elkaar afgestemd.
7 Door ziekte en het vertrek van de conservator van
Keramiekmuseum Princessehof is dat in de praktijk nog
niet gelukt. Met de nieuwe scout van het Keramiekmuseum
Princessehof wordt dat opgepakt.
16
fonds en/of verwervingen in gedeeld eigenaarschap.
Hierover wordt een Letter of Intent getekend.
Collectie SM-S
Het SM-S is uitdrukkelijk een museum voor
hedendaagse kunst en vormgeving en geen
‘keramiek - of sieradenmuseum’, ook al beperkt het zich tot deze twee verzamelgebieden.
Actualiteit staat bij het SM-S voorop. Het maakt
geen principieel onderscheid tussen de verschillende kunstdisciplines of - uitingen, ondanks
de in keramiek en sieraden gespecialiseerde
verzamelgebieden.
Het museum ontleent zijn profiel aan de presentatie van deze twee verzamelgebieden te
midden van alle andere uitingen van beeldende
kunst en vormgeving. Achter dit collectiebeleid
schuilt de opvatting, dat materiaal noch techniek de kwaliteit van een kunstwerk bepalen.
Het zijn op de eerste plaats concept en visie
van de kunstenaar of ontwerper die hiervoor
verantwoordelijk zijn.
De keramiek
Wat de keramiek betreft, legt het SM-S zich toe
op zowel unica als gebruiksgoed vanaf 1945 met
speciale aandacht voor:
• Nederland – unica;
• Europa – unica;
• Verenigde Staten – unica;
• kunstenaarskeramiek – unica;
• kunstenaarsserviezen - kleine oplagen;
• keramiek van Industrieel vormgevers en
architecten - kleine oplagen;
• collectie Van Haaren – unica;
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
• industrieel gebruiksgoed Nederland;
• Amerikaans gebruiksgoed.
De indrukwekkende collectie keramiek bestaat
uit ongeveer 3.000 kunstvoorwerpen. Op een
enkele uitzondering na dateren alle werken van
na 1945.
Van Haaren collectie
Het museum beschikt onder andere over de
Van Haaren collectie, die in de periode 19561966 werd opgebouwd door Jan van Haaren, de
toenmalige directeur van zowel de Koninklijke
Academie voor Kunst en Vormgeving als van
de Gemeentelijke tentoonstellingsdienst in
‘s-Hertogenbosch. Zij omvat ruim 300 werken
van 84 keramisten en geeft een representatief
beeld van de unicakeramiek, welke omstreeks
1960 in verschillende West-Europese landen
werd gemaakt. Hoofdbestanddeel van deze
collectie bestaat uit unicapotterie. De collectie bevat ook vaasplastieken, van Hans Coper,
Giovan Batttista Valentini en Johnny Rolf. Toen
er in 1981 opnieuw een budget voor aankopen
beschikbaar kwam, werd er in eerste instantie
voortgebouwd op de Van Haaren collectie. Ook
bleef de vaasplastiek of de containervorm uitgangspunt bij het verder verzamelen van unica.
Autonoom
De aandacht richtte zich later op twee geheel
nieuwe aspecten. Keramiek ontwikkelde zich
steeds verder in de richting van autonome
kleikunst. De Verenigde Staten liepen hierbij
voorop. Daarnaast zijn er steeds vaker nietkeramisten, vooral schilders, beeldhouwers en
architecten, die belangstelling tonen voor het
medium keramiek. Beide ontwikkelingen hebben geleid tot nieuwe collectieclusters.
In het licht van haar collectieambities ziet het
SM-S hier dan ook een taak: onderzoek doen
naar en bekend geven aan het keramisch oeuvre
van de ‘klassieke modernen’, Cobra-leden en
van hedendaagse kunstenaars. Met de bijna 100
werken vormt dit collectieonderdeel een uniek
stukje kunstgeschiedenis. Het SM-S is het enige
museum dat over een dergelijke verzameling
beschikt. Het merendeel van de ‘schilderskeramiek’ is beschreven in de publicatie ‘The
unexpected-Artists’ Ceramics from the 20th
Century, ‘s-Hertogenbosch, 1998.
Amerikaanse keramiek
Anders dan bij hun Europese collega’s, zochten
Amerikaanse keramisten al in de jaren zestig
naar een vrijere uitdrukkingsvorm in klei.Vooral
aan de Amerikaanse Westkust. Keramiek evolueerde van kunstambacht tot autonome kunst.
In 1983 organiseerde het museum de tentoonstelling ‘Who’s afraid of American pottery’.
Met deze expositie startte tevens een nieuw
collectie onderdeel: moderne en hedendaagse
Amerikaanse keramiek. Sindsdien is dit onderdeel van de verzameling uitgebreid tot de meest
uitgebreide in Europa.Vrijwel alle kunstenaars,
die in de verenigde Staten voor de ontwikkeling
van de keramiek van betekenis zijn, bevinden
zich in deze collectie.
Industriële keramiek
Analoog aan de unicaverzameling kiest het SM-S
ook op het gebied van de industriële keramiek
voor afgebakende clusters. Eén daarvan is de
Nederlandse productie van keramisch gebruiksgoed. Nederland speelt in de jaren vijftig van
de vorige eeuw internationaal een belangrijke
rol wat de industriële gebruikskeramiek betreft.
De tentoonstelling ‘Made in Holland’ heeft de
basis gelegd voor een uitgebreide verzameling Nederlands keramisch gebruiksgoed. Deze
overzichtstentoonstelling werd voorafgegaan en
gevolgd door onderzoeken naar en tentoonstellingen over afzonderlijke, vaak kleinere productiebedrijven, zoals St. Maarten Porselein, (1988),
Pottenbakkerij Cor Unum 1953-1993 (1993),
Kunstaardewerkfabriek Regina (1994). Ook in
samenhang met deze presentaties neemt de
verzameling industriële keramiek toe.
Keramiek van industrieel ontwerpers en
architecten
Ook keramiek van industrieel ontwerpers en
architecten vormt een speciaal onderdeel van
de collectie. Als een ‘trait d’union’ tussen unica
en de seriële keramiek verzamelt het SM-S
serviezen, die door andere kunstenaars dan
keramisten zijn gemaakt of gedecoreerd. Het
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
17
cluster ‘kunstenaarsserviezen’ bevat werk van
beeldend kunstenaars uit de tweede helft van
de twintigste eeuw.
In 2003 is mede op instigatie van de gemeente
‘s-Hertogenbosch de DBKS (Stichting Den
Bosch Keramiekstad) opgericht om deze
stedelijke concentratie aan kwaliteiten op het
gebied van keramiek (inter)nationaal te benutten in gezamenlijke promotie en activiteiten.
Het DBKS beschikt sinds oktober 2005 over
een eigen presentatieruimte in het SM-S, waar
gezamenlijke presentaties plaatsvinden al dan
niet gecombineerd met lezingen en symposia.
