De geconsolideerde jaarrekening
over het boekjaar 2013 van de
Protestantse Kerk in Nederland
Uitgebracht door:
Bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland
Utrecht, augustus 2014
Rapport Kleine Synode
d.d. 19 september 2014
VA 14-13
INHOUDSOPGAVE
1.
COLOFON
3
2.
JAARVERSLAG
5
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
Voorwoord
Oplevering van de geconsolideerde jaarrekening van de Kerk
Preambule consolidatie Protestantse Kerk in Nederland
Stichtingen en instellingen
Omvang van het geconsolideerde vermogen
Toelichting verschillen eigen vermogen
Fiscale positie
Ontwikkeling baten en lasten
Toelichting verschillen baten en lasten
5
6
6
8
8
9
10
11
11
3.
GECONSOLIDEERDE JAARREKENING
13
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
Geconsolideerde balans
Geconsolideerde staat van baten en lasten
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Waarderingsgrondslagen
Toelichting op de geconsolideerde balans
Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten
13
14
15
16
20
32
4.
(ENKELVOUDIGE) JAARREKENING 2013
41
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
Balans
Staat van baten en lasten
Kasstroomoverzicht
Waarderingsgrondslagen
Toelichting op de balans
Toelichting op de staat van baten en lasten
41
42
45
46
52
65
5.
OVERIGE GEGEVENS
83
5.1
5.2
5.3
5.4
Vaststelling
Resultaatbestemming
Gebeurtenissen na balansdatum
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
83
83
83
83
6.
BIJLAGEN
86
6.1
6.2
Consolidatiestaat balansen 2013 Protestantse Kerk in Nederland
Consolidatiestaat van baten en lasten 2013 Protestantse Kerk in Nederland
87
88
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
2
1
Colofon
Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland
Postbus 8504
3503 RM Utrecht
Telefoon:
(030) 880 1880
Email:
[email protected]
Internet:
www.pkn.nl
Bezoekadres: Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht
Protestantse Kerk in Nederland
Op 1 mei 2004 is de Protestantse Kerk in Nederland tot stand gekomen. De Protestantse Kerk in
Nederland is bij notariële akte opgericht, als voortzetting en rechtsopvolger van de Nederlandse
Hervormde Kerk (NHK), de Gereformeerde Kerken in Nederland (GKN) en de Evangelisch-Lutherse
Kerk (ELK) in het Koninkrijk der Nederlanden.
Het kerkgenootschap wordt geregeerd door haar eigen statuut, bestaande uit de kerkorde en
ordinanties van de Protestantse Kerk, alsmede de overgangsbepalingen en generale regelingen
behorende bij de kerkorde. De Protestantse Kerk in Nederland wordt vertegenwoordigd door de
preses en de scriba van de generale synode.
Organogram Protestantse Kerk in Nederland
Het organogram van de Protestantse Kerk in Nederland met haar dienstenorganisatie kan als volgt in
kaart worden gebracht:
Generale Synode
Kleine
Synode
Moderamen
Bestuur xx
Advies
Directie
CRO
Generale Raad
van Advies
Classis
Ev.Luth.Synode
Expertisecentrum
HRM
Financiën & Control
Facilitaire zaken
Communicatie &
Fondsenwerving
K e r k e n r a d e n
Programma
Institutionele
Ondersteuning
Programma
Kerk in Actie
Lutherse leden Prot. Kerk
Programma
MW & KG
Programma
Jeugdwerk
Programma
Kerk in Ontwikkeling
Steunpunten
Noord
Dienstenorganisatie - Ambteijke organisatie - Deskundige kerkleden (vrijwilligers)
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
Midden
Zuidoost
Zuidwest
3
Samenstelling en bezoldiging moderamen van de generale synode
Samenstelling moderamen van de generale synode per 31 december 2013
Ds. K. van den Broeke, preses
Dr. A.J. Plaisier, scriba
Mw. Mr. M. Engelbert-Clarenbeek (ouderling en eerste assessor)
Dhr. B. van Bokhoven (ouderling-kerkrentmeester)
Dhr. F. Pasveer (diaken)
Bezoldiging moderamen
De leden van het moderamen van de Protestantse Kerk in Nederland ontvangen geen bezoldiging,
met uitzondering van de scriba, ds. A.J. Plaisier. De scriba wordt gesalarieerd conform de
arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland, welke is afgeleid van de
beloningen die de rijksoverheid hanteert voor de ambtelijke salarissen. Aan de leden van het
moderamen zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.
Samenstelling bestuur dienstenorganisatie
Overeenkomstig ordinantie 11 artikel 18 lid 1 en 2 van de kerkorde laat de generale synode zich voor
de verzorging van de generale financiën van de kerk bijstaan door het bestuur van de
dienstenorganisatie, die de aan zijn zorg toevertrouwde vermogensrechtelijke aangelegenheden van
de Protestantse Kerk in Nederland beheert.
Samenstelling Bestuur van de dienstenorganisatie per 31 december 2013
Bestuur
Ir. G-J. Kramer, voorzitter
G. Prins, secretaris
Mr. P. Schreuder
G.L. Westerveld
Ds. A.J. Plaisier, vanuit het moderamen van de generale synode
B. van Bokhoven, vanuit het moderamen van de generale synode
Na een zittingstermijn van 8 jaar eindigde per 31december 2013 het bestuurslidmaatschap van dhr.
Kramer. In de novembervergadering benoemde de generale synode mevr. G. Prins tot voorzitter van
het Bestuur van de dienstenorganisatie, ingaande per 1 januari 2014. In de vacature, ontstaan door
het vertrek van dhr. Kramer, benoemde de generale synode mr. W. van Leussen.
Samenstelling directie dienstenorganisatie
Samenstelling Directie van de dienstenorganisatie per 31 december 2013
H. Feenstra, algemeen directeur
Ds. E. Overeem, adjunct directeur (eind november 2013 met emeritaat)
Met ingang van 1 januari 2014 zijn twee leden van het managementteam, mevr. P.J.E. van den Bosch
en dhr. J.P. van Ark, belast met de rol van adjunct directeur.
Accountant
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. te Den Haag.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
4
2
Jaarverslag
2.1
Voorwoord
Hierbij presenteren wij u de geconsolideerde jaarrekening over het boekjaar 2013 van de Protestantse
Kerk in Nederland.
In de geconsolideerde jaarrekening zijn de jaarrekeningen opgenomen van de in de consolidatiekring
begrepen stichtingen, instellingen en vennootschappen. Naast de financiële gegevens over 2013 zijn
tevens de vergelijkende jaarrekeningcijfers over het boekjaar 2012 gepresenteerd. In de bijlagen treft
u de gedetailleerde consolidatiestaten van de balans en staat van baten en lasten aan van de
verschillende instellingen.
De geconsolideerde jaarrekening geeft de (kleine) synode van de Protestantse Kerk in Nederland het
gevraagde totale financiële inzicht van de aanwezige vermogens en resultaten van de verschillende,
in de consolidatiekring opgenomen, instellingen.
De meeste jaarverslagen en jaarrekeningen van de afzonderlijke, in de consolidatiekring
opgenomen, instellingen worden separaat behandeld door de kleine synode van de
Protestantse Kerk.
De behandeling van de geconsolideerde jaarrekening richt zich derhalve op de hoofdlijnen van
het (financieel) verloop van het vermogen van de Kerk in haar geheel en niet op gedetailleerde
te verstrekken informatie over en het gehanteerde (beleggings-)beleid ten aanzien van de
instellingen in het bijzonder.
Dit vindt dus plaats in de separate behandeling van de deeljaarrekeningen.
Eigen vermogen
Ten opzichte van de stand per 31 december 2013 is het geconsolideerde eigen vermogen van de
Protestantse Kerk in Nederland toegenomen met bijna € 4,7 mln.
De belangrijkste factoren, die tot dit resultaat hebben geleid, zijn:
a. Het eigen vermogen van de stichting Kerk en Wereld nam door het positief exploitatieresultaat
toe met € 715k;
b. Het vermogen van de SKG steeg met circa € 2,1 mln. als gevolg van het positief nettoexploitatieresultaat, welke is toegevoegd aan de algemene reserve;
c. Het vermogen van de Beleidscommissie predikanten steeg met ruim € 4,7 mln. door het positieve
resultaat;
d. Het vermogen van de Protestantse Kerk nam in het boekjaar 2013 per saldo met € 3,1 mln. af en
betreft voornamelijk een afname van de bestemmingsfondsen (actiepotten) van Kerk in Actie.
Hiertegenover stond een toename van de continuïteitsreserve van € 1,2 mln.;
In paragraaf 2.5 wordt de omvang van de eigen vermogens van de afzonderlijke instellingen in de
consolidatiekring nog nader toegelicht en grafisch weergegeven.
Baten en lasten
De belangrijkste mutaties in het boekjaar 2013 zijn als volgt:
e. Het aandeel in (gezamenlijke) acties steeg in 2013 door de actieopbrengsten voor de Filipijnen
en Syrië ten behoeve van het werk van Kerk in Actie;
f. De specifieke inkomsten namen toe met € 87,6 mln., dat voornamelijk is ontstaan door de
uitvoering van de gewijzigde omslagregeling voor de Centrale Kas Predikantstraktementen.
Hiertegenover staan voor nagenoeg hetzelfde bedrag aan specifieke uitgaven in het kader van
deze gewijzigde omslagregeling.
In paragraaf 2.8 wordt de geconsolideerde staat van baten en lasten gepresenteerd van de
afzonderlijke instellingen in de consolidatiekring. Aldaar worden nog nadere kleinere afwijkingen
geanalyseerd.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
5
2.2
Oplevering van de geconsolideerde jaarrekening van de Kerk
Geconstateerd is dat het tijdstip van oplevering van de verschillende verantwoordingen van deze
kerkelijke stichtingen niet aansluit met de huidige (en kerkordelijke) rapportageperiode (juni van elk
jaar) van de jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland (incl. de dienstenorganisatie) en Kerk
in Actie.
Statutair dienen veelal de instellingen op 1 mei van ieder jaar de jaarrekening uit te brengen, waarna
deze jaarrekeningen vervolgens door de financiële afdeling van de dienstenorganisatie dienen te
worden geconsolideerd en daarna door de accountant te worden gecontroleerd en voorzien van een
verklaring. Wanneer hierbij tevens de termijn van zes weken voor synodeleden, commissie van
rapport e.d. wordt meegerekend, is gelijktijdige behandeling van de geconsolideerde jaarrekening met
de enkelvoudige jaarrekening van de Kerk niet mogelijk. Vandaar dat de behandeling van de
geconsolideerde jaarrekening in de septembervergadering van de kleine synode plaatsvindt.
De enkelvoudige jaarrekening 2013 van de Protestantse Kerk in Nederland (VA 14-01) is reeds
behandeld en vastgesteld in de vergadering van 20 juni 2014 van de kleine synode. Deze
enkelvoudige jaarrekening is voorzien van een controleverklaring van de onafhankelijke accountant.
De wet op de jaarverslaggeving (art. 2:361 lid 1) verstaat onder de “jaarrekening” de enkelvoudige en
geconsolideerde jaarrekening. Om deze reden is de balans en staat van baten en lasten van de
enkelvoudige jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland ook afzonderlijk in hoofdstuk 4
opgenomen.
2.3
Preambule consolidatie Protestantse Kerk in Nederland
Het bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft in 2007 een
preambule opgesteld met daarin de uitgangspunten inzake de consolidatie en de consolidatiekring
van de Protestantse Kerk in Nederland.
Keuze richtlijn 640 organisaties-zonder-winststreven
De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft er – als ter zake bevoegd orgaan voor gekozen de verslaggeving van de Protestantse Kerk in te richten conform boek 2 titel 9 en de
richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 organisaties-zonder-winststreven. Deze regelgeving biedt een
breed maatschappelijk geaccepteerd kader inzake de verslaggeving voor organisaties zonder
winststreven.
Uit deze keuze vloeit ook het opmaken van een geconsolideerde jaarrekening voort. Het opmaken van
deze geconsolideerde jaarrekening heeft tot vragen geleid over de aard en omvang van de
"dagelijkse" beheersing door de dienstenorganisatie over de in de consolidatiekring opgenomen
instellingen. Het bestuur van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (DO)
heeft niet de behoefte de rol van de besturen van de in de consolidatiekring opgenomen organisaties
te beperken. In de visie van het bestuur van de DO (en de kleine synode) zijn en blijven de besturen
van deze instellingen zelfstandig verantwoordelijk voor het beleid en de uitvoering hiervan. De kleine
synode houdt toezicht en verleent decharge over het gevoerde beleid aan de besturen.
Dit impliceert voor de Protestantse Kerk in Nederland als geheel in dit kader een terughoudende
opstelling, waarbij beleid, uitvoering en verantwoording primair rechtstreeks en separaat door de
kleine synode worden getoetst. In dit kader vindt in deze jaarverslaggeving geen nadere uitwerking
plaats van het risicobeheer van de Protestantse Kerk in Nederland als geheel. Indien er gedurende
het boekjaar materiële problemen ontstaan, dient het bestuur van de desbetreffende organisatie,
onderdeel uitmakend van de consolidatiekring, het bestuur van de DO te informeren en te
consulteren.
Van toepassing zijnde richtlijnen
Naast de regelgeving conform Boek 2 titel 9 betreft het ook de richtlijnen voor de jaarverslaggeving
(640: organisaties zonder winststreven).
Waarom consolideren Protestantse Kerk in Nederland?
De (externe) omgeving heeft in de afgelopen paar jaren wijzigingen ondergaan:
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
6





Aanscherping van wet- en regelgeving jaarverslaggeving;
Veel minder vrijheden voor not-for-profit organisaties om verslaggeving eigenstandig vorm te
geven;
Met intrede van Richtlijn 640 zijn alle not-for-profit organisaties onder regime van de Richtlijnen
gebracht;
Mogelijkheden voor instellingen en accountants om af te wijken van de Richtlijnen zijn zeer
beperkt geworden;
Dienstenorganisatie en Protestantse Kerk hebben bij de start gemotiveerd gekozen voor BW 2
titel 9 en de Richtlijnen jaarverslaggeving (zie hierboven).
Beoordeling consolidatiekring Protestantse Kerk in Nederland
Een van de consequenties van de wijzigingen in de omgeving is een beoordeling door de Protestantse
Kerk welke organisaties tot de consolidatiekring van de Kerk behoren en het daaruit voortvloeiende
consolidatieproces. Een kernvraag hierbij was wat tot de jaarrekening van de Protestantse Kerk dient
te behoren. Het Burgerlijk wetboek geeft hier aan: de jaarrekening is het geheel van geconsolideerde
én enkelvoudige jaarrekening.
Belangrijke onderdelen regelgeving consolidatiekring
Onderstaand volgt een summier overzicht van de belangrijke onderdelen van de regelgeving:
 Groepsmaatschappijen: rechtspersonen en vennootschappen, die met elkaar in een groep
verbonden zijn;
 Drie vormen van verbondenheid voor de beoordeling van een groepsrelatie én daarmee van
consolidatieplicht:
- economische verbondenheid
- zeggenschapsverbondenheid
- organisatorische verbondenheid;
 Kwalitatieve weging, waarbij zeggenschap en economische verbondenheid meest wezenlijke zijn;
 De verbondenheid kan op twee manieren tot uitdrukking komen:
- een kapitaaldeelneming in een andere rechtspersoon
- een zeggenschapsrelatie (formeel of informeel) met een andere rechtspersoon, waardoor er
sprake is van een verbonden rechtspersoon;
 Zeggenschapsverbondenheid: zeggenschap die een groepshoofd kan bewerkstelligen, kan onder
meer bij stichtingen vorm gegeven worden door:
- (statutair verankerde) zeggenschap over het benoemen en ontslaan van bestuurders, en/of
- de mogelijkheid bestuurders vooraf te instrueren inzake het door hen te voeren beleid, en/of
- toezicht te houden op de effectuering van dat beleid, en/of
- de mogelijkheid afwijkingen van het beleid te voorzien van sancties.
Het gaat om het kunnen uitoefenen van zeggenschap, niet over feitelijk of daadwerkelijk gebruik
maken van het recht op het uitoefenen van de zeggenschap
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
7
2.4
Stichtingen en instellingen
De consolidatiekring bestaat over het boekjaar 2013 uit:
Landelijke instellingen
 Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening)
 Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie)
 Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA, in liquidatie)
 Stichting Kerk en Wereld
 Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland
 Boekencentrum BV
 Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG)
 Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)
 Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland
 Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP)
 Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV)
 Stichting Hydepark Beheer (nieuw)
Regionale instellingen
 Stichting Promo;
 Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage);
 Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland;
 Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden;
 Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland.
Deze regionale rechtspersonen zijn voornamelijk instellingen, die zijn opgericht ter verkrijging van
provinciale overheidssubsidies. In steeds meer situaties waar deze subsidieverlening is komen te
vervallen worden deze stichtingen opgeheven. Het uitvoerende werk van deze stichtingen is in de
meeste gevallen geïncorporeerd in de activiteiten van de verschillende steunpunten, die onderdeel
uitmaken van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland.
2.5
Omvang van het geconsolideerde vermogen
Het geconsolideerde eigen vermogen van de Protestantse Kerk in Nederland, dat bestaat uit reserves
en fondsen, bedraagt per 31 december 2013 € 135 mln. (ultimo 2012: € 130,3 mln.). De specificatie
luidt als volgt:
Eigen vermogen
(x € 1.000)
Protestantse Kerk
Stichting de Zending
Stichting K & W
Boekencentrum BV
SKG
SMRA
PSDV
BCP
PDKN
Regionale stichtingen
Eigen vermogen
Algemene en
Bestemmingreserves
Bestemmingfondsen
45.043
26.809
9.476
1.602
20.460
98
2.246
13.204
112
504
13.591
1.613
119.554
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Totaal
31-12-2013
Totaal
31-12-2012
Mutatie
2013/2012
193
58.634
28.422
9.476
1.602
20.460
98
2.246
13.204
112
697
61.775
28.223
8.761
1.293
18.404
103
2.469
8.470
87
673
-3.141
199
715
309
2.056
-5
-223
4.734
25
24
15.397
134.951
130.258
4.693
Protestantse Kerk in Nederland
8
Eigen vermogen 2013 (€ 135 mln.) in % van totaal per geconsolideerde instelling
Protestantse Kerk
Boekencentrum B.V.
Regionale Stichtingen
SKG
15%
PSDV
2%
Kerk & Wereld
Protestantse Kerk
43%
SMRA
BCP
10%
St. De Zending
St. Steun
St. De Zending
21%
PDKN
Kerk &
Wereld
7%
BCP (pred. trakt.)
Boekencentrum B.V.
1%
Regionale Stichtingen
1%
PSDV
SKG
PDKN
0%
2.6
St.Steun
0%
SMRA
0%
Toelichting verschillen eigen vermogen
Eigen vermogens Zending en Kerk & Wereld
De vermogensbestanddelen van de Stichting De Zending en van de Stichting Kerk & Wereld zijn
destijds hoofdzakelijk ontstaan door verkopen van materiële vaste activa (gebouwen, grond e.d.).
Door de centrale huisvesting in Utrecht werd het mogelijk het onroerend goed in Oegstgeest van de
Stichting de Zending te verkopen, waardoor dit vermogen is gaan ontstaan. Het vermogen van de
stichting Kerk en Wereld is gecreëerd door afstoting van de landgoederen incl. het conferentieoord in
Driebergen.
Eigen vermogen Stichting Kerkelijk Geldbeheer
De SKG heeft een bijzondere functie waar het beheer van kerkelijke geldmiddelen betreft. Zoals ook
voor de andere entiteiten geldt, heeft de SKG een eigenstandige verantwoordings- en rapporteringslijn
naar de kleine synode. Het eigen vermogen van de SKG dient uitsluitend tot weerstandsbuffer voor de
continuïteit van de bedrijfsvoering van de SKG.
Geconsolideerd eigen vermogen
Ten opzichte van de stand per 31 december 2012 is het geconsolideerde eigen vermogen van de
Protestantse Kerk in Nederland per 31 december 2013 toegenomen met € 4,7 mln. (2012: € 481k). De
belangrijkste wijzigingen worden hieronder kort toegelicht.
Het vermogen van de Protestantse Kerk nam in het boekjaar 2013 per saldo met € 3,1 mln. af en
betreft voornamelijk een afname van de bestemmingsfondsen (actiepotten) van Kerk in Actie.
Hiertegenover stond een toename van de continuïteitsreserve van € 507k vanwege het positief
resultaat van de dienstenorganisatie.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
9
Het eigen vermogen van de stichting Kerk en Wereld steeg met € 715k door het positief
exploitatieresultaat van € 276k, dat aan de algemene reserve werd toegevoegd, door de hogere
waardering van reserve effecten van € 463k en een afname van de bestemmingsreserve van € 24k.
De SKG laat een toename van het vermogen zien van circa € 2,1 mln. als gevolg van het positief
netto-exploitatieresultaat, welke is toegevoegd aan de algemene reserve van de stichting.
Het vermogen van de Beleidscommissie predikanten steeg met ruim € 4,7 mln. door het positieve
resultaat, dat voor € 2,0 mln. aan de algemene reserve werd toegevoegd en voor € 2,7 mln. aan de
reserve restitutie bijdragen.
