JAARVERSLAG 2013
2
3
JAARVERSLAG 2013
Inhoudsopgave
De gezonde instelling,
Voorwoord Raad van Bestuur
4
Voorwoord Vereniging Medische Staf
6
Voorwoord Raad van Toezicht
8
1 Wie wij zijn
10
2 Ons gezonde doel
16
3 Gezonde samenwerking
19
4 Gezonde organisatie
24
5 Gezond in de maatschappij
34
6 Gezond personeel
40
7 Gezonde financiën
44
8 Jaarrekening 2013
48
9 Bijlagen
73
COLOFON
Uitgave
september 2014
Coördinatie, tekst en eindredactie
Froukje Aben
Ton van Dooremalen
Toos van Esch
Miranda Gramser
Vormgeving
ADG Atlantis Communicatie
Fotografie
Joost Pistorius
4
5
JAARVERSLAG 2013
voorwoord
raad van bestuur
Raad van Bestuur,
v.l.n.r. drs. Marcel Visser, Peter de Zwart, arts, drs. Loeks van der Veen, prof. dr. Bart Berden
Trots op
ons ziekenhuis
Met de fusie tussen het TweeSteden
ziekenhuis en het St. Elisabeth Ziekenhuis
legden we in 2013 een fundament voor
kwalitatieve zorg in de toekomst, waarbij
enerzijds zorg wordt gespreid over de
regio en anderzijds specialistische zorg
wordt geconcentreerd. De professionals in
onze ziekenhuizen gaven hier het afgelopen jaar verder vorm en inhoud aan. Dat
was soms lastig, met extra afstemming,
extra inzet, onzekerheid en verhuizing van
een hele afdeling naar een andere locatie.
En ondertussen ging de zorg voor onze
patiënten gewoon door, net als ons gezamenlijk streven om de kwaliteit van onze
zorg steeds verder te verbeteren.
Door onze medewerkers uit beide huizen
is een enorme berg werk verzet. De Raad
van Bestuur heeft hen hiervoor bedankt
tijdens de opening van het spetterende
gezamenlijke ETZ-nieuwjaarsfeest in poppodium 013.
Het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis is
een financieel gezonde organisatie. De
beide ziekenhuizen zijn met een gezonde
bankrekening en een moderne uitzet in
het huwelijksbootje gestapt. We voorzien
voor 2014 echter een lastig en complex
jaar met bijvoorbeeld de zorginkoop en
het verder in elkaar vlechten van beide
organisaties. Met name de administratieve
last is enorm. Bovendien heerst er door
het verkeerd uitvergroten van incidenten
wantrouwen naar ziekenhuizen ten aanzien van bijvoorbeeld declaraties.
Uiteraard hebben wij alle vertrouwen in
onze organisatie en onze professionals.
Daarom laten we graag zien wat we doen
en presenteren wij u in dit jaarverslag onze
resultaten.
6
7
JAARVERSLAG 2013
voorwoord
voorzitterS Verenigde medische staf
Voorzitters Verenigde Medische Staf, Harm-Jans Muntinga en Joachim Tilanus
In de aanloop naar de bestuurlijke fusie
onderhielden de stafbesturen intensief
contact met elkaar, met als doel om één
gezamenlijke medische staf op te richten.
Dit nauwe contact was ook nodig voor de
zorgvuldige voorbereiding op de lateralisatie van de diverse zorgdomeinen en het
bespreken van de gevolgen daarvan met
betrokken maatschappen en vakgroepen.
Nadat de ‘spoorboekjes’, waarin de lateralisatieplannen werden uitgewerkt, begin
2013 klaar waren en konden worden
vastgesteld, kon ook een positief advies
over de bestuurlijke fusie worden gegeven.
Hiermee werd een belangrijke kwaliteitsslag gemaakt ten aanzien van de zorg in
het algemeen en het behoudt van hoog
complexe medische behandelingen in het
bijzonder.
De fusie van de twee ziekenhuizen slokte
voor iedereen veel tijd en aandacht op,
dus ook voor de Vereniging Medische Staf
(VMS). Eind 2013 werden nieuwe statuten
voor de te fuseren vereniging opgesteld.
In januari 2014 fuseren de beide medische
staven en is de Verenigde Medische Staf
M-B een feit.
‘De Verenigde Medische Staf
Midden-Brabant (VMS M-B)
van het Elisabeth-TweeSteden
ziekenhuis is een dynamische
vereniging die in het hart van
het ziekenhuis staat.’
Ondanks de fusiedrukte hielden wij ons,
net zoals andere jaren, in beide huizen
ook nadrukkelijk bezig met kwaliteitsbeleid
en het verbeteren van de aanspreekcultuur. Dat gebeurde in het TSz bijvoorbeeld met de aanstelling van een nieuwe
voorzitter van de necrologiecommissie.
Deze bespreekt op basis van multidisciplinair en systematisch dossieronderzoek
de casuïstiek van overleden patiënten.
Vervolgens worden opvallende bevindingen
teruggekoppeld aan het betrokken team,
om eventuele verbetermaatregelen te
implementeren. Het beoordelingsteam
bestaat uit praktiserend specialisten, onder
voorzitterschap van een oud-specialist.
Het screeningsteam bestaat uit verpleegkundigen van verschillende vakgebieden.
Eind 2013 had het grootste deel van de
medisch specialisten deelgenomen aan het
beoordelingssysteem van de IFMS. Ook
kwam de decaan kwaliteit, veiligheid en
transparantie veelvuldig aan het woord
en werden onder andere de resultaten
van de prestatie-indicatoren besproken,
de ontslagbrieven van de huisartsen en
had de decaan een groot aandeel in de
accreditatie van het NIAZ. De VMS zet
zich nadrukkelijk in om de zorg nog doelmatiger, slimmer en meer kostenbewust
aan te bieden. Zo besprak het bestuur
van de VMS terugkerende thema’s in de
stafvergadering zoals de locatie Waalwijk,
ICT, de bouwontwikkelingen – het nieuwe
polikliniekgebouw – en diverse actuele
kwaliteitsthema’s binnen de zorg.
Uitdagingen in 2014
In het licht van de huidige ontwikkelingen
staat ons een spannend jaar te wachten,
waarin het ziekenhuis voor verschillende
uitdagingen staat. De grootste uitdagingen
zijn het opstellen van een nieuwe besturingsfilosofie voor de nieuwe ziekenhuisorganisatie en het verder integreren van
de zorg tussen de drie locaties. Het is
belangrijk een structuur te vinden voor alle
medisch specialisten ten behoeve van de
geïntegreerde bekostiging per 2015. Daarnaast wordt een geïntegreerde kwaliteitsraad opgericht voor het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis. In het veranderende
zorglandschap in Tilburg en omgeving is
het van groot belang een slagvaardige en
professionele VMS M-B te zijn. Ook daar
maken wij ons hard voor en dat alles in
het perspectief van het verkrijgen van één
toekomstbestendig ziekenhuis in de regio
Midden-Brabant!
8
9
JAARVERSLAG 2013
voorwoord
Raad van Toezicht
Namens de Raad van Toezicht, Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen en Prof. mr. dr. J.H. Hubben
Klaar voor de toekomst
Nadat de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) eind 2012 toestemming gaf
voor de voorgenomen bestuurlijke fusie
tussen het St. Elisabeth Ziekenhuis en het
TweeSteden ziekenhuis, hebben beide
ziekenhuizen in 2013 met veel energie de
voorbereidingen voortgezet. Deze verliepen voorspoedig en ongeveer volgens het
tijdschema dat we als Raad van Toezicht
voor ogen hadden. Daarmee groeide het
vertrouwen in elkaars kunnen en ontstond
binnen de ziekenhuizen een goede basis
voor samenwerking.
Op 14 augustus was het zover en vond de
ondertekening van de documenten voor
de bestuurlijke fusie plaats. Een historisch
moment. Dankzij het samengaan van de
ziekenhuizen blijft in onze regio, ook voor
de toekomst, de beschikbaarheid van
hoogwaardige medisch-specialistische zorg
gewaarborgd. Het streven is erop gericht
om, ondanks de bestuurlijke schaalvergroting, deze zorg op kleinschalige wijze te
blijven aanbieden.
In de zeer nabije toekomst komen meer
uitdagingen op ons af. Zo krijgen wij bijvoorbeeld in 2015 te maken met een geheel nieuwe vergoedingenstructuur voor
de specialisten, waardoor hun financiële-,
c.q. rechtspositie kan wijzigen. Daarom
is intensief overleg met deze belangrijke
groep professionals over de mogelijke
consequenties van de nieuwe systematiek
geboden.
Met de zorgverzekeraars volgen eveneens
nieuwe onderhandelingen over de toe
te kennen budgetten, waarbij we denken
als gefuseerd ziekenhuis wel vanuit een
sterkere positie te kunnen spreken.
Ondanks voornoemde problemen hebben
wij vertrouwen in de toekomst. Ook
omdat we –dankzij de fusie- toch al in een
positieve dynamiek zijn geraakt, waardoor
we denken de externe ontwikkelingen
beter te kunnen accomoderen.
Daarnaast krijgt de interne samenwerking
en een verdere integratie van de twee
ziekenhuizen het komend jaar ook weer
veel aandacht. We zullen de aansturing
van de organisatie moeten aanpassen aan
de gewijzigde schaal en de veranderende
externe randvoorwaarden. Want het staat
wel vast dat we in de nabije toekomst
met minder middelen meer moeten doen.
Onze inzet is daarbij desondanks gericht
op het steeds verder optimaliseren van
de zorg.
Namens de Raad van Toezicht
Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen en Prof. mr.
dr. J.H. Hubben
Heel graag bedanken we alle medewerkers en vrijwilligers, de Medische Staf en
het Stafbestuur, de Ondernemingsraad,
de Cliëntenraad, de Verpleegkundige
Adviesraad, het management en de Raad
van Bestuur van het Elisabeth-TweeSteden
Ziekenhuis voor hun inzet in het afgelopen
jaar.
10
11
JAARVERSLAG 2013
1.1
Het
TweeSteden
ziekenhuis
Het TweeSteden ziekenhuis
Het TweeSteden ziekenhuis is een
algemeen, regionaal opleidingsziekenhuis.
Wij bieden kwalitatief uitstekende zorg,
dichtbij huis en met een menselijke maat.
Om een bezoek aan het ziekenhuis zo
efficiënt mogelijk te laten verlopen, is
onze zorg georganiseerd in gestroomlijnde
zorgpaden. Patiënten kunnen voor vrijwel
alle behandelingen en onderzoeken bij ons
terecht.
Binnen ons brede zorgpalet hebben we
een zestal speerpunten waar we ‘het
gewone buitengewoon goed’ proberen
te doen:
• Zorg voor mensen met hart- en vaat ziekten (cardiovasculaire geneeskunde)
• Zorg voor mensen met kanker
(oncologie)
• Zorg voor de ouder wordende mens
• Zorg voor vrouw en kind
• Zorg voor mensen met overgewicht
(obesitas)
• Zorg voor mensen met een
orthopedische zorgvraag
Locaties
Ons ziekenhuis levert zorg vanuit drie
locaties: Tilburg, Waalwijk en Oisterwijk.
Elke locatie kent een eigen zorgsfeer met
een duidelijk toegevoegde waarde voor
de patiënt. In Tilburg leveren we naast
planbare zorg ook spoedeisende hulp
voor de regio. In Waalwijk voeren we
alleen planbare zorg uit en in Oisterwijk
bevinden zich de buitenpoliklinieken van
de specialismen cardiologie en dermatologie.
Stakeholders
Gezien de Tilburgse wortels van enkele
zorgverzekeraars zijn de patiënten van het
TweeSteden ziekenhuis vooral VGZ- en
CZ-verzekerden. De overige patiënten zijn
veelal verzekerd via Achmea, Menzis en
Multizorg.
48,5%
35,5%
10%
3%
3%
Het opleiden van medisch specialisten en
andere zorgprofessionals is eveneens een
kerntaak van ons ziekenhuis.
1 Wie wij zijn
Specialismen
Het TweeSteden ziekenhuis biedt de
volgende poortspecialismen:
Chirurgie
Cardiologie
Oogheelkunde
Orthopedie
Interne geneeskunde
huidziekten
neurologie
keel-, neus-, oorheelkunde
Gynaecologie
Longgeneeskunde
urologie
Pediatrie
Reumatologie
Geriatrie
Gastro-enterologie
Plastische chirurgie
neurochirurgie
Anesthesiologie
Aantal behandelde patiënten
0
5.000
10.000
15.000
20.000
Ondersteunende specialismen
Klinische chemie*
Klinische fysica
Klinische pathologie*
Klinische radiotherapie**
Medische microbiologie*
Medische psychologie
Psychiatrie***
Radiologie
Revalidatie****
Ziekenhuisfarmacie
* In samenwerking met het
St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg.
** In samenwerking met het
Instituut Verbeeten Tilburg.
*** Als poortspecialisme voor GGZ
**** In samenwerking met Revalidatie centrum Leijpark (onderdeel van Libra Zorggroep).
12
13
JAARVERSLAG 2013
1.2
Bestuurlijke
structuur
Uitgangspunten verslaglegging
Hierbij bieden wij u het jaardocument
inclusief de jaarrekening 2013 aan van
het TweeSteden ziekenhuis. Hoewel de
bestuurlijke fusie met het St. Elisabeth Ziekenhuis sinds augustus van het verslagjaar
een feit is, omvat dit document een uitgebreide omschrijving van de activiteiten en
behaalde resultaten van het TweeSteden
ziekenhuis in het afgelopen verslagjaar.
Tevens blikken we vooruit naar beleid en
doelstellingen voor 2014. Dat doen we
omdat we als ziekenhuis maatschappelijke verantwoording af willen leggen over
datgene wat we voor ogen hebben en
daadwerkelijk realiseren.
De Raad van Toezicht is het toezichthou1.2.1 Profiel van de organisatie
dende orgaan van de stichting en houdt
Algemene identificatiegegevens
conform de statuten en reglementen
Naam verslagleggende rechtspersoon
toezicht op de wijze waarop de Raad van
TweeSteden ziekenhuis
Bestuur de organisatie bestuurt. De Raad
Adres
van Toezicht staat de Raad van Bestuur
Dr. Deelenlaan 5
met advies ter zijde.
Postcode
5042 AD
Het TweeSteden ziekenhuis voldoet aan
Plaats
de eisen van transparantie en inrichting
Tilburg
van de bedrijfsvoering zoals is vastgelegd
Telefoonnummer
in het Uitvoeringsbesluit Wet Toelating
(013) 465 56 55
Identificatienummer Kamer van Koophandel Zorginstellingen en de Zorgbrede Governancecode. De governancecode wordt
4109 8685
door de Raad van Bestuur en door de
E-mailadres
Raad van Toezicht in het doen en laten
[email protected]
gerespecteerd en toegepast.
Internet
www.tweestedenziekenhuis.nl
De werkwijze en bevoegdheden van de
Raad van Bestuur en de Raad van Toe1.2.2 Structuur van het concern
zicht zijn vastgelegd in de statuten van het
Rechtsvorm
ziekenhuis en in een reglement Raad van
De stichting TweeSteden ziekenhuis kent
Bestuur. Zij worden uitgevoerd in lijn met
als juridische structuur de stichting, waarin
de bepalingen uit de Governancecode.
de activiteiten van ons ziekenhuis zijn onHierin zijn ook de positie en samenwerdergebracht. Het TweeSteden ziekenhuis
king met de medezeggenschapsorganen
beschikt over een toelating conform de
opgenomen.
Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi).
Bestuurlijke fusie TweeSteden ziekenhuis
en St. Elisabeth Ziekenhuis
Op 2 november 2012 keurde de NMa de
bestuurlijke fusie tussen het St. Elisabeth
Ziekenhuis en het TweeSteden ziekenhuis
goed. Uitgangspunt voor de fusie is het
bieden van optimale kwaliteit van zorg aan
de patiënt. Daarnaast leidt de fusie tot een
nieuw netwerk van zorgvoorzieningen.
Hierbij wordt zorg enerzijds gespreid over
de regio en anderzijds wordt specialistische zorg geconcentreerd. Op 14 augustus 2013 werd daadwerkelijk bestuurlijk
gefuseerd, formeel vormgegeven met de
stichting Samenwerkende Ziekenhuizen
in Midden-Brabant (SAZIM). Het bestuur
van en het toezicht op de stichting
TweeSteden ziekenhuis en de stichting St.
Elisabeth Ziekenhuis zijn met ingang van
14 augustus 2013 overgedragen aan de
Raad van Bestuur respectievelijk de Raad
van Toezicht van de stichting SAZIM. De
verdere integratieactiviteiten verrichten we
onder de werknaam Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ). De juridische fusie
staat gepland voor 1 januari 2016.
Besturingsmodel
Het TweeSteden ziekenhuis wordt bestuurd volgens het Raad van Bestuur/Raad
van Toezichtmodel. De Raad van Bestuur
is statutair en integraal eindverantwoordelijk voor de besturing van de organisatie.
Statuten en reglementen
De statuten van het TweeSteden ziekenhuis wijzigden in 2013. De Raad van
Bestuur is sinds de datum van statutenwijziging, 14 augustus 2013, de Raad van
Bestuur van de Stichting SAZIM en de
Raad van Toezicht is de Raad van Toezicht
van SAZIM.
Vanuit de wens om uiterlijk op 1 januari
2016 juridisch te fuseren, hebben de beide
stichtingen besloten gebruik te maken van
de rechtspersoon van een al bestaande
stichting, te weten de Stichting Gasthuis,
waarvan de naam per 14 augustus 2013
wijzigde in SAZIM.
• Ingaande 14 augustus 2013 bestaat de
Raad van Toezicht acht personen, waarvan
vier personen afkomstig zijn uit de Raad
van Toezicht van de Stichting St. Elisabeth
Ziekenhuis, en vier personen afkomstig zijn
uit de Raad van Toezicht van de Stichting
TweeSteden ziekenhuis;
• De Raad van Bestuur bestaat ingaande
14 augustus 2013 uit vier personen, van
wie twee personen afkomstig zijn uit de
tot dan bestaande Raad van Bestuur van
de Stichting St. Elisabeth Ziekenhuis en
twee personen uit de tot dan bestaande
Raad van Bestuur van de Stichting TweeSteden ziekenhuis.
Hoe werkt de Raad van Bestuur?
De Raad van Bestuur verricht zijn werk-
zaamheden conform het bepaalde in de
statuten van het ziekenhuis en het reglement voor de Raad van Bestuur. Het reglement regelt onder andere de wijze van
vergaderen, de wijze van besluitvorming,
openbaarheid en transparantie en het
voorkomen van belangenverstrengeling.
Elk lid van de Raad van Bestuur stuurt
rechtstreeks een deel van het management van de organisatieonderdelen aan.
Hiervoor is een portefeuilleverdeling gemaakt. De Raad van Bestuur kiest bewust
voor een zogenoemde ‘gemengde’ portefeuilleverdeling, waarbij de portefeuille van
ieder bestuurslid uit zowel zorggroepen
als stafdiensten bestaat. Ook portefeuilles
zoals kwaliteit van zorg, financiën en HRM
vallen onder verantwoordelijkheid van een
lid van de Raad van Bestuur.
De Raad van Bestuur bestond tot 14
augustus 2013 uit twee (mannelijke) leden
en is per 14 augustus 2013 uitgebreid met
twee (mannelijke) leden, waarmee de raad
ultimo 2013 bestaat uit vier leden. De
samenstelling treft u aan in de bijlage.
De beloning van de bestuurders is door
de Raad van Toezicht vastgesteld. Het
TweeSteden ziekenhuis volgt op hoofdlijnen het beloningsbeleid van de NVZD.
De remuneratiecommissie van de Raad
van Toezicht houdt jaarlijks beoordelingsgesprekken met de leden van de Raad van
Bestuur. Dit heeft in 2013 niet geleid tot
specifiek beloningsbeleid.
Hoe werkt de Raad van Toezicht?
De Raad van Toezicht verricht zijn
werkzaamheden conform het bepaalde in
de statuten van het ziekenhuis. De Raad
van Toezicht vergadert als regel zes keer
per jaar in aanwezigheid van de Raad van
Bestuur. In elke reguliere Raad van Toezichtvergadering bespreken de leden een
schriftelijke voortgangsrapportage waarin
de Raad van Bestuur rapporteert aan de
Raad van Toezicht over actuele zaken
op het gebied van strategie, nieuwbouw,
financiën, kwaliteit & veiligheid, personeel
& organisatie, medische staf en overige actualiteiten. Deze informatie stelt de Raad
van Toezicht in staat toezicht te houden
op de bedrijfsvoering, de strategie van het
ziekenhuis en eventuele risicofactoren.
De Raad van Toezicht kent commissies,
die de Raad van Toezicht adviseren en als
taak hebben de toezichthoudende rol van
de Raad van Toezicht ter zake van een
specifiek deelterrein te ondersteunen en
te verdiepen.
De Auditcommissie doet dit met betrekking tot de financiële zaken en financiële
verantwoording, de Commissie kwaliteit &
veiligheid doet dit ten aanzien van kwaliteit
en veiligheid, de Remuneratiecommissie
doet dit bij het uitvoeren van de werkgeversfunctie en de toezichthoudende rol
van de Raad van Toezicht met betrekking
tot het bezoldigingsbeleid en de Integratie- en agendacommissie met betrekking
tot de tussentijdse afstemming met de
Raad van Bestuur en de voorbereiding van
vergaderingen van de Raad van Toezicht.
De Raad van Toezicht bestond tot 14
augustus 2013 uit zeven leden, waarvan
zes mannelijk en één vrouwelijk. Per 14
augustus 2013 is de Raad van Toezicht
uitgebreid met een (mannelijk) lid, waarmee de raad ultimo 2013 bestaat uit acht
leden. Per die datum zijn drie leden van
de Raad van Toezicht teruggetreden, te
weten mevrouw P.M.D. Hirsch Ballin-Van
de Grift, de heer drs. J.J.A. van de Riet en
de heer drs. N.J.M. Kwantes RB. Zij hebben plaatsgenomen in de Gedelegeerde
raad van toezicht. De Raad van Toezicht
is mevrouw Hirsch Ballin en de heren Van
de Riet en Kwantes zeer erkentelijk voor
de vele jaren van inzet voor en intensieve
betrokkenheid bij het ziekenhuis. Per 14
augustus 2013 zijn de vier leden van de
Raad van Toezicht van het St. Elisabeth
Ziekenhuis toegetreden tot de Raad van
Toezicht van het TweeSteden ziekenhuis.
Zie bijlage III voor de samenstelling van de
Raad van Toezicht.
De honorering van de Raad van Toezicht
voldoet aan de richtlijnen van de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in
Zorginstellingen (NVTZ) en is niet afhankelijk van de resultaten van de zorgorganisatie. Conform de Zorgbrede Governancecode wordt de hoogte en structuur
van de bezoldiging van de individuele
leden van de Raad van Toezicht openbaar
gemaakt in de jaarverantwoording. Het
aanvaarden van nevenfuncties door leden
van de Raad van Toezicht wordt gemeld
aan de overige leden.
De Raad van Toezicht onderhoudt,
zowel formeel als informeel, contacten
met de Vereniging Medische Staf, de
ondernemingsraad, de cliëntenraad en het
managementteam.
14
15
JAARVERSLAG 2013
Vereniging Medische Staf
De Verenigde Medische Staf Midden-Brabant verenigt alle medisch specialisten van
de ziekenhuizen in Tilburg en Waalwijk.
De belangrijkste taken van de VMS
M-B zijn het stimuleren van de collegiale samenwerking, het borgen van het
kwaliteitsbeleid en de positionering in de
ziekenhuisorganisatie.
De leden van de Vereniging Medische Staf
kiezen uit hun midden een vertegenwoordiging: het stafbestuur. Dit stafbestuur
overlegt regelmatig met de Raad van
Bestuur. De voorzitter en vice-voorzitter
maken tevens deel uit van het managementteam. Daarmee is de medische staf
vanaf het begin betrokken bij alle beleidsvorming in het ziekenhuis.
Het afgelopen jaar stond vooral in het
teken van de bestuurlijke fusie en de voorbereidingen op de veranderingen van de
ziekenhuisorganisatie en bekostigingssystematiek voor medisch specialisten.
De medisch specialisten van het TSz
en het EZ hebben in twee gelijktijdig
gehouden vergaderingen op donderdag 9
januari 2014 ingestemd met het samenvoegen van de twee medische staven en
het oprichten van de Verenigde Medische
Staf Midden-Brabant. Vervolgens ondertekenden zij het fusiedocument op vrijdag
17 januari 2014. Daarmee is weer een
belangrijke stap gezet op weg naar de
juridische fusie.
Medezeggenschap
In het TweeSteden ziekenhuis wordt belang gehecht aan het advies en de medezeggenschap van een aantal adviesraden:
Ondernemingsraad
Naast een wekelijks plenair overleg tussen
de leden van de Ondernemingsraad (OR),
komen de OR, Raad van Bestuur en manager van de stafafdeling Personele Zaken
maandelijks bijeen voor een overlegvergadering. Tijdens dit overleg bespreken
de OR-leden de beleidsontwikkelingen en
bepalen ze het standpunt van de OR over
de besproken onderwerpen.
Cliëntenraad
De Cliëntenraad bestaat uit zeven onafhankelijke leden, die niet bestuurlijk of beroepshalve aan het ziekenhuis verbonden
zijn, maar zich betrokken voelen bij patiënten en bij het TweeSteden ziekenhuis. De
Cliëntenraad is een gesprekspartner van
de Raad van Bestuur.
Verpleegkundige Adviesraad
De Verpleegkundige Adviesraad (VAR)
vormt een link tussen de werkvloer en het
management als het gaat om de inhoud
van het verpleegkundig beroep. De VAR
bestaat uit verpleegkundigen die de
verpleegkundige beroepsgroep een stem
geven, door de meningen en ideeën van
hun beroepsgenoten te inventariseren en
te vertalen naar beleidsvoorstellen.
Bestuurlijke activiteiten 2013
De bestuurlijke agenda kende in 2013
een flink aantal prioriteiten. Hieronder zijn
deze benoemd, direct gevolgd door een
korte evaluatie.
Zorgdomeinen opnieuw belegd
De fusie betekent een samenwerking
waardoor zorgdomeinen opnieuw zijn belegd binnen beide locaties. Op 27 december 2013 en 2 januari 2014 verhuisden de
klinische en acute zorg Neurologie van de
locatie TweeSteden ziekenhuis (TSz) naar
de locatie St. Elisabeth Ziekenhuis (EZ).
Er zijn 21 verpleegbedden verplaatst, vijf
bedden blijven in het TSz. Ondanks dat
het een complexe operatie was, ging de
verhuizing heel goed.
De acute Cardiologie en de verpleegafdeling Cardiologie zijn sinds 9 en 13 januari
2014 op de locatie Tilburg van het TSz
gehuisvest. Er zijn 25 bedden verplaatst,
21 bedden blijven in het EZ.
Medio oktober 2013 werd de klinische
zorg voor vaatchirurgie al geconcentreerd
in het EZ, waarbij enkele bedden zijn verplaatst. Ongeveer gelijktijdig vond concentratie van de colorectale (darm)chirurgie in
het TSz plaats, ook met verschuiving van
een aantal bedden. Ook deze verschuiving
verliep goed.
Verder liet afdeling ICT onderzoek doen
naar een oplossing voor snelle integratie
van de elektronische patiëntendossiers.
In 2013 is een korte termijnoplossing
gerealiseerd met een EPD-viewer. Begin
2014 start de zoektocht naar een lange
termijnoplossing.