Afstemming aankoopbeleid SM-S
Omdat beide musea sinds 2006 de verwervingsplannen op elkaar afstemmen, is duidelijk
waar de collecties en de collectieontwikkelingen elkaar raken. Het gaat daarbij om drie
deelcollecties, namelijk de kunstenaarskeramiek,
de keramiek door vormgevers en architecten,
en de serviezen.
18
Naast een precieze afstemmingen worden
door beide musea de volgende uitgangspunten
gehanteerd:
• De insteek tot de collectievorming heeft bij
beide musea een eigen karakter. Het SM-S
verzamelt vanuit clusters, kunstenaars/kunstwerken die in aanpak of thema overeenkomsten met elkaar vertonen en als deelverzameling zodanig een eenheid vertonen
waarbij het cluster fungeert als een tentoonstelling.Vanuit het cluster beredeneerd, kan
een specifiek stuk een must zijn, gemotiveerd
door de al aanwezige stukken in deze cluster.
Zij bepalen mede het belang van de totale
collectie.
• Keramiekmuseum Princessehof biedt een
overzicht van de gehele Nederlandse keramiek: van oudheid tot nu en is daardoor veel
breder van opzet.
Het SM-S selecteert meer op grond van
(persoonlijke) esthetische- en kwaliteitsoverwegingen waarbij de collectie het
resultaat is van een auteurschap door de
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
verantwoordelijke personen die betrokken
zijn bij de collectievorming.
• Keramiekmuseum Princessehof verzamelt
meer vanuit een bredere, historische insteek
en streeft in die zin naar een representatie van wat men in Nederland van belang
acht(te) in de ontwikkeling van de keramiek.
Dit heeft tot gevolg dat binnen een collectie
een werk een andere rol kan hebben.
• De insteek van het SM-S is internationaal georiënteerd en Nederlanders zijn daarin een
vanzelfsprekend onderdeel. Keramiekmuseum Princessehof is nationaal georiënteerd.
Hierbij worden overigens wel kwaliteitsnormen gehanteerd die in internationaal verband gelden. Ook worden er wel internationale stukken aangekocht, maar deze stukken
vormen altijd een duidelijke context voor de
Nederlandse, historische lijn.
Uitwerking van de raakvlakken in
collectievorming
Kunstenaarskeramiek
Hieronder worden kunstwerken verstaan die
zijn gemaakt door kunstenaars die zich niet
primair op keramiek richten, maar waarbij
keramiek een aanvulling is op het wijde palet
van media en materialen die hij of zij inzet.
Vaak heeft dit tot gevolg dat het werk betreft
dat minder ‘keramiekspecifiek’ is, dus minder
refereert aan de keramiekgeschiedenis en de
formele aspecten van de keramiek.
• Internationaal
Het SM-S heeft in deze deelverzameling een
van de grootste en belangrijkste collecties
in Europa en zal zich dan ook inzetten om
deze collectie verder uit te breiden, zowel
met nationale als met internationale namen.
Het accent ligt hierbij op schilderskeramiek.
Het Princessehof heeft enkele voorbeelden
in dit deelgebied die nuttig worden ingezet
om het historische verhaal van de keramiek
internationaal, als context voor de nationale
geschiedenis, tentoon te stellen.
• Keramiekmuseum Princessehof heeft niet
de ambitie om dit op internationaal vlak
verder uit te breiden ten aanzien van de
modernen.Van de hedendaagse kunstenaars
zullen zij zich beperken tot die voorbeelden
die de noodzakelijke context verschaffen
voor het tonen van de ontwikkelingen in de
keramische kunst. Het tentoonstellingsbeleid
en het initiëren en verwerven van nieuwe
kunstwerken zijn in het Princessehof, net als
bij het SM-S sinds de jaren tachtig, onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hedendaagse
keramisten worden uitgenodigd om presentaties te maken, die een duidelijk concept
hebben en omgevingsgericht zijn. De nieuwe
kunstwerken die hieruit ontstaan, zijn voor
het museum zowel vanuit artistiek als financieel oogpunt aantrekkelijk om aan te kopen.
• Nationaal
Ook werken van Nederlandse kunstenaars
maken deel uit van het SM-S cluster kunstenaarskeramiek. Het betreft hier werk van de
vroege Cobra beweging (van voor 1954) en
werk van Erik Andriesse, Rob Birza, Paul van
Dijk, Alphons Freijmuth, Guido Geelen, Mark
Manders, Marien Schouten en HW Werther.
Het Princessehof daarentegen verzamelt
keramiek in de volle breedte en keramiek
van schilders en beeldhouwers maakt daar
een vanzelfsprekend onderdeel van uit. Dit
vereist afstemming: bij vroege Cobra en de
acht eerder genoemde kunstenaars worden
mogelijke verwervingen zorgvuldig afgestemd.
De aanschaf wordt gemotiveerd op basis van
afwegingen ten aanzien van beide collecties.
Keramiek door vormgevers
Beide musea richten zich op deze groep, waardoor ook hier overlap ontstaat waar het Nederlandse vormgevers en architecten betreft. Het
SM-S wil een representatieve selectie maken van
de ontwikkeling van goed design op het gebied
van keramiek, waarbij de vormgever wordt gezien
als auteur van een oeuvre. Keramiekmuseum
Princessehof verzamelt vanuit de behoefte het
verhaal van de ontwikkeling in brede zin in kaart
te brengen. Het belang van het praktische/technische aspect is daarbij net zo groot als het esthetische en verhalende element. Bij het SM-S gaat
het vooral om de esthetische kwaliteit, al dan niet
veroorzaakt door een verrassend concept.
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
19
Voor vormgevers als Hella Jongerius, Marcel
Wanders en Studio Job (SM-S bezit al het complete oeuvre in keramiek en de sieraden van
deze makers) lijkt het dan ook onvermijdelijk
dat de producten door beide musea worden
verzameld. Doorgaans gaat het hier om kleine
bedragen die een overlap acceptabel maken.
Alleen de producten van Cor Unum Ceramics
& Art (gevestigd in ‘s-Hertogenbosch) worden
door het SM-S nog steeds zo goed als structureel aangekocht. Het museum ondersteunt op
allerlei wijzen dit aardewerkbedrijf met advies,
als onderdeel van het samenwerkingsproject
DBKS en door het verstrekken van opdrachten.
Van Koninklijke Tichelaar Makkum worden enkel die producten verzameld van de vormgevers
die hierboven zijn benoemd. Dus daar waar een
vormgever als auteur zich met het ontwerp
heeft bemoeid, zich ook begeeft op het gebied
van sieraadvormgeving en uiteraard past binnen
het cluster.
Het Princessehof concentreerde zich in haar
aankoopbeleid op producten ontstaan bij Koninklijke Tichelaar Makkum (Het museum heeft
met Koninklijk Tichelaar Makkum op meerdere
gebieden een nauwe samenwerking.) Met het
verleggen van de koers bij Koninklijke Tichelaar
naar bouwkeramiek zal deze samenwerking
minder worden.Van Cor Unum Ceramics &
Art worden alleen die stukken verzameld die
onontbeerlijk zijn om de geschiedenis van de
Nederlandse keramiek te tonen.
