Waarom vrienden, familie, buren en kennissen zo

November 2014 | editie 7
In dit nummer:
Wat betekent vriendschap voor u?
Hart voor een ander
Hoe de panty’s in Dordrecht kwamen
Een rijk sociaal leven, zo doet u dat!
Waarom vrienden, familie, buren
en kennissen zo belangrijk zijn
‘Wat zon is voor planten,
is aandacht voor mensen’
Inhoud
Wiel verkent het belang van sociale contacten voor ouderen
pagina 4
In deze editie:
4 Lang en gelukkig
Over het nut van sociale contacten
en de invloed op geluk en gezondheid.
8 Wat betekent vriendschap voor u?
Wiel peilt de mening op straat.
10 Hart voor een ander
Deze mensen brengen anderen bij elkaar.
‘Alleen op pad is
een hele stap’
4 portretten
Cocky Nelemans: ‘Rijk zijn we
er niet van geworden, maar
de verhalen maken me nog
altijd blij.’
pagina 24
Column
Mieketrien
‘Gemeente en verzekeraars;
investeer in wijkcentra,
in kaartclubs en
koffie-ochtenden.’
pagina 15
Tips van de
ouderenadviseur
15 Column Mieketrien
16 Bijblijven
Nieuws over uitgaan, boeken en wetenschap.
19 Vijf vragen aan:
Roos Verheggen (Mezzo) over de toekomst
van de ouderenzorg.
20 De zorg verandert
Wat betekent dat voor u?
22 Hoe zit u erbij?
Binnenkijken bij klanten van de Wielborgh.
24 Dagelijks brood
Een bijzonder gesprek met het
ondernemersechtpaar dat panty’s en
kant-en-klaar maaltijden in Dordrecht
introduceerde.
Binnenkijken bij....
Marijke Hallensleben
‘Goedemiddag, voelt u zich ook altijd zo ongemakkelijk
in de wachtkamer? ‘
Tja, ik betrap mezelf er ook regelmatig op dat ik, in
afwachting van mijn jaarlijkse controle bij de tandarts
of wachtend op de uitslag van een onderzoek, zwijgzaam in een vaak sterk verouderd en beduimeld
blad, de minuten aftel tot ik aan de beurt ben. En dat
terwijl ik toch over het algemeen vrij communicatief
ben en graag met mensen, ook als ik ze niet goed
ken, in gesprek ga. Bovendien weet ik dat eigenlijk
iedereen zich min of meer oncomfortabel voelt in
zo’n situatie . En dat je dan juist met een onschuldig
praatje een sfeer kan creëren, waardoor we ons
allemaal, prettiger voelen.
Daar komt trouwens nog bij dat ik een ongelooflijk
goede en vriendelijke tandarts heb, dus is mijn in
zichzelfgekeerde gedrag in de wachtkamer niet eens
noodzakelijk. Dit is een redelijk en ook wel begrijpelijk
en algemeen geaccepteerd soort zwijgen, waar meer
mensen zich ‘schuldig’ aan maken.
Maar hoe vaak komen er situaties voor dat een
gesprek, een vriendelijke groet of een bemoedigende
glimlach leidt tot een gevoel van welbevinden, vaak
wederzijds, waardoor mensen zich prettiger voelen?
En mensen die zich goed voelen, zijn bovendien ook
nog eens gezonder, zoals u kunt lezen in het artikel
Lang en gelukkig.
Na een, soms kort, praatje en dat hoeft echt niet
alleen over het weer, of over koetjes en kalfjes te gaan,
voelen mensen zich vaak gelukkiger dan daarvoor.
Je kunt hier zelf ook actief in zijn. Afwachten is niet
altijd een goede keus. Wees je bewust van je sociale
omgeving, deel gedachten en gevoelens met lotgenoten, sta positief tegenover andere mensen, trek
je niet terug op je eigen eilandje. Praat in de lift eens
met elkaar, informeer elkaar over leuke weetjes en
gebeurtenissen. Dit brengt je op gedachten die je
soms daarvoor en zonder het gesprekje niet had. Het
welbevinden van mensen wordt voor een groot deel
bepaald door dit soort ervaringen. Laten we ons hier
bewust van zijn.
In dit Wiel leest u meer over vriendschap, sociale
contacten en wat dat voor uw welbevinden en
gezondheid kan doen. Ik vind het in onze verzakelijkte
samenleving een heel boeiend onderwerp.
“Goedemiddag, ik reed net langs het gebouw
“De Holland”, wat wordt dat mooi hè”
27 Advies van de ouderenadviseur
Zes tips om uw sociale netwerk uit te bouwen.
pagina 10
pagina 22
28 Colofon, service & informatie
Wiel is een uitgave van Stichting de Wielborgh.
2
Welkom
pagina 27
Christien
Baas-Borsje
Directeur bestuurder
En ze leefden nog lang en gelukkig...
Waarom eten in gezelschap lekkerder smaakt, is
als zij ouder worden. Een andere Amerikaanse studie
nooit wetenschappelijk onderzocht. Maar het is een
keek naar het effect van sociale netwerken bij ruim 2.200
waarheid die klinkt als een klok: samen eten is leuker
vrouwelijke respondenten. De dames, minstens 78 jaar,
dan alleen. Blijkbaar heeft de positieve energie die het
hadden bij aanvang van de studie geen symptomen van
samenzijn oplevert, een uitwerking op de smaak van het
dementie. Vier jaar later kwamen de onderzoekers tot
eten. Vanuit de gedachte dat samen eten verbindt, is de
de conclusie dat vrouwen met grote sociale netwerken
Wielborgh gestart met de Ontmoet & Eet goed diners. Één
minder kans liepen op het krijgen van dementie dan meer
keer per maand organiseren de ontmoetingscentra in
geïsoleerde vrouwen.
het Sterrenwiel en in het Waterwiel diners waar niet de
maaltijd centraal staat, maar de ontmoeting. Niet dat er
Eenzaamheid
iets mis is met eten: het diner bestaat uit drie gangen en
In de Nationale Eenzaamheids Lezing afgelopen oktober
alles is vers gekookt.
noemt emeritus hoogleraar Ivan Wolffers eenzaamheid
Ook tijdens de Week tegen de eenzaamheid ging het over
één van de grootste problemen in de volksgezondheid.
samen eten; naar het concept van sociaal restaurant
‘Er lijden meer mensen aan het wegvallen van menselijke
Resto van Harte aten overal in Nederland mensen samen:
netwerken en door eenzaamheid dan aan infecties’,
van studenten tot buurtbewoners en van bedrijfskantine
stelt hij. Natuurlijk moet ebola worden bestreden, en
tot verzorgingshuis. De eettafel werd dé plek waar
Nederland moet daarbij helpen. Maar: ‘Bij ebola schrikken
mensen elkaar inspireren en waar nieuw perspectief
we ons een hoedje, maar een zeker zo grote bedreiging
ontstaat. Contacten opgedaan tijdens een etentje kunnen
voor het menselijk welzijn - eenzaamheid - levert geen
leiden tot een vervolgbezoek en zelfs tot vriendschap, zo
krantenkoppen op.’ Terwijl de cijfers schrikbarend zijn:
is de gedachte.
Nederland kent ongeveer drie miljoen ouderen, waarvan
een derde zich eenzaam voelt. Tweehonderdduizend
sociale contacten
ouderen zijn zelfs extreem eenzaam, wat inhoudt dat zij
Dat is niet voor niets. Sociale contacten blijken het
slechts één keer per vier weken een waardevol sociaal
verschil te maken in de welzijnsbeleving van mensen.
contact hebben.
Uit een onderzoek naar de samenhang tussen sociale
contacten en geluk van het Centraal Bureau voor de
Statistiek blijkt dat mensen die regelmatig contact hebben
met vrienden, familie of buren vaker gelukkig en tevreden
zijn. In vergelijking tot mensen die minder dan eens per
maand contact hebben met familie, zijn degenen die
‘Wat de zon is voor planten,
is aandacht voor mensen’
minstens eens per week contact hebben bijna drie keer
wel zes jaar, schrijft hoogleraar ouderengeneeskunde
Wat de zon is voor planten, is aandacht
voor mensen, zegt Wolffers in de lezing. Zijn mening
Rudi Westendorp in Oud worden zonder het te zijn. Uit
is gestoeld of talloze onderzoeken. Bij de analyse van
Amerikaans onderzoek bleek bovendien dat mensen die
sociale netwerken van 55-plussers binnen de Longitudinal
geen of een kleine sociale kring om zich heen hebben,
Aging Study of Amsterdam (LASA) blijkt bijvoorbeeld dat
meer risico lopen op het ontwikkelen van geheugenverlies
vrienden de belangrijkste emotionele ondersteuning voor
zo vaak gelukkig. En wie gelukkig is, leeft langer. Soms
Er wordt heel wat afgelachen tijdens
de gezellige en informele
ontmoet & eet goed diners bij de Wielborgh.