2.7
Fiscale positie
Boekencentrum BV
Met betrekking tot Boekencentrum BV is in de jaarrekening een voorlopige berekening opgesteld van
de vennootschapsbelasting over 2013. Deze bedraagt:
Rekening
Vennootschapsbelasting
(x € 1.000)
Rekening
2012
2013
Grondslag
Commercieel resultaat voor belastingen
Af: Investeringsaftrek
Bij: - Fiscaal lagere afschrijving gebouwen
- Overige niet aftrekbare kosten
Belastbaar bedrag
150
-3
17
4
168
79
-4
17
5
97
In 2013 resp. 2012 bepaald op:
Te betalen vennootschapsbelasting
34
34
19
19
De belastingvordering is als volgt in de winst- en
verliesrekening opgebouwd
Belastingschuld over het boekjaar
Af: Overige belastingen uit gewone bedrijfsuitoefening
Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
34
-4
30
19
-3
16
68
-4
71
-3
64
68
Balanspositie m.b.t. de vennootschapsbelasting.
Voorzieningen:
Voorziening latente belastingverplichtingen per primo
boekjaar
Afschrijvingsverschil boekjaar 2013/2012
Voorziening latente belastingverplichtingen per ultimo
boekjaar
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
10
2.8
Ontwikkeling baten en lasten
De totale baten en lasten over het boekjaar 2013 zien er als volgt uit:
Rekening
2013
Staat van baten en lasten
(x € 1.000)
Rekening
2012
Mutatie
2013/2012
Baten
Opbrengsten vrijwillige geldwerving
Aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden)
Specifieke inkomsten
Overige baten
24.645
4.701
174.985
10.111
24.791
1.365
87.403
11.056
-146
3.336
87.582
-945
Totale baten
214.442
124.615
89.827
Lasten
Personele kosten
Apparaatskosten
Financiële steun en hulpverlening
Specifieke uitgaven
Diversen
Totale lasten
26.199
10.212
29.926
143.300
112
209.749
26.591
10.702
29.979
56.812
50
124.134
-392
-490
-53
86.488
62
85.615
4.693
481
4.212
Resultaat
2.9
Toelichting verschillen baten en lasten
Onderstaand wordt een toelichting gegeven op de belangrijkste verschillen in baten en lasten tussen
de verslagjaren 2013 en 2012.
Baten
Opbrengsten vrijwillige geldwerving
De daling van deze inkomsten van € 146k wordt veroorzaakt door lager verkregen opbrengsten uit
collecten, giften en schenkingen voor met name Kerk in Actie. Deze verlaging werd deels
gecompenseerd door hogere nalatenschappen en bijdragen van derden.
Aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden)
In 2013 werd deze toename van ruim € 3,3 mln. veroorzaakt door de actieopbrengsten voor de
Filipijnen en Syrië ten behoeve van het werk van Kerk in Actie.
Specifieke inkomsten
Deze inkomsten verdubbelden zich in 2013 ten opzichte van 2012, dat voornamelijk is ontstaan door
de uitvoering van de gewijzigde omslagregeling voor de Centrale Kas Predikantstraktementen.
Overige baten
De overige baten daalden in het boekjaar 2013 met € 945k., hoofdzakelijk doordat in 2012
opbrengsten werden verkregen uit verkopen van onroerend goed (ca. € 570k) en een verkregen
eenmalige afkoopsom van € 500k uit het Pensioenfonds Predikanten.
Lasten
Personele kosten
De personele kosten zijn ten opzichte van 2012 gedaald als gevolg van een afname van het aantal
werknemers in de consolidatiekring (van 419 fte naar 405 fte) en vanwege lagere kosten externe
deskundigheid en uitzendkrachten.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
11
Apparaatskosten
De apparaatslasten zijn in 2013 per saldo afgenomen met € 490k door enerzijds een verlaging van de
bureaukosten van € 1,3 mln.(2012: extra afschrijving Hydepark € 900k en een afname van
kantoorartikelen met ca. € 400k). Anderzijds werd deze verlaging teniet gedaan door hogere lasten
van € 810k aan o.a. bestuur- en vergaderkosten en dotaties aan voorzieningen.
Financiële steun en hulpverlening
In 2013 bleef de financiële steunverlening nagenoeg gelijk aan het niveau van 2012.
Specifieke uitgaven
Deze uitgavenpost steeg ten opzichte van 2012 met ruim € 86,5 mln. en is met name veroorzaakt
door de wijziging van de omslagregeling in het kader van de (centrale kas) predikantstraktementen.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
12
3
Geconsolideerde jaarrekening
3.1
Geconsolideerde balans (na resultaatbestemming)
Activa
Refe-
(x € 1.000)
rentie
Balans
31-12-2013
Balans
31-12-2012
Mutatie
2013/2012
2.186
2.460
-274
18.844
3.128
1.362
1.355
24.689
19.458
3.336
1.050
1.142
24.986
-614
-208
312
213
-297
1.180
200
258.977
715
261.072
1.000
240.998
640
242.638
180
200
17.979
75
18.434
Immateriële vaste activa
- Software/Goodwill/Uitgeefrechten
1
Materiële vaste activa
- Terreinen en gebouwen
- Installaties
- Inventaris
- Automatisering/ov. bedrijfsmiddelen
2
Financiële vaste activa
- Deelnemingen
- Participatie
- Deposito’s/kredieten SKG
- Leningen u/g
3
Beleggingen
4
49.614
47.678
1.936
Vorderingen / Voorraden
5
16.446
20.983
-4.537
Rekeningen-courant
6
505
509
-4
Liquide middelen
7
170.326
163.477
6.849
524.838
502.731
22.107
Balans
31-12-2013
Balans
31-12-2012
119.554
15.397
134.951
112.032
18.226
130.258
7.522
-2.829
4.693
Totaal activa
Passiva
(x € 1.000)
Referentie
Mutatie
2013/2012
Reserves en Fondsen
a. Alg.- en bestemmingsreserves
b. Bestemmingsfondsen
8
Voorzieningen
9
6.139
6.405
-266
Schulden op lange termijn
10
209.381
204.366
5.015
Rekeningen-courant
11
1.183
484
699
Schulden op korte termijn
12
173.184
161.218
11.966
524.838
502.731
22.107
Totaal passiva
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
13
3.2
Geconsolideerde staat van baten en lasten
Staat van baten en lasten
(x € 1.000)
Referentie
Rekening
2013
Rekening
2012
Mutatie
2013/2012
Opbrengsten vrijwillige
geldwerving
13
24.645
24.791
-146
Aandeel in (gezamenlijke) acties
(van derden)
14
4.701
1.365
3.336
Specifieke inkomsten
15
174.985
87.403
87.582
Overige baten
16
10.111
11.056
-945
214.442
124.615
89.827
Totale baten
Personele kosten
17
26.199
26.591
-392
Apparaatskosten
18
10.212
10.702
-490
Financiële steun en hulpverlening
19
29.926
29.979
-53
Specifieke uitgaven
20
143.300
56.812
86.488
Diversen
21
112
50
62
209.749
124.134
85.615
4.693
481
4.212
Totale lasten
Resultaat
Verdeling resultaat naar vermogen
(x € 1.000)
Rekening
2013
Rekening
2012
Mutatie
2013/2012
Algemene reserves
Bestemmingsreserves
6.257
1.265
5.976
-1.619
281
2.884
Totaal resultaat uit reserves
7.522
4.357
3.165
Bestemmingsfondsen
-2.829
-3.876
1.047
Totaal resultaat uit fondsen
-2.829
-3.876
1.047
Totaal verdeling resultaat
4.693
481
4.212
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
14
3.3
Geconsolideerd kasstroomoverzicht
Kasstroomoverzicht
Ref.
(indirecte methode)
Rekening
2013
Rekening
2012
(x € 1.000)
4.693
481
1/2
9
5
6/11
12
2.210
-266
4.537
703
11.966
19.150
3.124
-1.728
1.079
83
-5.854
-3.296
1/2
1/2
4
3
3
-1.733
95
-1.936
-380
-18.055
-22.009
-1.228
102
2.191
-1.000
-8.418
-8.353
- Langlopende schulden
Totaal Kasstroom uit financieringsactiviteiten
10
5.015
5.015
9.463
9.463
Totaal mutatie liquide middelen
7
6.849
-1.705
Vermogensresultaat
Kasstroom uit operationele activiteiten
- Afschrijvingen im-/materiële vaste activa
- Voorzieningen
- Vorderingen/Voorraden
- Rekeningen-courant verhoudingen
- Kortlopende schulden
Totaal Kasstroom uit operationele activiteiten
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
- Investeringen in im-/materiële vaste activa
- Desinvesteringen im-/materiële vaste activa
- Beleggingen
- Deelnemingen
- Overige financiële vaste activa
Totaal Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Rekening
2013
Verloop liquide middelen
Rekening
2012
(x € 1.000)
Stand per 1 januari
Mutatie boekjaar
163.477
6.849
165.182
-1.705
Stand per 31 december
170.326
163.477
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
15
3.4
Waarderingsgrondslagen
Richtlijn Jaarverslaggeving
De geconsolideerde jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland is opgesteld conform de
Richtlijn Organisaties zonder winststreven (RJ 640). De enkelvoudige jaarrekening van de
Protestantse Kerk in Nederland en van Kerk in Actie zijn opgesteld conform de Richtlijn 650
Fondsenwervende Instellingen. De reden dat voor de geconsolideerde jaarrekening de richtlijn 640 is
aangehouden vindt zijn oorzaak in de diversiteit van de uitgebrachte jaarrekeningen van de in de
consolidatiekring bevindende instellingen. Deze zijn onderstaand nader toegelicht.
De jaarrekening van Boekencentrum BV is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9
Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De jaarrekeningen van de beleidscommissie predikanten en van
de Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland zijn opgesteld volgens richtlijn RJ 640. De
Stichting Kerkelijk Geldbeheer en Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland hebben vanwege
het bijzondere karakter eigen grondslagen, die in de onderstaande waarderingsgrondslagen zijn
toegelicht. De overige jaarrekeningen in de consolidatiekring zijn in overeenstemming met in
Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaglegging.
Vergelijking met voorgaand jaar
De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte
van het voorgaande jaar en er zijn geen stelselwijzigingen toegepast. Bij de vergelijkende cijfers zijn
geen begrotingscijfers van het verslagjaar opgenomen omdat sommige instellingen geen begroting
opmaken, maar rapporteren in relatie tot het voorgaande boekjaar.
Consolidatiekring
De consolidatiekring omvat de volgende, aan de kerk gelieerde, instellingen c.q. rechtspersonen:
Landelijke instellingen
 Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening)
 Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie)
 Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA)
De stichting zal naar verwacht in 2014 worden opgeheven.
 Stichting Kerk en Wereld
 Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland
 Boekencentrum BV
 Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG)
 Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)
 Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland
 Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP)
 Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV)
 Stichting Hydepark Beheer
Deze statutair gevestigde stichting te Doorn is op 10 september 2013 opgericht en heeft ten doel
het stichten en beheren van het complex Nieuw Hydepark. Gezien de zeggenschap over deze
stichting door de kleine synode behoort de instelling tot de consolidatiekring van de Protestantse
Kerk in Nederland.
Regionale instellingen
 Stichting Promo;
 Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage);
 Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland;
 Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden;
 Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland.
Verbonden partijen
Als verbonden partij worden alle rechtspersonen aangemerkt waarover overheersende zeggenschap,
gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen die
overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de
statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van De Protestantse Kerk in
Nederland en nauwe verwanten zijn verbonden partijen.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
16
Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder
normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de
transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht.
Intercompany-transacties, intercompany-winsten en onderlinge vorderingen en schulden tussen de in
de consolidatie opgenomen rechtspersonen worden geëlimineerd, voor zover de resultaten niet door
transacties met derden buiten de groep zijn gerealiseerd. Ongerealiseerde verliezen op intercompanytransacties worden ook geëlimineerd tenzij er sprake is van een bijzondere waardevermindering.
Waarderingsgrondslagen van de in de consolidatie opgenomen rechtspersonen zijn waar nodig
gewijzigd om aansluiting te krijgen bij de geldende waarderingsgrondslagen voor de geconsolideerde
jaarrekening.
Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het
kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen.
Geconsolideerde grondslagen voor waardering van activa en passiva
Algemeen
Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of
vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld
vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs.
Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire
afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Het afschrijvingspercentage van de
immateriële vaste activa bedraagt 10% per jaar. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er
aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn.
Materiële vaste activa
De terreinen worden gewaardeerd op verkrijgingswaarde. De materiële vaste activa worden
gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte
economische levensduur. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het
vast
actief
aan
een
bijzondere
waardevermindering
onderhevig
is/kan
zijn.
De
afschrijvingspercentages voor de vaste activa zijn:
Omschrijving
% afschrijving
Terreinen en gebouwen
Installaties
Inventaris
Automatisering
0%
2%
6%
6%
10%
10%
- 33,3%
- 100%
Financiële vaste activa
Leningen uitgeleend geld (u/g) worden initieel gewaardeerd tegen de reële waarde, gewoonlijk de
nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Vervolgens worden deze
vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Deelnemingen waarin invloed van
betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode
(nettovermogenswaarde). Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het
vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn.
Beleggingen
Aandelen, obligaties en overige beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. De rentedragende waardepapieren bij de SKG worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Verschillen
tussen kostprijs en nominale waarde worden in het jaar van aankoop opgenomen in een renteegalisatierekening en gedurende de resterende looptijd geamortiseerd en ten laste dan wel ten gunste
van het resultaat geboekt.
Voorraden
Waardering vindt plaats op verkrijgings- of vervaardigingsprijs of laatst bekende inkoopprijs eventueel
onder aftrek van een voorziening voor incourante voorraden.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
17
Vorderingen, overlopende activa en overige activa
Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie.
Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs.
Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de boekwaarde van de
vordering. De overlopende activa en overige activa worden eveneens gewaardeerd op reële waarde.
Liquide middelen
De liquide middelen worden tegen de nominale waarde opgenomen.
Reserves en Fondsen
Het vermogen van de kerk heeft een bijzonder karakter. De rechtspersonen, onderdeel van de
consolidatiekring van de Protestantse Kerk in Nederland, zijn gehouden dit vermogen slechts aan te
wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in het leven is geroepen. De presentatie
van het eigen vermogen in de balans wordt onderscheiden in:
 reserves
 fondsen.
Reserves
Deze reserves kunnen egalisatie- en/of continuïteitsreserves en bestemmingsreserves zijn. Besteding
van bestemmingsreserves kan slechts indien dit binnen de gegeven ‘bestemming’ plaatsvindt. De
gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen.
Fondsen
Dit deel van het eigen vermogen is vanwege de specifieke bestemming die door ‘derden’ (gevers of
overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming.
Voorzieningen
Onder voorzieningen worden opgenomen:
 verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is
in te schatten;
 op balansdatum bestaande risico’s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen en/of
verliezen waarvan de omgang redelijkerwijs is in te schatten;
 kosten welke in het volgende boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten
zijn oorsprong mede vindt in het boekjaar of een voorgaand boekjaar en de voorziening strekt tot
gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren.
De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk
zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De overige voorzieningen worden
gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om
de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld.
Schulden op lange termijn
De schulden op lange termijn worden gewaardeerd tegen reële waarde.
Schulden op korte termijn
Schulden op korte termijn en overlopende passiva worden gewaardeerd tegen reële waarde.
Operationele leasing
Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing worden, rekening houdend met ontvangen
vergoedingen van de lessor, op liniaire basis verwerkt in de winst-en-verliesrekening over de looptijd
van het contract. De contracten in het kader van operationele leasing staan vermeld in de “Niet in de
balans opgenomen activa en verplichtingen’.
Geconsolideerde grondslagen voor de bepaling van het resultaat
Algemeen
Ontvangsten en uitgaven worden in de staat van baten en lasten toegerekend aan de periode waarop
ze betrekking hebben. Bij deze toerekening wordt een bestendige gedragslijn gevolgd. In de balans
wordt rekening gehouden met de, aan een periode toe te rekenen bedragen die in een andere periode
zijn of worden ontvangen dan wel betaald. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn;
baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
18
Alle baten en lasten worden verantwoord in de staat van baten en lasten. Dit betekent dat geen
rechtstreekse mutaties in het vermogen plaatsvinden, behalve bij stelselwijziging, herstel van
fundamentele fouten, herwaardering en niet gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen,
voor zover die verantwoord kunnen worden in de ‘reserve niet gerealiseerde waardeverschillen
beleggingen’.
Bestemmingsgiften
Baten waarvoor een bijzondere bestemming is aangewezen, al dan niet via specifieke acties, worden
afzonderlijk in de (toelichting op de) staat van baten en lasten opgenomen, onder vermelding van de
aard van de bestemming. Ook de besteding hiervan wordt afzonderlijk vermeld.
Indien deze baten in het verslagjaar niet volledig zijn besteed, worden de nog niet bestede gelden
verwerkt in de desbetreffende bestemmingsreserve. Indien in een volgend jaar uit de
bestemmingsreserve wordt geput, wordt deze besteding enerzijds in de staat van baten en lasten
verantwoord en anderzijds als mutatie in de desbetreffende bestemmingsreserve weergegeven.
Nalatenschappen
Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan
worden vastgesteld. De omvang van een bate uit een nalatenschap kan betrouwbaar worden
vastgesteld als op grond van het stadium waarin de afhandeling van de nalatenschap zich bevindt,
een redelijke schatting van de ontvangst kan worden gemaakt.
Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden
ontvangen verantwoord als baten uit nalatenschappen. Verkrijgingen belast met vruchtgebruik worden
alleen in de toelichting vermeld. Zij worden pas in de staat van baten en lasten verantwoord bij het
einde van het vruchtgebruik of bij eerdere verkoop van de blote eigendom.
Financiële steun/hulpverlening
Verplichtingen financiële steun/hulpverlening komen geheel ten laste van het boekjaar waarin het
besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar
de financiële steun/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht
kan doen gelden op een bepaald bedrag.
Personeelskosten
Periodiek betaalbare beloningen, zoals lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de
arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan
werknemers.
Pensioenen in de waarderingsgrondslagen
De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft voor haar werknemers een
toegezegde pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de
pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijk is van leeftijd, salaris en
dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Zorg en Welzijn. De
dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft geen verplichting tot het voldoen van
aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere
toekomstige premies. Alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar zijn
derhalve in de jaarrekening verantwoord.
De PSDV heeft voor haar overige werknemers een ‘toegezegde pensioenregeling’ ondergebracht bij
het bedrijfstakpensioenfonds voor de Horeca. De PSDV heeft geen verplichting tot het voldoen van
aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds, anders dan het effect
van hogere toekomstige premies. Alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het
boekjaar zijn in de jaarrekening verantwoord.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
19
3.5
Toelichting op de geconsolideerde balans
Activa
Immateriële vaste activa (1)
Het verloop van de immateriële vaste activa is als volgt:
Immateriële vaste activa
(x € 1.000)
1 januari 2013
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarden
LRP
software
Goodwill
Uitgeefrechten
Totaal
2.672
-267
2.405
69
- 14
55
110
- 110
0
2.851
- 371
2.460
0
0
0
0
-267
-267
-7
-7
-267
-7
0
-274
2.672
-534
2.138
69
-21
48
110
-110
0
2.851
-665
2.186
Mutaties
Aanschafwaarde:
Investeringen
Desinvesteringen
Afschrijvingen:
Desinvesteringen
Afschrijvingen
Saldo mutaties
31 december 2013
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarden
-274
-274
Voor de afschrijvingspercentages van de immateriële vaste activa wordt verwezen naar de
waarderingsgrondslagen.
Materiële vaste activa (2)
De post materiële vaste activa is als volgt gespecificeerd:
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
20
Materiële vaste activa
Gebouwen
en
terreinen
Installaties
Inventaris
31.893
-12.435
19.458
7.775
-4.439
3.336
7.520
-6.471
1.049
4.954
-3.811
1.143
52.142
-27.156
24.986
221
-12
209
70
-17
53
718
-89
629
725
-122
603
1.734
-240
1.494
6
-829
-823
3
-264
-261
14
-330
-316
122
-513
-391
145
-1.936
-1.791
-614
-208
313
212
-297
32.102
-13.258
7.828
-4.700
8.149
-6.787
5.557
-4.202
53.636
-28.947
Boekwaarden
18.844
3.128
1.362
1.355
24.689
Onderverdeeld naar locatie
PLD te Utrecht
Hydepark te Doorn
Diverse woonhuizen
Woningen Delft
Woning Oegstgeest
Pand Zoetermeer (BC)
Pand Gouda (SKG)
De Werelt
FD Roosevelthuis
BCP - Utrecht
12.056
733
247
7
37
628
1.320
3.769
47
2.741
36
821
40
716
302
11
227
191
83
586
6
22
25
16.334
809
247
7
37
666
2.133
4.268
163
25
Boekwaarden
18.844
3.128
1.362
1.355
24.689
(x € 1.000)
1 januari 2013
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarden
Mutaties:
Aanschafwaarde
Investeringen
Desinvesteringen
Afschrijvingen
Desinvesteringen
Afschrijvingen
Saldo mutaties
31 december 2013
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Automatisering
38
Totaal
Waarden onroerende zaken
De totaal verzekerde waarde van de onroerende goederen bedraagt € 62 mln. (2012 € 58,8 mln.).
Financiële vaste activa (3)
Financiële vaste activa
Balans
31-12-2013
Balans
31-12-2012
Deelneming ICCO-coöperatie
Deelneming BV Liedboek
Participatie Capital4Development
Deposito’s/kredieten SKG
Leningen u/g
1.000
180
200
258.977
715
1.000
240.998
640
Totaal financiële vaste activa
261.072
242.638
(x € 1.000)
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
21
Deposito’s / kredieten SKG
De specificatie luidt als volgt:
Deposito’s / kredieten SKG
(x € 1.000)
Deposito’s
- 1 tot 5 jaar
- meer dan 5 jaar
Kredieten
- 1 tot 5 jaar
- meer dan 5 jaar
Totaal deposito’s/kredieten SKG
Balans
31-12-2013
Balans
31-12-2012
77.742
134.314
212.056
92.555
105.415
197.970
10.069
36.852
46.921
9.941
33.087
43.028
258.977
240.998
Er zijn ten behoeve van aan SKG verstrekte kredietfaciliteiten, deposito's verpand voor een
totaalbedrag van € 25.000.000,-. Van deze faciliteiten is in 2013 en 2012 geen gebruik gemaakt.
