Infra Actie - nummer 1 2014

2.000
HECTARE
NIEUW
NEDERLAND
PAG 14
infra actie
>
Innovatieve tunnel
in Emmen vergroot
veiligheid
>
Hoogleraar Sicco
Santema: BVP vergt
durf en daadkracht
NR 1
MAART 2014 • JAARGANG 17
>
Graafloket halveert
schade aan kabels
en leidingen
in beeld
De muur wordt aangelegd
met betonblokken van
55 ton per stuk. BAM
International heeft ervaring
met werken in Kameroen,
in 2007 leverde het al
een golfbreker op. Deze
beschermt de scheepswerf
van de havenstad Limbe.
22
Schakelen in
Kameroen
I
n Kameroen werkt BAM
International op dit moment
aan een 320 meter lange kade
muur.
Rick van Lent, engineering mana
ger van BAM International: ‘Een
goede voorbereiding is cruciaal,
want hier is vrijwel geen materiaal
of equipment verkrijgbaar, je moet
zelf alles in de gaten houden. We
voeren alle “schakels” van het
project zelf uit. Het gravel komt
uit onze eigen steengroeve en de
betonblokken worden vervaardigd
op onze eigen prefab werf.
Verder hebben wij speciale
apparatuur ontwikkeld om het
onderwaterbeton te storten en de
blokken te plaatsen.’
‘Je kunt hier niet zoals
in Nederland een half
jaar van tevoren de
bouwlocatie komen
bekijken’
BAM International werkt nauw
samen met BAM Infraconsult, dat
de kademuur ontworpen heeft. De
uitvoerders en ontwerpers weten
elkaar goed te vinden. ‘Je kunt hier
niet zoals in Nederland een half
jaar van tevoren de bouwlocatie
komen bekijken. Er is geen tijd
voor uitgebreid bodemonderzoek
en de kwaliteit van veel zaken,
zoals cement en bouwmateriaal,
is wisselvalliger dan in Europa.
Met BAM Infraconsult kunnen wij
snel schakelen wanneer zaken in
de praktijk anders blijken te zijn
dan op voorhand ingeschat.’ Met
de driehonderd locals die BAM
International in dienst heeft, is het
volgens Van Lent goed samenwer
ken: ‘Wij bieden onze kennis en
hun inzet is enorm. Samen bren
gen we het project tot een goed
einde; in de zomer willen wij de
kademuur opleveren.’
3
mix
Vraag het
Rob van
Wingerden
> Lid raad van
bestuur BAM
BAM heeft de financiële resultaten
over 2013 gepubliceerd. Is de
economische crisis achter de rug?
‘2013 was een moeilijk jaar, 2014
zien wij als een jaar van stabilisatie.
Maar het gaat niet vanzelf. Wij
moeten keihard werken.’
4
Hans Draaijer, directeur BAM Infra
Strategie Management (onderdeel
van BAM Infraconsult), gaat in
deze uitgave in op EMVI. Is dat de
toekomst? ‘De toename van nieuwe
contractvormen, zoals EMVI, en
ontwikkelingen als Past Performance
en Best Value Procurement, juichen
wij toe. Bij EMVI is niet uitsluitend de
prijs bepalend, maar ook factoren als
kwaliteit, veiligheid en omgevings
management wegen mee. Opdracht
gever én –nemer zoeken naar de
beste vorm. Daarover is de branche
in gesprek met onder andere Rijks
waterstaat. De doorvertaling naar
lagere overheden vraagt echter ook
nog de nodige aandacht.’
Dit keer publiceren we over
activiteiten van BAM Infraconsult
in Kameroen. In hoeverre
profiteert BAM Infra daarvan in
Nederland? ‘BAM Infraconsult
opereert in het buitenland in het
kielzog van BAM International. In
Nederland opgebouwde kennis
nemen wij mee naar onze infra
projecten overzee én omgekeerd.
Denk aan de bouw van kademuren
op de tweede Maasvlakte. Die erva
ringen gebruiken we bij de aanleg
van een nieuwe haven in Afrika. En
andersom: voor BAM International
ontwerpen wij vaak zware hulpcon
structies. Die passen wij ook toe in
Nederland, bijvoorbeeld bij de A4 bij
Leiden.’
inhoud
Slimme brug
Assen krijgt een nieuwe,
beweegbare brug voor
fietsers en voetgangers.
De leuningen van de brug
worden voorzien van
sensorgestuurde ledverlichting. Als iemand de
brug betreedt, worden
de lichten feller.
De nieuwe brug is de eer
ste op de Blauwe As, de
nieuwe vaarroute door het centrum van de stad. De jaren gele
den buiten gebruik geraakte, oude vaarroute wordt nu opnieuw
doorgetrokken om recreatie te stimuleren.
Behalve door de ledverlichting is de brug ook opvallend vanwege
zijn open, ranke ontwerp en door de manier van aandrijven, door
twee bovendekse cilinders aan de buitenzijde van het hekwerk.
Als de brug open staat, is een gedicht te lezen.
BAM Civiel Noordoost, dat hier samenwerkt met Machinefabriek
Rusthoven en ingenieursbureau ipv Delft, is hoofdaannemer en
verzorgt ontwerp, uitvoering en twintig jaar onderhoud van het
project. Meer info over de Blauwe As: www.florijnas.com.
Veiliger rangeren
door camera’s
Het rangeerterrein aan
de Westhavenweg in
Amsterdam is voortaan
een stuk veiliger. BAM
Infratechniek heeft
het terrein in opdracht
van ProRail van camera’s
voorzien.
Eén camera stond er al, als
proef. In zo’n drie maanden
tijd werd dat aantal aan
gevuld tot zeven. Zo kan het rangeerterrein goed in de gaten
worden gehouden: het gebied werd voorheen weleens gebruikt
om er bijvoorbeeld vuil te dumpen.
Voor het aanleggen van de camera’s werden een modulaire buis
en voedingskabel gelegd onder het gehele rangeerterrein, twee
kilometer. In de modulaire buis waarin twaalf tubes zitten werd
vervolgens weer glas geblazen. ‘Dat was nog een uitdagende
klus’, zegt werkvoorbereider Wim van Hulzen, ‘zeker omdat
toen net de oktoberstorm woedde.’ In totaal heeft de aanleg een
kleine drie maanden geduurd, waar een grondonderzoek aan
vooraf ging.