De bestuurlijke agenda 2014
Na de bestuurlijke fusie werken we naast
de integratie van de primaire patiëntenzorg, gestaag verder aan de verdere
integratie van de functionele domeinen
en systemen. Ook is er aandacht voor
onderstaande thema’s:
• De Raad van Bestuur spreekt onder de noemer ‘Route 16’ met alle vakgroepen en maatschappen over hun plannen rondom de samenwerking / fusie. Deze plannen worden gewogen op een aantal criteria en leiden tot de selectie van de volgen de tranche aan (lateralisatie)projecten;
• Er wordt een integraal Kwaliteits- en Veiligheidsbeleid uitgewerkt en ingevoerd;
• Er komt een plan om in de komende jaren daar waar mogelijk en aan de orde, stap voor stap het loongebouw te harmoniseren;
• De besturingsfilosofie voor de nieuwe ETZ-organisatie wordt gedefinieerd;
•Na interne discussie over deze besturingsfilosofie en vaststelling ervan zal dit leiden tot de eerste schetsen van een Governance en organisatiestructuur;
• De discussie in het kader van de ‘integrale bekostiging per 1 januari 2015’ vindt plaats tussen Raad van Bestuur,
Vereniging Medische Staf, Staf-/Servicemaatschap en loondienstspecialisten;
• De onderhandelingen met zorgverzekeraars worden door een gezamenlijk ETZ- onderhandelteam gevoerd;
• Er komt een geïntegreerd lange termijn investerings- en exploitatieplan als kader voor verdere financiële planning;
• Er wordt gewerkt aan verdere integratie van de diverse financiële functies;
• Ook het facilitair bedrijf werkt aan een integratieplan voor alle faciliteiten, voor zover mogelijk gezien de twee locaties;
• Er komt een plan voor de verdere integratie van de beide leerhuizen;
• De voorbereidingen voor een nieuw gezamenlijk ZIS/EPD (ziekenhuisinformatiesysteem / elektronisch patiëntendossier)
zijn gestart.
Activiteiten Raad van Toezicht 2013
In 2013 was de Raad intensief betrokken bij en goed geïnformeerd over het
functioneren van de organisatie. De Raad
van Toezicht vergaderde tot 14 augustus
zes keer, telkens in aanwezigheid van
de Raad van Bestuur. Na de bestuurlijke
fusie kwam de Raad van Toezicht ETZ
drie keer bij elkaar, waarvan twee keer in
aanwezigheid van de Raad van Bestuur.
De agenda van de vergaderingen was
gebaseerd op vaste aandachtsvelden en
thema’s die de raad centraal stelt bij het
toezicht. Concreet zijn dit de volgende
aandachtsvelden: de bestuurlijke agenda,
ontwikkelingen patiëntenzorg, ontwikkelingen kwaliteitszorg, medische stafzaken,
financiële en personele zaken, ethische en
mediagevoelige kwesties, organisatieaspecten, ontwikkelingen op macroniveau en
regionale ontwikkelingen. De bestuurlijke
fusie was een vast en belangrijk agendapunt. De Raad van Toezicht besloot in
2013 onder meer tot:
•
•
•
•
•
Wijziging van de statuten.
Benoeming van de Raad van Bestuur en vaststelling van de portefeuilleverdeling binnen de Raad van Bestuur.
Goedkeuring van het Reglement Raad van Bestuur.
Instelling van commissies van de Raad van Toezicht, te weten de auditcommissie, de integratie- en agendacommissie,
de remuneratiecommissie en de commissie kwaliteit en veiligheid en vaststelling van reglementen voor deze commissies.
Benoeming van het accountantskantoor PWC als accountant van de koepelstichting en van de door
die stichting bestuurde ziekenhuizen.
16
17
JAARVERSLAG 2013
2.1
‘Wij maken
mensen beter’
Patiënten die ons ziekenhuis binnenkomen
weer beter naar huis te laten gaan, dát
is ons ultieme doel. De mensen bij wie
dit niet (meer) mogelijk is, willen we het
gevoel geven dat hun zorg in vertrouwde
handen is. Gastgericht zijn, vinden wij daarbij erg belangrijk. Het TweeSteden ziekenhuis is een algemeen, regionaal ziekenhuis
en biedt verantwoorde zorg ‘om de hoek’.
Met name patiënten uit de regio’s Tilburg,
Waalwijk en Oisterwijk maken gebruik van
de door ons geleverde zorg.
Veiligheid
Veilige en kwalitatief uitstekende zorg is
onbetwistbaar. Vanuit die focus willen wij
2.2
Wij hebben
De gezonde
instelling
2 ONS GEZONDE
DOEL
Het TweeSteden ziekenhuis staat als
instelling duurzaam in haar omgeving, met
speciale aandacht voor de schakels in de
keten: organisatie, maatschappij, personeel
en financiën. Wij leveren zorg vanuit een
bepaald financieel kader. Dat kader moet
gezond zijn om voldoende personeel (en
andere middelen) te financieren. Hiermee leveren wij op een organisatorisch
effectieve manier met ‘gezond verstand’
de gevraagde zorg. Deze zorg leveren wij
aan een maatschappij (patiënten) en ín
een maatschappij op een zodanige wijze,
dat voldoende draagvlak ontstaat voor
het leveren van de genoemde middelen
(financiering). Aandacht voor alle schakels
in de keten maakt dat de instelling en de
keten waar zij deel van uitmaakt ‘gezond’
blijven. Alle acties binnen het ziekenhuis
zijn dan ook terug te leiden naar onze
gezonde instelling.
FINANCIËN
PERSONEEL
MAATSCHAPPIJ
ORGANISATIE
onze patiënten beter maken. Daarvoor
trainen wij onze medewerkers op de tien
thema’s uit het nationale VeiligheidsManagementprogramma. Ook verrichten wij
specifieke inspanningen om veiligheid en
kwaliteit in te bedden in onze organisatie
en kregen interne audits een vaste plek
binnen het ziekenhuis. Deze audits leveren
ons verbeterpunten op en zorgen ervoor
dat we frequent oefenen met het door
ons opgestelde ZiekenhuisRampenOpvangPlan (ZiROP). Het NIAZ (Nederlands
Instituut voor Accreditatie in de Zorg)
tenslotte, toetst ons op kwaliteit en veiligheid van zorg.
2.1.1 Hoe wij ons gezonde doel
bereiken
Op verschillende manieren wordt het thema ‘De gezonde instelling’ in het TweeSteden ziekenhuis toegepast. Door de
inzet van de vier schakels van de gezonde
instelling bereiken we ons doel.
Organisatie
We werken op een efficiënte manier
en streven ernaar onze processen zo
effectief mogelijk in te richten. Voorbeelden hiervan zijn onder meer het project
Zichtbaar Beter, waarin alle verbouwactiviteiten en verbeterprocessen zoals onder
andere een persoonlijke patiëntenpas
voor patiënten, centraal aanmelden via
aanmeldzuilen en het volledig digitaal
werken op de polikliniek zijn meegenomen. Ook de oprichting van het Centraal
Team CapaciteitsManagement (CTCM)
(zie ook paragraaf 4.1) en het dit jaar
succesvol ingezette project Gezond weer
Beter waarin rokende patiënten worden
geadviseerd te stoppen met roken voor
hun operatie zijn mooie voorbeelden.
Het TweeSteden ziekenhuis staat midden
in een keten van organisaties die zich
allemaal richten op het informeren, begeleiden, behandelen en verzorgen van de
patiënt. Om het zorgplan van de patiënt
uit te voeren werken zorgaanbieders
nauw samen. Op die manier verbeteren
we kwaliteit en doelmatigheid. Voor het
TweeSteden ziekenhuis is ketenzorg een
natuurlijke keuze.
Maatschappij
Naast het beter willen maken van de
patiënt is ‘gezond’ ook de wijze waarop
onze instelling in haar omgeving staat:
maatschappelijk verantwoord onderne-
18
19
JAARVERSLAG 2013
men (MVO) is voor ons belangrijk. Hierbij
neemt het TweeSteden ziekenhuis de
verantwoordelijkheid voor de effecten van
zijn bedrijfsactiviteiten op mens en milieu.
Gezond omgaan met de leef-, woon- en
werkomgeving van anderen, een duurzame houding en bewust gedrag naar buiten
zijn daarbij van belang. Continu stelt het
TweeSteden ziekenhuis zich de vraag
hoe het kan bijdragen aan een groene,
gezonde en rechtvaardige omgeving. De
Stichting TweeSteden over de grenzen en
de actiepunten uit het milieubeleidsplan
zijn hiervan het bewijs.
Personeel
Gezond personeel is voor ons belangrijk.
We werken aan het zogeheten werkvermogen: een optelsom van de fysieke,
psychische en sociale vermogens, waarden
(attitudes, beweegredenen), competenties
(kennis, vaardigheden) en arbeid (omstandigheden, inhoud, organisatie, leiderschap).
Voor de invulling daarvan stuurt het
TweeSteden ziekenhuis actief op waarden
en competenties. Wij trainen gericht op
onder andere gastgerichtheid en werken
in samenwerking met regionale opleidingsinstituten aan kwantitatief en kwalitatief
voldoende potentie voor de toekomst. Als
gezond ziekenhuis streeft het TweeSteden
ziekenhuis er verder naar een gezonde
werkplek te zijn. Dat kan breed worden
gezien; vanuit onder meer het cafetariasysteem worden faciliteiten geboden
om buiten kantooruren gezond te leven
(fietsplan, reductie bij sportverenigingen).
Het gaat ook om kleinere zaken, zoals het
bieden van gezonde voeding, voldoende
rust en inspraak. Zie ook hoofdstuk 6,
Gezond personeel.
Financiën
Het TweeSteden ziekenhuis is een financieel gezonde organisatie. Dit ontstaat niet
van het ene op het andere jaar en daarom
werken we hard aan positiebehoud door
de sterke planning- en controlcyclus die
wij hanteren. Het TweeSteden ziekenhuis
streeft ernaar open en transparant te
zijn over haar financiën. Lees meer over
‘gezonde financiën in de hoofdstukken 7
en 8.
3gezonde
samenwerking
20
21
JAARVERSLAG 2013
3.1
Samenwerking
in zorg:
ElisabethTweeSteden
Ziekenhuis
(ETZ)
De twee ziekenhuizen in Tilburg sloegen
in 2013 een mooie, gezamenlijke ‘zorgweg’
in en maakten daarbij enorme stappen.
Zowel voorafgaand aan de bestuurlijke
fusie als erna bundelden we onze krachten
voor het samenvoegen van de eerste zes
zorgdomeinen; cardiologie, neurologie,
GE- en vaatchirurgie, oncologie en geriatrie. Deze zorgdomeinen beten het spits af
in het omvangrijke fusietraject.
Cardiologie
Het bleek een flinke uitdaging om twee
zelfstandig opererende teams, werkzaam
op verschillende locaties, samen te voegen. Een nieuwe periode brak aan: elkaar
leren kennen, een nieuwe vorm van samenwerken vinden, een mogelijke wijziging van
de werkplek bespreken. We namen veel
inhoudelijke processen onder de loep en
werkten die uit. En met succes! Na een
zorgvuldig geplande verhuizing is vanaf begin 2014 de maatschapsfusie Cardiologie
een feit en is het specialisme geconcentreerd op de locatie TweeSteden Tilburg.
De stadsbrede maatschap telt achttien
cardiologen en vier chefs de clinique. Met
recht een geslaagde ‘operatie’ te noemen.
Neurologie
De specialismen Neurologie van beide
ziekenhuizen werkten al langer met elkaar
samen en samensmelting leek een logische
vervolgstap. Toch was ook hier werk aan
de winkel om alle werkwijzen en systemen
op elkaar af te stemmen. De grootste
verandering trof de medewerkers en
patiënten van de verpleegafdeling: deze
ging in z’n geheel over naar de locatie St.
Elisabeth. Medewerkers verhuisden mee
en wennen nu aan hun nieuwe werkomgeving. “Ik werkte al meer dan veertig
jaar in het TweeSteden ziekenhuis en ik
zal dan ook best een traantje wegpinken.
Maar neurologie is mijn passie. Dus nu alle
klinische neurologische zorg op locatie
St. Elisabeth wordt aangeboden, volg ik
mijn specialisme,” aldus Margriet Schilders,
teamleidinggevende van de afdeling.
GE- en vaatchirurgie
Vrijwel geruisloos verliep eind 2013 de
fusie van GE- en vaatchirurgie, zowel
voor patiënten als voor medewerkers. De
insteek was GE-chirurgie op de locatie
TweeSteden Tilburg te concentreren en
vaatchirurgie op de locatie St. Elisabeth.
Medewerkers hoefden niet te verhuizen, wat scheelde in de complexiteit. En
hoewel de implementatie nog verfijnd en
verder uitgewerkt moet worden, is de
concentratie van zorg voor deze specialismen vrijwel volledig gerealiseerd.
Niet gepland en meegenomen als eerste
zorgdomein, is in het verlengde van
GE-chirurgie het specialisme Maag,- Darmen Lever versneld gefuseerd. De locatie
TweeSteden Tilburg had in 2013 een tekort aan MDL-artsen, wat met de versnelde samenwerking direct werd ondervangen. Sinds eind 2013 is de klinische zorg
op de locatie St. Elisabeth geconcentreerd,
maar op termijn komt het specialisme naar
de locatie TweeSteden Tilburg.
Oncologie
Binnen de complexiteit van zorg voor
mensen met kanker zijn veel bruggen geslagen. De samenwerking concentreerde
zich op inhoud; het eenduidig maken van
werkwijzen. Het doel wat we hierbij voor
ogen hebben is dat patiënten een gelijke
aanpak en behandeling ondervinden, op
elke locatie van het Elisabeth-TweeSteden
Ziekenhuis. Om dit mogelijk te maken
is gewerkt aan het opzetten van een
overkoepelende organisatiestructuur, het
oprichten van stadsbrede werkgroepen en
zijn multidisciplinaire teams samengesteld.
Geriatrie
De locatie TweeSteden Tilburg is vooruitstrevend in de zorg voor (kwetsbare)
oudere patiënten. In 2013 leverde dat het
kwaliteitskeurmerk ‘Seniorvriendelijk Ziekenhuis’ op, het bewijs dat de zorg is afgestemd op de wensen en behoeften van
kwetsbare ouderen. In het kader van de
toekomstige samenwerking met de locatie
St. Elisabeth wordt expertise uitgewisseld.
Vanaf 1 januari 2014 zijn er geriaters op
de locatie St. Elisabeth aanwezig voor
poliklinische zorg en consulten.
Route 16
De verschuivingen in zorg- en werkprocessen van de eerste zes zorgdomeinen
laten de overige specialismen niet ongemoeid. Vanaf oktober 2013 voeren we gesprekken met maatschappen en vakgroepen op inhoud; wat zijn de verwachtingen
van elkaar, welke mogelijke kansen voor
samenwerking zien zij en zijn er belemmeringen te benoemen? Vanuit deze
inventarisatie werken we zogenoemde
spoorboekjes uit waarmee we in 2014 aan
de slag gaan. Positief merkbaar is de ge-
zamenlijke vooruitgang; stadsbreed zetten
we in op samenwerking, elkaar vinden in
zorgprocessen en voorbereidingen treffen
voor de juridische fusie.
Samenwerking specialisten
De uitrol naar de maatschappen en
vakgroepen is een complex proces wat
we zorgvuldig doorlopen. Niet alleen
de samenwerking met het St. Elisabeth
Ziekenhuis speelt een belangrijke rol, ook
de invoering van een integraal kostensysteem voor medisch specialisten per 1
januari 2015 staat centraal. De landelijke
richtlijnen voor deze integrale bekostiging
worden zorgvuldig gewogen en meegenomen in de fusie. Complexe materie,
waarbij we er naar blijven streven de juiste
verhouding tussen maatschappen en vakgroep goed in het vizier te houden. Hierbij
lopen we ook vooruit op besluiten die
waarschijnlijk pas in 2015 genomen worden. Vrije vestiging van specialisten staat
onder druk, maar het is nog niet duidelijk
hoe het beloningsmodel er in de toekomst
mogelijk uit gaat zien. Een complicerende
factor. We weten dat er grote veranderingen aankomen en dat maakt het lastig
om in dit stadium van het fusietraject al de
juiste keuzes te maken. Met de richtlijnen
vanuit de overheid als basis, streven we
ernaar de samenwerking tussen de specialisten en het bijbehorende beloningsmodel
in goede banen te leiden.
22
23
JAARVERSLAG 2013
3.2
SAMEN STAAN
WE STERK
Onderzoek voor huisartsen
Diagnostiek Brabant organiseert alle diagnostiek voor de patiënten van met name
huisartsen. Diagnostiek Brabant werkt
samen met het St. Elisabeth Ziekenhuis
en het TweeSteden ziekenhuis in Tilburg.
Voor analyses en diagnostiek wordt
gebruik gemaakt van al aanwezige
voorzieningen in de ziekenhuizen. Op
deze manier draagt Diagnostiek Brabant
zorg voor diagnostiek van hoogwaardige
kwaliteit, waarbij ze tegelijkertijd doelmatig
gebruik maakt van de apparatuur in beide
Tilburgse ziekenhuizen.
Apotheek De Donge
Sinds de vernieuwing van de centrale hal
van ons ziekenhuis is apotheek De Donge
hier gevestigd. Patiënten van het TweeSteden ziekenhuis kunnen na een ziekenhuis-
opname of een bezoek aan de polikliniek
in de apotheek terecht voor medicijnen
op recept, maar ook voor zelfzorg-geneesmiddelen
ADHD-centrum Jeugd Midden-Brabant
Samen met GGz Breburg startten we het
ADHD-centrum Jeugd Midden-Brabant.
Het ADHD-centrum verzorgt diagnostiek
en behandeling van kinderen en jeugdigen
met druk, impulsief, overbeweeglijk, onge-
concentreerd en snel afleidbaar gedrag.
De totale zorg rondom kinderen en
jeugdigen met ADHD wordt aangeboden
via één loket, gevestigd in het TweeSteden
ziekenhuis.
Revalideren binnen het ziekenhuis
De locatie Waalwijk van het TweeSteden
ziekenhuis biedt, in samenwerking met
Stichting Schakelring, revalidatiezorg aan
senioren die herstellen van orthopedische
operaties aan de knie of heup. Patiënten
revalideren hier in een rustige omgeving,
samen met mensen die in hetzelfde
schuitje zitten.
Terugdringen van perinatale sterfte
Een unieke samenwerking met tien verloskundigenpraktijken en Thebe | Kraamzorg.
Door de zorgprocessen en werkwijzen
rondom zwangeren op elkaar af te stemmen wordt de zorg veiliger en dringen we
perinatale sterfte terug. In het verlengde
van deze samenwerking ging begin dit jaar
het ambulante centrum voor geboortezorg van start onder de naam ‘Spreekuurlocatie’ en is kraamhotel Terra | Thebe
De Meiboom in het ziekenhuis gevestigd.
Van kraamzorg tot thuiszorg
We werken al jaren samen met Thebe en
streven binnen onze samenwerking naar
nog veiligere zorg voor baby’s. Initiatieven
als kraamzorgpartner zijn binnen Terra,
Centrum voor Geboortezorg en het
openen van kraamhotel Terra | Thebe De
Meiboom binnen de muren van het ziekenhuis zijn hiervan mooie voorbeelden.
Het faciliteren van wetenschap
Samen met Tilburg University en het St.
Elisabeth Ziekenhuis participeren wij in het
onderzoeksinstituut CoRPS, Center of Research on Psychology in Somatic diseases.
Gezamenlijk voeren we wetenschappelijk
onderzoek uit en organiseren we symposia. Een dag per week is een onderzoeker
van de universiteit als ‘research liaison
officer’ gedetacheerd aan de afdeling
Medische Psychologie van ons ziekenhuis,
met als doel wetenschap hier te faciliteren.
Andersom is cardioloog Jos Widdershoven als hoogleraar Integrative Cardiology vanuit het TweeSteden ziekenhuis
verbonden aan Tilburg University. De leerstoel ‘Integrative Cardiology’ is ingesteld
om de verbinding te maken tussen cardiologie en psychologie op het gebied van
onderzoek, onderwijs en patiëntenzorg.
Meer dan Noord-Brabant
Met het Instituut Verbeeten werken we
nauw samen op oncologisch gebied en
hebben we een bovenregionale functie
op het gebied van klinische radiotherapie.
Daarnaast is er een intensieve samenwerking binnen het Multidisciplinair Oncologisch Centrum (MOC). Hierin werken
oncologen en gespecialiseerd verpleegkundigen van het TweeSteden ziekenhuis
samen met de radiotherapeuten van het
Instituut Verbeeten. Dit doen we om het
voor de patiënt zo makkelijk mogelijk
te maken in een moeilijke en onzekere
periode in hun leven.
Oog voor de ouder wordende mens
Samen met De Wever willen we de
zorg voor de ouder wordende mens op
elkaar aansluiten: patiënten kunnen op die
manier in één vloeiende lijn overstappen
van ziekenhuiszorg naar verpleeghuiszorg.
Een goed voorbeeld hiervan is de samen-
werking met verpleeghuis De Hazelaar,
onderdeel van De Wever. De afdeling
intensieve zorg van De Hazelaar verleent
zorg aan patiënten voor wie geen ziekenhuiszorg meer nodig is, maar die nog wel
extra zorg nodig hebben voordat ze terug
naar huis kunnen.
Verbinden van zorgverleners
In de samenwerking met ZorgDomein
ondersteunen we het zorgproces en
de bijhorende communicatie binnen en
tussen eerste-, tweede- en derdelijnszorgverleners. Deze werkwijze slaat een brug
tussen huisartsen en het ziekenhuis, de
geestelijke gezondheidzorg, zelfstandige
behandelcentra, diagnostische centra,
laboratoria en andere zorginstellingen. We
bieden onder andere oplossingen voor
het digitaal verwijzen van patiënten, voor
het aanvragen van diagnostiek en voor
teleconsultatie.
24
25
JAARVERSLAG 2013
4.1
Kwaliteit,
veiligheid,
transparantie
en capaciteitsmanagement
Een gezonde organisatie is voor ons een
organisatie waarin we garant staan voor
het leveren van de beste zorg, in een
omgeving waarin de patiënt centraal staat.
Om deze ambitie in de dagelijkse praktijk
te realiseren, is binnen het TweeSteden
ziekenhuis een organisatiebrede verbeterstructuur ingericht en zijn twee centrale
teams actief.
Verbeterstructuur
Het doel van alle grote en kleine verbeteringen die we in het TweeSteden
ziekenhuis doorvoeren, is dat we vooral
die activiteiten uitvoeren die van waarde
zijn voor de patiënt, dat we verspillingen
uit processen halen en veilige zorg bieden,
waarin respect is voor de kennis en kunde
van medewerkers. Op deze manier ontstaat een cultuur van continu verbeteren,
waarin alle medewerkers zich verantwoordelijk voelen voor het verbeteren van de
processen.
Centraal Team CapaciteitsManagement (CTCM)
Het doel van het CTCM is het optimaal
benutten van alle mogelijkheden in het
4Gezonde
organisatie
ziekenhuis en het optimaliseren van planning tussen deze capaciteiten, waardoor
de patiënt de zorg in het ziekenhuis op de
meest efficiënte manier doorloopt.
In 2013 rondde het CTCM een aantal
grote projecten af, met name op de
poliklinische- en onderzoeksafdelingen. Zo
is het centrale afsprakenbureau opgeheven
en worden alle afspraken voortaan rechtstreeks bij de polikliniek gepland. Hierdoor
zijn telefonische wachttijden verkort en
krijgen patiënten direct een medewerker
met kennis van het desbetreffende specialisme aan de lijn. Daarnaast is een nieuwe
patiëntenpas met foto geïntroduceerd,
voor een meer zorgvuldige patiëntenidentificatie. Sinds april gebruikt de patiënt
deze pas om zich voor een bezoek aan de
polikliniek aan te melden bij de speciaal
daarvoor bestemde zuil.
Ook zijn alle poliklinische dossiers gedigitaliseerd, waardoor de dossiervorming
voor betrokken zorgverleners makkelijk
inzichtelijk is. De manier van werken
op veel poliklinieken maakte een grote
transformatie door. In de frontoffice (de
polikliniek) vinden met name activiteiten
plaats met face-to-face patiëntencontacten
Centraal Team Kwaliteit, Veiligheid, Transparantie
Stuurgroep: Manager Zorg / Decaan KVT / Strategisch Adviseur
KWALITEIT
VEILIGHEID
TRANSPARANTIE
Werkgroep
Accreditatie &
Auditsysteem
Werkgroep
Patiëntveiligheid
Werkgroep
Transparantie
Werkgroep
Documentenmanagement
Werkgroep
Fysieke
beveiliging
Werkgroep
BIG
Werkgroep
Informatiebeveiliging
Werkgroep
Patiëntenparticipatie
Werkgroep
Arbeidsveiligheid &
milieu
26
27
JAARVERSLAG 2013
in de backoffice het telefoonverkeer en
overige administratieve taken.
Ook externe beoordelaars erkennen de
door ons geleverde kwaliteit en veiligheid:
Het certificaat geldt voor drie jaar, daarna
vindt een reassasment plaats.
Na afronding van deze grote projecten zette het CTCM in de zomer van
2013 een nieuwe koers uit. Zes nieuwe
werkgroepen gingen met afgebakende
taakopdrachten van start. In deze werkgroepen wordt vanuit ‘leanperspectief’
naar de (zorg)processen en benutting van
capaciteiten gekeken.
• Seniorvriendelijk Ziekenhuis
Uit handen van de gezamenlijke ouderenbonden ontving het TweeSteden ziekenhuis in oktober 2013 het keurmerk Seniorvriendelijk Ziekenhuis. Het ziekenhuis
levert daarmee het bewijs dat haar zorg
is afgestemd op de wensen en behoeften
van kwetsbare ouderen. Het TweeSteden
ziekenhuis is één van de eerste ziekenhuizen in Nederland met dit keurmerk.
• CCKL gecertificeerd
Het klinisch farmaceutisch laboratorium
van de ziekenhuisapotheek is sinds 2001
gecertificeerd door het CCKL. Dit is dé
stichting voor de bevordering van de
kwaliteit van laboratoriumonderzoek en
voor de accreditatie van laboratoria in de
gezondheidszorg.
Een instelling met het CCLK-keurmerk
heeft een goed kwaliteitssysteem, gaat
zorgvuldig om met de toevertrouwde
(lichaams)materialen en wordt periodiek
opnieuw gekeurd. Patiënt, behandelaar
en zorgverzekeraar zijn daardoor blijvend
verzekerd van kwaliteit en veiligheid.
Centraal Team Kwaliteit-Veiligheid Transparantie (CTKVT)
In 2011 is het Centraal Team Kwaliteit-Veiligheid-Transparantie opgericht,
bedoeld om de kwaliteit en veiligheid van
zorg verder te verbeteren en goed in de
organisatie en de dagelijkse praktijk in te
bedden.
 Bevoegd

Onbevoegd
Kwaliteit
In 2015 willen wij ons laten accrediteren
middels NIAZ-Qmentum, waarbij de
patiënt en het zorgproces centraal staan.
Daarnaast verving de Consumer Quality
Index de standaard-patiëntenquêtes, waarbij de kwaliteit van zorg vanuit patiëntenperspectief in kaart wordt gebracht. Eens
in de vijf jaar moeten zorgverleners zich
opnieuw laten registreren in het BIG-register. Dit register van het Ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport geeft
duidelijkheid over de bevoegdheid van
een zorgverlener. Wij streefden ernaar om
vóór 1 januari 2014 al onze medewerkers
(opnieuw) in deze database opgenomen
te hebben. Dit is gelukt.