In de post kredieten 2013 en 2012 van SKG is een voorziening opgenomen van € 205k in verband
met mogelijk lagere toekomstige kasstromen. Deze voorziening heeft betrekking op een individuele
post.
Leningen u/g
Het verloop van de leningen u/g is als volgt:
Leningen u/g
(x € 1.000)
Gemeenten
Algemeen
Looptijd /
percentage
> 5 jr. / 2%-3,5%
Balans per
01-01-2013
35
35
Natuurlijke personen
(LMW)
> 5 jr. / 0 - 8%
Voorz. oninbaarheid
> 5 jr.
Individuele hulpverlening
275
-68
207
Leningen verstrekt
vanuit de regio
> 5 jr. / 0 - 6%
204
Overige leningen
> 5 jr. / 0 - 8%
174
Arbeidsvoorwaarden
Buitenl. medewerkers
Personeel
6
14
20
Totaal leningen u/g
640
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Mutaties in 2013
Bij
Af
Balans per
31-12-2013
35
35
3
3
37
11
48
241
-79
162
204
120
294
6
14
20
123
Protestantse Kerk in Nederland
48
715
22
Beleggingen (4)
De beleggingen zijn als volgt gespecificeerd:
Beleggingen
(x € 1.000)
Balans
31-12-2013
Balans
31-12-2013
Balans
31-12-2012
Balans
31-12-2012
Boekwaarde
Beurswaarde
Boekwaarde
Beurswaarde
Effecten
Obligaties
Vastgoed
Aandelen
Overige beleggingen
Overige beleggingen
Boedels en nalatenschappen
belast met vruchtgebruik
Totaal beleggingen
17.820
19.137
19.692
12.038
50.867
20.604
168
15.849
10.988
47.609
22.440
168
15.849
10.988
49.445
19.692
12.038
49.550
64
64
64
64
69
69
69
69
49.614
50.931
47.678
49.514
Er is geen sprake van een algeheel beleggingsbeleid. Dit beleid wordt per stichting gevoerd en
hiervoor wordt verwezen naar de individueel door de kleine synode te behandelen jaarrekeningen.
Vorderingen / voorraden (5)
De vorderingen en de voorraden bedragen:
Vorderingen / voorraden
(x € 1.000)
Balans
Balans
31-12-2013
31-12-2012
Voorraden
Vorderingen
588
15.858
657
20.326
Totaal vorderingen / voorraden
16.446
20.983
Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan 1 jaar.
Voorraden
De specificatie is als volgt:
Voorraden
(x € 1.000)
Balans
Balans
31-12-2013
31-12-2012
Noodzakelijk voor bedrijfsvoering
In gebruik voor de doelstelling
588
657
Totaal voorraden
588
657
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
23
Vorderingen
Vorderingen
(x € 1.000)
Gemeenten/classes (Predikantstraktementen)
Niet voorziene debiteuren verplichte heffingen
Overige debiteuren
Opbrengst verkoop woonhuis Monster
Rente
Nalatenschappen, bijdragen en subsidies
Dividendbelasting
Nog te ontvangen giften en collecten
Voorschotten
Vooruitbetaalde posten
Diversen
Totaal vorderingen
Balans
Balans
31-12-2013
31-12-2012
1.788
164
2.814
6.062
1.525
58
1.854
22
105
1.466
790
183
3.168
177
6.627
4.283
46
2.741
33
821
1.457
15.858
20.326
Rekeningen-courant (6)
De rekening courant-verhoudingen met verschillende fondsen en stichtingen betreffen:
Rekeningen-courant
(x € 1.000)
Balans
Balans
31-12-2013
31-12-2012
Kerkelijke stichtingen
Basler Mission
Elisabethfonds
Moluks Protestantse Kerk
37
107
357
4
80
85
342
2
Totaal rekeningen-courant
505
509
De rekeningcourantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en
kennen geen zekerheidstellingen.
Liquide middelen (7)
Liquide middelen
(x € 1.000)
Balans
Balans
31-12-2013
31-12-2012
De liquide middelen zijn direct opeisbaar.
Deposito's
Kasgelden
Banken
46.384
13
123.929
66.102
16
97.359
Totaal liquide middelen
170.326
163.477
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
24
Passiva
Reserves en Fondsen (8)
De reserves en fondsen zijn als volgt gesplitst:
Reserves en Fondsen
(x € 1.000)
Balans
31-12-2013
Resultaat
2013
Balans
31-12-2012
Reserves
Fondsen
119.554
15.397
7.522
-2.829
112.032
18.226
Totaal reserves en fondsen
134.951
4.693
130.258
De toename van het eigen vermogen met € 4.693k betreft het resultaat 2013 van de geconsolideerde
staat van baten en lasten.
Voor de vereiste toelichting op de reserves en fondsen wordt verwezen naar de enkelvoudige
jaarrekening van de Protestantse Kerk in Nederland en de separate deeljaarrekeningen van de
instellingen.
Reserves
De reserves zijn als volgt gesplitst:
Reserves
(x € 1000)
Algemene reserves
Bestemmingsreserves
Totaal reserves
Balans
31-12-2013
Resultaat
2013
Balans
31-12-2012
74.382
45.172
6.257
1.265
68.125
43.907
119.554
7.522
112.032
Fondsen
Fondsen
(x € 1.000)
Balans
31-12-2013
Resultaat
2013
Balans
31-12-2012
Bestemmingsfondsen
15.397
-2.829
18.226
Totaal fondsen
15.397
-2.829
18.226
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
25
Voorzieningen (9)
De stand en het verloop van de voorzieningen is als volgt:
Voorzieningen
Balans
01-01-2013
(x € 1.000)
Af
Bij
Onderhoud PLD
Onderhoud Hydepark
Onderhoud De Werelt/Roosevelthuis
Onderhoud overige gebouwen
71
340
119
36
121
Voorziening onderhoud
Balans
31-12-2013
154
1
350
70
150
5
300
410
115
40
566
276
575
865
Pensioenreglementen GKN
Pens.voorz.Ned. Medewerkers
Pens.voorz.Indon. Medewerkers
Reorganisatiekosten DO
Jubileaverplichtingen
Pensioenvoorz. Boekencentrum BV
Wachtgelden predikanten
197
265
23
862
77
37
4.310
56
85
25
16
1.828
1.005
141
205
23
1.252
81
21
3.487
Voorziening medewerkers/pensioenen
5.771
2.250
1.689
5.210
Latente belastingverplichting BC
68
4
64
Overige voorzieningen
68
4
64
6.405
2.530
Totaal voorzieningen
265
655
4
2.264
6.139
De dienstenorganisatie kent een drietal voorzieningen, te weten: voorziening voor (groot) onderhoud
PLD, een voorziening voor uitgezonden medewerkers (kostenegalisatievoorzieningen) en een
voorziening voor verplichtingen en verliezen (reorganisatiekosten). De voorziening voor (groot)
onderhoud is gevormd voor toekomstige kosten van (groot) onderhoud aan de bedrijfsgebouwen. De
toevoeging aan de voorziening wordt bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud
en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt.
Wachtgelden predikanten
a. Voor de toekomstige verplichtingen in het kader van de Wachtgelden PKN is een voorziening
opgenomen op basis van de volgende uitgangspunten:
- de wachtgelden worden voor de maximale duur uitgekeerd, zonder rekening te houden met
sterftekans
- bij de wachtgelden krachtens ordinantie 3-20 wordt ervan uitgegaan dat de gemeente 1 jaar en 4
maanden 100% van het wachtgeld draagt en vervolgens maximaal 2 jaar en 8 maanden 15%.
- de verplichting wordt berekend op basis van het prijspeil 2013
- de totale verplichting wordt met 16% verminderd vanwege de verwachte verrekening van
inkomsten uit arbeid of bedrijf (voortschrijdend driejaarsgemiddelde, als in 2012).
b. Voor de toekomstige verplichtingen in het kader van Wachtgelden GKN is een voorziening
opgenomen op basis van de volgende uitgangspunten:
- de wachtgelden worden voor de maximale duur uitgekeerd, zonder rekening te houden met
sterftekans
- bij de wachtgelden krachtens artikel 18-KO-GKN dragen gemeenten en classes aan de
financiering bij op basis van de volgende verdeelsleutel:
o gedurende vacature: 100% gemeente
o vervolgens 7 jaren: 60% UFP, 30% classis, 10% gemeente,
o vervolgens 100% UFP
- de verplichting wordt berekend op basis van het prijspeil 2013
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
26
-
de totale verplichting wordt met 34% (2012 43%) verminderd vanwege de verwachte verrekening
van inkomsten uit arbeid of bedrijf (voortschrijdend driejaarsgemiddelde).
.
Schulden op lange termijn (10)
De stand en het verloop van de schulden op lange termijn zijn als volgt:
Schulden lange
termijn
(x € 1.000)
Balans
Bij
01-01-2013
Af
Balans
Bestedingen/
Vrijval
31-12-2013
Aflossingen
Inschrijvingsrek. SKG
199.044
5.419
204.463
Leningen o/g
2.615
Subsidieverplichtingen
2.707
1.318
1.389
180
2.456
204.366
6.737
1.542
180
209.381
Totaal schulden op
lange termijn
153
2.462
Specificatie Leningen o/g
Balans
Leningen o/g
(x € 1.000)
PSDV:
- Renteloos/rente laag
- Geven of lenen
- Overige leningen
- Bankiers
- Diaconie Den Haag
- Diaconie Leusden
- Diaconie Texel
- Stimuleringsfonds
- Diaconie Woudenberg
- Mij. van Welstand
- Aflossingsverpl. 2014*
Bij
Af
Balans
Looptijd/
percentage
01-01-2013
Bestedingen/
Aflossingen
> 5 jr. 0-4%
> 5 jr. 0-4%
> 5 jr. / 0%
> 5 jr. 5,1%
> 5 jr. 5,3%
Onb./ 2,5%
Onb./ 2,5%
Onb./ 0%
> 5 jr./3,5%
> 5 jr./3,5%
49
428
2
1.200
136
28
23
111
11
787
-160
13
15
60
-3
36
413
2
1.200
68
28
23
111
11
727
-157
2.615
153
2.462
Totaal leningen o/g
68
Vrijval
31-12-2013
*) De aflossingsverplichting PSDV 2014 van € 157k per 31 december 2013 is verantwoord onder de
schulden op korte termijn.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
27
Specificatie Subsidieverplichtingen
Subsidieverplichtingen
(x € 1.000)
Balans
Af:
Bij:
01-01-2013
Balans
Bestedingen/
Vrijval
31-12-2013
Aflossingen
Pastoraat
Kerkbouw
Rentesubsidies
Steun instellingen
Gebroken gemeenten
Projectverpl. Kerk in Actie
Deelneming ICCO-coöperatie
Totaal subsidie
verplichtingen
859
978
380
18
122
100
250
808
463
47
2.707
1.318
407
517
69
49
57
69
46
100
250
5
1.389
180
1.211
867
289
18
71
0
0
2.456
Uit de opbrengst van de solidariteitskas worden subsidies aan gemeenten verstrekt voor nieuwbouw
en/of restauratie van kerkelijke gebouwen, voor pastoraat en voor subsidies in de vorm van
rentereductie op leningen bij de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Deze verplichtingen variëren in
looptijd van 2 tot maximaal 5 jaren.
Rekeningen-courant (11)
De rekening courant-verhoudingen met verschillende fondsen en stichtingen betreffen:
Rekeningen-courant
(x € 1.000)
Balans
Balans
31-12-2013
31-12-2012
Diverse kerkelijke stichtingen en fondsen
1.183
484
Totaal rekeningen-courant
1.183
484
De rekeningcourantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en
kennen geen zekerheidstellingen.
Schulden op korte termijn (12)
De schulden op korte termijn betreffen:
Schulden op korte termijn
(x € 1.000)
Rekening couranten SKG, maximaal 1 maand opvraagbaar
Spaarrekeningen SKG
Termijndepositorekeningen
Depot inzake leningen
Rente egalisatierekening inzake ruilresultaten
Rente SKG inzake inschrijvingsrekeningen en termijndeposito's
Rente inzake inschrijvingsrekeningen (PDKN)
Apparaatskosten aardbeving Azië
ICCO coöperatie kapitaalstortingen
Derden en gelieerde instellingen
Aflossingsverplichting PSDV
Crediteuren
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
Balans
Balans
31-12-2013
31-12-2012
17.042
101.281
29.132
2.568
1.660
3.830
164
568
500
53
157
2.366
12.941
99.791
21.282
3.153
3.791
208
245
500
160
3.382
28
Administratie en accountantskosten
Personeel/premies/heffingen
Projectverplichtingen/contributies/bijdragen
Vooruitontvangen posten
Aflossingen 2014/2013 leningen o/g FD Roosevelthuis
Diversen
Totaal schulden op korte termijn
159
6.719
4.275
349
29
2.332
128
6.887
3.998
900
32
3.820
173.184
161.218
De kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan 1 jaar.
Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen
1.
Protestantse Kerk in Nederland
Financiering van de dienstenorganisatie
De Protestantse Kerk in Nederland staat conform de generale regeling van de dienstenorganisatie
(artikel 12.4) garant voor de financiering van de dienstenorganisatie.
Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)
Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk
Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een
garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van elk
€ 750k maximaal tot november 2015. Op verzoek van het bestuur van de stichting PDKN besloot het
bestuur van de dienstenorganisatie in maart 2013, alsmede het bestuur van SKG, de garantstelling te
verlengen voor opnieuw een periode van 7 jaar (tot november 2022), echter dan voor een bedrag van
€ 500k waardoor een garantievermogen kan worden aangehouden van 8% (was 4%) van het
uitgezette obligo.
Verhuurcontract met ICCO
Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is, mede ten behoeve van de
gezamenlijke buitenlandafdeling (GBA), een huurcontract gesloten met de stichting ICCO. De
huurovereenkomst is aangegaan ingaande op juli 2011 en lopende tot 31 december 2015 voor een
bedrag vanaf 2014 van € 587k per jaar.
Verhuurcontract met COA
Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is een huurcontract gesloten met
het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). De huurovereenkomst is aangegaan voor de duur
van vijf jaar, ingaande op 1 september 2010 en lopende tot 31 augustus 2015 voor een bedrag van
€ 145k per jaar.
Leasecontracten
In 2013 waren voor 12 personeelsleden autoleasecontracten aangegaan ten behoeve van de
uitoefening van hun functies. De resterende looptijd varieert tussen 4 en 55 maanden. De financiële
verplichting over 2014 bedraagt € 114k, die voor de periode 2015 tot en met 2017 bedraagt € 211k.
Tevens zijn leasecontracten afgesloten ten behoeve van fotokopieerapparatuur. De looptijd van deze
overeenkomsten is 48 maanden en eindigt uiterlijk 31 december 2016. De kosten bestaan uit een vast
bedrag per maand per apparaat, waarin begrepen een vast aantal afdrukken, te verhogen of te
verlagen met het aantal meer/minder afdrukken maal het tarief per meer/minder afdruk. De vaste
financiële verplichting over 2014 bedraagt € 100k, die voor de periode 2015 en 2016 € 199k.
Participatie ICCO Capital4 Development
Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de
Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO
Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en
de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het “ICCO Investment Fund”.
Hierbij is het volgende vastgelegd en geregeld: “The Participants wish to create a fund for the
collective investment for the account of the Participants and possible new participants, in sustainable
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
29
small growing business in developing countries that have a positive social and sustainable impact,
under the terms and conditions as set out in this Agreement”.
In de overeenkomst is een totale participatie voorzien van € 1.500.000, verdeeld over de jaren 2013 (€
200.000), 2014 (€ 500.000), 2015 (€ 500.000) en 2016 (€ 300.000).
Hierbij is bepaald dat: “Assuming that committed funds will be drawn at least once a year it could also
be an option to adjust these proportions on a yearly basis if resources of funding for a founding partner
remains uncertain”. Het conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd
en in 2013 betaald. In de begroting 2014 van Kerk in Actie is een bedrag van € 500.000 opgenomen.
Meerjarige subsidieverplichtingen Kerk in Actie
Jaarlijks worden deze voorwaardelijke verplichtingen vermeld inzake de steunverlening door Kerk in
Actie op grond van de ontbindende voorwaarden, die in de contracten voor subsidieverlening zijn
opgenomen. Deze meerjarige subsidieverplichtingen worden aangegaan met de contractuele
beperking dat de volgende termijn pas kan worden verleend als bij aanvang van het betreffende
subsidiejaar dit subsidiebedrag door Kerk in Actie schriftelijk wordt toegezegd. Dit vanwege het feit dat
Kerk in Actie zelf geen ‘gegarandeerde’ inkomsten geniet, met andere woorden: jaarlijks afhankelijk is
van de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving. Aan het begin van elk jaar wordt, mede op grond van
de aanwezige revolving funds (egalisatiereserves) van Kerk in Actie, beoordeeld of de
subsidieverplichtingen gestand kunnen worden gedaan. Onderstaand zijn deze meerjarige
verplichtingen weergegeven en uitgedrukt in relatie tot de beschikbare middelen, te weten de
revolving funds ultimo 2013 én de verwachte middelen voor (directe) steunverlening volgens de
begroting 2014.
Meerjarige subsidie-
Voorw aardelijk subsidieverplichtingen
verplichtingen
(x € 1.000)
Stand
Steun-
reserve/
2014
2015
2016 e.v.
Totaal
Totaal
Procentuele verplichting
verlening beschik-
fonds
begr.
bare
ult. 2013
2014
middelen
t.o.v. beschikbare middelen
2014
2015
2016 e.v.
Totaal
Program m a's regulier
Zending
2.464
848
Werelddiaconaat
2.206
549
Noodhulp
20
113
Kinderen in de Knel
3.332
4.005
6.737
10.742
23%
8%
0%
31%
2.755
1.659
6.413
8.072
27%
7%
0%
34%
113
812
1.000
1.812
6%
0%
0%
6%
718
2.500
3.218
40%
15%
0%
55%
1.296
489
1.785
FairClimate
150
150
300
0
350
350
43%
43%
0%
86%
Diaconaal w erk binnenland
477
80
557
179
1.200
1.379
35%
6%
0%
40%
6.706
2.116
8.842
7.372
18.200
25.572
26%
8%
0%
35%
Subtotaal
20
Noodhulpacties:
Kerk in Actie
184
184
1.663
1.663
11%
0%
0%
11%
SHO (Haïti, Filipijnen)
704
704
2.864
2.864
25%
0%
0%
25%
Totaal
888
0
0
888
4.527
0
4.527
20%
0%
0%
20%
7.594
2.116
20
9.730
11.899
18.200
30.099
25%
7%
0%
32%
Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de onvoorwaardelijk aangegane projectverplichtingen staan
verantwoord onder de schulden op korte termijn of onder de schulden op lange termijn.
2.
Boekencentrum BV
Meerjarige financiële verplichtingen
Er zijn langlopende onvoorwaardelijke verplichtingen aangegaan ter zake van operationele leasing
van vervoermiddelen en huur van (kantoor)apparatuur. De verplichtingen die hieruit voortvloeien
bedragen voor 2014 € 35k. Van de totale verplichtingen van € 72k heeft € 37k een looptijd van langer
dan 1 jaar en maximaal 5 jaar.
3.
Stichting Kerkelijk Geldbeheer
Bankgaranties
Dit betreft afgegeven (bank)garanties voor een totaalbedrag van € 2.190k (2012 eveneens € 2.190k).
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
30
4.
Stichting Kerk & Wereld
De stichting heeft subsidieovereenkomsten met vaste partners voor de komende jaren, namelijk een
jaarlijkse toezegging voor de periode 2012-2014 van € 90k aan Oikos en aan Project W!J van € 25k
voor de periode 2012-2013, welke in 2013 verlengd is voor de jaren 2014 t/m 2016.
5.
Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV)
Leasecontracten
Ten bate van de verschillende bedrijfsvoeringen zijn 2 auto’s in gebruik. Met betrekking tot deze auto’s
zijn leaseverplichtingen aangegaan. Het verschuldigde bedrag voor het jaar 2014 bedraagt ca. € 45k.
6.
Stichting De Zending der Protestantse Kerk in Nederland
In 2012 werd een overeenkomst van bruikleen gesloten voor onbepaalde duur met de stichting
Zendingserfgoed over kunst uit partnerkerken en etnografica. De voorwerpen hebben een verzekerde
waarde van € 79k.
7.
Stichting Promage
In het kalenderjaar 2013 wordt verwacht aan subsidieverlening een bedrag van € 89k.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
31
3.6
Toelichting op de geconsolideerde staat van baten en lasten
Baten
Opbrengsten vrijwillige geldwerving (13)
Naast de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving ten behoeve van Kerk in Actie worden door de kerk
nog de volgende wervingsmomenten gehouden, te weten voor Kerk en Israël, jeugd en jongerenwerk,
educatie, pastoraat, geloofsopvoeding en voor Eredienst en kerkmuziek.
