Lesbrief ter voorbereiding op de schoolvoorstellingen KING OF GAMES 1 Inhoudsopgave Inleiding blz. 3 Het lesmateriaal: Level 1: Het Orkest blz. 4 Level 2: Gamemuziek blz. 6 Level 3: Jim helpen, aan de slag! blz. 9 Level 4: Muziekgames blz. 10 Level 5: Na de voorstelling blz. 11 Werkbladen blz. 12 Titels luistervoorbeelden blz. 21 Contactgegevens blz. 22 Behorend bij dit lesmateriaal: website www.kingofgames.nl/educatie. Op deze website is het lesmateriaal, de luisterfragmenten/-filmpjes, instructiefilmpjes uit level 3 en muziekgames uit level 4 te vinden. Colofon Deze lesbrief is een uitgave van het Residentie Orkest en het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Tekst: Marieke Meliesie, Petra Wolters, Katinka Reinders Februari 2014 De voorstelling ‘King of Games’ kwam mede tot stand met steun van: VSB fonds SNS REAAL fonds Culturele Projecten Den Haag Van leeuwen Van Lignac Stichting Van Cappellen Stichting Erasmusstichting Stichting Elise Mathilde Fonds Stichting Verzameling van Wijngaarden-Boot Stichting H.M.A. Schadee Fonds Stichting Thurkow Fonds 2 INLEIDING Binnenkort bezoekt u met uw groep de muziektheatervoorstelling ‘King of Games’. In King of Games raakt een fervent gamer, Jim, verzeild aan de binnenkant van zijn eigen computer. Als computernerd weet hij wel raad met deze nieuwe werkelijkheid, maar… er is een probleem met het geluid. Een virus heeft de Prinses der muzikanten, de dwarsfluitiste, aangetast. Als Jim erachter komt dat hij dit probleem op kan lossen door met de zaal en het orkest een live videogame te spelen, gaat hij ervoor. De muziek in deze interactieve voorstelling is afkomstig uit bekende videospellen als Final Fantasy, Angry Birds en Tetris. Than van Nispen tot Pannerden & Stan Koch componeerden daar nieuwe King of Games-muziek bij. Bij deze ontvangt u het lesmateriaal waarmee u de voorstelling met uw leerlingen kunt voorbereiden en verwerken. Over het lesmateriaal Dit lesmateriaal bestaat uit een aantal lessuggesties en opdrachten die zijn samengebracht in vier ‘levels’ om de voorstelling voor te bereiden en een laatste level voor na de voorstelling. Lees de leerkrachtenhandleiding goed door en pas opdrachten eventueel aan aan de leeftijd en het niveau van uw leerlingen. Los van dit lesmateriaal over deze specifieke voorstelling is het voor kinderen fijn als u in de klas iets wilt vertellen over theater en concerten in het algemeen, bijvoorbeeld over hoe een voorstelling wordt gemaakt en hoe het werkt in een schouwburg of concertzaal. Zo weten de kinderen wat zij kunnen verwachten en wat er van hen verwacht wordt in het theater. Voor vragen en opmerkingen over het lesmateriaal en de voorstelling kunt u natuurlijk altijd contact met ons opnemen. Wij zijn ook zeer geïnteresseerd in reacties van u en uw leerlingen op de voorstelling en het lesmateriaal. Laat het ons weten! Heel veel plezier met de voorbereiding en tot ziens bij de voorstelling KING OF GAMES. 3 Het lesmateriaal Level 1: Het orkest Doel: De leerlingen leren welke instrumenten er in een symfonieorkest spelen, in welke groepen deze ingedeeld zijn en welke opstelling een orkest op het podium heeft. Benodigdheden: Orkestplattegrond groot uitgeprint of op het smartboard Luistervoorbeelden 1 t/m 5 op www.kingofgames.nl/movies Werkblad 1 voor alle leerlingen gekopieerd Gekleurde orkestplattegrond voor uzelf Kleurpotloden in 4 kleuren voor elk kind A. Instrumentenfamilies Laat de orkestplattegrond zien op het smartboard of hang deze voorin de klas. Laat luistervoorbeeld 1 