Veiligheid
Ook in 2013 gebruikten we als basis voor
patiëntveiligheid de landelijk vereiste norm
Nederlands Technische Afspraak (NTA
8009:2011). We vertaalden deze naar een
beleidsplan 2013-2014. Het Veiligheids
Management Systeem (VMS) waarmee
we werken, bleef hetzelfde als in 2012.
We pakten de landelijke thema’s van het
VMS-programma aan, maar voegden daar
zelf ook nieuwe aan toe. Door middel
van een trendanalyse, gemaakt uit alle
verbeterinstrumenten, zijn nieuwe thema’s
geformuleerd. Zo sturen we erop dat
voor behandelaars èn patiënt altijd duidelijk is wie de hoofdbehandelaar is en is
‘overdracht tussen specialismen, afdelingen en organisaties’ een thema dat veel
aandacht krijgt.
• Topkliniek Slaapcentrum
De ApneuVereniging kende eind 2013
drie sterren toe aan zowel het TweeSteden als het St. Elisabeth Ziekenhuis voor
het Slaapcentrum Brabant. Deze sterren
worden op basis van patiëntenonderzoek
toegekend aan klinieken die bovengemiddeld presteren.
• Kwaliteitszegel Dermatologie
De afdeling Dermatologie kreeg het kwaliteitszegel Dermatologie van Huidpatiënten
Nederland. Het zegel brengt de kwaliteit
van dermatologische zorg in kaart.
• Groen vinkje darmkankerzorg
Van de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK) kregen we
het ‘groene vinkje’ voor onze zorg voor
mensen met darmkanker. Dit betekent
dat wij voldoen aan de dertien gestelde
normen voor goede darmkankerzorg.
Daarnaast is ons ziekenhuis geaccrediteerd voor het bevolkingsonderzoek naar
darmkanker.
• NIAZ-accreditatie
Het Nederlands Instituut voor Accreditatie
in de Zorg (NIAZ) ontwikkelt kwaliteitsnormen en toetst zorginstellingen hierop.
In september 2011 werd de accreditatie
van het TweeSteden ziekenhuis met vier
jaar verlengd. In het auditrapport werden
naast de goede beoordeling ook een aantal verbeterpunten benoemd. Het op basis
daarvan opgestelde actieplan keurde het
NIAZ in januari 2012 goed. Begin 2013 is
getoetst op de voortgang.
• Borstvoedingscertificaat
In november 2011 ontving het TweeSteden ziekenhuis opnieuw het WHO/UNICEF borstvoedingscertificaat. Dit houdt in
dat er kwalitatief goede zorg ten aanzien
van borstvoeding gegeven wordt en
vrouwen kunnen rekenen op de juiste begeleiding bij het aanleggen en het kolven.
• GMP-Z
De ziekenhuisapotheek van het TweeSteden ziekenhuis voldoet aan de GMP-Z
norm (Good Manufacturing Practice
ziekenhuisfarmacie). Deze norm beschrijft
hoe op een goede manier geneesmiddelen geproduceerd moeten worden in de
ziekenhuisapotheek.
• Gouden Smiley
We voeren al jaren een smiley, het keurmerk dat de Stichting Kind en Ziekenhuis
uitreikt. In 2013 werden we beloond met
de toekenning van de eerste Gouden
Smiley. De stichting roemt het ziekenhuis
in haar rapportage om de gezinsgerichte
zorg die geboden wordt en de
aandacht en tijd die medewerkers hebben voor zieke
kinderen en hun familie.
• Spataderkeurmerk
De Hart&Vaatgroep kende het Spataderkeurmerk toe aan de maatschappen
chirurgie en dermatologie van het TweeSteden ziekenhuis en het St. Elisabeth
Ziekenhuis. Dit keurmerk maakt duidelijk
welke ziekenhuizen en behandelcentra de
beste spataderzorg aanbieden. Marnix de
Fijter, vaatchirurg, namens de maatschap
chirurgie Midden-Brabant: “We zijn heel
trots op het Spataderkeurmerk en op het
waarderingscijfer 8,2, toegekend door
behandelde patiënten.”
• Vaatkeurmerk
Het TweeSteden ziekenhuis bleef ook dit
jaar weer in het bezit van het keurmerk
van de Hart&Vaatgroep, het Vaatkeurmerk. Het Vaatkeurmerk richt zich op de
kwaliteit van behandelingen van aandoeningen in de slagaders van benen, bekken,
buik, aorta en hals.
• Vers en veilig keurmerk
In 2012 is het systeem dat toeziet op de
voedselveiligheid bij de maaltijdenbereiding
voor patiënten grondig gemoderniseerd.
Daarmee is gewaarborgd dat de zeshonderd maaltijden die elke dag geserveerd
worden, blijvend aan de eisen van de
Voedsel- en Warenautoriteit voldoen.
Hiervoor ontvingen we eind 2012 het
Vers & Veilig certificaat 2012-2013.
e
i
t
c
e
Insp reden
v
e
t
r
e
ze er OK
ov
ht
nverwac
enhuis o
k
ie
z
n
e
u
cte r
eSted
De inspe
het Twe
).
Z
n
a
G
v
(I
K
rg
O
szo
van
reeg de
ondheid
d beeld
ktober k
r de Gez
een goe
o
ij
o
h
v
Op 24 o
g
e
e
ti
c
spe
or kre
mers.
. Hierdo
van de In
eratieka
peraties
bezoek
p
o
O
emt
re
e
e
d
rd
ecteur ro
ij mee
ken op
p
a
b
s
z
e
in
n
e
e
a
m
v
D
ng
en!
keek
lijkse ga
Verder
er tevred
de dage
IGZ is ze
checklist.
e
e
d
d
:
s
ia
v
w
en
ut
lijk nieu
laarmak
en SignO
en heug
atie bij k
imeOut
ic
T
d
e
e
We kreg
m
rd
e
rd
n
re
in o e.
eck va
gestructu
ur waren
ubbelch
tu
d
e
ra
a
d
de goed
p
r
p
e
op a
en ov
stickers
rg tevred
erhouds
d
n
was hij e
o
e
ll
ka
nen. Oo
en toedie
28
29
JAARVERSLAG 2013
4.2
Transparantie
Het TweeSteden ziekenhuis hecht eraan
openheid te geven over de kwaliteit en
veiligheid van zorg. Het is voor ziekenhuizen belangrijk én verplicht om transparant
te zijn. Wij geven deze openheid door cijfers over onze zorg openbaar te maken en
deze zogeheten indicatoren aan te leveren
bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg
(IGZ) en het landelijke Kwaliteitsinstituut.
We spiegelen onze resultaten aan andere
ziekenhuizen, toetsen ze aan de landelijke kwaliteitsnormen en bevragen onze
patiënten om te weten te komen waar we
staan en waar onze zorg nog beter kan.
In ons ziekenhuis draagt de werkgroep
Transparantie zorg voor de verzameling
en aanlevering van de kwaliteitsindicatoren. Ook de analyse van de cijfers neemt
zij voor haar rekening. In voorgaande jaren
bleek onze zorg altijd in orde, maar de
registratie van sommige cijfers bleef daarbij
achter. Wij besteden al enkele jaren veel
aandacht aan deze registratieprocessen.
In 2013 deden we een flinke stap vooruit
door cijfers maandelijks terug te koppelen
aan belanghebbenden. Frequent monitoren houdt mensen scherp en maakt
verbeterpunten sneller inzichtelijk.
100%
10%
90%
9,0%
80%
70%
8,0%
=
% gescreend op
decubitus /
vochtletsel
60%
50%
40%
30%
7,0%
6,0%
5,0%
=
norm 90%
20%
2011
2012
< 5%
4,0%
10%
0%
=
% puntprevalentie
decubitus /
vochtletsel
=
3,0%
2013
2,0%
* Wij maken de indicatoren graag transparant voor patiënten en zorgverzekeraars.
Op de site www.ziekenhuizentransparant.nl
en www.kiesbeter.nl zijn de kwaliteitsindicatoren van het TweeSteden ziekenhuis en
andere Nederlandse ziekenhuizen in te zien.
Het aantal geregistreerde indicatoren is groot*. We lichten er een aantal uit.
1,0%
Het meten van pijn bij patiënten op een verpleegafdeling na een operatie:
Het meten van pijn bij geopereerde patiënten is van belang om te weten te komen of
iemand bijvoorbeeld wondpijn na een operatie heeft. Binnen het TweeSteden ziekenhuis
willen we van alle geopereerde patiënten de pijn meten en goed behandelen. Slecht
behandelde pijn zorgt namelijk voor een trager herstel en kan de kwaliteit van leven verlagen. De IGZ geeft aan dat minstens tachtig procent van de patiënten gescreend moet
worden op pijn. Pas dan ontstaat een goed beeld of patiënten (bijvoorbeeld) wondpijn
hebben na een operatie. Als dat het geval is, kunnen we soms aangepaste medicatie
toedienen, waardoor de patiënt een prettiger verblijf in het ziekenhuis heeft en sneller
herstelt.
0,0%
In 2012 verbeterden we de screening van geopereerde patiënten door deze op te
nemen in de standaardregistraties en door er aandacht voor te vragen bij de verpleegafdelingen. Dit leverde in 2012 en 2013 een enorme verbetering op voor de structurele
screening op pijn.
100%
=
% gescreend op pijn
op verpleegafdeling
80%
60%
40%
=
norm 80%
20%
0%
2011
2012
2013
2011
2012
2013
Het screenen van patiënten op delirium (plotselinge verwardheid):
Een delirium, ook wel delier genoemd, komt in ziekenhuizen vooral bij kwetsbare oudere
patiënten regelmatig voor. Het vroeg herkennen en (preventief) behandelen van een
delier kan de gevolgen voor de patiënt beperken en het aantal periodes van verwardheid
met wel dertig procent verminderen.
Wij willen dat minimaal tachtig procent van de patiënten gescreend wordt op delirium.
Op onze poliklinieken, bij preoperatieve onderzoeken en bij alle klinische opnamen
wordt bij iedereen van 70 jaar of ouder gekeken of het risico op een delier aanwezig is.
We besteden veel aandacht aan de registratie van deze screeningsuitkomsten.
Niet alleen aan het begin van een ziekenhuisbezoek moet het risico op een delirium
goed in de gaten gehouden worden, ook een vervolgscreening is noodzakelijk voor
patiënten ouder dan 70 jaar met een verhoogd risico. Met deze structurele aanpak, mede
gebaseerd op het landelijke veiligheidsprogramma, is een enorme verbetering van deze
screening bereikt.
100%
90%
80%
Het meten van decubitus (doorligwonden) bij patiënten op de verpleegafdeling
Patiënten die doorligwonden krijgen, verblijven langer in het ziekenhuis voor de verzorging
van de doorligwond. Wij hebben aandacht voor decubitus en doen er alles aan om de kans
op het ontstaan zo veel als mogelijk te verkleinen.
Wij willen dat minimaal negentig procent van alle opgenomen patiënten wordt gescreend
op decubitus. Landelijk is als norm gesteld dat bij minder dan vijf procent van deze gescreende patiënten decubitus aanwezig mag zijn.
70%
=
% patiënten
gescreend
op delirium
60%
50%
40%
30%
=
norm 80%
20%
10%
0%
2011
2012
2013
30
31
JAARVERSLAG 2013
Het screenen op en behandelen van ondervoeding van patiënten
Eén op de drie patiënten die in het ziekenhuis wordt opgenomen, is ondervoed.
Ondervoeding kan ook ontstaan bij ziekte, wat de genezing kan vertragen. Daarom
leggen we de lat hoog voor het screenen van patiënten op ondervoeding. Binnen 24 uur
na opname moet elke patiënt gescreend zijn.
Van de patiënten die ernstig ondervoed zijn, willen we dat minstens zestig procent op
de vierde opnamedag een optimale eiwitinname haalt. Hiervoor registreren we bij hen
continu de behaalde eiwitinname. In 2013 behaalden we 53 procent. Ons doel is dus
nog niet bereikt, maar in vergelijking met het landelijk percentage, dat tussen de 30 en 40
procent ligt, is dit een zeer goede score.
100%
100%
90%
90%
80%
80%
70%
=
% gescreend op
ondervoeding
60%
50%
40%
=
norm 80%
20%
10%
0%
8,4
8
7,8
70%
=
% behandeling
ondervoeding
geslaagd
60%
50%
30%
60%
20%
7,6
7,4
7,2
=
Ontvangst
10%
2011
2012
2013
0%
2011
2012
2013
2013
2012
Good practice ziekenhuis
Voor onze goede zorg en de ontwikkelingen daarin benoemde de landelijke Stuurgroep
Ondervoeding het TweeSteden ziekenhuis tot good practice ziekenhuis.
4.3
Gastgerichtheid en
bejegening
Zo verzamelen we naast de informatie die
naar voren komt uit individuele gesprekken en formele klachten een scala aan
ervaringen, meningen en gedachten van
patiënten waar we uit putten om onze
zorg nog beter en patiëntgerichter te
maken.
8,2
40%
30%
de Consumer Quality Index (CQ-index),
een gestandaardiseerde methodiek om
ervaringen van patiënten in de zorg te
meten.
• We houden spiegelgesprekken, organiseren focusgroepen en zetten mystery
guests in.
Een ziekenhuisbezoek is over het algemeen geen leuke aangelegenheid. Je bent
ziek en wilt beter worden. Wij willen het
onze patiënten zo aangenaam mogelijk
maken. Wij zijn ervan overtuigd dat een
vriendelijk woord en een vriendelijk
gezicht daar een belangrijke bijdrage aan
leveren. De zorgmedewerkers van het
TweeSteden ziekenhuis volgen trainingen
op het gebied van gastgerichtheid en
bejegening: het gaat om de patiënt!
Wij pakken de zorg voor onze patiënten
ook steeds meer samen met hen op. De
ziekenhuisbrede werkgroep Patiëntenparticipatie en de Cliëntenraad nemen hiertoe
initiatieven. Zij stimuleren en monitoren
het verloop van deze plannen.
Het is voor ons belangrijk om van patiënten te horen hoe zij over de geleverde
zorg denken en hoe zij die ervaren hebben.
Hun verhalen helpen ons om de zorgverlening te verbeteren. We nodigen
patiënten op verschillende manieren uit
hun ervaringen met ons te delen:
• Zij kunnen via de website een compliment of suggestie aanleveren. Waar
mogelijk zetten we naar aanleiding hiervan
direct kleine verbeteringen, zoals het vergroten van privacy rond de aanmeldzuilen,
in gang.
• Dit jaar startten we met een klankbordgroep. Deze groep vormt een afspiegeling van alle patiënten die ons ziekenhuis
vaker bezoeken. Zij worden een paar keer
per jaar bevraagd op allerlei onderwerpen,
zoals hun bevindingen over de nieuwe
polikliniek en hun bekendheid met de
Cliëntenraad.
• Eind 2013 gingen we een overeenkomst aan met Zorgkaart Nederland. Op
deze website laten patiënten (anoniem)
hun waardering over onze zorgverlening
achter. Daar waar verbetertips naar voren
komen, zoeken we contact met de patiënt
om te kijken waar we tot overeenstemming over het knelpunt kunnen komen.
Naast een klein aantal minder positieve
waarderingen zijn de meeste waarderingen
zeer positief.
• In diezelfde periode startten we met
Bejegening
werknemers
Bejegening
artsen
Informatie
Zelfstandigheid
Nazorg
Totaal
Patiënten waarderen onze inzet en beloonden ons daarvoor met een hoog rapportcijfer.
Vergelijking ziekenhuisbreed resultaat 2012/2013
32
33
JAARVERSLAG 2013
4.4
Een
gastgerichte
organisatie
Wij zijn een gastgerichte organisatie, wij
treden patiënten en bezoekers gastvrij
en vriendelijk tegemoet. Naast facilitaire
verbeteringen zoals het nieuwe polikliniekgebouw, restaurant Bies&Look en de
nieuwe entree is er vanuit de werkgroep
Patiëntenparticipatie al jaren bijzondere
aandacht voor gastgerichtheid. De komende periode zetten we, op initiatief van de
afdeling Facilitaire Zaken, samen met hen
in op het behalen van meerdere sterren
van het keurmerk ‘Gastvrij met Sterren’.
‘Ik ben prima behandeld en alle medewerkers waren heel aardig. Een operatie is
eng, maar door het bekwame personeel was
het een goede ervaring.’
‘Ik ben zeer onder de indruk van de
toewijding en professionaliteit van het verplegend personeel.’
Na afloop van hun ziekenhuisopname
vragen wij patiënten een vragenlijst in te
vullen. Gelukkig krijgen we veel positieve
feedback, maar ook minder lovende reacties zijn welkom. Daar leren we van en we
gebruiken ze om ons in het vervolg nóg
gastvrijer op te stellen. Keer op keer blijkt
4.5
Een
organisatie
die ‘zichtbaar
beter’ is
Zichtbaar Beter, dat is ons ziekenhuis na alle
verbouwingsactiviteiten. Onder de naam
Zichtbaar Beter informeren we patiënten,
bezoekers en ook medewerkers rondom
de nieuwbouw van het TweeSteden
ziekenhuis. ‘Zichtbaar’ verwijst concreet
naar de entreehal van glas én naar meer
abstracte termen als transparantie en
duidelijk zijn. ‘Beter’ verwijst naar beter
worden, (nog) betere zorg leveren, betere
ingangen en gebouwen en betere bereikbaarheid. We grepen de verbouwing ook
aan om verbeteringen in (zorg)processen
aan te brengen. Het project Zichtbaar
Beter bestond in 2013 uit verschillende
aandachtsgebieden:
Nieuwe hoofdentree met restaurant, winkel en apotheek
Het moment van oplevering en ingebruikname was al enkele maanden eerder, maar
in juni vierden we tijdens een feestelijke
open dag dat we een mooi nieuw polikliniekgebouw en een royale entreehal met
restaurant rijker zijn. Bij het ontwerp van
de entreehal is rekening gehouden met
ruimte voor onder meer winkelaanbod.
Dus is dit nieuwe stukje ziekenhuis niet alleen het domein van restaurant Bies&Look
en de receptie, maar vinden patiënten en
bezoekers er ook een cadeauwinkel, apo-
immers dat bij een verblijf in het ziekenhuis niet alleen de beste zorg, maar ook
vriendelijke bejegening door het personeel
belangrijk is voor patiënten.
‘Uitzonderlijk vriendelijk mensen, die zichtbaar plezier hebben in hun werk. Dit was
voor mij als patiënt erg fijn, ik voelde me geen
moment bezwaard iets te vragen. Het werd
me makkelijk gemaakt hulp te aanvaarden
en zelfs als prettig te ervaren. Petje af!’
Thealeren
Dit jaar zetten we het zogenoemde
thealeren in om onze medewerkers te
trainen. Met behulp van theater worden
in deze methode dagelijkse gastgerichte
en niet-gastgerichte situaties onder de
aandacht gebracht. Medewerkers krijgen
op een leuke, humoristische en pakkende
manier een spiegel voorgehouden.
Zo zei een verpleegkundige na afloop van
haar thealeermiddag:
‘Ik vond het inspirerend en het zet aan
tot nadenken over hoe de dingen die nu
gedaan worden, anders kunnen en wellicht
beter.’
theek De Donge en het ambulant centrum
van Terra, Centrum voor geboortezorg.
Polikliniekgebouw
Met de bouw van het nieuwe polikliniekgebouw hebben we een groot aantal poliklinieken op één, centraal gelegen plek in
het ziekenhuis gesitueerd. Het drie verdiepingen tellende gebouw is in april in gebruik
genomen. Bij een nieuw gebouw paste
ook een nieuwe manier van werken.
Patiënten nemen voor het maken van een
afspraak rechtstreeks contact op met de
polikliniek waar zij naar toe moeten. Bij
binnenkomst in het ziekenhuis melden zij
zich met hun persoonlijke patiëntenpas
aan bij de registratiezuil. Met het invoeren van een persoonlijke patiëntenpas
optimaliseren we de bescherming van het
zorgdossier en de controle van de verzekeringsgegevens van de patiënt.
Digitaliseren poliklinieken
Het TweeSteden ziekenhuis had de wens
om patiënteninformatie snel en digitaal
beschikbaar te hebben. Hiervoor werden
in 2012 en de eerste maanden van 2013
alle archieven gescand en digitaal aangeboden. Voor de verhuizing naar het nieuwe
gebouw, in april, waren de dossiers van de
poliklinieken allemaal digitaal beschikbaar.
4.6
Risicomanagement
De aandacht voor risicomanagement is
nog nooit zo sterk geweest als de afgelopen jaren. Voor de beheersing van risico’s
is het management van een organisatie
verantwoordelijk. Dit is niets nieuws.
Ook in het TweeSteden ziekenhuis is de
term risicomanagement een terugkomend
begrip. We worden geconfronteerd met
een grote verscheidenheid aan risico’s.
Inzicht in deze risico’s en de mogelijke
gevolgen daarvan is van groot belang om
deze goed te beheersen en waar mogelijk
voordelen te behalen. Er gebeurt binnen
ons ziekenhuis al veel op dit gebied. Een
belangrijk punt hierbij is het aansluiten bij
bestaande systemen. Dit leidde ertoe dat
beleid voor risicomanagement is vastgesteld en dat het intern risicobeheersingsen controlesysteem is opgenomen in
reeds bestaande plannings- en controlecyclus. Het TweeSteden ziekenhuis wil met
dit beleid voldoen aan de eisen zoals ze
vermeld staan in de zorgbrede Governancecode.
4.6.1 De belangrijkste drie risico’s:
In 2013 zijn alle vorig jaar geselecteerde
risico’s opnieuw beoordeeld, rekening
houdend met de inmiddels uitgevoerde beheersmaatregelen. Daarnaast zijn
eventuele nieuwe risico’s opgenomen in
het overzicht. Uit deze risicoanalyse is een
nieuwe top 10 naar voren gekomen, waarvan het risico het hoogst wordt geacht.
Voor deze risico’s stellen we in 2014
beheersmaatregelen op waarmee wordt
geprobeerd de risico’s te verminderen. Dit
zijn de belangrijkste drie risico’s en de opzet van de gekozen beheersmaatregelen.
1. Langetermijnfinanciering in relatie
tot ambities
Voor het uitvoeren van nieuwbouwprojecten en renovaties is van overheidswege
geen afzonderlijke goedkeuring meer
nodig. Bouwen doen we dus op eigen
verantwoordelijkheid en we moeten
de kapitaallasten met eigen middelen
financieren. Banken moeten beoordelen
of ze het ziekenhuis geld willen lenen voor
de bouwprojecten. Deze beoordeling
vindt niet langer plaats op basis van een
door de overheid verleende vergunning
(en dus zekerheid), maar op basis van een
businessplan en financiële beoordeling. De
kapitaallasten zitten in de integrale prijs die
voor de zorgproducten wordt betaald.
Door de fusie tussen het TweeSteden
ziekenhuis en het St. Elisabeth Ziekenhuis
is het belangrijk de langetermijnvisie voor
huisvesting opnieuw met elkaar af te
stemmen. Waar willen de beide ziekenhuizen over vijftien à twintig jaar gehuisvest
zijn? Blijven we op drie locaties werken of
komt er één nieuw gebouw? De daaruit
voortvloeiende vraag: hoe kan dit worden
gefinancierd?
De ziekenhuizen moeten zelf voor financiering van een eventuele nieuwbouw
in de toekomst zorgdragen. Hiervoor
moeten vanuit het resultaat tijdig bestemmingsreserves worden gevormd. In 2013
startten de beide ziekenhuizen met de
onderlinge afstemming van dit vraagstuk.
2. Verschuiving van zorg aangaande de
fusie met het St. Elisabeth Ziekenhuis
In 2013 fuseerden we op bestuurlijk
niveau met het St. Elisabeth Ziekenhuis.
Hiermee hopen de ziekenhuizen bepaalde
zorg te concentreren, zodat we aan alle
kwaliteitsnormen kunnen blijven voldoen,
en alle zorg in Midden-Brabant op een
hoog niveau te blijven aanbieden aan de
bewoners van Tilburg en omstreken. De
juridische fusie staat gepland op 1 januari
2016. Tot die tijd verschuiven en concentreren we gefaseerd de zorg.
Het risico bestaat dat afzonderlijke specialismen sneller concentreren dan gepland
en niet volgens een daarvoor opgestelde
regiovisie. Uitgangspunt blijft dat zoveel
mogelijk de zorg dicht bij huis moet worden aangeboden, vanuit de drie huidige
TweeSteden-locaties. Alleen sommige
complexe ingrepen concentreren we. Om
de verschuivingen zoveel mogelijk via een
uitgewerkt plan te laten verlopen zijn in
het najaar van 2013 en in het voorjaar van
2014 met alle specialismen gesprekken
gevoerd. Daarbij is met de vakgroepen
en maatschappen gekeken naar kansen
en risico’s, en wordt op basis hiervan een
plan uitgewerkt voor de daadwerkelijke
implementatie van de fusie voor betreffend specialisme en de (her)organisatie
van zorg.
Ook in de gesprekken met de zorgverzekeraars zijn deze effecten afgestemd.
Een grote verschuiving van patiënten kan
nadelige gevolgen hebben voor de inkoop
van zorg, omdat nog per locatie afspraken
moeten worden gemaakt. We maakten
met alle zorgverzekeraars goede afspraken
over afdekking van dit risico in 2014.
3. De veranderende positie van de
zorgverzekeraars (selectief inkopen)
Sinds 2012 geeft de minister marktwerking
in de zorg meer ruimte. Deze verandering
is zichtbaar in het inkoopproces van de zorgverzekeraars. Voor de ingrepen die
niet vaak worden gedaan, maar complex
zijn in de uitvoering, kopen zorgverzekeraars steeds vaker selectief in. Zij laten zich
daarbij leiden door de minimumnormen
voor het volume die door de wetenschappelijke verenigingen zijn vastgesteld. Voor
het specialisme chirurgie zijn in voorgaande jaren al voor diverse behandelingen
minimumnormen en kwaliteitseisen
vastgesteld, zoals voor slokdarmcarcinoom
en blaasverwijdering. Hiervoor heeft het
TweeSteden ziekenhuis afspraken gemaakt
met het Jeroen Bosch Ziekenhuis, het
Amphia Ziekenhuis en het St. Elisabeth
Ziekenhuis. Door af te spreken dat elk
ziekenhuis één van de ingrepen doet en
de overige patiënten naar elkaar verwijst,
behalen we gezamenlijk de minimumeis
voor volume. Op deze manier blijft deze
ingreep behouden voor de regio Middenen West-Brabant.
Ook het plaatsen van de ICD’s kopen de
zorgverzekeraars niet bij elk ziekenhuis in.
Inmiddels hebben we met alle zorgverzekeraars afspraken voor deze ingreep met
uitzondering van zorgverzekeraar VGZ.
Het is echter van belang dat deze ingreep
en bijbehorende nacontroles dichtbij huis
kunnen worden uitgevoerd. We rekenen
erop dat we vanaf 2015 ook met VGZ tot
een overeenkomst kunnen komen voor
deze ingreep.
Verder zijn we in gesprek met de zorgverzekeraars over behoud van complexe
oncologisch-gynaecologische ingrepen
in Brabant. Dit doen we samen met het
Catharina Ziekenhuis. In de loop van
2014 wordt duidelijk op welke manier
we deze zorg concentreren en daarmee
kunnen blijven voldoen aan alle toekomstige kwaliteitseisen. Inmiddels hebben de
zorgverzekeraars hun visie gepresenteerd
met betrekking tot de spoedeisende zorg.
Hierover is de nodige commotie in het
land. Met de voor ons ziekenhuis belangrijkste zorgverzekeraars wordt gesproken
over de Midden-Brabantse situatie.
