Energetisch renoveren: Bezint eer ge begint… - IE-net

Energetisch renoveren: Bezint eer ge begint…
Jeroen Vrijders
18/09/2014
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Overzicht
• Intro
• Strategie
– Think global – act local
– Basiselementen
– Implementatie
• RenoFase – een innovatie‐traject
– Algemene aanpak
– Focus op:
• Analyse bestaande toestand
• Keuzes in het ontwerp
– Vooruitblik
• Tot slot
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
1
Intro
Highly effective renovations
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Context – Langetermijn‐visie
• EPBD Recast
• Klimaat & Energiedoelstellingen tot 2050
• Energie Efficiëntie Richtlijn
100%
80%
-88 tot -91 %
Power Sector
0%
-20%
Current policy
60%
Residential & Tertiary
-40%
Industry
40%
-60%
Transport
20%
-80%
Non CO2 Agriculture
Non CO2 Other Sectors
0%
1990
2000
2010
2020
2030
2040
COM(2011)112 – Roadmap to 2050c
-100%
2050
EED
Member States shall establish a long‐
term strategy for mobilizing investment in the renovation of the national stock of residential and commercial buildings, both public and private. This strategy shall encompass:
• …
• policies and measures to stimulate cost‐effective deep renovations of buildings, including staged deep renovations;
• …
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
2
Context – Langetermijn‐visie
• België & Gewesten
–
–
–
–
–
3 000 000
>50% voor 1960
>300 kWh/m²a
> 90% privé
1 gezin
• Van Beleid naar Individuele woningen
⇒Renovatiestrategie per gebouw noodzakelijk
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Renovatiestrategie
Energieverbruik
Stapsgewijze renovatie
Doorgedreven 1‐staps‐renovatie
Na te streven
energieniveau
Tijd
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
3
Renovatiestrategie
Energieverbruik
Kernelementen van een
strategie ?
Stapsgewijze renovatie
Doorgedreven 1‐staps‐renovatie
Na te streven
energieniveau
Tijd
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Renovatiestrategie
Einddoel
Energieverbruik
Stapsgewijze renovatie
Doorgedreven 1‐staps‐renovatie
Na te streven
energieniveau
Tijd
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
4
Renovatiestrategie
Einddoel
Energieverbruik
Maatregelen
Stapsgewijze renovatie
Doorgedreven 1‐staps‐renovatie
Na te streven
energieniveau
Tijd
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Renovatiestrategie
Einddoel
Energieverbruik
Maatregelen
Stappen
Stapsgewijze renovatie
Doorgedreven 1‐staps‐renovatie
Na te streven
energieniveau
Tijd
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
5
Renovatiestrategie
Einddoel
Energieverbruik
Maatregelen
Stappen
Volgorde
Stapsgewijze renovatie
Doorgedreven 1‐staps‐renovatie
Na te streven
energieniveau
Tijd
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Renovatiestrategie
Einddoel
Energieverbruik
Maatregelen
Stappen
Stapsgewijze renovatie
Volgorde
Klant
Doorgedreven 1‐staps‐renovatie
Na te streven
energieniveau
Tijd
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
6
Renovatiestrategie
• Duitsland : Gebäudeindividuelle
Sanierungsfahrplan
© IFEU – M. Pehnt
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Renovatiestrategie – Implementatie (?)
• Overheid ?
IDEEËN !
Geïnspireerd op M. Pehnt ‐ IFEU
– Informatie‐instrument
– Steun (indiv.) maatregelen koppelen aan LT‐strategie
– Masterplan‐opmaak zelf financieren
– Steun in functie van voortschrijdend einddoel
– Bonus‐malus voor bestaande woningen
– Verplichtingen
–…
© M.Pehnt
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
7
Renovatiestrategie – Implementatie (?)
• Markt & industrie:
– Impuls
• Concretisatie uit te voeren werk
• Meer diepgang in renovatiemaatregelen
• Meer renovatie?
– Zekerheid investeringskader
• Langeretermijnactiviteit
– Nieuw verdienmodel mogelijk
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Renovatiestrategie
• Routeplanner
– Wat is de bestemming?