horen. Vraag: Wat heeft de muziek die je hoort te maken met deze afbeelding? De muziek wordt gespeeld door alle instrumenten op de afbeelding. Bespreek met de leerlingen wat ze herkennen op de afbeelding: Welke instrumenten ken je al? Wie staat er op het lege vierkantje? Dirigent. Wat doet die? Aangeven wanneer het orkest moet beginnen en stoppen, de maat slaan, aangeven of iets langzaam of snel moet en hard of zacht. Vertel: De orkestinstrumenten zijn onder te verdelen in 4 groepen. Bedenk met de kinderen welke instrumenten bij elkaar horen door goed te kijken naar de overeenkomsten en verschillen tussen de instrumenten: Strijkinstrumenten: bij deze groep horen de viool, de altviool, de cello en de contrabas. Al deze instrumenten hebben nagenoeg dezelfde vorm: een houten kast met een steel aan de bovenkant waarover snaren gespannen zijn. Ze worden bespeeld met een strijkstok. Laat luistervoorbeeld 2 horen. Houten blaasinstrumenten: bij deze groep horen de dwarsfluit, de hobo, de klarinet en de fagot. Al deze instrumenten bestaan uit een rechte buis met kleppen daarop. Door het mondstuk (bij elk instrument verschillend) bovenaan de buis wordt de lucht geblazen waardoor het instrument gaat klinken. De kleppen dienen om verschillende tonen te kunnen spelen. Laat luistervoorbeeld 3 horen. Koperen blaasinstrumenten: bij deze groep horen de trompet, de hoorn, de trombone en de tuba. Al deze instrumenten bestaan uit een lange metalen buis (bij de hoorn bijv. wel 3,75 meter) die in veel bochten is gelegd. De lucht wordt in het instrument geblazen door het mondstuk aan het begin van de buis. Laat luistervoorbeeld 4 horen. Slagwerk: bij deze groepen horen o.a. de kleine en grote trom, de bekkens, de triangel, de tamboerijn, het klokkenspel en de pauken. Al deze instrumenten worden tot klinken gebracht door erop te slaan. Laat luistervoorbeeld 5 horen. 4 Deel de niet-ingekleurde orkestplattegronden en de kleurpotloden uit. Laat nogmaals luistervoorbeeld 2 horen. Welke instrumentengroep hoor je hier? Strijkinstrumenten. Noteer met hulp van de leerlingen de instrumenten die hierbij horen op het bord. Laat vervolgens de leerlingen een kleur kiezen en de achtergrond van alle strijkinstrumenten hiermee inkleuren. Luister ondertussen nog een keer naar luistervoorbeeld 2. Idem voor de andere instrumentengroepen op luistervoorbeelden 3 t/m 5. (luistervoorbeeld 3 = houten blaasinstrumenten, luistervoorbeeld 4 = koperen blaasinstrumenten, luistervoorbeeld 5 = slagwerk). B. Instrumentenspel Benodigdheden: Voldoende uitgeknipte instrumentkaartjes en instrumentgroepenkaartjes (eventueel gelamineerd), zie bijlage instrumentenspel, na werkblad 1 Luistervoorbeeld 6 op www.kingofgames.nl/movies Vertel de leerlingen dat ze een spel gaan spelen en uiteindelijk samen een orkest vormen. • Spreek de plek van de dirigent af (bijvoorbeeld voor het bord). • Deel de kaartjes ‘blind’ uit. Zet de muziek aan: • De leerlingen gaan door het lokaal lopen op de muziek. Zet de muziek stop: • De leerlingen staan stil tegenover en vertellen elkaar over hun instrument. De ander moet raden welk instrument z’n medeleerling op z’n kaartje heeft staan. Daarna worden de kaartjes uitgewisseld. Zet de muziek aan: • De leerlingen lopen weer door het lokaal • Herhaal het bovenstaande een aantal keer Wanneer een kaartje een paar keer gewisseld is: Stop de muziek: • De leerlingen houden het kaartje dat ze op dat moment hebben. Zet de muziek weer aan: • De leerlingen met de instrumentgroepenkaartjes (strijkers, houtblazers e.d.) gaan op de juiste plek ten opzichte van de dirigent in de ruimte staan. Als de muziek stopt staan ze stil. De leerlingen met de instrumentkaartjes gaan nu bij hun juiste instrumentengroep staan. Stop de muziek: • De leerlingen met de instrumentgroepenkaartjes controleren of de juiste instrumenten bij hen staan. Tot slot “mimen” alle kinderen hun instrument als de muziek weer wordt aangezet. Staat iedereen op de goede plek? Dan kunnen we door naar level 2! 