Serviezen
In 1983 besloot het toenmalige Kruithuis te
onderzoeken wat andere Nederlandse musea
voor beeldende kunst en vormgeving verzamelden. Op grond daarvan werd de keuze gemaakt
voor keramiek en sieraden en de clusters zoals
aangegeven in het collectieplan. Serviezen van
na 1945 maakten daar deel van uit want er
was nog geen enkel museum dat zich daartoe
genoodzaakt voelde. De collectie van Keramiekmuseum Princessehof was historisch, van vóór
de oorlog en de collecties van Gouda en het
Bonnefanten waren voornamelijk regionaal bepaald door hun banden met de lokale industrie.
Het SM-S stelde zich ten doel onderzoek te
20
doen naar de naoorlogse Nederlandse aardewerkindustrie (gepubliceerd en tentoongesteld
in Made in Holland, 1988) en daaropvolgend een
overzicht te verzamelen van Nederlands gebruiksgoed dat met oog op, of met veel gevoel
voor design was geproduceerd (en als dusdanig
als cluster omkaderd). Per belangwekkende
fabriek werd er onderzoek verricht dat gepubliceerd is in diverse standaardwerken. Zowel
het collectioneren van dit bijzondere Nederlandse serviesdesign als de daarmee samenhangende onderzoeken zijn afgerond. In dit cluster
worden geen spectaculaire aankopen meer
verwacht, slechts aanvullingen op de series die
inmiddels al in bezit zijn.
Keramiekmuseum Princessehof kan geen beeld
geven van de belangrijkste moderne serviezen.
Iets wat vanuit het presentatiebeleid wel gewenst is. Daarom zullen er enkele aanvullingen
worden gedaan van kernstukken die niet in één
van de beide collecties vertegenwoordigd zijn.
Voor het overige zal Keramiekmuseum Princessehof voor de presentatie zoveel mogelijk
putten uit de collecties van het
SM-S.
Kunstenaarsserviezen
Speciale aandacht verdienen nog de kunstenaarsserviezen. Het SM-S heeft deze sinds de
jaren tachtig structureel verzameld (Pablo Picasso, Marc Chagall, Maurice De Vlaminck, Cindy
Sherman en de kunstenaarsserviezen die zijn
uitgegeven door Artes Magnus van o.a. Joseph
Kosuth, Dan Flavin en Arman) en zou - als er
weer aanbod is - die collectie graag uitbreiden.
Keramiekmuseum Princessehof heeft uit de
tentoonstelling Lekker Decadent, serviesgoed uit
de 20e en 21e eeuw een aantal bijzondere serviezen verworven. Om verdere overlap met het
SM-S te vermijden is Keramiekmuseum Princessehof heel terughoudend in het verwerven van
kunstenaarsserviezen en altijd in afstemming
met het SM-S. In de presentaties zullen wel af
en toe kunstenaarsserviezen worden getoond,
omdat de historische en meer traditionele
serviezen deze in een ander perspectief kunnen
plaatsen en bezoekers met een frisse blik kunnen laten kijken.
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
21
3.
Collectie Nederland
Keramiekmuseum Princessehof positioneert
zich als het enige keramiekmuseum in Nederland, omdat het zich uitsluitend, structureel en
in de volle breedte wijdt aan keramiek in het
programma voor publiek (presentaties, activiteiten, onderwijsprogramma’s) en collecties.
Op onderdelen verhoudt het museum zich met
andere musea in Nederland die deelcollecties
keramiek hebben of een facet van de keramiek
belichten.
Op het gebied van moderne en hedendaagse
keramiek speelt onze partner het SM-S een
belangrijke rol in presentatie- en collectiebeleid.
Ons beleid is op elkaar afgestemd en nieuwe
aankopen worden op objectniveau eveneens
afgestemd.
We tekenen een letter of intent waarin we de
afstemming en de samenwerking bekrachtigen.
Andere musea waar met een consistente
aanpak aandacht wordt besteed aan hedendaagse keramiek zijn het Stedelijk Museum in
Amsterdam, museum Boijmans van Beuningen
in Rotterdam en het Gemeente Museum in
Den Haag. Bij deze musea valt hedendaagse
keramiek onder de afdeling kunstnijverheid of
moderne kunst. Dit betekent dat de keramische kunst binnen de museale organisatie en
collectievorming minder centraal staat dan in
Keramiekmuseum Princessehof en er incidenteel aandacht is voor nieuwe ontwikkelingen op
keramisch gebied.
Met deze musea worden door ons goede
contacten onderhouden en wordt daar waar
mogelijk samengewerkt. Keramiekmuseum Princessehof verleent ruimhartig bruiklenen aan de
andere musea, zonder bijkomende kosten.
22
Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam
Zeer sterke collectie twintigste-eeuwse keramiek. Het museum hanteert twee richtlijnen op
het gebied van de keramische kunst:
• de ambachtelijke kunst, bestaande uit ongeveer 6000 stukken;
• de keramische vormgeving, bestaande uit
1500 stukken.
Het grootste gedeelte van de collectie betreft
containervormen. Het museum heeft een goed
overzicht van een aantal belangrijke Nederlandse keramisten als Babs Haenen, Barbara
Nanning en Irene Vonck.
Op het gebied van de ambachtelijke keramiek
richt de huidige collectieverwerving zich op internationale keramiek uit Scandinavië, Engeland,
Duitsland, Japan, en de Verenigde Staten.
Er worden op dit brede terrein alleen kernen
verworven, opmerkelijke stukken, in het bijzonder in technisch opzicht.
Wat betreft design worden voornamelijk de
prototypen aangekocht van jonge ontwerpers
(Hella Jongerius, Ineke Hans), die samenwerken
met de ambachtelijke industrie als Koninklijke
Tichelaar.
Bij de verwerving van de designcategorie staat
eerder het originele, vernieuwende concept
centraal dan de materiaalhantering en techniek.
Uit het budget 20ste-eeuwse vormgeving wordt
jaarlijks ongeveer 1/5 van het budget aan keramische kunst besteed.
Stedelijk Museum Amsterdam
Goede en ruime collectie Nederlandse unicakeramiek en design uit de twintigste eeuw, die
sinds 1923 en vooral vanaf de jaren zestig actief
is opgebouwd. Aantal belangrijke kernen uit
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
Engeland, Scandinavië en de Verenigde Staten.