– Hoe lang onderweg?
– Welk transportmiddel?
– Welke wegen nemen?
– Zijn er omwegen, files, shortcuts?
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
8
Renovatiestrategie – in de praktijk
• Uitdagingen
BEGINPUNT TRAJECT
EINDPUNT
PASSAGIER
– Architect en aannemer : • Bestaande toestand
– Technische problemen, onzekerheid
• Gefaseerde uitvoering
– Afstemming maatregelen, keuzes van de klant
– Leveranciers en producenten : • Productgamma – Validatie, implementatie
• Ontwikkeling
NIEUWE WEGEN NIEUWE MIDDELEN
– Samenwerken, systeemoplossingen
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
VIS‐Traject RenoFase
• Doelstelling
Architect
DOELGROEP
Aannemer
Producent
VIS‐traject
RenoFase
DOEL
Stappenplan voor een kwaliteitsvolle, efficiënte
energetische woningrenovatie
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
9
VIS‐Traject
• Timing
– Start: 1 september 2013
– Looptijd: 4 jaar
• Consortium – Brede competenties onderzoek, ontwikkeling & kennisverspreiding
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
VIS‐Traject
• Gebruikersgroep
+ Waarnemers
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
10
Aanpak RenoFase
Renovatie‐Markt
Kwaliteit
Efficiëntie
Stappenplan : FASEN
Diagnose
Hoe bestaande
toestand
inschatten?
Ontwerp
Optimaal
renovatie‐
scenario?
Uitvoering
Klant
Keuze reno‐techniek
Stroomlijnen
uitvoeringsproces
Kwaliteit garanderen
Informeren
Adviseren
Overtuigen
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Aanpak RenoFase
Renovatie‐Markt
Kwaliteit
Efficiëntie
Stappenplan : FASEN
Diagnose
Ontwerp
• Step‐by‐step
• Ontwerp & uitvoering
• Kosten/baten
• Lock‐in Uitvoering
Klant
• Gevel na‐isoleren
• Missing link
• Potentieel RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
11
Aanpak RenoFase
Renovatie‐Markt
Kwaliteit
Efficiëntie
Stappenplan : FASEN
Diagnose
Ontwerp
Uitvoering
Klant
Implementatie
Case Study’s
Technologie‐
Innovatie‐
Platform
Disseminatie
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
RenoFase
Kwaliteitsvol & efficiënt energetisch renoveren
Tools : Diagnose – Ontwerp – Uitvoering
KENNIS
Kwaliteit
Markt
INNOVATIE
Case Study’s
Producten
IMPLEMENTATIE
Advies
Bedrijven
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
12
Focus Masterplan – Analyse bestaande toestand
• Opzet
– Systematisch & gestructureerd
– Bouwtechnisch & energetisch
• Gebouw
– Erfgoed, stedenbouw, stabiliteit, daglicht, akoestiek, brand, …
• Componenten
– Randvoorwaarden, Typologie, Toestand
– Knooppunten
• Bundelen bestaande kennis & doorverwijzing ‐> Tool
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Focus Masterplan – Analyse bestaande toestand
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
13
Focus Masterplan – Ontwerp
• Fundamentele keuzes
– Slopen of renoveren
– Integraal of gefaseerd
– Ambitieniveau
• Maatregelen
– Keuzehulp
– Randvoorwaarden
– Kostenoptimaliteit
• Fasering
– Volgorde
– Interacties
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Focus Masterplan – Ontwerp
• Fundamentele keuzes
– Slopen of renoveren
– Integraal of gefaseerd
– Ambitieniveau
Renovatie
Afwegingskader
©Johan Van Dessel, WTCB
Technisch
Milieu
Economisch
Sociaal
Sloop+Nieuwbouw
Technische toestand gebouw
Renovatie
Sloop+Nieuwbouw
Renovatie
Sloop+Nieuwbouw
Bouwtechnische toestand is sterk bepalend voor de Slopen (voornamelijk bij rijwoningen) kan extra risico Woontechnisch/Comfort
Minder sloop‐afval, minder gebruik nieuwe Energieverbruik eenvoudiger te reduceren.
