voorwoord
Welkom
an 19 tot en met 28 september 2014 klinkt voor de derde keer, tien dagen lang, op meer dan
20 verschillende bijzondere locaties in de drechtsteden – zoals de Grote Kerk van dordrecht met
haar befaamde Bachorgel, de oude Kerk van Zwijndrecht en het recent gerenoveerde monument
‘Het Energiehuis’ – de muziek van Johann Sebastian Bach of muziek geïnspireerd op de grote meester.
Johann Sebastian Bach, de beroemde 18e eeuwse componist, telg uit een geslacht waar vaders van
vaders van vaders hun liefde voor de muziek meekregen en doorgaven, was zélf vader van vele kinderen en is een onuitputtelijke inspiratiebron voor musici en mensen na hem.
Bachs muziek verbindt mensen. In deze editie van het Bachfestival dordrecht kunnen ook Alblasserdam, Hendrik Ido Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht met hun eigen betrokkenheid
bij Bachs muziek aansluiten op het wereldwijde netwerk van Bachliefhebbers. Musici van naam en
faam maken hun opwachting in de karaktervolle concertruimtes die verborgen liggen achter de dijken
en die het ontdekken meer dan waard zijn. waar dordrecht het kloppend hart van de regio is, is de
hele regio het kloppend hart van het Bachfestival 2014. voor alle drechtstedelingen en voor bezoekers
uit het hele land.
wij zijn allen die met ons meewerken, meedenken, en het festival financieel mogelijk maken,
erkentelijk voor het gezamenlijk totstandbrengen van deze derde editie van het festival.
wees welkom en laaf u aan tien dagen wonderschone muziek en meer.
v
Het team van het Bachfestival Dordrecht & de Drechtsteden
Grote vaders, Grote zonen
e derde editie van het Bachfestival stelt de grote Bachfamilie centraal en de plek die Johann
Sebastian daarin had. was Johann Sebastian Bach een universeel genie dat als een gelukkige
toevalstreffer ontstond, of was zijn meesterschap het resultaat van generaties lang musici in
de familie? wat was de rol van de inspiratiebronnen uit zijn tijd, de componisten vóór hem, de dikke
muzikale humuslaag waarop Bach bloeien kon?
Bachs invloed is te volgen, op zijn kinderen, op componisten en kunstenaars na hem, tot op de
dag van vandaag. Bestaat er misschien iets als een muzikaal BachdNA dat generatie op generatie
doorgegeven wordt – letterlijk en figuurlijk?
Het thema Grote vaders, grote zonen sluit aan bij het driehonderdste geboortejaar van Carl
Philipp Emanuel Bach, een van Bachs grote zonen. Het festival besteedt ruime aandacht aan deze
nakomeling!
de titel van het festival Grote vaders, grote zonen is ontleend aan een van Bachs composities
die doorgaans geassocieerd wordt met muziek zoals die in Bachs huiselijke kring tot klinken kwam
(Quodlibet, Bwv 524).
op de achtergrond resoneren de twee grote festivallijnen in de programmering mee: Bach Puur,
concerten waarin geprobeerd wordt zo dicht mogelijk de muziek van de 18e eeuw te benaderen, en
Bach Anders. Hierin wordt verkend hoe Bach na zijn dood voortleefde, hoe de 19e eeuw Bach herontdekte en hoe in de 20ste en 21ste eeuw tal van componisten zich schatplichtig toonden aan de duitse
barokmeester, zowel in een waaier van bewerkingen als in nieuwe composities die op uiteenlopende
manieren voortbouwen op Bachs barokmuziek. Puur en Anders zijn overigens niet altijd helemaal te
onderscheiden, soms komen beide lijnen terug in één concert. Bij elk concert staat aangegeven of het
gaat om Bach Puur, Bach Anders of een combinatie van beide.
d
[1]
JoHANN SEBASTIAN
BACH 1685-2014
[2]
16e eeuw
1626
1667
1671
volgens Bachs overlevering komt vitus (veit) Bach uit Hongarije naar duitsland
Stadsmusicus Johannes (Hans) Bach overlijdt
Johann Sebastians vader Johann Ambrosius wordt stadsmusicus in Erfurt
Johann Ambrosius wordt stadsmusicus in Eisenach
1685
1686
1692
1695
1700
1703
1704
1705
1707
1708
1710
1714
1717
1720
1721
1723
1724
1725
1727
1732
1735
1742
1747
1750
1750
Johann Sebastian geboren in Eisenach, 21 maart
Johann Sebastians broer Christoph studeert in Erfurt bij Johann Pachelbel
Lateinschule Eisenach
Na dood ouders bij broer Johann Christoph in ohrdruf
Michaelisschule Lüneburg
organist in Arnstadt
Johann Sebastians broer Johann Jacob komt in dienst bij de koning van Zweden
voetreis naar Buxtehude in Lübeck
organist in Mühlhausen; huwelijk met Maria Barbara Bach
organist/kamermusicus in weimar
wilhelm Friedemann Bach (oudste zoon) geboren
Carl Philipp Emanuel Bach (tweede zoon) geboren
vier weken in gevangenis weimar; Kapellmeister in Cöthen
Maria Barbara Bach overlijdt
Huwelijk met Anna Magdalena wülcken
Concerts avec plusieus instruments opgedragen aan Christian van Brandenburg
Thomascantor in Leipzig
Johannes-Passion
Bach gebruikt cantateteksten van Christiane Mariane von Ziegler
Matthäus-Passion
Geboorte zoon Johann Christoph Friedrich
Geboorte zoon Johann Christian
Geboorte dochter regina Susanna
Musicalisches Opfer
Die Kunst der Fuge
Bach overlijdt in Leipzig, 28 juli
1753
1767
1800
1829
1932
1937
2007
2010
2012
2014
Eerste druk C.Ph.E.’s Versuch über die wahre Art das Clavier zu spielen, deel 1
‘de heer Bach van Berlijn’ (C.Ph.E.) geeft een concert in Groningen
Collecte in de muziekwereld voor regina Susanna
Mendelssohn voert de Matthäus Passion uit in Berlijn
Anthon van der Horst benoemd als dirigent van de Nederlandse Bachvereniging
Nederlands Kamerkoor door Felix de Nobel opgericht voor het uitvoeren van Bachcantates
dordrecht neem het enige Bachorgel van Nederland in gebruik
Bachfestival dordrecht, 17-26 september
Bachfestival dordrecht, 14-23 september
Bachfestival dordrecht, 19-28 september
[3]
uITGELICHT
de hoekdelen van het Bachfestival
e vaste programmeerlijn (Puur & Anders)
van het festival is direct herkenbaar in het
contrasterende openings- en slotconcert. Tijdens
de opening speelt de Holland Baroque Society
Brandenburgse Concerten, waaronder de geliefde
nr. 3 en nr. 5; in het slotconcert plaatst
het Nederlands Kamerkoor – deze keer onder
leiding van reinbert de Leeuw! – bekende Bachmotetten (waaronder Singet dem Herren) naast de
monumentale Cinq Réchants van olivier Messiaen.
deze programmering staat symbool voor waar het
Bachfestival in gelooft: Puur en Anders, jong en
oud zijn, om het contrapuntisch uit te drukken,
de dux en comes die in tien dagen tijd zullen
worden ‘durchgeführt’.
d
Brunchen met anna maGdalena Bach
emidden van alle vaders en Zonen wil het
Bachfestival het vrouwelijk element de plaats
geven die het verdient. In de eerste plaats met
het schetsen van het portret van Bachs tweede
vrouw en muze, Anna Magdalena Bach, prachtige
sopraan en kundig musicus, steun en toeverlaat
in Bachs muziekpraktijk en moeder van vele kinderen. wat we van haar weten vertalen we in de
muziek.
op de eerste festivalzondag, 21 september,
om 12.00 uur de mogelijkheid om achteraf
(na het concert van 11.00 uur) of vooraf
(voorafgaand aan het optreden om 13.00 uur)
te genieten van de kunstwerken in dordtYart en
een heerlijke brunch (kosten ca € 10,-).
T
cantatekaravaan
e rondtrekkende muzikant was vroeger geen
onbekend verschijnsel. Het Bachfestival
stuurt op zaterdag 20 september een compleet
koor en orkest op reis door de drechtsteden.
op drie locaties wordt een klein concert gegeven,
waarbij steeds een cantate de kern van het
programma vormt. op deze manier ontstaat er
een heuse ‘Cantatekaravaan’:
d
11.30 uur dorpskerk hendrik ido ambacht
14.15 uur morgensterkerk Papendrecht
16.00 uur Gereformeerde kerk sliedrecht
de ensembles die samen de Cantatekaravaan vormen, verplaatsen zich van locatie naar locatie en
het publiek kan naar believen meereizen of heeft
genoeg aan één uitvoering. Het vervoer van de
musici gaat per waterboot en de ‘Cantatebus’.
marktconcerten
achs muziek was er niet alleen voor kerken of
voor de balzaal van hertog Zus of keurvorst
Zo. de muziek stond midden in het leven, schalde
door de ramen, weerklonk in huiskamers, in cafés
en op straat. Het Bachfestival sluit aan bij deze
alledaagse omgang met muziek door op marktdagen in de drechtsteden gratis toegankelijke
kleine concerten aan te bieden. waar mogelijk
met de ramen open...