Voor de collectie wordt de volgende indeling
gehanteerd:
• Toegepaste kunst/keramiek (aantal kunstvoorwerpen 980)
• Industriële vormgeving/keramiek (aantal 42)
• Industriële vormgeving/keramiek/serviezen
(475, serviezen als verzamelnummer ingevoerd)
In het Stedelijk Museum wordt keramische
kunst voornamelijk aangekocht vanuit de actualiteit in de beeldende kunst en niet zozeer
vanuit het materiaal en de techniek. Er wordt
bovendien retrospectief aangekocht op het
gebied van de zogenaamde Rietveldkeramiek,
die geproduceerd werd door keramisten
verbonden aan de Rietveld Academy als Jan van
der Vaart, Babs Haenen, Wouter Dam etc. Het
museum beoogt van al deze keramisten een
cluster van representatieve stukken te hebben. Ook is er aandacht voor het retrospectief
verzamelen van Ettore Sottsass en Birkala. Er
bestaat een publicatie met hoogtepunten uit de
collectie uit 1998.
Frans Halsmuseum, Haarlem
Dit museum heeft een belangwekkende collectie moderne en hedendaagse keramiek opgebouwd van 130 (inter-) nationale keramisten
en beeldend kunstenaars. Sinds een aantal jaren
behoort de keramische kunst niet meer tot het
actieve verzamelbeleid van het museum. Het
museum hanteert voor de keramiekcollectie de
volgende drie categorieën: ·Vrije, functionele en
sierkeramiek.
De collectie omvat 415 objecten waarvan er
130 in langdurige bruikleen zijn. De grootste
bruikleengever is het Instituut Collectie Nederland. De collectie beslaat een groot aantal
keramische kunstwerken van belangrijke keramisten en kunstenaars. Er is vooral een aanzienlijke hoeveelheid werk van Harm Hendrick
Kamerlingh-Onnes, Babs Haenen,Vilma Henkelman, Michel Kuipers, Geert Lap, Johan van
Loon, Lucie Rie, Johnny Rolf, Jan Snoeck, Jan van
der Vaart en Irene Vonck en een aantal Japanse
keramisten aanwezig.
Museum voor Moderne kunst, Arnhem
Dit museum beschikt over een collectie van ca.
500 objecten die tot de vrije keramiek worden
gerekend en ca. 300 objecten table-top of gebonden keramiek. Het merendeel is Nederlands
of van een Nederlandse ontwerper voor een
buitenlandse fabriek.
Na 1980 is de vrije keramiek niet actief verzameld, een enkel stuk van Barbara Nanning
daargelaten.
De table-top objecten zijn voor een groot deel
van Arnhemse ontwerpers.
Het museum hanteert momenteel een slapend
verwervingsbeleid wat betreft de keramische
kunst.
Gemeentemuseum Den Haag
Kleine verzameling naoorlogse studio- en gebruikskeramiek.Voorts hedendaagse keramische
kunst van Nederlandse kunstenaars, onder wie
Babs Haenen, Guido Geelen, Hella Jongerius, en
Geert Lap.
Evenals in het Stedelijk Museum in Amsterdam
en Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam wordt er geen actief, op keramische kunst
toegespitst verwervingsbeleid, gehanteerd.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)
Een sterke collectie Nederlandse keramiek uit
de twintigste eeuw is vertegenwoordigd bij de
RCE.
Anders dan in de meeste musea heeft het Rijk
niet van meet af aan met een gericht beleid
keramiek verzameld. De collectie is naast
aankopen in de periode van 1931 tot 1992 en
verwervingen via de BKR-regeling bepaald door
schenkingen en legaten. Hierdoor is de RCE
collectie heel divers te noemen.
Clusters zijn bijvoorbeeld:
Keramiek uit de periode 1900-1940.
• Via de Beeldende Kunstenaars Regeling
(BKR) heeft het Rijk in het kader van de
contraprestatieregeling (inkomensvormende
regeling) keramiek verworven uit de periode
tussen 1949 en 1984, waarbij heel goed de
ontwikkeling van traditioneel aardewerk
naar vrij aardewerk te zien is. Het betreft
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
23
hier keramiek variërend van pot-vorm-studies tot sculpturen.
• In de bestandscatalogus naoorlogse keramiek zijn 1200 objecten opgenomen, van
zo’n 200 kunstenaars, unica. Deze collectie
bestaat voor het merendeel uit aankopen
(850), één derde is BKR.
• Keramiek gerelateerd aan een bepaalde
tentoonstelling c.q. aankoop:
-- NKS-thematentoonstellingen (1951-1983)
zoals ‘Keramiek’ (gebruiksgoed), ‘Klei’
(bredere visie op het medium klei).
-- Dubbel Gebakken
Voor de tentoonstelling Dubbel Gebakken, die in 1979 georganiseerd werd
door de Dienst Verspreide Rijkscollecties
(voorganger RCE) zijn diverse aankopen
gedaan. In deze tentoonstelling werd
voor het eerst de aardewerknijverheid in
Nederland van 1876 tot 1940 uitvoerig
belicht. In totaal telt de bij behorende catalogus 308 nummers waarvan er 211 uit
de collectie van de DVR afkomstig zijn.
-- De Porceleyne Fles
In 1985 verwierf de RBK (voorganger
RCE) een aanzienlijke collectie keramische objecten (650) en ontwerptekeningen (2288) uit de fabriekscollectie van de
N.V. Koninklijke Delftsche Aardewerkfabriek De Porceleyne Fles te Delft. Een
bijzondere aankoop omdat het een goed
beeld geeft van wat er in de periode
1820-1960 zoal geproduceerd is bij de
Porceleyne Fles.
-- Vice Versa tentoonstelling
In 1988 is door twee gastconservatoren
voor een reizende (internationale) tentoonstelling moderne keramiek aangekocht (zie catalogus, 70 stuks, meest uit
de jaren tachtig).
-- Gebruiks- en sierkeramiek
In de tijd van de Rijksdienst Beeldende
Kunst is het verwervingsbeleid er op
gericht geweest om toegepaste Nederlandse keramiek te verzamelen. In 1988
is een uitgebreide verzameling seriematig
vervaardigd Nederlands gebruiks- en
sierkeramiek uit de jaren vijftig en zestig
24
aangekocht (in samenwerking met Museum het Kruithuis) van P. Doensen. Deze
verzameling bestaat uit 571objecten en
is deels te zien geweest op de tentoonstelling Made in Holland, gebruikskeramiek
1945-1988. Hierbij is tevens een catalogus verschenen.
In de periode 1984-1992 is er een breed
aankoopbeleid van kracht geweest (Rijksdienst
Beeldende Kunst), waarbij nog steeds gebruiksgoed werd verzameld evenals design en vrije
keramiek.
De totale RCE collectie is ontsloten in het
Collectie Informatie Systeem en grotendeels
voorzien van afbeeldingen en digitale opnames.
Tevens is de collectie door het CIS- on line en
diverse (bestands-) catalogi ontsloten. Het RCE
verzamelt niet actief, aangezien het niet beschikt over een aankoopbudget.
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
25
4.
Collectie- en presentatiebeleid
Keramiekmuseum Princessehof vertelt de
verhalen van de grootste keramiektradities ter
wereld, namelijk die van Azië en Europa, voor
een brede groep van kunst- en cultuurliefhebbers in een eigentijds en attractief programma
in samenwerking met andere (internationale)
partners. Ons collectie- en presentatiebeleid
dragen bij aan deze missie. Hieronder worden
de hoofdpunten aangeduid.