34
35
JAARVERSLAG 2013
Het TweeSteden ziekenhuis levert op veel
manieren een bijdrage aan een gezonde
maatschappij. We houden rekening met
de omgeving en nemen initiatieven om
de zorg voor de patiënt in onze regio nog
beter te maken. Want dat staat voorop:
wij willen patiënten beter maken!
5.1
Zorg voor
mensen met
hart- en
vaatziekten
5gezond in
De maatschappij
Het TweeSteden ziekenhuis heeft ‘zorg
voor mensen met hart- en vaatziekten’ al
jaren als speerpunt. Vorig jaar nam cardiologie een vlucht omdat het als een van de
eerste specialismen te maken kreeg met
de gevolgen van de fusie met het St. Elisabeth Ziekenhuis. Het behoeft nauwelijks
toelichting dat deze verhuizing in 2013 veel
voorbereiding vergde.
Hoewel we in 2013 dus met veel praktische zaken te maken hadden, bleven we
onze focus op het speerpunt behouden.
Hart- en vaatziekten treffen een grote
groep patiënten. Mensen worden steeds
ouder, maar ook speelt een ongezonde
levensstijl een rol. Wij proberen hart- en
vaatziekten te voorkomen door risico’s in
te schatten en te beheersen, bijvoorbeeld
door actief de samenwerking met andere
(aanverwante) specialismen te zoeken.
Met name voor patiënten met hypertensie
(hoge bloeddruk) kan door tijdig ingrijpen
en een goed medicatievoorschrift een
infarct worden voorkomen.
In ons cardiologisch centrum voerden we
in 2013 820 dotterbehandelingen en 235
Fractional Flow Reserves (FFR’s) uit, samen
meer dan 1.000 ingrepen.
Sinds een aantal jaar implanteren we
Implanteerbare Cardioverter Defibrillatoren (ICD’s). Vanaf midden jaren negentig
implanteren onze cardiologen biventriculaire pacemakers ter ondersteuning van de
hartfunctie bij patiënten met hartfalen. Ook
mensen met verergerd hartfalen kunnen
we nu helpen met een ICD. Het implantaat ondersteunt de hartfunctie, maar
reanimeert daarnaast ook op het moment
van een hartstilstand. Om onze vergunning
te behouden, moeten we jaarlijks minimaal
zestig ICD-implantaties uitvoeren. In 2012
voerden we 187 implantaties uit (pacemakers en ICD’s), in 2013 groeide dit aantal
naar 200. Hiervan waren er 83 een ICD.
Een hoogtepunt was voor ons de invoering
van het zogeheten LifeNet-systeem. Het
TweeSteden ziekenhuis krijgt sinds juni
2013 rechtstreeks hartfilmpjes doorgestuurd vanuit ambulances. Nog voordat
patiënten bij het ziekenhuis arriveren, kan
de interventiecardioloog zo de diagnose
stellen. De interventiecardioloog ontvangt
het ECG via e-mail en een iPhone-app en
kan die beoordelen terwijl de ambulance
nog onderweg is. Het gaat om patiënten
die acuut gedotterd moeten worden.
PTCA (Dotteren)
ICD’s
1.000
100
800
80
600
60
400
40
200
20
0
2010
5.2
Zorg voor
mensen met
overgewicht
2011
2012
2013
0
Overgewicht is een serieus gezondheidsprobleem, waar steeds meer Nederlanders
mee te maken krijgen. Ruim tien procent
van de mensen heeft ernstig overgewicht,
obesitas. Voor het TweeSteden ziekenhuis
aanleiding om ‘Zorg voor mensen met
overgewicht’ al een aantal jaar als speerpunt aan te merken. Mensen met overgewicht lopen grote risico’s op het krijgen
van suikerziekte, hart- en vaatproblemen
en vervroegde slijtage van gewrichten. Als
het overgewicht zo groot is dat dit gezondheidsrisico’s met zich meebrengt, spreken
we van morbide obesitas.
2011
2012
2013
Ook zorgverzekeraars signaleren dit
gezondheidsprobleem en zij zien dan
ook graag dat met name de chirurgische
behandeling van morbide obesitaspatiënten
geconcentreerd wordt in speciaal daarvoor
aangewezen centra die deze ‘hoogcomplexe ingrepen’ kunnen verrichten. Met de
zorgverzekeraars is in 2010 afgesproken
dat het TweeSteden ziekenhuis het behandelcentrum wordt voor de regio MiddenBrabant, inclusief de regio’s rondom Breda
en ’s-Hertogenbosch. In een periode van
vier jaar moeten we uitgroeien naar een
centrum waar jaarlijks 600 patiënten
36
37
JAARVERSLAG 2013
Bariatrie
600
400
200
0
2010
2011
2012
2013
Operaties 2012 Gewichtsverlies bereikt in 2013
Excl. redo* Incl. redo
Maagband
> 50% gewichtsverlies bereikt
binnen 1 jaar na operatie
aantal geplaatste maagbanden
3
3
8
8
38%38%
Gastric bypass
> 50% gewichtsverlies bereikt
binnen 1 jaar na operatie
aantal gastric bypasses
194
205
212
224
92%92%
Gastric Sleeve
> 50% gewichtsverlies bereikt
binnen 1 jaar na operatie
aantal gastric sleeves
3
3
4
4
75%75%
een bariatrisch-chirurgische ingreep (zoals
een maagband of gastric bypass-operatie)
krijgen, inclusief state-of-the-art voor- en
nazorg. Kenmerkend van de zorg die we in
het Obesitas Centrum Midden-Brabant
(OCMB) leveren, is dat we nauw samenwerken met andere zorgverlenende instanties en ook binnen ons eigen centrum
kiezen voor een multidisciplinaire aanpak.
Diëtisten, psychologen, internisten, verpleegkundigen en chirurgen dragen allemaal hun
steentje bij aan de behandeling. Ook mensen
die niet in aanmerking komen voor een
operatie blijven we begeleiden. Afvallen
vraagt immers om een blijvende aanpassing
in levensstijl. Het centrum startte in 2010.
De jaren daarna steeg het aantal ingrepen.
In 2012 voerden we 285 ingrepen uit, in
2013 groeide dat aantal naar 444, waarvan
een deel in samenwerking met de Nederlandse Obesitas Kliniek. We plaatsten
vijftien maagbanden, de overige patiënten
ondergingen een gastric bypass.
5.4
Zorg voor
VROUW
EN KIND
De zorgeenheid Vrouw en Kind levert een
groot pakket aan zorg voor een brede
doelgroep. Zowel moeders en hun baby’s,
vrouwen met gynaecologische klachten
en zieke kinderen tot 18 jaar kunnen hier
terecht voor hun behandeling. Zorg voor
Vrouw en Kind is ingericht volgens de uitgangspunten van Family Centered Care. In
de behandeling staat het hele gezin centraal
en werken we samen met de patiënt en
zijn/haar naasten. Begin dit jaar kreeg het
TweeSteden ziekenhuis hiervoor zelfs de
eerste Gouden Smiley van Stichting Kind en
Ziekenhuis (K&Z) uitgereikt. De stichting
roemde ons ziekenhuis om de gezinsgerichte zorg die wij bieden en de aandacht en
tijd die medewerkers hebben voor zieke
kinderen en hun familie. “Het TweeSteden
ziekenhuis organiseert de zorg rond het
dagritme van het kind. Kind en ouders
worden actief betrokken bij de behandeling
en het personeel is zeer enthousiast” lichtte
K&Z toe.
Terra, Centrum voor geboortezorg
In het verlengde van de bijzondere samen-
*Een redo in de rij van de maagband betekent dat de maagband is gerepositioneerd.
Een redo in de rij van de gastric bypass betekent dat een maagband is verwijderd en een
gastric bypass is uitgevoerd. Exclusief loss of
follow-up patiënten.
werking tussen tien verloskundigenpraktijken, Thebe | kraamzorg en het TweeSteden ziekenhuis ging begin dit jaar het
ambulante centrum voor geboortezorg
van start en is kraamhotel Terra | Thebe
De Meiboom in het ziekenhuis gevestigd.
De verloskundigen hebben hiermee een
directe lijn met de gynaecologen van het
ziekenhuis. Grenzen zijn weg en de overdrachtsmomenten zijn tot een minimum
beperkt. Doorverwijzing is eenvoudiger en
gynaecologen houden meer spreekuren
buiten de muren van het TweeSteden
ziekenhuis.
De expositie ‘Birth of Life’ in de centrale
hal van het ziekenhuis, sloot naadloos aan
bij onze aandacht voor vrouw en kind. De
medewerkers van Terra, Centrum voor
Geboortezorg en de afdeling Moeder en
Kind hielpen fotografe Simone de Geus
haar project te realiseren. Gedurende een
jaar verleenden zij en pas bevallen moeders
hun medewerking om kersverse wereldburgers binnen 24 uur na hun geboorte te
fotograferen.
Bevallingen
1.950
1.900
1.850
5.3
Zorg voor
mensen met
een orthopedische
zorgvraag
Het team orthopedisch chirurgen van het
TweeSteden ziekenhuis staat garant voor
een goede behandeling van vrijwel alle
type orthopedische ingrepen. In Tilburg
behandelen zij de complexe medische
aandoeningen, in het Orthopedisch
Centrum in Waalwijk vooral de geplande
heup- en knieoperaties. De patiënten
worden na een korte wachttijd behandeld,
waarna ze samen met mensen die een
soortgelijke ingreep ondergingen revalideren. Hierin werkt het TweeSteden
Totale knie- en heupprothesen
450
400
350
=
Heupprothese
300
250
=
Knieprothese
200
150
100
50
0
2009
2010
2011
2012
2013
ziekenhuis nauw samen met andere
zorgleveranciers zoals fysiotherapeuten en
revalidatiecentrum Schakelring.
Fast Track
Sinds dit jaar bieden de orthopedisch
chirurgen patiënten die een nieuwe knie of
heup krijgen een versneld herstelprogramma aan. De patiënt kan daardoor na een
operatie binnen drie dagen naar huis. Dit
nieuwe herstelprogramma heet Fast Track,
omdat het herstel aanzienlijk sneller gaat
dan voorheen. Bij Fast Track-operaties
gebruiken de orthopeden een vernieuwd
en verbeterd pijnprotocol en laten ze de
patiënt eerder dan voorheen bewegen.
Door het verminderen van de pijn na een
operatie kan de patiënt eerder bewegen
en hoeft hij hierdoor minder lang in het
ziekenhuis te blijven.
Orthopeden Burgers en Van den Boom
lichten toe: “Om Fast Track te kunnen laten
slagen, is samenwerking in het hele behandelend team, dat bestaat uit orthopedisch
chirurg, anesthesist, fysiotherapeut en een
verpleegkundige noodzakelijk. Iedereen heeft
daarom zijn manier van werken aangepast,
in het belang van een sneller en beter herstel
van de patiënt.”
5.5
Zorg voor
mensen
met kanker
5.5
Zorg voor
mensen
met kanker
1.800
1.750
1.700
2009
2010
2011
2012
2013
De ontwikkelingen lopen parallel aan de landelijke trend.
Zorg voor mensen met kanker hebben
we goed ingericht. We bieden zorg die
bijdraagt aan kwaliteit van leven, rondom
de patiënt georganiseerd is en plaatsvindt
in optimale samenwerking met andere
zorgverleners en patiëntenverenigingen.
Sinds dit jaar verrichten we alle borstonderzoeken ‘in eigen huis’. Met behulp van
een geavanceerde MRI-scanner kunnen
radiologen van het TweeSteden ziekenhuis en het St. Elisabeth Ziekenhuis zelf
kleine stukjes weefsel weghalen. Hierdoor
hoeven patiënten voor dit zogenaamde MRI-mammabiopt niet meer naar
academische ziekenhuizen in Rotterdam
of Utrecht te worden doorverwezen. We
zijn blij met deze ontwikkeling, omdat
we mensen nu het complete zorgtraject
op hun vertrouwde mammapoli kunnen
aanbieden.
Dichtbij wat kan, centraal wat moet
Mede ingegeven door landelijke ontwikkelingen presenteerden de Raden van Bestuur en de Stafbesturen van de algemene
ziekenhuizen in Midden-Brabant in 2011
een gezamenlijke visie op oncologische
zorg. Kwaliteit, veiligheid en doelmatigheid
zijn voor ons sterke drijfveren om samen
het regionale zorgaanbod te optimaliseren.
Daarbij zijn concentreren en spreiden
essentiële steekwoorden: ‘dichtbij wat kan
en centraal wat moet’. Al voor de fusie
van de twee Tilburgse ziekenhuizen zijn in
2012 de voorbereidingen getroffen voor
38
39
JAARVERSLAG 2013
de oprichting van een Oncologisch
Centrum, het huidige Oncologie
Midden-Brabant (OMB).
Voor alle tumorsoorten zijn stadsbrede werkgroepen opgericht die eenduidige zorgpaden
ontwikkelen. Ook zijn voor alle tumorsoorten eind 2013 stadsbrede multidisciplinaire
overleggen geïmplementeerd. Mede hierdoor voldoen we aan de criteria die de
Stichting Oncologische Samenwerking stelt.
5.6
Zorg voor
de ouder
wordende
mens
Het TweeSteden ziekenhuis profileert zich
als een ouderenvriendelijk ziekenhuis. En
met succes, zo bleek. In 2013 ontving het
ziekenhuis het keurmerk Seniorvriendelijk
Ziekenhuis. In het najaar van 2012 en het
voorjaar van 2013 bezochten seniorscouts
op initiatief van de gezamenlijke ouderenbonden de Nederlandse ziekenhuizen. Zij
lichtten ze door op ouderenvriendelijke
kenmerken. Het blijkt dat het TweeSteden
ziekenhuis absoluut oog heeft voor kwetsbare ouderen en dat de zorg is afgestemd
op hun wensen en behoeften.
De belangrijkste van de vijftien kwaliteitsaspecten van seniorvriendelijke zorg is de
screening op geriatrische problemen en
5.7
Zorg in een
duurzaam
jasje
Het TweeSteden ziekenhuis produceert
70 ton (70.000 kg) swill-afval per jaar.
Per ton afval wordt 150 m3 biogas gemaakt:
voor het TweeStedenafval betekent dit een
productie van 10.500 m3 biogas per jaar.
Hiermee kan (ongeveer) een:
• Personenwagen 157.500 km rijden;
• Bestelbus 105.000 km rijden;
• Vrachtwagen 21.000 km rijden.
Duurzaamheid en zorg voor behoud van
milieu spelen een steeds grotere rol binnen
het TweeSteden ziekenhuis. We streven
ernaar zo veel mogelijk duurzaam in te
kopen en hadden bij de nieuwbouw die
we dit jaar afrondden veel aandacht voor
milieuaspecten. Ook onze medewerkers
betrekken we bij deze cultuuromslag. Met
de campagne ffdimmen maken we hen
bewust van zaken als energiebesparing en
andere milieu- en duurzaamheidsaspecten. De speciaal ingerichte website www.
tszenergie.nl informeert de medewerkers
over dit onderwerp.
In 2013 zag ‘Duurzame dinsdag’ het
levenslicht. Elke eerste dinsdag van de
maand wordt een aspect van duurzaamheid breed bij het personeel onder de
aandacht gebracht. In december deelden
we bijvoorbeeld pompoensoep uit, met
daarbij een flyer met duurzame recepten,
waarin biologische en streek- en seizoensgebonden producten centraal staan. Rond
Sinterklaas vonden medewerkers die hun
computer, printer en verlichting goed
hadden afgesloten en uitgezet een handje
pepernoten op hun bureau.
Het brede oncologische zorgveld, de
kankerpatiëntenbeweging en andere betrokken partijen presenteerden in de loop
van 2013 ook hun visie op een optimale
inrichting van het oncologische landschap.
In Midden-Brabant is de afgelopen periode
geanticipeerd op dit pleidooi voor herinrichting van het oncologisch zorglandschap
vanuit integrale ketenzorg, samenwerking
vanuit Comprehensive Cancer Networks
(CCN) en regionalisering.
laagdrempelige medebehandeling door
het geriatrisch consultatieteam. Bij opname
van een oudere patiënt is het voor de
opnemende hulpverlener niet meteen
duidelijk of er sprake is van een kwetsbare oudere. Het TweeSteden ziekenhuis
screent daarom elke (oudere) patiënt aan
de hand van een vragenlijst. Daarmee is
een kwetsbare oudere snel herkend en
kan de hulpverlener direct aangepaste zorg
bieden. Daarnaast heeft het ziekenhuis een
speciaal geriatrieteam dat ziekenhuisbreed
kwetsbare ouderen en hun behandelend
team ondersteunt. In het kader van de fusie met het St. Elisabeth Ziekenhuis starten
we in 2014 met de consultatieve functie
geriatrie in het St. Elisabeth Ziekenhuis.
Swill
Al in 2012 werd het milieubeleidsplan
vertaald naar tien concrete acties, waar we
sinds dat moment actief aan werken. Onder meer energiegebruik, meer biologische
en diervriendelijke voeding inkopen en
afvalbeleid stonden hoog op die actiepuntenlijst. Dit jaar realiseerde het duurzaamheidsteam de komst van een swill-afvalverwerkingsinstallatie. In plaats van het keukenafval en etensresten, swill genoemd, als
huishoudelijk afval af te voeren, kiest het
TweeSteden ziekenhuis ervoor het te vermalen. Hierna wordt het opgeslagen in een
ondergrondse tank met een inhoud van
tien kubieke meter. Wanneer de tank vol
is, wordt hij geleegd en afgeleverd bij een
biogascentrale. Deze zet het afval om in
biogas. Het overblijfsel wordt toegepast als
compost. Naast de opwekking van biogas
wordt hiermee negentig procent afvalvolume verminderd. Ook wordt door verbruik
van de afvalinstallatie CO2-uitstoot verminderd omdat het niet als huishoudelijk afval
wordt verbrand.
5.8
Zorg over
de grenzen
Het ziekenhuis heeft al jaren de stichting TweeSteden over de Grenzen. Met
ruggensteun van deze stichting zetten medewerkers zich op allerlei manieren in om
zorgprojecten in Tanzania en Oekraïne
te steunen. TweeSteden over de grenzen
genereerde dit jaar inkomsten met de opbrengst van de verkoop van kaarten voor
de nieuwjaarsreceptie. Daarnaast stimuleren we kennisoverdracht. Dit jaar kwamen
diverse medewerkers uit Lviv (Oekraïne)
en Same (Tanzania) op werkbezoek in
ons ziekenhuis. Een SEH-verpleegkundige
en een CCU-verpleegkundige uit ons ziekenhuis vestigden zich voor drie maanden
in Tanzania, om te werken in het Same
District Hospital.
40
41
JAARVERSLAG 2013
6.1
personeelsbeleid
In onze organisatie maken mensen het
verschil. Artsen, verpleegkundigen, koks,
schoonmakers en alle anderen bepalen
de kwaliteit van het ziekenhuis. Soms duidelijk zichtbaar, maar vaak ook achter de
schermen dragen medewerkers bij aan de
kwaliteit van de zorg die we leveren. Het
TweeSteden ziekenhuis probeert voor al
die belangrijke mensen een inspirerende
en gezonde werkomgeving te creëren.
Goed voor onze patiënten zorgen, in een
omgeving waarin zij zich prettig voelen,
dat is wat we willen. Hiervoor stellen wij
onszelf hoge eisen, ook op personeels-
gebied. We besteden veel aandacht aan
het aantrekken, ontwikkelen en behouden
van gemotiveerde en kwalitatief goede
medewerkers. Zij moeten als individu,
maar ook binnen een team bijdragen aan
de organisatieontwikkeling die we voor
ogen hebben.
Om ons te blijven ontwikkelen, doelstellingen te behalen en ons imago waar nodig
te verbeteren, stimuleren we onze medewerkers zich te blijven ontwikkelen. Dit
houdt onze 2.300 medewerkers flexibel,
vitaal en competent tijdens hun carrière in
het TweeSteden ziekenhuis.
Het personeelsbeleid van het TweeSteden ziekenhuis is gestoeld op een aantal
pijlers, te herleiden naar de kerncompetenties van het ziekenhuis: professioneel,
zorgzaam, samenwerkend en resultaatgericht. Het beleid is er op gericht om zorg
te dragen voor kwantitatief voldoende
medewerkers en het boeien, binden en
ontwikkelen van kwalitatief goede en
duurzaam inzetbare medewerkers, in alle
fasen van hun leven.
Er is een nieuwe arbeidsmarktcampagne
ontwikkeld, met aantrekkelijke standaarden
voor vacatures, en maatwerkacties voor
doelgroepen met schaarste.
Om in te kunnen spelen op de schommelende vraag naar zorg, is meer aandacht
besteed aan de manier waarop afdelingen
op het gebied van personeel ingericht zijn.
Op afdelingen wordt nu geroosterd op
basis van een vaste kern van 96 procent,
met een flexibele schil die meebeweegt
met de productie en de vraag.
In het kader van het thema De gezonde
instelling is op personeelsvlak een aantal
acties bedacht om de medewerkers van
het TweeSteden ziekenhuis mentaal en
fysiek gezond te houden. Zo namen we
deel aan de landelijke traploopweek en
hielden we diverse mindfulnessbijeenkomsten. Hierin leerden medewerkers hoe ze
werk en privé gezond in balans kunnen
houden. Ook was er weer een cursus
‘stoppen met roken’ en kreeg iedereen,
zoals elk jaar, de mogelijkheid zich te laten
vaccineren tegen de griep.
Na het succes van de eerste editie in
2012, vond ook dit jaar een zeer geslaagd
sportevent plaats. Driehonderd medewerkers leverden op 13 juni een sportieve
strijd bij de wipe out, de kantelmuur, het
rokjesvoetbal en de skippyslang. Na alle
inspanning ging de barbecue aan en bleek
maar weer eens dat sport verbroedert.
6gezond
personeel
6.2
Streven naar
een laag
ziekteverzuim
Het afgelopen jaar besteedden we in Management Developmenttrajecten veel aandacht aan het omgaan met verzuim. Leidinggevenden kregen handvatten om zieke
medewerkers goed te begeleiden bij hun
herstel. Zo nemen zij snel contact op bij
verzuim, signaleren zij vroegtijdig potentiële
verzuimers, voeren ze verzuimgesprekken
Waarborgen garantie van
bekwaamheid verpleegkundigen
Verpleegkundigen moeten aantoonbaar
werken aan hun bekwaamheid. Met het
project Waarborgen garantie van bekwaamheid verpleegkundigen realiseerden we een
centraal overzicht, zodat voortaan gemeten
kan worden of verpleegkundigen daadwerkelijk hun bekwaamheid op peil houden.
Stimuleren en trainen van
gastgerichtheid
Gastgerichtheid is één van de hoofdthema’s
van het ziekenhuis. De teamleider heeft
een spilfunctie in het stimuleren en attenderen van medewerkers op hun gastgericht gedrag. Het Leerhuis coachte en
trainde dit jaar bijna alle teamleiders, zodat
zij goed toegerust zijn deze rol op te pakken. In 2014 wordt dit project afgerond.
met frequent verzuimers en helpen zij medewerkers bij hun reïntegratie. Zij hebben
een toolbox tot hun beschikking, waarmee
zij geholpen worden bij het omgaan met
een diversiteit aan zieke medewerkers. Het
ziekteverzuim is afgelopen jaar wederom
gedaald naar een niveau van 3,7%. Een
prachtig resultaat, afgezet tegen het landelijk gemiddelde van 4,1%.
42
43
JAARVERSLAG 2013
Ziekteverzuim
In toekomstplannen die medewerkers betreffen, streven we na dat deze positieve
aspecten gewaarborgd blijven.
6,0%
Ontwikkelpunten verbeteren
Uit de opmerkingen die mensen konden
plaatsen, komt naar voren dat we af en
toe wat meer mogen stilstaan bij successen. We hebben afgesproken dat de leden
van het management elkaar hier op attenderen en dat we zichtbaarder aanwezig
willen zijn als dit wenselijk is.
Daarnaast nemen we als les uit het MTO
mee dat medewerkers waarde hechten
5,5%
5,0%
4,5%
4,0%
3,5%
aan een duidelijke organisatiestructuur.
Er wordt regelmatig aangegeven dat er te
veel managementlagen zijn. We nemen
deze opmerkingen mee bij de herziening
van de organisatiestructuur als gevolg van
de fusie.
De parkeergelegenheid rondom het
ziekenhuis is een punt van aandacht. We
verbeteren de belijning van de parkeerplaatsen en creëren extra plaatsen.
Daarnaast stimuleren we medewerkers op
de fiets te komen, dit sluit ook aan bij ons
streven een gezonde instelling te zijn.
3,0%
2009
6.3
Ontwikkelen
van
management
6.4
Medewerkerstevredenheidsonderzoek
(MTO)
2010
2011
2012
2013
Voor medisch managers en teamleiders
wordt hun rol als leidinggevende steeds belangrijker. Om hen beter in staat te stellen
deze taak goed te kunnen uitoefenen, bieden we hen op maat gemaakte Management Developmentprogramma’s aan. In
2012 is een start gemaakt met het ontwikkelen en uitvoeren van dit traject voor alle
teamleidinggevenden. In 2013 volgde een
groot deel van de teamleiders en hoofden
het nieuwe MD-programma. In 2014 heeft
elke leidinggevende aan het MD-traject
deelgenomen. Bijzonder aan het traject is
dat de leden van het Managementteam en de Raad van Bestuur elk verantwoordelijk zijn voor de inhoud en de
presentatie van een module in het traject.
Zo verbindt de organisatie theorie en
TweeSteden-praktijk aan elkaar. Teamleiders krijgen door veel praktijkoefening
met casussen uit de praktijk sneller een
beeld van hun eigen sturende rol in het
ziekenhuis.
Voor de medisch managers is samen met
de Academie voor Medisch Specialisten
een geaccrediteerd MD-traject opgestart. Ook hieraan werkten de Raad van
Bestuur, het stafbestuur en de managers
mee om de medisch managers verder te
ontwikkelen in hun managementvaardigheden in de context van het TweeSteden
ziekenhuis. De helft van de medisch managers heeft aan het traject deelgenomen.
Komend jaar wordt dit traject ook aan de
overige medisch managers aangeboden.
In maart 2013 onderzochten we in
samenwerking met Management Instituut
Nederland de tevredenheid van de medewerkers van het TweeSteden ziekenhuis.
1221 respondenten vulden een enquête
in, een responspercentage van 48%. Het
onderzoek laat zien dat medewerkers
over het algemeen zeer tevreden zijn.
De positieve dingen vasthouden!
De komende jaren verandert er veel. Dit
beïnvloedt het werk van veel mensen. In
zo’n dynamische tijd is het belangrijk om
de positieve zaken vast te houden. Daar
doen we met zijn allen ons best voor. Het
gaat dan om onderwerpen zoals de duidelijkheid van verantwoordelijkheden en de
vrijheid van handelen die mensen ervaren in
hun werk, de motivatie die ze voelen, het
gevoel dat hun werk nuttig is en de trots op
hun werk, de goede verstandhouding met
de direct leidinggevenden, en ook het imago
en de gastgerichtheid van het ziekenhuis.
De resultaten van het onderzoek zijn in de
meeste teams besproken en hebben tot
diverse plannen en acties geleid. Ziekenhuisbreed spraken we het volgende af:
Een deelnemer na afloop:
‘Als medisch specialist ben ik goed opgeleid
in mijn vak. Toen ik medisch manager werd,
merkte ik dat ik een plek in de organisatie
kreeg waarin ik kan bijdragen aan strategisch beleid. Daar was ik onvoldoende op
voorbereid. Na het MD-traject spreek ik
meer de managementtaal en merk ik dat ik
in contacten met de lijn een meer gelijkwaardige en betere gesprekspartner ben
geworden.’