B
Dorpskerk, Hendrik Ido Ambacht
[4]
[5]
ProGrAMMA
v ri j daG 19 se Pt e m Ber
10.00 masterclass – internationale orGelacademie dordrecht
20.00 feestelijk oPeninGsconcert – holland Baroque society
Grote Kerk dordrecht
Augustijnenkerk dordrecht
zelf doen / inschrijven
kaartverkooP Puur & anders
WoensdaG 24 seP tem B e r
7.30 Bach to Go
12.30 lunchconcert – ensemBle la corella
14.00 marktconcert – Posaunenchor
15.00 marktconcert – veldman en Perez
16.00 Bach als medicijn, alBert schWeitzer ziekenhuis
19.15 concertinleidinG oP avondconcert
20.00 Beroemde solocantates van j.s. Bach – il Gardellino
Energiehuis dordrecht
de Schoof H.I. Ambacht
Sliedrecht (nabij markt)
Locatie dordwijk, dordrecht
oude Kerk Zwijndrecht
oude Kerk Zwijndrecht
vrije toeGanG Bach anders
donderdaG 25 seP t e m Be r
7.30 Bach to Go
12.30 lunchconcert – remBrandt frerichs
15.00 marktconcert – sax & stix
16.00 Bach als medicijn, alBert schWeitzer ziekenhuis
19.15 concertinleidinG oP avondconcert
20.00 duBBelconcerten Bach en mozart – ensemBle koninklijk
Energiehuis dordrecht
Festino! Zwijndrecht
Locatie dordwijk, dordrecht
dorpskerk H.I. Ambacht
dorpskerk H.I. Ambacht
vrije toeGanG Bach anders
conservatorium den haaG, Bart van oort/ Petra somlai
zat e rdaG 2 0 se P t em Ber
10.00 masterclass – internationale orGelacademie dordrecht
11.30 cantatekaravaan i
14.15 cantatekaravaan ii
16.00 cantatekaravaan iii
17.00 sWinGende jazzy Bach – dordtse Phil’s BiG Band
19.15 concertinleidinG oP avondconcert
20.00 meine freundin du Bist schön – nederlandse BachvereniGinG
22.30 Bach in Beeld – arno BornkamP
20.00 het avontuur van Bach comPleet anders – sax & stix
Grote Kerk dordrecht
dorpskerk H.I. Ambacht
Morgensterkerk Papendrecht
Geref. Kerk Sliedrecht
Scheffersplein dordrecht
Grote Kerk dordrecht
Grote Kerk dordrecht
dolhuis dordrecht
zon daG 21 se P t em B e r
- - - - deze daG muziek van Bach in kerkdiensten in alle drechtsteden
11.00 Brunchen met anna maGdalena Bach
dordtYart dordrecht
13.00 Brunchen met anna maGdalena Bach
dordtYart dordrecht
15.15 concertinleidinG oP middaGconcert
Trinitatiskapel dordrecht
16.00 rondom het clavier-Büchlein van W.f. Bach – menno van delft Trinitatiskapel dordrecht
17.00 vesPerdienst
Grote Kerk dordrecht
19.15 concertinleidinG oP avondconcert
Grote Kerk dordrecht
Grote Kerk dordrecht
20.00 Bach dynastie: 100 jaar motetten – vox luminis
ma an daG 2 2 s e Pt e m Be r
7.30 Bach to Go
10.00 masterclass – internationale orGelacademie dordrecht
12.30 lunchconcert – veldman & Perez
15.00 marktconcert – ensemBle la corella
16.00 Bach als medicijn, alBert schWeitzer ziekenhuis
19.15 concertinleidinG oP avondconcert
20.00 Grote vaders Grote zoon – orGelconcert Wim diePenhorst
din s daG 23 se Pt e m Be r
7.30 Bach to Go
12.30 lunchconcert – sax & stix
15.00 marktconcert – remBrandt frerichs
16.00 Bach als medicijn, alBert schWeitzer ziekenhuis
19.15 concertinleidinG oP avondconcert
20.00 Grote vader Grote zonen – orGelconcert Peter van dijk
wijzigingen voorbehouden
[6]
Grote Kerk dordrecht
Energiehuis dordrecht
Havenkerk Alblasserdam
Locatie dordwijk, dordrecht
Grote Kerk dordrecht
Grote Kerk dordrecht
Energiehuis dordrecht
raadszaal, Papendrecht
Locatie dordwijk, dordrecht
Grote Kerk dordrecht
Grote Kerk dordrecht
vrije toeGanG Bach Puur
vrije toeGanG Bach Puur
vrije toeGanG Bach anders
kaartverkooP Bach Puur
kaartverkooP Puur & anders
kaartverkooP Bach Puur
vrije toeGanG
kaartverkooP Bach Puur
zelf doen / inschrijven
vrije toeGanG Bach Puur
vrije toeGanG Bach anders
vrije toeGanG
kaartverkooP Bach Puur
vrije toeGanG Bach anders
vrije toeGanG Bach anders
vrije toeGanG
kaartverkooP Bach Puur
vrije toeGanG
kaartverkooP Bach Puur
vrije toeGanG Bach anders
vrije toeGanG
kaartverkooP
BePerkt vrije toeGanG
Bach anders
vri jdaG 26 seP tem Be r
7.30 Bach to Go
12.30 lunchconcert – Bart van oort & Petra somlai
16.00 Bach als medicijn, alBert schWeitzer ziekenhuis
16.15 concertinleidinG oP middaGconcert
17.00 GoldBerGvariaties voor strijktrio – GoldBerG trio
Energiehuis dordrecht
Locatie dordwijk, dordrecht
dordtYart dordrecht
dordtYart dordrecht
vrije toeGanG Bach anders
19.00
19.15
20.00
21.30
23.00
Energiehuis dordrecht
Grote Kerk dordrecht
Grote Kerk dordrecht
Energiehuis dordrecht
Energiehuis dordrecht
vrije toeGanG
kaartverkooP Bach anders
kaartverkooP Puur & anders
vrije toeGanG Bach Puur
Bach Puur & anders
de Hoop dordrecht
zelf doen / inschrijven
vrije toeGanG Bach Puur
vrije toeGanG Bach Puur
vrije toeGanG
kaartverkooP
Bach Puur en anders
Presentatie schoolProject ‘exPeditie Bach’
concertinleidinG oP avondconcert
Based on Bach – orGelconcert cor ardesch
Bach-dna: Bach in de jazz en imProvisatie – ensemBle clazz
disco Bach Beats
zaterdaG 27 seP tem Be r
9.30 WorkshoP Gevorderde amateurorGanisten
10.00 motettendaG
10.00 masterclass Bacharia’s – johannette zomer
12.00 oPen Podium enerGiehuis
15.15 concertinleidinG oP middaGconcert
16.00 Bachs 19e-eeuWse zonen – ars musica
17.00 Presentatie motettendaG
19.15 concertinleidinG oP avondconcert
20.00 hofmuziek van j.s. en c.Ph.e. Bach – les muffatti
22.30 nacht van het klavichord
Grote Kerk dordrecht
Morgensterkerk Papendrecht
Energiehuis dordrecht
Energiehuis dordrecht
Grote Kerk Alblasserdam
Grote Kerk Alblasserdam
Morgensterkerk Papendrecht
Grote Kerk dordrecht
Grote Kerk dordrecht
dordrechts Museum
z0ndaG 28 seP temB e r
- - - - deze daG muziek van Bach in kerkdiensten in alle drechtsteden
11.00 noh-Bach – masato matsuura en frédérick haas
Energiehuis dordrecht
12.15 concertinleidinG oP middaGconcert
Stadhuis dordrecht
Stadhuis dordrecht
13.00 Bach en nederlandse tijdGenoten – ensemBle furor musicus
13.45 concertinleidinG oP middaGconcert
Trinitatiskapel dordrecht
14.30 vader en zoon sPelen ‘zoon en vader’ – Wieland & Piet kuijken Trinitatiskapel dordrecht
15.30 concertinleidinG oP slotconcert
Grote Kerk dordrecht
Grote Kerk dordrecht
16.30 slotconcert – nederlands kamerkoor
wijzigingen voorbehouden
[7]
kaartverkooP Bach Puur
kaartverkooP Bach anders
kaartverkooP Bach anders
zelf doen / inschrijven
zelf doen / inschrijven
zelf doen / inschrijven
zelf doen / inschrijven
kaartverkooP Bach Puur
vrije toeGanG
kaartverkooP Bach Puur
kaartverkooP Bach Puur
kaartverkooP Bach anders
kaartverkooP Bach Puur
kaartverkooP Bach Puur
kaartverkooP Bach Puur
BACH vAN
dAG ToT dAG
vrIJdAG 19 SEPTEMBEr
deze feestelijke en jeugdige muziek in het openingsconcert wordt uitgevoerd door de Holland
Baroque Society.
oPeninGsconcert 3e Bachfestival
BrandenBurGse concerten en meer...
holland Baroque society
dit concert is mede mogelijk gemaakt door:
Bach Puur
20.00 uur | augustijnenkerk dordrecht
volle prijs: 1e rang € 27,50 / 2e rang € 22,50
65+: 1e rang € 25,00 / 2e rang € 20,00
cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
ZATErdAG 20 SEPTEMBEr
cantate karavaan i, ii en iii
drechtsteden Bachkoor
& colleGium musicum den haaG
nico van der meel, diriGent
• Uit ‘Six concerts avec plusieurs instruments’ (Brandenburgse
Concerten): nr. 2, 3 en 5.