4
5
ouderen zijn, samen met partners en kinderen. Vrienden
voelen, ook als de dokter tegen hem heeft gezegd dat hij
gaan snappen dat vriendschap en contact met anderen gelukkig
kunnen praktische ondersteuning bieden als andere
ziek of gehandicapt is. Daarom moet ook de definitie van
maakt. En dat ze dat zelf moeten doen.’ Mensen moeten zich
bronnen zoals een partner of kinderen onderbreken.
gezondheid zoals die door de WHO in 1948 is opgesteld
bovendien veel meer dan nu het geval is ook zelf voorbereiden
Naast emotionele steun en praktische hulp kunnen
op de helling, vindt hij. Kort gezegd stelt die definitie:
op een langdurige ouderdom. De oudste mens aller tijden is
vrienden advies geven, samen mogelijke oplossingen
wie fysiek, mentaal en sociaal goed functioneert, is
122 geworden, en de eerste die 135 wordt is al geboren. Een
doornemen en helpen een andere interpretatie te vinden
gezond. Zo vlak na de verschrikkingen van de Tweede
zeventigjarige komt dus in feite net kijken. ‘Het rafelig einde van
voor stressvolle gebeurtenissen, zodat deze minder
Wereldoorlog met alle lichamelijke, geestelijke en sociale
je leven duurt zo’n tien jaar, dat blijft hetzelfde, alleen de leeftijd
bedreigend zijn. Vrienden, die meestal leeftijdsgenoten
traumata die daarvan het gevolg waren, was dat een
verlegt zich,’ zegt Rovers.
zijn, kunnen bijzonder effectief zijn in het bieden van deze
begrijpelijke omschrijving. ‘Maar als je deze definitie nu
Westendorp memoreert in dat verband het onderzoeksfeit dat
vorm van ondersteuning, vooral als zij hetzelfde hebben
toepast op oude mensen, dan zeg je tegen 90 procent van
ouderen met een klein sociaal netwerk een hoger sterfterisico
meegemaakt. Daarom zoeken pas gepensioneerden
hen: u bent ziek, u heeft een chronische aandoening, u
hebben dan rokers, terwijl roken een grote risicofactor voor
andere gepensioneerden op en weduwen andere
bent niet succesvol oud. Maar die mensen houden vol dat
morbiditeit (ziektecijfer) en mortaliteit (sterftecijfer) is. Met
weduwen. En niet te vergeten: vrienden zorgen voor
ze zich gezond voelen,’ schrijft hij. Ook met een falend lijf
andere woorden: bij een gezonde levensstijl hoort behalve
aangenaam gezelschap: samen eten, drinken en lachen
kun je een prachtig leven hebben.
niet roken ook investeren in familie, vrienden en sociale
contacten, zodat je er op hoge leeftijd niet alleen voor staat.
is bijna altijd stimulerend. Tevens zijn vrienden een bron
van zelfwaardering. Het feit dat mensen je nog steeds
als gezelschap kiezen, in je geïnteresseerd zijn en om je
geven, biedt een sterk tegenwicht voor de boodschap die
ouderen vaak voelen dat ze niet meer meetellen of niet
meer interessant zouden zijn.
Vrienden zorgen voor
aangenaam gezelschap:
samen eten, drinken
en lachen is bijna altijd
stimulerend.
sterk netwerk van leeftijdsgenoten
Mensen van middelbare leeftijd die hun kring willen uitbreiden om eenzaamheid te voorkomen, raadt Wolffers aan niet te veel
te rekenen op kinderen en, als ze groter worden, de kleinkinderen. Die hebben het te druk met werken, en minderen kan niet
vanwege de torenhoge hypotheek, zegt hij in zijn lezing. ‘Het is verstandiger om je tijd te besteden aan vrienden, want een
sterk netwerk van leeftijdsgenoten blijkt meer bij te dragen aan geluk op oudere leeftijd. Maar dat moet je wel organiseren, en
naarmate je ouder wordt, kost dat meer energie.’
Het is vooral een kwestie van vroegtijdig en breed investeren in sociale contacten, zegt Rovers. Doordat ze gestudeerd hebben
en een bredere werkervaring hebben, hebben zestigers van nu, in tegenstelling tot tachtigers, wel een netwerk. Maar als het
vriendschap maakt gelukkig
sociaal netwerk vooral vanuit de arbeidsrelatie komt, dan loopt het gevaar als iemand met pensioen gaat. Hetzelfde geldt voor
Het omgekeerde is wel waar volgens Kees Rovers. Hij is
pensionado’s die elk jaar een paar maanden in het buitenland zitten, dan versmalt je sociale netwerk snel. Rovers: ‘Ga in plaats
huisarts en had 35 jaar een eigen praktijk in Dordrecht.
van drie maanden te overwinteren, een maand met vakantie en ga vrijwilligerswerk doen. Dat is goed voor de maatschappij en
‘De mensen die dynamisch bezig zijn en een sociaal actief
voor je eigen toekomst.’
leven leiden, zie je maar zelden,’ zegt hij. ‘Als ze komen,
is het een kwestie van de gewone ongemakken bijsturen.
Degenen die één keer per week aan de bel trekken, zijn de
mensen die eenzaam zijn. Altijd met vage klachten, er is
niemand die zegt dat hij naar de dokter gaat, omdat hij zo
eenzaam is.’ Na zijn pensioen is hij zich gaan verdiepen in
onafhankelijk
6
geluk
veroudering. Laatst hield hij een presentatie voor collega’s
Ook volgens
van de Rotary die met pensioen zijn gegaan. Ze waren
Westendorp is het
geschokt door de samenhang tussen sociale contacten,
menselijk geluk
geluk en levensverwachting. ‘Met hen zit het wel goed. De
eerder gelegen in
club is de reden dat ze er nog zijn,’ zegt hij lachend. Maar
factoren als een sociaal
verder is er nog een lange weg van bewustzijn te gaan. Hij
‘Ga in plaats van drie
maanden te overwinteren, een
maand met vakantie en ga
vrijwilligerswerk doen. Dat is
goed voor de maatschappij en
voor je eigen toekomst.’
netwerk, optimisme
noemt het voorbeeld van korfbalvereniging DeetosSnel
en een doel om voor
in Dordrecht, dat een aanzienlijk bedrag kreeg van het
te leven. Het biologisch
Oranjefonds om ouderen aan het bewegen te krijgen. Het
proces van veroudering en
blijkt moeilijk om het geld uit te geven: er is een groep
De ontmoet-en-eet-goed diners zijn elke maand.
een vitale levensinstelling
van 23 mensen die gratis komen sporten terwijl er geld is
Op de laatste vrijdag van de maand om 17.00 uur in het Sterrenwiel
zijn grotendeels
voor zeker 100. Volgens Rovers wordt geld vaak genoemd
en op de tweede dinsdag van de maand om 12.00 uur in het Waterwiel, € 8,95.
van elkaar volgens de
als drempel om ergens naartoe te gaan en contact te
hoogleraar. Hij gebruikt hiervoor in zijn boek de term
kunnen maken, maar als de drempel wordt weggenomen,
Resto van Harte organiseert elke woensdag en vrijdag om 18.00 uur een sociaal diner in Dordrecht.
disability-paradox: wat betekent dat iemand zich goed kan
werkt het ook niet vanzelf. Rovers: ‘Mensen moeten
Gran Salon Crabbehoff, Groen van Prinstererweg 38, www.restovanharte.nl
7
Straatvraag
rdrecht,
Achterom, Do
13.00 uur.
,
4
1
0
2
r
e
b
m
e
30 sept
Wat betekent
vriendschap voor u?
Bianca Gaal (44)
‘Zonder vrienden zou ik me heel eenzaam voelen. Ik
heb niet zo heel veel vrienden, maar die ik heb zijn
hele goede. Ze zijn er altijd voor mij: toen mijn moeder
overleed en nu mijn man ziek is. Met een knuffel, een
belletje of een lief bericht via Facebook. Het gaat er niet
zozeer om dat we voor elkaar zorgen, het is meer de
aandacht die heel prettig is. Andersom doe ik ook veel
voor vrienden, dat is voor mij heel vanzelfsprekend.’
(45)
n
o
S
d van
i
r
t
s
A
‘Met een vriendin ben ik al mijn hele leven bevriend,
andere vriendinnen ken ik al 30 jaar, 20 jaar en 12
jaar en nu ben ik in Dordrecht omdat ik een nieuwe
vriendin heb leren kennen deze zomervakantie in Ibiza.