6.5
Het
Leerhuis
Het TweeSteden ziekenhuis heeft
ook een erkenning voor de volgende
medische opleidingen:
Cardiologie
Chirurgie
Geriatrie
Gynaecologie
GZ psycholoog
Interne geneeskunde
Klinische fysica
Klinisische psychologie
Neurologie
Psychiatrie
SEH- arts
Ziekenhuisapotheker
In totaal worden jaarlijks 57 arts-assistenten
opgeleid tot medisch specialist. Daarnaast
bieden we stageplaatsen aan coassistenten.
Zonder goed geschoold personeel geen
excellente zorg! De opleidingsactiviteiten
van het TweeSteden ziekenhuis zijn ondergebracht in het Leerhuis. Een team van
ervaren opleidingsadviseurs draagt zorg
voor beroeps- en bedrijfsopleidingen en
verzorgt daarnaast maatwerktrainingen.
In die eerste categorie, de beroepsgerichte opleidingen, staan twaalf medische
opleidingen garant voor gediplomeerd personeel. De ruim dertig bedrijfsopleidingen
zorgen ervoor dat de kennis van onze medewerkers up-to-date blijft. Er loopt een
Management Developmenttraject voor de
teamleiders, hoofden en voor de medisch
managers. In 2013 rondden vijf groepen
teamleiders en één groep medisch managers hun traject af. Ook is een groot aantal
zorgafdelingen getraind op gastgerichtheid.
Opleidingen als vitale functieleer zijn erg in
trek. Dit is een bijscholing voor verpleegkundigen waarin ze zich bekwamen in hun
deskundigheid.
In sommige gevallen voldoet een standaard
training niet en is maatwerk meer op
zijn plaats. Die ruimte is er. Het Leerhuis
beschikt over gekwalificeerde coaches die
individuen, maar ook groepen begeleiden
wanneer dat nodig is.
Arbeidsmarkt
Het TweeSteden ziekenhuis is een
algemeen opleidingsziekenhuis. Wij leiden
mensen op zodat we ook in de toekomst
een beroep kunnen doen op goed opgeleide zorgkrachten. De Verpleegkundige
Opleiding Ziekenhuizen (VOZ) en de Hogere Verpleegkundige Opleiding Ziekenhuizen (HVOZ) zijn een goed voorbeeld
van toekomstgericht met de arbeidsmarkt
bezig zijn. De VOZ is een opleiding die is
ontstaan door een unieke samenwerking
tussen het TweeSteden ziekenhuis, het St.
Elisabeth Ziekenhuis en het ROC Tilburg.
Via deze opleiding wordt de student
opgeleid tot verpleegkundige in een algemeen ziekenhuis. Gedurende de eerste
twee jaar loopt hij of zij stage in beide
Tilburgse ziekenhuizen. Vanaf het derde
jaar krijgt de student een leer-arbeidsovereenkomst met beide ziekenhuizen.
Het TweeSteden ziekenhuis verzorgt het
praktijkgedeelte van de HVOZ (hbo-opleiding tot ziekenhuisverpleegkundige). De
theorie van deze opleiding neemt Avans
Hogeschool in ’s-Hertogenbosch voor
haar rekening. Door het ontwikkelen van
de VOZ, de HVOZ en aansluitingstraject
VOZ-HVOZ worden verpleegkundigen
in het TweeSteden ziekenhuis en het St.
Elisabeth Ziekenhuis branchespecifiek
opgeleid. Dit verhoogt de kwaliteit van de
verpleegkundige zorg.
In totaal hebben jaarlijks rond de 250 leerlingen een opleidingsplaats voor verpleegkundige (mbo en hbo) in ons ziekenhuis
en komen er ongeveer zeventig leerlingen
voor stages vanuit andere opleidingen.
Daarnaast heeft het TweeSteden ziekenhuis een erkenning als opleidingsplaats
voor diverse gespecialiseerde verpleegkundige vervolgopleidingen zoals: OK-anesthesie, OK-assistent, gipsverbandmeester,
ziekenhuishygiënist, IC-verpleegkundige,
Cardiac care, SEH-verpleegkundige, obestetrieverpleegkundige, kinderverpleegkundige, radiologisch laborant, CSA-medewerker, geriatrieverpleegkundige,
apothekersassistent en longfunctie.
In totaal bieden we jaarlijks aan ongeveer
zeventig studenten een opleidingsplaats.
45
JAARVERSLAG 2013
7.1
financiële
positie
Het TweeSteden ziekenhuis wil een
financieel gezonde instelling zijn. Dit zien
we als een randvoorwaarde voor het
realiseren van de andere pijlers van een
gezonde instelling. Voor het aantrekken van
financiering voor onze investeringen vragen
het waarborgfonds (voor borging van de
leningen) en de banken een gezonde financiële positie van het ziekenhuis.
Dit wordt beoordeeld door het toetsen
van bepaalde indicatoren aan de daarvoor
gestelde normen.
Het waarborgfonds heeft als indicator het
weerstandsvermogen. De banken hanteren
het weerstandsvermogen, solvabiliteit en
Netdebt/EBITDA. Alle kengetallen laten
een zeer positief beeld zien en hebben zich
in 2013 goed ontwikkeld. Dit heeft met
name te maken met het positieve resultaat.
• Weerstandsvermogen = eigen vermogen / omzet
(de mate waarin een organisatie over een buffer beschikt om eventuele verliezen op te vangen)
• Solvabiliteit = eigen vermogen / totaal vermogen
(de mate waarin een organisatie over een buffer beschikt om eventuele verliezen op te vangen)
• Net debt/EBITDA = netto schuld/ winst voor aftrek rente en afschrijvingen
(dit kengetal geeft aan of er voldoende operationele kasstromen worden gegenereerd om aan
de rente- en aflossingsverplichtingen te kunnen voldoen).
Solvabiliteit
Weerstandsvermogen
Net debt/EBITDA
30,00%
30,00%
4,50
25,00%
25,00%
4,00
20,00%
20,00%
15,00%
15,00%
10,00%
10,00%
5,00%
5,00%
0,00%
3,50
3,00
2,50
0,00%
2010
Solvabiliteit
2011
2012
2013
2010
Norm: > 17,5%
2011
Weerstandsvermogen
2012
2,00
2013
1,50
Norm: > 15%
1,00
7gezondE
FINANCIËn
2010
2011
Net debt/EBITDA
7.2
Resultaat en
omzetontwikkeling
De resultaatontwikkeling van de laatste vijf
jaar laat een stijgend beeld zien. Het jaar
2013 laat ondanks de vele onzekerheden
door de overgang naar prestatiebekostiging en meer marktwerking een flink positief resultaat zien. De sterkere stijging van
het resultaat ten opzichte van voorgaande
jaren wordt onder meer veroorzaakt door
Resultaat
In miljoen
44
4,0%
6,0
3,0%
4,0
2,0%
2,0
1,0%
2009
2010
2011
2013
Norm: < 4.0
een nagekomen transitiebedrag over 2012
en 2013. De omzet laat een geleidelijk stijgende lijn zien over de laatste vijf jaar. De
grote stijging van 2011 naar 2012 wordt
voor een groot deel veroorzaakt door de
verschuiving van bepaalde dure geneesmiddelen die in 2011 nog door de eerste
lijn werden verstrekt (€ 7 miljoen).
Resultaat in % van omzet
8,0
0
2012
2012
2013
0,0%
2009
2010
2011
2012
2013
46
47
JAARVERSLAG 2013
Omzet
In miljoen
200,00
150,00
100,00
50,00
2009
2010
2011
7.3
Productieontwikkeling
De ontwikkeling van het marktaandeel van
het TweeSteden ziekenhuis in de regio
Midden-Brabant is hiernaast weergegeven
(betreft jaar 2012).
Omzet (x € 1 miljoen)
2012
2013
2009
151,00
2010
165,00
2011
160,00
2012
179,00
2013
186,00
Voor het eerst sinds jaren zien de ziekenhuizen in 2013 de behandelingen van bepaalde patiëntengroepen dalen. Met name
op de SEH is een vermindering te zien van
de patiënt die een van de lichtere behandeling nodig had. Wellicht heeft dit te maken
met een hoger eigen risico dat veel patiënten hebben opgenomen in hun zorgverzekering. Deze zelfverwijzende patiënten gaan
nu eerst naar de huisartsenpost, wat wij als
een goede ontwikkeling zien. We zien een
stijging van patiënten die een zwaardere
behandeling moeten ondergaan. Dit heeft
Hieronder wordt de omzet van zorgproducten per specialisme weergegeven:
te maken met onze speerpunten. De groei
bij onze bariatrische ingrepen (mensen met
ernstig overgewicht) is het gevolg van het
steeds meer concentreren van deze zorg en
een nog steeds groeiende populatie die met
overgewicht te maken heeft. Ook zien we
een stijging bij onze dotterbehandelingen.
In 2013 heeft dit met name te maken
met de verdergaande samenwerking met
het St. Elisabeth Ziekenhuis. Patiënten die
voorheen werden doorverwezen naar het
Amphia ziekenhuis, worden vanaf 2013 in
het TweeSteden ziekenhuis behandeld.
Zorgproduct
Chirurgie
Cardiologie
Interne geneeskunde
Orthopedie
Gynaecologie
Neurologie
Longgeneeskunde
Geriatrie
Pediatrie
Urologie
K-N-Oorheelkunde
Gastro-enterologie
Huidziekten
Oogheelkunde
Reumatologie
Plastische chirurgie
Radiologie
Neurochirurgie
Anesthesiologie
Revalidatie
Psychiatrie
PCI (dotteren)
Geriatrie klinisch
Bariatrie
Totale knie
ICD
Totale heup
Bevallingen
Trauma
CVA
Thoracale klachten
Sectio (keizersnede)
Hart, Vaat, Ischemie
Colon
Operatie knie
Galblaas
COPD
Acuut hartfalen
Pacemaker
Neonatologie
Cataract (ooglens)
€10
€20
7.4
Investeringen
Hieronder de omzet van de twintig grootste zorgproducten :
Specialismen
0
In 2012 daalde het marktaandeel in het
noordelijk deel. Dit heeft te maken met
de opening van het vernieuwde Jeroen
Bosch Ziekenhuis. We zien een duidelijke
stijging in de gemeenten Dongen en Gilze
en Rijen. Dit is het gevolg van de ontwikkelingen van de locatie van het Amphia
Ziekenhuis in Oosterhout. Verder stijgt het
aandeel van het TweeSteden ziekenhuis in
de gemeenten ten zuiden van Tilburg. Dit
is een trend die in 2013 verder doorgaat,
onder meer door de bestuurlijke fusie met
het St. Elisabeth Ziekenhuis.
€30
Opbrengst ziekenhuisdeel afgesloten DBC in miljoen
De laatste jaren zagen bezoekers van het
TweeSteden ziekenhuis dat het ziekenhuis
een grote renovatie onderging. De locatie
Waalwijk is bijna geheel vernieuwd, met
uitzondering van een deel van de begane
grond. Dit laatste onderdeel van de
verbouwing van deze locatie kende wat
uitstel. In eerst instantie om zelf een goede
inventarisatie uit te voeren wat de wensen
van de diverse specialismen precies waren.
Inmiddels is besloten dat ook afstemming
met het St. Elisabeth Ziekenhuis moest
plaatsvinden in het kader van de bestuurlijke fusie. Hierna worden de verbouwplannen uitgevoerd.
Investeringen
In miljoen
€25
€20
€15
€5
€0
2008
€1
€2
€3
€4
€5
Opbrengst ziekenhuisdeel afgesloten DBC in miljoen
Op de locatie Tilburg starten we in 2014
met de (ver)bouw van de afdeling Psychiatrie en de verpleegafdeling Geriatrie.
Hierna hebben beide locaties van ons
ziekenhuis een compleet nieuw uiterlijk
en ontvangen we patiënten de komende
jaren in een moderne omgeving.
Hieronder worden de daarmee gepaard
gaande investeringsbedragen vermeld. In
totaal is dit een investeringsbedrag van
€ 73 miljoen.
De leningen die voor deze investeringen
zijn aangetrokken, zijn allemaal geborgd
door het waarborgfonds. In het lange termijnfinancieringsplan zijn de investeringen
voor 2014 opgenomen.
€10
0
Op locatie Tilburg maken patiënten
momenteel gebruik van een compleet
nieuw beddenhuis (verbouw 2008 tot en
met 2011), een moderne OK die aan alle
inspectie-eisen ruimschoots voldoet en
vanaf begin 2013 van een nieuwe entree
met bezoekersrestaurant. In april 2013
openden we het nieuwe polikliniekgebouw. Eind 2013 is het oude poligebouw
geheel gerenoveerd en kreeg het een
functie als bestuursgebouw.
2009
2010
2011
2012
2013
2014
48
49
JAARVERSLAG 2013
8.1.1 BALANS PER 31 DECEMBER 2013
TWEESTEDEN ZIEKENHUIS (x €1.000)
ACTIVA
Vaste activa
Materiële vaste activa (1)
Financiële vaste activa (2)
Vlottende activa
Voorraden (3)
Onderhanden werk
zorgproducten (4)
Vordering uit hoofde van
financieringstekort (5)
Te vorderen
transitiebedrag (6)
8JAARREKENING
2013
31-12-2013
119.070
303
31-12-2012
121.550
673
119.373
3.459
122.223
3.303
5.434
5.134
635
477
3.140
-
Vorderingen en overlopende activa (7)
29.770
29.931
Liquide middelen (8)
10.240
PASSIVA
Eigen vermogen (9)
Coll. gefin. vermogen
Vrij vermogen
Voorzieningen (10)
Langlopende
schulden (11)
Kortlopende
schulden en overlopende passiva
- financieringsoverschot (12)
- honorarium
lumpsum (13)
- overige
schulden (14)
31-12-2013
33.969
10.630
31-12-2012
27.146
10.285
44.599
37.431
10.774
5.826
57.085
65.309
-
5.168
-
1.452
59.593
48.979
59.593
55.599
172.051
164.165
3.097
52.678
41.942
172.051
164.165
50
51
JAARVERSLAG 2013
8.1.2 RESULTATENREKENING 2013
TWEESTEDEN ZIEKENHUIS (x €1.000)
8.1.3 KASSTROOMOVERZICHT (x €1.000)
Bedrijfsopbrengsten:
2013
2012
Zorgproducten B-segment (15)
114.841
104.010
Zorgproducten A-segment (16)
10.621
19.430
2013
2012
Kasstroom uit operationele activiteiten
• Resultaat
Opbrengsten uit hoofde van te verrekenen
transitiebedrag medisch specialistische zorg (17)
Honorarium specialisten in loondienst (18)
Honorarium vrijgevestigde specialist (AAN decl) (19)
3.140
-
13.531
14.544
66
68
24.599
23.691
• Uitkering vermogen Gasthuis
Aanpassingen voor:
• Afschrijvingen materiële vaste activa
• Mutatie voorzieningen
OVP’s en add-on (20)
Omzet zorgproducten GGZ (21)
7.121
47
15.480
-156
883
• Mutatie onderhanden werk zorgproducten
-300
575
161
7.279
-1.326
179
Subsidies (opleidingsfonds/stagefonds) (23)
7.746
5.974
• Vorderingen
Overige bedrijfsopbrengsten (24)
6.744
6.789
• Financieringsverschil (incl. transactiebedrag)
-8.466
• Kortlopende schulden (excl. schulden aan banken)
10.550
Personeelskosten (25)
-5.264
1.789
29.385
179.370
Bedrijfskosten:
20.032
Veranderingen werkkapitaal
• Voorraden
34
185.773
4.227
20.428
4.685
Som der bedrijfsopbrengsten
15.805
4.948
4.451
Aanpassing budget voorgaande jaren (22)
3072
2.147
25.251
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
98.316
100.367
•Investering in im- en materiële vaste activa
Honorariumkosten vrijgevestigde specialist (AAN decl)(26)
66
68
Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa (27)
15.292
15.614
•Investering in financiële vaste activa
Overige bedrijfskosten (28)
62.629
57.098
•Desinvesteringen in financiële vaste activa
•Desinvesteringen in im - en materiële activa
-13.003
-28.105
3
-
-646
-117
1.016
6
-12.630
Som der bedrijfskosten
176.303
173.147
9.470
6.223
-2.349
-3.151
7.121
3.072
-28.216
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Resultaat uit gewone bedrijfsvoering
•Nieuw opgenomen leningen
Financiële baten en lasten (29)
•Aflossing langlopende schulden
Resultaat
Mutatie geldmiddelen
Resultaatbestemming
Reserve aanvaardbare kosten
Niet collectief gefinancierd vrij vermogen
6.823
2.713
298
359
7.121
3.072
3.063
14.500
-12.289
-9.046
-9.226
5.454
7.529
2.489
52
53
JAARVERSLAG 2013
8.1.4 GRONDSLAGEN VAN WAARDERING EN RESULTAATBEPALING
8.1.4.1. ALGEMEEN
Deelnemingen
Het TweeSteden ziekenhuis heeft een deelneming in de volgende vennootschappen (in euro’s):
DeelnemingStatutaireE.V. Resultaat
vestigingsplaats31-12-2013 2013
• Poliklinische Apotheken Midden-Brabant B.V.100%
Tilburg
-147.183 -149.646
• 2Serve Kliniek Plastische Chirurgie B.V. 100%
Tilburg
-147.183-149.646
Gezien de geringe omvang van de deelnemingen worden deze niet mee geconsolideerd.
Bestuurlijke fusie
Op 14 augustus 2013 heeft een bestuurlijke
fusie plaatsgevonden tussen het TweeSteden ziekenhuis en het St. Elisabeth
ziekenhuis. Beide ziekenhuizen zijn tot de
datum van de juridische fusie aparte rechtspersonen. Beide ziekenhuizen brengen
een eigen jaarrekening uit. Tevens zal een
geconsolideerde jaarrekening van de beide
ziekenhuizen worden opgesteld. Voor de
geconsolideerde cijfers verwijzen we naar
de jaarrekening van stichting SAZIM.
Stelselwijziging
Tot en met boekjaar 2012 is het ziekenhuisdeel van het onderhanden werk zorgproducten gewaardeerd tegen de kostprijs van de
tot op dat moment uitgevoerde zorgactiviteiten. Met ingang van 2013 wordt de onderhanden werkpositie van de zorgproducten
bepaald op basis van de opbrengstwaarde
van het afgeleid product.
In boekjaar 2013 vond een bestuurlijke
fusie plaats met het St. Elisabeth ziekenhuis.
De waarderingsgrondslagen van de beide
ziekenhuizen zijn om die reden op elkaar
afgestemd. Als gevolg hiervan wordt vanaf
2013 geen voorziening groot onderhoud
voor het ziekenhuisgebouw gevormd.
Op basis van RJ 140.211/140.213 dienen
deze stelselwijzigingen met terugwerkende
kracht plaats te vinden; de vergelijkende
cijfers zijn omwille van de vergelijkbaarheid
herzien. De stelselwijzigingen worden
retrospectief toegepast. Het cumulatieve
effect hiervan met betrekking tot voorgaande perioden is rechtstreeks verwerkt in
het eigen vermogen aan het begin van het
boekjaar 2013. De volgende balansposten
zijn gewijzigd:
Overige verbonden rechtspersonen
De stichting “TweeSteden over de grenzen”
is een zelfstandige stichting, inhoudelijk ver31-12-2012
correctie
01-01-2013
bonden aan het ziekenhuis. Met ondersteuOnderhanden werk zorgproducten
2.692
2.442
5.134
ning van deze stichting zetten medewerkers
Voorziening groot onderhoud
3.969
2.917
1.052
zich op allerlei manieren in om zorgprojecCollectief gefinancierd vermogen
21.787
5.359
27.146
ten in Tanzania en Oekraïne te steunen.
Kasstroomoverzicht
Grondslagen voor het opstellen van
Het kasstroomoverzicht is opgesteld op
de jaarrekening
basis van de indirecte methode.
De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de Regeling verslaggeving
WTZi, de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, in het bijzonder RJ 655 inzake de
jaarverslaggeving door zorginstellingen, en
8.1.4.2. WAARDERINGSGRONDTitel 9 Boek 2 BW. SLAGEN
Baten worden in de winst-en-verliesrekeVoor zover niet anders is vermeld, worden
Continuïteitsveronderstelling
ning opgenomen wanneer een vermeeractiva en passiva opgenomen tegen nominaDe (landelijke) controleverklaring met
dering van het economisch potentieel,
le waarde.
beperking wegens de omzetonzekerheden
samenhangend met een vermeerdering
leidt tot een ‘breach’ van de bankovereenvan een actief of een vermindering van een
Een actief wordt in de balans opgenokomsten. De jaarrekening is opgesteld
verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan
men wanneer het waarschijnlijk is dat de
op basis van continuïteitsveronderstelling
de omvang betrouwbaar kan worden vasttoekomstige economische voordelen naar
mede op basis van een verkregen waiver
gesteld. Lasten worden verwerkt wanneer
de instelling zullen toevloeien en de waarde
van de huisbankier.
een vermindering van het economisch
daarvan betrouwbaar kan worden vastge
potentieel, samenhangend met een verminsteld. Een verplichting wordt in de balans
Vergelijking met voorgaand jaar
dering van een actief of een vermeerdering
opgenomen wanneer het waarschijnlijk is
De grondslagen van waardering en van revan een verplichting, heeft plaatsgevonden,
dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan
sultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte
waarvan de omvang betrouwbaar kan
met een uitstroom van middelen die ecovan voorgaand jaar, met uitzondering van
worden vastgesteld.
nomische voordelen in zich bergen en de
onderstaande stelselwijziging.
Indien een transactie ertoe leidt dat nageomvang van het bedrag daarvan betrouw
noeg alle of alle toekomstige economische
baar kan worden vastgesteld.
voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s
met betrekking tot een actief of verplichting
aan een derde zijn overgedragen, wordt
het actief of de verplichting niet langer in de
balans opgenomen. Verder worden activa
en verplichtingen niet meer in de balans
opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet
meer wordt voldaan aan de voorwaarden
van waarschijnlijkheid van de toekomstige
economische voordelen en/of betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. De jaarrekening wordt gepresenteerd in
euro’s, de functionele valuta van de instelling. Alle financiële informatie in euro’s is
afgerond op het dichtstbijzijnde duizendtal. Schattingen
De opstelling van de jaarrekening vereist
dat het management oordelen vormt en
schattingen en veronderstellingen maakt
die van invloed zijn op de toepassing van
grondslagen en de gerapporteerde waarde
van activa en verplichtingen, en van baten
en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten
kunnen afwijken van deze schattingen. De
schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld.
Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting
wordt herzien en in toekomstige perioden
waarvoor de herziening gevolgen heeft.
Materiële vaste activa
De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve
afschrijvingen en cumulatieve bijzondere
waardeverminderingen. De afschrijvingstermijnen zijn gebaseerd op de verwachte
levensduur van het vast actief.
De afschrijvingen worden berekend als een
percentage over de aanschafprijs volgens de
lineaire methode op basis van de economische levensduur. Daarbij is rekening
gehouden met een restwaarde van nihil.
Op bedrijfsterreinen en op onderhanden
projecten en vooruitbetalingen op materiële
vaste activa wordt niet afgeschreven.
De volgende afschrijvingspercentages worden hierbij gehanteerd:
• Bedrijfsgebouwen : 2 en 5 %.
• Machines en installaties : 5, 7 en 10 %.
• Vervoermiddelen en automatisering : 20 %.
Vaste activa met een lange levensduur
worden beoordeeld op bijzondere waar-
deverminderingen wanneer wijzigingen of
omstandigheden zich voordoen die doen
vermoeden dat de boekwaarde van een
actief niet terugverdiend zal worden. De
terugverdienmogelijkheid van activa die
in gebruik zijn, wordt bepaald door de
boekwaarde van een actief te vergelijken
met de geschatte contante waarde van
de toekomstige nettokasstromen die het
actief naar verwachting zal genereren.
Wanneer de boekwaarde van een actief
hoger is dan de geschatte contante
waarde van de toekomstige kasstromen,
worden bijzondere waardeverminderingen
verantwoord voor het verschil tussen de
boekwaarde en de realiseerbare waarde.
Voor wat betreft het jaar 2013 is gebleken
dat geen bijzondere waardevermindering
is geconstateerd.
Financiële vaste activa
Deelnemingen in groepsmaatschappijen en
overige deelnemingen waarin invloed van
betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld
aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen
van 20% of meer van de stemrechten. De
nettovermogenswaarde wordt berekend
volgens de grondslagen die gelden voor
deze jaarrekening; voor deelnemingen
waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze
grondslagen, wordt uitgegaan van de
waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering
van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op
nihil gewaardeerd. Deelnemingen waarop
geen invloed van betekenis kan worden
uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen
verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een
duurzame waardevermindering vindt
waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van
de resultatenrekening.
De overige financiële vaste activa worden
gewaardeerd tegen nominale waarde,
verminderd met de ontvangen aflossingen.
Een voorziening wordt getroffen op de
overige financiële vaste activa op grond
van verwachte oninbaarheid. De hoogte
van de voorziening wordt bepaald aan de
hand van de ingeschatte risico’s wegens
oninbaarheid per balansdatum.
Voorraden
De voorraden zijn gewaardeerd tegen
inkoopprijs, onder aftrek van een statisch
bepaalde voorziening voor incourante
voorraden.
Operationele leasing
Verplichtingen uit operational leasecontracten worden, rekening houdend met
ontvangen vergoedingen van de lessor,
op lineaire basis verwerkt in de winst- en
verliesrekening over de looptijd van het
contract.
Onderhanden werk zorgproducten
Het onderhanden werk van de zorgproducten wordt als volgt gewaardeerd: • ziekenhuiskosten zorgproducten: waardering tegen opbrengstwaarde van het
afgeleid product.
• honorarium zorgproducten: waardering
tegen honorarium van afgeleid product.
Op het onderhanden werk worden de
voorschotten die ontvangen zijn van verzekeraars in mindering gebracht.
Het onderhanden werk van de GGZ-zorgproducten wordt gewaardeerd op basis
van directe opbrengstwaarde. Door de
openstaande zorgproducten fictief per
jaareinde af te sluiten, is vastgesteld welke
declaratiecode aan het zorgproduct kan
worden gekoppeld. Aan de hand van deze
declaratiecode worden de openstaande
zorgproducten gewaardeerd tegen de
afgesproken tarieven.
Vorderingen
De vorderingen worden opgenomen voor
de initieel reële waarde. Na een eerste
verwerking worden ze gewaardeerd tegen
de geamortiseerde waarde. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen
op grond van verwachte oninbaarheid.
Liquide middelen
Liquide middelen bestaan uit kas en
banktegoeden met een looptijd korter dan
twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder
schulden aan kredietinstellingen onder
kortlopende schulden. Liquide middelen
worden gewaardeerd tegen de nominale
waarde.