SLUISKILTUNNEL
KRIJGT
BIJZONDER
ASFALT
6
Slimme tunnel
in Emmen >
De wegen naar de Sluiskiltunnel
bij Terneuzen worden voorzien
van LEAB, Laag Energie Asfalt
Beton. Dit asfalt wordt gemaakt
bij 100 graden Celsius in plaats
van 160 graden Celsius bij
conventioneel asfalt. ‘LEAB is
een duurzaam en innovatief
asfaltmengsel dat kwalitatief
aan alle eisen voldoet’, vertelt
René de Ridder, projectleider bij
BAM Wegen. ‘LEAB-mengsels
worden net zo verwerkt
als conventionele asfaltmengsels en de levensduur is
vergelijkbaar: 10 tot 15 jaar
voor de deklaag, 20 tot 25 voor
de onderlaag.’ De tunnel wordt
de nieuwe verkeersverbinding
(de N62) onder het kanaal
tussen Gent en Terneuzen.
Verwarmde toeritten
en lichtkunst verbeteren
de veiligheid
10
Hoogleraar
Sicco Santema >
Best Value Procurement
geeft ruimte voor
vakmanschap
5
KEERSPOOR
IN ELST
Opladen in minder dan 3 kwartier
14
In Elst legt BAM Rail een keer
spoor aan, een aftakking voor
de stoptrein tussen Elst en Tiel.
Straks hoeft die trein niet meer
in te voegen op het druk bere
den spoor waar ook de intercity
tussen Arnhem en Nijmegen
overheen rijdt. Dan behoort
oponthoud tot het verleden
en kan die intercity met een
hogere frequentie rijden.
De aanleg duurt in totaal
zestien maanden. Het spoor is
in drie weken gebouwd. Eerst
moet het gebied geschikt
worden gemaakt, zo moet
onder meer de bovenleiding
omgelegd worden en het
grondpakket geconsolideerd.
Het keerspoor is een onderdeel
van een veel groter plan van
ProRail, waarin onder meer een
tunnelbak onder het spoor is
opgenomen.
Eigenaren van een Tesla Model S kunnen in circa 40 minuten de accu van hun auto gratis opladen.
Zevenaar en Oosterhout hebben allebei een snellaadpunt voor elk acht wagens gekregen, de eerste
van Nederland.
2.000 hectare extra
Nederland, 18 miljoen
meer containers per jaar
tot 35 miljoen in 2040
‘D
irect na de opening stonden er al auto’s
te wachten’, vertelt Martijn van Hoorn,
commercieel manager bij BAM Infratechniek
Mobiliteit. De Tesla-filosofie: binnen een straal van
320 kilometer moet er een snellaadpunt zijn. Een
volledig opgeladen Model S kan circa 480 kilometer
afleggen. Tesla wil het verder mogelijk maken om
vanuit Amsterdam volledig elektrisch Londen of
Lissabon te bereiken.
Ter vergelijking: een Nissan Leaf die acht uur aan
een straatlader is opgeladen, kan 160 kilometer
afleggen. Vorig jaar werden in Nederland ruim
duizend Tesla’s verkocht. ‘Niet gek voor een auto
van een ton. Dat zegt wel iets over de toekomst van
elektrisch rijden.’
Binnen een maand had BAM Infratechniek Mobiliteit
de snellaadpunten klaar, een bouwsnelheid die
complimenten oogst. Tesla complimenteerde bij
de opening het opereren van BAM Infratechniek
Mobiliteit voor zowel snelheid als kwaliteit.
Maasvlakte 2
van 2009 tot nu >
17
Restwarmte uit
afvalenergiecentrale
verwarmt school >
BAM Infratechniek legt een
smart climate grid aan
14
16
18
20
Rubrieken
reActie
het getal
bam@
kroonjuweel
WARME EN
INTELLIGENTE
TUNNEL
6
reportage
7
Verwarmde toeritten om de weg sneeuwvrij te houden
en lichtkunst op de wanden. Twee vliegen in één klap:
de tunnel onder de Hondsrugweg in Emmen wordt
kunstzinnig en vergroot de verkeersveiligheid.
‘MET DEZE
HOEVEN WE
AAN TE VOEREN.
DE UITSTOOT
DE HINDER VOOR
TECHNIEK
GEEN BETON
DAT BEPERKT
VAN CO2 EN
DE OMGEVING’
Anne Alkema (links)
en Fred van Weerdt
99
8
DE FEITEN
PROJECT De aanleg van de
tunnel onder de Hondsrugweg
is onderdeel van een groter plan
om de binnenstad van Emmen te
revitaliseren en nog aantrekkelijker
te maken.
WAT GEBEURT ER? De tunnel
verbindt de oost- en westkant
van Emmen. Bovenop de tunnel
komen een sfeervol plein met
waterpartijen en een skatebaan.
RESULTAAT De Hondsrugweg is
een van de drukste verkeersaders
van Emmen. Per dag passeren
20.000 voertuigen. De tunnel en
het plein moeten het oversteken
veiliger maken. De plannen van
Centrum Vernieuwing Emmen
kosten bijna een half miljard en alle
projecten moeten voor 2016 klaar
zijn. De tunnel moet eind 2014
gereed zijn. De gemeente heeft
als voorwaarde gesteld dat tijdens
de werkzaamheden altijd twee
rijstroken beschikbaar moeten
zijn om de verkeershinder zoveel
mogelijk te beperken.
H
et is nu nog haast niet voor
te stellen, maar aan het einde
van dit jaar is de tunnel in
aanbouw weer onderdeel
van één van de drukste ver
keersaders van de stad. Dan
zijn de wanden voorzien van bijzondere
lichtkunst en zijn de toeritten - of hellingba
nen - verwarmd. Dat zorgt ervoor dat vorst
minder snel grip op de bodem krijgt, zodat
er niet meer gestrooid hoeft te worden.
En daardoor gaat het wegdek langer mee.
Wegdekverwarming wordt op meer
plekken gebruikt, maar in hellingbanen?