Wat ik doe met vriendinnen: de leuke dingen, zoals
shoppen, sporten, uitgaan en koffiedrinken, maar we
delen ook de moeilijke momenten. Ik ben enig kind,
dus ik moet het hebben van vrienden. Soms is het wel
druk al die sociale contacten. Je zult mij niet snel op de
bank zien zitten.’
‘Naast mijn gezin, zijn vrienden één van de
belangrijkste dingen. Ik heb een breed netwerk, maar
echte vrienden zijn op één hand te tellen. Dat zijn de
mensen voor wie je alles doet. Ik heb een vriendin die
ernstig ziek is en ik ga regelmatig bij haar langs omdat
ik niet wil dat ze veel alleen is. Mijn moeder is 67 en ze
heeft een oudere vriendin. Ze gaan samen wandelen
en mijn moeder helpt met boodschappen doen. Zo ver
is het bij ons niet, maar ik vind wel dat zij het goede
voorbeeld geeft.’
8
‘Ik heb veel vrienden, kennissen en collega’s en ik ben
voorzitter van een karatevereniging. Mijn sociale netwerk, dat
zijn zeker vijftig mensen. Los van Facebook, he! Dat is best
druk als ik eerlijk ben, maar dat is een luxe probleem. Elkaar
helpen hoort er voor mij bij. Door de vereniging heb ik ook
te maken met de problemen achter de voordeur bij sommige
kinderen en dan help ik graag. Andersom leer ik ook weer van
de kinderen. Het helpen zit hem in verschillende dingen voor
mij: in concrete dingen zoals elkaar helpen met verhuizen
bijvoorbeeld. Maar ook op moeilijke momenten. Soms hebben
mensen het heel leuk met elkaar en soms zit het tegen, zo is
het leven. Als ik beslissingen moet nemen of als er moeilijke
vraagstukken zijn, vind ik het fijn om te weten wat mijn
vrienden daarvan denken. Daar leer ik van. Of niet...’
‘Ik ben twintig jaar vrijwilliger in een verzorgingshuis
en ik zie het dagelijks gebeuren dat mensen vereenzamen. Zeker nu er vanwege bezuinigingen minder
tijd is voor mensen. Ik ben dit werk gaan doen omdat
ik iets om handen wilde hebben, maar na twintig jaar
geeft het me nog steeds zoveel voldoening dat ik het
blijf doen. Ook voor de sociale contacten die het me
oplevert. Ik doe regelmatig buiten het werk om iets
met collega’s. Op maandag ga ik altijd koffie drinken
bij een vriendin, dat is zo gegroeid sinds ze weduwe is
geworden. Ik heb veel vrienden, familie en kennissen
via het vrijwilligerswerk, maar het is altijd maar
afwachten of ze er voor je zijn als het echt nodig is.’
Frits B
orger (
59)
(40)
Weena Sontag
Tristan Thiele (4
6)
Mary Lodder (69)
‘Ik houd van mensen om me heen. Ik maak ook
makkelijk contact dus ik ben niet vaak alleen.
Echte vrienden heb ik niet. De reden is simpel:
ik kan het niet onderhouden. In vriendschap
moet je investeren, je afspraken nakomen. Dat
kost energie. Daarvoor ben ik te druk met mijn
werk, met mezelf en met mijn jachthonden.
Misschien ben ik wel te onafhankelijk. Als er
wat gebeurt met mij? Dan wordt het een ander
verhaal. Ik ben optimistisch en opportunistisch.
Ik heb het altijd alleen gered dus dat zal dan
ook wel goed komen.’
9
het portret
het portret
Nellie van der Horst (60) Ze treedt op als non, Doris of Corry van Gorp en doet
alles om het haar gasten naar de zin te maken. Geen wonder dat de dansavonden in
Sta-Pal en het Polderwiel zijn vernoemd naar haar.
voor een
Een rijk sociaal leven maakt gelukkig. En gezond. Vrienden, familie
of kennissen in de buurt is een luxe. Wie dat niet heeft kan naar
een dansavond gaan of een sociaal diner om andere mensen te
ontmoeten. Vier inspirerende verhalen van mensen die anderen bij
elkaar brengen.
10
‘Ik heb veel opgestoken van mijn moeder: ze had alleen AOW en ze had
vijftig euro in de week over om alles van te doen. Uitgaan deed ze niet, want
daar was geen geld voor. En met wie zou ze moeten gaan?
Ze had nauwelijks sociale contacten. Mijn moeder leeft
niet meer, maar mensen zoals zij zijn er
genoeg. Tegenwoordig hebben mensen
veel contacten: via het werk, de sportclub
of de vereniging en in het weekend doen ze
leuke dingen met vrienden. De generatie van
mijn moeder heeft geen uitgebreid sociaal
netwerk opgebouwd: zij waren alleen bezig
met het huishouden en het gezin. Wasmachines
en stofzuigers bestonden nog niet dus het kostte
allemaal veel tijd. Het resultaat is dat veel mensen in deze
leeftijdsgroep eenzaam zijn. Hun kinderen werken en willen
het weekend voor zichzelf hebben. Ik snap het, maar ik heb
er ook moeite mee. Dus toen mijn jongste zoon klaar was
met studeren, ben ik gestopt met werken. Ik geef linedance
voor ouderen en ik organiseer dansavonden om mensen
samen te brengen.
‘Alleen op pad is
een hele stap’
Het kost maar vijf euro, voor een complete avond uit met
hapjes en een act, want ik verzorg altijd een optreden. Vaste
gasten hebben de dansavond Nellie’s feestje genoemd, de
feestelijke ongedwongen sfeer geeft ze het gevoel dat ze op een
bruiloft zijn, heb ik al vaak gehoord. Ik ben ook extra alert op de
sfeer. Laatst kwam er een vrouw voor het eerst. Ze was alleen
en ging achteraf aan een tafel zitten. Het is een flinke drempel
om alleen uit te gaan dus ik heb ervoor gezorgd dat ze bij een
gezellige groep mensen aan tafel kwam. Na afloop kreeg ik een
dikke knuffel van haar: ze had een geweldige avond gehad.
‘Het lijkt wel alsof we allemaal familie van elkaar zijn,’ zei ze.
Ik voel die sfeer ook en dat komt omdat we allemaal iets
met elkaar delen: iedereen is op zoek naar gezelschap!’
11
het portret
het het
portret
portret
Wat begon als een eenmalige actie voor het goede doel liep uit op een vaste activiteit.
Elke vier weken bakt Ilone Knoppers (32) pannenkoeken voor de mensen in de Klockelaer.
‘Als thuiszorgmedewerker zie ik veel
eenzame mensen. Sommigen zitten de hele dag
alleen. Als ik om twaalf uur kom, ben ik de eerste
tegen wie ze praten. Natuurlijk maak ik altijd een
praatje met de mensen waar ik thuis kom en gelukkig
kunnen we vanuit de Wielborgh steeds vaker regelen
dat mensen bijvoorbeeld een keer naar buiten kunnen
met een vrijwilliger. Maar ik wilde iets extra’s
doen om mensen met anderen in contact
te brengen. Het idee om pannenkoeken te
bakken voor de mensen in de Klockelaer is
spontaan ontstaan. Ik zamelde geld in voor de
Ladies Run van Pink Ribbon door pannenkoeken te bakken.
Dat beviel goed en het smaakte zodanig goed dat mensen
vroegen of ik het kon blijven doen.
‘Als ik met een pannenkoek kan bereiken
dat mensen uit hun vertrouwde stoel komen
en onder de mensen zijn, dan bak ik er met
liefde zestig op een ochtend’
Ze bakken niet voor zichzelf. En belangrijker: ze komen ervoor naar beneden.
Vaak eten ze de pannenkoeken samen op en dan heb ik mijn doel bereikt, namelijk
dat ze uit hun vertrouwde stoel gekomen zijn. Sommige mensen hebben een reden
nodig om naar beneden te komen. Met een pannenkoek lukt dat. Ik bak van alles: van
naturel tot kaas, spek, appel, banaan of een combinatie. Een week vooraf zet ik een
bestelbox neer en het hangt van de bestelling af hoe lang ik ermee bezig ben.
Soms zijn het zestig pannenkoeken en sta ik om zeven uur ’s ochtends
al in de keuken om op tijd klaar te zijn. Ik werk afwisselend; vier tot zeven
dagen per week, en het lukt me niet om dit wekelijks te doen.