Collectiebeleid
Collectie, kennis en publiek
De topcollecties van Keramiekmuseum Princessehof – waaronder de moderne en hedendaagse keramiek – worden de komende jaren
sterker naar voren geschoven en geprofileerd.
En we hebben als doelstelling om collectie, kennis en publiek bij elkaar te brengen.
Daartoe onderhouden we een netwerk van
musea met keramiekcollecties, expertisecentra
op het gebied van keramiek, kunstacademies en
stichtingen die zich toeleggen op keramiek, zoals de Ottema-Kingma Stichting en de Stichting
Van Achterbergh-Domhof. Ook onderhouden
wij contacten met keramisten, kunstenaars en
verzamelaars.
Collectie beschikbaar
Keramiekmuseum Princessehof streeft naar een
kwalitatieve verbetering van de verzamelingen
in zijn algemeen 8en een goede afstemming met
8
26
Dat wil zeggen geen uitbreiding van de collectie in de
breedte, maar alleen verwerven van objecten die kwalitatief
een verbetering of van of aanvulling op de collectie
betekenen. Per deelcollectie staat aangeven of we pro-actief
of passief verzamelen.Verder worden de komende periodes
de D en delen van de C-collecties afgestoten.
andere museale collecties. De collecties beheren we volgens collectieprocedures op basis
van Spectrum. Het museum heeft en houdt de
collectieregistratiegraad op peil (98% in 2016)
en verbetert de digitaliseringgraad (van 74%
naar 95% in 2016). De collecte-informatie is
duurzaam beschikbaar voor publiek, onder
andere door onze collectie online en deelname
aan pilots van DiMCon en Europeana.
Verwervingsvoorstellen
Van iedere verwerving wordt een verwervingsvoorstel gemaakt, dat uitvoerig wordt
besproken binnen de collectieafdeling en met
de directie. Soms wordt een extern advies over
de verwerving aan een collega elders gevraagd.
In de verwervingsvoorstellen wordt ook de
Collectie Nederland mee gewogen. Belangrijk
onderdeel van het verwervingsvoorstel is of we
een object ook daadwerkelijk gaan presenteren.
Keramiekmuseum Princessehof verwerft geen
stukken die niet in vaste of wisselende presentaties worden getoond.
De verwerving in gezamenlijkheid met het SM-S
betekent dat we toekomstige verwervingsvoorstellen op het gebied van moderne en hedendaagse keramiek en design ook in gezamenlijkheid gaan maken.
Mobiliteit
Keramiekmuseum Princessehof is een grote
voorstander van collectiemobiliteit en voert,
ondanks de kwetsbare collectie, een ruimhartig
bruikleenbeleid zonder fee’s. Met diverse partners zijn afspraken gemaakt over het optimaal
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
gebruik van elkaars collecties9. Het museum
presenteert de collectie ook op andere plekken dan het eigen museum.Voorbeelden zijn de
vier keer per jaar wisselende presentaties in het
Medisch Centrum in Leeuwarden en de coproductie met Museum Het Prinsenhof in Delft
over Delfts Blauw, die we gaan voortzetten.
Presentatiebeleid
Nieuwe opstelling
De huidige vaste presentaties van Keramiekmuseum Princessehof zijn klassiek academisch.
Zij veronderstellen interesse en voorkennis.
Het museum trekt daarmee een kleine groep
van keramiekliefhebbers. Uit publieksonderzoek blijkt we een groter bezoekerspotentieel
hebben onder de cultuurliefhebbers. Wij willen
deze groep graag bereiken, overigens zonder de
keramiekliefhebbers van ons te vervreemden.
We zoeken meer binding met bezoekers en willen de zogenaamde breinpositie van het museum vergroten en meer mensen enthousiast te
maken voor keramiek.
Onze kwalitatief hoogwaardige en attractieve tentoonstellingen van de afgelopen jaren
voldoen hieraan, maar onze vaste presentaties
niet. Wij gaan het museum de komende jaren
gefaseerd herinrichten.
De klassiek academische opstellingen maken
plaatst voor gevarieerde en attractieve presentaties waarin de bezoekers kennis maken
met keramiek en lezen, horen en ervaren hoe
keramiek werd gemaakt en gebruikt. Bezoekers
kunnen kijken en genieten, maar ook doen en
ervaren. In de nieuwe presentatie wordt de
bezoeker meegenomen in de wereld van de
keramiek aan de hand van afwisselende presentaties en thema’s. Daarin worden de Europese,
Aziatische en eigentijdse collecties veel meer
dan nu gemengd.
Naast het vaste deel is in de nieuwe opstelling
is ruimte voor verdieping en actualiteit. Hierin
zal veel ruimte zijn voor de moderne en hedendaagse keramiek met solopresentaties van
9
belangrijke keramisten of de presentatie van
een nieuw werk in opdracht door het museum.
Tentoonstellingsprogramma
In 2009 startten Keramiekmuseum met de
programmalijn ‘keramiek en publiek’. Dit zijn
jaarlijkse grote en langlopende tentoonstellingen voor een breder publiek dan de keramiekliefhebbers. We gaan door met deze lijn.
Naast deze tentoonstellingen organiseren wij
elk jaar twee middelgrote presentaties. Net als
voorgaande jaren zal dat vaak worden ingevuld
door moderne en hedendaagse onderwerpen.
Onze nieuw aangestelde scout heeft als eerste
opdracht om programmavoorstellen te ontwikkelen.
Specialisten anders betrekken
Sinds 2011 maken wij geen tentoonstellingen
meer voor specialistische doelgroepen.
Deze binden we aan ons met speciale netwerkbijeenkomsten en studiemiddagen.
Dat is minder arbeidsintensief en levert een
grotere betrokkenheid op. Binnen dit programma werken we ook samen met kunstacademies,
met wie we onze kennis over keramiek uitwisselen door bezoeken, gastcolleges en samenwerkingsprojecten. Een voorbeeld is het project
met de Gerrit Rietveld Academie over Celadon
van afgelopen jaar, waarin studenten en docenten hebben gewerkt met het bijzondere groene
celadon glazuur en Keramiekmuseum Princessehof de inhoudelijke expertise leverde en
ruimte bood voor de presentatie van het werk.
Binnen het samenwerkingsverband Aziatische Keramiek, met
het SM-S en met Het Prinsenhof in Delft.
A ankoopbeleids plan mo derne en hedendaag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5
27
28
5.
Overzicht van aankopen
Overzicht van aankopen over de
periode 2000 - 2013 (augustus).
Alleen de verwervingen sinds het
laatste Aankoop- en presentatieplan
(2012) zijn in onderstaande lijst
voorzien van een afbeelding.