Renovatie overbevraging – wensen van de klant in inhouden naar stabiliteit van aanliggende constructies.
Sloop+Nieuwbouw
haalbaarheid van een renovatie. Er dient een zekere Functionaliteit –
Andere woontypologieën mogelijk / andere uitstraling / grondstoffen.
Beheersbare investering indien gebouw structureel in andere invulling marktbehoefte
Bij hoge waarde grond, kan nieuwbouw hoger basisstructuur beschikbaar te zijn.
overeenstemming met capaciteiten gebouw
orde.
rendement en meerwaarde opleveren
Oplobaarheid van bouwknopen
Kwaliteit van wonen & uitzicht kan evenwaardig zijn
Bestaand gebouw niet overbevragen Bouwproces
Gebouw aanpasbaar aan functieveranderingen heeft Mogelijkheid om flexibiliteit van gebouw in te bouwen
(functieveranderingen)
Meer stappen (ruwbouw) in het proces, dus langere Renovatie kan sneller doorlopen worden en is minder langere levensduur
Renovatiekosten moeilijker in te schatten
Afbraak kapitaal
termijn.
weersafhankelijk.
Cultuurhistorische/Architecturale waarde & imago
BTW 6%
BTW 21% behalve centrumsteden
Renovatie kan ook in fasen worden uitgevoerd.
Uitstraling nieuwbouw –
imago buurt
Waardering bestaande omgeving –
behoud sociaal‐
Renovatie‐premies als stimulans
Premies beperkter
Uitvoeringsmethoden (zoals prefab & andere Bouwmethodes staan op punt. Mogelijkheden tot culturele waarde ‐
erfgoed
Betaalbaarheid doorgedreven renovatie is uitdaging
Sloopkost is (meestal) verwaarloosbaar
innovaties) nog in ontwikkeling
prefabricatie
Sociale effecten – bewoners ‐
wijkniveau
Tijdelijke kosten voor herhuisvesting reduceren & Tijdelijke huisvesting nodig Renovatie bij problemen die niet sociaal van aard zijn
Sloop‐nieuwbouw geeft doorstroming bewoners
eenvoudiger in organisatie
Doorgedreven renovatie: impact op marktprijs
Herhuisvesting & zwakste bevolkingsgroepen
Moeilijker uitvoeringsproces – veel arbeid
Behoud wooneenheden / variatie woontypologie
Vermindering aantal wooneenheden
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
14
Focus Masterplan – Ontwerp
• Fundamentele keuzes
– Slopen of renoveren
– Integraal of gefaseerd
– Ambitieniveau
Integraal – All‐in‐once
Gefaseerd
Synergie‐effect
Hinder beperkt & éénmalig in de tijd
Eénmalige coördinatie‐ en ontwerpkost
Minder risico op schade
Spreiding investeringskost
Bewoond blijven woning
Respecteren levensloop componenten
Beperkte tijdsspanne
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Focus Masterplan – Ontwerp
• Fundamentele keuzes
– Slopen of renoveren
– Integraal of gefaseerd
– Ambitieniveau
•
•
•
•
•
•
•
•
E – K – U – n ‐ …
Nieuwbouw‐BENG‐2021
Passiefhuisstandaard
EnerPHit‐standaard (25 kWh/m²a)
Eisen Grondige Renovatie VEA
PH‐niveau Brussel
80‐90% reductie
…
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
15
Focus Masterplan ‐ Ontwerp
• Maatregelenkeuze
– Beslissingsondersteuning : Fiches
– CashFlowSimulator
• Randvoorwaarden
bestaande toestand
• Energetisch streefdoel
• Systeemkeuze
• Uitvoeringstechniek
• Detaillering
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Focus Masterplan ‐ Ontwerp
• Maatregelenkeuze
– Beslissingsondersteuning
– CashFlowSimulator
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
16
Focus Masterplan ‐ Ontwerp
• Fasering
1e theoretische aanzet !
‐ Projectafhankelijk
‐ Basisregels:
‐ Dringende werken
‐ Schil > Installaties
‐ Van boven naar onder
‐ Kostenefficiëntie
‐ Logica in groeperen & volgorde
– Volgorde & groeperen
– Ambitieniveau maatregelen
– Interacties
‐ Horizont. & verticaal onafh. ?