Natuurlijk kan ik ook andere dingen doen op mijn vrije dag,
een mens is altijd druk. Maar als je iets voor een ander wilt doen,
moet je tijd maken. Ik vind dat logisch, ik doe al zoveel voor mezelf;
van werken tot het onderhouden van sociale contacten.’
Anja Matena (63) brengt met Sterrenburgers voor Sterrenburgers de mensen
in haar wijk samen. En het mooie is: ze hielp zichzelf er ook mee vooruit.
‘Dit werk is positief
en dat straalt uit op mij’
‘Ik werkte als secretaresse voor de huurdersvereniging van Trivire.
Bij wijkvergaderingen hoorde ik steeds hetzelfde: ‘Er is zoveel eenzaamheid onder
de mensen in Sterrenburg.’ Ik woon zelf in Sterrenburg en ik trok me dat zo aan dat ik
samen met een collega een initiatief ben gestart om mensen uit de wijk met elkaar in
contact te brengen. We hebben het meteen groot aangepakt met een interview met
RTV Dordrecht en in de wijkkrant. Inmiddels zijn we vijf jaar verder en bestaat
er een vriendinnengroep van zo’n vijfentwintig vrouwen. Op
donderdag komen we samen in het Cultureel
Centrum op het Dalmeyerplein. We nemen de
week door, drinken koffie en daarna gaan we
kaarten maken, breien of een spelletje doen.
We gaan regelmatig een dagje weg en na
de zomer gaan we met de club uit eten.
Met Kerst is er een brunch, maar er zijn
ook mensen die elkaar met de feestdagen
thuis uitnodigen om samen te koken. We
hebben vier vrijwilligers in de groep die
langsgaan bij mensen die niet meer naar
buiten kunnen.
Wij hebben het project opgezet in Sterrenburg, maar
het kan natuurlijk overal! Om anderen te helpen een project
tegen de eenzaamheid op te zetten, hebben we een film opgenomen en
een handboek met een stappenplan gemaakt. De komende tijd wil ik mensen
gaan helpen om hun project op te zetten. Het geeft mij een goed gevoel dat
ik iets voor anderen kan betekenen. En dit initiatief zorgt er ook voor dat ik
zelf niet achter de plantjes ga zitten. Twaalf jaar geleden overleed mijn zoon,
daarna heb ik een moeilijke periode gehad met veel psychische en lichamelijke
klachten. Het opzetten van Sterrenburgers voor Sterrenburgers heeft me
geholpen om er bovenop te komen. Als je thuis zit, blijf je ook maar malen.
Dit werk is positief en dat straalt uit op mij.’
13
De Column van Mieketrien
het portret
Wilma Molendijk (75) is liever druk met anderen dan alleen thuis: ze zette de reisclub op
bij de ANBO, helpt in de bar van het Sterrenwiel en begeleidt een praatgroep.
‘Stop met vrijwilligerswerk in de stad en ga iets in het Sterrenwiel doen.
Als ik er niet meer ben, heb jij hier vrienden gemaakt,’ zei mijn man toen ik
twaalf jaar geleden bij hem in het Sterrenwiel ging wonen. Drie jaar nadat
we verliefd waren geworden, overleed hij. Sindsdien denk ik bijna dagelijks
aan zijn woorden. Ik heb één zoon, maar ik zie hem niet vaak; hij woont in
Rotterdam en hij heeft het druk met zijn bedrijf. Het was ook niet makkelijk
nieuwe vriendschappen met leeftijdgenoten te sluiten omdat ik een vrij jonge
bewoner ben voor het Sterrenwiel. Ik heb vrienden met wie ik op vakantie ga, maar
het is een echtpaar en daar wil ik ook niet altijd op terugvallen. Mijn plezier
en sociale contacten haal ik uit vrijwilligerswerk. Ik zit in het bestuur van de
ANBO, waar ik de reisclub heb opgezet. Op zondag werk ik achter
de bar in Sterrenplaza, tijdens feestjes help ik in de bediening
en op maandagochtend heb ik samen met een buurvrouw een
praatgroep.
‘Ik versterk het
sociale netwerk van
anderen en tegelijkertijd
dat van mezelf’
Een praatgroep klinkt zwaar, maar dat is het niet.
We drinken samen koffie, doen een spelletje en we praten over vroeger.
Dan vraag ik of ze een trouwfoto willen meenemen of ik vraag naar hun
eerste woning: hadden ze meteen zelf een huis of hebben ze ingewoond?
Dan hoef ik niets meer te doen, de verhalen komen vanzelf. Sinds kort
heb ik er een nieuwe hobby bij: ik ben gastvrouw op de PlusBus. In het
Sterrenwiel heb ik al een clubje bij elkaar gekletst; laatst zijn we met z’n
zevenen naar Vlissingen geweest. Veel thuis ben ik niet. Dat is niet erg,
want wat is er leuk aan alleen thuiszitten? Ik houd niet van poetsen en als
ik de buren van 91 en 93 met de post heb geholpen, wil ik iets doen.
Ik ben druk met anderen om vulling te geven aan mijn eigen leegheid.’
Koperpoetsen, dat is een van mijn kwaliteiten. Dit ontdekte ik net na mijn afstuderen toen ik
een tijdje werkte als thuishulp. Als ik bij mevrouw T. was geweest blonken haar potten, pannen
en deurknoppen weer (“shinen” zeg je tegenwoordig geloof ik, maar dat is meer iets voor een
volgende column over generatiekloven of iets dergelijks). Mevrouw T. is mij altijd bij gebleven.
Om bij haar thuis te komen in haar jaren ’30 woning moest je een flink steile trap op. En dat
was precies het probleem. Mevrouw T. kon namelijk nauwelijks meer lopen en had ontzettend
veel pijn. Zij kwam dus nooit meer buiten. Nooit. Meer. Buiten.
Ik kon en kan me daar niets bij voorstellen. Geen van mijn collega-thuishulpen wilde bij
mevrouw T. werken. Het was er niet echt gezellig. Mevrouw T. was eigenlijk ronduit chagrijnig.
Maar hoe zou u worden als u niet meer naar de buurtsuper kunt wandelen, geen kopje koffie
kunt drinken in een restaurant, geen deel meer uit maakt van een bingoavond, kaartclub
of welke groep dan ook. Ik ben ervan overtuigd dat de sociale contacten, de afleiding en de
activering een enorm positief effect hebben op het levensgeluk van mensen. En daarmee op
de zorgvraag (en dus de kosten, beste financiers). Met alle bezuinigingen in het vooruitzicht is
dit mijn schrikbeeld: mensen die nooit meer buiten komen, eenzaam en daardoor chagrijnig
door het leven gaan. Fysieke en psychische klachten die verergeren met als gevolg een
stijgende zorgvraag. Gemeente en verzekeraars; investeer in wijkcentra, in kaartclubs en koffieochtenden. In vrijwilligers die erop uitgaan met mensen die het zo hard nodig hebben. En
ondertussen troost ik me maar met de gedachte dat mevrouw T. in ieder geval af en toe genoot van haar glimmende koperverzameling….
Mieketrien van Oort werkt als bestuurssecretaris bij de Wielborgh.
In deze functie maakt zij deel uit van het managementteam.
‘Gemeente en verzekeraars;
investeer in wijkcentra, in kaartclubs
en koffie-ochtenden.’
15
Ontmoet & eet goed
Nieuws en tips voor (winterse) uitjes,
lezen en luisteren.
Eten is meer dan voeding alleen. Het is een baken in de dag. Een moment om elkaar te ontmoeten. Ervaringen uit te
wisselen en samen te genieten. Bovendien brengt eten herinneringen boven, en dat is altijd een mooie aanleiding voor een
gesprek. Vanuit de gedachte dat eten verbindt en diverse mensen in de wijk kan samenbrengen, organiseert de Wielborgh in
het Sterrenwiel en het Waterwiel diners waarbij de ontmoeting centraal staat. Wat overigens niet betekent dat de maaltijd
van ondergeschikt belang is. Er worden drie gangen geserveerd, alles is vers gekookt en de diners hebben vaak een thema.
De ontmoet-en-eet-goed diners zijn elke maand. Op de laatste vrijdag van de maand om 17.00 uur in het Sterrenwiel
en op de tweede dinsdag van de maand om 12.00 uur in het Waterwiel, € 8,95.
Vrijwilligerswerk, zo werkt dat | Boeken
Dansen in Dordrecht | Op reis in de 19e eeuw
Antiekmarkt | Sociaal diner
Brocante in de binnentuin
De populaire Nieuwkerksmarkt die al jaren op
de eerste zondag van de maand plaats vindt,
krijgt een wintereditie. In de binnentuin van
Sta-Pal organiseert ondernemersvereniging van
de Voorstraat Noord in de wintermaanden een
antiek-, kunst- en brocantemarkt. Met een terras
en optredens van een muzikanten, een singersongwriter of een band.