Het totaal van de (bruto-)opbrengsten uit vrijwillige geldwerving is verminderd met de kosten
fondsenwerving ten bedrage van € 2.351k (2012: € 2.744k) en luidt als volgt:
Netto baten vrijwillige geldwerving
(x € 1.000)
Rekening
2013
Rekening
2012
Collecten kerkopbouw
Collecten oecumene
Collecten, giften e.d. Kerk in Actie
Giften regionaal
Overige giften e.d.
Nalatenschappen Algemeen
Nalatenschap Kerk en Israël
Nalatenschappen missionair werk
Nalatenschappen Kerk in Actie
Nalatenschappen Zendingswerk
1.655
100
19.485
27
415
75
14
2.609
265
1.684
119
19.849
75
289
349
13
13
2.216
184
Totaal netto baten vrijwillige geldwerving
24.645
24.791
Aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden) (14)
Aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden)
(x € 1.000)
Rekening
2013
Rekening
2012
Aandeel in gezamenlijke acties
Aandeel in acties van derden
3.728
973
14
1.351
Totaal aandeel in (gezamenlijke) acties (van derden)
4.701
1.365
Specificatie aandeel in gezamenlijke acties
(x € 1.000)
Rekening
2013
Filipijnen
Syrië
Hoorn van Afrika
3.197
531
Totaal aandeel in gezamenlijke acties
3.728
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Rekening
2012
14
Protestantse Kerk in Nederland
14
32
Specificatie aandeel in acties van derden
(x € 1.000)
Rekening
2013
Rekening
2012
EO Metterdaad
Scanfonds
Edukans
Cordaid
723
180
50
20
1.151
200
Totaal aandeel in gezamenlijke acties
973
1.351
Specifieke inkomsten (15)
Specifieke inkomsten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
Opbrengsten verplichte heffingen
Subsidies overheden en derden
Opbrengsten dienstverlening
Overige specifieke inkomsten
163.229
1.382
10.075
299
74.126
1.436
11.575
266
Totaal specifieke inkomsten
174.985
87.403
Onderstaand worden deze inkomsten nog nader gespecificeerd:
Opbrengsten verplichte heffingen
Opbrengsten verplichte heffingen
(x € 1.000)
Rekening
2013
Rekening
2012
Bezettingsbijdragen van gemeenten (Centrale kas)
Vacaturebijdragen van gemeenten (Centrale kas)
Beschikbaarheidsbijdragen van gemeenten (Centrale kas)
Bijdragen van predikanten (Centrale Kas)
Kerkrentmeesterlijk quotum
Diaconaal quotum
Solidariteitskas
123.778
1.679
325
18.171
12.079
3.012
4.185
52.569
1.823
332
Totaal opbrengsten verplichte heffingen
163.229
74.126
12.076
3.062
4.264
Voor de Centrale Kas was het verslagjaar 2013 het eerste jaar dat de Beleidscommissie aan de
predikanten het basistraktement uitbetaalde en daarop de pensioenpremie en, indien van toepassing,
de bijdrage voor het bewonen van de ambtswoning inhield. Door de uitvoering van deze gewijzigde
omslagregeling worden voornamelijk de afwijkingen met het boekjaar 2012 verklaard.
Subsidies overheden en derden
Subsidies overheden en derden
Rekening
2013
(x € 1.000)
Subsidie ministerie OCW
Subsidie ministerie BNZ
Subsidies provinciale overheden
Subsidies derden
Totaal subsidies overheden en derden
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
572
315
495
1.382
Rekening
2012
658
233
587
-42
1.436
33
Opbrengsten dienstverlening
Opbrengsten dienstverlening
Rekening
2013
(x € 1.000)
Netto-opbrengst publicaties dienstenorganisatie
Bijdragen uit dienstverlening dienstenorganisatie
Boekencentrum BV
Brutomarge De Werelt/Roosevelthuis
Opbrengst verkopen hugenotenkruisjes
Totaal opbrengsten dienstverlening
Rekening
2012
609
6.748
1.702
1.016
904
7.812
1.634
1.223
2
10.075
11.575
Overige specifieke inkomsten
Overige specifieke inkomsten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
Opbrengst provisie SKG
299
266
Totaal overige specifieke inkomsten
299
266
Overige baten (16)
Overige baten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Financiële baten en lasten
Herwaarderingen
Vrijval verplichtingen
Diversen
Totaal overige baten
Rekening
2012
8.383
986
73
669
7.794
1.256
159
1.847
10.111
11.056
Onderstaand worden deze baten nader gespecificeerd:
Financiële baten en lasten
Financiële baten en lasten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
Protestantse Kerk in Nederland
Kerk en Wereld
Boekencentrum BV
Stg. Prov. Geref. Centrum Jeugd en Jongerenwerk Zuid-Holland
Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden
Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland
Protestants Diaconaal Krediet Nederland
Stichting Mechanische Registratie en Administratie
Stichting Kerkelijk Geldbeheer
Interkerkelijke Stichting Diaconaal Vakantiewerk
889
728
13
1
7
2.105
102
4.618
-80
1
7
2.068
83
1
4.513
-77
Totaal financiële baten en lasten
8.383
7.794
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
822
376
34
Herwaarderingen
Herwaarderingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
Beleggingen Kerk en Wereld
Beleggingen Protestantse Kerk in Nederland
Voorraad Boekencentrum BV
Elisabethfonds
532
439
15
717
637
-113
15
Totaal herwaarderingen
986
1.256
Vrijval verplichtingen
Vrijval verplichtingen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
Projectafrekeningen dienstenorganisatie afdeling Buitenland
Projectafrekeningen dienstenorganisatie afdeling Binnenland
Vrijval reserveringen externe fondsen Stichting de Zending
73
34
34
91
Totaal vrijval verplichtingen
73
159
Diversen
Diversen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
Diversen (Stichting de Zending)
Diversen (Protestantse Kerk in Nederland)
Opbrengst verkoop woonhuis Monster
Opbrengst verkoop grond Hydepark
Opbrengst verkoop pand Delft
Afkoopsom Pensioenfonds Predikanten
174
495
150
627
177
274
119
500
Totaal diversen
669
1.847
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
35
Lasten
Personele kosten (17)
De personeelslasten luiden als volgt:
Personele kosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
Bruto salarissen
Sociale lasten
Pensioenpremies
Ontvangen uitkeringen
Voorzieningen personeel
Reiskosten woon-werkverkeer
Externe deskundigheid en uitzendkrachten
Reiskosten declaraties
Overige personeelskosten
18.858
2.647
2.054
-79
445
559
471
1.244
17.782
2.269
1.871
-107
-1
432
1.628
704
2.013
Totaal personele kosten
26.199
26.591
De verlaging van de post externe deskundigheid en uitzendkrachten heeft voornamelijk betrekking op
de dienstenorganisatie. De verlaging van de post overige personeelskosten is een verschuiving naar
de post brutosalarissen, omdat in 2012 de personeelskosten van interim predikanten en van
pioniersplekken onder de overige personeelskosten waren verantwoord.
Verslag bestuur en directie
Benoemingen bestuur en directie dienstenorganisatie
Het bestuur bestaat uit zes leden. De leden van het bestuur worden benoemd en ontslagen door de
generale synode:
 vier leden van het bestuur worden – op aanbeveling van het bestuur en gehoord hebbende het
moderamen (dagelijks bestuur generale synode) – benoemd uit de leden van de kerk;
 de beide andere leden zijn afkomstig uit het moderamen: de scriba (bezoldigd bestuurder) en een
ander daartoe aangewezen lid van het moderamen.
De onder a. vermelde bestuursleden worden benoemd voor een periode van vier jaar; ze kunnen
eenmaal voor een aansluitende periode worden herbenoemd. De onder b. vermelde bestuursleden
worden benoemd voor de duur van hun zittingstijd in het moderamen. Conform het bepaalde in de
generale regeling dienstenorganisatie vermijden de leden van het bestuur in hun functioneren elke
schijn van belangenverstrengeling.
Het bestuur draagt de dagelijkse leiding van de dienstenorganisatie op aan een algemeen directeur,
die wordt benoemd door de generale synode uit de leden van de kerk en op gezamenlijke voordracht
van het bestuur van de dienstenorganisatie en het moderamen van de generale synode.
Profiel bestuurder
Van een bestuurslid wordt verwacht dat zij/hij:
 belijdend lid is van de Protestantse Kerk in Nederland;
 kennis heeft van kerkelijke structuren en culturen in de breedte van de Protestantse Kerk in
Nederland;
 ruime ervaring heeft met het (bedrijfsmatig) aansturen van grote en complexe organisaties;
 oog heeft voor veranderingen in kerk en maatschappij en deze weet te vertalen naar het
functioneren van kerk en dienstenorganisatie.
De voorzitter van het bestuur wordt benoemd door de generale synode. De aanwijzing tot secretaris
geschiedt door het bestuur. Afhankelijk van de samenstelling van het bestuur wordt gezocht naar
specifieke ervaring en deskundigheid.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
36
Bezoldiging bestuur
Conform de generale regeling dienstenorganisatie artikel 3, lid 9 genieten de leden van het bestuur
van de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland geen beloning voor hun
werkzaamheden, maar hebben zij recht op vergoeding van kosten die in de uitoefening van de
bestuursfunctie gemaakt worden. In het jaar 2013 is € 932,- aan onkostenvergoedingen verstrekt. Dit
betreffen voornamelijk vergoedingen voor reis- en verblijfkosten. Aan de bestuurders zijn geen
leningen, voorschotten of garanties verstrekt. Het bestuurslid dr. A.J. Plaisier is onbezoldigd
bestuurder van de dienstenorganisatie, en daarnaast in loondienst als scriba van de Protestantse Kerk
in Nederland.
Bezoldiging directie
Het bestuur heeft het bezoldigingsbeleid, de hoogte van de directiebeloning en de hoogte van andere
bezoldigingscomponenten vastgesteld. Het bezoldigingsbeleid wordt periodiek geactualiseerd. In de
loop van 2014 vindt de eerstvolgende evaluatie door het bestuur plaats. Bij de bepaling van het
bezoldigingsbeleid en de vaststelling van de beloning wordt aan de regeling van de VFI getoetst. Aan
de directie zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.
De personele kosten van de directie over 2013 ziet er als volgt uit:
Personeelskosten directie
Dienstverband
Aard (looptijd)
Uren (voltijds werk week )
Parttime percentage
Periode
Bezoldiging (x € 1.000)
Jaarink omen:
Bruto loon/salaris
Vakantiegeld
Eindejaarsuitkering
Variabel jaarinkomen
Totaal jaarinkomen
H. Feenstra,
Algemeen
directeur
Ds. E. Overeem,
Adjunctdirecteur
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
Onbepaald
36
100%
01/12
Onbepaald
18
50%
01/12
103
8
9
40
3
4
143
11
13
145
11
12
143
11
12
120
47
167
168
166
Sociale lasten
Belastbare vergoedingen/bijtellingen
Pensioenlasten
Overige beloningen op termijn
Uitkeringen beëindiging dienstverband
8
4
12
13
12
25
6
31
21
22
Totaal overige lasten en vergoedingen
33
10
43
34
34
Totaal bezoldiging 2013
153
57
210
202
200
Totaal bezoldiging begroting 2013
147
55
202
Totaal bezoldiging 2012
145
55
200
Het aandeel van Kerk in Actie in de directiekosten bedraagt in 2013 15,5% (2012: 17,3%).
Wijzigingen bestuur
De samenstelling van het bestuur van de dienstenorganisatie ondervond in het verslagjaar 2013 geen
wijzigingen.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
37
Rooster van aftreden
Bestuurslid
Benoeming
per
Benoeming door de
GS Protestantse
Kerk in Nederland
Ir. G-J. Kramer
januari 2006
november 2005
G. Prins
januari 2010
november 2009
Mr. P. Schreuder
januari 2007
november 2006
G.L. Westerveld
januari 2011
november 2010
Ds. A.J. Plaisier
B. van Bokhoven
(Mogelijke)
herbenoeming of
aftreden
herbenoeming per jan.
2010
januari 2014
herbenoeming per jan.
2011
januari 2015
Scriba van de Protestantse Kerk in Nederland
mei 2008
Afhankelijk van synodelidmaatschap en synodebesluiten
april 2010
Aftreden
uiterlijk
ultimo 2013
ultimo 2017
ultimo 2014
ultimo 2018
april 2016
april 2014
Functieverdelingen binnen het bestuur
De bestuursleden maakten afspraken over specifieke aandachtsgebieden.
Dhr. Kramer is in eerste instantie aanspreekbaar op ‘ICCO-zaken’ en is namens het bestuur van de
dienstenorganisatie lid van de aandeelhoudersvergadering van Boekencentrum BV. Dhr. Kramer
vertegenwoordigt het bestuur van de dienstenorganisatie in de auditcommissie.
Mevr. Prins vertegenwoordigt het bestuur in het participantenberaad van de Protestantse Stichting
Diaconaal Vakantiewerk en in de vertrouwenscommissie van ICCO.
Dhr. Schreuder richt zijn aandacht op zaken rond de ledenregistratie van de Protestantse Kerk (LRP,
SMRA en SILA) en hij vertegenwoordigt het bestuur in het Georganiseerd Overleg Predikanten, de
commissie Solidariteitskas en in de auditcommissie.
Dhr. Westerveld richt zich op zaken met betrekking tot (het overleg met) de regio’s, de SKKN en de
Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Dhr. Westerveld vertegenwoordigt het bestuur van de
dienstenorganisatie in het besturenoverleg Land-Regio en de stuurgroep Hydepark.
Alle bestuursleden worden betrokken bij het overleg met de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk
Beheer.
Nevenfuncties
Buiten de kerkelijke functies op plaatselijk, regionaal en/of landelijk vlak bekleden de bestuursleden
tevens nevenfuncties op financieel, economisch en maatschappelijke terreinen. Van het bestuur van
de dienstenorganisatie worden onderstaand deze nevenfuncties vermeld:
Ir. G-J. Kramer, bestuursvoorzitter
Voorzitter Raad van Commissarissen ASM International NV (beëindigd voorjaar 2013), Vicevoorzitter
Raad van Commissarissen Damen Shipyards Group, Lid Raad van Commissarissen NV
Bronwaterleiding Doorn en Energie Beheer Nederland BV, Voorzitter Raad van Toezicht Technische
Universiteit Delft (beëindigd zomer 2013), Voorzitter bestuur Amsterdam Sinfonietta, Voorzitter
bestuur Residentie Orkest, Voorzitter bestuur Stichting Preferente Aandelen Arcadis NV, Voorzitter
Bestuur Vrienden Pieterskerk Leiden (beëindigd najaar 2013), Bestuurslid Stichting Pieterskerk Leiden
(beëindigd najaar 2013), Stichting Museum Beelden aan Zee en Stichting Het Concertgebouw Fonds
(beëindigd najaar 2013), Lid Raad van Advies De Nieuwe Kerk en Frans Hals Museum, Voorzitter
bestuur SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV.
G. Prins, secretaris
Voorzitter Raad van Bestuur Stichting Philadelphia Zorg, Lid Raad van Beheer Cosun, Voorzitter
Bestuur Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg, Lid Raad van Bestuur Nictiz (beëindigd per 30 juni
2013), Lid Raad van Commissarissen CSU, Bestuurslid SMRA en lid Participantenberaad van de
Protestantse Stichting Diaconaal Vakantiewerk.
Mr. P. Schreuder, penningmeester
Senior consultant van Schreuder Adviseurs, Bestuurslid van de SMRA en secretaris van het bestuur
van de Stichting Kerken in de Schijnwerper te Nijkerk.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
38
G.L. Westerveld, bestuurslid
Projectdirecteur van Brink Groep BV, adviseur samenwerkingsverband Protestantse Gemeenten
Midden Langstraat, Voorzitter Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Waalwijk, Lid ledenraad
Donatus (onderlinge verzekering), Lid ledenraad Maatschappij van Welstand, penningmeester
Stichting Interkerkelijk Oriëntatie Centrum, Penningmeester Jacob van Heusdenfonds, bestuurslid
SMRA, Lid Raad van Advies Stichting Behoud en Herbestemming Religieus Erfgoed (SBHRE).
Ds. A.J. Plaisier, scriba en bestuurslid vanuit moderamen van de generale synode
Voorzitter Stichting De Tombe Rasker, lid van het curatorium Leerstoel Missiologie, commissaris
Boekencentrum BV en bestuurslid SMRA.
B. van Bokhoven, bestuurslid vanuit het moderamen van de generale synode
Bestuurslid SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Boekencentrum BV,
Secretaris van het College van Kerkrentmeesters van de hervormde gemeente te Linschoten.
De directie van de dienstenorganisatie heeft de volgende nevenfuncties:
H. Feenstra, algemeen directeur
Statutair directeur van de stichting SMRA, lid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van
Boekencentrum BV, lid van het Participantenberaad van de Protestantse Stichting Diaconaal
Vakantiewerk, lid van de Ledenraad Maatschappij van Welstand en voorzitter van de Stichting Ten
Vorsel.
Ds. E. Overeem, adjunct directeur
Dhr. Overeem heeft geen nevenfuncties.
Evaluatie functioneren
In de vergadering van 9 december 2013 keken de bestuursleden terug op het eigen functioneren, het
functioneren van de dienstenorganisatie in zijn totaliteit en was er aandacht voor ieders welbevinden
in deze bestuurssamenstelling. De bestuursvergaderingen en de behandeling van stukken verlopen
constructief en in een goede sfeer; het besturen op hoofdlijnen komt goed uit de verf. De voorzitter en
dhr. Schreuder spraken op 20 november 2013 met de algemeen directeur over zijn functioneren en
zijn welbevinden in de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk. Het verslag van dit
vertrouwelijke gesprek is gedeponeerd in het personeelsdossier bij de stafafdeling HRM.
(Extern) toezicht
Naast het externe toezicht van het Centraal Bureau Fondsenwerving inzake het keurmerk voor een
verantwoorde fondsenwerving wordt de controle uitgevoerd door PricewaterhouseCoopers
Accountants NV te Utrecht. Deze certificerende accountant wordt aangewezen door de kleine synode.
Tevens woont de onafhankelijke externe accountant de vergaderingen bij van de door het bestuur
ingestelde auditcommissie.
De auditcommissie ondersteunt het bestuur van de dienstenorganisatie bij het uitvoeren van de
verantwoordelijkheden op het toezichtterrein. In 2008 werd daarvoor een auditreglement vastgesteld.
Met ingang van 2013 wordt gewerkt met één auditcommissie voor het geheel van het werk van de
Protestantse Kerk in Nederland. De commissie wordt met ingang van 2013 gevormd door drie externe
leden, de heren J-D. de Geer, B. Trouwborst en H.J. Haverkamp en twee bestuursleden, de heren GJ. Kramer en P. Schreuder. De overige leden zijn de algemeen directeur, het hoofd van de afdeling
F&C en twee afgevaardigden namens de accountant.
De commissie besprak op 6 mei 2013 de jaarverslagen 2012. Op 23 september 2013 werden de
conceptbegrotingen 2014 besproken. De commissie adviseerde positief over de jaarverslagen en de
begrotingen. De punten waarvoor ook de aandacht van de commissie werd gevraagd waren het
reglement en het rooster van aftreden, de ontwikkelingen nieuwbouw Hydepark/Roosevelthuis, het
‘ontzorgen’ gemeenten inzake kerkgebouwen, Kerk in Actie – ICCO en de vorming van het Shared
Service Center.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
39
Apparaatskosten (18)
Apparaatskosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012 (*)
(*) aangepast wegens vergelijkingsdoeleinden
Huisvestingskosten
Inventariskosten
Bureaukosten (2012: extra afschr. Hyd. €900k + afname kantoorart.€ 400k)
Bestuurskosten
Administratie- en accountantskosten
Dotatie aan voorzieningen
Diversen
Totaal Apparaatskosten
1.907
1.004
4.264
854
846
668
669
1.884
1.022
5.535
669
859
265
468
10.212
10.702
Financiële steun en hulpverlening (19)
Financiële steun en hulpverlening
(x € 1.000)
Rekening
2013
Rekening
2012
Kerk in Actie programma’s
Kerkopbouw
Missionair werk
Kerk en Wereld
Overige steun en hulpverleningen dienstenorganisatie
25.761
2.865
319
282
699
25.709
2.526
352
277
1.115
Totaal Financiële steun en hulpverlening
29.926
29.979
Specifieke kosten (20)
Specifieke kosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rekening
2012
Predikantstraktementen (wijziging omslagregeling Centrale Kas)
Activiteiten Kerk in Actie
Activiteiten Kerkopbouw
Diversen
139.095
1.704
1.529
972
52.709
1.945
1.504
654
Totaal Specifieke kosten
143.300
56.812
Diversen (21)
Diversen
Rekening
2013
(x € 1.000)
Rentekosten
Diversen
Totaal Diversen
Rekening
2012
38
74
214
-164
112
50
Werknemers
Het totaal aantal werknemers in de consolidatiekring bedraagt 405 fte ultimo 2013 (tegen 419 fte
ultimo 2012).
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
40
4.
(Enkelvoudige) jaarrekening 2013
Balans (na resultaatbestemming)
Activa
Ref.
(x €. 1.000)
Immateriele vaste activa
Terreinen en gebouwen
Installaties
Inventaris
Automatisering
Materiele vaste activa
Deelnemingen
Participatie
Leningen u/g
Financiële vaste activa
Voorraden
Rekeningen-courant
Vorderingen verplichte heffingen
Vorderingen en overlopende activa
Effecten
Liquide middelen
Vlottende activa
Balans
31-12-2013
1
2.138
2.405
2
13.036
2.777
861
716
17.390
13.350
2.916
703
906
17.875
2.407
3
2.702
200
1.772
4.674
19
363
164
6.312
11.611
34.263
52.732
16
602
183
10.941
12.286
31.788
55.816
76.934
80.364
4
5
6
7
8
9
Totaal activa
Passiva
Ref.