Pierre Alechinsky
Brussel, 1927
z.t., 1982
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Cor Alons
Groningen, 1892- Den Haag, 1967
schotel van de Duinvoet, 1923-1925
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Karel Appel
Amsterdam 1921- Zürich, 2006
Tête, 1978
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Arman
Nice, Frankrijk, 1928
Demie Tasse, 1990
porselein, oplage 103/175
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Armando
Amsterdam, 1929
vaas, z.t., nr. 52, 2010
Keramiekmuseum Princessehof,
2010
Armando
Amsterdam, 1929
vaas, z.t., nr. 47, 2010
Keramiekmuseum Princessehof,
2010
Arne Äse
Gaular, Noorwegen, 1940
z.t., 2003
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2004
Assmann, Gijs
Roosendaal, 1966
Vanitas voor Seth, 2001
aardewerk en gips
Verworven via Mondriaan Fonds,
2002
Anne Ausloos
Schoten, België, 1954
Suspensie (drie objecten), 2002
aardewerk en glas
Keramiekmuseum Princessehof,
2002
Simone van Bakel
Weert, 1966
Can you feel it (drie bekers met
Braille schrift), 1999
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Simone van Bakel
Weert, 1966
Red Bowl, 2001
gietklei
Keramiekmuseum Princessehof,
2001
Rolf Bartz
Australië, 1950
Seashell Study, 2005
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Rolf Bartz
Australië, 1950
Seashell Study, 2005
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
29
Bas van Beek
Nijmegen, 1974
Prequels, Dayglow Green:
Teapot-Teapot , Japanese VaseFairy Birdbath, Clock, Haunted
House-Cookiejar Cup, White Horse
Mold, Jesus-Vase, Santa shoe-Ashtray,
Turkey-Mug, Tombstone Lamp, 2007
steengoed en autolak
Verworven via Mondriaan Fonds,
2008
Susan Beiner
Newark, New Jersey,Verenigde
Staten, 1962
Nailed, theepot, 2000
Porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2004
Hans van Bentem
Den Haag, 1965
Omar’s sister, 2001
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2001
Hans van Bentem
Den Haag, 1965
E.V.E. (Evil Versus Erotics), 2001
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Hans van Bentem
Den Haag, 1965
Still Life, 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Rob Birza
Geldrop, 1962
Nr. 2 uit de serie: No more Holidays,
2002
30
Rob Birza
Geldrop, 1962
It’s all about metamorphoses, it’s all
about love, 2011
aardewerk
Verworven via Mondriaan Fonds,
2011
James Brown
Los Angeles, Californië,Verenigde
Staten, 1951
Vases with stopper, 1996
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Bram Bogart
Delft, 1921
Delfts Blauw, 1998
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Caroline de Bruijn
Soest, 1978
Arm schaap, 2006
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
Bram Bogart
Delft, 1921
kan, 1996
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Caroline de Bruijn
Soest, 1978
Arm schaap II, 2006
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
Wim Borst
Gouda, 1946
Rectangular series, nr. 7, 2005
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
Jan Broekstra
Arnhem, 1964
Karaf en beker, 2002
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Jan Broekstra
Arnhem, 1964
Kinderservies, 2005
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Caroline de Bruijn
Soest, 1978
Geef je over!
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
Mynke Buskens
Eindhoven, 1953
Drawing Ceramics, 2002
klei vermengd met grafiet, grafiettekening en video, 2002
Verworven via Mondriaan Fonds,
2002
Noor Camstra
Zeist, 1953
z.t., 2004
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Caroline Coolen
St. Truiden, België, 1975
Yellow Bastard, 2007
steengoed en epoxy
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Wouter Dam
Utrecht, 1957
Bruin-Wit object, 2002
Steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2002
Johan Creten
Hoegaarden, België, 1963
Je serai ton miroir, 2001
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2007
Wouter Dam
Utrecht, 1957
Oranje object, 2007
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2007
Johan Creten
Hoegaarden, België, 1963
En attendant les Égyptiens, 2001
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Jaap Domisse
Onbekend, onbekend
Wandschotel met ingekerfde
decoratie van twee geabstraheerde
figuren, 1960-1970
aardewerk
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Johan Creten
Hoegaarden, België, 1963
Odore di Femmina, Spiderweb,
2005-2012
chamotte
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Marlene Dumas
Kaapstad, Zuid-Afrika, 1953
Collective Guilt, serviesset gemaakt
door Royal Mosa BV, Maastricht
porselein, oplage 250/113, 1988
Keramiekmuseum Princessehof,
2002
Moritz Ebinger
Bern, Zwitserland, 1961
Twee klompen, 2006
porselein en steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Piet Hein Eek
Purmerend, 1967
servies, 2006
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2008
Piet Hein Eek
Purmerend, 1967
kan, 2007
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2008
Bart Drost
Venlo, 1955
Kleine man, 2001
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2001
Bart Drost
Venlo, 1955
z.t., drie wandobjecten, 2007
porselein, pigment, zand
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Piet Hein Eek
Purmerend, 1967
schaal, 2007
steengoed
Verworven via Mondriaan Fondsm,
2008
Piet Hein Eek
Purmerend, 1967
vaas, 2007
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2008
Niels van Eijk
Someren, 1970
Tableau Vivant, 2007
porselein
KeramiekmuseumPrincessehof,
2007
31
Alexandra Engelfriet
Leiden, 1959
z.t., nr. 11, 2009
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Pieter Groeneveldt
Batavia, 1889
Dekselpot bekroond met mensfiguurtje, 1940
aardewerk
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Alexandra Engelfriet
Leiden, 1959
z.t., nr.7, 2009
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Hans van der Ham
Rotterdam, 1960
z.t., 2007
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Jaime Hayon
Madrid, 1974
Basel vase 2009, 2009-2009
Aardewerk
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Laszlo Fekete
Budapest, Hongarije, 1949
Wild Life Memorial Soup Tureen, 2001
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Alphons Freijmuth
Haarlem, 1940
J. Manlijk, 1999
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2001
Alphons Freijmuth
Haarlem, 1940
King Lear, 1999
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2001
Alphons Freijmuth
Haarlem, 1940
Hommage aan Max Ernst, 2005
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Hanneke Giezen
Delft, 1967
Visbonbonnière, 2007
porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2008
32
Christie van der Haak
Den Haag, 1950
Avondbord, 2000
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
Babs Haenen
Amsterdam, 1948
Farewell to Hsung-Yang, 2002
porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2002
Babs Haenen
Amsterdam, 1948
At the Fall I, piece de milieu, 2001
porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2008
Babs Haenen
Amsterdam, 1948
La Tulipe Cardinale, 2011
porselein
Verworven via Mondriaan Fonds
Liet Heringa en Maarten
van Kalsbeek
Den Bosch, 1966 en Oegstgeest,
1962
z.t.