Eerste zondag van de maand van 10.00 – 17.00 uur,
Otto Dickeplein (tegenover de Waterbus)
Gaat u mee op tijdreis?
1 op de 3 Nederlanders doet vrijwilligerswerk. U OOK?
Niet alleen uit altruïsme, zoals vroeger. De nieuwe
vrijwilliger wil plezier, persoonlijke verrijking en leuke
sociale contacten aan zijn inzet overhouden. Waar vind
je leuk vrijwilligerswerk? En hoe werkt het? Vier adressen
voor vrijwilligerswerk in Dordrecht:
1 .Vrijwilligershuis Drechtsteden: hagelnieuwe
intermediair tussen bedrijven, particuliere zorgvragers
en vrijwilligers. Gezocht zijn maatjes, uitlaathulpjes,
tuinmannen etc. www.vrijwilligershuisdrechtsteden.nl
2. Stichting de Wielborgh: vrijwilligerswerk in de
ontmoetingscentra, op de PlusBus, als ondersteuning
van de zorg, maatje, gastvrouw etc. www.wielborgh.nl
3. Zorgsaam Zorgen: zoekt vrijwillige maatjes voor
eenzame ouderen. www.zorgsaam-zorgen.nl
4. www.zorgvoorelkaar.com: online marktplaats die vraag
en aanbod van vrijwilligers en zorgvragers samenbrengt.
Nu al in Zwijndrecht, binnenkort in Dordrecht.
Op www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/vrijwilligerswerk staan tips en antwoorden op vragen over vrijwilligerswerk.
16
Een weekend Parijs, skiën in Oostenrijk en met een
last-minute naar de zon. Reizen lijkt doodgewoon,
maar het is pas iets van de laatste eeuw. In de
19e eeuw was reizen een elitair gebeuren. Simon
van Gijn, de Dordtse bankier, was een van de
trendzetters. In zijn huis, dat is opengesteld als
museum, ontdekte men een dertigtal boekjes in het
depot. Wat op het eerste oog onbenullige boekjes
leken – in een nauwelijks leesbaar handschrift –
bleken zeer gedetailleerde reisdagboeken.
Van Gijn maakte elke zomer een reis en tijdens zijn
verblijf in het buitenland hield hij nauwkeurig bij
wat hij had gedaan, wat voor weer het was en of het
eten smaakte. De tentoonstelling Op Reis met Van
Gijn begint in de stationswachtkamer en geeft een
prachtig beeld van reizen in de 19e eeuw.
De tentoonstelling Op Reis met van Gijn tot 25 mei
2015 te beleven in Huis van Gijn, Nieuwe Haven 29-30,
Dordrecht. www.huisvangijn.nl
17
Nieuw in het Polderwiel en het Sterrenwiel: dansavonden!
3 redenen waarom iedere dans- en muziekliefhebber moet komen, volgens organisator Peter Vos van Lucky Dancing:
De dansavonden zijn een mix van
alle leeftijden en dansniveaus.
Vos heeft een vaste schare fans
die hem volgen waar hij zijn
dansavonden ook organiseert.
Elke eerste zaterdag van de maand,
het Polderwiel, 20.00 uur, € 5,00
Elke tweede zaterdag van de maand,
het Sterrenwiel, 19.00 uur, € 5,00
Voor meer dansfeesten in Dordrecht:
www.dordrechtdanst.nl
De muziek is afwisselend: Vos
draait salsa, merengue, cha-cha-cha,
stijldansnummers en als de sfeer
erin zit af en toe een blokje disco
of line dance. ‘Het is niet zo dat de
dertigers blijven zitten als er een
klassieke accordeonwals wordt
gedraaid,’ verzekert hij. ‘Zij dansen
een Argentijnse tango terwijl
anderen op dezelfde muziek een
Weense wals dansen.’
Het is een avond uit voor iedereen.
Wie niet wil dansen, heeft een
leuke avond langs de lijn en
wie zonder danspartner komt,
wordt vanzelf gevraagd door een
zogenoemde ‘danshost’ van de
dansschool. Vos: ‘Ik doe vaak een
sneeuwbal: er beginnen twee
mensen met dansen, bij changez
vragen ze beide een ander ten dans
en zo gaan we door tot de hele zaal
op de vloer staat!’
Wist u dat u voor actuale uitgaans/activiteiten tips en
ideeën ook kunt kijken op de volgende websites:
www.centrumdordrecht.nl
www.vvvzhz.nl
BOEKEN
1. De Vergeetclub is een bundel
verhalen van Tosca Nieterink. Jarenlang
was zij de vrouwelijke wederhelft van
Theo & Thea. Nu schrijft zij over haar
dementerende moeder, cijfersloten
en paling met slagroom. Nog altijd
met humor, want ‘waar humor niet
meer toegelaten wordt, waar men de
helft van het leven onthouden wordt, sterft alle
leven af’, aldus Nieterink in haar boek.
18
2. Hoe mooi alles is een bijzonder
verhaal over de Echte Liefde tussen
dichter Leo Vroman en zijn vrouw
Tineke Sanders. Mirjam Hengel was
zijn vaste redacteur bij uitgeverij
Querido. Zij kon na het overlijden van
Vroman, begin dit jaar, niet anders
dan de pen pakken en de bijzondere
liefdesgeschiedenis die ze van dichtbij had gezien
beschrijven.
Doen in Dordrecht
Kerstmarkt: Dordrecht heeft de grootste Kerstmarkt van Nederland.
Bezoek de levende kerststal, drink glühwein bij de Grote Kerk, zoek
het ultieme hebbeding of kerstcadeau en doe mee met de Christmas
sing-a-long. Van vrijdag 12 tot zondag 14 december, binnenstad.
Pop-up markt: Een heerlijke happening voor de buurt. Koffiedrinken
terwijl de (klein)kinderen op het springkussen dollen, struinen tussen
bijzondere spulletjes en luisteren naar live muziek.
Zondag 21 december, 10.00 – 17.00 uur, Beverwijcksplein.
SantaRun: Ook als u zich niet fit voelt om mee te wandelen, rennen
of springen, is het een wonderlijk gezicht om duizenden kerstmannen
door de binnenstad te zien rennen. Ze rennen voor een goed doel!
Zaterdag 20 december, 14.00 – 16.00 uur, Kloostertuin.
Sound of Music: Precies vijftig jaar nadat de film uitkwam, komt
er een nieuwe musical uit waarin Maria gouvernante wordt bij de
familie Von Trapp. Natuurlijk met alle bekende liedjes als Do Re Mi,
My Favorite Things en Edelweiss. Woensdag 25 en donderdag
26 februari, 19.30 uur, Schouwburg Kunstmin.
Vijf vragen aan...
Er is nauwelijks een sector te bedenken die
meer aan verandering onderhevig is dan de
zorg. WIEL vraagt elke editie een betrokkene
naar zijn of haar visie op de ouderenzorg.
Dit keer: Roos Verheggen, programmamanager
bij Mezzo, de landelijke vereniging voor
mantelzorgers en vrijwilligerszorg.
Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen in ouderenzorg? ‘Nu we steeds ouder worden en ook vaker in goede
gezondheid oud worden, spelen er twee vraagstukken:
zorg en welbevinden. We zien dat kennis over ziektes
toeneemt en dat er goed zicht is op wat er nodig is.
Dementie is een goed voorbeeld. Er is veel onderzoek
gedaan, er is een zorgstandaard opgesteld met daarin
afspraken over wat goede zorg is, steeds meer organisaties
werken samen in de zorg voor mensen met dementie.
Waar wij ons echter zorgen over maken, is over het
welbevinden van ouderen. Ouderen blijven langer thuis
wonen en zijn dan in eerste instantie afhankelijk van de
mensen uit hun eigen omgeving. De wonen soms ver
weg en hebben veelal hun eigen bezigheden, zoals werk
of een gezin. Eenzaamheid is een wezenlijk probleem
voor veel ouderen.’
Waar maakt u zich precies zorgen over? ‘De zorg
richt zich vanwege de bezuinigingen steeds meer op
de gezondheid van cliënten, welbevinden wordt gezien
als een taak van de familie. Die knip kun je niet zomaar
maken. Uit onderzoek van Mezzo blijkt dat 63 procent
van de mantelzorgers vindt dat de samenwerking met
zorgprofessionals beter kan. En om de zorg kwalitatief
goed en betaalbaar te houden, is het juist zo belangrijk dat
er optimaal wordt samengewerkt tussen alle partijen. Wat
is er nodig? Wat is er mogelijk? En hoe gaan we dat samen
organiseren? Samenwerking moet meer zijn dan het opknippen van taken tussen professionele en informele zorg.’