• Met bewerkingen van nr. 1, 4 en 6.
Solist: Francesco Corti, klavecimbel
I
n een prachtig netschrift draagt Johann Sebastian Bach in 1721 ‘Zes concerten met meerdere
instrumenten’ op aan markgraaf Christian Ludwig
van Brandenburg. deze concerten zijn vandaag
de dag Bachs meest geliefde composities.
Het zijn feestelijke, op Italiaanse leest geschoeide concerti grossi. Alle zes zijn verschillend
van bezetting en karakter en samen vormen ze
een staalkaart van Bachs instrumentale kunnen.
Terwijl bij gelijkaardige bundels van Händel of
vivaldi altijd een stramien herkenbaar is dat zich
enigszins herhaalt, schrijft Bach elk concerto
alsof hij het genre helemaal opnieuw uitvindt.
Hij maakt daarbij verrassende keuzes. In het
beroemde vijfde concerto zit bijvoorbeeld een
virtuoze cadens voor klavecimbel solo.
de Holland Baroque Society zal de Concerten
1, 4 en 6 brengen in verrassende en sprankelende
arrangementen met onverwachte combinaties van
niet-alledaagse muziekinstrumenten op momenten dat u het niet verwacht.
Hoewel de bundel concerten is gedateerd op
1721, had Bach de meeste van de stukken waarschijnlijk al veel eerder geschreven, als jonge
twintiger in weimar. des te passender is het dat
vrIJdAG 19 SEPTEMBEr – ZATErdAG 20 SEPTEMBEr
Bach Puur
11.30 uur | dorpskerk hendrik ido ambacht
14.15 uur | morgensterkerk Papendrecht
16.00 uur | Gereformeerde kerk sliedrecht
vrije toegang, collecte bij de uitgang
Holland Baroque Society foto: Wouter Jansen
• BWV 68: Also hat Gott die Welt geliebt
• BWV 108: Es ist euch gut, daß ich hingehe
• BWV 176: Es ist ein trotzig und verzagt Ding
d
e ‘rondtrekkende muzikant’ was vroeger een
bekender fenomeen dan vandaag de dag.
Het Bachfestival dordrecht stuurt niet een enkele
muzikant, maar een compleet koor en orkest op
reis door de drechtsteden. op drie locaties wordt
een klein concert gegeven, waarbij steeds een
cantate de kern van het programma vormt.
op deze manier ontstaat er een heuse ‘Cantatekaravaan’.
Als Bach in 1723 cantor van de Leipziger
Thomaskerk wordt, stort hij zich op het schrijven
van cantates – voor iedere zondag één – om hiermee de kerkgangers van zelfgemaakte, nieuwe en
liturgisch passende muziek te voorzien. In de
tweede ‘jaargang’ (1724-1725) wordt de basis
van de cantates steeds gevormd door een kerklied
[8]
Nico van der Meel foto: Monique Kooimans
[9]
uit de Lutherse traditie.
In april 1725 is er een opvallende cesuur:
opeens gaat Bach niet langer uit van een koraal,
maar gebruikt hij teksten van Christiane Mariane
von Ziegler. de Cantatekaravaan is samengesteld
(gecomponeerd) uit Bachs muziek op deze
teksten.
Het Bachfestival dordrecht stond aan de wieg
van het drechtsteden Bachkoor en dit kwaliteitsgerichte koor mag daarom ook in de derde editie
van het festival niet ontbreken. de bezielende
leiding van zanger en dirigent Nico van der Meel
staat garant voor uitvoeringen op professioneel
niveau.
M.m.v. Ensemble Hoornkracht en Muziekschool
Crescendo Sliedrecht
Dordtse Phil’s Big Band
sWinGende jazzy Bach
dordtse Phil’s BiG Band
diriGenten david timm (d) en daan BoGers
Bach anders
17.00 uur | scheffersplein dordrecht
(bij regen in de augustijnenkerk)
vrije toegang
De Dordtse Phil’s Big Band speelt Bach!
e muziek van Bach kan ook worden getransformeerd tot swingende muziek voor Big
Band. Een nieuw terrein voor het befaamde
dordtse ensemble, dat zich waagt aan de oude
meester.
david Timm, organist en jazz musicus uit
Leipzig neemt de band mee op dit avontuur. voor
Phil’s Big Band een regelrecht en interessant experiment. Tot op heden speelde de band alleen
muziek van hedendaagse componisten en arrangeurs. Nu, vanwege het Bachfestival zal ook de
naam J.S. Bach aan deze uitgebreide lijst worden
toegevoegd. de band is druk bezig onder leiding
van haar reguliere dirigent, arrangeur en trompettist, daan Bogers de diverse stukken die door
david Timm zijn gearrangeerd in te studeren. op
het festival zal gemusiceerd worden onder leiding
van david Timm en daan Bogers. Hierbij zullen
de door david Timm gearrangeerde stukken
uitgevoerd worden alsmede een selectie van
traditionele en nieuwe Big Band muziek.
Phil’s Big Band bestaat al meer dan 40 jaar en
is onderdeel van het dordrecht’s Philharmonisch
orkest.
d
Jos van Veldhoven foto: Marcel van der Vlugt
[ 10 ]
meine freundin, du Bist schön
de nederlandse BachvereniGinG
o.l.v. jos van veldhoven
solisten, riPiËnisten, orkest
Bach Puur
20.00 uur | Grote kerk dordrecht
concertinleiding in de toren om 19.15 uur
volle prijs: 1e rang € 30,00 – 2e rang € 25,00
65+: 1e rang € 27,50 – 2e rang € 22,50
cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
• Johann Michael Bach (1648-1694)
Herr, wende dich und sei mir gnädig
• Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Ich lasse dich nicht, du segnest mich denn, BWV Anh. 159
• Johann Christoph Bach (1642-1703)
Ach, dass ich Wassers gnug hätte
• Johann Michael Bach
Ach, wie sehnlich wart ich der Zeit
Ach bleib bei uns, Herr Jesu Christ
• Johann Christoph Bach (1642-1703)
Meine Freundin, du bist schön
Jos van Veldhoven, dirigent
Johannette Zomer, sopraan
Julian Podger, tenor
Stephan MacLeod, bas
H
et Bachfestival dordrecht en de Nederlandse
Bachvereniging onderhouden een hechte
band. vandaar dat nu, voor de derde keer, de
Bachvereniging in het Bachfestival te beluisteren
zal zijn.
de Nederlandse Bachvereniging brengt een
programma dat grotendeels gebaseerd is op een
muziekcollectie die door Carl Philipp Emanuel
Bach – die de collectie erfde – het Altbachisches
Archiv gedoopt werd. Naast muziek van Johann
Sebastian klinkt muziek van zijn ‘voorgangers’:
Johann Michael en Johann Christoph (I) Bach.
Een groot werk van laatstgenoemde is gebaseerd
op een tekst uit Hooglied: Meine Freundin, du
bist schön
NB: het programma van dit concert is zo
samengesteld dat er geen verdubbelingen zijn
met het programma van vox Luminis op zondag
21 september. Het maakt het juist interessant
om beide concerten te beluisteren.
Johannette Zomer geeft ook een masterclass
op 27 september; zie blz 39.
[ 11 ]
ZATErdAG 20 SEPTEMBEr
Bach in Beeld
arno BornkamP, saxofoon
in Bachs muziekpraktijk en moeder van vele
kinderen. wat we van haar weten vertalen we in
de muziek.
Met om 12.00 uur de mogelijkheid om achteraf (na het concert van 11.00 uur) of vooraf
(voorafgaand aan het optreden om 13.00 uur)
te genieten van de kunstwerken in dordtYart en
een heerlijke brunch (kosten ca. € 10,-).
Bach anders
22.30 uur | dolhuis dordrecht
volle prijs: € 15,00
65+/cjP cultuurkaart: € 12,50
I
n 2012 bracht het Bachfestival de première
van ‘Bach in Beeld’, een interdisciplinaire
productie van Arno Bornkamp en James Murray.
Het prachtige resultaat vroeg om een reprise.