‐ Schrijnwerk vs. Gevelisolatie
‐ Juiste moment luchtdichtheid & ventilatie
‐ Installaties in functie van eind‐schil
‐ …
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Focus Masterplan ‐ Ontwerp
• Fasering
Uitdagingen:
Innovatie: producten, energie, …
Variatie economische omstandigheden
– Volgorde
– Ambitieniveau maatregelen
– Interacties
Dus:
⇒Robuste maatregelen
⇒Zaken ‘open’ laten
⇒Richtwaarden & eisen
op individuele
maatregelen?
⇒Compenseren ?
© D. Urge‐Vorsatz
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
17
Focus Masterplan ‐ Ontwerp
• Fasering
– Volgorde
– Ambitieniveau maatregelen
– Interacties
Maatregelenkeuze ‐> Volgorde bepalen
Werken die voor of na komen beïnvloeden:
‐ Terugblik
‐ Vooruitblik
Alle bouwknopen oplossen?
Quid tussentoestand?
Risico’s? Analysemethode?
Nieuwe details ?
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
RenoFase – andere aspecten ‐ outlook
• Nieuwe “middelen” :
Innovatie:
– Na‐isolatie
– Uitvoering
• “File vermijden”:
Stroomlijnen proces
– Coördinatietools
– Kwaliteitsborging
• Klant
– Informeren, Adviseren, Overtuigen
– Financiering, Samenwerkingsvormen
• Cases ‐ Technologie‐Implementatie‐Platform ‐ Disseminatie
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
18
Conclusie
• Master‐plan: start with the end in mind
–
–
–
–
Doel, bestemming
Timing
Middelen
Weg er naartoe (& omleidingen)
• Van concept naar praktijk: RenoFase
– Theoretische onderbouw: Kennis
– Innovatieve (product)ontwikkeling
– Praktische case study’s: Implementatie!
• Ergens onderweg …
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Meer info
• Contact
Jeroen Vrijders
Afdeling Duurzame Ontwikkeling & Renovatie, WTCB
[email protected] of [email protected]
Tel: 02/6557711
• Website
www.renofase.be
• Partners RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
19
Een duurzame wereld: de aannemer bouwt
en renoveert er
aan mee ! [email protected]
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Referenties
• M. PEHNT – Sanierungsfahrplan
• RAP USA
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
20
7 habbits of highly effective people – S.Covey
•
Habit 1: Be Proactive
•
Take initiative •
realizing that your decisions (and how they align with life's principles) are the primary determining factor for effectiveness in your life. Take responsibility for your choices and the consequences that follow.
•
Habit 2: Begin with the End in Mind
•
Habit 3: Put First Things First
•
rule two is the mental creation; rule three is the physical creation.
•
•
•
•
•
•
•
•
Habit 4: Think Win‐Win
Genuine feelings for mutually beneficial solutions or agreements Habit 5: Seek First to Understand, Then to be Understood
Use empathic listening to be genuinely influenced by a person, which compels them to reciprocate the listening and take an open mind to being influenced by you. Habit 6: Synergize
Combine the strengths
Habit 7: Sharpen the Saw
Balance and renew your resources, energy, and health to create a sustainable, long‐term, effective lifestyle. It primarily emphasizes exercise for physical renewal, prayer (meditation, yoga, etc.) and good reading for mental renewal. It also mentions service to society for spiritual renewal.
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
Renovatiestrategie
• Uitdagingen:
– Wat zijn technische determinanten in de tijd?
• Energieproductie, innovatieve producten, nieuwe technologie
– Kosten‐efficiëntie in de tijd?
• Energieprijs, waarde ve huis
• Latere kostenefficientie?
• Antwoord:
–
–
–
–
Detailplanning niet mogelijk – robuuste maatregelen
Zaken ‘open’ laten (technieken)
Richtwaarde: ‐80%
Enkel eisen op indiv. maatregelen
RenoFase ‐ Jeroen Vrijders, WTCB – 15e Isolatiedag – IE‐NET ‐ 18/09/2014
21