5 Level 2: Gamemuziek Doelen: De leerlingen weten op welke manier in muziek een bepaalde sfeer wordt uitgedrukt. De leerlingen zijn bezig met muzieknotatie volgens grafische notatie en officieel notenschrift. Benodigdheden: Werkblad 2 en 3 voor elke leerling gekopieerd Luistervoorbeelden 7 t/m 10 op www.kingofgames.nl/movies Gamemuziek en herkenning Het maakt niet uit welk spel je speelt, in elk spel zit wel muziek. De ene keer heel rustig, de andere keer lekker up-tempo. Gamemuziek kan een game kenmerken. Bij het horen van ook maar een klein stukje van de muziek kan de game alweer in onze gedachten komen. Dit is een belangrijk aspect van de muziek. Wie van jullie is niet herinnerd aan Tetris door zijn muziek? Wie kan niet het deuntje mee neuriën van Mario? Doordat de muziek in je hoofd blijft zitten en je er aan herinnerd wordt. Dat gaan we eens proberen: Opdracht 1 De leerlingen luisteren naar 3 luistervoorbeelden. Bespreek met de leerlingen of ze de muziek hebben herkend en of ze weten bij welke spelletjes de luistervoorbeelden horen. Luistervoorbeeld 1 – hoort bij…. (Angry Birds) Luistervoorbeeld 2 – hoort bij…. (Tetris) Luistervoorbeeld 3 – hoort bij…. (Super Mario) Gamemuziek en betekenis Op een moment dat in het spel iemand doodgaat, zal de muziek uiteraard langzamer gaan en een zachte toon krijgen. Als je in een groots gevecht zit, zal de muziek sneller gaan en zal je ongetwijfeld duidelijk de lagere tonen te horen. Zit je in een moment waar het beter met je gaat, dan zal de muziek van zacht naar hard gaan, om duidelijk te maken dat je iets goeds gedaan hebt. Gebeurt er iets onverwachts, dan zal het schrikmoment versterkt worden door het plotseling versterkte geluid. Zo is er voor elke emotie en elke situatie wel een typisch geluid in de muziek te vinden. De componist kan dus verschillende technieken gebruiken om het gameverhaal te vertellen: 6 Hard - zacht (volume) Langzaam - snel ( tempo) Hoog - laag (toonhoogte) Soort muziekinstrument (viool, trompet) (klankkleur) Opdracht 2 Laat de leerlingen bij verschillende emoties/gebeurtenissen vertellen hoe de componist de muziek kan laten klinken, gebruikmakend van bovenstaande klankeigenschappen. Bespreek met de leerlingen hoe de muziek zou kunnen klinken bij de volgende emoties/gebeurtenissen: Emoties/gebeurtenissen De muziek klinkt Gevecht hard, snel, hoog en laag, bv. veel instrumenten, slagwerk Verliefd zacht, langzaam, hoog, bv. viool of dwarsfluit Spannend zacht, langzaam, hoog en laag, bv. viool Grappig hard, snel, hoog, bv. klarinet of slagwerk Er gaat iemand dood zacht, langzaam, laag, bv. altviool of cello Nu de leerlingen weten hoe een componist het gameverhaal kan vertellen, gaan we wat dieper in op de muziek van één specifiek spelletje, namelijk Tetris. Tetris is een puzzel-computerspel ontworpen door Alexey Pajitnov. De eerste speelbare versie kwam uit op 6 juni 1984. De naam is afgeleid van het Griekse woord voor vier: tetra, omdat ieder blokje uit vier vierkantjes bestaat. De bekendste Tetris-melodie, Music A uit de Game Boy-versie van Nintendo, is