Hoe ziet u die samenwerking in de praktijk? ‘Wij gaan
uit van het team van de toekomst: dat bestaat uit de
cliënt, de naasten, zorgprofessionals en zorgvrijwilligers.
Zij bewegen niet langs elkaar, maar zijn steeds met elkaar
in gesprek. Liefst in een zo vroeg mogelijk stadium. Wat je
nu vaak ziet, is dat er eerst aanspraak wordt gemaakt op
het informele netwerk van een cliënt. Pas als dat omvalt
komt professionele zorg in beeld. Terwijl als je vanaf het
begin preventief inzet op een mix van professionele en
informele zorg houdt iedereen het langer vol. Wij vinden
het belangrijk dat mantelzorgers gezien en gehoord
worden. Ze zijn meer dan een paar extra handen. Elke
mantelzorger zorgt op zijn eigen manier: de een wil wel
medicijnen toedienen, een ander voelt zich daar minder
prettig bij. Goede afstemming tussen professional en
mantelzorger of wie wat doet, is dan belangrijk. Op die
manier kan elke mantelzorger keuzes maken om te
zorgen op een manier die bij hem of haar past.’
‘Samenwerking moet meer zijn
dan het opknippen van taken
tussen professionele
en informele zorg.’
Hoe ziet u deze samenwerking in het licht van de
bezuinigingen? ‘Deze manier van samenwerken levert
veel op. Je investeert in het begin, maar als dat leidt tot
een goed samenspel waarin ieder zijn rol heeft, kan de
professionele zorg een stap terug doen. Het is een andere
manier van werken.’
Hoe wilt u zelf oud worden? ‘Je ziet steeds meer
initiatieven vanuit burgers ontstaan om activiteiten op het
gebied van zorg en welzijn zelf te organiseren. Dat spreekt
me erg aan. Zelf ben ik met vrienden in gesprek om zoveel
mogelijk bij elkaar in de buurt te gaan of blijven wonen.
In de straat wonen goede vrienden met wie we rondom de
opvoeding van de kinderen taken verdeelden. Op dezelfde
manier kunnen we elkaar helpen als we ouder worden. Dat
gaat altijd makkelijker als je bij elkaar in de buurt woont.’
19
Om de zorg ook in de toekomst betaalbaar en toegankelijk te houden voor iedereen die het nodig heeft,
voert het kabinet per 1 januari 2015 veranderingen door in de organisatie en de financiering van de zorg.
Wat zijn de belangrijkste veranderingen? En wat betekent dat voor u?
Wat betekent dat voor u?
20
Wat is de landelijke verandering?
Wat verandert er bij de Wielborgh?
Waar kan ik met vragen terecht?
U heeft nu
Huishoudelijke
Ondersteuning
- Huishoudelijke ondersteuning valt, zoals u gewend bent, onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) die door de gemeente wordt uitgevoerd.
- Er zijn per 1 januari 2015 geen wijzigingen in de wetgeving.
- Uw huidige indicatie blijft gelden.
- Nieuwe indicaties moeten worden aangevraagd bij de Sociale Dienst Drechtsteden.
- Uw huidige indicatie voor huishoudelijke ondersteuning blijft gelden.
- Wellicht dat de huishoudelijke ondersteuning bij de Wielborgh anders georganiseerd gaat worden.
Dit kan betekenen dat u een andere ondersteuning krijgt.
U wordt hier tijdig over geïnformeerd.
- Bij de Sociale Dienst Drechtsteden (SDD) via telefoonnummer 078-7708910.
-Komt u er niet uit dan kunt u contact opnemen met één van de ouderenadviseurs van de Wielborgh via 078-6492111 of per email via
[email protected]
U heeft nu
Verzorging
of Verpleging
-Per 1 januari 2015 valt verzorging en verpleging niet langer onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), maar onder de Zorgverzekeringswet (Zvw).
-Als u een geldige indicatie heeft tot na 1 januari 2015 is het overgangsrecht voor u van toepassing. dit betekent dat u toegang heeft tot de Zvw voor de aanspraak wijkverpleging.
-Per 1 januari is er geen CIZ indicatie meer nodig. Toegang tot zorg wordt door de verpleegkundige van de organisatie van uw keuze geregeld.
- De eigen bijdrage voor verzorging of verpleging komt te vervallen. De zorg valt onder
de basisverzekering. Het eigen risico is niet van toepassing.
- Zorgaanbieders ontvangen minder geld voor verpleging en verzorging.
In het 1e kwartaal van 2015 wordt samen met u naar
uw huidige aanspraak gekeken. Een medewerker van de
Wielborgh neemt contact met u op voor een afspraak. Er is
minder geld beschikbaar, dus samen moeten we bekijken
hoe we de zorg in sommige situaties anders kunnen
organiseren. Steeds vormt uw persoonlijke situatie het
uitgangspunt.
- In verschillende wijken in Dordrecht is een sociaal wijkteam actief dat mensen ondersteunt om zo
lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. Vanaf
2015 wordt in een aantal wijken een onafhankelijke
wijkverpleegkundige aan het wijkteam toegevoegd.
Hij of zij stemt met wijkbewoners af welke zorg,
ondersteuning of verzorging nodig is.
- Op internet via www.hoeverandertmijnzorg.nl
of www.dezorgverandertmee.nl
- Voor algemene informatie of vragen over de hervor mingen in de langdurige zorg heeft de overheid het
telefoonnummer 0800-0126 beschikbaar gesteld.
- U kunt contact opnemen met uw eigen zorgverzekering.
- U kunt contact opnemen met één van de ouderen adviseurs van de Wielborgh via 078-6492111 of per email via [email protected]
U heeft nu
Begeleiding en/of
Dagbesteding
-Per 1 januari 2015 valt begeleiding en dagverzorging niet meer onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), maar onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), die door de gemeente wordt uitgevoerd.
-Als u een geldige indicatie heeft tot na 1 januari 2015 is het overgangsrecht voor u van toepassing. Dit betekent dat u gedurende de looptijd van uw indicatie maar uiterlijk tot eind 2015 recht op zorg vanuit de Wmo ontvangt.
- Nieuwe indicaties moeten worden aangevraagd bij de Sociale Dienst Drechtsteden.
- Zorgaanbieders ontvangen minder geld voor begeleiding en/of dagbesteding.
-Aanbieders kunnen deze zorg anders inrichten.
De dagbesteding in het Waterwiel blijft in 2015 bestaan.
Wel kan deze op een andere manier worden georganiseerd
(met meer vrijwilligers bijvoorbeeld). Ook de individuele
begeleiding kan anders georganiseerd worden. Indien dit
aan de orde is, neemt de Wielborgh contact met u op.
- Bij de Sociale Dienst Drechtsteden (SDD) via telefoonnummer 078-7708910.
- Op internet via www.hoeverandertmijnzorg.nl
of www.dezorgverandertmee.nl
-Komt u er niet uit dan kunt u contact opnemen met één van de ouderenadviseurs van de Wielborgh via 078-6492111 of per email via
[email protected]
21
Hoe zit u erbij?
Marijke Hallensleben (68) woont sinds drie jaar in het
Polderwiel. Haar schoondochter doet de was, een nicht wast
haar haren en een ander komt scrabbelen. Vrienden zijn
voor haar van groot belang. ‘Ik heb schatten van kinderen,
maar die hebben zelf kinderen en een zaak en ik wil ze niet
belasten. Ik ben geen zeur, maar bij vrienden mag je soms
even klagen.’
DE VOET VAN WILLEM
‘In de kast staat een beeldje met
een klein voetje. Ik kreeg het
van de dochter van een vriendin
die vroeg is overleden. Haar
man heeft ook geen moeder
meer en toen hun zoon Willem
werd geboren, kreeg ik dit
cadeau: een symbolisch verzoek
of ik zijn oma wilde zijn. Ze
komen eigenlijk elke week wel
langs, dan bakken we samen
pannenkoeken.’
ORANJE JORIS
‘Ik ben een optimistisch mens.
Dat zie je terug in de kleuren van
mijn interieur. Ik houd niet van
aardetinten, maar van spetterend
groen en feloranje. Zelfs Joris (de
poes, red.) is oranje. In mijn vorige
huis had ik dezelfde kleuren. Je
wilt niet weten hoe verrast ik was,
toen bleek dat de zonnewering
dezelfde kleur groen heeft als mijn
accessoires.’
