Doelmatigheid werkproces SO

Doelmatigheid van het werkproces van de SO
bij de medische zorg in verpleeghuizen
Spiegelrapport
Verpleeghuis Voorbeeld
behandeldienst
Ineke Bloemendaal
Willem van der Windt
Utrecht, januari 2014
0
Spiegelrapport ‘Doelmatigheid werkproces SO’
Kiwa Carity is hét kennis- en expertisecentrum in het hart van de zorg. Wij willen de Nederlandse zorgsector
optimaal informeren, adviseren en ondersteunen en daarmee bijdragen aan een goede sturing en kwaliteit van
de zorg. Uitgangspunten zijn: objectiviteit, gedegenheid, betrouwbaarheid en onafhankelijkheid.
Kiwa Carity wortelt in de basis en heeft een sterke verbinding met de top van de zorg. Door die unieke
sleutelpositie zijn wij bij uitstek in staat om actief bij te dragen aan de ontwikkeling van het landelijke beleid en
ontwikkelingen in het veld. Wij ondersteunen onze klanten in hun streven de doeltreffendheid, doelmatigheid,
toegankelijkheid en kwaliteit van de zorg te verbeteren.
© Kiwa Carity, Utrecht, 7 2013. Alle rechten
voorbehouden. Niets uit dit werk mag worden
verveelvoudigd, opgeslagen in een
geautomatiseerd gegevensbestand en/of
openbaar gemaakt, hetzij elektronisch,
mechanisch, door fotokopieën, opnamen of
welke andere wijze dan ook, zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming van Kiwa
Carity.
Uitgever
Kiwa Carity
Ptolemaeuslaan 900, 3528 BV Utrecht
Postbus 85200, 3508 AE Utrecht
Telefoon 030 - 2345 678
Fax 030 - 2345 677
[email protected]
Publicatie van cijfers en/of tekst uit dit werk als
toelichting of ondersteuning bij
wetenschappelijke artikelen, boeken of scripties,
is toegestaan mits daarbij geen sprake is van
commerciële doeleinden en voor zover de bron
duidelijk wordt vermeld.
Indien het werk bedoeld is voor openbare
publicaties dan mag dat zonder schriftelijke
toestemming louter in zijn geheel en zonder
enige toevoeging of weglating openbaar gemaakt
worden.
® Carity is een wettig gedeponeerd dienst- en
warenmerk.
0
Spiegelrapport ‘Doelmatigheid werkproces SO’
Inleiding
In het voorjaar van 2013 heeft u meegedaan aan het onderzoek naar de behandelpraktijk van de SO in
verpleeghuizen dat Kiwa Carity uitvoert in opdracht van het Capaciteitsorgaan. In totaal hebben 102 medische
diensten meegedaan aan dit onderzoek. U gaf aan dat u belangstelling heeft voor een rapportage over de
bezetting en caseload in uw organisatie gespiegeld aan branchegenoten. Hierbij doen wij u deze vergelijking
toekomen.
In ons onderzoek zetten wij per organisatie twee grootheden naast elkaar: namelijk het aantal cliënten met
zorgzwaartepakket zzp5 tot en met zzp10, gewogen naar intensiteit van de behandeling, het aantal fte’s SO en het
aantal fte’s andere professionals die een bijdrage leveren aan de medische zorg (aio’s SO, andere artsen,
verpleegkundig specialisten (VS), physician assistants (PA), verpleegkundigen met een specifieke
functieomschrijving (s.f.), medisch secretaressen/doktersassistenten en psychologen). Wij zullen uw organisatie
dus op deze aspecten vergelijken met de aan het onderzoek deelnemende branchegenoten.
Samenstelling van de medische dienst
Hieronder staat een overzicht van de samenstelling van de medische dienst wat betreft de bovengenoemde
personeelscategorieën: gemiddeld in onze steekproef tegenover uw organisatie:
Samenstelling relevante beroepsgroepen in de medische dienst (in% o.b.v. fte’s)
gemiddeld
uw
organisatie*
gemiddeld
uw
organisatie*
(in fte)
(in fte)
(in %)
(in %)
Relevante beroepsgroepen
Specialisten Ouderengeneeskunde (SO's)
4,6
4
37%
34%
Aio’s SO's
0,5
0,8
4%
7%
Overige artsen totaal, waarvan:
1,2
0
10%
huisartsen 0,1
0%
0
1%
0%
basisartsen 1
0
8%
0%
overige artsen 0,1
0
1%
0%
Verpleegkundig Specialisten (VS)
1,1
0
9%
0%
Physician assistant (PA)
Verpleegkundigen met specifieke
functieomschrijving (s.f.)