(x €. 1.000)
Reserves en fondsen
Reserves
- Continuïteitsreserve
- Bestemmingsreserves
Fondsen
- Bestemmingsfondsen
Totaal reserves en fondsen
Balans
31-12-2012
Balans
31-12-2013
1.861
4.268
Balans
31-12-2012
13.499
33.132
12.992
33.649
10
13.591
60.222
16.427
63.068
Voorzieningen
11
2.452
1.871
Langlopende schulden
12
2.995
3.301
Kortlopende schulden
13
11.265
12.124
76.934
80.364
Totaal passiva
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
41
Staat van baten en lasten
Baten
(x € 1.000)
Ref.
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
Beschikbaar voor de doelstelling
Baten uit eigen fondsenwerving
Collecten, giften en schenkingen
Nalatenschappen
Overige bijdragen
14a
14b
15
21.931
2.698
3.983
28.612
23.690
2.775
3.655
30.120
22.345
2.591
4.433
29.369
Verplichte bijdragen van
gemeenten
16
19.276
18.823
19.402
Baten uit acties van derden
17
4.701
600
1.365
Subsidies van overheden
18
1.293
848
1.381
Bijdragen voor dienstverlening
19
7.390
8.936
8.405
Rentebaten en baten uit
beleggingen
20
969
1.770
982
21
609
1.322
1.931
855
322
1.177
905
1.804
2.709
64.172
62.274
63.613
Overige baten
- Opbrengst publicaties
- Diverse baten
Totaal beschikbaar voor de
doelstelling
Geconsolideerde jaarrekening 2013
22
Protestantse Kerk in Nederland
42
Lasten
(x € 1.000)
Ref.
Besteed aan doelstellingen
Institutionele Ondersteuning
IO - Ledenregistratie Protestantse Kerk
Kerk in Ontwikkeling
Missionair Werk en Kerkgroei
Kerk in Actie
- marketing communicatie
- interactief
Jeugdwerk Protestantse Kerk
HRM – werkbegeleiding pred./KW
HRM - mobiliteitsbureau
HRM - bureau predikanten
Prot. Centrum voor Toerusting en Educatie
Expertisecentrum
C&F: corporate
Hydepark
Dienstverlening aan derden
Overige centrale doelbestedingen
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
3.143
2.175
7.497
1.772
30.144
681
539
3.074
277
986
259
1.394
363
889
896
2.001
1.681
3.407
1.757
8.103
2.201
23.975
714
549
3.547
300
1.140
456
2.441
353
884
1.068
2.728
1.117
3.035
2.519
7.316
1.465
30.737
671
540
3.533
323
672
221
1.445
312
822
860
2.042
2.292
23
57.771
54.740
58.805
24
2.351
2.931
2.744
400
1.726
837
280
3.653
400
1.726
837
280
4.462
384
1.745
836
357
3.506
6.896
7.705
6.828
Totale lasten
67.018
65.376
68.377
Totale baten
64.172
62.274
63.613
Totaal resultaat
-2.846
-3.102
-4.764
1.355
-89
1.266
-1.067
-314
-1.381
2.583
25
2.608
-1.873
-2.746
-4.619
-1.069
-702
-1.771
-4.517
-4.072
-8.589
507
50
1.217
Werving baten
- kosten fondsenwerving
Beheer en Administratie
- Directie
- Financiën & Control
- Human Resource Management
- C&F- servicedesk
- Facilitaire Zaken
25
Dek k ing door bijdragen uit/naar
- bestemmingsreserves
- bestemmingsfondsen
Kerk in Actie
- bestemmingsreserves
- bestemmingsfondsen
Resultaat ten gunste van
continuïteitsreserve
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
43
Resultaatverdeling
Resultaatverdeling
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
Het resultaat is/wordt toegevoegd (+) of
onttrokken (-) aan
Bestemmingsreserves en -fondsen
Resultaat ten gunste van continuïteitsreserve
507
50
1.217
-100
0
258
276
-45
320
-259
532
295
77
0
1
0
-100
-95
100
100
0
-1
429
376
-50
745
-72
716
-66
-403
112
274
232
0
1.355
-1.067
2.583
Fonds Kerk & Israël
Fonds Diepenhorst
Fonds Brandenburg
Fonds pos.orth.gemeenten
Steunverleningsfondsen derden
Regionale bestemmingsfondsen
Lutherse bestemmingsfondsen
Fonds Individuele Hulpverlening
18
-50
-24
0
3
-28
2
-10
30
-100
-100
-100
85
-44
-44
0
-12
-3
24
19
Bestemmingsfondsen:
-89
-314
25
Totaal Bestemmingsreserves en -fondsen
1.773
-1.331
3.825
Kerk in Actie
Egalisatiereserve diaconaat
Revolving Fund Zending
Revolving Fund Werelddiaconaat
Revolving Fund Kinderen in de Knel
Revolving funds Noodhulp
Egalisatiereserve ZZO
Egalisatie reserve nalatenschappen WD
Egalisatie reserve nalatenschappen Zending
3
-535
-101
-142
-157
-53
-456
-431
Reserve Jeugdwerk
Reserve Kerkopbouw (KIO)
Steunverleningsreserve plaatselijke gemeenten
Steunverleningsreserve categoriaal pastoraat
Steunverleningsreserve gen.kerkv.kas
Egalisatiereserve Permanente Educatie
Regionale bestemmingsreserves
Reserve beleggingen
Reserve deelneming Boekencentrum
Reserve "nieuw Hydepark"
Reserve Past.Centrum Hydepark
Egalisatiereserve Missionair werk
Diverse kassen en fondsen (in 2012 verdeeld)
Bestemmingsreserves:
-486
-250
-45
-44
-35
-111
101
-552
-887
-180
52
-4
-1.502
-1.545
-886
-37
Bestemmingsreserves
-1.872
-1.069
-4.517
Noodhulpfondsen
Overige fondsen
-3.008
261
-702
-4.430
358
Bestemmingsfondsen
-2.747
-702
-4.072
Totaal Reserves en fondsen Kerk in Actie
-4.619
-1.771
-8.589
Totaal Resultaat
-2.846
-3.102
-4.764
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
44
Kasstroomoverzicht
Kasstroomoverzicht (indirecte methode)
(x € 1.000)
Ref.
Resultaat
Kasstroom uit operationele activiteiten
Afschrijvingen
Voorzieningen
Voorraden
Vorderingen
Rekeningen-courant verhoudingen
Kortlopende schulden
1/2
11
4
6/7
5
13
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Bijzondere waardevermindering MVA (Hydepark)
Investeringen in materiele vaste activa
Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa
Deelnemingen
Participatie
Effecten
Leningen u/g
1/2
1/2
1/2
3
3
8
3
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
Langlopende schulden
12
Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten
Totaal mutatie liquide middelen
9
Balans
Balans
31-12-2013
31-12-2012
-2.846
-4.764
1.210
581
-3
4.649
239
-859
1.239
183
-5
1.159
-242
-39
5.817
2.295
64
-615
93
-295
-200
674
89
907
-591
94
-934
-1.375
131
-190
-1.768
-306
-78
-306
-78
2.475
-4.315
Het verloop van de geldmiddelen is als volgt:
Verloop liquide middelen
2013
2012
(x € 1.000)
Stand per 1 januari
Mutatie boekjaar
31.788
2.475
36.103
-4.315
Stand per 31 december
34.263
31.788
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
45
Waarderingsgrondslagen
Richtlijn Jaarverslaggeving
De jaarrekening van de Protestantse Kerk (inclusief de dienstenorganisatie) en die van Kerk in Actie
zijn opgesteld conform de Richtlijn 650 Fondsenwervende Instellingen, mede in verband met het CBFkeurmerk ten behoeve van Kerk in Actie.
Stelselwijziging / Vergelijking met voorgaand jaar
In het boekjaar 2013 hebben zich geen stelselwijzigingen voorgedaan. De cijfers van de jaarrekening
2012 zijn als vergelijkingsdoeleinden vermeld in deze jaarrekening 2013. De sluitende begroting 2013
is in overeenstemming gebracht met de verantwoording over het boekjaar 2012 om vergelijking te
vergemakkelijken.
Schattingen
Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het
nodig dat de directie van De Protestantse Kerk in Nederland zich over verschillende zaken een
oordeel vormt, en dat de directie schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de
jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in artikel 2:362 lid 1 BW
vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende
veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de desbetreffende jaarrekeningposten.
Consolidatiekring
Naast de enkelvoudige jaarrekening, wordt aan de kleine synode een door een onafhankelijke externe
accountant gewaarmerkte geconsolideerde jaarverslaggeving van de Protestantse Kerk in Nederland
aangeboden, waarin zijn opgenomen de aan de kerk gelieerde instellingen c.q. rechtspersonen. De
consolidatiekring omvat de volgende instellingen:
Landelijke instellingen
 Protestantse Kerk in Nederland (de enkelvoudige jaarrekening)
 Dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland (inclusief Kerk in Actie)
 Stichting Mechanische Registratie en Administratie (SMRA)
 Stichting Kerk en Wereld
 Stichting de Zending der Protestantse Kerk in Nederland
 Boekencentrum BV
 Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG)
 Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)
 Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland
 Centrale kas predikantstraktementen van de Beleidscommissie Predikanten (BCP)
 Protestantse Stichting voor Diaconaal Vakantiewerk (PSDV)
Regionale instellingen
 Stichting Promo;
 Stichting Protestants Maatschappelijk- en Sociaal Activeringswerk in Gelderland (Promage);
 Stichting Provinciaal Gereformeerd Centrum voor Jeugd- en Jongerenwerk in Zuid-Holland;
 Stichting Steunfonds voor het Protestantisme in het Zuiden;
 Stichting Hervormd Kerkcentrum Zeeland.
Verbonden partijen
Als verbonden partij worden alle rechtspersonen aangemerkt waarover overheersende zeggenschap,
gezamenlijke zeggenschap of invloed van betekenis kan worden uitgeoefend. Ook rechtspersonen die
overwegende zeggenschap kunnen uitoefenen worden aangemerkt als verbonden partij. Ook de
statutaire directieleden, andere sleutelfunctionarissen in het management van De Protestantse Kerk in
Nederland en nauwe verwanten zijn verbonden partijen.
Transacties van betekenis met verbonden partijen worden toegelicht voor zover deze niet onder
normale marktvoorwaarden zijn aangegaan. Hiervan wordt toegelicht de aard en de omvang van de
transactie en andere informatie die nodig is voor het verschaffen van het inzicht.
Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het
kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
46
Grondslagen voor waardering van activa en passiva
Algemeen
Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of
vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld
vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs.
Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire
afschrijvingen gedurende de geschatte economische levensduur. Het afschrijvingspercentage van de
immateriële vaste activa bedraagt 10% per jaar. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er
aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan zijn.
Materiële vaste activa
De terreinen worden gewaardeerd op verkrijgingswaarde. De materiële vaste activa worden
gewaardeerd tegen aanschafwaarde onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de geschatte
economische levensduur. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat het
vast
actief
aan
een
bijzondere
waardevermindering
onderhevig
is/kan
zijn.
De
afschrijvingspercentages voor de vaste activa zijn:
Activum
% afschrijving
Terreinen en gebouwen
Installaties
Inventaris
Automatisering:
- Software *)
- Computerapparatuur
- Overige automatiseringsapparatuur
Overige vaste activa
0% 2% 6% -
2%
10%
10%
10% -
33%
25%
10%
33%
6% -
*) Alleen centrale (maatwerk-)applicaties worden in 10 jaar afgeschreven
Financiële vaste activa
Leningen uitgeleend geld (u/g) worden initieel gewaardeerd tegen de reële waarde, gewoonlijk de
nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. Vervolgens worden deze
vorderingen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld
of er aanwijzingen zijn dat het vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is/kan
zijn.
Deelnemingen
Deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend worden gewaardeerd volgens de
vermogensmutatiemethode (nettovermogenswaarde).
De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze
jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing
aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende
deelneming.
Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze
op nihil gewaardeerd. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële
waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de
vervolgwaardering worden de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening, uitgaande
van de waarden bij eerste waardering.
Voorraden
Waardering vindt plaats op verkrijgings- of vervaardigingsprijs eventueel met aftrek van een
voorziening voor incourante voorraden.
Vorderingen, overlopende activa en overige activa
Aandelen en obligaties worden gewaardeerd op marktwaarde. Overige beleggingen worden op reële
waarde gewaardeerd. Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde
van de tegenprestatie. Handelsvorderingen worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
47
geamortiseerde kostprijs. Voorzieningen wegens oninbaarheid worden in mindering gebracht op de
boekwaarde van de vordering. De overlopende activa en overige activa worden eveneens
gewaardeerd op reële waarde.
Effecten
Aandelen, obligaties en overige beleggingen worden gewaardeerd op reële
Waardeveranderingen worden rechtstreeks in de staat van baten en lasten verwerkt.
waarde.
Liquide middelen
De liquide middelen worden tegen de nominale waarde opgenomen.
Reserves en fondsen (Eigen vermogen)
Het vermogen van de kerk heeft een bijzonder karakter. De Protestantse Kerk in Nederland is
gehouden dit vermogen slechts aan te wenden in overeenstemming met de doelstelling waartoe ze in
het leven is geroepen. De presentatie van het eigen vermogen in de balans wordt onderscheiden in:
 reserves
 fondsen
Reserves
Deze reserves kunnen egalisatie- en/of continuïteitsreserves en bestemmingsreserves zijn. Besteding
van bestemmingsreserves kan slechts indien dit binnen de gegeven ‘bestemming’ plaatsvindt. De
gevormde bestemmingsreserves mogen geen verplichting betreffen.
Fondsen
Dit deel van het eigen vermogen is vanwege de specifieke bestemming die door ‘derden’ (gevers of
overheid) is bepaald, slechts aan te wenden voor de specifieke bestemming.
Voorzieningen
Onder voorzieningen worden opgenomen:
 verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs is
in te schatten;
 op balansdatum bestaande risico’s ter zake van bepaalde te verwachten verplichtingen en/of
verliezen waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten;
 kosten die in het volgend boekjaar zullen worden gemaakt, mits het maken van die kosten zijn
oorsprong mede vindt in het boekjaar of een voorgaand boekjaar en de voorziening strekt tot
gelijkmatige verdeling van lasten over een aantal boekjaren.
De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk
zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De overige voorzieningen worden
gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om
de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld.
De Protestantse Kerk in Nederland kent een drietal voorzieningen, te weten: voorziening voor (groot)
onderhoud en voorziening voor uitgezonden medewerkers (kostenegalisatievoorzieningen) en een
voorziening voor verplichtingen en verliezen (reorganisatiekosten).
De voorziening voor (groot) onderhoud is gevormd voor toekomstige kosten van (groot) onderhoud
aan de (bedrijfs-)gebouwen. De toevoeging aan de voorziening wordt in principe bepaald op basis van
het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van
groot onderhoud verloopt, tenzij anders is aangegeven.
Langlopende schulden
Schulden op lange termijn worden gewaardeerd tegen reële waarde.
De verplichtingen financiële steun-/hulpverlening aan gemeenten worden geheel ten laste gebracht
van het boekjaar waarin het besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld,
ongeacht in welk boekjaar de financiële steun-/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of
de ontvangende partij recht kan doen gelden op een bepaald bedrag.
Voor zover toekenningen meerjarige betalingsverplichtingen betreffen, worden deze verplichtingen
vermeld als schulden op lange termijn. Indien echter bij deze toekenningen een ontbindende
voorwaarde is opgenomen, dan worden deze naar jaar verantwoord onder de ‘niet uit de balans
blijkende verplichtingen’.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
48
Schulden op korte termijn
Schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Schulden worden na
eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening
houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten.
Het verschil tussen de bepaalde boekwaarde en de uiteindelijke aflossingswaarde wordt op basis van
de effectieve rente gedurende de geschatte looptijd van de schulden in de winst-en-verliesrekening
als interestlast verwerkt.
Operationele leasing
Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing worden, rekening houdend met ontvangen
vergoedingen van de lessor, op lineaire basis verwerkt in de winst-en-verliesrekening over de looptijd
van het contract. De contracten in het kader van operationele leasing staan vermeld in de “Niet in de
balans opgenomen activa en verplichtingen’.
Grondslagen voor bepaling van het resultaat
Algemeen
Ontvangsten en uitgaven worden in de staat van baten en lasten toegerekend aan de periode waarop
ze betrekking hebben. Bij deze toerekening wordt een bestendige gedragslijn gevolgd. In de balans
wordt rekening gehouden met de, aan een periode toe te rekenen bedragen die in een andere periode
zijn of worden ontvangen dan wel betaald. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn;
baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn.
Alle baten en lasten worden verantwoord in de staat van baten en lasten. Dit betekent dat geen
rechtstreekse mutaties in het vermogen plaatsvinden, behalve bij stelselwijziging, herstel van
fundamentele fouten, herwaardering en niet gerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen,
voor zover die verantwoord kunnen worden in de ‘reserve niet gerealiseerde waardeverschillen
beleggingen’.
Bestemmingsgiften
Baten waarvoor een bijzondere bestemming is aangewezen, al dan niet via specifieke acties, worden
afzonderlijk in de (toelichting op de) staat van baten en lasten opgenomen, onder vermelding van de
aard van de bestemming. Ook de besteding hiervan wordt afzonderlijk vermeld.
Indien deze baten in het verslagjaar niet volledig zijn besteed, worden de nog niet bestede gelden
verwerkt in de desbetreffende bestemmingsreserve. Indien in een volgend jaar uit de
bestemmingsreserve wordt geput, wordt deze besteding enerzijds in de staat van baten en lasten
verantwoord en anderzijds als mutatie in de desbetreffende bestemmingsreserve weergegeven.
Baten uit eigen fondsenwerving
 Collecten
Collecten worden verantwoord in het jaar waarin de collecten volgens het collecterooster
gehouden zijn.
 Giften
Giften worden verantwoord in het jaar waarin een specifieke actie heeft plaatsgevonden, dan wel
in het jaar van ontvangst indien geen specifieke actie heeft plaatsgevonden.
 Nalatenschappen
Baten uit nalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar
kan worden vastgesteld. De omvang van een bate uit een nalatenschap kan betrouwbaar worden
vastgesteld als op grond van het stadium waarin de afhandeling van de nalatenschap zich
bevindt, een redelijke schatting van de ontvangst kan worden gemaakt. Voorlopige uitbetalingen
in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord
als baten uit nalatenschappen. Verkrijgingen belast met vruchtgebruik worden alleen in de
toelichting vermeld. Zij worden pas in de staat van baten en lasten verantwoord bij het einde van
het vruchtgebruik of bij eerdere verkoop van de blote eigendom.
Nalatenschappen worden besteed ter uitvoering van het werk van de kerk, rekening houdend met
de bestemming waaronder de nalatenschap is ontvangen.
 Bijdragen van derden
Bijdragen van derden voor de uitvoering van projecten of programma´s waarbij de subsidiegever
als financier of medefinancier optreedt, worden verantwoord op basis van de ontvangen
bedragen, dan wel de toezeggingen.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
49
Baten uit acties van derden
Baten van andere fondsenwervende instellingen worden onder deze noemer verantwoord op basis
van de ontvangen bedragen, dan wel de toezeggingen.
Subsidies van overheden
Subsidies van overheden ontvangen voor de uitvoering van projecten of programma´s, waarbij de
subsidiegever als financier of medefinancier optreedt, worden voor het bestede deel afzonderlijk onder
de baten verantwoord.
Bijdragen voor dienstverlening
Verantwoording van opbrengsten uit de levering van diensten geschiedt naar rato van de geleverde
prestaties, gebaseerd op de verrichte diensten tot aan de balansdatum in verhouding tot de in totaal te
verrichten diensten.
Rentebaten en baten uit beleggingen
Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve
rentevoet van de desbetreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt
rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen.
Personeelskosten
Periodiek betaalbare beloningen, zoals lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de
arbeidsvoorwaarden verwerkt in de winst- en verliesrekening voor zover ze verschuldigd zijn aan
werknemers.
Kosten eigen fondsenwerving
De kosten fondsenwerving zijn bepaald op basis van de werkelijke inzet per programma van de
medewerkers van het team fondsenwerving van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving. Deze
inzet (vertaald in aantal uren x uurtarief) is vermeerderd met de werkelijke directe kosten van de
fondsverwervende activiteit. Ten aanzien van de (voorziene) hoogte van deze kosten is gesteld dat
deze zich kan bewegen tussen 9% en 12,5%. Overige activiteiten op met name het gebied van
communicatie en voorlichting die niet primair op fondsenwerving zijn gericht, maar waarvan wel een
fondsenwervende werking kan uitgaan, zijn niet als zodanig aangemerkt.
Toezeggingen financiële steun/hulpverlening
Verplichtingen financiële steun-/hulpverlening komen geheel ten laste van het boekjaar waarin het
besluit tot toekenning schriftelijk aan de steunontvanger is medegedeeld, ongeacht in welk boekjaar
de financiële steun-/hulpverlening wordt uitgekeerd. Daarbij is bepalend of de ontvangende partij recht
kan doen gelden op een bepaald bedrag.