gebaseerd op een Russisch volkslied Korobejniki Luister met de klas naar de oorspronkelijke volksmuziek van Tetris,luistervoorbeeld 10. Opdracht 3 Deel werkblad 2 uit. Op het werkblad zien de leerlingen de melodie van Tetris grafisch genoteerd. De lijnen volgen de toonhoogte. Laat de muziek van Tetris (luistervoorbeeld 10) horen en laat de leerlingen meelezen en meewijzen op hun werkblad Doe dit nog eens en stop de muziek een paar keer tussendoor: weten de leerlingen nu waar de muziek gestopt is in de grafische partituur? Laat ze een klein kruisje zetten op de plek waar de muziek gestopt is. Opdracht 4 Op het werkblad zien de leerlingen vervolgens een regel met muzieknoten. Aan de bolletjes van de noten kun je zien of de noten omhoog of omlaag gaan. Vertel de leerlingen dat elk muziekstuk dat in een notenbalk is opgeschreven begint met een muzieksleutel. Dat maakt de notenbalk eigenlijk het ‘huis’ van de noten en met de muzieksleutel kun je deze notenbalk openen; daarom begint elke regel met een muzieksleutel. (Behandel dit in ieder geval; de sleutel komt terug in de voorstelling!!!). Laat de leerlingen deze regel vergelijken met de drie regels van de grafische notatie; kunnen ze ontdekken van welke regel de noten zijn opgeschreven? Laat de leerlingen een lijn trekken van het notenvoorbeeld naar de juiste regel van de grafische notatie. (regel 2) Laat de leerlingen vervolgens over de twee sleutels op hun werkblad vertellen. 7 Opdracht 5: Maak je eigen Tetris muziek Laat de leerlingen voor deze opdracht werken in tweetallen. Laat de muziek van Tetris nogmaals horen en laat elk tweetal ondertussen de blokken op werkblad 3 inkleuren in verschillende kleuren en vervolgens uitknippen. Laat elk tweetal een leuke volgorde bedenken van maximaal 4 Tetris-blokken achter elkaar. Zonder dat ze het weten hebben de leerlingen nu een muziekstukje gecomponeerd! Laat de tweetallen voor elk blok een muzikaal stukje bedenken met bodysounds of, indien aanwezig, op instrumenten. Voorbeelden van een muzikaal stukje bij één blok: 4 vakjes achter elkaar = bijv. 4 x trommelslag 1 los vakje, 2 vakjes op elkaar en weer 1 los vakje = bijv. xylofoon 1 toon, 2 tonen en weer 1 toon Laat de tweetallen hun stukje presenteren aan de rest van de klas. Alle vragen en opdrachten goed doorlopen? On to the next level. Het is tijd voor level 3! 8 Level 3: Jim helpen, aan de slag! Doel: De leerlingen gaan muzikaal aan de slag en oefenen het muzikaal materiaal dat ze in de voorstelling mee mogen doen. Benodigdheden: Instructievideo 1 en 2 op www.kingofgames.nl/movies Vertel de leerlingen dat ze tijdens de voorstelling de hoofdpersoon Jim moeten helpen om naar het volgende level van de game te gaan. Daarop worden ze voorbereid in deze les. Zingen Leer het liedje ‘Tetris King’ aan met behulp van het eerste filmpje.Laat om te beginnen 0.27 – 0.50 van het filmpje een aantal keer achter elkaar horen, en stel bij iedere keer luisteren één van de volgende vragen: Hoe veel kleuren komen er voor in het liedje? Kun je opnoemen welke kleuren er voorkomen in het liedje? Hoe noemt degene in dit liedje zichzelf? (King of Games) Wat heeft degene in dit liedje gemaakt? (Een vette Tetris) Speel nu de rest van het filmpje af zodat de kinderen het liedje leren zingen. NB Een gedeelte van dit liedje komt – in een andere context – voor in de voorstelling. Als de kinderen dit liedje kennen, zullen ze het herkennen en Jim beter kunnen helpen om naar het volgende level te komen! 