Medisch secretaressen/doktersassistenten
0,1
0
1%
0%
0,8
4
6%
34%
1,4
0,4
11%
3%
Psychologen
2,8
2,5
22%
21%
12,6
11,7
100%**
100%
Totaal
Peildatum 1 januari 2013 *eventueel missende waarden uit uw vragenlijst t.a.v. het aantal fte’s zijn op ‘0’ gezet
**Door afrondingen kunnen kleine afwijkingen ontstaan
Bovenstaande cijfers vormen de basis voor de overige resultaten in dit rapport.
Hieronder staat een overzicht van de verhouding tussen het aantal ondersteunende professionals en de SO’s,
gemiddeld voor de deelnemende medische diensten en voor uw organisatie.
Ratio’s
gemiddeld
uw
organisatie
overige artsen (incl.aio’s) tov SO
37%
VS/PA tov SO
27%
20%
0%
VPK s.f. tov SO
18%
100%
MS/DA tov SO
28%
10%
Psychologen tov SO
61%
63%
*eventueel missende waarden t.a.v. het aantal fte’s in uw vragenlijst zijn op ‘0’ gezet
1
Spiegelrapport ‘Doelmatigheid werkproces SO’
Met deze cijfers kunnen we ook het gemiddelde aantal cliënten per SO berekenen bij de deelnemende medische
diensten: één fte SO bedient gemiddeld 88 cliënten met zzp5 tot en met zzp10. Dat geeft echter een onvolledig
beeld. We willen in elk geval rekening houden met:
a. eventuele medische zorg aan cliënten die geen verpleeghuisbewoner zijn (o.m. dagbehandeling,
verzorgingshuis, 1e lijn, ziekenhuis);
b. de begeleiding van aio’s SO door de SO. Het aantal fte’s SO wordt gecorrigeerd met 0,2 fte per fte aio
die wordt begeleid;
c. de zorgzwaarte van de cliënten1. De weegfactoren die we hiervoor gebruiken zijn: somatiek (0,9),
psychogeriatrie (0,75), revalidatie en palliatief-terminaal (2,0).
Daarnaast zijn er allerlei zaken uit de werkcontext van de SO die we niet betrouwbaar kunnen meten en die dus
noodzakelijkerwijs deel uit zullen moeten maken van uw eigen analyse binnen uw medische dienst. Denk daarbij
bijvoorbeeld aan het aandeel aan overige werkzaamheden (commissies, e.d.), het begeleiden van zorgteams, de
mate waarin diensten worden gedraaid, etc., in relatie tot het aantal SO’s, maar ook in relatie tot andere
organisaties.
In onderstaande tabel staan de factoren waar we voor corrigeren samengevat, weer het gemiddelde in onze
steekproef tegenover het gemiddelde in uw organisatie.
Correcties voor:
gemiddeld
a. Behandeling door SO’s aan niet
verpleeghuisbewoners (in% van fte’s artsen)
b.Begeleiding van aio’s SO door SO’s:
Correctie op de personele formatie aan SO’s (in fte)
uw
organisatie
13,4%
.
0,09
0,16
c.Zorgzwaarte cliënten
Aantal cliënten (zzp5-zzp10), waarvan:
402
320
somatisch (in%)
25%
26%
psychogeriatrisch (in%)
65%
63%
revalidatie (in%)
9%
10%
palliatief-terminaal (in%)
1%
1%
totaal
100%
100%
Caseload per fte SO
Houden we rekening met de factoren a tm c dan bedient één fte SO gemiddeld 99 cliënten over alle deelnemende
medische diensten. In onderstaand histogram ziet u de verdeling van deze caseload voor de deelnemende
medische diensten in het onderzoek. Uitschieters in deze figuur worden veroorzaakt door de aanwezigheid van
veel overige artsen en/of andere professionals of ondersteuners in de betreffende medische diensten.
1
Vervolgens heeft een correctie plaatsgevonden om het totale aantal cliënten voor de totale onderzoeksgroep
constant te houden.