Saxofonist Arno Bornkamp ‘vertaalde’ drie
werken die Bach oorspronkelijk voor fluit, cello
(2e Suite) en viool (2e Partita) schreef, naar
resp. sopraan-, bariton- en altsax. Gestileerde
dansmuziek, gelardeerd met prachtige geprojecteerde videobeelden van James Murray die o.a.
de lichtontwerpen maakt voor het Nederlands
Blazers Ensemble, en ook werkte voor Mercury
rev en Iggy Pop.
rondom het ‘clavier-Büchlein vor
Wilhelm friedemann Bach’ (1720)
menno van delft, klavecimBel
Bach Puur
16.00 uur | trinitatiskapel dordrecht
concertinleiding om 15.15 uur
volle prijs: € 15,00
65+/cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
d
ZoNdAG 21 SEPTEMBEr
Brunchen met anna maGdalena Bach
orlanda isidro, soPraan
huiB ramaer, verteller
lucia sWarts, cello
sieBe henstra, orGel
Bach Puur & anders
11.00 uur | dordtyart dordrecht
13.00 uur | dordtyart dordrecht
volle prijs: € 15,00
65+/cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
nB brunch niet inbegrepen
T
emidden van alle vaders en Zonen wil het
Bachfestival het vrouwelijk element de plaats
geven die het verdient. In de eerste plaats met
het schetsen van het portret van Bachs 2e vrouw
en muze, Anna Magdalena Bach, prachtige
sopraan en kundig musicus, steun en toeverlaat
e muziekboekjes die Johann Sebastian in de
jaren 1720-1725 voor zijn vrouw en kinderen
schrijft vormen een uniek kijkje in muzikale gezinsleven van huize Bach. wilhelm Friedemann,
de oudste zoon in het gezin, krijgt zijn boekje
als hij net negen jaar geworden is. vader heeft
er een en ander in geschreven (waaronder vroege
versies van enkele Inventionen en delen uit
Das Wohltemperierte Clavier) en de kleine wilhelm
Friedemann mag er ook zelf in aan de slag.
Er komt basale muziektheorie in te staan, maar
ook informatie die niet alleen met ‘gewoon noten
spelen’ te maken heeft, maar met smaak en stijl.
die informatie, waarvan de versieringstabel
(een lijst met voorkomende versieringen en een
uitwerking daarvan) het bekendste is, is voor
Bachspelers vandaag de dag nog steeds heel
relevant.
Na de zondagse Brunch met Bach, waarin
Anna Magdalena en haar muziekboekjes in de
spotlights staan, speelt klavecinist Menno van
delft muziek van de componisten die in wilhelm
Friedemanns boekje vertegenwoordigd zijn.
Arno Bornkamp
Orlanda Isidro
Siebe Henstra foto: Sabien Stols
ZATErdAG 20 SEPTEMBEr – ZoNdAG 21 SEPTEMBEr
[ 12 ]
[ 13 ]
MAANdAG 22 SEPTEMBEr
de Bach dynastie: 100 jaar motetten
vox luminis
lunchconcert
tenderness and Passion
ada Pérez GÓmez en tim veldman
Bach Puur
20.00 uur | Grote kerk dordrecht
concertinleiding in de toren om 19.15 uur
volle prijs: € 25,00
65+: € 22,50
cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
Bach Puur
12.30 uur | ketel 1 energiehuis dordrecht
vrije toegang, met hoge hoed bij de uitgang
Motetten van Bach’s grote voorvaders en Bach zelf
• Johann Bach (1604-1673)
Unser Leben ist ein Schatten,
Sei nun wieder zufrieden meine Seele
• Johann Christoph Bach (1642-1703)
Sei lieber Tag willkommen
• Johann Michael Bach (1648-1694)
Herr wenn ich nur dich habe, Ich weiß daß mein Erlöser lebt,
Halt was du hast
• Johann Christoph Bach (1642-1703)
Lieber Herr Gott, wecke uns auf , Fürchte dich nicht
• Johann Ludwig Bach (1677-1731)
Das Blut Jesu Christi Das ist meine Freude
• Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Jesu meine Freude – BWV 227
Vox Luminis foto: Ola Renska
H
et vocaal ensemble vox Luminis is misschien
wel het belangrijkste groeiend oude muziekensemble van dit moment. Hoewel het al enige
tijd aan de weg timmerde, kwam de grote doorbraak in het oude Muziekfestival van 2012.
Sindsdien gaat het heel hard met vox Luminis en
uitnodigingen van over de hele wereld stromen er
binnen. Het Bachfestival dordrecht is blij dat vox
Luminis zich aan het festivalpubliek presenteert.
de zangers, die allen over sterke individuele
kwaliteiten beschikken, voelen zich met zeventiende-eeuws repertoire als een vis in het water.
Het is dan ook te verwachten dat het publiek in
dordrecht, onder de titel ‘de Bach dynastie’ het
beste voorgeschoteld krijgt van wat vox Luminis
te bieden heeft. Na de pauze klinkt hét monument uit Bach’s vocale oeuvre, het motet Jesu,
meine Freude in de voor vox Luminis kenmerkende intense interpretatie.
NB: het programma is zo samengesteld dat
er geen verdubbelingen zijn met het programma
van de Nederlandse Bachvereniging op zaterdag
20 september. Het maakt het juist interessant om
beide concerten te beluisteren.
Alblasserdam
[ 14 ]
• wilhem Friedemann Bach (1710-1784)
Sonata in e (BR WFB B17)
Sonata in F (Fk deest)
• Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788)
Sonata in C (H.504, Wq 73/149)
Karakterstukken voor klavier (uit Wq.117)
d
e twee oudste zonen van Bach hadden beiden
een groot muzikaal talent. de carrière van
Carl Philipp Emanuel was echter succesvoller dan
die van wilhelm Friedemann. de laatste werd wel,
net als zijn vader, gezien als de grootste organist
van zijn tijd. Helaas had hij te kampen met verschillende problemen, waaronder een gokverslaving. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het
grootste deel van het werk uit Johann Sebastians
nalatenschap niet via wilhelm Friedemann, maar
via Carl Philipp Emanuel bewaard is gebleven.
In dit programma staan beide karakters gebroederlijk naast elkaar. de muziek wordt vertolkt
door jonge barokspecialisten die elkaar kennen
van hun studietijd aan de afdeling oude Muziek
van het utrechts Conservatorium.
marktconcert alBlasserdam
retoriek in de Genen: rondom de
triosonata sanGuineus et melancholicus
ensemBle la corella
met o.a. femke huizinGa, Barokviool
en liGa vilmane, klavecimBel
Bach Puur
15.00 uur | havenkerk alblasserdam
vrije toegang
E
en nieuw Bachfestivalfenomeen – mooie muziek temidden van of dichtbij de bezoekers
van de markt.
Musici in de zeventiende en achttiende eeuw
probeerden hun publiek te bewegen, te raken.
volgens de geneeskunde van die tijd bevatte het
[ 15 ]
ZoNdAG 21 SEPTEMBEr – MAANdAG 22 SEPTEMBEr
menselijk lichaam vier lichaamssappen (humores):
bloed, zwarte gal, gele gal en slijm. de ideale musicus kon zijn publiek bespelen door in de luisteraar die humores te beïnvloeden. dit principe, het
‘iets teweeg brengen in de luisteraar’, is de hoeksteen van de muzikale affectenleer.
Hoewel de affectenleer deel uitmaakt van het
muzikale dNA van Bachs muziek, zijn er maar
weinig composities die hier zo expliciet aan refereren als Carl Philipp Emanuel Bachs trionsonata
Sanguineus et Melancholicus. de twee personages
uit de titel gaan in gesprek en Carl Philipp legt
duidelijk uit welke muzikale middelen invloed
hebben op de contrasterende humores. Geleid
door zijn aanwijzingen maakt het jonge ensemble
La Corella u in dit programma deelgenoot van de
retoriek in de oude muziek.
alBert schWeitzerconcerten
Bach als medicijn
16.00 uur | albert schweitzer ziekenhuis dordrecht
locatie dordwijk
vrije toegang
C
oncertreeks door medewerkers van het Albert
Schweitzer Ziekenhuis, op werkdagen elke
middag in de grote hal van het ziekenhuis.
Zie voor het gespeelde repertoire tijdens het
festival www.bachfestivaldordrecht.nl.
Grote vaders, Grote zoon
Wim diePenhorst, orGel
Bach Puur
20.00 uur | Grote kerk dordrecht
concertinleiding in de toren om 19.15 uur
volle prijs: € 12,50
65+/cjP cultuurkaart: € 10,00
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
• Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Capriccio sopra la lontananza del suo fratello dilettissimo
(BWV 992)
MAANdAG 22 SEPTEMBEr
• Vrije en koraalgebonden werken van Johann Christoph Bach
(1642-1703), Johann Michael Bach (1648-1694),
Johann Bernard Bach (1676-1749), Johann Ernst Bach
(1722-1777), Johann Gottfried Walther (1684-1748)
• Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Dies sind die heil’gen zehn Gebot (BWV 678)
• Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Fantasia in c (BWV 906) en Fuga in c (BWV 575)
T
oen Bach op jonge leeftijd wees werd, vond
hij een liefdevol onderdak bij zijn oudste broer
Johann Christoph. deze broer zou Bachs eerste
klavierleraar worden en enkele van Johann
Sebastians composities zijn dankzij handschriften
van Johann Christoph bewaard gebleven. Een
van deze handschriften, het zogenaamde Möllermanuscript, bevat het Capriccio sopra la lontananza del suo fratello dilettissimo (Cappriccio over
het afscheid van een meest geliefde broer),
Bwv 992. Algemeen wordt aangenomen dat
Bach dit werk schreef bij het vertrek van zijn andere broer Jacob, die in 1704 in dienst trad van
de koning van Zweden. Het is een compositie
met extreme karakters, waarin ook een speels gevoel voor humor (fuga over het thema van de
posthoorn) niet ontbreekt. Stilistisch doet het
Capriccio, met de programmatische uitwerking
van de onderwerpen, sterk denken aan de
Musicalische Vorstellung einiger biblischer
Historien van de Leipziger Thomascantor in die
jaren, Bachs voorganger Johann Kuhnau.