Daarvoor moeten we terug in de tijd: deze
techniek werd jaren geleden toegepast door
BAM Wegen bij de ingang van het UMC in
Utrecht. Fred van Weerdt, projectleider
BAM Civiel en Anne Alkema, projectleider
van de gemeente Emmen, zijn vandaag de
gastheren op dit bijzondere project. Van
Weerdt laat de buizen zien waar straks
het warme water doorheen gaat stromen:
in de winter om het te verwarmen, in de
zomer wordt het systeem juist ingezet om
het wegdek te koelen.
De wanden van de tunnel zijn tot stand
gekomen met CSM-techniek: cutter soil
mixing. Dit houdt in dat de grond wordt
losgefreesd en geïnjecteerd met water en
cement, legt projectleider Fred van Weerdt
uit. ‘Dat wordt met elkaar vermengd tot
een specie-achtig mengsel. Daarna gaan er
als wapening IPE-profielen in.’ Deze innova
tieve constructietechniek heeft behoorlijk
wat voordelen. ‘Met deze techniek hoeven
we geen beton aan te voeren en grond
af te voeren. Dat beperkt de uitstoot van
CO2. Bovendien is de werkwijze trillingvrij
en geluidsarm. Dat is zeker op deze locatie
een groot voordeel, want de tunnel komt
midden in de bebouwing met veel omwo
nenden, het winkelend publiek en onderne
mers. Omdat het zo midden in het centrum
is, moet je creatief zijn, zegt Van Weerdt.
‘We hebben hier geen ruimte om een grote
mengcentrale neer te zetten. Dus hebben we
gezorgd dat dit niet nodig was.’
Happen
Een graafmachine rijdt af en aan en neemt
grote happen uit de bodem. Felle bouwlam
pen schijnen de monteurs bij die in de tun
nel met de vloeren bezig zijn. De werkvloer
bestaat uit zwarte folie. ‘Na het aanbrengen
van wapening wordt het geheel gevuld met
beton’, vertelt Van Weerdt. Omdat de tun
nel korter is dan 250 meter, hoeven er geen
camera’s en vluchtwegen in – pas vanaf een
kwart kilometer is de tunnelwetgeving van
kracht. In deze relatief korte tunnel volstaat
een verbindingskoker, die wordt afgesloten
met een sleutel. In noodgevallen kan de
brandweer er gebruik van maken.
Grote belangstelling
Mensen die twee jaar niet meer in Emmen
zijn geweest, kennen het hier straks niet
terug, voorspelt Anne Alkema. De werkzaam
heden trekken grote belangstelling, veel
mensen zijn nieuwsgierig wat er onder hun
stad gebeurt. Collega’s van Anne staan met
de neus tegen het raam, lacht hij, en vragen
wanneer ze nou eindelijk eens mogen komen
kijken. Fred van Weerdt: ‘Mensen kennen het
gevaar niet, dus ze kunnen natuurlijk niet zo
maar gaan rondlopen. We houden daarom
rondleidingen. De belangstelling is enorm,
dat snap ik helemaal. Sterker nog: ik zou zelf
óók komen kijken!’
•
KENMERKEN
LICHTKUNST
• De afritten hebben
BAM Infratechniek Mobiliteit
brengt de verlichting aan,
maar voor het ontwerp
schreef de gemeente Emmen
een prijsvraag uit onder
vormgevers. Uit de ideeën
van vijf vormgevers koos de
gemeente voor het ontwerp
van kunstenares Titia Ex. Zij
bedacht een installatie met
licht, in vormen die doen
denken aan de veldkeien van
de Hondsrug. ‘Als je door
de tunnel gaat, ga je als het
ware dwars door de Hondsrug
heen’, legt gemeentelijk
projectleider Anne Alkema
uit. ‘Het licht kan verschil
lende kleuren aannemen.
Momenteel wordt nagedacht
over hoe en wanneer welke
kleuren worden ingezet. We
kunnen elke wand een andere
kleur geven, de kleuren laten
overlopen, of het licht laten
knipperen’, zegt Alkema.
verwarming, waardoor de
veiligheid verbetert en asfalt
langer meegaat.
• De wanden komen tot
stand met cutter soil mixing,
een innovatieve en duurzame
bouwwijze die zorgt voor een
langere levensduur.
• Cutter soil mixing beperkt de
verkeershinder, versnelt de
bouw en geeft minder
geluidsoverlast.
• BAM Infraconsult heeft met
assistentie van onder meer
TU Delft, TNO en Deltares
aangetoond dat met deze
werkmethode een levensduur
van honderd jaar te behalen is.
• Namens BAM zijn betrokken:
BAM Techniek - Energy Systems,
BAM Civiel Noordoost,
BAM Verkeerstechniek,
BAM Wegen Regio Noord,
BAM Infraconsult,
BAM Civiel Prefab Beton,
BAM Infratechniek Mobiliteit.
interview
10
cv
‘Ruimte voor
de bouw
ondernemer
als expert’
WIE Sicco Santema
FUNCTIE Partner en consultant
ºbij Scenter en hoogleraar
business-to-business-marketing
en ketenmanagement aan de
TU Delft.
WAT DOET SCENTER? Als
bureau voor organisatieontwik
keling richt Scenter zich op de
ketenversnelling tussen leveran
ciers en klanten. Een slimme,
efficiënte samenwerking leidt
tot lagere kosten en risico’s en
verhoogt de kwaliteit.
PGO 3.0 Sicco Santema is
programmaleider voor Prestatie
Gericht Onderhoud (PGO) 3.0,
de verbeterde systematiek voor
onderhoud aan het spoor. Het
voorkomen van storingen en uit
val door middel van preventief
onderhoud vormt de essentie
van PGO 3.0.
• Best Value Procurement verbetert
kwaliteit en vermindert faalkosten
Op 19-20 mei vindt het nationale Best Value
Procurement Congres plaats, een kennisuitwisseling
tussen zo’n driehonderd ervaringsdeskundigen.
Best Value Procurement (BVP), de uit Amerika overgewaaide, prestatiegerichte
vorm van inkopen, geeft bouwondernemers meer ruimte om hun vakmanschap
en innovatievermogen te tonen. De Nederlandse bouwsector moet nog wennen
aan deze aanpak, merkt hoogleraar Sicco Santema.