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
Eduard Hermans
Leveroy (NL), 1959
W.O.KRIS2007-1, 2007
porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2007
Eduard Hermans
Leveroy (NL), 1959
Porcelain Eyes, 2012
Porselein
Vereniging van Vrienden Keramiekmuseum Princessehof, 2012
Dirk Hubers
Amersfoort, 1913
Vaas met ingekraste abstracte
decoratie, 1950
aardewerk
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Hella Jongerius
De Meern, 1963
Vier Jahreszeiten bestaande uit:
Frühling (spiegel), Sommer
(theepot), Herbst (wijnkruik),
Winter(kaarsenstandaard), 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Hugo Kaagman
Haarlem, 1955
Tulpenvaas, 2006
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Satoru Hoshino
Niigata, Japan, 1945
Spiral with Spring Snow, 11-6
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Marja Kennis
Veghel, 1965
Casting life, Almere, 2010
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Esther Jiskoot
Breda, 1963
Sardi, 2008
aardewerk
Verworven via Mondriaan Fonds,
2009
Dirk Hubers
Amersfoort, 1913
Schaal met ingekerfde abstracte
decoratie, 1955-1955
aardewerk
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Nel Klaassen
Arnhem, 1906
Plastiek van geabstraheerde mensfiguur, 1974
aardewerk
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Dyke Johannsen
Tønder, Denemarken, 1933
z.t. (3 beelden), 2002
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2003
Hella Jongerius
De Meern, 1963
Small embroidered plate, 2000
porselein en katoen
KeramiekmuseumPrincessehof,
2004
33
Nel Klaassen
Arnhem, 1906
Plastiek van geabstraheerde mensfiguur, 1974
aardewerk
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
David van de Kop
Den Haag 1937 - Dreischor 1994
Pantheon, 1994
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2009
Bastienne Kramer
Baarn, 1961
Bandid Girl, 2001
aardewerk
Verworven via Mondriaan Fonds,
2002
Bastienne Kramer
Baarn, 1961
CLAN, 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
34
Hildo Krop
Steenwijk, 1884
Plastiek van een clownsfiguur, 19461946
aardewerk
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Peter Lane
Heliopolis, Egypte, 1932
Gazebo, nr. 1310
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2004
Les Deux Garcons
Michel Vanderheyden van Tinteren
en Roel Moonen
Heerlen, 1965 en ?, 1966
Misfits, 2007
porselein en was
Verworven via Mondriaan Fonds,
2009
Les Deux Garçons,
Beeld bestaande uit een barokke tafel, voorzien van vijf glazen stolpen
met daaronder historische porseleinen beeldjes met vogelkopjes, 2011
hout lak, glas (materiaal), porselein,
verf, taxidermie, vilt, papier
Verworven via Mondriaan Fonds,
2011
Alexander Lichtveld
Amsterdam, 1953
Vier objecten: zw.br. 12, 15,17,19,
1995
steengoed met engobe
Verworven via Mondriaan Fonds,
2009
Johan van Loon
Rotterdam, 1934
z.t., 1997
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Miriam van der Lubbe
Nijmegen, 1972
Public Garden, 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Lucebert
Amsterdam1924 - Alkmaar1994
Model voor een beeld bij museum
Kranenburgh in Bergen, 1994
aardewerk
Verworven via Mondriaan Fonds,
2007
Lucebert
Amsterdam1924 - Alkmaar1994
Love for sale, 1993
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2008
Lucebert
Amsterdam 1924 - Alkmaar 1994
Schwarzkopf, 1991
Aardewerk
Verworven via Mondriaan Fonds,
2011
Miriam van der Lubbe
Nijmegen, 1972
Niels van Eijk
Someren, 1970
Een bord in een houten cassette,
2010-2010
porselein
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Miriam van der Lubbe
Nijmegen, 1972
Niels van Eijk
Someren, 1970
3 Proefontwerpen in één houten
cassette, 2010-2010
porselein
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Miriam van der Lubbe
Nijmegen, 1972
Public garden, 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Barbara Nanning
Amsterdam, 1957
Galaxy, 2005
steengoed, zand en verfpigment
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Barbara Nanning
Amsterdam, 1957
Groene stip, 2007
aardewerk en acrylverf
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Bert Nienhuis
Groningen, 1873
Plastiek in de vorm van een toren
van gestapelde bladeren, 1948
klei
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Vika Mitrichenka
Minsk, 1972
Three Boxes, 2012-2012
Porselein, steengoed
Ontwerpschets voor uit te voeren
beeld.
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Ted Noten
Tegelen, 1956
Stapeling 18, 2000
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
35
A.R. Penck
Berlijn, Duitsland, 1939
z.t., 1997
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Pablo Ponce
Argentinië, 1974
Las capsulas de la amnesia, 20122012
Chamotte, hout, metaal, karton
Vereniging van Vrienden Keramiekmuseum Princessehof, 2012
A.R. Penck
Berlijn, Duitsland, 1939
Bodenvase, 1994
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Pablo Picasso
Malaga, (E.) 1881- Mougins (F.), 1973
Visage de face, 1963
aardewerk, oplage 39/100
stempel: Madoura Plein Feu Empreinte originale de Picasso
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Pablo Picasso
Malaga, (E.) 1881- Mougins (F.), 1973
Mains au poisson, 1953
Aardewerk
Verworven via Mondriaan Fonds,
2011
RaR bestaat uit:
Beate Reinheimer, Bad-Kissingen, 1942
Ulrike Rehm, Halle, 1976
Schwarm, 2010-2011
Porselein
Vereniging van Vrienden van het
Princessehof, 2011
Anamá Ponce Vazquez
Huelva, Spanje, 1978
Jamon, 2008
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Rem Posthuma
Breda, 1975
Zwarte cirkel, 2005
steengoed en grafiet
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Rem Posthuma
Breda, 1975
Reiger, 2003
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Adriaan Rees
Amsterdam, 1957
Ascanius I, 2001
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2001
Adriaan Rees
Amsterdam, 1957
Golden voice 1, 2005
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
David Regan
Buffalo, New York, 1964
Beasty Fish Tureen, 1994
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
36
Beate Reinheimer
Bad-Kissingen, Duitsland, 1943
KPBM- decor Schnecke, 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Beate Reinheimer
Bad-Kissingen, Duitsland, 1943
KPMB- decor Streublümchen, 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Beate Reinheimer
Bad-Kissingen, Duitsland, 1943
Schwarzer Tee, 2008
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Nick Renshaw
Driffield,Yorkshire, Engeland, 1967
Candyman, 2001
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2002
Jane Reumert
Denemarken, 1942
Flame, 2010
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Beatrijs van Rheeden
Surabaya, 1965
Kraag, 2011
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Russisch theeservies (Oekraïne)
in navolging van de suprematisten
uit de vroeg revolutionaire periode,
1930-1940
vermoedelijk volgens een model
van K.S. Malevich, handgeschilderd
ontwerper onbekend, signatuur:
NINITCHENKO RUSSSIA
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Janine Schimkat
Tegelen, 1970
Ctenophora-roze, 2001
aardewerk en glas
Keramiekmuseum Princessehof,
2002
Marien Schouten
Andel, 1956
Nepheline 7, 2010
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2011
Louise Schouwenberg
Belfeld, 1954
Erfenis, 2002
porselein en berkentriplex
Verworven via Mondriaan Fonds,
2002
Borek Sipek
Praag, Tsjecho-Slowakije, 1949
Todinefor 13 and 14, 2002
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2002
Anne-Marie van Sprang
Utrecht, 1960
A Global Girl, 2007
porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2007
Esther Stasse
Groningen, 1968
z.t., 2004
gietklei, multiple
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Esther Stasse
Groningen, 1968
z.t., unicum, 2003
gietklei
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Esther Stasse
Groningen, 1968
Tulpenvaas, 2005
gietklei
Verworven via Mondriaan Fonds,
2007
Esther Stasse
Groningen, 1968
Mat zwarte vaas met rechte wanden, nr. 3, 2012
Gietklei
Vereniging van Vrienden Keramiekmuseum Princessehof, 2012
Wieki Somers
Sprang-Capelle, 1976
High Tea Pot, 2003
porselein en bont (waterrat)
Keramiekmuseum Princessehof,
2004
37
Esther Stasse
Groningen, 1968
Mat zwarte vaas met rechte wanden, nr. 5, 2012
Gietklei
Vereniging van Vrienden Keramiekmuseum Princessehof, 2012
Piet Stockmans
Leopoldsburg, België, 1940
Champagne for a Full House (unicum,
studiokeramiek), 2009
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.