In het programma zijn, naast muziek van de
grote voorvaders, ook neven en achterneven vertegenwoordigd. Een van hen was, dankzij een belangrijk duitstalig muzieklexicon, in de achttiende eeuw vooral bekend: Johann Gottfried walther.
de organist en musicoloog wim diepenhorst
studeerde bij Hans van Nieuwkoop aan het
Amsterdamse Sweelinck Conservatorium.
Aan deze instelling was hij later ook als docent
verbonden, maar binnen de orgelwereld is
diepenhorst vooral bekend vanwege zijn belangrijk werk als orgelspecialist van de rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed.
[ 16 ]
Orgel Grote Kerk
[ 17 ]
dINSdAG 23 SEPTEMBEr
marktconcert PaPendrecht
remBrandt frerichs sPeelt…
remBrandt frerichs
lunchconcert
het avontuur van Bach comPleet anders
sax & stix, saxofoon & slaGWerk
Bach anders
15.00 uur | in de raadszaal van het
Gemeentehuis van Papendrecht
vrije toegang
Bach anders
12.30 uur | ketel 1 energiehuis dordrecht
vrije toegang, met hoge hoed bij de uitgang
•
•
•
•
E
J.S. Bach
delen uit de Goldberg Variaties (BWV 988)
Marin Marais
La folie d’Espagna
C.Ph.E. Bach
Sonata in a
J.S. Bach
uit Partita nr. 2 in d (BWV 1004): Chaconne
uit Concerto nr. 5 in f (BWV 1056): Largo
Eva van Grinsven – saxofoons & Ramon Lormans – slagwerk
Sax & Stix
S
ax & Stix, het duo dat in 2012 bekroond werd
met de Grachtenfestivalprijs, brengt Bach
Anders. de hoekdelen van het programma bevatten bewerkingen van klaviermuziek van J.S.
Bach, in het centrum staat een fluitsonate van
zijn bekendste zoon. daartussen staan bewerkingen van composities voor strijkinstrumenten die
beide gebaseerd zijn op een ostinate bas. de
blikvanger is natuurlijk Bachs Chaconne uit de
tweede partita voor viool solo.
Er is wel eens gesuggereerd dat Bach de
Chaconne heeft bedoeld als eerbetoon aan zijn in
1720 overleden vrouw Maria Barbara. of deze
theorie klopt of niet, feit is dat het een van
Bachs allerberoemdste composities is geworden.
Johannes Brahms, die meende gek te zijn geworden als hij zo’n stuk zou hebben bedacht, bewonderde dit virtuoze Bachwerk enorm: ‘op een
notenbalk, voor een klein instrument, schrijft die
man een hele wereld van de diepste gedachten
en krachtigste gevoelens.’
foto: Bert Keet
en nieuw Bachfestivalfenomeen – mooie
muziek temidden van of dichtbij de bezoekers
van de markt.
uit Bachs huiselijke kring klinkt in het festival
muziek uit de klavierboekjes voor wilhelm
Friedemann en Anna Magdalena Bach. Iedereen
kent wel een compositie uit deze bundeltjes. Zo
is er Pezolds bekende Menuet in G, dat iedereen
die ooit muziekles heeft gehad wel eens heeft
gespeeld. Maar nóg bekender is dit werkje als de
paddestoelenmuziek uit de Efteling.
Jazzpianist rembrandt Frerichs, die als Music
Export Artist al over de hele wereld concerten
gaf, is als musicus van een nieuwere generatie
erg betrokken bij oude muziek. Zo bespeelt hij de
fortepiano, de fijnzinnige voorganger van de moderne vleugel. Het Nationaal Muziekinstrumenten
Fonds laat een fortepiano speciaal voor rembrandt bouwen, die dit jaar af moet zijn.
Een ‘moderne’ omgang met oude muziek is
niet altijd voor de hand liggend; er zit tenslotte
bijna 300 jaar tussen Bachs klavierboekjes en de
derde editie van het Bachfestival. rembrandt
heeft een duidelijk visie op hoe de -op het gehoor vaak zo verschillende- stijlen bij elkaar kunnen komen. ‘Het gaat erom dat je het publiek
meeneemt op je creatieve reis. In onze muziek,
vol improvisatie, worden beslissingen on the spot
genomen en het publiek is hier getuige van:
Ga je links-, of rechtsaf? volgens mij ligt de
meerwaarde van het samenbrengen van muziek
uit verschillende tijdsperiodes in die wederzijdse
betrokkenheid tussen musicus en publiek.’
Rembrandt Frerichs foto: Guido Benschop
[ 18 ]
[ 19 ]
dINSdAG 23 SEPTEMBEr
woENSdAG 24 SEPTEMBEr
alBert schWeitzerconcerten
Bach als medicijn
lunchconcert
retoriek in de Genen: rondom de
triosonata sanGuineus et melancholicus
ensemBle la corella
met o.a. femke huizinGa, Barokviool
en liGa vilmane, klavecimBel
16.00 uur | albert schweitzer ziekenhuis dordrecht
locatie dordwijk
vrije toegang
C
oncertreeks door medewerkers van het Albert
Schweitzer Ziekenhuis, op werkdagen elke
middag in de grote hal van het ziekenhuis.
Zie voor het gespeelde repertoire tijdens het
festival www.bachfestivaldordrecht.nl.
Bach Puur
12.30 uur | ketel 1 energiehuis dordrecht
vrije toegang, met hoge hoed bij de uitgang
M
Grote vader, Grote zonen
Peter van dijk, orGel
Bach Puur
20.00 uur | Grote kerk dordrecht
concertinleiding in de toren om 19.15 uur
volle prijs: € 12,50
65+/cjP cultuurkaart: € 10,00
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
• Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788)
Fantasia e Fuga in c (Wq. 1197/7)
• vrije en koraalgebonden werken van Johann Sebastian Bach
(1685-1750), wilhelm Friedemann Bach (1710-1784),
Johann Christian Bach (1735-1782), Johann Christoph Friedrich Bach (1732-1795), Johann Christian Bach (1735-1782)
• Antonio vivaldi (1678-1741) / Johann Sebastian Bach
Concerto in F (opus 3 no. 3 / BWV 978):
Allegro – Largo – Allegro
• Johann Sebastian Bach
Fantasia et Fuga in c (BWV 537)
I
n een afwisselend programma komt deze avond
muziek van Johann Sebastian en al zijn componerende kinderen voorbij. de Sonata’s voor
orgel van Carl Philipp Emanuel Bach zijn het
meest bekende repertoire voor orgel, maar ook
composities van de Londense Bach (Johann
Christian) en de Bückeburger Bach (Johann
Christoph Friedrich) klinken prima op orgel.
de naam van organist Peter van dijk is in
heel Europa bekend. Het dordtse publiek zal hem
vooral kennen vanwege zijn adviserende rol bij de
totstandkoming van het befaamde Bachorgel
(2007) en ook van zijn indrukwekkende optreden
in het eerste festival in 2010. Peter van dijks orgelspel kenmerkt zich door het zoeken van contact met het instrument (ieder orgel is anders).
Hij is de meester van het kleine, subtiele gebaar.
dINSdAG 23 SEPTEMBEr – woENSdAG 24 SEPTEMBEr
usici in de zeventiende en achttiende eeuw
probeerden hun publiek te bewegen, te raken.
volgens de geneeskunde van die tijd bevatte het
menselijk lichaam vier lichaamssappen (humores):
bloed, zwarte gal, gele gal en slijm. de ideale musicus kon zijn publiek bespelen door in de luisteraar die humores te beïnvloeden. dit principe, het
‘iets teweeg brengen in de luisteraar’, is de hoeksteen van de muzikale affectenleer.
Hoewel de affectenleer deel uitmaakt van het
muzikale dNA van Bachs muziek, zijn er maar
weinig composities die hier zo expliciet aan refereren als Carl Philipp Emanuel Bachs trionsonata
Sanguineus et Melancholicus. de twee personages
uit de titel gaan in gesprek en Carl Philipp legt
duidelijk uit welke muzikale middelen invloed
hebben op de contrasterende humores. Geleid
door zijn aanwijzingen maakt het jonge ensemble
La Corella u in dit programma deelgenoot van de
retoriek in de oude muziek.