2
Spiegelrapport 'Doelmatigheid werkproces SO'
Figuur 1 Caseload van de SO bij de deelnemende medische diensten
35
30
aantal
medische
diensten
25
20
15
10
5
0
aantal cliënten per SO
Aantal gewogen cliënten per SO (‘caseload’ van de SO) van uw organisatie ten opzichte van het gemiddelde van
uw collega medische diensten is:
Caseload per fte SO
Aantal gewogen cliënten per SO
gemiddeld
99
uw
organisatie
84
In bovenstaand overzicht van de caseload van de SO is rekening gehouden met de correcties zoals genoemd
onder a tm c, maar is geen rekening gehouden met de bijdrage van andere beroepsgroepen aan de medische
zorg.
Caseload per fte ‘Medische eenheid’
Door de ondersteuning door en samenwerking met andere beroepsgroepen kan de SO meer cliënten bedienen. In
eerder onderzoek hebben SO’s aangegeven welke personeelscategorieën hierbij relevant zijn2.
De samenstelling van de medische diensten blijkt zeer divers. Om de medische diensten onderling vergelijkbaar te
kunnen maken, hebben we berekend hoeveel ‘fte’s medische eenheden’ aanwezig zijn bij de medische diensten.
In de ‘medische eenheden’ zijn de formaties van de verschillende personeelscategorieën opgeteld. Per
personeelscategorie is een weegfactor vastgesteld met behulp van een multiple regressie analyse. Kernvraag
daarbij was: Hoeveel extra cliënten kan de SO bedienen door middel van ondersteuning van anderen? De
weegfactoren3 zijn beoordeeld door de Kamer SO van het Capaciteitsorgaan. Er is een inschatting gemaakt van de
percentages die plausibel zijn in 2013.
De weegfactoren zijn statistische uitkomsten die uitsluitend bedoeld zijn om de medische diensten onderling te
vergelijken. U kunt hiermee uw positie bepalen ten opzichte van de andere medische diensten die hebben
deelgenomen aan ons onderzoek wat betreft het aantal cliënten dat door de medische dienst als totaal bediend
wordt, waarbij het opnieuw belangrijk is de specifieke praktijkvoering in uw organisatie te laten meewegen.
De weegfactoren kunnen niet zonder meer als norm gehanteerd worden om de gewenste samenstelling en
caseload van individuele medische diensten vast te stellen!
Niet alleen gaat het bij de vastgestelde weegfactoren om een momentopname, een beschrijving van de praktijk in
de medische diensten per 1/1/2013, maar ook blijkt uit de analyse een grote variatie in omstandigheden
(randvoorwaarden, organisatie). Bijvoorbeeld: aanwezigheid van een extra arts (basisarts, huisarts of overige arts)
2
De personeelscategorieën die volgens SO’s van direct belang zijn voor de doelmatigheid van het werkproces van de SO: aio’s SO,
andere artsen, verpleegkundig specialisten (VS) en physician assistants (PA), verpleegkundigen met een specifieke functieomschrijving
(s.f.), doktersassistenten/medisch secretaressen en psychologen.
3
Weegfactoren zijn: SO (100%) aio’s SO (60%), overige artsen (56%), Verpleegkundig specialist en physician assistant (35%)),
Medisch secretaressen/doktersassistenten (30%)), psychologen (47%).
3
Spiegelrapport 'Doelmatigheid werkproces SO'
levert een gemiddelde verhoging op van de doelmatigheid van de SO met 56%. Voor de afzonderlijke medische
diensten varieert dit percentage tussen 20% en 90%. Werkproces en organisatorische randvoorwaarden zorgen er
dus voor dat de inzet van specifieke professionals in de ene medische dienst wel en in de andere medische dienst
veel minder tot een meerwaarde leidt voor de caseload van de SO.
De deelnemende medische diensten bedienen gemiddeld 55 cliënten per fte medische eenheid. In het histogram
ziet u de verdeling van caseload van de medische diensten.
Figuur 2 Gewogen aantal cliënten per ‘fte medische eenheid’, caseload medische dienst
In uw organisatie is het aantal gewogen cliënten per fte medische eenheid (caseload voor de medische eenheden)
ten opzichte van het gemiddelde van uw collega medische diensten|:
Caseload per fte Medische eenheid
Aantal gewogen cliënten per fte medische eenheid
gemiddeld
55
uw
organisatie
58
Doelmatigheid werkproces en kwaliteit
Naarmate het werkproces doelmatiger is georganiseerd zal de SO naar verwachting meer cliënten medische zorg
kunnen bieden. Daarom is in het onderzoek een vragenlijst opgenomen waarin u uw eigen medische dienst heeft
gescoord op doelmatigheid van het werkproces van de SO. Daarnaast heeft u een inschatting gegeven van enkele
formele kwaliteitsaspecten. In onderstaande tabel ziet u hoe uw overallscore4 op doelmatigheid en formele
kwaliteit zich verhoudt tot het gemiddelde van uw collega medische diensten. Hoe hoger de score, des te
positiever het oordeel (op een schaal van 1 tot 4).