22
VRIENDIN
‘Een van mijn beste vriendinnen
ken ik vanuit de winkel. Ze
was een klant, maar het klikte
zo goed dat we nu al zo’n
twintig jaar vrienden zijn. Toen
mijn man net was overleden,
kwam ze elke vrijdag om
boodschappen te doen en te
koken. Nu komt ze vaak op
zaterdag even langs, en bijna
altijd neemt ze bloemen mee.’
IN DE BUURT
Mijn zoon en zijn vrouw
hebben de winkel overgenomen. Het mooie is;
zij hebben elkaar, net
als mijn man en ik, in
het winkelcentrum leren
kennen. Het is fijn om
mijn familie zo dichtbij te
hebben; mijn kleinzoons
Max en Tom zie ik minimaal
één keer in de week.
VERLOOFD IN ROTTERDAM
‘De pentekening is gemaakt door de
Dordtse kunstenaar Ad Bakker. Mijn
man en ik hebben hem cadeau gekregen
van mijn zoon en schoondochter. Je ziet
onze winkel in Rotterdam en de winkel in
Sterrenburg waar we later naartoe zijn
verhuisd toen het aan de West-Kruiskade
te gevaarlijk werd. Mijn man is de winkel
gestart in 1965 en ik ging bij hem in
dienst. Hij had zich voorgenomen nooit iets
met zijn personeel te beginnen, maar drie
maanden later waren we verloofd.
SLEUTEL
‘Ik eet niet vaak aan de eettafel. ’s Avonds
eet ik beneden in de ontmoetingsruimte met
een dame die bij mij op gang woont. Toen ik
net was verhuisd, vertelde het personeel in de
ontmoetingsruimte dat haar man was overleden
en dat ze liever niet alleen at. Sindsdien eten we
samen. Het klikt alsof we elkaar een levenlang
kennen. Zij heeft mijn sleutel, ik die van haar en
in de zomer wandelen we vaak samen.’
23
Mensen van de Wielborgh
Mensen van de Wielborgh
Dagelijks brood
Boodschappen doen bij een moderne supermarkt is nooit meer hetzelfde na een gesprek met
het echtpaar Nelemans. Meneer Hak bracht op de fiets zijn eerste potje appelmoes naar hun
buurtsuper. Een bijzonder gesprek met een echtpaar dat zowel de panty’s als de kant-en-klaar
maaltijd in Dordrecht introduceerde.
Natuurlijk doet ze wel eens boodschappen bij de buren;
de Albert Heijn aan het Achterom. Maar helemaal zonder
ergernis de winkel doorlopen, dat lukt Cocky Nelemans (80)
niet goed. ‘Ik kan het niet laten: potjes die scheef staan, zet
ik recht en als ik een container in de winkel zie, spreek ik
een medewerker aan. De spullen moeten in de vakken staan
voor de klanten komen.’
Als één ding duidelijk wordt in het gesprek met Cocky
en haar man Henk Nelemans (82) is dat de plek waar
we de dagelijkse boodschappen doen, in zestig jaar tijd
radicaal is veranderd. Van kleine kruideniers naar grote
supermarktketens waar efficiency met hoofdletters in de
bedrijfsvoering staat. ‘We deden alles zelf, tot het maken van
zoute bonen en piccalilly toe,’ zegt Cocky. ‘Mijn schoonvader
pelde de uien, andijvie snijden en inmaken deden we met de
hele familie en klanten die zelf geen boodschappen konden
doen, kregen het thuis bezorgd. We hadden onze eigen
vrachtauto’s.’ Het was totaal onvergelijkbaar met nu, zegt
haar man. ‘Er zijn in Nederland een paar grote inkopers die
bepalen wat er ingekocht wordt. Wij hadden contact met de
fabrieken, we kochten rechtstreek in bij Calvé of Hak.’
‘Ik kon niets’
Nelemans was een begrip in Dordrecht. Iedereen kwam
er: van de buurtvrouwen die de bonen rechtstreeks in
hun werkschort kiepten tot de deftige dames van de
Scheidingsweg. De bus stopte voor de deur, maar in plaats
van ‘Van Eesterenplein’ riep de buschauffeur ‘Nelemans’.
‘Het kostte me in de zomer een kist appelen, maar daardoor
was de winkel voor niemand te missen,’ grinnikt Henk. Hij
werd geboren in het pand waar nu de Plus Supermarkt zit.
Zijn vader had de winkel in 1928 overgenomen van een
groenteman die het niet kon bolwerken. Het Land van Valk
was een nieuwbouwwijk – voor de winkel begonnen de
weilanden en kon je op Dubbeldam kijken. Om klandizie
op te bouwen, moest je creatief zijn. Terwijl zijn moeder in
de winkel stond, ging vader Nelemans met de hondenkar
langs de deuren om te vragen of iemand iets nodig had. ‘Hij
verkocht radijsjes bij de fabriek,’ vertelt Henk. ‘Dat deden er
meer, maar hij gaf er wat zout bij in een stukje krant. Hij
had de winkel gekocht met een vooruitziende blik, maar de
eerste jaren moest hij zo zijn geld verdienen.’
‘Tijdens de hoogtijdagen ging er op een dag
een ton aardappels doorheen.’
Hij bladert door het album met foto’s van het vijftigjarig
bestaan van de winkel. ‘Kijk, daar heb je meneer Hak.
Iedereen zei: ‘Hij komt niet, want hij gaat nergens heen.
Maar hij kwam wel, met limousine en chauffeur. Wij waren
de eerste klant die bij hem een potje appelmoes kocht. Zijn
vrouw kookte moes van appels uit de eigen boomgaard.
Met z’n potjes fietste hij vanuit Hardinxveld-Giessendam
de Sliedrechtse brug over, wij waren de eerste winkel die hij
tegenkwam.’
24
De oorlog gooit roet in de ondernemersplannen. Henk
zit in de eerste klas als zijn school door de Duitsers wordt
gevorderd. Dat hij thuis is, komt niet heel slecht uit. In
de winkel is altijd genoeg te doen. Als zijn vader moet
onderduiken, helpt hij als tienjarige zijn moeder de boel
draaiende te houden. En wat moet je dan na de oorlog?
Direct naar de Mulo, zegt hij lachend, maar het werd geen
succes. ‘Ze hebben me een poosje laten zitten, maar toen
moest ik eraf, want ik kon niets.’
lees verder
25
Mensen van de Wielborgh
5 Tips van de ouderenadviseur
Hoe bouw je contacten op?
Op oudere leeftijd verwateren sociale contacten snel; door overlijden, een lichamelijke beperking of de reisafstand. Toch zijn
vrienden, familie en kennissen de sleutel tot een gezond en gelukkig leven. Zes tips om een sociaal netwerk op te bouwen:
Inlichtingendienst
In de jaren vijftig krijgen kleine kruideniers, bakkers, slagers
en groenteboeren concurrentie van zogenoemde zelfbedieningswinkels. In Amerika waren de supermarkten met een
groot assortiment al langer populair. In Nederland openden
Dirk van de Broek, Albert Heijn en DekaMarkt steeds meer
vestigingen. Henk, die inmiddels vanuit zijn dienstperiode
carrière had gemaakt met het coderen en decoderen van
berichten bij de Engelse inlichtingendienst, kwam naar huis
om versterking te bieden. Ook het altijd succesvolle Nelemans
had last van de moderne ontwikkelingen.
Henk en Cocky trouwen in 1956 en de keus was even simpel
als confronterend: als echtpaar samen heel hard in de winkel
werken of failliet gaan. ‘Mijn vrouw kwam uit het luxesegment
en ze had ideeën,’ zegt Henk die naar eigen zeggen nooit van
plan is geweest om op te geven. De ervaring van Cocky als
inkoopster bij het Lindershuis blijkt een gouden combinatie
met het ondernemersbloed dat door de aderen van Henk
stroomt. Het assortiment breidde uit: van maandverband tot
nylonkousen. ‘Er waren verkopers die langs de deur kwamen
met van alles en nog wat,’ zegt Henk. Van zo’n ‘wandelende
Action’ kocht hij de eerste panty’s. Een ander bracht elke
vrijdagavond het snoep dat hij over had bij Nelemans. ‘Het
was twee vliegen in één klap: hij was los en wij konden op
zaterdag met aanbiedingen komen.’
‘Als ik erover praat,
denk ik; hoe hebben we
het al die jaren gedaan?’
Als de Plus Supermarkt, die inmiddels naast Nelemans
is gekomen, gaat stunten met prijzen, kiest het echtpaar
opnieuw voor een inventieve oplossing. Ze gaan leveren
aan ziekenhuizen en grote bedrijven als Dupont en
Rijkswaterstaat. Cocky: ‘In de werkplaats achter de winkel
deden medewerkers de hele dag niet anders dan aardappelen
schillen en in stukken snijden.’ Henk: ‘Tijdens de hoogtijdagen
ging er op een dag een ton aardappels doorheen.’