Peter van Dijk
foto: Anton Dommerholt
marktconcert hendrik ido amBacht
Posaunenchor
Bach anders
14.00 uur | de schoof hendrik ido ambacht
vrije toegang
E
en nieuw Bachfestivalfenomeen – mooie muziek temidden van of dichtbij de bezoekers
van de markt.
In de Lutherse traditie was het lang gebruikelijk dat koorpartijen in kerkmuziek werden meegespeeld door blaasinstrumenten. Michael
Praetorius noemde zo’n ensemble (bestaande uit
trombones) wel een Posaunenchor. ongetwijfeld
heeft Johann Ambrosius Bach, Johann Sebastians
vader, als stadsmusicus vaak in zo’n blazerskoor
meegespeeld.
[ 20 ]
Il Gardellino foto: Tim Heirman
[ 21 ]
In Johann Sebastians Leipziger jaren ontstaat er
in duitsland een nieuw type Posaunenchor.
Lokale amateurs vormen, ook als uitdrukking van
hun persoonlijke commitment met kerk en liturgie, eigen ensembles die in de kerk of bij kerkelijke gebeurtenissen konden optreden. Hoewel dit
soort groepen niet (alleen) bestaan uit trombones, bleef de oude naam Posaunenchor in gebruik. wie af en toe in duitsland komt, kan in de
kerk nog wel eens zo’n Posaunenchor horen spelen.
In de rijke Nederlandse HaFaBra-cultuur
(Harmonie, Fanfare, Brass) zijn trouwens ook
vaak christelijke wortels te vinden. veel bands
hebben een christelijke naam en het spelen van
koralen is een nog veel voorkomend gebruik.
Het concert wordt mede mogelijk gemaakt door:
grootste deel van het werk uit Johann Sebastians
nalatenschap niet via wilhelm Friedemann, maar
via Carl Philipp Emanuel bewaard is gebleven.
In dit programma staan beide karakters gebroederlijk naast elkaar. de muziek wordt vertolkt
door jonge barokspecialisten die elkaar kennen
van hun studietijd aan de afdeling oude Muziek
van het utrechts Conservatorium.
16.00 uur | albert schweitzer ziekenhuis dordrecht
locatie dordwijk
vrije toegang
C
oncertreeks door medewerkers van het Albert
Schweitzer Ziekenhuis, op werkdagen elke
middag in de grote hal van het ziekenhuis.
Zie voor het gespeelde repertoire tijdens het
festival www.bachfestivaldordrecht.nl.
Bach Puur
20.00 uur | oude kerk zwijndrecht
met concertinleiding om 19.15 uur
volle prijs: € 20,00
65+: € 17,50
cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
Bach Puur
15.00 uur | nabij markt sliedrecht
vrije toegang
• wilhem Friedemann Bach (1710-1784)
Sonata in e (BR WFB B17)
Sonata in F (Fk deest)
• Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788)
Sonata in C (H.504, Wq 73/149)
Karakterstukken voor klavier (uit Wq.117)
E
• Ich habe genug, BWV 82
• Vergnügte Ruh, beliebte Seelenlust, BWV 170
Z
en nieuw Bachfestivalfenomeen – mooie
muziek temidden van of dichtbij de bezoekers
van de markt.
de twee oudste zonen van Bach hadden beiden een groot muzikaal talent. de carrière van
Carl Philipp Emanuel was echter succesvoller dan
die van wilhelm Friedemann. de laatste werd wel,
net als zijn vader, gezien als de grootste organist
van zijn tijd. Helaas had hij te kampen met verschillende problemen, waaronder een gokverslaving. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het
woENSdAG 24 SEPTEMBEr
dit concert is mede mogelijk gemaakt door:
Bach anders
15.00 uur | festino! zwijndrecht
vrije toegang
•
•
alBert schWeitzerconcerten
Bach als medicijn
Beroemde solocantates van j.s. Bach
il Gardellino (B)
marktconcert sliedrecht
tenderness and Passion
ada Pérez GÓmez en tim veldman
marktconcert zWijndrecht
het avontuur van Bach comPleet anders
sax & stix, saxofoon & slaGWerk
Herreweghe wel de ‘beste barokhoboïst ter
wereld‘ genoemd).
oals de ‘grote zonen’ van Johann Sebastian
Bach het werk van hun vader hebben voortgezet, zo wordt het baanbrekende werk van de
familie Kuijken voortgezet door een tweede
generatie barokspecialisten. ook deze tweede
generatie, die onder meer vertegenwoordigd is
in het ensemble Il Gardellino, heeft zijn sporen
inmiddels ruimschoots verdiend.
In het concert van Il Gardellino klinken enkele
geliefde solocantates (waaronder Ich habe genug,
Bwv 82) naast werken waarin een instrument
een solistische rol opeist. Een voorbeeld is het
dubbelconcerto voor hobo en viool, waarin het
eerste instrument bespeeld zal worden door
meesterhoboïst Marcel Ponseele (door Philippe
[ 22 ]
•
doNdErdAG 25 SEPTEMBEr
•
lunchconcert
remBrandt frerichs sPeelt…
remBrandt frerichs
Bach anders
12.30 uur | ketel 1 energiehuis dordrecht
vrije toegang, met hoge hoed bij de uitgang
u
J.S. Bach
delen uit de Goldberg Variaties (BWV 988)
Marin Marais
La folie d’Espagna
C.Ph.E. Bach
Sonata in a
J.S. Bach
uit Partita nr. 2 in d (BWV 1004): Chaconne
uit Concerto nr. 5 in f (BWV 1056): Largo
Eva van Grinsven – saxofoons & Ramon Lormans – slagwerk
it Bachs huiselijke kring klinkt in het festival
muziek uit de klavierboekjes voor wilhelm
Friedemann en Anna Magdalena Bach. Iedereen
kent wel een compositie uit deze bundeltjes. Zo
is er Pezolds bekende Menuet in G, dat iedereen
die ooit muziekles heeft gehad wel eens heeft
gespeeld. Maar nóg bekender is dit werkje als de
paddestoelenmuziek uit de Efteling.
Jazzpianist rembrandt Frerichs, die als Music
export Artist al over de hele wereld concerten
gaf, is als musicus van een nieuwere generatie
erg betrokken bij oude muziek. Zo bespeelt hij de
fortepiano, de fijnzinnige voorganger van de moderne vleugel. Het Nationaal Muziekinstrumenten
Fonds laat een fortepiano speciaal voor rembrandt bouwen, die dit jaar af moet zijn.
Een ‘moderne’ omgang met oude muziek is
niet altijd voor de hand liggend; er zit tenslotte
bijna 300 jaar tussen Bachs klavierboekjes en de
derde editie van het Bachfestival. rembrandt
heeft een duidelijk visie op hoe de -op het gehoor vaak zo verschillende- stijlen bij elkaar kunnen komen. ‘Het gaat erom dat je het publiek
meeneemt op je creatieve reis. In onze muziek,
vol improvisatie, worden beslissingen on the spot
genomen en het publiek is hier getuige van:
Ga je links-, of rechtsaf? volgens mij ligt de
meerwaarde van het samenbrengen van muziek
uit verschillende tijdsperiodes in die wederzijdse
betrokkenheid tussen musicus en publiek.’
E
en nieuw Bachfestivalfenomeen – mooie muziek temidden van of dichtbij de bezoekers
van de markt.
Sax & Stix, het duo dat in 2012 bekroond
werd met de Grachtenfestivalprijs, brengt Bach
Anders. de hoekdelen van het programma bevatten bewerkingen van klaviermuziek van J.S.
Bach, in het centrum staat een fluitsonate van
zijn bekendste zoon. daartussen staan bewerkingen van composities voor strijkinstrumenten die
beide gebaseerd zijn op een ostinate bas. de
blikvanger is natuurlijk Bachs Chaconne uit de
tweede partita voor viool solo.
Er is wel eens gesuggereerd dat Bach de
Chaconne heeft bedoeld als eerbetoon aan zijn in
1720 overleden vrouw Maria Barbara. of deze
theorie klopt of niet, feit is dat het een van
Bachs allerberoemdste composities is geworden.
Johannes Brahms, die meende gek te zijn geworden als hij zo’n stuk zou hebben bedacht, bewonderde dit virtuoze Bachwerk enorm: ‘op een
notenbalk, voor een klein instrument, schrijft die
man een hele wereld van de diepste gedachten
en krachtigste gevoelens.’
Het concert wordt mede mogelijk gemaakt door:
[ 23 ]
woENSdAG 24 SEPTEMBEr – doNdErdAG 25 SEPTEMBEr
alBert schWeitzerconcerten
Bach als medicijn
bewonderde dit virtuoze Bachwerk enorm:
‘op een notenbalk, voor een klein instrument,
schrijft die man een hele wereld van de diepste
gedachten en krachtigste gevoelens.’