Grondslagen interne doorbelastingen
De verdeling van de interne doorbelastingen naar de doelstellingen en activiteiten van de
verschillende programmalijnen en werkonderdelen geschiedt op basis van de volgende
uitgangspunten:
 de logistieke kosten van drukwerkbegeleiding en centrale reproductie worden doorbelast op basis
van de werkelijk bestede uren van de medewerkers van drukwerkbegeleiding maal het
voorcalculatorisch bepaalde uurtarief respectievelijk het aantal afdrukken. De werkelijke out-ofpocketkosten worden direct ten laste van de opdrachtgevende afdeling gebracht;
 binnen de interne dienstverlening wordt het gebruik van maaltijden e.d., verzorgd door het
bedrijfsrestaurant, doorbelast op basis van de werkelijke afname tegen een voorcalculatorisch
kostprijstarief;
 de kosten van de stafafdelingen Directie, Financiën & Control, Human Resource Management,
Servicedesk van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving en de (overige) kosten van de
stafafdeling Facilitaire Zaken, waarin de huisvestingskosten inclusief de afschrijvingen van de
materiële vaste activa opgenomen zijn, worden op voorcalculatorische basis aan de
programmalijnen/werkonderdelen doorberekend op basis van het aantal bij de afdelingen
behorende begrote formatieplaatsen.
Pensioenen in de waarderingsgrondslagen
De dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft voor haar werknemers een
toegezegde pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de
pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijk is van leeftijd, salaris en
dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Zorg en Welzijn. De
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
50
dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland heeft geen verplichting tot het voldoen van
aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere
toekomstige premies. Alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar zijn
derhalve in de jaarrekening verantwoord.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
51
Toelichting op de balans
Activa
Immateriële vaste activa (1)
Immateriële vaste activa
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
1 januari
Software (LRP)
Mutaties
Cumulatieve afschrijvingen
Balans
31-12-2012
2.672
2.672
-267
-267
0
0
0
-267
-267
-267
-267
2.672
-534
2.138
2.672
-267
2.405
Mutaties
Investeringen
Onderhanden werk
Afschrijvingen
31 december
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarden
10%
10%
Materiële vaste activa (2)
Materiële vaste activa
(x € 1.000)
Gebouwen
en
terreinen
1 januari 2013
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
Boekwaarden
Inventaris
Automatisering
Totaal
18.786
-5.436
13.350
4.872
-1.956
2.916
2.664
-1.961
703
4.299
-3.393
906
30.621
-12.746
17.875
20
-13
7
408
-85
323
187
-6
-6
187
615
-104
511
Mutaties
Aanschafwaarde
Investeringen
Overige desinvesteringen
Afschrijvingen
Desinvesteringen
Bijzondere waardevermindering
Afschrijvingen
Installaties
0
-64
-244
-308
0
10
-147
-147
-175
-165
-377
-377
10
-64
-943
-997
31 december 2013
Aanschaffingswaarde
Cumulatieve afschrijvingen
18.780
-5.744
4.880
-2.103
2.986
-2.126
4.486
-3.770
31.132
-13.743
Boekwaarden
13.036
2.777
860
716
17.389
Totaal per locatie
PLDC te Utrecht
Hydepark te Doorn
Diverse (woon-)huizen
12.056
733
247
2.741
36
821
40
716
16.334
809
247
Boekwaarden
13.036
2.777
861
716
17.390
Afschrijvingspercentages
Geconsolideerde jaarrekening 2013
0-2%
2%-5%
6%-10%
Protestantse Kerk in Nederland
6%-33,33%
52
Gebouwen en terreinen
In het kader van de synodale besluitvorming omtrent ‘Nieuw Hydepark’ heeft in 2012 een bijzondere
waardevermindering plaatsgevonden van € 907k. Ultimo 2013 is het restant van de boekwaarde van
het conferentiecentrum Hydepark, zijnde de afschrijvingstermijnen 2014 en 2015 van in totaal € 64k,
geheel afgeboekt. Verdere bijzondere waardeverminderingen van het vast actief hebben zich in het
boekjaar niet voorgedaan.
Waarden onroerende zaken
De totaal verzekerde waarde van de onroerende goederen bedraagt € 42,9 mln. De WOZ-waarde is in
totaal vastgesteld op € 17,6 mln.
Financiële vaste activa (3)
Financiële vaste activa
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
Mutaties
2013
Balans
31-12-2012
Deelneming Boekencentrum BV
Deelneming ICCO-Coöperatie
Participatie Capital4Development
Leningen u/g
1.702
1.000
200
1.772
295
1.407
1.000
200
-89
1.861
Totaal financiële vaste activa
4.674
406
4.268
Deelneming Boekencentrum BV
De deelneming is een 100% belang in het geplaatste aandelenkapitaal van Boekencentrum BV en is
gevestigd te Zoetermeer. De verkrijgingsprijs bedroeg indertijd € 113k. De deelneming is gewaardeerd
tegen de nettovermogenswaarde. De mutatie betreft het resultaat op de deelneming.
Deelneming ICCO-coöperatie
Bij notariële akte van 14 november 2012 is de Stichting ICCO omgezet in een Coöperatie ICCO U.A.,
waarin als één van de drie leden de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland
deelneemt ter zake van haar werkzaamheden in het kader van Kerk in Actie. De leden hebben zich
verplicht een bedrag van € 1 mln. als eigen vermogen te storten in het vermogen van de coöperatie. In
2012 en 2013 is hiervan reeds € 500k opgevraagd en betaald. Het resterende bedrag van € 500k
opgenomen als schulden op korte termijn en zal in 2014 worden verrekend.
Participatie Capital 4Development
Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de
Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO
Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en
de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het “ICCO Investment Fund”. Het
conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd en in 2013 betaald.
Leningen u/g
De leningen u/g kunnen als volgt worden gespecificeerd:
Leningen u/g
(x € 1.000)
Looptijd /
percentage
Balans per
1-1-2013
Mutaties in 2013
Bij
Af
Balans per
31-12-2013
PSDV
PDKN
Gemeenten
> 5 jr. / 2%
> 5 jr. / 1,75%
> 5 jr. / 2%
1.122
250
34
1.406
0
45
1.090
237
34
1.361
Natuurlijke personen (LMW)
Voorziening oninbaarheid
Individuele hulpverlening
> 5 jr. / 0 - 8%
> 5 jr.
275
-67
208
3
0
3
37
11
48
241
-78
163
Leningen (regionaal)
Overige leningen
> 5 jr. / 0 - 6%
> 5 jr. / 0 - 8%
204
23
227
0
0
0
0
0
0
204
23
227
Leningen inzake arbeidsvoorwaarden
Leningen buitenlandse medewerkers
1jr. < 5 jr. / 0%
1jr. < 5 jr. / 0%
6
14
20
10
5
15
7
7
14
9
12
21
1.861
18
107
1.772
Totaal leningen u/g
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
32
13
53
Leningen inzake arbeidsvoorwaarden
Deze (minimaal eenjarige en maximaal driejarige) renteloze leningen zijn leningen op grond van de
arbeidsvoorwaardenregeling van de Protestantse Kerk in Nederland. De leningen u/g zijn gefinancierd
vanuit vreemd vermogen.
Vlottende activa
Voorraden (4)
Voorraden
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
Balans
31-12-2012
Noodzakelijk voor bedrijfsvoering
In gebruik voor doelstelling
19
16
Totaal rekeningen courant
19
16
De voorraden ten behoeve van het Conferentieoord Hydepark en de afdeling Facilitaire Zaken zijn
gefinancierd vanuit het vreemd vermogen.
Rekeningen-courant (5)
Rekeningen-courant
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
Balans
31-12-2012
Stichting de Zending van de Protestantse Kerk
Overige stichtingen
237
126
433
169
Totaal rekeningen courant
363
602
De rekening-courantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter
en kennen geen zekerheidstellingen.
Vorderingen en verplichte heffingen (6)
Vorderingen verplichte heffingen
(x € 1.000)
Balans
31-12-2013
Debiteuren verplichte heffingen
Af: Voorziening quotumdebiteuren
Totaal vorderingen verplichte heffingen
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
Balans
31-12-2012
269
-105
299
-116
164
183
54
Overige vorderingen (7)
Overige vorderingen
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
947
785
Balans
31-12-2012
Overige debiteuren
Verbonden partijen
Nog te ontvangen bijdragen dienstverlening HKI
Op verkoop woonhuis te Monster
Afrekening bureau predikanten
Afrekeningen r/c overige administraties
Ziektekosten- en sociale verzekeringen
Vooruitbetaalde posten
Bijdragen en subsidies
Rek.courant kerken en instellingen (Europa en overzee)
Nog te ontvangen legaten, giften en collecten
Afrekeningen r/c salarisadministratie
Rente
Overige nog te ontvangen posten
Voorschotten projecten zendingsarbeid
Diversen
Subtotaal vorderingen
Af: voorziening oninbare vorderingen
65
57
343
82
1.524
67
1.854
98
209
236
22
30
6.319
-7
1.342
797
177
177
75
42
12
774
4.121
55
2.741
134
335
57
33
117
10.989
-48
Totaal overige vorderingen
6.312
10.941
Alle vorderingen hebben een looptijd kleiner dan 1 jaar.
Effecten (8)
Effecten
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
Oikocredit
Obligaties (incl. ZZO)
Aandelen incl. vastgoed
Overige beleggingen
Totaal effectenportefeuille
Balans
31-12-2012
2.228
3.185
6.037
161
2.226
4.834
5.029
197
11.611
12.286
De effecten staan ter vrije beschikking.
Liquide middelen (9)
Liquide middelen
Balans
31-12-2013
(x € 1.000)
Balans
31-12-2012
Deposito's / kapitaalrekeningen
Kasgelden
Banktegoeden
10.188
13
24.062
13.766
16
18.006
Totaal liquide middelen
34.263
31.788
De liquide middelen staan ter vrije beschikking.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
55
Passiva
Reserves en fondsen (10)
Reserves en Fondsen
Balans
31-12-2013
(x € 1000)
Resultaat
2013
Balans
31-12-2012
Continuïteitsreserve
Bestemmingsreserves
Fondsen
13.499
33.132
13.591
507
-517
-2.836
12.992
33.649
16.427
Totaal reserves en fondsen
60.222
-2.846
63.068
Reserves
De reserves bedragen:
Reserves
Balans per
1-1-2013
(x € 1000)
Resultaat
2013
Balans per
31-12-2013
Continuïteitsreserve
Bestemmingsreserves
12.992
33.649
507
-517
13.499
33.132
Totaal reserves
46.641
-10
46.631
Het verloop van de bestemmingsreserves is als volgt:
Bestemmingsreserves
Balans per
1-1-2013
(x € 1000)
Bestemmingsreserves Kerk in Actie
Revolving Fund Kinderen in de Knel
Revolving Fund Werelddiaconaat
Revolving Fund Zending
Revolving Fund Noodhulp
Egalisatiereserve diaconaal werk
Egalisatiereserve ZZO
Egalisatie reserve nalatenschappen
Werelddiakonaat
Egalisatie reserve nalatenschappen Zending
Overige Bestemmingsreserves
Reserves kerkopbouw (KiO)
Steunverleningreserves (KiO)
Reserve Jeugdwerk
Reserves Missionair Werk en Kerkgroei
Regionale bestemmingsreserves
Reserve waardering beleggingen
Reserve deelneming Boekencentrum BV
Reserve Permanente Educatie
Reserve "Nieuw Hydepark"
Reserve Hydepark
Overige bestemmingsreserves
Totaal bestemmingsreserves
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Resultaat
2013
Balans per
31-12-2013
861
1.761
4.540
969
175
1.676
-142
-101
-535
-157
3
-53
719
1.660
4.005
812
178
1.623
3.045
1.172
14.199
-456
-431
-1.872
2.589
741
12.327
290
9.776
1.241
2.216
2.230
1.004
1.292
1.117
274
10
19.450
0
489
-100
1
-259
532
295
320
77
0
0
1.355
290
10.265
1.141
2.217
1.971
1.536
1.587
1.437
77
274
10
20.805
33.649
-517
33.132
Protestantse Kerk in Nederland
56
Fondsen
De bestemmingsfondsen bedragen:
Fondsen
Balans
31-12-2013
(x €. 1.000)
Bestemmingsfondsen
- Actiepotten Kerk in Actie
- Actiepotten gezamenlijke acties SHO
- Overige fondsen
Overige Fondsen Protestantse Kerk
Totaal Fondsen
Balans
31-12-2012
1.663
3.073
2.225
6.630
3.397
4.347
1.965
6.718
13.591
16.427
Het verloop van deze bestemmingsfondsen is als volgt:
Balans
Verloop bestemmingsfondsen
(x € 1.000)
1-1-2013
Rampen en Vluchtelingen
Actiepotten Kerk in Actie
Aardbeving Iran
Bangladesh - cycloon
Vluchtelingen/ontheemden in verre en nabije Oosten
TTB/D&V-noodsituaties Soedan
Sri Lanka
Aardbeving Haiti
Overstroming Pakistan
Hoorn van Africa
Cycloon Myanmar/Birma
Cycloon Filipijnen
Burgeroorlog Syrië
208
217
21
50
168
1.583
392
640
118
Overige Fondsen Kerk in Actie
Projectenfonds EO Metterdaad
Proj.fonds particuliere schenkingen
Fondsen Schuldmaatje
(Wereld-)diaconale fondsen
Diaconale fondsen binnenland
Overige Fondsen Protestantse Kerk
Fondsen Zending
Fondsen Kerk in Ontwikkeling
Fondsen tbv Jeugdwerk
Fonds individuele hulpverlening
Steunverleningsfondsen (derden)
Fondsen wetenschappelijk onderzoek
Regionale bestemmingsfondsen
Lutherse bestemmingsfondsen
Overige bestemmingsfondsen
Totaal bestemmingsfondsen
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Balans
31-12-2013
-208
0
-21
0
-107
-1.420
-316
-239
-118
470
225
-1.734
0
217
0
50
61
162
76
401
0
470
225
1.663
4.347
-3.801
-137
2.455
209
0
0
-1.274
409
0
2.455
209
0
0
3.073
274
1.062
283
289
57
1.965
-63
450
-89
-37
0
261
211
1.512
194
252
57
2.226
1.247
3.217
116
102
343
484
1.209
18
-50
-10
6.718
-24
-28
2
3
-89
1.265
3.167
106
102
319
456
1.211
3
6.629
16.427
-2.836
13.591
3.397
Rampen en Vluchtelingen
Actiepotten SHO
Aardbeving Haiti
idem, AKV
Cycloon Filipijnen
Cycloon Filipijnen, AKV
Burgeroorlog Syrië
Burgeroorlog Syrië, AKV
Resultaat
2013
4.210
137
Protestantse Kerk in Nederland
57
Overheveling actiepotten noodhulp Kerk in Actie
In de bestuursvergadering van 9 december 2013 is besloten tot opheffing van vier actiepotten. De
vrijgekomen gelden zijn overgeheveld naar het Revolving Fund Noodhulp, een reserve voor
algemene, niet geoormerkte noodhulpgelden. De herverdeling gaat over de volgende posten, waarbij
het gaat om een totaalbedrag van € 346.536,82.
1.
2.
3.
4.
€
€
€
€
Aardbeving Iran
Vluchtelingen-ontheemden
Rampen wereldwijd
Cycloon Myanmar
207.967,91
8.156,00
12.092,00
118.320,91
Aangezien deze gelden meer dan drie jaar oud zijn en in de tussentijd ongebruikt zijn gebleven,
besloot het bestuur akkoord te gaan met het verzoek tot overheveling. Met deze publicatie voldoet
Kerk in Actie aan de voorwaarde dat overheveling bekend gemaakt dient te worden. Alle bijdragen
komen ten goede aan toekomstige noodhulpacties.
Actiepotten gezamenlijke acties SHO
(x € 1.000)
Saldo per 1 januari 2013
Baten
Aandeel in gezamenlijke actie-opbrengst e.d.
Haiti
Filipijnen
4.347
4.347
2.664
2.664
4.347
Lasten
Verstrekte steun via uitvoerende organisaties
Toegerekende AKV
Nog te besteden per 31 december 2013
Totaal
3.801
137
2.664
7.011
3.801
137
409
2.664
3.073
Vreemd Vermogen
Voorzieningen (11)
Voorzieningen
Balans
31-12-2013
(x €. 1.000)
Balans
31-12-2012
Voorzieningen groot onderhoud
Voorziening reorganisatiekosten
Pensioenvoorzieningen
Overige voorzieningen
750
1.252
369
81
447
862
485
77
Totaal voorzieningen
2.452
1.871
Het verloop van de voorzieningen is als volgt:
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
58
Verloop voorzieningen
(x €. 1.000)
Balans
1-1-2013
Voorzieningen groot onderhoud
Gebouwencomplex Utrecht
Gebouwen Hydepark te Doorn
Overige gebouwen
Voorziening reorganisatiekosten
Afvloeiingsverpl. transformatie
Pensioenvoorzieningen
Fonds pensioenreglement GKN
Pensioenvoorz. Ned. medewerkers
Pensioenvoorz. Indon. medewerkers
Overige voorzieningen
Jubileumverplichtingen personeel
Totaal voorzieningen
Bij
Af
Balans
vrijval
31-12-2013
71
340
36
447
350
70
5
425
121
0
1
122
0
0
0
0
300
410
40
750
862
862
655
655
229
229
36
36
1.252
1.252
197
265
23
485
25
0
25
25
52
31
33
77
64
141
205
23
369
77
77
4
4
0
0
0
0
81
81
1.871
1.109
428
100
2.452
Voorzieningen groot onderhoud (€ 750k)
Door de afdeling Facilitaire Zaken heeft een onderhoudsplan in uitvoering genomen voor het
gebouwencomplex te Utrecht. Voor de overige gebouwen, het park en bos van Hydepark te Doorn,
welke locaties in eigendom zijn van de Protestantse Kerk in Nederland, blijven de vigerende plannen
van kracht. Voor de overige gebouwen wordt de voorziening voldoende geacht voor eventueel (groot)
onderhoud aan deze woningen.
Voorziening reorganisatiekosten (€ 1.252k)
De dotatie van € 655k aan de voorziening dient ter dekking van de in 2013 aangegane personele
afvloeiingsverplichtingen in het kader van het transformatieproces.
Pensioenvoorzieningen (€ 369k)
Dit betreffen pensioenregelingen voor oud-medewerkers van de Gereformeerde Kerken in Nederland
en oud-zendingsmedewerkers. Uitgangspunt voor deze voorziening vormt een actuariële berekening,
welke periodiek wordt opgesteld. Voor de actuariële berekening zijn de volgende maatstaven
gehanteerd: rekenrente 4%, sterftetabel GBM/V. 1995-2000 met drie jaar leeftijdsterugstelling. Aan de
voorziening voor pensioenen voor Indonesische medewerkers liggen overeenkomsten ten grondslag
tussen de GKN en de desbetreffende partijen.
Voorzieningen jubileumverplichtingen personeel (€ 81k)
Volgens de richtlijnen voor de jaarverslaglegging dienen de in de toekomst uit te betalen
jubileumverplichtingen te worden aangemerkt als overlopende passiva en in de balans te worden
opgenomen. Gezien het personeelsbestand ultimo 2013 beloopt deze verplichting per 31 december
2013 € 81k, zodat een bedrag van € 4k is aangevuld vanuit de exploitatie.
Langlopende schulden (12)
De schulden op lange termijn zijn als volgt:
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
59
Schulden op lange termijn
Balans
31-12-2013
(x €. 1.000)
Balans
31-12-2012
Leningen o/g
Verplichtingen (steunverlening aan gemeenten)
ICCO-Coöperatie kapitaalstortingen
Projectverplichtingen Kerk in Actie (2013 en 2014)
539
2.456
594
2.357
250
100
Totaal schulden op lange termijn
2.995
3.302
De leningen o/g betreffen:
Leningen o/g
(x € 1.000)
SKG inzake LMW
Diakonieën t.b.v.
FD Roosevelthuis/PSDV:
- Renteloos/rente laag
- Geven of Lenen
Overige
Looptijd /
percentage
Balans
1-1-2013
Bij
Af
Bestedingen/
Aflossingen
Vrijval
Balans
31-12-2013
> 5 jr. / 0 - 8%
114
26
88
> 5 jr. / 0 - 4%
> 5 jr. / 0 - 4%
> 5 jr. / 0%
50
428
2
13
16
0
37
412
2
Totaal leningen o/g
Geconsolideerde jaarrekening 2013
594
0
Protestantse Kerk in Nederland
55
0
539
60
De steunverleningsverplichtingen aan gemeenten betreffen als volgt:
Verplichtingen
(x € 1.000)
Uitk eringsrek eningen Solidartiteitsk as
Pastoraat e.d.