Experts
‘Bij de klassieke, op bestek gebaseerde aanbestedingen bepaalt
de opdrachtgever hoe de werkzaamheden moeten worden
uitgevoerd. Bij BVP omschrijft hij zijn doelstellingen. Voor ProRail
zijn dat bijvoorbeeld: nul storingen en ongevallen, punctueel
treinverkeer en duurzaamheid. Het is aan de opdrachtnemer om
als expert te bepalen hoe hij zijn bijdrage aan die doelstellingen
realiseert. Kwaliteit leveren is in dit geval niet “exact doen wat de
klant zegt”, maar “de beste bijdrage bedenken voor zijn doelen”. De
opdrachtnemer onderbouwt die bijdrage met informatie uit eerdere
prestaties.’
Voordelen
‘Door een beroep te doen op de kennis, innovatiekracht en ervaring
van opdrachtnemers krijgen opdrachtgevers de beste bijdrage aan
hun doelstellingen. Want wie kan er voorafgaand aan de uitvoering
beter de risico’s inschatten dan de expert-leverancier? In de praktijk
leidt dit tot meer kwaliteit, kortere doorlooptijden en lagere
faalkosten. En daarmee tot een lagere cost of ownership, dus de
kosten die verbonden zijn aan het bezit en gebruik van een snelweg
of spoor: vanaf het verkrijgen tot het verwijderen.’
Selectie
‘Selectie vindt plaats op basis van kwaliteit. Opdrachtnemers
moeten bewijzen ervaring te hebben met de oplossingen die zij
aanbieden. Dat gebeurt in eerste instantie schriftelijk en anoniem.
Vervolgens interviewt de opdrachtgever vertegenwoordigers van
de geselecteerde kandidaten. Hebben zij voldoende kennis van het
totale project? Kennen zij de risico’s en hoe gaan zij hiermee om?’
Durf
‘Veel bouwondernemers zijn gewend geraakt aan het systeem
waarin opdrachtgevers via bestekken bepaalden wat zij moesten
doen. BVP is terugkeren naar de oude denkwijze, waarbij men
aangeeft welke kwaliteiten en ervaring men heeft. “Dit kan ik. Dit is
mijn standaard. Hier sta ik voor.” Zeker in de huidige markt vergt het
durf om zo daadkrachtig op te treden. Het maakt bouwondernemers
soms angstig.’
11
Risico’s
‘Het grootste risico is dat opdrachtgevers zich alsnog gaan bemoeien
met de manier van uitvoeren. In Nederland hebben inmiddels zo’n 350
aanbestedingen plaatsgevonden op basis van BVP. In de helft van de
gevallen is na de selectie toch weer het klassieke projectmanagement
toegepast. Maar dan kun je de leverancier niet aansprakelijk houden voor
wat hij heeft aangeboden. Opdrachtgevers moeten zowel hun inkopers als
projectleiders daarop intensief trainen.’
Keten
‘Binnenkort verzorgt Scenter een masterclass Best Value Procurement bij
BAM Infra. Wij richten ons enerzijds op de tenderteams: die moeten durven
aangeven hoe BAM de zaken aanpakt. Anderzijds trainen wij de inkopers
van BAM om vanuit de BVP-gedachte het beste uit hun eigen leveranciers te
halen. Op die manier veranker je die stevig in de keten.’
•
Transitieproces
‘Prestatiegericht aanbieden betekent de vertaling maken van wat je
zélf denkt waar je goed in bent naar wat de klant wil. Dit is voor heel
BAM een leer- en veranderproces en vergt een andere mindset. Je moet
snappen wat de vraag achter de klantvraag is, maar je moet ook weten
wat de punten zijn waarop je je onderscheidt van concurrenten. BAM
zet stevig in op deze transitie van onze Unique Selling Points naar de
Unique Buying Reasons van de klant. De transitie moeten wij als BAM
nog beter leren maken, maar we zijn op de goede weg.’
ROY COONEN, BUSINESS UNIT MANAGER SERVICES BAM RAIL
project
GRAAFLOKET: MEEST ACTUELE INFORMATIE UIT DE GROND
SLIM DE
GROND IN
Een halvering van het aantal gevallen van graafschade aan kabels en leidingen:
het Graafloket van BAM Infratechniek en BAM Infraconsult heeft zijn nut
bewezen tijdens de verdubbeling van de N33 tussen Assen en Zuidbroek.
12
V.l.n.r. Bob Moons (BAM Infraconsult), Pepijn Quik (BAM Infratechniek) en Jan Willem Bruining (BAM PPP) op een locatie waar
in het kader van de verdubbeling van de N33 tussen Assen en Zuidbroek wordt gegraven.
DE FEITEN
PLAATS Assen (projectbureau)
PROJECT N33 Assen-Zuidbroek
OPDRACHTGEVER
Rijkswaterstaat
BOUWONDERNEMING Poort
van Noord, een combinatie van
BAM PPP, PGGM, BAM Civiel,
BAM Wegen en BAM Infratechniek.
OVER HET PROJECT
Verdubbeling van de N33 op
het traject Assen-Zuidbroek
naar een 2 x 2-autoweg. Op het
40 kilometer lange traject wordt
overal tegelijkertijd gewerkt.
Tot op heden zijn circa 650
graafmeldingen gedaan.
GEPLANDE INGEBRUIKNAME
Najaar 2014. MTC Poort van Noord,
gevormd door BAM, blijft tot 2034
verantwoordelijk voor beheer en
onderhoud van de N33.
D
e verdubbeling van de N33
is een complex en multi
disciplinair project. Onder
meer diverse transportlei
dingen van NAM en Gasunie
kruisen het tracé. Onderaannemers en eigen
medewerkers zijn verplicht zich te melden
bij het Graafloket als ze op het project
willen graven. Wijzigingen in het kabel- of
leidingnet komen direct in het systeem.
De informatie van het loket is daardoor erg
actueel. Zeker in vergelijking met die van
het Kabel- en Leiding Informatie Centrum
(KLIC), waar “grondroeringen” sinds 2008
wettelijk moeten worden geregeld. De
formele procedures van het KLIC duren te
lang in relatie tot het hoge bouwtempo aan
de N33. Daarom hebben BAM Infratechniek
en BAM Infraconsult op eigen initiatief en
speciaal voor dit project, het Graafloket
ontwikkeld.
50 procent minder schade
Het Graafloket is een module voor het
Geoportaal, compleet met procedures en
instructies voor medewerkers. De module
zorgt voor het beheersen van de risico’s
op kabel- en leidingenschades rond de N33.