16.00 uur | albert schweitzer ziekenhuis dordrecht
locatie dordwijk
vrije toegang
C
duBBelconcerten van Bach en mozart
ensemBle van het koninklijk
conservatorium den haaG, solisten Bart
van oort en Petra somlai fortePiano
oncertreeks door medewerkers van het Albert
Schweitzer Ziekenhuis, deze week op werkdagen elke middag in de grote hal van het ziekenhuis. Zie voor het gespeelde repertoire tijdens
het festival www.bachfestivaldordrecht.nl.
concert in de hooP
het avontuur van Bach comPleet anders
sax & stix, saxofoon & slaGWerk
Bach anders
20.00 uur | de hoop, Provincialeweg 70 dordrecht
vrije toegang voor bewoners van de hoop en buurtbewoners op uitnodiging, met hoge hoed bij de uitgang
• J.S. Bach (1685-1750)
Delen uit de Goldberg Variaties (BWV 988)
• Marin Marais (1656-1728)
Les folies d’Espagne
• C.Ph.E. Bach (1714-1788)
Sonata in a (H562/Wq132)
• J.S. Bach
uit Partita nr. 2 in d (BWV 1004):
Chaconne uit Concerto nr. 5 in f (BWV 1056): Largo
Eva van Grinsven – saxofoons & Ramon Lormans – slagwerk
S
ax & Stix, het duo dat in 2012 bekroond werd
met de Grachtenfestivalprijs, brengt Bach
Anders. de hoekdelen van het programma bevatten bewerkingen van klaviermuziek van J.S.
Bach, in het centrum staat een fluitsonate
van zijn bekendste zoon. daartussen staan
bewerkingen van composities voor strijkinstrumenten die beide gebaseerd zijn op een
ostinate bas. de blikvanger is natuurlijk Bachs
Chaconne uit de tweede partita voor viool solo.
Er is wel eens gesuggereerd dat Bach de
Chaconne heeft bedoeld als eerbetoon aan zijn in
1720 overleden vrouw Maria Barbara. of deze
theorie klopt of niet, feit is dat het een van
Bachs allerberoemdste composities is
geworden.
Johannes Brahms, die meende gek te zijn
geworden als hij zo’n stuk zou hebben bedacht,
doNdErdAG 25 SEPTEMBEr
Bach Puur & anders
20.00 uur| dorpskerk hendrik ido ambacht
met concertinleiding 19.15 uur
volle prijs: € 20,00
65+: € 17,50
cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
I
n de tweede helft van de achttiende eeuw gold
Bach als grote vader van grote zonen, maar
hetzelfde kan gezegd worden van twee markante
musici/componisten van een generatie later: vader en zoon Mozart.
Leopold Mozart verwierf, naast zijn kwaliteiten als musicus en componist, net als zijn generatiegenoot Carl Philipp Emanuel Bach, naam en
faam als schrijver over muziek. Bovendien zorgde
hij ervoor dat heel Europa kennis maakte met zijn
wonderkinderen.
Carl Philipp en wolfgang Amadeus hebben beiden een dubbelconcert geschreven voor de twee
dominante klavierinstrumenten in de kamermuziek: het klavecimbel en de fortepiano. Het laatste instrument zou het eerste langzamerhand
gaan verdringen. Grappig genoeg staan beide
concerten in dezelfde toonsoort.
In overdrachtelijke zin is Bart van oort de vader
van het concert dat vanavond zal klinken en de
jonge professionele musici zijn zijn geesteskinderen. Met een van hen, rising star Petra Somlai
-net als Bachs verre voorvader veit Bach afkomstig uit Hongarije- zal hij in wolfgang Amadeus’
dubbelconcert Kv 365 optreden als solist.
Somlai’s kwaliteiten zijn in 2010 bevestigd door
het winnen van het prestigieuze Internationale
Fortepiano Concours van Brugge.
[ 24 ]
Bart van Oort
foto: Merlijn Doomernik
[ 25 ]
vrIJdAG 26 SEPTEMBEr
lunchconcert
een muzikaal Portret van
reGina susanna Bach
Bart van oort en Petra somlai fortePiano
Bach Puur & anders
12.30 uur | ketel 1 energiehuis dordrecht
vrije toegang, met hoge hoed bij de uitgang
A
an het eind van de achttiende eeuw wordt
in steeds bredere kring bekend dat Johann
Sebastian Bach een bijzondere componist was.
In 1800 komt Friedrich rochlitz Bachs jongste
dochter regina Susanna op het spoor en hij ontdekt dat ze in armoede leeft. In een bericht in de
Allgemeine Musikalische Zeitung vraagt rochlitz
de muzikale wereld van zijn tijd vervolgens geld
in te zamelen om in regina Susanna’s levensonderhoud te helpen voorzien. verschillende
grootheden reageren. Zo is ook de naam van
Ludwig van Beethoven in deze episode aan die
van de familie Bach verbonden.
Anna den Herder (Goldberg-Trio) foto: Robin de Puy
alBert schWeitzerconcerten
Bach als medicijn
16.00 uur | albert schweitzer ziekenhuis dordrecht
locatie dordwijk
vrije toegang
C
oncertreeks door medewerkers van het Albert
Schweitzer Ziekenhuis, deze week op werkdagen elke middag in de grote hal van het ziekenhuis. Zie voor het gespeelde repertoire tijdens
het festival www.bachfestivaldordrecht.nl.
GoldBerG-variaties in BeWerkinG
voor strijktrio
GoldBerG trio
Bach Puur & anders
17.00 uur | dordtyart dordrecht
met concertinleiding om 16.15 uur
volle prijs: € 15,00
65+/cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
ten. Het verhaal wil dat Johann Sebastian Bach
deze muziek componeerde op verzoek van J.G.
Goldberg, die muziek nodig had om zijn aan slapeloosheid lijdende broodheer te helpen. de deze
dag gespeelde bewerking voor strijktrio maakt de
luisteraar juist wakker en aandachtig.
de geprogrammeerde bewerking is de versie
voor strijktrio van dmitry Sitkovetsky, gemaakt in
1984. Anna den Herder is door de jury van het
Nationaal Altviool Concours eens omschreven als
‘dé complete altvioliste en musicienne’.
exPeditie Bach, jonGeren onderzoeken
hun Band met j.s. Bach
i.s.m. collectief Buiten GeWoon
Bach anders
19.00 uur | main stage energiehuis dordrecht
vrije toegang voor deelnemers, medeleerlingen, leerkrachten, ouders, broers, zusjes, vrienden ...
J
ongeren uit dordrecht en de drechtsteden
gaan op zoek naar de invloed van Bach op
hun eigen muzikale leven. Ze maken – aan de
hand van Bachs muziek of fragmenten daaruit –
hun eigen beats en raps, vertalen hun muzikale
ontdekkingsreis in eigentijdse dans en decorbouw
door middel van videomapping. Zij worden hierbij
begeleid door de producers, dansers, dJ’s, rappers
en vJ’s van het collectief Buiten Gewoon dat in
de regio dordrecht/rotterdam bekend staat om
haar projecten die zij ‘samenkunst’ noemen.
de uitkomst van deze workshops presenteren
de jongeren in het Energiehuis/Main Stage in
een avond waarin alle behandelde kunstvormen
samenkomen in een gezamenlijke voorstelling.
de avond gaat over in de welbekende dansavond
(met kaartverkoop!) van Buiten Gewoon waarbij
de dJ’s en vJ’s van dit Collectief zich laten
inspireren door Bach en zijn muziek.
Samenwerkingsproject met Bibelot, de
Popcentrale, Collectief Buiten Gewoon en ToBe
Cultuurcentrum.
d
e beroemde Goldberg-variaties voor klavecimbel klinken anders dan gebruikelijk in een
uitvoering voor strijktrio op moderne instrumen-
[ 26 ]
[ 27 ]
vrIJdAG 26 SEPTEMBEr
Based on Bach
orGelmuziek uit de 19e en 20e eeuW
stadsorGanist cor ardesch
Bach dna – Bach in de jazz en imProvisatie
ensemBle clazz
o.l.v. saxofonist dick de Graaf
Bach anders
20.00 uur | Grote kerk dordrecht
met concertinleiding in de toren om 19.15 uur
volle prijs: € 12,50
65+/cjP cultuurkaart: € 10,00
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
Bach anders
21.30 uur | machine 3 energiehuis dordrecht
volle prijs: € 20,00
65+: € 17,50
cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
• Franz Liszt (1811-1886)
Variationen über ein Motiv (basso ostinato) aus der Kantate
“Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen” –
• M. reger (1873-1916)/K. Straube (1873-1950)
Tweestemmige Inventionen van J.S. Bach:
nr. 2 in c, nr. 4 in d, nr. 8 in F, nr. 14 in Bes
• Alexandre Guilmant (1837-1911)
Choral ‘ Was Gott thut das ist Wohlgetan’ op.93
• M. reger (1873-1916)/K. Straube (1873-1950)
Twee tweestemmige Inventionen van J.S. Bach:
nr. 8 in F, nr. 4 in d
• Anthon van der Horst (1899-1965)
Variazioni sopra ‘Christ lag in Todesbanden’ op.64
S
tadsorganist Cor Ardesch werkt aan een serie
opnames van Bachs oeuvre, gespeeld op het
Bachorgel van de Grote Kerk. dezelfde kerk beschikt ook over een ander orgel, het grote Kamorgel uit 1859. deze avond klinkt muziek op dit
instrument, dat geschikt is voor uitvoering van
latere muziek die gebaseerd is op het oeuvre van
Johann Sebastian Bach.