26
Afbouwwinkel
Ze werkten van vijf uur ’s ochtends tot minimaal acht uur ’s
avonds. Zes dagen in de week, zegt hij. Zeven, vult zij aan. Want
de administratie moest ook gebeuren en op zondagavond na
de sport ging ze alvast naar beneden om voor te werken. ‘Als ik
erover praat, denk ik; hoe hebben we het al die jaren gedaan,’
zegt Cocky. ‘Als we op vakantie gingen, lag ik de eerste drie
dagen ziek op bed van vermoeidheid.’ zegt haar man.
Zo hard werken en dan in één keer stoppen, dat leek het
echtpaar geen goed idee. Dus nemen ze in wijkcentrum de
Klockelaer de ‘halve-dagen-winkel’ over. Eerst voor erbij, en
later om rustig af te bouwen. Althans, dat was de bedoeling.
‘Toen we net begonnen waren, vertelde ik een oude dame
dat ik hutspot ging maken. Ze zei: ‘Dat is lang geleden, kun je
niet wat extra maken?’ Voor ik het wist, stond ik elke middag
te koken en hadden we er een cateringservice bij.’ Henk: ‘We
hebben er speciaal plastic bakjes voor laten ontwikkelen, dat
bestond helemaal niet.’
Weg met dat huis
Cocky kijkt vanaf de tafel uit over de Spuiboulevard en zegt:
‘In dit huis woonde een klant van ons. Als we de pakken
melk in de koelkast hadden gezegd, zei hij: ‘Kom even op het
balkon’, zelfs in februari kon je hier buiten in de zon zitten.
Ik heb altijd gezegd dat ik hier wilde wonen als we nog eens
gingen verhuizen.’
Over de verhuizing van de woning boven de winkel naar het
appartement aan het Achterom kan Henk kort zijn. ‘We zijn
praktische mensen geworden. Ik wilde fietsen, maar ze ging
niet mee omdat het trappenhuis gepoetst moest worden.
Toen zei ik: weg met dat huis.’
Het is vijf uur en er komt een glas wijn op tafel, een goede
gewoonte overgehouden aan de lange reizen door Europa die
ze na hun pensioen maakten. ‘Weet je nog dat ze bij Dupont
mihoen nodig hadden?’, zegt Henk tegen zijn vrouw. Dan
tegen de journalist: ‘Heb je even?’ Geanimeerd vertelt hij over
een zoektocht door de Rotterdamse havens, een aanhanger
vol dozen en een verraste kok. Daarna volgt een verhaal over
een partij wasmachines, binnen een dag geregeld voor een
klant die een wasserette wilde opzetten. Cocky: ‘Rijk zijn
we er niet van geworden, maar de verhalen maken me nog
altijd blij. Dat vind ik belangrijk. Ik ken zoveel mensen die
terugkijken en niet tevreden zijn.’
1. Om sociale contacten op te kunnen bouwen, is er
5. Omarm de technologie. Een brief sturen
één belangrijk basisvoorwaarde: de eigen wil. Probeer
altijd open te staan voor nieuwe ontmoetingen.
Afwachten tot mensen naar u toe komen, werkt
niet. Vraag bijvoorbeeld eens aan de buurman of de
buurvrouw hoe het gaat. Hier kunnen leuke contacten
uit voortkomen. U hoeft de deur niet plat te lopen bij
elkaar, maar misschien deelt u wel een interesse en
kunt u samen eens ergens naartoe gaan.
zullen kleinkinderen niet meer zo snel doen, maar
via Facebook een berichtje sturen aan opa of oma is
zo gebeurd. Bovendien is internet een goede manier
om met oude vrienden en kennissen in contact te
komen en om te kijken waar u naartoe kunt gaan.
In de internetcafe’s van de Wielborgh worden
computercursussen gegeven: van de basisbeheersing
van de computer tot sociale media. De begeleiding is
één op één, en cursisten kunnen zelf aangeven wat ze
willen leren: van Twitter tot Facebook of Skype.
2. Mensen voelen zich vaak opgelaten om bij
professionele zorgverleners met vragen over sociale
contacten te komen, volgens Elsa Kiesewetter.
Maar ook in tijden van bezuinigingen denken
professionele medewerkers graag met de
klanten mee over het verbreden van hun sociale
netwerk, zegt de ouderenadviseur.
6. De laatste is een tip voor mantelzorgers: het is
een hele stap om ergens alleen naartoe te gaan. Ga
de eerste keer met iemand mee naar een nieuwe plek.
Het is best eng om ergens alleen naar toe te gaan en
gevoelens van onzekerheid kunnen een rol spelen.
3. Het is nooit te laat om iets nieuw te leren. Een
nieuwe cursus, een workshop schilderen of
meedoen met gymnastiek. Het is niet alleen goed
en leuk om iets nieuws te leren, maar ook een laagdrempelige manier voor nieuwe ontmoetingen. Er
zijn diverse organisaties die cursussen, evenementen
en activiteiten organiseren. De Wielborgh, maar
ook organisaties als MEE Drechtsteden en diverse
bewonersinitiatieven en andere zorgorganisaties
bieden de mogelijkheid tot ontmoeting.
4. Ga erop uit. Bijvoorbeeld met de PlusBus, die is
bedoeld om samen leuke dingen te doen. Een agenda
staat op www.wielborgh.nl en op de speciale flyer. U
wordt thuis opgehaald en weer thuisgebracht. Er gaat
altijd een gastvrouw/gastheer mee die u kan helpen.
Elsa Kiesewetter is
één van de ouderenadviseurs
van de Wielborgh. Zij en haar
collega’s helpen u graag.
Vraagbaak voor alle Dordtenaren
Voor vragen over zelfredzaamheid en ondersteuning kunt u terecht bij de ouderenadviseurs van de Wielborgh. Zij
kunnen u tevens helpen bij het aanvragen van thuiszorg, huishoudelijke hulp, persoonsalarmering, hulpmiddelen,
ondersteuning door vrijwilligers en administratieve of financiële hulp. U kunt de ouderenadviseur telefonisch
bereiken via 078 – 649 21 11 of per e-mail via [email protected].
27
Service informatie van de Wielborgh
Ouderenadviseur
U kunt bij de ouderenadviseur terecht voor vragen over zorg en wonen en voor het aanvragen van thuiszorg,
huishoudelijke hulp en persoonsalarmering. U kunt de ouderenadviseur telefonisch bereiken via 078-6492111
of per e-mail via [email protected].
Telefooncentrale
Alle locaties van de Wielborgh zijn bereikbaar via één centraal telefoonnummer; 078-6492111. Voor informatie,
het maken van een afspraak of als u een bepaalde persoon wilt spreken kunt u naar dit telefoonnummer bellen.
Inschrijven voor de PlusBus kan op de volgende manieren:
Telefonisch via 06-33736189 of per e-mail via [email protected]
Reserveren in de ontmoetingsruimtes kan op de volgende manieren:
Telefonisch via 078-6492111 of via de medewerker catering of vrijwilliger in de ontmoetingsruimte.
Activiteiten kunnen ook per e-mail gereserveerd worden via de volgende adressen:
Het Stadswiel
[email protected]
Het Sterrenwiel
[email protected]
Het Waterwiel
[email protected]
Het Polderwiel
[email protected]
Sta-pal
[email protected]
De Klockelaer
[email protected]
Bezoekadressen/locaties:
Het Stadswiel
Het Waterwiel
Beverwijckstraat 49
Admiraalsplein 700
3311 GB Dordrecht
3317 NJ Dordrecht
Wielborgh Thuiszorg
Nassauweg 6
3314 JR Dordrecht
Het Sterrenwiel
Dalmeyerplein 80
3318 DA Dordrecht
Sta-pal
Otto Dickeplein 1
3311 TV Dordrecht
Het Polderwiel
Dudok-erf 58
3315 KA Dordrecht
De Klockelaer
T. v.Poortvlietstr 325
3317 JV Dordrecht
Colofon
Redactie: Karin Berendsen, Netty Boelsma, Jorge Heynen en Christien Baas Borsje | De Wielborgh
Redactie & Copywriting: Stephanie Bakker | Bureau Bakker
Fotografie: Frederike Roozen-Slieker | Slieker Photography
Concept/Design/Productie: Buffel! Inspiratie & Creatie | www.buffelreclame.nl
Heeft u opmerkingen, suggesties of vragen over deze Wiel, dan horen wij dat heel graag van u d.m.v. een telefoontje naar: 078-649 21 11