Kerkbouw
Rentesubsidies
Steun instellingen
Af: korte termijn verplichtingen
Totaal Solidariteitskas
Uitk eringsrek eningen v.m. Gen.k as
Kerkbouw
Af: korte termijn verplichtingen
Totaal Generale kas
Overige uitk eringsrek eningen
Kerkbouw
Af: korte termijn verplichtingen
Totaal overige
Deelneming ICCO coöperatie 2014
Projectverpl. Kerk in Actie (2014)
Totaal verplichtingen
Balans
1-1-2013
1.413
1.291
571
183
3.458
1.152
2.306
52
52
18
34
Bij
Af
Bestedingen/
Aflossingen
1.212
694
71
0
1.977
660
1.317
611
776
103
69
1.559
520
1.039
Vrijval
74
85
104
7
270
90
180
Balans
31-12-2013
1.818
1.246
435
107
3.606
1.202
2.404
52
52
18
34
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
27
27
9
18
250
100
350
0
250
100
350
0
0
0
0
2.707
1.317
1.389
180
2.456
27
27
9
18
Steunverlening aan gemeenten
Uit de opbrengst van de solidariteitskas worden subsidies aan gemeenten verstrekt voor pastoraat,
voor nieuwbouw en/of restauratie van kerkelijke gebouwen en voor subsidies in de vorm van
rentereductie op leningen bij de Stichting Kerkelijk Geldbeheer. Deze verplichtingen variëren in
looptijd van 2 tot maximaal 5 jaren. Aangezien de gemiddelde looptijd uitkomt op circa 3 jaren wordt
één derde deel van deze verplichtingen verantwoord onder de schulden op korte termijn.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
61
Kortlopende schulden (13)
De schulden op korte termijn (< 1 jaar) bedragen als volgt:
Schulden op korte termijn
Balans
31-12-2013
(x €. 1.000)
Uitkeringsrekeningen subsidies solidariteitskas
Balans
31-12-2012
1.202
1.153
17
17
9
9
2.182
1.593
1.894
2.568
1.140
105
-4
631
79
455
7
49
224
85
544
1.154
94
10
625
122
378
2
49
530
90
604
Personeels- en appraatskosten buitenlandafdeling
251
334
Apparaatskosten noodhulpacties
ICCO-Coöperatie kapitaalstortingen
Door te storten Oikocredit inschrijvingen
PThU inzake onderzoekscentrum
568
500
0
0
29
245
500
135
52
32
822
0
0
202
5.687
111
10
6
947
6.031
Uitkeringsrekeningen Generale Kas
Overige uitkeringsrekeningen
Projectverplichtingen (zie onderstaande specificatie)
Kerk in Actie - buitenland
Crediteuren
Overige nog te betalen posten
Personele aangelegenheden
- Loonbelasting
- Sociale lasten
- Pensioenpremie
- Vakantiegelden
- Salarissen
- Niet opgenomen vakantiedagen
- Verlofsparen
- Wederinpassingstoelagen
Contributies en bijdragen
Administratie en accountantskosten
Vergoeding Reginonale kantoren buitenlandafdeling
Aflossingen 2014/2013 leningen o/g FD Roosevelthuis/PSDV
Rekeningen courant overige instellingen/ verbonden partijen
Afrekeningen r/c administraties
Facilitaire zaken: nog te betalen verplichtingen
Diversen
Vooruitontvangen posten
Subsidies Kerk in Ontwikkeling
Subsidie project Transithuis
Subsidie project Schuldhulpmaatje
Waarborgsom huur
Huren januari volgend boekjaar
Diversen
0
59
127
70
12
6
274
Totaal schulden op korte termijn
11.265
629
68
56
753
12.124
De rekeningcourantverhoudingen met kerken en andere instellingen hebben een renteloos karakter en
kennen geen zekerheidstellingen.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
62
De samenstelling van de projectverplichtingen naar ouderdom is als volgt:
Verloopoverzicht
projectverplichtingen
Kerk in
Actie
(x € 1.000)
Totaal
31-12-
%
Kerk in
Actie
2013
Totaal
31-12-
%
2012
Ouderdom toezeggingen:
0 – 1 jaar
1 – 2 jaar
2.182
0
2.182 100
0
0
1.593
100
1.593
100
94
Totaal projectverplichtingen
2.182
2.182 100
1.693
1.693
100
6
Niet in de balans opgenomen activa en/of verplichtingen
Financiering van de dienstenorganisatie
De Protestantse Kerk in Nederland staat conform de generale regeling van de dienstenorganisatie
(artikel 12.4) garant voor de financiering van de dienstenorganisatie.
Garantiestelling Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN)
Voor het wenselijke garantievermogen van deze stichting is zowel door de Stichting Kerkelijk
Geldbeheer (SKG) als door (de dienstenorganisatie van) de Protestantse Kerk in Nederland een
garantstelling afgegeven aan de Stichting Protestants Diaconaal Krediet Nederland (PDKN) van elk €
750k tot november 2015). Op verzoek van het bestuur van de stichting PDKN besloot het bestuur van
SKG en het bestuur van de dienstenorganisatie (in maart 2013) de bestaande garantstelling te
verlengen voor opnieuw een periode van 7 jaar (tot november 2022), echter dan voor een bedrag van
€ 500k. Hiermede kan een garantievermogen worden aangehouden van 8% (was 4%) van het
uitgezette obligo.
Verhuurcontract met ICCO
Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is, mede ten behoeve van de
gezamenlijke buitenlandafdeling (GBA), een huurcontract gesloten met de stichting ICCO. De
huurovereenkomst is aangegaan ingaande op juli 2011 en lopende tot 31 december 2015 voor een
bedrag vanaf 2014 van € 587k per jaar.
Verhuurcontract met COA
Door de dienstenorganisatie van de Protestantse Kerk in Nederland is een huurcontract gesloten met
het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). De huurovereenkomst is aangegaan voor de duur
van vijf jaar, ingaande op 1 september 2010 en lopende tot 31 augustus 2015 voor een bedrag van
€ 145k per jaar.
Leasecontracten
In 2013 waren voor 12 personeelsleden autoleasecontracten aangegaan ten behoeve van de
uitoefening van hun functies. De resterende looptijd varieert tussen 4 en 55 maanden. De financiële
verplichting voor 2014 bedraagt € 114k, die voor de periode 2015 tot en met 2017 bedraagt € 211k.
Tevens zijn leasecontracten afgesloten ten behoeve van fotokopieerapparatuur. De looptijd van deze
overeenkomsten is 48 maanden en eindigt uiterlijk 31 december 2016. De kosten bestaan uit een vast
bedrag per maand per apparaat, waarin begrepen een vast aantal afdrukken, te verhogen of te
verlagen met het aantal meer/minder afdrukken maal het tarief per meer/minder afdruk. De vaste
financiële verplichting over 2014 bedraagt € 100k, die voor de periode 2015 en 2016 € 199k.
Participatie ICCO Capital4Development
Op 19 december 2013 is een overeenkomst getekend tussen de Dienstenorganisatie van de
Protestantse kerk (inzake het werk van Kerk in Actie buitenland), de Coöperatie ICCO U.A., de ICCO
Investments B.V. en de Stichting Capital 4 Development. In deze overeenkomst is tussen partijen en
de Stichting Capital 4 Development de participatie vastgelegd in het “ICCO Investment Fund”. Hierbij
is het volgende vastgelegd en geregeld: “The Participants wish to create a fund for the collective
investment for the account of the Participants and possible new participants, in sustainable small
growing business in developing countries that have a positive social and sustainable impact, under the
terms and conditions as set out in this Agreement”.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
63
In de overeenkomst is een totale participatie voorzien van € 1.500.000, verdeeld over de jaren 2013 (€
200.000), 2014 (€ 500.000), 2015 (€ 500.000) en 2016 (€ 300.000).
Hierbij is bepaald dat:
“Assuming that committed funds will be drawn at least once a year it could also be an option to adjust
these proportions on a yearly basis if resources of funding for a founding partner remains uncertain”.
Het conform het participatie schema voor 2013 opgenomen bedrag is opgevraagd en in 2013 betaald.
In de begroting 2014 van Kerk in Actie is een bedrag van € 500.000 opgenomen.
Meerjarige subsidieverplichtingen Kerk in Actie
Jaarlijks worden deze voorwaardelijke verplichtingen vermeld inzake de steunverlening door Kerk in
Actie op grond van de ontbindende voorwaarden, die in de contracten voor subsidieverlening zijn
opgenomen. Deze meerjarige subsidieverplichtingen worden aangegaan met de contractuele
beperking dat de volgende termijn pas kan worden verleend als bij aanvang van het betreffende
subsidiejaar dit subsidiebedrag door Kerk in Actie schriftelijk wordt toegezegd. Dit vanwege het feit dat
Kerk in Actie zelf geen ‘gegarandeerde’ inkomsten geniet, met andere woorden: jaarlijks afhankelijk is
van de opbrengsten uit vrijwillige geldwerving.
Aan het begin van elk jaar wordt, mede op grond van de aanwezige revolving funds
(egalisatiereserves) van Kerk in Actie, beoordeeld of de subsidieverplichtingen gestand kunnen
worden gedaan. Onderstaand zijn deze meerjarige verplichtingen weergegeven en uitgedrukt in relatie
tot de beschikbare middelen, te weten de revolving funds ultimo 2013 én de verwachte middelen voor
(directe) steunverlening volgens de begroting 2014.
Meerjarige subsidie-
Voorw aardelijk subsidieverplichtingen
verplichtingen
(x € 1.000)
Stand
Steun-
reserve/
2014
2015
2016 e.v.
Totaal
Totaal
Procentuele verplichting
verlening beschik-
fonds
begr.
bare
ult. 2013
2014
middelen
t.o.v. beschikbare middelen
2014
2015
2016 e.v.
Totaal
Program m a's regulier
Zending
2.464
848
Werelddiaconaat
2.206
549
Noodhulp
Kinderen in de Knel
20
113
3.332
4.005
6.737
10.742
23%
8%
0%
31%
2.755
1.659
6.413
8.072
27%
7%
0%
34%
113
812
1.000
1.812
6%
0%
0%
6%
718
2.500
3.218
40%
15%
0%
55%
1.296
489
1.785
FairClimate
150
150
300
0
350
350
43%
43%
0%
86%
Diaconaal w erk binnenland
477
80
557
179
1.200
1.379
35%
6%
0%
40%
6.706
2.116
8.842
7.372
18.200
25.572
26%
8%
0%
35%
Subtotaal
20
Noodhulpacties:
Kerk in Actie
184
184
1.663
1.663
11%
0%
0%
11%
SHO (Haïti, Filipijnen)
704
704
2.864
2.864
25%
0%
0%
25%
Totaal
888
0
0
888
4.527
0
4.527
20%
0%
0%
20%
7.594
2.116
20
9.730
11.899
18.200
30.099
25%
7%
0%
32%
Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de onvoorwaardelijk aangegane projectverplichtingen staan
verantwoord onder de schulden op korte termijn of onder de schulden op lange termijn.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
64
Toelichting op de baten en lasten
Baten (beschikbaar voor de doelstelling)
Baten uit eigen fondsenwerving (14)
Collecten, giften en schenkingen
(x € 1.000,-)
Kerk in Actie
Zending
Werelddiaconaat
Noodhulp
Kinderen in de Knel
FairClimate
Binnenlands diaconaat
Rekening
2013
6.812
8.391
1.500
2.800
500
1.647
21.650
6.624
7.677
1.133
2.846
414
1.774
20.468
651
740
641
205
86
107
210
85
105
198
83
94
470
525
497
79
100
111
100
57
78
125
75
75
119
60
74
1.833
2.040
1.877
21.931
23.690
22.345
Jeugd- en jongerenwerk
JOP en PCTE (50/50)
Catechese en Educatie
Institutionele Ondersteuning
Oecumene
Protestantisme (hervormingsdag)
Diversen
Nalatenschappen
(x € 1.000,-)
Nalatenschappen Kerk in Actie
Zending
Werelddiaconaat
Noodhulp
Kinderen in de Knel
Bestemmingfonds projecten
Diaconaat
Overige nalatenschappen
Kerk & Israël
Missionair werk
Algemeen
Totaal nalatenschappen
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Rekening
2012
6.416
7.196
1.729
2.796
257
1.704
20.098
Overige geldwerving
Missionair werk en Kerk groei
Missionair werk
Kerk in Ontwik k eling
Kerk & Israël
Eredienst en Kerkmuziek
Pastoraat
Jeugdwerk Protestantse Kerk
Totaal collecten, giften en schenkingen
Begroting
2013
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
604
1.079
114
142
477
193
2.609
1.000
1.500
698
1.270
150
57
2.650
191
2.216
14
75
89
50
25
50
125
13
13
349
375
2.698
2.775
2.591
Protestantse Kerk in Nederland
65
Overige bijdragen (15)
Overige bijdragen
( x € 1.000)
HRM
HRM- mobiliteitsbureau (Ruimzicht)
HRM- mobiliteitsbureau (Maatschappij van Welstand)
HRM- mobiliteitsbureau (overige)
Landelijk Maatschappelijk Werk
Kerk in Actie
Stichting de Zending
Stichting de Zending (nalatenschappen)
Overige instellingen
Jeugdwerk Protestantse Kerk
PCTE: Overige instellingen
Missionair werk en k erk groei
St. De Zending (missionair werk)
Hemmense Zendingsstichting
Council of World Mission
Bram Nauta Stichting
IZB
Kerk & Wereld
HG Nieuw Vennep
Overigen
Kerk in Ontwik k eling
Maatschappelijk activeringswerk
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
55
81
2
37
120
0
1.800
1.800
845
2.645
653
2.453
1.800
164
1.123
3.087
51
50
28
155
150
165
450
190
91
20
27
25
450
175
75
20
450
190
103
20
27
745
23
32
845
185
75
131
102
Institutionele Ondersteuning
Overige
Totaal overige bijdragen
25
4
807
C&F: bijdragen van derden
Expertise centrum
78
133
50
19
15
2
1
15
42
3.983
3.655
4.433
Baten uit eigen fondsenwerving
De totale opbrengsten uit vrijwillige geldwerving daalde in 2013 met in totaal een bedrag van € 757k of
wel met - 2,6% (2012: - 7,5%).
De inkomsten uit collecten, giften en schenkingen, hoofdzakelijk betrekking hebbend op Kerk in Actie,
namen ten opzichte van 2012 af met € 414k (- 1,9%),. De nalatenschappen stegen met € 107k.
De overige bijdragen daalden met € 450k (- 10,2%) door met name lagere bijdragen ten behoeve van
Kerk in Actie.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
66
Verplichte bijdragen van gemeenten (16)
Verplichte bijdragen van gemeenten
(x € 1.000)
Kerkrentmeesterlijk quotum
Diaconaal quotum
Solidariteitskas
Totaal verplichte heffingen
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
12.079
3.012
15.091
11.574
3.069
14.643
12.076
3.062
15.138
4.185
4.180
4.264
19.276
18.823
19.402
Baten uit acties van derden (17)
Acties van derden
( x € 1.000)
SHO noodhulpacties:
Syrië
Filipijnen
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
531
3.197
Haiti
Hoorn van Afrika
3.728
Skanfonds
St.Edukans
Cordaid
EO Metterdaad t.b.v. diverse projecten
Totaal
14
14
0
180
50
20
723
973
200
600
600
1.151
1.351
4.701
600
1.365
De baten uit de gezamenlijke acties (in dit geval SHO) worden verantwoord op basis van de
actieopbrengst gerelateerd aan de verdeelsleutel en op grond van de afspraken in SHO-verband.
Subsidies van overheden (18)
Subsidies van overheden
( x € 1.000)
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
Ministerie van BNZ Transithuis
KiO - prov. subsidies voor MA-werk
JW - Ministerie OCW-GVO
JW - provinciale overheidssubsidies
315
366
572
40
350
448
50
233
427
658
63
Totaal subsidies van overheden
1.293
848
1.381
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
67
Bijdragen voor dienstverlening (19)
De bijdragen voor dienstverlening, gerangschikt naar programmalijn of afdeling, ziet er als volgt uit:
Bijdragen voor dienstverlening
( x € 1.000)
Institutionele Ondersteuning
LRP
Activiteiten t.b.v. CIO-K
Kerk in Ontwik k eling
Dienstverlening steunpunten
Overige inkomsten
Missionair werk en k erk groei
Vergoedingen
Kerk in Actie
Binnenlands diaconaat
Werelddiakonaat
Inkomsten HKI
Overige inkomsten
PCTE
Deelnemersbijdragen
Overige bijdragen
centrale kas (permanente educatie)
Deelnemersbijdragen
Expertise Centrum
Overige inkomsten
Jeugdwerk Protestantse Kerk
JOP-diensten (P&O/A&O)
JOP-Catechese
JOP-GVO
JOP-locaal (inzet projectmedew.)
HGJB-locaal (idem)
Communicatie & fondsenwerving
C&F- fondsenwerving en corporate
C&F servicedesk
Human Resource Management
HRM- P & O
HRM- mobiliteitsbureau (interim pred.)
HRM- werkbegeleiding (deeln.bijdragen)
HRM- bureau predikanten
Ondersteunende afdelingen
F&C (vergoeding fin. administraties)
Facilitaire Zaken
Centrum Hydepark
Shared Service Center - P & O
Totaal bijdragen dienstverlening
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
808
72
880
400
50
450
862
50
912
664
26
690
655
25
680
544
160
704
5
2
72
87
20
70
76
250
179
320
195
39
310
176
248
5
754
1.007
121
67
754
942
351
527
3
1
283
5
19
933
324
1.564
551
15
159
1.081
394
2.041
1.090
448
1.697
80
30
110
35
35
2
39
41
3
612
30
416
1.061
144
931
35
600
1.710
73
496
37
368
974
66
1.533
772
60
1.725
908
70
1.877
875
2.371
2.693
2.822
7.390
8.936
8.405
Protestantse Kerk in Nederland
68
Facilitaire Zaken
Deze opbrengsten bestaan voornamelijk uit verhuur van kantoorruimten inclusief faciliteiten,
guesthouse, vergaderruimten en opbrengsten uit het bedrijfsrestaurant.
Centrum Hydepark
Dit betreft voornamelijk de verhuurbijdragen van het conferentiecentrum Hydepark.
Baten uit beleggingen (20)
Rentebaten en baten uit beleggingen
(x € 1.000)
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
Materiële vaste activa
Financiële vaste activa
Beleggingen (inclusief koersresultaat)
Vorderingen en liquide middelen
100
65
519
296
955
125
250
465
93
155
402
357
Totaal financiële (rente-)baten
980
1.795
1.007
11
25
25
Resteert t.b.v. exploitatie dienstenorganisatie
969
1.770
982
Verdeling rente exploitatie Dienstencentrum
- Kerk in Actie
- Hydepark
- in resultaatverdeling naar reserves en fondsen
- t.g.v. exploitatie algemene middelen
236
93
111
529
365
80
125
1.200
295
81
201
405
Totaal baten uit beleggingen
969
1.770
982
Af: Rente toegerek end aan
- Fondsen van derden
Materiële vaste activa
De financiële baten uit materiële vaste activa betreffen inkomsten uit onroerend goed. Hieronder is
begrepen de interne rekenrente aan de dienstenorganisatie, die de kerk calculeert over haar
geïnvesteerde eigen vermogen in het gebouwencomplex te Utrecht. In de rekeningcijfers is deze
interne rekenrente geëlimineerd conform de richtlijnen van de jaarverslaggeving.
Financiële vaste activa
De inkomsten uit financiële vaste activa betreffen enerzijds rente op uitstaande leningen en anderzijds
dividend uit deelnemingen.
Overige (geld-)middelen
Dit betreft de werkelijke rentebaten (inclusief koersresultaten) op de beleggingen en liquiditeiten. Bij
begroting worden deze opbrengsten veelal voorzichtig geraamd. De gemaakte rentebaten op
bankrekeningen van Kerk in Actie komen rechtstreeks ten gunste van de exploitatie van Kerk in Actie.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
69
Overige baten
Opbrengst publicaties (21)
Opbrengst publicaties
Rekening
2013
( x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
Kerk in Actie
Kalender Medische Zending (beëindigd m .i.v. 2014)
Diakonia
Overige publicaties (Vandaar)
Kerk in Ontwik k eling
Onderweg Kerk en Israël
handreikingen (Gem. & Past.)
Start Zondag
Kerst campagne
Overige publicaties
Missionair Werk en k erk groei
Missionair materiaal incl. adventkalender
Cadeauartikelen
Overige publicaties
Overig
C&F: Kerkinformatie
C&F: Promotie materiaal
JOP (club en coach) / Jeugdwerk
PCTE
Institutionele Ondersteuning
Overige publicaties
Totaal opbrengst publicaties
Geconsolideerde jaarrekening 2013
37
72
10
119
150
75
225
120
72
16
208
11
50
41
50
13
16
34
104
1
17
19
48
78
55
8
141
200
205
21
62
2
7
4
301
250
380
263
30
88
12
15
11
419
609
855
905
Protestantse Kerk in Nederland
200
95
35
135
16
22
173
70
Diverse baten (22)
Diverse baten
( x € 1.000)
Kerk in Actie
- Binnenlands diaconaat
- Projectafrekeningen/noodhulp AKV
- Opbrengst postzegelactie
- Vrijval pensioenvoorziening GKN
- Diversen
Rekening
Begroting
Rekening
2013
2013
2012
5
Kerk in Ontwik k eling
- Maatschappelijk activeringswerk
- Steunpunten
9
Communicatie en Fondsenwerving
0
4
Missionair Werk en Kerkgroei
Jeugdwerk Protestantse Kerk
Institutionele Ondersteuning
30
0
Landelijke ledenregistratie
HRM - werkbegeleiding pred./KW
Expertisecentrum
Algemeen posten
Overige (staf-)afdelingen
Geconsolideerde jaarrekening 2013
8
2
3
1
34
14
41
5
Bijzondere baten
- Herwaarderingen (BC/beleggingen)
- Vrijval van toegezegde subsidies
- Opbrengst verkoop grond Hydepark
- Opbrengst verkoop woonhuis te Monster
- diversen
Totaal diverse baten
34
27
5
22
19
64
17
306
44
5
379
45
827
200
50
1
50
651
34
274
177
61
1.322
322
1.804
Protestantse Kerk in Nederland
71
Lasten
Besteed aan doelstellingen (23)
Volgens de richtlijnen van het CBF wordt dit model gehanteerd waardoor de totale uitgaven van de
staat van baten en lasten op een andere wijze worden weergegeven.