9 Bodysounds Laat de leerlingen het tweede filmpje zien. In dit filmpje worden de bodysounds aangeleerd die met de hele zaal uitgevoerd zullen worden tijdens de voorstelling. Het zou fijn zijn als u zowel het zingen als de bodysounds in de weken voorafgaand aan het concert regelmatig (met behulp van de filmpjes) met de kinderen oefent. Worden het zingen en de bodysounds goed uitgevoerd? Dan is het tijd voor level 4. Level 4: Muziekgames Doelen: De leerlingen zijn ze muzikaal bezig met het tonenmateriaal (pentatoniek) dat in de voorstelling gebruikt zal gaan worden en krijgen dat in hun gehoor. De kinderen kunnen hun eigen gamemuziek componeren. Benodigdheden: Een computer met geluid op de koptelefoon. Muziekgames op www.kingofgames.nl/games Level 4 is het laatste level ter voorbereiding van de voorstelling. Het is de beloning voor het doorlopen van alle andere levels. In dit level staan vier links met muziekspelletjes waar de leerlingen individueel mee aan de slag kunnen. Hebben de leerlingen tussendoor een momentje voor zichzelf, zijn ze eerder klaar met hun rekenwerk of iets dergelijks, dan kunnen ze ‘muziekverantwoord’ met de games in dit level aan de slag. 1. Componeer je eigen gamemuziek Hier kunnen de leerlingen hun eigen gamemuziek componeren! De leerlingen slepen de gewenste instrumenten naar de juiste plek. Ze kunnen zes verschillende lagen tegelijk laten spelen. Zo kunnen ze hun eigen stukje componeren. 2. Hoe klinkt een Tetris-veld? Hier kun je het zelf maken en horen! De leerlingen kunnen met behulp van Tetris-blokken muziek componeren. Er is een veld met blokjes te zien. Met de muis kunnen de leerlingen zelf Tetris-blokken in het veld tekenen en horen hoe het klinkt. 3. Hoe klinkt een Tetris-veld met verschillende instrumenten? Nog een keer een Tetris-veld, maar nu kunnen de leerlingen aan de rechterkant ook nog verschillende instrumenten selecteren en zo een nog uitgebreidere Tetris-compositie maken. 4. Stepmania King of Games De muziek van King of Games hoor je in dit spelletje en je ziet de pijltjes omhoog gaan. De leerlingen moeten met de pijltjestoetsen van het toetsenbord op tijd het juiste pijltje indrukken. Lukt dit op tijd? Even oefenen waarschijnlijk! Met dit spelletje krijgen de leerlingen het tonenmateriaal van de voorstelling alvast goed in hun oren. 10 Level 5: Na de voorstelling Doel: De leerlingen kunnen een link leggen tussen muziek en beeld. De leerlingen brengen hun indrukken van de voorstelling tot uiting. Benodigdheden: Werkblad 4 en kleurtjes voor elke leerling. Luistervoorbeeld 10 t/m14 op www.kingofgames.nl/movies Leg op drie manieren met de leerlingen de link tussen muziek en het soort game en gamefiguren: 1. De leerlingen zien op hun werkblad twee gamefiguren en ze horen twee luistervoorbeelden. Laat de leerlingen een 1 zetten bij het gamefiguur dat ze bij luistervoorbeeld 11 vinden passen en een 2 bij het gamefiguur dat ze bij luistervoorbeeld 12 vinden passen. Laat hen vertellen waarom. 2. Laat luisterfragment 13 en 14 horen en laat de leerlingen vertellen over de verschillen tussen die twee luisterfragmenten. Wat voor soort games en gamefiguren passen bij deze twee muziekstukken? 3. Laat luisterfragment 13 een aantal keren horen en laat de leerlingen zelf een gamefiguur daarbij bedenken en tekenen. Daarna hetzelfde met luisterfragment 14. Geef de leerlingen de opdracht om in hun tekening iets te laten zien van wat ze in de voorstelling hebben gezien, bijv. in het pak van het gamefiguur of iets wat hij in zijn handen heeft of een instrument dat het gamefiguur misschien wel bespeeld. Laat de leerlingen ook een leuke/stoere/enge/lieve naam bedenken voor hun gamefiguur. Hang de werkbladen op in de klas ter herinnering aan de voorstelling. 