Voorzieningen (algemeen)
Voorzieningen worden gevormd voor in
rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan
waarbij het waarschijnlijk is dat een
uitstroom van middelen noodzakelijk is en
waarvan de omvang op betrouwbare wijze
is te schatten. De voorzieningen worden
gewaardeerd tegen de beste schatting van
de bedragen die noodzakelijk zijn om de
54
55
JAARVERSLAG 2013
slagjaar, met inachtneming van de hiervoor
resultaten van renteswaps en de afgedekte
verplichtingen per balansdatum af te wikkereeds vermelde waarderingsgrondslagen. De
positie gelijktijdig in de resultatenrekening
len. De voorzieningen worden gewaardeerd
baten en lasten worden toegerekend aan de
te verwerken. Bij eerste opname worden
tegen de contante waarde van de uitgaven
periode waarop deze betrekking hebben,
afgeleide financiële instrumenten opgenodie naar verwachting noodzakelijk zijn om
uitgaande van historische kosten. Verliezen
men tegen reële waarde.
de verplichtingen af te wikkelen. De gehanworden verantwoord als deze voorzien
teerde disconteringsvoet is 3%.
baar zijn; baten worden verantwoord als
Na eerste waardering worden afgeleide
deze gerealiseerd zijn. Baten (waaronder
financiële instrumenten gewaardeerd op
De voorziening voor groot onderhoud
nagekomen budgetaanpassingen) en lasten
kostprijs of lagere marktwaarde, tenzij hedge
wordt gevormd voor verwachte kosten
uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn
accounting onder het kostprijs hedgemodel
inzake periodiek onderhoud van de
geconstateerd, worden aan dit boekjaar
wordt toegepast. Indien kostprijs hedge acgebouwen welke aan derden worden
toegerekend.
counting wordt toegepast en het afgeleide
verhuurd, gebaseerd op een meerjaren on
instrument betrekking heeft op afdekking
derhoudsplan. De voorziening is gebaseerd
Pensioenen
van het specifieke risico van een toekomop nominale waarde.
Het TweeSteden ziekenhuis heeft voor haar
stige transactie die naar verwachting zal
De voorziening uitgestelde beloningen
werknemers een toegezegde pensioenreplaatsvinden, vindt geen herwaardering van
betreft een voorziening voor toekomstige
geling. Hiervoor in aanmerking komende
dit instrument plaats. Zodra de verwachte
jubileumuitkeringen. De voorziening betreft
werknemers hebben op de pensioengetoekomstige transactie leidt tot verantwoorde contante waarde van de in de toekomst
rechtigde leeftijd recht op een pensioen dat
ding in de winst-en-verliesrekening, wordt
uit te keren jubileumuitkering. De berekeis gebaseerd op het gemiddelde verdiende
de met het afgeleide instrument samenning is gebaseerd op gedane toezeggingen,
loon berekend over de jaren dat de werkhangende winst of het met het afgeleide
blijfkans en leeftijd. nemer pensioen heeft opgebouwd bij het
instrument samenhangende verlies in de
TweeSteden ziekenhuis. De verplichtingen,
winst-en-verliesrekening verwerkt.
De voorziening persoonlijk budget levensfase
welke voortvloeien uit deze rechten van
Indien afgeleide instrumenten aflopen of
(PLB) betreft de contante waarde van de in
personeel, zijn ondergebracht bij het Penworden verkocht, dient de cumulatieve
de toekomst uit te keren PLB-uren op grond
sioenfonds Zorg en Welzijn. TweeSteden
winst die of het cumulatieve verlies dat tot
van overgangsregelingen. Bij de jaarlijkse beziekenhuis betaalt hiervoor premies waarvan
dat moment nog niet in de winst-en-verrekening van deze contante waarde wordt
de helft door de werkgever wordt betaald
liesrekening was verwerkt, als overlopende
rekening gehouden met de leeftijdopbouw
en de helft door de werknemer. De penpost in de balans opgenomen te worden,
van het dan aanwezige personeelsbestand,
sioenrechten worden jaarlijks geïndexeerd,
totdat de afgedekte transacties plaatsvinden.
de CAO-bepalingen, toekomstige salarisstijindien en voor zover de dekkingsgraad
Indien de transacties naar verwachting niet
gingen en de geschatte kans dat van deze uitvan het pensioenfonds dit toelaat. Naar de
meer plaatsvinden, wordt de cumulatieve
keringen gebruik wordt gemaakt. De voorstand van ultimo 2013 is de dekkingsgraad
winst of het cumulatieve verlies overgeziening voor reguliere PLB-uren wordt
van het pensioenfonds 109%. In 2014 dient
boekt naar de winst-en-verliesrekening.
gewaardeerd tegen het ultimo boekjaar
het pensioenfonds aan dekkingsgraad van
Indien afgeleide instrumenten niet langer
geldende uurtarief, inclusief opslag werktenminste 105% te hebben. Het pensioenvoldoen aan de voorwaarden voor hedge
geverslasten (nominale waarde). De voorfonds verwacht hieraan te voldoen en vooraccounting, maar het financiële instrument
ziening langdurig zieken is bestemd voor de
ziet geen noodzaak voor de aangesloten inniet wordt verkocht, wordt ook de hedge
doorbetaling van loon aan langdurig zieke
stellingen om extra stortingen te verrichten
accounting beëindigd. Dan wordt het finanmedewerkers tot maximaal 2 jaar. De voorof om bijzondere premieverhogingen door
ciële instrument tegen kostprijs of lagere
ziening is gewaardeerd tegen nominale
te voeren. marktwaarde verwerkt.
waarde.
Het TweeSteden ziekenhuis heeft daarom
De instelling documenteert de hedgerelaties
alleen de verschuldigde premies tot en met
en toetst periodiek de effectiviteit van de
Schulden
het einde van het boekjaar in de jaarrekehedgerelaties door vast te stellen dat er
Schulden worden na eerste opname gening verantwoord.
sprake is van een effectieve hedge respecwaardeerd tegen de reële waarde. Schulden
tievelijk dat er geen sprake is van overhedworden na eerste verwerking gewaardeerd
8.1.4.4 Toelichting landelijke
ges. De effectiviteitstest vindt plaats door
tegen de geamortiseerde kostprijs, zijnde
onzekerheden omzetverantvergelijking van de kritieke kenmerken van
het ontvangen bedrag rekening houdend
woording 2013
het afdekkingsinstrument met de afgedekte
met agio of disagio en onder aftrek van
positie. Indien sprake is van een overhedge
transactiekosten.
Algemeen
wordt de hiermee samenhangende waarde
De aflossingsverplichtingen voor het
Handreiking omzetverantwoording:
op basis van kostprijs of lagere marktwaarkomend jaar van de langlopende schulden
systeemcomplexiteit leidt tot generieke
de direct in de winst-en-verliesrekening
worden opgenomen onder kortlopende
onzekerheden.
verwerkt. schulden.
Bij het bepalen van de DBC-omzet 2013
heeft het TweeSteden ziekenhuis de
8.1.4.3 GRONDSLAGEN
Financiële instrumenten
grondslagen voor waardering en resulRESULTAATBEPALING
Het TweeSteden ziekenhuis maakt gebruik
taatbepaling gevolgd zoals opgenomen
van renteswaps om de rentevariabiliteit
in Hoofdstuk 8.1.4. en de handreikingen
Algemeen
van opgenomen leningen af te dekken.
omzetverantwoording die over 2013 door
Het resultaat wordt bepaald als het verschil
Voor deze instrumenten wordt kostprijshet Ministerie van VWS zijn vastgesteld.
tussen de baten en de lasten over het verhedge-accounting toegepast teneinde de
Evenals in 2012 is door de systeemcomplexiteit en landelijke problematiek
sprake van onzekerheden in de omzetverantwoording 2013 van alle algemene
ziekenhuizen en UMC’s. Een groot deel
van deze problematiek heeft betrekking
op normonduidelijkheid in registratie- en
declaratieregels.
Oorzaak en achtergrond systeemcomplexiteit
De onzekerheden waarvan sinds 2012
sprake is worden veroorzaakt door de
gelijktijdige invoering van prestatiebekostiging, DOT-productstructuur en nieuwe
wijze van contracteren met zorgverzekeraars. Diverse van de in 2012 gesignaleerde problemen rond de omzetverantwoording gelden nog steeds, werken door
of zijn doorontwikkeld in 2013 en geven
aanleiding tot nieuwe of gecontinueerde
onzekerheden in de verantwoording en in
de interne controle over 2013. Deze onzekerheden doen zich voor in combinatie
met deels open normen voor registratie
en facturatie die gedurende en na afloop
van het boekjaar met terugwerkende
kracht nader zijn geduid door de regelgever en intensivering van formele en materiële controles over 2013 en voorgaande
jaren door de betrokken zorgverzekeraars.
Het met terugwerkende kracht volledig
voldoen aan achteraf vastgestelde nadere
duidingen is praktisch niet mogelijk en
de consequenties zijn niet in alle gevallen
betrouwbaar in te schatten. Deze onzekerheden in de opbrengstverantwoording
worden, in tegenstelling tot vorig jaar, in
belangrijke mate niet meer gedempt door
de werking van het transitiesysteem, aanneemsommen en het ruim overschrijden
van plafonds (indien van toepassing).
Vanuit bovenstaande zijn diverse risico’s
en onzekerheden geïdentificeerd. De Raad
van Bestuur van het TweeSteden ziekenhuis heeft naar beste weten schattingen
opgesteld, maar constateert dat het risico
van de omzetbepaling door de landelijke
situatie inherent voor 2013 een hoger risico kent dan normaal, hetgeen kan leiden
tot bijstellingen van de omzet in 2014 of
later met mogelijke nagekomen baten en
lasten en/of verschuivingen in omzetcategorieën tot gevolg. Dit geldt temeer daar
zorgverzekeraars en NZa niet reeds voor
de vaststelling van de jaarrekening 2013
zekerheid hebben gegeven over het transitiebudget, hetgeen mede impact heeft
of de transitiebekostiging zoals verwerkt
in de jaarrekening 2012 ad (€ 0 miljoen)
en herrekend en verwerkt in de jaarreke-
ning 2013 ad (€ 3,1 miljoen). Definitieve
vaststelling van de transitiebekostiging zal
conform de landelijke procedures in 2014
plaatsvinden.
Toelichting op de onzekerheden
2013 meer in detail en de wijze
waarop hiermee om is gegaan door
TweeSteden ziekenhuis.
Onderstaand wordt de instellingspecifieke
relevantie van de landelijke onzekerheden
voor de jaarrekening 2013 van het TweeSteden ziekenhuis toegelicht:
a. Terugwerkende kracht aanpassingen c.q.
aanscherpingen door nadere duidingen NZa
en normonduidelijkheid over registratie- en
declaratieregels.
De registratiebepalingen bevatten diverse
open normen, die gedurende en na afloop
van het boekjaar nader zijn geduid door
de regelgever/toezichthouder (‘verboden/
toegestaan combinatielijst’ d.d. juni 2013)
en ‘Toelichting regelgeving MSZ’ door
de NZa d.d. 21 februari 2014 (kenmerk:
CI/14/3c). Het met terugwerkende kracht
volledig voldoen aan achteraf vastgestelde
nadere duidingen is in veel gevallen onmogelijk omdat de interne organisatie hierop
niet was ingericht. Waar herstel mogelijk
was, is dit gecorrigeerd en verwerkt in de
jaarrekening 2013. Waar herstel niet mogelijk is, heeft het TweeSteden ziekenhuis
een inschatting gemaakt voor de gevolgen
van het niet (kunnen) voldoen van de ziekenhuizen en UMC’s aan de registratie- en
declaratieregels. Deze inschatting is vooral
gebaseerd op de uitgevoerde steekproef
rond de juistheid van de declaraties en
een impactanalyse naar aanleiding van de
verboden-toegestaanlijst en de per 21 februari 2014 via een afzonderlijke circulaire
gepubliceerde registratieregels.
b. Inschatting effecten materiële en formele
controles en Antonius-onderzoek
Het effect van de verwachte materiële en
formele controles door de verzekeraars over de in het jaar 2013 geleverde zorg is
meegenomen in de bepaling van de opbrengstverantwoording in de jaarrekening
en het transitiebedrag. Het effect van het
Antonius-onderzoek is voor zover bekend
meegenomen. Het controle- en onderzoeksprotocol hiervoor publiceert de NZa
uiterlijk 1 juli. Daarna zal het onderzoek
door het TweeSteden ziekenhuis worden
afgewikkeld en worden afgestemd met
accountant en zorgverzekeraars.
c. Bepaling onderhanden werk
Ten aanzien van de producten opgenomen
in het onderhanden werk, waarvan de
uiteindelijke zorgproducten ultimo 2013
nog niet zeker zijn, heeft het management
een inschatting gemaakt op basis van een
fractietabel op basis van de afloop in 2014.
d. Bepaling transitiebedrag
De overgang van gedeeltelijke budgetbekostiging naar prestatiebekostiging brengt
voor gebudgetteerde instellingen systeemrisico’s met zich mee. Met behulp van een
transitiemodel worden de systeemrisico’s
van de overgang van budgetbekostiging
naar volledige prestatiebekostiging deels
ondervangen. De systeemrisico’s worden
opgevangen door eenmalig een transitiebedrag vast te stellen per ziekenhuis op
basis van het verschil tussen de schaduwomzet en bijbehorende DOT-omzet (prestatiebekostiging) in 2012. Het
transitiebedrag wordt in 2012 voor 95%
verrekend en in 2013 voor 70% van het
berekende bedrag van 2012. Het transitiebedrag is nog niet definitief vastgesteld
door de NZa. Eventuele aanpassingen bij
de definitieve vaststelling worden in de
jaarrekening 2014 opgenomen.
e. Bepaling schaduwbudget
Aanvankelijke onduidelijkheden in de
normstelling voor de bepaling respectievelijk de nacalculatie van het schaduwbudget,
alsmede in de goedkeuring hiervan door
de NZa leidden in 2012 tot onzekerheid
over de omzet. Zoals reeds hiervoor
aangegeven bepalen schaduwbudget en
gefactureerde omzet de (positieve of negatieve) compensatie in de vorm van het
berekende transitiebedrag. De NZa heeft
via de Handreiking omzetverantwoording
2012 geëxpliciteerd wat wel en niet mag
worden meegerekend in de bepaling van
het schaduwbudget. TweeSteden ziekenhuis heeft bij de bepaling van het schaduwbudget de handreiking in acht genomen.
f. Zorgcontractering 2013
Door TweeSteden ziekenhuis zijn uit
hoofde van de zorgcontractering 2013
met zorgverzekeraars afspraken gemaakt
over de zorgverlening op schadelastjaar.
Daarbij is een inschatting gemaakt van
de verwachte realisatie van deze contractafspraken. Met de uitkomsten van
deze analyse is rekening gehouden bij de
bepaling van de opbrengstverantwoording
2013. De definitieve afwikkeling van de
afspraken kan pas eind 2014 plaatsvinden.
56
57
JAARVERSLAG 2013
8.1.5 TOELICHTING OP DE BALANS
(X € 1.000)
31-12-2013
• Onderhanden werk zorgproducten
• Onderhanden werk zorgproducten GGZ
• Voorschotten zorgverzekeraars t.b.v.
onderhanden zorgproducten
VASTE ACTIVA (1)
31-12-2013
31-12-2012
De onderhanden werk betreft de waarde
van de activiteiten welke reeds zijn besteed
aan zorgproducten, die ultimo 2013 nog
niet zijn afgesloten en gedeclareerd. De
stijging betreft de overgang naar een nieuwe
structuur van zorgproducten met een langere doorlooptijd. Daar tegenover staat een
hogere bevoorschotting.
Onderhanden werk zorgproducten (3 )
31-12-2012
35.322
1.542
28.282
2.341
-31.430
-25.489
5.434
5.134
Materiële vaste activa (1.1.)
Grond en Terreinvoorzieningen
Gebouwen
Installaties
Inventarissen
Automatiseringsapparatuur
Vervoermiddelen
Bouwprojecten in uitvoering
Inventarissen in bestelling
1.871
88.124
695
20.386
7.198
84
671
41
1.591
93.411
1.006
20.380
4.755
51
316
40
119.070
121.550
Het verloop is als volgt:
Boekwaarde per 1 januari 2013
Investeringen verslagjaar
Afschrijvingen verslagjaar
Desinvesteringen/ overboeking verslagjaar
121.550
13.003
-15.480
-3
Boekwaarde per 31 december 2012
119.070
31-12-2013
Vordering uit hoofde van financieringstekort (5)
• te verrekenen over 2012 GGZ
• te verrekenen over 2011 ziekenhuis
601
34
635
Voor een nadere toelichting op de materiële vaste activa wordt verwezen naar het verloopoverzicht en het overzicht van projecten zoals dat
is opgenomen onder onderdeel 8.1.7 ‘Verloopoverzicht materiële vaste activa’ en onderdeel 8.1.8. ‘Projecten in uitvoering’.
Vorderingen en schulden uit hoofde van financieringstekort/overschot psychiatrie
Stand 31-12-2012
31-12-2013
Financiering 2012
462
-132
-147
315
64
400
182
-379
303
VLOTTENDE ACTIVA (2)
31-12-2013
31-12-2012
Voorraden (3)
Voorraden
-af: Voorziening voor incourante voorraden
Verrekend in
vast tarief
Saldo 31-12-2013
Stadium van
vaststelling
477
c
124
a
31-12-2012
Financiële vaste activa (2)
• Commanditaire vennootschap
2-Cities Unlimited 3,5,6,7
• Deelname Beheersmij TweeSteden ziekenhuis
Midden-Brabant BV 2,3,4,5,6,7
• Deelname 2Serve Kliniek Plastische Chirurgie B.V.
• Deelname Poliklinische Apotheken
Midden-Brabant B.V. (De Donge)
• Deelname Medi Risk
• Deelname Breedband Tilburg B.V.
• Lening Poliklinische Apotheken Midden-Brabant B.V.
• Lening t.b.v. overgangsfinanciering goodwill
• Voorziening waardevermindering deelnemingen
Aanspraak 2013
28
-132
315
-
673
De deelname in de 2Serve Kliniek Plastische
Chirurgie B.V. heeft een negatieve waarde
door hoge aanloopkosten en negatieve resultaten. In 2013 is poli-apotheek De Donge
gestart. Dit betreft een 100% deelname. De
negatieve waarde betreft aanloopkosten.
De deelname Medi Risk betreft 43 aandelen,
verkregen in 2011. De aandelen zijn nominaal € 1.000. De deelname breedband betreft een deelname in het glasvezelnetwerk
in Tilburg. De voorziening is gevormd voor
een verwachte structurele waardevermindering van de deelnemingen.
Het verloop is als volgt:
Boekwaarde per
1 januari 2013
Bij: kapitaalstortingen
Bij: leningen
Af: liquidatie CV’s 2-Cities
Unlimited en Beheersmij
Af: negatief resultaat
poli-apotheek De Donge
Af: waardevermindering
deelnemingen
Boekwaarde per
31 december 2013
3.729
-270
3.590
-287
3.459
3.303
673
64
582
-490
-147
-379
303
477
Financiering
doorloop DBC’s
2012
124
477
124
0
31-12-2013
Te vorderen transitiebedrag (6)
• Schaduwbudget
• Omzet A-segment en add-on
• Omzet B-segment nieuw
• Transitiebedrag
99.006
-41.641
-55.462
1.903
• Transitiebedrag 2012 (x 0,95)
• Transitiebedrag 2013 (x 0,70)
1.808
1.332
3.140
601
a = interne berekening
b = overeenstemming met
zorgverzekeraars
c = definitieve vaststelling NZa
De NZa vereist in de Regeling Transitie
bekostigingsstructuur medisch specialistische
zorg (NR/CU-208) dat een instelling voor
medisch specialistische zorg de gerealiseerde omzet uit prestatiebekostiging en de
omzet die zou zijn behaald onder de oude
bekostigingssystematiek jaarlijks vaststelt.
Het verschil tussen beide bedragen wordt
aangeduid met de term transitiebedrag.
De zorginstelling neemt een vordering
respectievelijk een schuld uit hoofde van de
Regeling Transitie bekostigingsstructuur medisch specialistische zorg op als afzonderlijke
post in de balans.
58
59
JAARVERSLAG 2013
VOORZIENINGEN (4)
31-12-2013
31-12-2012
saldo per
31-12-2012
Vorderingen en overlopende activa (7)
Vorderingen op debiteuren
Overige vorderingen
Overlopende activa
-BTW
- premie IZZ
- Vooruitbetaalde kosten
Voorziening oninbare vorderingen
28.639
494
28.537
230
216
774
965
258
504
-353
-563
29.770
29.931
31-12-2013
31-12-2012
Liquide middelen (8)
- Kas
- Banken
6
10.234
10
3.087
10.240
3.097
De post BTW betreft een betaalde naheffingsaanslag van de inmiddels opgeheven
Commanditaire vennootschap 2-Cities
Unlimited. Door de CV is bezwaar ingediend tegen de aanslag. In 2013 is dit bedrag
verrekend.
De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de Stichting.
31-12-2013
31-12-2012
Het eigen vermogen is als volgt samengesteld:
Mutatie-overzicht vermogen
- Stichtingskapitaal
- Algemene reserve
- Reserve aanvaardbare kosten
- Bestemmingsreserve huisvesting
- Vrij vermogen
Collectief gefinancierd vermogen
Het collectief gefinancierd gebonden
vermogen is opgebouwd uit exploitatieresultaten van het TweeSteden ziekenhuis.
In de algemene reserve zijn verantwoord
de exploitatieresultaten van de jaren tot
en met 1982. 74
31.895
2.000
74
25.072
2.000
Voorziening uitgestelde beloningen
De voorziening uitgestelde beloningen is
gevormd ter dekking van de toekomstige
jubileumuitkeringen en de uitkering bij het
behalen van pensioengerechtigde leeftijd
saldo per
31-12-2013
89
1.225
4.153
-
-42
-112
-365
1.099
1.840
7.581
254
5.826
5.467
-519
10.774
€ 5.349
€ 4.697
€ 2.217
van het huidig personeelsbestand. De
mutatie verloopt via de resultatenrekening.
Voorziening PLB-uren
Dit betreft een voorziening voortvloeiend
uit het persoonlijk levensfasebudget zoals
opgenomen in de CAO Ziekenhuizen.
De voorziening is onder te verdelen in de
volgende drie posten:
-een specifieke overgangsregeling die in de CAO is vastgelegd.
-een algemene overgangsregeling PLB-
uren die in de CAO is vastgelegd.
-de door medewerkers opgebouwde en
nog niet opgenomen PLB-uren conform
de CAO-regeling.
Beide overgangsregelingen zijn gewaardeerd op contante waarde tegen een
discontreringsvoet van 3%.
Voorziening langdurig zieken
De voorziening langdurig zieken dient
voor de doorbetaling van langdurig zieke
medewerkers over de eerste twee jaar.
LANGLOPENDE SCHULDEN (11)
31-12-2013
33.969
10.630
27.146
10.285
44.599
37.431
saldo per
31-12-2012
resultaat
bestemming
overige
mutaties
saldo per
31-12-2013
74
25.072
2.000
10.285
6.823
298
47
74
31.895
2.000
10.630
37.431
7.121
47
44.599
Bestemmingsreserve huisvesting
De bestemmingsreserve huisvesting is
gevormd voor een juiste bestemming van
het resultaat, welke door de kapitaallasten
de komende jaren sterk kan worden beïnvloed. Zowel in de positieve als negatieve
zin. Het resultaat gevormd uit de normale
bedrijfvoering wordt toegevoegd aan de
reserve aanvaardbare kosten. Het bedrag
Egalisatie groot onderhoud
De egalisatievoorziening groot onderhoud
is gevormd om de kosten van periodiek
onderhoud aan gebouwen welke aan
derden worden verhuurd en medische
installaties te egaliseren.
onttrekking
1.052
727
3.428
619
Kortlopend deel van de voorzieningen (< 1 jaar)
Langlopend deel van de voorzieningen (> 1 jaar)
Hiervan langlopend (> 5 jaar)
EIGEN VERMOGEN (9)
- Collectief gefinancierd gebonden vermogen:
- Algemene reserve
- Reserve aanvaardbare kosten
- Bestemmingsreserve huisvesting
- Vrij vermogen
Egalisatie groot onderhoud
Voorziening uitgestelde beloningen
Voorziening PLB uren
Voorziening langdurig zieken
toevoeging
waarmee het resultaat onevenredig wordt
beïnvloed als gevolg van de kapitaallasten
wordt toegevoegd dan wel onttrokken
aan de bestemmingsreserve huisvesting.
Vrij vermogen
Dit vermogen wordt opgebouwd door
middel van resultaten behaald op activiteiten buiten de zorg.
Langlopende leningen
Boekwaarde per 1 januari
opgenomen onder kortlopende schulden per 1-1 (kortlopend deel)
aflossingen leningen
nieuwe leningen
opgenomen onder kortlopende schulden per 31-12 (kortlopend deel)
Boekwaarde per 31 december
-Kortlopend deel van de langlopende schulden (< 1 jr.); opgenomen onder kortlopende schulden
- langlopende schulden tussen 1 en 5 jaar
-
langlopende schulden > 5 jaar
31-12-2012
57.085
65.309
65.309
9.228
-12.289
3.063
-8.226
60.580
8.503
-9.046
14.500
-9.228
57.085
65.309
8.226
24.701
32.384
9.227
26.883
38.427
65.311
74.537
Voor een nadere toelichting op de langlopende schulden wordt verwezen naar het verloopoverzicht zoals dat is opgenomen onder
‘aanvullende specificaties’. Aan het waarborgfonds is een hypotheekstelling verstrekt voor een bedrag van € 105.874.000. Dit betreft het
saldo van de leningen (incl rente) waarvoor borging is verstrekt.
60
61
JAARVERSLAG 2013
KORTLOPENDE SCHULDEN EN
OVERLOPENDE PASSIVA (14)
31-12-2013
-Financieringsoverschot
- Te betalen inzake honorariumplafond
Overige schulden:
- Schulden aan groepsmaatschappijen
- Te verrekenen met zorgverzekeraars
-
Crediteuren
- Belastingen en premies sociale verzekeringen
- Salarissen, vakantiegelden en -dagen
-
Pensioenpremie
-Kortlopende verplichting langlopende schulden
-
Bankkrediet
-
Overige schulden
-
Overlopende passiva
31-12-2012
-
2.200
22.810
9.907
4.782
4.376
1.012
8.226
1.683
4.597
5.168
1.452
8.388
9.811
5.793
7.315
1.060
9.228
386
2.515
4.483
59.593
48.979
59.593
55.599
De post ‘te verrekenen met zorgverzekeraars’ betreft de verwachte hogere omzet t.o.v. de plafondafspraken met de zorgverzekeraars.
Dit betreft de overschrijding op de productieafspraken 2012 en een deel van de productieafspraken 2013.
De kredietfaciliteit in rekening-courant bij BNG bedraagt per 31 december 2013 €10 miljoen (2012: €10 miljoen) en de rente 1 maands
euribor plus risico-opslag%. De kredietfaciliteit in rekening-courant bij Deutsche Bank bedraagt per 31 december 2013 €10 miljoen
(2012: €10 miljoen) en de rente 1 maands euribor plus risico-opslag%. Honorariumlumpsum
Lokaal omzetplafond
-/- gedeclareerd
-/- mut. onderhand. werk
saldo
AAN declareren
VIA declareren
Totaal
66
-66
0
0
18.895
-17.758
169
1.306
18.961
-17.824
169
1.306
Als de honorariumomzet van de vrijgevestigd specialisten in een ziekenhuis of een
zelfstandig behandelcentrum boven het
door de NZa vastgestelde plafond uitkomt,
draagt de zorginstelling het meerdere af aan
het zorgverzekeringsfonds. Dit zogenaamde
honorariumplafond is gebaseerd op de
beleidsregel Beheersmodel vrijgevestigd
medisch specialisten (BR/CU-2041) en de
Nadere regel Beheersmodel vrijgevestigd
medisch specialisten (NR/CU-207). Aangezien beide vormen van declareren onder de
afgesproken lumpsum blijven, is geen bedrag
verschuldigd aan het vereveningsfonds.