En dat is niet zonder reden. De infrasector
is jaarlijks zo’n 25 miljoen euro aan repa
ratiekosten kwijt, terwijl de gevolgschade
inclusief herstel in 2012 op zo’n 125 miljoen
euro uitkwam. ‘Schade aan kabels en leidin
gen staat hoog in de top tien van risico’s’,
aldus Pepijn Quik (BAM Infratechniek) en
Bob Moons (BAM Infraconsult). Het duo
ontwikkelde in een paar maanden tijd het
Graafloket, waarmee projectspecifieke en
actuele informatie van de N33 als een extra
laag op de GIS-kaarten van het Geoportaal
wordt gelegd. ‘Je ziet direct waar knelpunten
liggen.’
Schade
‘Met de ingebruikname van het loket neemt
de schade met de helft af’, vertelt Jan Willem
Bruining (BAM PPP), die het ontwerp-bouwfinanciering-onderhoud-contract (DBFM)
voor de ombouw van de N33 als projectdi
recteur aanstuurt. ‘In een DBFM-contract
liggen nagenoeg alle risico’s bij de bouwer.
Door de ontwikkeling van geavanceerde
systemen en procedures beheerst BAM Infra
Projectmanagement - waarin alle BAM Infra-
bedrijven samenwerken - deze risico’s. Het
Graafloket is daarvan een goed voorbeeld.
Het succes leidt er toe dat het Graafloket ook
bij een tweede project wordt ingezet,
de verdubbeling van de N261 tussen Tilburg
en Waalwijk.’
spreken een hek om zijn project moet zetten,
wil hij er aan kunnen voldoen. Bij kleine pro
jecten als een rotonde zou dat nog kunnen,
maar bij een project als de veertig kilometer
lange N33 is dat ondoenlijk.’
120 meldingen
Het succes van het Graafloket vindt zijn
weerklank. Uitvoerders gebruiken de digitale
versie op hun tablet of notebook om zo
de actuele gegevens op locatie te kunnen
checken. Bob Moons: ‘We werken er nu aan
de informatie uit het Geoportaal met de
uitvoeringstekeningen op de beeldschermen
in de graafmachines te krijgen.’
Het Graafloket kan voor meerdere soorten
projecten geschikt worden gemaakt, aldus
Moons en Quik. De splinternieuwe module
is toepasbaar op wegenprojecten van tien
kilometer of meer. Voor kleinere projecten
zijn aanpassingen nodig. Het succes van het
Graafloket ligt volgens Jan Willem Bruining in
de kracht van de samenwerkende bedrijven
van BAM. ‘We hebben alles in huis om multi
disciplinaire projecten te laten slagen en kun
nen makkelijk bij elkaar aankloppen. Samen
beheersen we op die wijze de risico’s!’
Op kantoor in Assen controleert Bart Arends
van BAM Infratechniek dagelijks zijn compu
terscherm, waarop de plattegronden van het
Graafloket worden geprojecteerd. Iedereen
die ‘ook maar iets’ in de grond wil uitvoe
ren, komt langs om de activiteit te melden.
Arends verstrekt de meest actuele informa
tie. Elke nieuwe kabel of leiding wordt name
lijk direct ingemeten en is de volgende dag
zichtbaar in het systeem. BAM blijft elk graaf
werk rondom de N33 bij het KLIC melden.
De veertig strekkende kilometers autoweg
worden daartoe in blokjes van vijfhonderd
meter opgeknipt. Met elkaar resulteert dat
in tachtig meldingen én de nodige arbeid.
Bob Moons: ‘Het kan wel anders, maar de
wetgeving is niet op omvangrijke projecten
als de N33 geënt. De regels zijn zodanig
aangescherpt dat de aannemer bij wijze van
Herkenbaar
•
DE VOORDELEN VAN
HET GRAAFLOKET:
• Halvering van het aantal
graafschades.
• Direct inzichtelijk waar de
knelpunten zitten.
• Uitvoerder of werkvoorbereider
is niet belast met het doen van
een graafmelding.
• Eenmalige kosten graafmelding,
meervoudig gebruik.
De opdrachtgever, netbeheerders en
het Agentschap Telecom reageren
enthousiast op de proef met het Graaf
loket. Volgens Jan Willem Bruining ligt
er voor het KLIC een schone taak om
de tijd tussen melding en actualisering
van de kaarten drastisch in te korten.
‘BAM loopt nu voorop met wat het
KLIC eigenlijk zijn landelijk dekkend
GIS-systeem zou moeten bieden. Het
voorkomen van graafschades levert
veel winst op.’
13
reActie
toen/nu
MAASVLAKTE 2
WATERSCHAPPEN
BLIJVEN ONMISBAAR
VOOR NEDERLAND
KEES VONK
directeur Waterschap
Rivierenland
14
‘Helemaal mee eens. Waterschappen hebben diverse
wettelijke taken, waarvan de
belangrijkste het beschermen van burgers tegen overstromingen is. Wij dragen
zorg voor sterke dijken. Ons
bestuur gaat alleen over de
waterschapstaken en wij
hebben een eigen belastingsysteem. Ons voortbestaan
staat helaas regelmatig ter
discussie. Maar stel dat onze
taken worden overgeheveld
naar bijvoorbeeld de provincies. Dan zou er discussie
kunnen ontstaan over de
besteding van het budget:
investeren we in de aanleg
van een fietspad of dijkversterking? Dat is bij ons geen
issue, aangezien wij geen
fietspaden aanleggen. Veiligheid gaat boven alles. Daar
behoren Waterschappen
bij met een eigen belasting
systeem.’
2009
2013
WIM KONINGS
directievoorzitter
BAM Wegen
‘De kennis en kunde van waterbeheer zit al eeuwenlang bij de
Waterschappen. Het zit in de
genen. Ze zijn sinds de Middeleeuwen met water bezig, door
de eeuwen heen hebben ze zich
aangepast aan de maatschappelijke ontwikkelingen. Van de
duizenden Waterschappen die
er ooit waren, zijn er nu nog
zo’n 25 over. Het lijkt me
moeilijk om hun werkzaamheden onder te brengen bij
een andere overheidsinstantie, die zou immers andere
belangen kunnen hebben dan
de Waterschappen. Denk aan
budgetafwegingen. Je loopt het
risico dat bepaalde taken, zoals
specifiek waterbeheer, daardoor
niet meer optimaal worden
uitgevoerd. Waterschappen
zorgen ervoor dat we in Nederland enerzijds droge voeten en
anderzijds voldoende - schoon water hebben. In noodsituaties
zijn zij de kennisdragers van de
dijken, bemalingen en kunnen
zij deze kennis op een voorspelbare wijze toepassen.’