Biscuit Gold 2007 (plates and
centerpieces), Candleholder en 9
candles, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
38
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.
Biscuit Gold 2007 (plates and centerpieces), Cake of Peace, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.
Biscuit Gold 2007 (plates and centerpieces), Precious Box, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.
Biscuit Gold 2007 (plates and centerpieces),Vase of Babel, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.
Biscuit Gold 2007 (plates and centerpieces), Lantern, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.,
Biscuit Gold 2007 (plates and centerpieces), Cells, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.
Biscuit Gold 2007 (plates and centerpieces), Innocence, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.
Biscuit Gold 2007 (plates and centerpieces), Appearance, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.
Biscuit Gold 2007 (plates and centerpieces), Tragicomedy, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Studio Job, Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V.
Biscuit Gold 2007 (plates and centerpieces), Lace Undone, 2007
Porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2012
Narita Tadaaki
Tokyo , Japan, 1970
Lecture, 2008
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Narita Tadaaki
Tokyo, Japan, 1970
I regret, 2008
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Narita Tadaaki
Tokyo, Japan,1970
Rietveld Academie, 2008
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Johan Tahon
Menen, België, 1965
Wit bloed, 2011
aardewerk
Verworven via Mondriaan Fonds,
2011
39
Joan Takayama-Ogawa
Pasadena, Californië,Verenigde
Staten, 1955
Tortoise Shell Teabag, 2002
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2004
Joan Takayama-Ogawa
Pasadena, Californië,Verenigde
Staten, 1955
Aloha Teabag, 2003
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2004
Joan Takayama-Ogawa
Pasadena, Californië,Verenigde
Staten, 1955
My Doctor’s Medicine Bag, 2002
aardewerk
Keramiekmuseumt Princessehof,
2004
Joost van den Toorn
Amsterdam, 1954
Zak, 2005
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Joost van den Toorn
Amsterdam, 1954
Armando, 2010
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2010
Jan van der Vaart
Den Haag, 1931
Vaas opgebouwd uit cilindrische
vormen, 1993-1993
steengoed
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Norman Trapman
Amsterdam, 1951
Boomvaas, multiple, 2001
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2004
Norman Trapman
Amsterdam, 1951
Koraalvaas, unicum, 2005
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Jan van der Vaart
Den Haag, 1931
Vaas opgebouwd uit cilindrische
vormen, 1993
steengoed
Aankoopfonds Keramiekmuseum
Princessehof, 2012
Wolfgang Vegas
Venezuela, 1958
In Extinction 1, 2005
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
Joost van den Toorn
Amsterdam, 1954
Heilige Blasius, 2006
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Mirjam Veldhuis
Voorschoten, 1961
Karst, 2005
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Joost van den Toorn
Amsterdam, 1954
Clown, 2006
aardewerk
Verworven via Mondriaan Fonds,
2007
Hanneke Verhey
Amersfoort, 1948
Vissen, 2004
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2004
40
Claire Verkoyen
Willemstad, Curaçao, 1959
z.t., 2000
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2001
Arthur de Vries
Amsterdam, 1982
Afghanistan servies, 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Claire Verkoyen
Willemstad, Curaçao, 1959
Bucket III, 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Marcel Wanders
Boxtel, 1963
One Minute Plates, 2006
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
Claire Verkoyen
Willemstad, Curaçao, 1959
Dessert 1, 2009
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Anne Wenzel
Schüttorf, Duitsland, 1972
White forest, crashed nightmare, 2007
porselein
Verworven via Mondriaan Fonds,
2007
Claire Verkoyen
Willemstad, Curaçao, 1959
Petals & Bulbs, 2005
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Anne Wenzel
Schüttorf, Duitsland, 1972
Bright Solitude, (Trophy, 16), 2009
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2009
Claire Verkoyen
Willemstad, Curaçao, 1959
Oasis, 2003
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2011
Han van Wetering
Maastricht, 1948
Louis II, 2000
aardewerk
Keramiekmuseum Princessehof,
2002
Claire Verkoyen
Willemstad, Curaçao, 1959
flesvaas, 2000
porselein
Keramiekmuseum Princessehof
Caroline Whyman
London, 1950
z.t., 2005
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
Anna Volkova
Leningrad, 1974
Het verleden op de vloer, 2001
steengoed
Verworven via Mondriaan Fonds,
2002
Caroline Whyman
London, 1950
Budvase, 2005
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2006
Pauline Wiertz
Amsterdam, 1955
Kippen-, krabben- en kreeftenpootkopjes, 2003
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2005
Pauline Wiertz
Amsterdam, 1955
Kip met bananen, 2008
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Pauline Wiertz
Amsterdam, 1955
Kip, 2007
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2008
Robin Winters
Benicia, Californië,Verenigde Staten,
1950
In Vitro Vivo (8 delen), 1992
porselein en glas
Keramiekmuseum Princessehof,
2001
Henk Wolvers
Wageningen, 1953
z.t., 2009
porselein
Keramiekmuseum Princessehof,
2009
Arnie Zimmerman
New York, 1954
Innercity (3 beelden), 2007
steengoed
Keramiekmuseum Princessehof,
2007
41
42
Aanko o p b e l e i d s p l a n m o d e rn e e n he d e n daag s e k e ra m i e k 2 0 1 4 e n 2 0 1 5

KUNSTENROUTE 2014 Za 30—Zo 31 augustus

Connect Wand WC zonder spoelrand 53cm Ref

Algemeen document ANBI gege

en middelbare graad in kader

Download - Teylers Museum

De voordelen van de Kangrong keramische Heat

Aanvraagformulier themacollectie Probiblio

Agenda Cultuur W esthoek

Conceptbrief Bibliotheek