Lasten doelstellingen
Doelstellingen
(x € 1.000)
IO
Directe steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere progr.lijnen
- Publiciteit en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
33
0
417 176
3
20
-38
4
7
0
1.981 867
0
0
740 1.108
0
0
2.808
57
378
-605
96
4.581
3
180
0
Totaal lasten
3.143 2.175
7.497 1.772 30.145
Lasten doelstellingen
(x € 1.000)
LRP
KiO
MW /
KG
KiA
314 25.547
5
214
221
318
386
80
160
86
658 3.498
0
114
27
288
0
0
Mark.
Com.
Interactief
197
10
157
287
1
28
8
18
0
468
1
45
681
539
Doelstellingen
JW
28.821
1.071
2.156
-122
518
17.018
119
2.463
0
1
151
0
14 28
262
418 213
1
41 17
84
0
19
-114
0
287
0
1
0
0
0
1
73
0
907
0
5
0
35
0
649
222
11
469
0
6
0
0
0
14
-12
1
359
0
2
0
28.821
1.071
2.156
-122
518
17.018
119
2.463
0
3.074
277
986
1.394
363
52.046
Wer- Kosten Rekening
Totaal lasten
52.046
889 259
Bestedingspercentages
(in %)
Baten
Lasten
B&A
2013
2012
23.639
997
5.672
0
766
25.806
2.937
5.295
264
28.910
1.067
4.494
4
852
23.753
1.881
7.152
265
65.376
68.377
355
300
171
70
1.086
334
462
79
896
2.001
1.681 57.771 2.351
6.896
Rekening
2013
Begroting
2013
90,0%
86,2%
3.742
1.152
1.593
272
29.079
1.119
3.806
0
855
23.619
1.908
5.964
668
67.018
84
53
Begroting Rekening
2013
258 29.079
47 1.119
2.331 1.391
-64
11
780
75
-13 19.079 798
754
2
1.142 4.297
74
247
396
24
15
PCTE Exp. TransCentr. porteren
0
200
329
-146
0
2.656
0
33
0
Trans- C&F HRM Hyde- Dienstv. Ov. centr. Totaal ving
port corp. bcp park derden doelbest.
baten
Directe steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere progr.lijnen
- Publiciteit en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
HRM HRM
WBP Mob.
87,9%
87,9%
Rekening
2012
92,4%
86,0%
Bovengenoemde uitgaven van de verschillende programmalijnen binnen de dienstenorganisatie
worden nader gespecificeerd met bijbehorende begrotingscijfers 2013 en rekeningcijfers 2012:
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
72
Institutionele Ondersteuning
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
33
417
3
-38
7
1.981
740
71
421
30
-32
33
2.163
721
0
482
0
-23
7
1.966
603
Totaal Institutionele Ondersteuning
3.143
3.407
3.035
Ledenregistratie Protestantse Kerk
(x € 1.000)
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Afdrachten contributies e.d.
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
20
176
4
867
1.108
828
739
967
1.305
Totaal Ledenregistratie
2.175
1.757
2.519
Kerk in Ontwikkeling
(x € 1.000)
190
Rekening
2013
67
180
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
2.808
57
378
-605
96
4.581
3
180
2.837
7
590
-575
50
5.070
3
121
2.524
2
409
-659
151
4.730
Totaal Kerk in Ontwikkeling
7.497
8.103
7.316
Missionair Werk en Kerkgroei
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Missionair Werk en Kerkgroei
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Rekening
2013
Begroting
2013
159
Rekening
2012
314
5
221
386
160
658
27
430
50
246
242
180
1.010
43
339
13
120
317
95
562
19
1.772
2.201
1.465
Protestantse Kerk in Nederland
73
Kerk in Actie
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
25.547
214
318
80
86
3.498
114
288
19.688
80
615
3
90
3.088
170
240
25.547
162
563
100
71
3.841
132
321
Totaal Kerk in Actie
30.144
23.975
30.737
Marketing communicatie
Rekening
2013
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Kerk in Actie - Marketing communicatie
Interactief
(Directe) Steunverlening
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
163
165
333
-9
230
258
3
29
681
714
671
45
539
Jeugdwerk Protestantse Kerk
Rekening
2013
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten (incl. JOP- en HGJB-locaal)
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Jeugdwerk Protestantse Kerk
Geconsolideerde jaarrekening 2013
213
8
18
0
468
1
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Kerk in Actie - Interactief
Rekening
2012
197
10
157
287
1
28
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
0
200
329
-146
0
2.656
33
3.074
Protestantse Kerk in Nederland
Begroting
2013
Rekening
2012
12
13
534
484
3
549
43
540
Begroting
2013
Rekening
2012
248
226
-68
40
10
227
380
-82
0
3.076
25
3.547
2.960
38
3.533
74
HRM – Werkbegeleiding predikanten /
kerkelijk werkers
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Werkbegeleiding predikanten/kw
HRM – Mobiliteitsbureau predikanten
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten (incl. interim predikanten)
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Mobiliteitsbureau predikanten
Protestants Centrum voor Toerusting en
Educatie (PCTE)
84
19
-114
0
287
45
67
-132
3
128
8
-106
1
316
1
300
287
5
323
1
277
Rekening
2013
1
73
907
5
986
Rekening
2013
Begroting
Rekening
2013
2012
194
22
21
26
918
6
1.140
622
3
672
Begroting
2013
Rekening
2012
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Subsidies en bijdragen
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal PCTE
Expertisecentrum
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Expertisecentrum
Geconsolideerde jaarrekening 2013
35
649
222
11
469
6
1.394
Rekening
2013
14
-12
359
2
363
Protestantse Kerk in Nederland
1
1.489
411
45
30
564
318
34
486
9
2.441
438
60
1.444
Begroting
2013
Rekening
2012
-27
-50
378
2
353
362
0
312
75
Corporate
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicaties en communicatie
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal Corporate
HRM bureau predikanten
(x € 1.000)
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Totaal HRM bureau predikanten
Hydepark
(x € 1.000)
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
Totaal Hydepark
Dienstverlening aan derden
(x € 1.000)
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
Totaal dienstverlening aan derden
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Rekening
2013
1
151
14
262
418
1
41
889
Rekening
2013
0
28
213
17
259
Rekening
2013
355
300
171
70
896
Rekening
2013
24
15
1.086
334
462
79
2.001
Protestantse Kerk in Nederland
Begroting
2013
178
Rekening
2012
160
504
19
61
545
204
1
884
35
823
Begroting
2013
Rekening
2012
2
28
330
98
456
Begroting
2013
211
8
221
Rekening
2012
365
334
403
230
70
1.068
282
175
70
861
Begroting
2013
1.454
617
606
51
2.728
Rekening
2012
1.136
338
528
40
2.042
76
Overige centrale doelbestedingen
(x € 1.000)
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Activiteiten incl. uitbesteed werk
Inzet van/aan andere programmalijnen
Rekening
2013
258
47
Personeelskosten
Kantoor- en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
Totaal overige centrale doelbestedingen
-13
1.142
247
1.681
Begroting
2013
568
15
534
1.117
Rekening
2012
332
1.940
20
2.292
De kosten voor de overige centrale doelbestedingen betreffen de kosten ten laste van het
vernieuwingsbudget, alsmede bijdragen en dergelijke die ten laste komen van kerkelijke
bestemmingsreserves en –fondsen.
Werving baten (24)
Kosten van eigen fondswerving
Binnen de afdeling Communicatie & Fondsenwerving zijn de uitgaven onder andere gesplitst naar
fondsenwervingskosten. De kosten voor corporate, interactief en marketing communicatie (publicaties,
communicatie en voorlichting) zijn opgenomen in de kosten voor de doelstellingen. De kosten voor
fondsenwerving zijn nodig om de inkomsten uit vrijwillige geldwerving te kunnen verkrijgen en bestaan
hoofdzakelijk uit de te verkrijgen inkomsten voor Kerk in Actie. Deze uitgaven naar kostensoort zijn als
volgt:
Fondsenwerving
(x € 1.000)
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
(Directe) Steunverlening
- Subsidies en bijdragen
- Afdrachten contributies e.d.
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
- Publicatiekosten
Personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
1.391
11
75
798
2
74
1.813
Totaal C&F - fondsenwerving
2.351
2.931
2.744
10,7%
13,4%
12,5%
Kosten fondsenwerving in %
1.118
1.681
62
202
682
117
Percentage fondsenwerving over opbrengst vrijwillige geldwerving
De kosten fondsenwerving zijn bepaald op basis van de geplande inzet per programma van de
medewerkers van het team fondsenwerving van de afdeling Communicatie & Fondsenwerving. Deze
inzet (vertaald in aantal uren x uurtarief) wordt vermeerderd met de directe kosten per actie of per
fonds van de verwervende activiteit.
Ten aanzien van de voorziene hoogte van deze kosten is gesteld dat deze zich kan bewegen tussen
9% en 12,5%. Overige activiteiten op met name het gebied van communicatie en voorlichting die niet
primair op fondsenwerving zijn gericht, maar waarvan wel een fondsenwervende werking kan uitgaan,
zijn niet als zodanig aangemerkt.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
77
Kosten beheer & administratie (25)
Binnen de dienstenorganisatie wordt al geruime jaren een toerekeningsmethodiek gehanteerd, die
uitgaat van een doorbelasting van de kosten van de ondersteunende stafafdelingen over de
inhoudelijke programmalijnen. In de loop der tijd is de methodiek verfijnd en is de verdeling in de
waarderingsgrondslagen in de jaarrekening opgenomen.
Kosten beheer & administratie
Rekening
2013
(x € 1.000)
- Activiteiten incl. uitbesteed werk
- Inzet van/aan andere programmalijnen
Personeelskosten
Overige personeelskosten
Huisvestingskosten
Kantoor- en algemene kosten
Dotaties aan voorzieningen
Totaal kosten beheer & administratie ten laste
van de doelstellingen
Percentage k osten beheer & administratie
Begroting
2013
Rekening
2012
84
53
3.341
401
1.152
1.593
272
3.641
465
1.744
1.711
144
3.387
413
1.129
1.764
135
6.896
7.705
6.828
10,3%
11,8%
10,0%
Het percentage beheer & administratie komt tot stand door de kosten beheer & administratie ten laste
van de programmalijnen (doelstellingen) te delen door de totale lasten van de organisatie. De
doorbelaste kosten over de doelstellingen vindt plaats op basis van voorcalculatie (= vaststelling van
de begroting).
Overzicht verdeling kosten beheer en administratie naar doelstellingen
De doorbelasting van de kosten voor beheer & administratie naar de verschillende doelstellingen
(programmalijnen) van de dienstenorganisatie over 2013 heeft als volgt plaatsgevonden:
Verdeling kosten B&A
naar doelstellingen
(x € 1.000)
Directie Fin. &
Control
Kerk in Ontwikkeling
Missionair Werk en Kerkgroei
Kerk in Actie
PCTE
Jeugdwerk Protestantse Kerk
Institutionele Ondersteuning
Communicatie en Fondsenwerving
Expertise Centrum
HRM Mobiliteitsbureau
HRM Werkbegeleiding pred./kw
Ledenregistratie Protestantse Kerk
HRM - bureau predikanten
Hydepark
Overige kerkelijke bijdragen
Eliminatie rente geïnvest. Vermogen (*)
103
11
62
9
41
53
54
7
5
6
25
9
15
Kosten B&A naar doelstellingen
400
Geconsolideerde jaarrekening 2013
452
46
274
39
179
235
238
30
23
28
108
6
68
Kosten Beheer & Administratie
HRM Facilitaire C&F
Totaal
P&O zaken serv.desk
2013
215
22
130
19
85
112
113
14
11
13
52
18
32
1.167
132
521
115
488
653
649
78
62
72
286
118
86
837
3.653
Protestantse Kerk in Nederland
Totaal
2012
%
75
8
45
7
30
39
39
5
4
5
18
6
0
2.013 29%
218 3%
1.032 15%
188 3%
822 12%
1.092 16%
1.093 16%
134 2%
104 2%
125 2%
489 7%
157 2%
201 3%
0 0%
-774 -11%
2.089 30%
173 3%
1.080 16%
193 3%
743 11%
1.110 16%
1.047 15%
142 2%
58 1%
152 2%
702 10%
113 2%
189 3%
161 2%
-1.124 -16%
280
6.896 100%
6.828 100%
-774
1.726
%
78
(*) Bij de begrotingsvaststelling 2013 werd de interne rekenrente over het geïnvesteerde vermogen, mede uit
kostenoverwegingen, verlaagd, waarmee het verschil met 2012 is verklaard.
Personele en overige kosten dienstenorganisatie
De totale personeelskosten van de dienstenorganisatie bestaan ui de directe personeelslasten en de
overige personele uitgaven. Over 2013 zijn deze kosten als volgt:
Totale Personele kosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
Personeelskosten
Overige personeelskosten
20.419
3.200
22.791
3.015
18.867
4.886
Totaal personeelskosten salarissen
23.619
25.806
23.753
Personeelskosten
Onderstaand zijn de personeelskosten van de dienstenorganisatie nader gespecificeerd:
Personeelskosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Bruto salarissen
Sociale lasten
Pensioenpremies
Reiskosten woon-werkverkeer
Vrijval res. verlofuren/voorzieningen personeel
Ontvangen WAO-/Pensioen-/WW-uitkeringen
16.005
2.286
1.755
445
Totaal personeelskosten salarissen
Begroting
2013
Rekening
2012
17.886
2.561
1.932
412
14.985
1.973
1.585
432
-1
-107
20.419
22.791
18.867
‘Gemiddelde’ bezetting in fte
329,06
359,43
312,99
Gemiddelde personeelskosten per fte (x € 1)
62.052
63.409
60.279
-72
De hier vermelde ‘gemiddelde’ bezetting betreft zowel de basisformatie van de dienstenorganisatie als
de bijzondere aanstellingen en voor zover deze verantwoord zijn onder de personeelskosten.
Voor 2013 werd geen onderhandelingsakkoord voor de arbeidsvoorwaarden bereikt.
Zowel de werkelijke bezetting als de gemiddelde personeelskosten per fte kwamen in 2013 lager uit
dan begroot. Bij de begroting 2013 werd reeds opgemerkt dat de toename van de personeelslasten
per fte mede wordt veroorzaakt door de bijzondere aanstellingen, waarvan de begrote salariëringen
hoger liggen dan de gemiddelde loonkosten per fte van de basisformatie. Tevens heeft de verhoging
betrekking op jaarlijkse toekenningen van periodieke verhogingen en door afdrachten in het kader van
de sociale lasten en verschuldigde pensioenpremies.
De personele kosten van de directie over 2013 ziet er als volgt uit:
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
79
Personeelskosten directie
Dienstverband
Aard (looptijd)
Uren (voltijds werk week )
Parttime percentage
Periode
H. Feenstra,
Algemeen
directeur
Ds. E. Overeem,
Adjunctdirecteur
Rekening
2013
Begroting
2013
Rekening
2012
Onbepaald
36
100%
01/12
Onbepaald
18
50%
01/12
103
8
9
40
3
4
143
11
13
145
11
12
143
11
12
120
47
167
168
166
Bezoldiging (x € 1.000)
Jaarink omen:
Bruto loon/salaris
Vakantiegeld
Eindejaarsuitkering
Variabel jaarinkomen
Totaal jaarinkomen
Sociale lasten
Belastbare vergoedingen/bijtellingen
Pensioenlasten
Overige beloningen op termijn
Uitkeringen beëindiging dienstverband
8
4
12
13
12
25
6
31
21
22
Totaal overige lasten en vergoedingen
33
10
43
34
34
Totaal bezoldiging 2013
153
57
210
202
200
Totaal bezoldiging begroting 2013
147
55
202
Totaal bezoldiging 2012
145
55
200
Het aandeel van Kerk in Actie in de directiekosten bedraagt in 2013 15,5% (2012: 17,3%).
Overige personeelskosten
De overige personeelskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd:
Overige Personeelskosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Externe deskundigheid/uitzendkrachten
Interimpredikanten, miss.pioniersplekken e.d.
Kosten projectmedewerkers KIA/RO
Specifieke projecten en acties
Reiskosten declaraties
Leaseauto's
Personeelswerving
Arbodienst
Kinderopvang
Opleidingskosten
Jubilea/afscheid personeel
Juridische bijstand
Diversen (incl. declaraties buitenland)
Totaal overige personeelskosten
Begroting
2013
510
563
570
562
471
153
58
56
0
140
79
2
599
500
387
531
115
39
47
62
288
53
13
417
3.200
3.015
Rekening
2012
1.578
1.450
331
704
138
50
33
0
173
58
2
369
4.886
Diversen
Dit betreft in hoofdzaak de afrekeningen van reis-, verblijf- en onkosten voor buitenlandse reizen van
personeel en vrijwilligers.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
80
Huisvestingskosten
Huisvestingskosten
Rekening
2013
(x € 1.000)
Begroting
2013
Rekening
2012
Rente investering gebouw
Afschrijvingskosten
Huur extern
Energie, schoonmaak, onderhoud, beveiliging,
verzekering, belastingen etc.)
Overige huisvestingskosten
0
387
151
864
399
209
389
161
1.289
80
1.390
76
1.232
99
Totaal huisvestingskosten
1.907
2.937
1.881
De interne rekenrente wordt geëlimineerd in de jaarrekening volgens de richtlijnen voor de jaarverslaggeving.
Kantoor- en algemene kosten
De specificatie van de kantoor- en algemene kosten, zoals opgenomen in het overzicht van de lasten
naar doelstelling, bedraagt als volgt:
Kantoor en algemene kosten
(x € 1.000)
Inventariskosten
Bureaukosten
Specifieke kosten
Bestuurskosten
Diverse lasten
Totaal kantoor en algemene kosten
Rekening
2013
1.700
1.512
1.818
755
184
5.969
Begroting
2013
1.809
1.466
1.263
649
108
5.295
Rekening
2012
1.843
1.893
1.774
600
1.042
7.152
B
ovengenoemde kosten worden onderstaand verder gespecificeerd:
Inventariskosten
Inventariskosten
(x € 1.000)
Afschrijving inventaris en telefooninstall.
Afschrijving comp. en software
Onderhoud inventaris en telefooninstall.
Onderhoud comp. en software
Overige inventariskosten
Totaal inventariskosten
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Rekening
2013
209
611
83
797
0
1.700
Protestantse Kerk in Nederland
Begroting
2013
265
562
67
868
47
1.809
Rekening
2012
417
427
71
926
2
1.843
81
Bureaukosten
Bureaukosten
(x € 1.000)
Drukwerk, papier e.d.
Porti en koeriersdiensten
Kopieerapparaten
Telefonie
Kosten internet
Kantoor-, computerartikelen
Overige bureaukosten
Totaal bureaukosten
Rekening
2013
398
378
172
193
123
40
208
1.512
Begroting
2013
322
409
146
186
96
55
252
1.466
Rekening
2012
548
521
227
187
167
67
176
1.893
Specifieke kosten
Specifieke kosten
(x € 1.000)
Vernieuwingsbudget
Restauratieve voorzieningen
Accountantskosten
Bankkosten
Overige specifieke kosten
Totaal specifieke kosten
Rekening
2013
1.051
323
171
99
174
1.818
Begroting
2013
534
402
170
9
148
1.263
Rekening
2012
1.020
383
160
113
98
1.774
Bestuurskosten
Bestuurskosten
(x € 1.000)
Vergaderkosten (Synode, Land en regio)
Vervangingskosten
Classicale vergoedingen
Vergaderkosten commissies e.d.
Totaal bestuurskosten
Rekening
2013
337
156
115
147
755
Begroting
2013
325
139
118
67
649
Rekening
2012
329
113
111
47
600
Diversen
Diverse lasten
(x € 1.000)
Diverse lasten
Onvoorziene lasten
Totaal diverse lasten
Rekening
2013
184
0
184
Begroting
2013
91
17
108
Rekening
2012
972
70
1.042
In de rekening 2012 is opgenomen een bijzondere w aardevermindering Hydepark.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
82
5
Overige gegevens
5.1
Vaststelling
De kleine synode van de Protestantse Kerk in Nederland heeft de geconsolideerde jaarrekening over
het boekjaar 2013 behandeld en vastgesteld in de vergadering van 19 september 2014.
5.2
Resultaatbestemming
Het resultaat is, vooruitlopend op de vaststelling, verdeeld volgens de in de jaarrekening opgenomen
resultaatverdeling.
5.3
Gebeurtenissen na balansdatum
Na de balansdatum hebben zich voor de geconsolideerde jaarrekening 2013 verder geen relevante
ontwikkelingen voorgedaan.
5.4
Controleverklaring
De controleverklaring van de onafhankelijke accountant over het boekjaar 2013 is opgenomen op de
volgende bladzijden van dit verslag.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
83
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
84
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
85
6
Bijlagen
De informatie per instelling in deze bijlage kan afwijken van de enkelvoudige jaarrekening van de
instelling. Onderdelen kunnen van rubriek zijn gewijzigd of aangepast om te voldoen aan de
regelgeving in het kader van de jaarverslaggeving.
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
86
6.1
Consolidatiestaat balansen 2013 Protestantse Kerk in Nederland
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
87
6.2
Consolidatiestaat van baten en lasten 2013 Protestantse Kerk in Nederland
Geconsolideerde jaarrekening 2013
Protestantse Kerk in Nederland
88

Brief PKN

zondag 21 december 2014 - Protestantse Gemeente Leiderdorp

Download

Op weg naar een Protestantse gemeente te Capelle aan den IJssel

ANBI status ThuisWoonService

anbi-jnf - Plant een boom in Israël

Programma Actualiteiten Externe Verslaggeving

aarverslag 2013 Directieoverleg Podiumkunsten

Rapport 2012-2013 Q.M. Gastmann

Vlootfonds Hanzevast 3 - ms Hanze Göteborg N.V. gevestigd te