15
15
‘De snelle ontwikkeling van de scheepvaart en het gebruik van steeds
grotere schepen hebben regering en gemeente Rotterdam doen
besluiten tot de aanleg van een nieuwe haven en industrie op de in zee
gelegen Maasvlakte.’ Aldus het Polygoon Journaal in 1969. Na decennia
van groei, was de Maasvlakte in 2008 weer uit zijn jasje gegroeid. De
voorspelling was dat het havengebied in 2013 te klein zou zijn, vooral
voor de containeropslag. Het Europese marktaandeel daalde van 36 naar
28 procent. In 2008 werd besloten tot een grootschalige uitbreiding:
Maasvlakte 2.
Met de komst van Maasvlakte 2 werd Nederland 2.000 hectare
groter en werd direct een capaciteit van 17 à 18 miljoen containers
per jaar gecreëerd. Door de uitbreiding en door efficiënter gebruik
van de bestaande haven, wil opdrachtgever Havenbedrijf Rotterdam
in 2040 zo’n 35 miljoen containers aan kunnen. Hoofdaannemer was
Projectorganisatie Uitvoering Maasvlakte 2, bestaande uit Boskalis
en Van Oord. BAM Civiel, BAM Infraconsult, BAM Rail, BAM Wegen
met VolkerWessels bouwen als onderaannemer BAVO alle wegen,
spoor en kademuren.
het getal
76
16
• Alle perrons in Nederland moeten 76 centimeter hoog zijn
• Want iedereen moet makkelijk in- en uit kunnen stappen
N
iet alle perrons in Nederland zijn
even hoog. Daar brengt BAM Rail in
opdracht van ProRail verandering
in. ‘In 2020 moeten alle perrons in
Nederland precies 76 centimeter hoog zijn
zodat mindervalide reizigers zelfstandig met
de trein kunnen reizen’, zegt projectleider
Ruud Moeskops. ‘We zijn in 2010 begonnen
en werken nu aan tien contracten die aan
het einde van dit jaar afgerond moeten zijn.’
Er zijn meerdere manieren om de perrons
op gelijke hoogte te brengen. Ruud: ‘Bij
het verlagen of verhogen, kunnen we ze op
twee manieren behandelen. De meest rigou
reuze is de keerwanden afgraven waar het
zand tussen zit en de tegels op liggen. We
gaan dan opnieuw stellen of met een klein
railvoertuig en een horizontale slijpschijf
het perron afslijpen. De tweede optie is het
spoor verhogen door extra ballast te storten
en het daarna op de juiste hoogte te leggen
met een stopmachine.’
ProRail geeft duidelijk de voorkeur aan één
en dezelfde behandeling, zegt Moeskops.
‘Voorheen hadden we meer keuzevrijheid
en gingen we vaak voor het afzagen van
keerwanden. Dit is niet de mooiste oplos
sing, maar wel de goedkoopste. Nu werken
we met geïntegreerde contracten. Dat be
tekent dat ProRail steeds vaker de ontwerp
keuze beperkt door het voorschrijven van
een uniforme oplossing zodat de uitstraling
van de stations behouden blijft. Vaak gaat
het dan om het volledig herplaatsen van de
keerwanden.’
In totaal zijn inmiddels 25 perrons aange
past. Op dit moment is station Boxtel aan
de beurt; BAM Rail past een achttal sporen
aan. Dit gebeurt tijdens buitendienststel
lingen van 52 uur in vier weekenden. ‘Van
vrijdag tot maandag werken we vol continu
aan het spoor. Als reizigers maandagmor
gen op het station komen, moeten ze van
het werk totaal geen hinder meer onder
vinden.’
•
kort
flex
EEN TWEEDE
LEVEN VOOR
ZOAB
Zeer Open Asfalt Beton (ZOAB) heeft
in Nederland zijn waarde bewezen.
Ruim negentig procent van de rijkswegen heeft een toplaag van ZOAB.
Het is stiller en als het regent is het
zicht beter dan bij dichte asfalt
soorten. Nadeel is dat de levensduur
beduidend korter is. BAM Wegen
heeft de oplossing in handen.
Bij ZOAB treedt na verloop van
doorgaans zeven tot twaalf jaar
rafeling op; slijtage aan de toplaag
waardoor steentjes loslaten en de
gunstige effecten van ZOAB gestaag
afnemen. Uit onderzoek in het kader
van Levensduur Verlengend Onder
houd, dat BAM Wegen met TU Delft
en Rijkswaterstaat heeft verricht,
blijkt dat op relatief eenvoudige
wijze de levensduur met drie tot vijf
jaar is te verlengen. Mede op basis
van de onderzoeksresultaten heeft
BAM Wegen in samenwerking met
Latexfalt het middel Modiseal ZX
ontwikkeld. Modiseal ZX revitaliseert
verouderde wegdekken die eerste
tekenen van rafeling vertonen.
Om schade aan ZOAB te voorkomen
is het van belang vroegtijdig te
detecteren in hoeverre de toplaag
is versleten. Hiervoor heeft BAM
Wegen in haar asfaltlaboratorium
een diagnosetool ter beschikking.
De tool meet de hoeveelheid en de
hardheid van mastiek in het ZOAB.
Als uit laboratoriumonderzoek blijkt
dat de toplaag begint te slijten, kan
met het aanbrengen van Modiseal ZX
preventief worden ingegrepen.
DUURZAAM
WARMTENET
KRIJGT VORM
‘Met een slimme oplossing gebruiken we de restwarmte, die anders verloren zou gaan.’
De nieuwbouw van het ROC Kellebeek College in Roosendaal wordt verwarmd met restwarmte van de naburige
afvalenergiecentrale van SITA ReEnergy. BAM Infratechniek legt hiervoor een smart climate grid (SCG) aan.