8.1.6 NIET IN DE BALANS OPGENOMEN
VERPLICHTINGEN EN ACTIVA
Investeringsruimte:
Voor investeringen welke onder de Wet
Toelating zorginstellingen (WTZi) vallen is
een goedkeuring verkregen voor diverse
bouwprojecten (renovatie locatie Tilburg).
Voor deze bouwprojecten zijn reeds
verplichtingen aangegaan van € 0,2 miljoen
welke niet in de jaarrekening zijn opgenomen. Tevens is voor een bedrag van €1,2
miljoen verplichtingen aangegaan inzake
inventarissen/automatiseringskosten.
Alert
Obligoverplichting Waarborgfonds
TweeSteden ziekenhuis heeft eind 2011
In 2004 is het TweeSteden ziekenhuis
haar overeenkomst met Alert Life Sciendeelnemer geworden van het Waarborgces Computing S.A. en Alert Life Sciences
fonds voor de zorgsector (WfZ) voor het
Computing B.V. ontbonden, terugbetaling
aantrekken van WfZ-geborgde financiering
gevorderd van de reeds door haar aan
ten behoeve van ziekenhuisinvesteringen.
Alert betaalde bedragen en Alert aanspraVoor de geborgde leningen is een obligokelijk gesteld voor de door haar geleden
verplichting van 3% over de geborgde
schade. In november 2013 heeft de Rechtrestschuld van toepassing. Dit bedraagt
bank Oost-Brabant de vorderingen van
€1,7 miljoen.
TweeSteden ziekenhuis afgewezen. Tegen
kasstromen gebaseerd op een rente die
markten en daarmee de financiële prestadit oordeel is TweeSteden ziekenhuis in
per balansdatum zou gelden voor gelijkties van de instelling te beperken.
hoger beroep gegaan. Hiernaast heeft Alert
soortige leningen vermeerderd met een
TweeSteden ziekenhuis in april 2013 in
risicopremie voor iedere individuele lening.
Kredietrisico’s
een aparte procedure gedagvaard wegens
De reële waarde van de overige in de baHet TweeSteden ziekenhuis loopt kredietrivermeende onterechte ontbinding van de
lans verantwoorde financiële instrumenten
sico over onderhanden werk, debiteuren,
overeenkomst en vermeend onrechtmatig
wijkt niet materieel af van de boekwaarde.
overige vorderingen en liquide middelen.
handelen. TweeSteden ziekenhuis bestrijdt
Het kredietrisico is voornamelijk geconcenin die procedure de door Alert betrokken
treerd bij de zorgverzekeraars (80%). Met
stellingen, alsmede de grondslag, aanspra
deze tegenpartij bestaat een lange relatie en
kelijkheid en omvang van die schade. Beide
de partij heeft altijd aan haar betalingsverprocedures lopen nog. plichting voldaan.
Macrobeheersinstrument
Rentekasstroomrisico
Het macrobeheersinstrument wordt
De instelling loopt renterisico over de
door de minister van VWS ingezet om
rentedragende vorderingen en schulden
overschrijdingen van het macrokader zorg
en herfinanciering van bestaande financieterug te vorderen bij instellingen voor
ringen. Voor vorderingen en schulden met
medisch specialistische zorg. Het macrovariabel rentende renteafspraken loopt de
beheersinstrument is uitgewerkt in de
instelling risico ten aanzien van toekomAanwijzing macrobeheersmodel instelstige kasstromen. Om de variabiliteit van
lingen voor medisch specialistische zorg.
de variabel rentende leningen te beperken
Jaarlijks wordt door de Nederlandse
heeft de instelling afgeleide rente instruZorgautoriteit ambtshalve een mbi-ommenten afgesloten.
zetplafond vastgesteld. Tevens wordt
door de NZa jaarlijks een omzetplafond
per instelling vastgesteld, dat afhankelijk
Ultimo boekjaar staan de volgende afgeleide instrumenten uit:
is van de realisatie van het mbi-omzetplafond van alle instellingen gezamenlijk.
hoofdsom te bet.
te ontv.
start
eind
marktDeze vaststelling vindt plaats nadat door
x €1.000
renterentedatum
datum
waarde
de Minister van VWS de overschrijding
van het mbi-omzetplafond uiterlijk vóór
1 308
3 mnd eur.
3 mnd eur.
03-01-05
01-01-15
-11
1 december van het opvolgend jaar is
2 1.250
3 mnd eur.
3 mnd eur.
03-01-05
01-01-15
-45
gecommuniceerd.
3 1.943
3 mnd eur.
3 mnd eur.
01-01-06
30-12-15
-118
Voor 2013 is het mbi-omzetplafond door
de NZa vastgesteld op €17.578 miljoen
(prijsniveau 2012).
Alle derivaten betreffen reguliere interest rate swaps waarbij de instelling een vaste rente
Bij het opstellen van de jaarrekening 2013
betaalt en een variabele rente gebaseerd op Euribor ontvangt.
bestaat nog geen inzicht in realisatie van
het mbi-omzetplafond over 2013. Het
TweeSteden ziekenhuis is niet in staat een
Liquiditeitsrisico
betrouwbare inschatting te maken van de
De instelling bewaakt de liquiditeitspositie
uit het macrobeheersinstrument voortkodoor middel van opvolgende liquiditeitmende verplichting en deze te kwantificebegrotingen. Het management ziet er op
ren. Als gevolg daarvan is deze verplichting
toe dat steeds voldoende liquiditeiten
niet tot uitdrukking gebracht in de balans
beschikbaar zijn om aan de verplichtingen
van de stichting per 31 december 2013.
van de instelling te kunnen voldoen en dat
tevens voldoende financiële ruimte onder
> Toelichting risico’s van financiële
de beschikbare faciliteiten beschikbaar
instrumenten
blijft zodat de instelling steeds binnen de
gestelde lening convenanten kan blijven
Algemeen
voldoen.
Het TweeSteden ziekenhuis maakt in de
normale bedrijfsuitoefening gebruik van
> Toelichting van de reële waarde
uiteenlopende financiële instrumenten die
de instelling blootstelt aan kredietrisico,
De reële waarde van in de balans opgerenterisico en kasstroomrisico en liquidinomen financiële instrumenten verantteitsrisico. Om deze risico’s te beheersen
woord onder kasmiddelen, kortlopende
heeft de stichting een beleid inclusief een
vorderingen en schulden e.d. benadert
stelsel van limieten en procedures opgede boekwaarde daarvan. De reële waarde
steld om de risico’s van onvoorspelbare
is de contante waarde van toekomstige
ongunstige ontwikkelingen op de financiële
62
63
JAARVERSLAG 2013
8.1.7 VERLOOPOVERZICHT MATERIëLE
VASTE ACTIVA
VERLOOPOVERZICHT
MATERIËLE VASTE ACTIVA
WZV/WTZi vergunningsplichtige vaste activa
(x € 1.000)
Afschrijvingspercentages
Stand per 1 januari 2013
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde
Grond
Gebouwen
Verbouwingen
Installaties
Onderhanden Subtotaal WZV
projecten
vergunning
0%
5%
2,5 - 5%
5%
5%
828
740
367
373
19.004
14.258
4.746
70.180
16.481
53.699
7.732
6.726
1.006
187
187
98.671
37.832
60.839
393
54
467
1.724
3.690
311
190
-
2.307
4.522
828
Mutaties boekjaar:
Investeringen
Afschrijvingen
Terugname afgeschreven
activa:
Aanschafwaarde
Afschrijvingen
Stand per 31 december 2013
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde
Terreinen
WZV/WTZi gefinancierde vaste activa
828
828
-44
-44
-803
-803
-3.241
-3.241
-1.883
-1.883
1.089
377
712
18.201
13.922
4.279
68.663
16.930
51.733
5.849
5.154
695
(x € 1.000)
377
377
Afschrijvingspercentages
Stand per 1 januari 2013
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde
Mutaties boekjaar:
Investeringen
Afschrijvingen
Trekkingsrechten
Onderhanden
projecten
Subtotaal
5%
Vervoermiddelen
Automatisering
Subtotaal WTG
10%
20%
20%
40.998
20.720
20.278
91
40
51
12.500
7.744
4.756
53.589
28.504
25.085
3.884
3.853
55
18
5.576
3.134
9.515
7.005
-5.971
-5.971
Terugname afgeschreven
activa:
Aanschafwaarde
Afschrijvingen
-4.817
-4.817
-47
-43
-2.871
-2.871
-7.735
-7.731
95.007
36.383
58.624
Stand per 31 december 2013
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde
40.065
19.756
20.309
99
15
84
15.205
8.007
7.198
55.369
27.778
27.591
Afschrijvingspercentages
Stand per 1 januari 2013
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde
Mutaties boekjaar:
Investeringen
Afschrijvingen
WZV/WTZi meldingsplichtige vaste activa
(x € 1.000)
Inventarissen
niet-WTZi vergunningsplichtige vaste activa
Instandhouding Onderhanden
projecten
Subtotaal
Subtotaal WZV
melding
10%
(x € 1.000)
Afschrijvingspercentages
47.612
24.265
23.347
22
22
47.634
24.265
23.369
8.801
4.530
4.271
57
57
8.858
4.530
4.328
56.492
28.795
27.697
384
2.472
149
-
533
2.472
316
905
66
-
382
905
915
3.377
Stand per 1 januari 2013
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde
Mutaties boekjaar:
Investeringen
Afschrijvingen
Terugname afgeschreven
activa / overboeking:
Aanschafwaarde
Afschrijvingen
-1.854
-1.854
-
-1.854
-1.854
-71
-71
-
-71
-71
-1.925
-1.925
Terugname afgeschreven
activa:
Aanschafwaarde
Afschrijvingen
Stand per 31 december 2013
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde
46.142
24.883
21.259
171
171
46.313
24.883
21.430
9.046
5.364
3.682
123
123
9.169
5.364
3.805
55.482
30.247
25.235
Stand per 31 december 2013
Aanschafwaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarde
Terreinen
Gebouwen
Verbouwingen
Inventarissen
Onderhanden
projecten
Subtotaal
niet-WZV
5%
3,33%
5 - 10%
10 - 14%
1.181
791
390
6.871
1.563
5.308
3.590
1.549
2.041
206
104
102
49
49
11.897
4.007
7.890
59
244
314
248
25
-49
-
265
576
-
-
-
-
-
-
1.181
850
331
6.871
1.807
5.064
3.904
1.797
2.107
206
129
77
-
12.162
4.583
7.579
65
JAARVERSLAG 2013
8.1.9 OVERZICHT LANGLOPENDE
LENINGEN
8.1.8 PROJECTEN IN UITVOERING (X € 1.000)
2.307
-2.117
377
Trekkingsrecht
Briefnummer
Datum
Omschrijving
Goedkeuring
Onderhoud natuursteen aula
Opwaardering regelkasten
Bouw SER-ruimten
Nieuwe MER 2
Bouwkosten MRI
Extra kn bouw polikliniek
Verbouw lateralisatie cardiologie
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Totaal
Stand
1-1-2013
Investering
in 2013
Gereed in
2013
Stand
31-12-2013
7
15
-
-7
68
12
91
117
172
80
-83
-12
-117
-172
-
91
80
22
533
-384
171
Jaar van
oplevering
2013
2013
2013
2014
2013
2013
2014
Jaarlijkse instandhouding
Omschrijving
Goedkeuring
Stand
1-1-2013
Investering
in 2013
Gereed in
2013
Stand
31-12-2013
Jaar van
oplevering
Rabobank Tilburg 31-12-90 lineair 6.867 40jr3.063 17jr2.0434,300% lineair gemeente31-dec1702.893
170
Rabobank Utrecht
03-05-93
lineair
9.870
29jr
3.404
9jr
0
4,270%
lineair
gemeente
03-mei
3.404 0
Bank Ned Gem
01-04-93
lineair
9.870
29jr
3.404
9jr
1.364
4,070%
lineair
gemeente
01-okt
340
3.064 340
Ned Watersch. Bank
03-09-01
lineair
6.185
18jr
2.405
6jr
341
4,960%
lineair
Wfz/hyp.
03-sep
344
2.061 344
Bank Ned Gem
28-03-03
lineair
7.614
19jr
4.007
9jr
1.601
4,215%
lineair
Wfz/hyp.
28-mrt
401
3.606 401
Ned Watersch. Bank
02-05-03
lineair
1.909
30jr
1.336
20jr
952
4,320%
lineair
Wfz/hyp.
02-mei
64
1.272 64
Bank Ned Gem
02-06-03
lineair
969
19jr
510
9jr
204
3,770%
lineair
Wfz/hyp.
02-jun
51
459
Bank Ned Gem
01-06-03
lineair
2.155
19jr
1.135
9jr
457
3,740%
lineair
gemeente
01-jun
113
1.022 113
Bank Ned Gem
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
Totaal
10
4
9
34
-
100
14
69
39
15
91
8
44
-110
-73
-87
-44
18
78
15
4
8
-
57
380
-314
123
2
47
-
-2
158
111
-205
-111
-
49
267
-316
-
2013
2014
2014
2013
2014
2013/2014
2014
2013
Overige projecten
Interimhuisvesting
Poli apotheek
Verloskundige praktijk Terra
Totaal
n.v.t.
n.v.t.
n.v.t.
2013
2013
2013
0
21-06-03
lineair
2.716
19jr
1.429
9jr
571
3,750%
lineair
gemeente
21-jun
143
1.286 143
51
Rabo-Reiff-Boerenlb17-12-03 lineair 3.196 10jr 319
0jr 0
4,150% lineair Wfz/hyp. 17-dec319 0
0
Rabo-Reiff-Boerenlb17-12-03 lineair 6.807 10jr 680
0jr 0
4,150% lineair Wfz/hyp. 17-dec680 0
0
Bank Ned Gem
09-02-04
lineair
3.800
20jr
2.280
11jr
1.140
4,270%
lineair
Wfz/hyp.
09-feb
190
2.090 190
Bank Ned Gem
09-02-04
lineair
5.000
20jr
3.000
11jr
1.500
4,270%
lineair
Wfz/hyp.
09-feb
250
2.750 250
Bank Ned Gem
03-01-05
lineair
1.800
9jr
1.000
1jr
0
3,220%
lineair
Wfz/hyp.
03-jan
500
500
ABN AMRO
03-01-05
roll-over
1.800
10jr
1.335
2jr
0
3,900%
lineair
geen
p kw
60
1.275 60
ABN AMRO
03-01-05
roll-over
560
10jr
343
2jr
0
3,840%
lineair
geen
p kw
28
315
Bank Ned Gem
10-01-05
lineair
1.450
30jr
1.112
22jr
824
3,760%
lineair
Wfz/hyp.
10-jan
48
1.064 48
ABN AMRO
01-01-06 roll-over2.650 30jr2.054 23jr1.5263,450% lineair Wfz/hyp. 01-jan 88 1.966
88
Ned Watersch. Bank
02-05-06
lineair
3.000
10jr
1.200
3jr
0
3,960%
lineair
Wfz/hyp.
02-mei
300
900
Ned Watersch. Bank
02-05-06
lineair
10.000
20jr
7.000
13jr
4.000
4,240%
lineair
Wfz/hyp.
02-mei
500
6.500 500
Bank Ned Gem
15-11-06
lineair
3.000
15jr
1.800
8jr
600
4,110%
lineair
Wfz/hyp.
15-nov
200
1.600 200
Bank Ned Gem
29-05-08
lineair
11.000
7jr
4.715
2jr
0
4,460%
lineair
Wfz/hyp.
29-mei
1.571 3.144 1.571
BNG
16-10-09 lineair
0
2,970% lineair Wfz/hyp. 16-jan 1.5006.0001.500
BNG
17-05-11 lineair 6.000 20jr5.550 17jr3.7503,810% lineair Wfz/hyp. 17-mei3005.250
300
BNG
20-02-12 lineair 14.50020jr13.95619jr10.1503,405% lineair Wfz/hyp. 20-feb72513.231
725
BNG
03-05-13lineair 3.0639jr0
12.000 8jr
totaal
Eisen inspectie brandveiligheid Tb/Ww
Nieuw pomphuis
Vervangen brandmeldinstallatie plus melders Tb
Update SKIDATA Tb
Nieuwe koelmachine
Onderhoud LBK’s Tilburg/Waalwijk
Groot onderhoud liften Tb/Ww
Verlichting poligebouw Tb
aflossing 2014
187
2013
2013
2015
2014
2013
2013
2014
2014
2014
restschuld 31-12-13
46
253
57
20
1
aflossing 2013
-363
-529
-394
-831
-
datum aflossing
363
529
3
119
384
831
57
20
1
gestelde zekerheid
43
134
10
-
Jaar van
oplevering
aflossingswijze
5.300
12.000
5.000
3.400
350
990
2.234
300
-
Totaal
Stand
31-12-2013
rente %
Gereed in
2013
restschuld over 5 jr
Verbouw hoofdentree Tb
Ambulante zorg
Nieuwbouw PAAZ
2e deel begane grond Waalwijk
Terreinvoorziening hoofdentree
Verbouw bouwdeel T
Verbouw bouwdeel A3
Sloop Roodenbergh
Renovatie endoscopie
Investering
in 2013
resterende looptijd
10-10-05
10-10-05
10-10-05
10-10-05
10-10-05
10-10-05
10-10-05
10-10-05
10-10-05
Stand
1-1-2013
restschuld 31-12-12
A04158/U6121
A04158/U6121
A05077/U6119
A04158/U6121
A04158/U6121
A04158/U6121
A04158/U6121
A04158/U6121
A04158/U6121
Goedk.
incl. index
totale looptijd
Omschrijving
soort lening
Datum
datum
Briefnummer
oorspronk. bedrag
WTZi
leninggever
64
7.500 4jr
500
28
300
9jr1.3611,770%lineairgemeente
03-mei
0 3.063
340
74.537
32.384
12.28965.3118.226
Opgenomen onder kortlopende schulden8.226
66
67
JAARVERSLAG 2013
8.1.10 TOELICHTING OP DE
RESULTATENREKENING (X € 1.000)
Zorgproducten A- en B-segment
(15, 16 en 18)
- Omzet zorgproducten A-segment
- Omzet zorgproduckten B-segment
-Honoraria specialisten in loondienst
2012
73.430
9.427
7.188
4.467
94.512
75.999
10.291
6.643
3.560
96.493
3.804
3.874
98.316
100.367
2013
2012
7.006
8.286
8.113
7.501
15.292
15.614
2013
2012
Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten
Algemene kosten
Patiënt- en bewonersgebonden kosten
Onderhoud en energiekosten
Huur en leasing
Dotatievoorzieningen
4.346
8.008
45.103
4.443
529
200
3.802
7.086
41.564
3.449
520
677
Totaal
62.629
57.098
Personeelskosten (8.1)
Onderhanden
01-01-13
Afgesloten
2013
Onderhanden
31-12-13
Totaal
2013
Totaal
2012
-895
-18.407
-3.762
10.738
107.494
13.549
778
25.754
3.744
10.621
114.841
13.531
19.430
104.010
14.544
De vergelijking van de omzet voor de zorgproducten A-segment en B-segment t.o.v.
vorig jaar dient in totaal plaats te vinden. In
de omzet van 2012 is de doorwerking van
de oude DBC’s (met startdatum 2011) nog
2013
opgenomen. Hierdoor zie je een verschuiving tussen A-segment en B-segment. Bij de
verantwoording van de omzetten is rekening gehouden met de plafondafspraken van
de zorgverzekeraars.
Lonen en salarissen
Sociale lasten
Pensioenpremies
Andere personeelskosten
Personeel niet in loondienst
Totaal
Afschrijvingen op immateriële en
materiële vaste activa (27)
Nacalculeerbare afschrijvingen materiele vaste activa
Overige afschrijvingen materiële vaste activa
2013
2012
5.421
13.427
5.751
6.202
11.283
6.206
24.599
23.691
OVP’s en add-on (20)
-OVP’s
-
dure geneesmiddelen
-IC-producten
Onderhanden
01-01-13
Afgesloten
2013
De omzet OVP’s daalt t.o.v. vorig jaar door
een daling van de prijs en volume van de
eerstelijns productie. De dure geneesmiddelen stijgen door een verschuiving van de
poliklinische oncolitica vanuit de thuissituatie en een groei van de afname van dure
geneesmiddelen. De IC-producten dalen
doordat meer ingrepen laparoscopisch
plaatsvinden. Hierdoor is de herstelperiode
van patiënten na een ingreep korter en
ontstaan minder complicaties.
Onderhanden
31-12-13
Totaal
2013
Totaal
Overige bedrijfskosten (28)
Omzet zorgproducten GGZ (21)
- Omzet zorgproducten GGZ
-Nacalculatie doorloop DBC’s 2012
Totaal productie GGZ
-2.300
5.085
1.542
4.327
124
In 2013 is de productie van de psychiatrie voor het eerst afgesproken in zorgproducten.
Om die reden zijn geen vergelijkende cijfers opgenomen. Vorig jaar werd nog een budget
afgesproken.
Totaal
600
6.144
6.744
De voedingsmiddelen en hotelmatige kosten stijgen met € 0,5 miljoen t.o.v. 2012.
De hogere voedingsmiddelen betreft de
start van een nieuw personeels- en bezoekersrestaurant Bies&Look. De hogere hotelmatige kosten betreft kosten stoffering
en inrichting verbouw poligebouw.
De hogere algemene kosten betreft met
name hogere advieskosten en verzekeringen (waaronder afwaardering deelname
Medi Risk). Tevens zijn hier de startkosten
van de poli-apotheek opgenomen.
2012
Overige bedrijfsopbrengsten (24)
Overige zorgprestaties (o.a. WDS)
Overige dienstverlening
De afschrijvingskosten op gebouwen
dalen doordat in 2013 weinig verbouwingen zijn opgeleverd en een deel van de
oude verbouwingen inmiddels geheel zijn
afgeschreven.
De patiëntgebonden kosten stijgen met
€ 3,7 miljoen t.o.v. 2012. Dit wordt onder
meer veroorzaakt door de verschuiving
van de poliklinische oncolitica en de hulpmiddelen in de thuissituatie(€ 0,5 miljoen),
de stijging van de dure geneesmiddelen
(€ 1,0 miljoen), de stijging kosten ziekenhuisapotheek (+ € 0,4 miljoen) en de
stijging van de kosten van instrumentarium
en apparatuur (+€ 0,6 miljoen).
4.451
2013
Bij de instelling waren in 2013 gemiddeld
1.563,6 fte’s personeelsleden in loondienst
(2012: 1.553,1 fte’s).
De totale personeelskosten dalen met
€ 2,4 miljoen t.o.v. vorig jaar. Dit betreft
het saldo van enerzijds een stijging door
de uitwerking van de CAO en het aantal
medewerkers (+ € 2,8 miljoen) en anderzijds een daling doordat vorig jaar voor
het eerst een voorziening langdurig zieken
en een voorziening voor PLB-uren voor
de overgangsregeling is gevormd
(-/- € 5,2 miljoen).
1.247
5.542
6.789
De overige zorgprestaties dalen met
name door minder WDS-opbrengsten.
De overige dienstverlening stijgt door de
omzet van het nieuwe personeels- en
bezoekersrestaurant Bies&Look.
2013
2012
Rentebaten
Rentelasten
289
-2.638
249
-3.400
Totaal
-2.349
-3.151
Financiële baten en lasten (29)
De rentekosten dalen door het oversluiten van leningen tegen een lager rentepercentage.
68
69
JAARVERSLAG 2013
Bezoldiging bestuurders over het jaar 2013 (30)
Wet normering bezoldiging topfunctionarissen (31)
De Raad van Bestuur bestond tot 14 augustus 2013 uit twee leden en is per 14 augustus 2013 als gevolg van de bestuurlijke fusie met het
St. Elisabeth ziekenhuis, uitgebreid met twee leden, waarmee de raad ultimo 2013 bestaat uit vier leden.
De bezoldiging van de functionarissen die over 2013 in het kader van de WNT verantwoord worden, is als volgt:
Raad van Bestuur
Naam
Datum in dienst als bestuurder bij TweeSteden ziekenhuis
Datum in dienst als bestuurder bij St. Elisabeth ziekenhuis
Maakt de persoon op dit moment nog deel uit van bestuur
Aard van de arbeidsovereenkomst
Welke salarisregeling is toegepast
Deeltijdfactor
Beloning
- waarvan verkoop verlofuren
- waarvan nabetaling voorgaande jaren
Som vergoeding in natura (fiscale bijtelling)
Belastbare vaste en variabele onkostenvergoeding
Werkgeversbijdrage sociale verzekeringspremies
Voorziening t.b.v. beloning betaalb. op termijn (o.a. pensioen)
Winstdelingen en bonusbetalingen
Uitkering i.v.m. beëindiging dienstverband
Totaal bezoldiging 2013
Prof. Dr. H.J.J.M.
Berden
Raad van Bestuur
Drs. L.J.C.G.M.
van der Veen
Drs. M.B.P.M.
Visser
Drs. P.A.G.
de Zwart
14-08-13
01-11-04
ja
onbepaalde tijd
oud NVZD
100%
€ 222.752
€€€€-
01-01-95
14-08-13
ja
onbepaalde tijd
oud NVZD
100%
€ 197.277
€€€ 3.426
€-
14-08-13
01-09-09
ja
onbepaalde tijd
oud NVZD
100%
€ 222.752
€€€ 7.798
€-
01-11-05
14-08-13
ja
onbepaalde tijd
oud NVZD
100%
€ 206.672
€€€ 6.936
€-
€ 5.079
€ 26.249
€ 8.662
€ 22.984
€ 8.423
€ 26.249
€ 8.503
€ 24.144
n.v.t.
n.v.t.
€ 254.080
n.v.t.
n.v.t.
€ 232.349
n.v.t.
n.v.t.
€ 265.222
n.v.t.
n.v.t.
€ 246.255
Toelichting:
De bezoldiging van prof. Dr. H.J.J.M. Berden en Drs. M.B.P.M. Visser is betaald door de Stichting Elisabeth ziekenhuis.
De bezoldiging van Drs. L.J.C.G.M. van der Veen en Drs. P.A.G. de Zwart is betaald door de Stichting TweeSteden ziekenhuis.
De bezoldiging van de leden van de raad van toezicht van de zorginstelling over het jaar 2013 is als volgt:
Naam
Prof. C.A.M. Mouwen
Prof. Mr. Dr. J.H. Hubben
Prof. Dr. B.E. Baarsma
Ir. A.W.M. van Bijsterveldt
Mr. H.M.C.M. van Oorschot
Dhr. A.C.P.L. van Overveld
Ir. P.J.A. van Schijndel
Dhr. T.M.M. Verhallen
Dhr. N.J.M. Kwantes
Mevr. P.M.D. Hirsch Ballin- vd Grift
Dhr. J.J.A. van de Riet
Bezoldiging
Functie
Voorzitter
Vice-voorzitter
Toezichthouder
Toezichthouder
Toezichthouder
Toezichthouder
Toezichthouder
Toezichthouder
Toezichthouder
Toezichthouder
Toezichthouder
17510
17229
12223
16995
12223
12360
12223
12360
12360
12360
12360
*
*
*
*
Toelichting:
* personen zoals hierboven vermeld hebben de bezoldiging ontvangen van de Stichting Elisabeth ziekenhuis en zijn dienovereenkomstig in die jaarrekening verantwoord.
Bovenstaande bezoldiging van de leden van de Raad van Toezicht is vermeld inclusief 21% omzetbelasting. Met ingang van 1 januari 2013 worden
toezichthouders in het kader van de wet op de omzetbelasting als ondernemer aangemerkt en uit dienhoofde dienen zij te factureren met BTW.