11 Werkblad 1 12 Instrumentenspel Viool Altviool Contrabas Cello 13 Dwarsfluit Hobo Klarinet Fagot Trompet Hoorn 14 Tuba Trombone Pauk Xylofoon Triangel 15 Cimbalen Gong Kleine trom Harp Klokkenspel 16 Stijkinstrumenten Houten blaasinstrumenten Koperen blaasinstrumenten Slagwerk 17 Werkblad 2 Hieronder zie je een tekening van de muziek van het spelletje Tetris. Elk steepje stelt een muzieknoot voor; sommigen lang, sommigen kort, anderen hoog en weer anderen laag. Lukt het je om de muziek mee te wijzen? En weet je nou precies waar we zijn als de muziek stopt? Zet daar een kruisje. Hieronder zie je een stukje van de muzieknoten van de muziek van Tetris. De streepjes van hierboven zijn dus nu muzieknoten geworden. Als je de bolletjes volgt kun je zien of het omhoog of omlaag gaat. De regel met muzieknoten is precies hetzelfde als één van de drie regels van de tekening van hierboven. Kun jij ontdekken of dat regel 1, 2 of drie is? Hoe kun je dat zien? Trek een lijn van de noten naar de goede regel van de tekening. Je Juf of meester heeft je iets verteld over de muzieksleutel die aan het begin van elke regel met noten staat. Welke van de twee plaatjes hieronder is de muzieksleutel? Schrijf het er maar onder. Kun je het verschil vertellen tussen de twee sleutels hieronder? Waarom heten ze toch allebei een sleutel? 18 Werkblad 3 19 Werkblad 4 Mijn gamefiguur 1, hij/zij heet: Mijn gamefiguur 2, hij/zij heet: 20 TITELS LUISTERVOORBEELDEN Zie www.kingofgames.nl/movies Het Orkest Luistervoorbeeld 1 uit B. Britten – The Young Person’s Guide to the Orchestra: heleorkest Luistervoorbeeld 2 uit B. Britten – The Young Person’s Guide to the Orchestra: strijkinstrumenten Luistervoorbeeld 3 uit B. Britten – The Young Person’s Guide to the Orchestra: houten blaasinstrumenten Luistervoorbeeld 4 uit B. Britten – The Young Person’s Guide to the Orchestra: koperen blaasinstrumenten Luistervoorbeeld 5 uit B. Britten – The Young Person’s Guide to the Orchestra: slagwerk Luistervoorbeeld 6 uit G. Bizet – Carmen Opera – Toreadors Mars Games Luistervoorbeeld 7 Angry Birds Luistervoorbeeld 8 Tetris Luistervoorbeeld 9 Super Mario Luistervoorbeeld 10 Oorspronkelijke muziek van de Tetris melodie Luistervoorbeeld 11 Mario Galaxy Luistervoorbeeld 12 Batman Luistervoorbeeld 13 Bioshock Luistervoorbeeld 14 Grand Theft Instructiefilmpjes Instructiefilmpje 1: Zingen Instructiefilmpje 2: Bodysounds 21 CONTACTGEGEVENS Bent u enthousiast geworden en wilt u meer weten over wat het Residentie Orkest of het Rotterdams Philharmonisch Orkest te bieden hebben? Voor ons complete aanbod voor jong en oud kunt u terecht op de website www.residentieorkest.nl of www.rotterdamsphilharmonisch.nl Als u interesse heeft, meer wilt weten, of ideeën heeft over wat het Residentie Orkest nog meer voor het onderwijs zou kunnen betekenen, kunt u contact opnemen met Petra Wolters, coördinator educatie, tel. 070-8800225 of [email protected]. Adresgegevens Residentie Orkest Afdeling educatie Spuiplein 150 Postbus 11543 2502 AM Den Haag Als u interesse heeft of meer wilt weten over wat het Rotterdams Philharmonisch Orkest voor u zou kunnen betekenen, kunt u contact opnemen met Katinka Reinders, coördinator educatie, tel. 010-2177922 of [email protected]. Adresgegevens Rotterdams Philharmonisch Orkest Afdeling educatie Kruisstraat 2 Postbus 962 3000 AZ Rotterdam 22
© Copyright 2024 ExpyDoc