V
ia een twee kilometer lang leidingen
stelsel wordt water van 40 graden
vanuit de energiecentrale naar de
warmtecentrale van het school
gebouw getransporteerd, waar het opnieuw
langs een warmtewisselaar wordt geleid. Met
de onttrokken energie kunnen naast de school
ook woningen in de omliggende wijk Stadsoe
vers worden verwarmd. ‘De wijk krijgt hierdoor
een duurzaam karakter’, vertelt Ruud Pennings
van BAM Infratechniek Zuid. ‘Voor SITA is het
warme water een restproduct, dat gekoeld
moet worden voor men het kan hergebruiken.
Met het smart climate grid gebruiken we deze
restwarmte, die anders verloren zou gaan. Dit
levert een kosten- en CO2-besparing op. Het
afgekoelde water wordt teruggeleid naar SITA,
niet naar de huizen. Overigens: het water komt
niet in contact met het water van SITA. Door
een warmtewisselaar wordt de warmte van het
ene water doorgegeven aan de ander.’
SITA ReEnergy en het ROC Kellebeek College
zitten aan weerszijden van de A17. De leiding
die BAM Infratechniek aanlegt, loopt via een
gestuurde boring onder de snelweg door.
Vervolgens duikt ze het veld in, waar ze via een
gesloten frontboring de Engebeek kruist. Het
boorwerk wordt uitgevoerd door de specialis
ten van BAM Nelis De Ruiter in samenwerking
met de Belgische BAM-dochter Galère. Het
warmtenetwerk moet voor de bouwvak klaar
zijn, want in september opent het nieuwe
Kellebeek College de deuren.
Korte lijnen
BAM Infratechniek heeft ervaring met de
aanleg van duurzame warmtenetten. Zo
wordt ook in Meerhoven restwarmte van een
verbrandingsoven ingezet voor stadsverwar
ming. Bijzonder aan het project in Roosendaal
is volgens Pennings het grote aantal betrok
ken partijen. Samenwerking is dan de sleutel
tot een vlotte realisatie. Om de twee weken
wordt de voortgang van het project met alle
betrokkenen besproken tijdens een bouwver
gadering. Pennings: ‘We communiceren open
en eerlijk, via korte lijnen. Hierdoor kunnen we
onvoorziene omstandigheden ondervangen.
In goede onderlinge afstemming komen we
tot oplossingen. Ons doel is sowieso zo min
mogelijk overlast te creëren. Het werk wordt
duidelijk afgezet en als we ergens klaar zijn,
vegen we de straten schoon. Wij hebben nog
niet één klacht ontvangen.’
•
FACTS & FIGURES
WIE WERKEN SAMEN Gemeente
Roosendaal, SITA, ROC, BAM Infratechniek
Zuid, BAM Nelis De Ruiter en
BAM Verkeerstechniek.
HET PROJECT De gemeente was
voornemens om voor de nieuwbouw
wijk Stadsoevers een innovatief en zeer
duurzaam laagtemperatuur warmtenet
aan te leggen. Dit was voor de provincie
aanleiding om de subsidie toe te kennen
voor de realisatie van het SCG.
TE VERWACHTEN CO 2-REDUCTIE
Circa 56 procent.
17
bam@
volgens mij
@Hardenberg Van 4 tot en met 6 februari vond
de 15de editie van de Infra Relatiedagen plaats.
BAM Infratechniek Noordoost en Redubel presenteerden zich daar gezamenlijk.
@Gouda Op initiatief van BAM Civiel en BAM Infraconsult is op 14 februari de BIM-Ruimte geopend.
Projectteams kunnen gebruik maken van de 3D/
BIM modellen om het bouwproces te simuleren
met als doel het komen tot de beste oplossingen.
Hans Draaijer
>
Directeur BAM Infra Strategie
Management (ISM) bij
BAM Infraconsult
‘E
18
18
@Zundert De provincie Noord-Brabant, de gemeente Zundert en BAM Wegen
starten dit najaar met de realisatie van Randweg Zundert. Deze weg verbindt twee
dorpskernen door de aanleg van een fietsbrug en een ecologische zone. Randweg
Zundert leidt het verkeer óm het centrum van Zundert heen waardoor het minder
druk en verkeersveiliger wordt.
@Groningen Voor de gemeente plaatst
BAM Nelis De Ruiter een waterkous in een
rioolbuis. BAM Nelis De Ruiter heeft tot 2016 een
onderhoudscontract voor relining afgesloten op
basis van Best Value Procurement.
@Utrecht Door middel van allerlei oefeningen
werken BAM Railers aan de thema’s veiligheid en
samenwerken. Dit deden zij in februari tijdens de
Teamwerkdagen van BAM Rail in het Spoorweg
museum in Utrecht.
@Utrecht In de nieuwe werkplaats van NedTrain
heeft BAM Rail de sporen voor de werkput gerealiseerd. Voor de lassers een bijzonder werk: omdat
de sporen hoog liggen, werkten zij op ooghoogte.
@Breda BAM Railers die op ProRail-terreinen
werken moeten vanaf 1 mei een digitaal paspoort
hebben. Inmiddels zijn alle medewerkers van de
spooraannemer voor de cursus geslaagd.
conomisch Meest Voordelige
Inschrijving (EMVI), tenzij…?
Dat vind ik een positieve
ontwikkeling. Vroeger werden
bouwondernemingen beoordeeld op
de minimale kwaliteit die de opdracht
gevers vastlegden in hun bestek.
Hierdoor ontstond een prijzenoorlog,
het aantal opdrachtgevers waar wij
als bouwondernemers voor werken
is nu eenmaal beperkt. Bij EMVI ligt
de nadruk niet alleen op prijs, maar
ook op kwaliteit. Dat geeft ons de
vrijheid om na te denken over wát we
gaan bouwen en hóe we het doen.
Opdrachtgevers benutten hierdoor
beter de kennis, innovatie en creati
viteit die in de markt aanwezig zijn.
Want wie is nou eigenlijk de bouw
expert? BAM toch!
Deze aanpak komt de kwaliteit ten
goede. Als de doelstelling is “zo
goedkoop mogelijk bouwen” hebben
bouwondernemers vaak geen oog
voor zaken als omgevingshinder. EMVI
dwingt ons mee te denken vanuit de
belangen van de opdrachtgever.
Hoe kunnen wij de overlast voor weg
gebruikers en omwonenden beperken?
