Prof. dr. Joris Casselman 16/05/2014 Van heksen tot hersenen Wat leert ons de geschiedenis van de psychiatrie? Joris Casselman Prof. em. KU Leuven Zelzate, 16 mei 2014 1 2 PC Sint-Jan-Baptist - Academische zitting 1 Prof. dr. Joris Casselman 16/05/2014 Menu 1. Sint-Jan-Baptist te Zelzate 2. Wat leert ons de geschiedenis van de psychiatrie? 3 1. Sint-Jan-Baptist te Zelzate 1.1. Bijzondere start in 1864 1864: start voorbereidende werken voor modelhoeve te Zelzate, als bijhuis van het ‘Hospice Guislain’ te Gent 1871: psychiatrisch instituut 1865/66: ‘Section Agricole’ te Sint-Michiels Brugge, als bijhuis van Sint-Juliaans in de Boeveriestraat te Brugge 1910: psychiatrisch instituut Onze-Lieve-Vrouw Congregaties vs Belgische staat: ‘les incurables’ vs ‘les curables’ 4 PC Sint-Jan-Baptist - Academische zitting 2 Prof. dr. Joris Casselman 16/05/2014 1.2. 1919: C.N.P.M. Centre Neuro-Psychiatrique Militaire 1914: St-Jan-Baptist 50 jaar Eerste Wereldoorlog ‘Shell shock’ slachtoffers Michel Vanden Weghe (Ieper, Calais, Le Havre en Brugge) Léon Spaas (Munsterbilzen, Calais, Munsterbilzen) 1919: C.N.P.M. te Zelzate Ongeveer 500 militairen Van Hirtum en Portaels Demobilisatie, overplaatsing 1920: naar Mechelen Psychische oorlogsinvaliden 5 1.3. Anno 2014: geïnterneerden nog steeds deels in de gevangenis Psychiatrische patiënten en voorzieningen vs somatische gezondheidszorg Geïnterneerden Psychiatrische patiënten waarvan een gedeelte nog steeds elke toegang tot een eigentijdse behandeling geweigerd wordt Zelzate, Bierbeek en Rekem Na het effectief functioneren van de centra in Gent en in Antwerpen: nog een grote restgroep in een gevangenis 6 PC Sint-Jan-Baptist - Academische zitting 3 Prof. dr. Joris Casselman 16/05/2014 2. Wat leert ons de geschiedenis van de psychiatrie? 2.1. Wanneer begint de geschiedenis van de psychiatrie? 2.2. Waarom kunnen we iets leren? 2.3. Wat kunnen we leren? 7 1. Wanneer begint de geschiedenis van de psychiatrie? Relatief korte geschiedenis Begrip ‘psychiatrie’: Johann Reil in 1808 (1816) Zeer lange voorgeschiedenis -Schedelboringen -Oud Testament -Grieken en Romeinen -Magie, religie en geneeskunde -Heksenvervolgingen -18e -19e eeuw PC Sint-Jan-Baptist - Academische zitting 8 4 Prof. dr. Joris Casselman 16/05/2014 2. Waarom kunnen we iets leren dat bruikbaar is voor het heden en voor de toekomst? Natuurwetenschappen Zuiver historische waarde Curiosum & vooruitgang Geesteswetenschappen Geestesproducten v/d mens De geschiedenis herhaalt zich, is deels actueel Psychiatrie: tussenpositie Hersenen, persoon in context Curiosum & nog deels actueel 9 3. Wat leert ons de geschiedenis van de psychiatrie? 3.1. Stigmatisering 3.2. Modellenstrijd 3.3. Vermaatschappelijking 10 PC Sint-Jan-Baptist - Academische zitting 5 Prof. dr. Joris Casselman 16/05/2014 Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) “Het probleem met de mens is dat hij niets uit de geschiedenis leert” 11 3.1. Stigmatisering Hardnekkige gewoonte Psychiatrische patiënten – Gevaarlijk – Onvoorspelbaar – Ongeneeslijk Dullen, heksen, grote groep opgeslotenen, ‘dégénérés’ Geïnterneerden Meest gestigmatiseerde subgroep Destigmatiseringsprojecten Positieve beeldvorming 12 PC Sint-Jan-Baptist - Academische zitting 6 Prof. dr. Joris Casselman 16/05/2014 3.2. Modellenstrijd Nooit ver weg Hersenen Wilhelm Griesinger (1817-1868) Persoon Sigmund Freud (1856-1939) Sociale context Maxwell Jones (1907-1990) Pendelbeweging Niet of/of maar en/en verhaal 13 3.3. Vermaatschappelijking Terug van deels weggeweest Ont-maatschappelijking Weg uit de maatschappij – 18de-19de eeuw – Jaren 1960 en 1970 – Beddenafbouw Vermaatschappelijking Meer sociale integratie Wie in welke maatschappij, welke leefomstandigheden? 14 PC Sint-Jan-Baptist - Academische zitting 7 Prof. dr. Joris Casselman 16/05/2014 Besluit: anno 2014 Opportuniteiten en risico’s Neurowetenschappen Hersenen + persoon +sociale context Modern management Kwaliteitslabel Kwantitatieve en kwalitatieve uitkomsten Economisch model Beperkte middelen Keuzes maken 15 PC Sint-Jan-Baptist - Academische zitting 8
© Copyright 2024 ExpyDoc