Overall score
gemiddeld
uw
organisatie
Doelmatigheid
2,8
2,6
Kwaliteit
3,1
2,6
4
Gemiddelde score op de afzonderlijke vragen, gewogen naar het gemiddelde belang dat aan de betreffende doelmatigheidsfactor is
toegekend door de aan het onderzoek deelnemende medische diensten.
4
Spiegelrapport 'Doelmatigheid werkproces SO'
De vragenlijst over doelmatigheid bestaat uit een aantal subschalen die verschillende aspecten van doelmatigheid
omvatten, namelijk:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Professionaliteit van de behandelpraktijk
Basis van verpleging en verzorging
Overdracht gespecialiseerde verpleegkundige zorg
Triage en verpleegkundige analyse
Ondersteuning door beleidsmedewerkers
Samenwerking met (GZ-)Psychologen
Elektronische/digitale ondersteuning
Uitvoeren van verpleegtechnische handelingen
In onderstaande figuur is te zien hoe de score van uw organisatie zich verhoudt tot de gemiddelde score van de
deelnemende organisaties op de doelmatigheidsfactoren.
Professionaliteit
behandelpraktijk
Verpleegtechnische
handelingen uitvoeren
Elektr/Digitale
ondersteuning
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0
1.5
1.0
0.5
0.0
Basis verpleging en
verzorging
Overdracht
gespecialiseerde
verpleegkundige zorg
Samenwerking met
psychologen
Triage en verpleegkundige
analyse
Beleidsmedewerkers
gemiddeld
uw organisatie
Of een score voor uw organisatie een verbeterpunt is, hangt uiteraard samen met bestaande visies en ambities
op de betreffende terreinen. In zijn algemeenheid geldt dat scores onder de ‘3’ in elk geval kunnen gelden als
verbeterpunt.
In de bijlage vindt u uw antwoorden op de afzonderlijke vragen die horen bij de subschalen afgezet tegen de
gemiddelde scores.
Voor nadere inlichtingen kunt u zich wenden tot:
Ineke Bloemendaal (email: [email protected])
Willem van der Windt (email: [email protected])
5
Spiegelrapport 'Doelmatigheid werkproces SO'
6
Spiegelrapport 'Doelmatigheid werkproces SO'
Bijlage
Doelmatigheidsaspecten werkproces SO (in %, n=96-100)
volledig
eens: 4
gedeeltelijk
eens: 3
gedeeltelijk
oneens: 2
helemaal
oneens:1
Uw
score
De medische dienst heeft een eigen medisch beleidsplan
34
43
13
10
3
We hebben heldere afspraken gemaakt met de organisatie als
geheel over taken, verantwoorde-lijkheden en bevoegdheden van
de medische dienst
40
50
8
2
1
42
41
12
5
1
13
18
26
42
1
21
52
22
5
4
Professionaliteit behandelpraktijk algemeen
We hebben heldere afspraken met de organisatie over
randvoorwaarden en budget voor de medische dienst
Genoemde afspraken zijn vastgelegd in een
dienstverleningsovereenkomst
Basis van verpleging en verzorging
Er is voldoende verpleging en/of verzorging op de
verpleegafdelingen
De kwaliteit van de verpleegkundige/verzorgende analyse bij
visites is doorgaans goed tot uitstekend
Op de afdelingen/teams vindt goede signalering plaats van ‘niet
pluis’ situaties
7
56
33
4
1
12
58
27
3
2
Overdracht gespecialiseerde verpleegkundige zorg
Wondzorg en diabeteszorg zijn grotendeels overgedragen van de
artsen naar anderen binnen of buiten de organisatie
21
39
18
22
4
10
22
31
37
2
Wij werken met een triagesysteem
38
35
14
13
4
Het triagesysteem werkt doorgaans effectief
De kwaliteit van de verpleegkundige/verzorgende analyse bij
oproepen is doorgaans goed
30
40
21
9
4
Van copd/astma, hartfalen, mondzorg, obstipatie, incontinentie,