Hoe communiceren wij met de omge
ving? Omdat je dit integraal moet
aanpakken, hebben wij BAM Infra
Strategie Management ingericht.
Collega’s van verschillende disciplines
bedenken samen de beste oplossing.
Wij zetten grote stappen op het
gebied van EMVI en leren snel. Ook
opdrachtgevers zitten in een leer
curve. Rijkswaterstaat heeft EMVI op
de grote projecten prima voor elkaar,
maar provincies en gemeenten zijn de
overstap nog aan het maken. Het lukt
hen nog niet altijd om optimaal gebruik
te maken van de EMVI mogelijkheden.
Opdrachtgevers bepalen zelf hoe zwaar
zij kwaliteit laten meewegen in de
beoordeling van de inschrijvingen. Wil
je als bouwonderneming écht de ruimte
krijgen je te onderscheiden, dan zou
kwaliteit voor zeventig procent moeten
meetellen. Rijkswaterstaat gaat af en
toe al zo ver.
Opdrachtgevers, maar zeker ook
opdrachtnemers, moeten EMVI serieus
nemen. Het volstaat niet om alleen
mooie plannen te maken en vervolgens
toch weer ouderwets te gaan bouwen.
Ik zie wel eens dat bouwondernemin
gen daarmee wegkomen. Volgens mij
haal je daarmee het principe onderuit.
Het lokt ook opportunisme uit. Vandaar
mijn tip aan opdrachtgevers: zorg dat
wat de bouwondernemer belooft con
tractueel afdwingbaar is en handhaaf
daar ook op. Zo voorkom je dat EMVI
een papieren tijger wordt.’
colofon
@Tilburg Voor de renovatie van een gemetseld hoofdriool
in de Tilburgse wijk Hoogvenne hanteert BAM Nelis De Ruiter
de buis-in-buis-methode. Bij deze methode worden glasvezelversterkte buissecties één voor één in het oude ei-vormige riool
geschoven. De methode is duurzaam, snel en kostenbesparend.
De bestaande riolering hoeft niet te worden vervangen.
@Amsterdam Het fundament van het nieuwe
spoorviaduct voor OV SAAL is in het weekend van
14 en 15 december probleemloos over de rijksweg
A10 geplaatst. Aannemer BAM Combinatie
Amstelspoor monteerde in twee nachten elf
pergolaliggers, variërend in gewicht van 44 tot
64 ton.
@Terneuzen De eerste van vier dwarsverbindingen
tussen de noord- en zuidbuis van de Sluiskiltunnel
is een feit. Beide buizen zijn verbonden door een
acht meter lange tunnel zodat gebruikers van de
Sluiskiltunnel in een noodsituatie naar de andere,
veilige buis kunnen vluchten. Half mei zijn alle
dwarsverbindingen klaar.
Infra Actie informeert vier keer per jaar over de projecten van BAM Infra op het
gebied van civiele en industriebouw en boven- en ondergrondse infrastructuur.
In BAM Infra zijn de volgende bedrijven gebundeld: BAM Civiel, BAM Infratechniek,
BAM Rail, BAM Wegen en BAM Infraconsult. Redactieleden Kathleen Banga-Davis,
Mieke Chibani, Karin Dooren, Bart Hogenbosch, Jeroen Kleijn, Henk Kuipers,
Karin van der Tas-Pennin, Willem Weeda, Rob van Wingerden
Concept & realisatie ZB Communicatie & Media bv, Ede Vormgeving ZB/Marinka
Reuten Tekst Willem Andrée, Alex de Haan, Sarah De Preter, Romy Schoeman, Karin
Sitalsing Fotografie Eisso J. Beukema, Alex de Haan, Harmen de Jong, Rob Melchior,
Janita Sassen, Ton Stanowicki, Frits Terpoorten, De Beeldredaktie, Ipv Delft, RWS,
Wurck Architectuur Drukwerk Modderkolk Grafische Projecten Contactadres
BAM Infra, postbus 206, 3980 CE Bunnik, telefoon (030) 659 78 50
e-mail [email protected] ISSN 1574-9568
19
kroon juweel
PROJECT De Oversteek
WAT Bouw van een nieuwe
stadsbrug over de Waal in
Nijmegen
WIE René Duifhuizen, project
manager Gemeente Nijmegen
WANNEER Officiële opening
op 23 november 2013
BOUWONDERNEMERS Bouw
combinatie Stadsbrug Nijme
gen (BAM Civiel en Max Bögl
Nederland B.V.)
‘Z
20
o’n spraakmakend project
begeleid je als Nijmeegse
ambtenaar waarschijnlijk
maar één keer in je leven. Het
voortraject startte in 2001 met
een onderzoek naar de impact
van een tweede oeververbinding
op de mobiliteit. Nijmegen was
afhankelijk van één verkeersbrug.
Er stonden dagelijks files. Los van
het verkeersvraagstuk wilden wij
de snel groeiende wijken aan de
noordkant meer betrekken bij de
rest van de stad. In 2002 zette de
gemeenteraad het licht op groen
en konden wij een projectorga
nisatie gaan opbouwen. Na jaren
van onderzoek en studie was het
aanbestedingsdossier in 2008
klaar. Wij wilden de markt veel
vrijheid geven om een mooie,
duurzame brug te realiseren. In
2010 hebben wij de opdracht
gegund aan BAM Civiel en Max
Bögl. Het bouwproces verliep
uitstekend; de brug is op tijd en
binnen budget opgeleverd en vol
doet aan alle eisen. Bijna te mooi
om waar te zijn. De bouwcombi
natie verdient een enorm compli
ment voor het harde werken en
de goede samenwerking.
Dit smaakt naar meer - overheid
en private partijen zouden veel
vaker moeten samenwerken.
Het eindresultaat is een mooie,
innovatieve brug die veel rijcom
fort biedt. En onderhoudsarm
is, waardoor we de komende 25
jaar geen grote kosten hoeven
te verwachten. Al in de eerste
week na de oplevering stonden
er geen files meer. Bij de opening
waren meer dan 10.000 mensen
aanwezig en de dag daarna kwa
men nog eens 15.000 mensen
genieten van de Oversteek. Het
heeft complimenten geregend.
Hartverwarmend hoe de mensen
reageerden.’

Download Report