Naam
In dienst vanaf
In dienst tot
Duur van het dienstverband in het jaar (in dagen)
Deeltijdfactor
Bruto-inkomen (incl. salaris, vakantiegeld, eindejaarsuitkering
en andere vaste toelagen)
Winstdelingen en bonusbetalingen
Totaal beloning
Som vergoeding in natura (fiscale bijtelling)
Belastbare vaste en variabele onkostenvergoeding
Werkgeversbijdrage sociale verzekeringspremies
Voorziening t.b.v. beloning betaalb. op termijn (o.a. pensioen)
Uitkering i.v.m. beeindiging dienstverband
Totaal bezoldiging in het kader van de WNT 2013
Naam
Prof. Dr. H.J.J.M.
Berden
Drs. L.J.C.G.M.
van der Veen
Drs. M.B.P.M.
Visser
Drs. P.A.G.
de Zwart
01-11-04
nvt
365
100%
14-08-13
nvt
365
100%
01-09-09
nvt
365
100%
14-08-13
nvt
365
100%
€ 222.752
€€ 222.752
€€€-
€ 197.277
€€ 197.277
€ 3.426
€€-
€ 222.752
€€ 222.752
€ 7.798
€€-
€ 206.672
€€ 206.672
€ 6.936
€€-
€ 26.249
€ 22.984
€ 26.249
€ 24.144
€€ 249.001
€€ 223.687
€€ 256.799
€€ 237.752
Prof. Mr. Dr. J.H.
Hubben
Mevr. Prof. Dr. B.E.
Baarsma
Prof. C.A.M.
Mouwen
Ir. A.W.M.
van Bijsterveldt
In dienst vanaf
In dienst tot
Duur van het dienstverband in het jaar (in dagen)
Deeltijdfactor
Bruto-inkomen (incl. salaris, vakantiegeld, eindejaarsuitkering
en andere vaste toelagen)
Winstdelingen en bonusbetalingen
Totaal beloning
Som vergoeding in natura (fiscale bijtelling)
Belastbare vaste en variabele onkostenvergoeding
Werkgeversbijdrage sociale verzekeringspremies
Voorziening t.b.v. beloning betaalb. op termijn (o.a. pensioen)
Uitkering i.v.m. beeindiging dienstverband
01-05-03
14-08-13
nvt
365
100%
€ 13.600
€€ 13.600
€€€€€-
01-06-09
14-08-13
nvt
365
100%
€ 14.239
€€ 14.239
€€€€€-
01-01-10
14-08-13
nvt
365
100%
€ 9.493
€€ 9.493
€€€€€-
01-09-03
14-08-13
nvt
365
100%
€ 13.200
€€ 13.200
€€€€€-
Totaal bezoldiging in het kader van de WNT 2013
€ 13.600
€ 14.239
€ 9.493
€ 13.200
70
71
JAARVERSLAG 2013
Naam
Mr. H.M.C.M.
van Oorschot
In dienst vanaf
In dienst bij Stichting Elisabeth-TweeSteden vanaf
In dienst tot
Duur van het dienstverband in het jaar (in dagen)
Deeltijdfactor
Bruto-inkomen (incl. salaris, vakantiegeld, eindejaarsuitkering
en andere vaste toelagen)
Winstdelingen en bonusbetalingen
Totaal beloning
Som vergoeding in natura (fiscale bijtelling)
Belastbare vaste en variabele onkostenvergoeding
Werkgeversbijdrage sociale verz.premies
Voorziening tbv beloning betaalb. op termijn (o.a. pensioen)
Uitkering i.v.m. beeindiging dienstverband
Totaal bezoldiging in het kader van de WNT 2013
Naam
Ir. P.J.A.
van Schijndel
01-01-08
14-08-13
nvt
365
100%
01-01-04
14-08-13
nvt
365
100%
01-01-07
14-08-13
nvt
365
100%
€ 9.493
€€ 9.493
€€€€€€ 9.493
€ 9.600
€€ 9.600
€€€€€€ 9.600
€ 9.493
€€ 9.493
€€€€€€ 9.493
€ 9.600
€€ 9.600
€€€€€€ 9.600
Mevr. P.M.D. Hirsch
Ballin-v.d. Grift
8.2 OVERIGE GEGEVENS
Dhr. T.M.M.
Verhallen
01-01-10
14-08-13
nvt
365
100%
Dhr. N.J.M.
Kwantes
In dienst vanaf
In dienst bij Stichting Elisabeth-TweeSteden vanaf
In dienst tot
Duur van het dienstverband in het jaar (in dagen)
Deeltijdfactor
Bruto-inkomen (incl. salaris, vakantiegeld, eindejaarsuitkering en andere vaste toelagen)
Winstdelingen en bonusbetalingen
Totaal beloning
Som vergoeding in natura (fiscale bijtelling)
Belastbare vaste en variabele onkostenvergoeding
Werkgeversbijdrage sociale verz.premies
Voorziening tbv beloning betaalb. op termijn (o.a. pensioen)
Uitkering i.v.m. beeindiging dienstverband
Totaal bezoldiging in het kader van de WNT 2013
Dhr. A.C.P.L.
van Overveld
8.2.1. VASTSTELLEN EN GOEDKEUREN JAARREKENING
De jaarrekening 2013 is door de
Raad van Bestuur van Stichting het
TweeSteden ziekenhuis vastgesteld
in zijn vergadering van 10 juli 2014.
De jaarrekening 2013 is door de
Raad van Toezicht van Stichting het
TweeSteden ziekenhuis vastgesteld
in zijn vergadering van 10 juli 2014.
Dhr. J.J.A.
van de Riet
01-04-08
nvt
14-08-13
225
100%
01-01-08
nvt
14-08-13
225
100%
01-01-07
nvt
14-08-13
225
100%
€ 9.600
€€ 9.600
€€€€€€ 9.600
€ 9.600
€€ 9.600
€€€€€€ 9.600
€ 9.600
€€ 9.600
€€€€€€ 9.600
8.2.2. ONDERTEKENING DOOR BESTUURDERS EN
TOEZICHTHOUDERS
Drs. L.J.C.G.M. van der Veen
Prof. Dr. H.J.J.M. Berden
Raad Van Bestuur
Voorzitter Raad van Bestuur
P.A.G. de Zwart, arts
Drs. M.B.P.M. Visser
Raad Van Bestuur
Raad Van Bestuur
Prof. Dr. Ir. C.A.M. Mouwen
Voorzitter Raad van Toezicht
Prof. Mr. Dr. J.H. Hubben
Vice-voorzitter Raad van Toezicht
Ir. A.W.M. van Bijsterveldt MFE
Mevr. Prof. Dr. B.E. Baarsma
Vice-voorzitter Raad van Toezicht
Lid Raad van Toezicht
A.C.P.L. van Overveld, ing
Mr. H.M.C.M. van Oorschot
Lid Raad van Toezicht
Lid Raad van Toezicht
Motivatie overschrijding van de
maximale bezoldiging:
De actuele bezoldigingsafspraken met betrekking tot de bestuurders vloeien voort
uit arbeidsovereenkomsten die zijn afgesloten voor 6 december 2011 en daarom
vallen deze bezoldigingsafspraken onder
het overgangsrecht. Dit betekent dat het
huidige salaris nog vier jaar ongewijzigd
kan worden uitbetaald. Na de periode van
vier jaar zal het bedrag aan salaris dat de
maximale bezoldigingsnorm overschrijdt in
drie jaar worden afgebouwd.
De bezoldigingsafspraken van de vice-voorzitter RvT (prof mr. Dr. J.H. Hubben) en
lid RvT (ir. A.W.M. van Bijsterveldt) vallen
onder eerdergenoemd overgangsrecht.
Bij de samenstelling van bovenstaande
verantwoording uit hoofde van de WNT
zijn de Beleidsregels toepassing WNT d.d.
27 februari 2014 van het Ministerie van
binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
als uitgangspunt gehanteerd. De stichting
herkent de door de Minister BKZ in zijn
Honoraria accountant (32) (incl. BTW)
controle van de jaarrekening
overige controle opdrachten
fiscale advieswerkzaamheden
overige niet controle opdrachten
Totaal
kamerbrief d.d. 27 februari 2014 onderkende uitvoeringsproblemen met betrekking tot externe niet-topfunctionarissen,
en heeft deze categorie in de lijn met de
door de minister voorgestelde gedragslijn
niet in de WNT verantwoording betrokken.
2013
2012
94.517
59.838
11.791
10.000
152.500
26.500
3.078
-
176.146
82.078
Ir. P.J.A. van Schijndel
Lid Raad van Toezicht
8.2.3. RESULTAATBESTEMMING
In de statuten is geen regeling resultaatbestemming opgenomen. Het resultaat 2013
wordt verdeeld volgens de resultaatverdeling in paragraaf 8.1.2.
8.2.4. GEBEURTENISSEN NA
BALANSDATUM
Er zijn geen belangrijke gebeurtenissen na
balansdatum.
Prof. Dr. Th.M.M. Verhallen
Lid Raad van Toezicht
72
73
JAARVERSLAG 2013
8.2.5. CONTROLEVERKLARING
VAN DE ONAFHANKELIJK ACCOUNTANT
Aan: de Raad van Toezicht en de Raad
van Bestuur van Stichting TweeSteden
ziekenhuis
Verklaring betreffende de jaarrekening
Wij hebben de in dit rapport opgenomen
jaarrekening 2013 van Stichting TweeSteden ziekenhuis te Tilburg gecontroleerd.
Deze jaarrekening bestaat uit de balans
per 31 december 2013 en de resultatenrekening over 2013 met de toelichting,
waarin zijn opgenomen een overzicht van
de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.
Verantwoordelijkheid van de
Raad van Bestuur
De Raad van Bestuur van de stichting is
verantwoordelijk voor het opmaken van
de jaarrekening die het vermogen en het
resultaat getrouw dient weer te geven, in
overeenstemming met de in Nederland
geldende Regeling verslaggeving WTZi en
de Beleidsregels toepassing Wet normering
bezoldiging topfunctionarissen publieke
en semipublieke sector (WNT), alsmede
voor het opstellen van het jaarverslag
overeenkomstig Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 655 ‘Zorginstellingen’. De Raad
van Bestuur is tevens verantwoordelijk
voor het opmaken van de jaarrekening die
voldoet aan de WNTeisen van financiële
rechtmatigheid, zoals opgenomen in het
Controleprotocol WNT van de Beleidsregels toepassing WNT.
De Raad van Bestuur is voorts verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing
als zij noodzakelijk acht om het opmaken
van de jaarrekening en de naleving van die
WNT-eisen van financiële rechtmatigheid
mogelijk te maken zonder afwijkingen van
materieel belang als gevolg van fraude of
fouten.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven
van een oordeel over de jaarrekening op
basis van onze controle. Wij hebben onze
controle verricht in overeenstemming
met Nederlands recht, waaronder de
Nederlandse controlestandaarden en de
Beleidsregels toepassing WNT, inclusief
het Controleprotocol WNT. Dit vereist
dat wij voldoen aan de voor ons geldende
ethische voorschriften en dat wij onze
controle zodanig plannen en uitvoeren dat
een redelijke mate van zekerheid wordt
verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een
controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk
van de door de accountant toegepaste
oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening
een afwijking van materieel belang bevat
als gevolg van fraude of fouten.
Bij het maken van deze risico-inschattingen
neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het
opmaken van de jaarrekening en voor het
getrouwe beeld daarvan, alsmede voor de
naleving van deWNT-eisen van financiële
rechtmatigheid, gericht op het opzetten
van controlewerkzaamheden die passend
zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een
oordeel tot uitdrukking te brengen over de
effectiviteit van de interne beheersing van
de stichting. Een controle omvat tevens het
evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en de gebruikte WNT-eisen van
financiële rechtmatigheid en van de redelijkheid van de door de Raad van Bestuur
van de stichting gemaakte schattingen,
alsmede een evaluatie van het algehele
beeld van de jaarrekening.
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en
geschikt is om een onderbouwing voor
ons oordeel met beperking te bieden.
Onderbouwing van het oordeel met beperking
In 2012 is voor de curatieve medisch
specialistische zorg prestatiebekostiging
ingevoerd in de vorm van de DOT-systematiek. Deze bekostiging blijkt zowel in
2012 als in 2013 generieke landelijke risico’s
en onduidelijkheden te bevatten, die zich
voordoen bij alle instellingen. De risico’s
en onduidelijkheden hebben met name
betrekking op de registratie- en facturatiebepalingen. Deze bepalingen bevatten diverse open normen, die gedurende en na
afloop van het boekjaar nader zijn geduid
door de regelgever. Het met terugwerkende kracht volledig voldoen aan achteraf
vastgestelde nadere duidingen is onmogelijk en de consequenties zijn niet betrouwbaar in te schatten.
Tevens is er sprake van in de NZa circulaire
‘Toelichting regelgeving MSZ’ CI/14/3c en
‘Omzetverantwoording medisch specialistische zorg 2012’, (CI/13/9c), benoemde
problematiek op specifieke aspecten en
coulance op bepaalde onderdelen. Daarnaast is er sprake van andere landelijke
onzekerheden in de bekostiging die onder
andere samenhangen met de transitiebedragen voortvloeiend uit de overgang naar
prestatiebekostiging en overige inherente
beperkingen en schattingsrisico’s die uiteen
zijn gezet in de toelichting (paragraaf 8.1.4.4).
Als gevolg hiervan hebben wij geen voldoende en geschikte controle-informatie
kunnen verkrijgen omtrent deze aangelegenheden. Wij hebben geconcludeerd dat
de mogelijke effecten van deze aangelegenheden van materieel belang zijn voor
de jaarrekening, maar niet van diepgaande
invloed.
Oordeel met beperking betreffende de
jaarrekening
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening,
uitgezonderd de mogelijke effecten van de
aangelegenheden beschreven in de paragraaf ‘Onderbouwing van het oordeel met
beperking’, een getrouw beeld van de
grootte en samenstelling van het vermogen
van Stichting TweeSteden ziekenhuis per
31 december 2013 en van het resultaat
over 2013 in overeenstemming met de
Regeling verslaggeving WTZi en de
Beleidsregels toepassingWNT.
Voorts zijn wij van oordeel dat de jaarrekening 2013 in alle van materieel belang zijnde
aspecten voldoet aan de WNT-eisen van
financiële rechtmatigheid, zoals opgenomen
in het Controleprotocol WNT van de
Beleidsregels toepassing WNT.
Verklaring betreffende het jaarverslag
Wij vermelden dat het jaarverslag, voor
zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.
Verklaring betreffende overige bij of
krachtens de wet gestelde eisen
Ingevolge artikel 2 Regeling verslaggeving
WTZi juncto artikel 2:393 lid 5 onder e BW
vermelden wij dat ons geen tekortkomingen
zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot
en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd.
Breda, 29 augustus 2014
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.
Origineel getekend door
drs. J.D. Lamse-Minderhoud RA
9 BIJLAGEN
BIJLAGE 1
Hoofd- en relevante nevenfuncties
leden Raad van Bestuur
31 december 2013
• prof. Dr. H.J.J. M. Berden
Hoofdfunctie:
- Voorzitter Raad van Bestuur
Relevante nevenfuncties:
-Voorzitter Raad van Toezicht van het
Nederlands Huisartsen Genootschap
(NHG)
-Voorzitter van het Landelijk Netwerk
Acute Zorg (LNAZ)
-Bestuurslid Forum Centrum voor Ethiek
en Gezondheid (CEG) / Gezondheidsraad
-Bestuurslid Nijmeegs Kenniscentrum
Chronische Vermoeidheid (NKCV)
-Voorzitter redactie Zorgmarkt -Diverse bestuursfuncties uit hoofde van
huidige functie in het Elisabeth-TweeSteden
Ziekenhuis, waaronder lid bestuur Ronald
McDonald Huis Tilburg, bestuurslid Brabant Medical School, auditor NIAZ
• Drs. L.J. C.G.M. van der Veen
Hoofdfunctie:
- Lid Raad van Bestuur
Relevante nevenfuncties:
-Voorzitter Bestuur Stichting TweeSteden
over de grenzen
-Lid Tilburgse Sportraad
-Secretaris Bestuur rksv Sarto (amateurvoetbalvereniging)
• Drs. M.B.P.M.Visser
Hoofdfunctie:
- Lid Raad van Bestuur
Relevante nevenfuncties:
-Lid Raad van Toezicht NEOS, organisatie
voor maatschappelijke opvang Eindhoven
-Voorzitter Zorgnetwerk Midden-Brabant
(samenwerkingsverband van zorgaanbieders
op het gebied van transmurale zorg en
ketenzorg)
-Bestuurslid Stichting RUPZ (Regionale
Uitwisseling Patiëntengegevens Zuid)
-Lid Raad van Toezicht Diagnostiek Brabant
(Diagnostisch Centrum voor huisartsen in
de regio Brabant)
• P.A.G. de Zwart, arts
Hoofdfunctie:
- Lid Raad van Bestuur
Relevante nevenfuncties:
- Lid Raad van Toezicht Onderwijsgroep
Tilburg
-Lid Dagelijks bestuur OOR OostNederland
-Lid Raad van Toezicht Stichting Rivierduinen
• Mr. A.L.J. van Dooremalen
Hoofdfunctie:
- Secretaris Raad van Bestuur
Relevante nevenfuncties:
-Secretaris bestuur Stichting Medisch
Etisch Onderzoek Patienten en
Proefpersonen Brabant
-Voorzitter bestuur Stichting Sportmedisch
Adviescentrum Hart van Brabant
-Penningmeester bestuur Stichting
TweeSteden over de grenzen
-Secretaris bestuur Stichting Podium
Boxtel
* Voornoemde nevenfuncties hebben de
goedkeuring van de Raad van Toezicht.
74
75
JAARVERSLAG 2013
BIJLAGE 3
BIJLAGE 2
Hoofd- en relevante nevenfuncties
leden Raad van Toezicht
• Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen
Voorzitter Raad van Toezicht
Hoofdfunctie:
-Hoogleraar Strategie en governance
voor de non-profit sector
UvT/TiasNimbas Bussines -Directeur Centrum voor het Bestuur van
de Maatschappelijke Onderneming
Relevante nevenfuncties:
-Voorzitter Stichting Steunfonds
Liedertafel Tilburg
-Voorzitter Raad van Toezicht IVA
instituut voor beleidsonderzoek UvT -Lid Raad van Toezicht AVANS
hogeschool
• Prof. mr. dr. J.H.Hubben
Vice-voorzitter Raad van Toezicht
Hoofdfunctie:
-Hoogleraar gezondheidsrecht RU
Groningen
Relevante nevenfuncties:
-Partner Holland Consulting Group -Lid Raad van Toezicht Dr. Leo Kannerhuis
-Voorzitter College Arbiters AO-Artsen
Verzekeringen
-Voorzitter Commissie late Zwangerschapsafbreking en Levensbeëindiging
Pasgeborenen
-Voorzitter College van Beroep Nederlands Instituut van Psychologen
-Raadsheer plv. Gerechtshof
-Reserve luitenant-kolonel
• A.C.P.L. van Overveld ing
• Mw. prof. dr. B.E. Baarsma
Lid Raad van Toezicht
Lid Raad van Toezicht
Hoofdfunctie:
Hoofdfunctie:
-Gepensioneerd
-Algemeen directeur SEO Economisch
Relevante nevenfuncties:
Onderzoek
-Lid van de Raad van Commissarissen van
Relevante nevenfuncties:
Sneep Industries te Strijen
-Bijzonder hoogleraar Marktwerking- en
-Lid van de Raad van Commissarissen van
mededingingseconomie, Faculteit EconoGrensland 80-85 holding B.V. te Borne
mie en Bedrijfskunde, UvA
-Kroonlid Sociaal Economische Raad (SER) -Lid van de Raad van Commissarissen van
Aurubis Netherlands B.V. te Zutphen
-Lid van de Raad van Commissarissen
van Loyalis NV
• Ir. P.J.A. van Schijndel
-Lid Raad van Commissarissen Stichtingen
Lid Raad van Toezicht
Espria en Woonzorg Nederland
Hoofdfunctie:
-Lid Raad van Toezicht BNN -Gepensioneerd
-Lid van het Bestuur van de Stichting
Relevante nevenfuncties:
Preferente Aandelen Kas Bank
-Lid Raad van Commissarissen DAF
-Lid audit committee FNV Bondgenoten
-Lid Bestuur stichting kasteel Heeswijk
-Lid van de Raad van Toezicht van de
Stichting G500 (politieke jongerenbeweging)
• Prof.dr. Th.M.M.Verhallen
-Lid van de Raad van Advies van Peak
Lid Raad van Toezicht
Invest
Hoofdfunctie:
-Lid wetenschappelijke adviesraad van het
-Emeritus hoogleraar Marketing en
Instituut voor Informatierecht van de UvA
marktonderzoek Faculteit Economie en
-Lid van de Commissie Structuur NederBedrijfswetenschappen Universiteit van
landse banken (Ministerie van Financiën)
Tilburg
-Lid van de Commissie Dienstverlening
Relevante nevenfuncties:
aan huis (ministerie van SZW) -Geen
-Lid van de Monitoring Commissie
Corporate Governance Code (EZ)
• Ir. A.W.M. van Bijsterveldt MFE
Lid Raad van Toezicht
Hoofdfunctie:
-Gepensioneerd
Relevante nevenfuncties:
-Geen
• Mr. H.M.C.M. van Oorschot
Lid Raad van Toezicht
Hoofdfunctie:
-Voorzitter College van Bestuur NHTV
Breda
Relevante nevenfuncties:
-Lid Raad van Toezicht Legermuseum
-Voorzitter Raad van Commissarissen
Lysias Adviseurs B.V.
-Voorzitter Raad van Commissarissen
Energie Beheer Nederland N.V.
-Lid Raad van Commissarissen
EON Benelux
-Vice-voorzitter Omroep Brabant
Rooster van aftreden Raad van
Toezicht en vaste voorbereidingscommissies
De Raad van Toezicht bestond tot 14 augustus 2013 uit zeven leden, waarvan zes
maanelijk en een vrouwelijk. Per 14 augustus 2013 is de Raad van Toezicht uitgebreid met een (mannelijk) lid, waarmee de
raad ultimo 2013 bestaat uit acht leden.
Per die datum zijn drie leden van de Raad
van Toezicht teruggetreden en zijn de vier
leden van de Raad van Toezicht van het
St. Elisabeth ziekenhuis toegetreden.
benoemd
datum
herbenoem-
datum def.
opatredenbaaraftreden
Raad van Toezicht
Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen (voorzitter)
1 mei 2003
Ir. A.W.M. van Bijsterveldt MFE 1 sept. 2003
Prof. dr. Th.M.M. Verhallen
1 jan. 2007
A.C.P.L. van Overveld ing.
1 jan. 2008
Ir. P.J.A. van Schijndel
14 aug. 2013
Prof. mr. dr. J.H. Hubben (vice-voorzitter)
14 aug. 2013
Mw. prof. dr. B.E. Baarsma
14 aug. 2013
Mr. H.M.C.M. van Oorschot
14 aug. 2013
neen
neen
ja
ja
neen
ja
ja
ja
30 april 2015
31 aug. 2015
31 dec. 2018
31 dec. 2019
31 dec. 2015
31 dec. 2019
31 dec. 2021
31 dec. 2021
Voormalig Raad van Toezicht TSz
P.M.D. Hirsch Ballin-van de Grift
1 jan. 2008
Drs. N.J.M. Kwantes RB
1 april 2008
Drs. J.J.A. van de Riet
1 jan. 2007
14 aug. 2013
14 aug. 2013
14 aug. 2013
Vaste voorbereidingscommissies:
Integratie- en agendacommissie
Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen (voorzitter)
Prof. mr. dr. J.H. Hubben Remuneratiecommissie
Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen (voorzitter)
Prof. mr. dr. J.H. Hubben Auditcommissie
A.C.P.L. van Overveld ing. (voorzitter)
Ir. P.J.A. van Schijndel
Commissie kwaliteit en veiligheid
Mw. prof. dr. B.E. Baarsma (voorzitter)
Prof. dr. Th.M.M. Verhallen
31 dec. 2014
31 dec. 2015
31 dec. 2014
31 dec. 2015
31 dec. 2015
31 dec. 2015
31 dec. 2017
31 dec. 2017
76
JAARVERSLAG 2013
BIJLAGE 4
Samenstelling Raad van Toezicht en commissies TweeSteden ziekenhuis tot 14 augustus 2013
Raad van Toezicht
Plenair
Strategie
Financieel
Kwaliteit
HRM
Remuneratie
Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen
x
x
x
Ir. A.W.M. van Bijsterveldt MFE
x
x
x
x
Drs. J.J.A. van de Riet
x
x
x
Prof. dr. Th.M.M. Verhallen
x
P.M.D. Hirsch Ballin-van de Grift
x
x
A.C.P.L. van Overveld ing.
x
x
Drs. N.J.M. Kwantes RB
x
x
aantal bijeenkomsten tot 14-08-2013
6
1
4
2
1
1
data
16-jan-13 13-mrt-1311-jan-13 14-mrt-1303-apr-1318-jul-13
03-apr-1313-mrt-13
03-mei-1325-apr-13
15-mei-1302-aug-13
03-jul-13
06-aug-13
aanwezigheid tot 14-08-2013
Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen
6
1
1
Ir. A.W.M. van Bijsterveldt MFE
6
1
1
1
Drs. J.J.A. van de Riet
6
3
Prof. dr. Th.M.M. Verhallen
6
1
P.M.D. Hirsch Ballin-van de Grift
5
1
A.C.P.L. van Overveld ing.
6
4
Drs. N.J.M. Kwantes RB
6
1
Samenstelling Raad van Toezicht en commissies vanaf 14 augustus 2013
Raad van Toezicht
Plenair
I&A
Audit
Remuneratie Kwaliteit & Veiligheid
Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen
x
x
x
Ir. A.W.M. van Bijsterveldt MFE
x
Prof. dr. B.E. Baarsma
x
x
Prof. mr. dr. J.H. Hubben
x
x
x
Mr. H.M.C.M. van Oorschot
x
A.C.P.L. van Overveld ing.
x
x
ir. P.J.A. van Schijndel
x
x
Prof. dr. Th.M.M. Verhallen
x
x
aantal bijeenkomsten vanaf 14-08-2013 3
2
1
1
0
data
29-aug-1319-sep-13 18-dec-1325-nov-13
03-okt-13 25-nov-13
05-dec-13
aanwezigheid vanaf 14-08-2013
Prof. dr. ir. C.A.M. Mouwen
3
2
1
Ir. A.W.M. van Bijsterveldt MFE
2
Prof. dr. B.E. Baarsma
2
Prof. mr. dr. J.H. Hubben
3
2
1
Mr. H.M.C.M. van Oorschot
3
A.C.P.L. van Overveld ing.
3
1
ir. P.J.A. van Schijndel
3
1
Prof. dr. Th.M.M. Verhallen
3
Locatie Tilburg
Dr. Deelenlaan 5
5042 AD Tilburg
Telefoon 013 - 465 56 55
Locatie Waalwijk
Kasteellaan 2
5141 BM Waalwijk
Telefoon 0416 - 68 22 22
Oisterwijkkliniek
Moergestelseweg 32G
5062 JW Oisterwijk
Telefoon 013 - 465 48 48
Website
www.tweestedenziekenhuis.nl

Bekijk de uitnodiging - St. Elisabeth Ziekenhuis

Download

Jaarverslag 2013 POH-GGZ in het

Aan alle leden van RJV en PC de Bögelscamp. Hierbij nodigen wij

Jaarverslag klachten 2013

Vlootfonds Hanzevast 3 - ms Hanze Göteborg N.V. gevestigd te

ANBI status ThuisWoonService

Aanleg hondenlosloopplaats

Financieel jaarverslag 2012

Download hier de pdf versie van deze uitnodiging