pijn, etc. zijn meerdere overgedragen naar anderen binnen of
buiten de organisatie
Triage
25
60
13
2
4
Ondersteuning beleidsmedewerkers
Er zijn beleidsmedewerkers aanwezig waar de medische dienst
een beroep op kan doen
28
41
22
8
3
De medische dienst wordt voldoende ondersteund door
beleidsmedewerkers (commissies, wet- en regelgeving)
22
35
34
8
2
Samenwerking met (GZ-)Psychologen
Er zijn voldoende GZ-psychologen aanwezig waar de medische
dienst een beroep op kan doen
31
29
20
19
1
Samenwerking met de aanw. GZ-psychologen is optimaal
Er zijn voldoende psychologen aanwezig waar de medische dienst
een beroep op kan doen
36
38
7
19
1
53
33
9
5
2
Samenwerking met de aanwezige psychologen is optimaal
48
41
7
4
2
Epd en digitale ondersteuning
Elektronisch zorgdossier/epd is gekoppeld met laboratorium en
apotheek
12
16
17
54
1
Elektronisch zorgdossier/epd is geïntegreerd met
bedrijfsinformatiesystemen
Oneigenlijke taken (1 item)
De artsen in onze organisatie moeten geregeld verpleegtechnische
handelingen uitvoeren
7
19
26
13
42
3
helemaal
oneens: 4
gedeeltelijk
oneens: 3
gedeeltelijk
eens: 2
helemaal
eens:1
Uw
score
1
25
32
42
4
Spiegelrapport 'Doelmatigheid werkproces SO'
Formele kwaliteitsaspecten bij de medische zorg in het verpleeghuis (in %, n=98-100)
volledig
eens: 4
86
gedeeltelijk
eens: 3
7
gedeeltelijk
oneens: 2
6
helemaal
oneens: 1
1
Uw
score
2
37
53
8
2
3
Het geneesmiddelenformularium wordt jaarlijks gereviseerd
41
41
14
4
1
Farmacotherapeutisch overleg vindt voldoende vaak plaats
Relevante nieuwe richtlijnen van Verenso, NHG en CBO worden
binnen 6 maanden na verschijnen besproken
74
19
4
3
2
22
48
25
5
3
Wij bespreken voldoende vaak de richtlijnen, die we gebruiken
16
48
33
3
2
Wij participeren actief in de landelijke richtlijnontwikkeling
Wij gebruiken een elektronisch patiëntendossier (speciaal voor
artsen of behandelaren)
3
24
37
36
2
Formele kwaliteitsaspecten
We beschikken over een geneesmiddelenformularium
Alle artsen volgen in hun voorschrijfgedrag het
geneesmiddelenformularium
27
12
9
52
2
Ons EPD is geschikt voor onderzoeksdoeleinden (ICPCclassificatie, ingebouwde meetinstrumenten)
9
14
19
57
1
Alle artsen gebruiken het elektronisch voorschrijfsysteem voor
ieder medicatievoorschrift
67
11
5
17
4
ja:3
nee:1
ten dele:2
76
19
5
We beschikken over een elektronisch voorschrijfsysteem
8
4
Spiegelrapport 'Doelmatigheid werkproces SO'
Even voorstellen:
Kiwa Carity is een onderzoeks- en adviesbureau in de
zorg dat haar oorsprong kent (meer dan veertig jaar
geleden) in het NZI.
In deze lange periode heeft Kiwa Carity zich
ontwikkeld tot een breed bureau met expertise op een
viertal vlakken:
1. Informatie expertise
2. Onderzoek
3. Advies
4. Kwaliteitsmetingen
In 2010 zijn wij onderdeel geworden van de Kiwa
groep.
Bij Kiwa Carity werken ongeveer veertig
adviseurs/onderzoekers die allen met hun eigen
expertise werken aan het verbeteren van de zorg.
Vaak hebben de medewerkers een bedrijfskundige
achtergrond, maar ook medici, paramedici,
verpleegkundigen, economen en
gezondheidswetenschappers zijn bij ons werkzaam.
Door deze diversiteit zijn we ook goed in staat om
instellingen in de breedte te ondersteunen bij
vraagstukken.
Voor meer informatie:
Willem van der Windt
[email protected]
tel. 06 5237 7454
9
Ineke Bloemendaal
[email protected]
tel. 06 1296 1909
Spiegelrapport 'Doelmatigheid werkproces SO'

Download Report