Ardesch speelt de Variazioni sopra la sinfonia
della cantata “Christ lag in Todesbanden” di J.S.
Bach van Anthon van der Horst, de illustere dirigent van de Nederlandse Bachvereniging.
Bekender is het in hetzelfde concert geprogrammeerde variatiewerk over Bachs Weinen, klagen,
sorgen, zagen van Franz Liszt, waarin de koraalmelodie voorkomt die ook ten grondslag ligt aan
het eveneens geprogrammeerde Was Gott tut, das
ist wohlgetan van Alexandre Guilmant. weinig gehoord tijdens concerten zijn Bachs Inventionen in
de versie van Max reger en Karl Straube.
vrIJdAG 26 SEPTEMBEr
d
e artistiek leider van Clazz dick de Graaf is
duidelijk over zijn enthousiasme om Bachs
muzikale dNA te verbinden met jazz:
“Dit is precies wat me de afgelopen jaren in de
houdgreep heeft. Als bevlogen jazzmusicus heb ik
me altijd laten inspireren door elementen uit andere muzieksoorten. Jimi Hendrix, Westafrikaanse griots, Astor Piazzolla en Franz Schubert had ik al als
uitgangspunt gebruikt voor diverse projecten voordat ik in 2007 gevraagd werd om met mijn jazzkwintet een bijdrage te leveren aan het Bachfest in
Leipzig. Na het bewerken van een aantal van Bachs
composities tot jazzrepertoire en na solo-improvisaties op zijn cellosuites, is bij mij het besef gegroeid
hoe stevig Bachs DNA in mijn muziek is verankerd.
Het project met het Clazz Ensemble, twaalf musici
die opereren op het snijvlak van de moderne gecomponeerde muziek en jazz, beschouw ik als een
logisch vervolg op eerdere Bachprojecten. Diepere
lagen in composities van de grote meester zullen
leiden tot arrangementen die de musici in het orkest bewegen tot meeslepende improvisaties.
Hierbij manifesteert zich het Bach DNA niet alleen
door de intelligente samenklanken die hij ons heeft
achtergelaten. Ook het besef dat Bach zelf een geduchte improvisator was en dat composities vaak
zijn ontstaan uit zijn improvisaties verleent dit project een bijzonder lading”.
[ 28 ]
disco Bach Beats
i.s.m. collectief Buiten GeWoon
Bachs 19e-eeuWse ‘zonen’
ars musica
Patrick van der linden diriGent
Bach anders
23.00 uur | main stage energiehuis dordrecht
kaarten: € 7,50, aan de avondkassa verkrijgbaar
d
e eerder deze avond gehouden Expeditie Bach
gaat over in de welbekende dansavond van
Buiten Gewoon waarbij de dJ’s en vJ’s van dit
Collectief zich laten inspireren door Bach en zijn
muziek.
ZATErdAG 27 SEPTEMBEr
oPen Podium voor kleine
amateurensemBles
Bach Puur & anders
12.00-17.00 uur| energiehuis dordrecht
het open podium is vrij toegankelijk voor toehoorders.
u bent van harte welkom.
(A
mateur)musici van 8-80 jaar presenteren
zich om hún verhaal van Bach te laten horen. Grote vaders grote zonen, het festivalthema,
nodigt uit tot de muziek van Bachs voorvaderen
en kinderen, en natuurlijk de grote meester zelf.
deelname is ook kosteloos. opgaaf via
[email protected]; er wordt
dan contact met u opgenomen (deelname informatie is te vinden in hoofdstuk ‘Zelf (mee) doen’
op blz. 40.
Bach Puur & anders
16.00 uur | Grote kerk alblasserdam
met concertinleiding om 15.15 uur
volle prijs: € 15,00
65+/cjP: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
Met onder andere:
• Heinrich Schütz (1585-1672)
Die mit Tränen säen
• Johannes Brahms (1833-1896)
Es ist das Heil uns kommen her
• Peter Cornelius (1824-1874)
Drei Psalmlieder
• Samuel wesley (1766-1837)
In exitu Israel
• Samuel Sebastian wesley (1810-1876)
Ascribe unto the Lord
I
n de negentiende eeuw wordt het oeuvre van
Johann Sebastian Bach steeds meer gezien als
een hoogtepunt van een traditie waarvan
Heinrich Schütz de stamvader is. veel muzikale
grootheden laten zich door deze traditie inspireren. onder hen zijn de meest bekende namen die
van Felix Mendelssohn-Bartholdy en Johannes
Brahms, op hun beurt weer inspiratiebronnen
voor Peter Cornelius en Joseph rheinberger.
Ars Musica, het jongste professionele kamerkoor
van Nederland, combineert het werk uit deze
duitse ‘Bach renaissance’ met muziek uit de
Engelse Bach revival. vader Samuel wesley is zo
gegrepen door de muziek van Johann Sebastian,
dat hij zelfs zijn eigen zoon – die later ook een
muzikale grootheid werd – naar hem vernoemd:
Samuel Sebastian wesley.
[ 29 ]
vrIJdAG 26 SEPTEMBEr – ZATErdAG 27 SEPTEMBEr
‘Wat heBBen Wij veel Geleerd’
Presentatie motettendaG
motettendaGkoor, daniel reuss diriGent
Bach Puur
17.00 uur | morgensterkerk Papendrecht
vrije toegang en collecte bij de uitgang
• Johann Christoph Bach (1642-1703)
Sei getreu bis in den Tod voor 5 stemmig koor
• Johann Sebastian Bach
Komm, Jesu, komm BWV 229, motet voor dubbelkoor
o
p zaterdag 27 september presenteren de deelnemers van de Motettendag hetgeen zij geleerd hebben onder de bezielende leiding van
daniel reuss.
deelname aan deze dag is op inschrijving.
Toehoorders zijn welkom bij presentatie. Zie ook
deelnameinformatie blz 40.
H
et dordrechts Museum is het gastvrije huis
voor de Nacht van het Klavichord. Het museum is open vanaf 21.30 uur, voor wie een kijkje
wil nemen.
Het concert begint om 22.30 uur in meerdere
zalen waar meerdere spelers de luisteraars de
schoonheid van het instrument en de muziek zullen leren ontdekken.
Beneden is Art & dining open en is tegen betaling kaas en goede wijn te verkrijgen.
Bach Puur
20.00 uur | Grote kerk dordrecht
met concertinleiding in de toren om 19.15 uur
volle prijs: € 22,50
65+: € 20,00
cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
• Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Concerto in d voor orgel en strijkers
(reconstructie naar BWV 1052, BWV 146)
Praeludium, Trio en Fuga in Bes (BWV 545b)
Concerto in g voor orgel en strijkers
(reconstructie naar BWV 1058 en 1041)
• Carl Philipp Emanuel Bach (1714-1788)
Sinfonia In E (Wq. 177)
Concerto in G voor orgel en strijkers (Wq. 34, H.444)
C
Les Muffatti
arl Philipp Emanuel Bach wordt geboren in de
periode dat zijn vader als hoforganist en kamermusicus werkt aan het hof in weimar. In deze
periode schrijft Johann Sebastian, volgens de
mede door Carl Philipp opgestelde Necrologie
(1754), het grootste deel van zijn later zo beroemd geworden orgelwerken.
Het muzikale wonderkind prins Johann Ernst
foto: Stéphane Puopolo
[ 30 ]
nacht van het klavichord
met o.a. menno van delft,
Pieter van dijk en Petra somlai
Bach Puur & anders
22.30 uur | dordrechts museum
(open vanaf 21.30 uur, voor kleine bezichtiging)
volle prijs: € 20,00
65+: € 17,50
hofmuziek van j.s. en c.Ph.e. Bach
ensemBle les muffatti (B)
o.l.v. Peter van heyGhen
Bart jacoBs oP orGel
Ars Musica foto: Mariët ten Hove MTHArts
von Sachsen-weimar (1696-1715) heeft vermoedelijk een grote rol gespeeld bij het totstandkomen van Bachs klavierbewerkingen van orkestrale Italiaanse Concerti. de prins had dit gebruik
gehoord in Amsterdam (tijdens zijn studiejaren
aan de universiteit utrecht) en vroeg zijn hofmusici soortgelijke bewerkingen te maken.
Na zijn studie komt Carl Philipp Emanuel in
dienst van kroonprins Fredrik van Pruisen, de
latere Frederik de Grote. ook aan dit hof moet
ensemblemuziek klinken en ook hier speelt het
klavier een grote rol. werken uit deze periode
zijn onder andere de Sinfonia in E en het klavierconcert in G.
‘Het liefste speelde hij op het klavichord’ schrijft
Bachs eerste biograaf Johann Nikolaus Forkel in
1802. Forkel stond in contact met Carl Philipp
Emanuel Bach, wiens voorliefde voor het klavichord beter gedocumenteerd is dan die van zijn
vader. de Engelse muziekhistoricus Charles
Burney hoort Carl Philipp in Hamburg spelen, en
schrijft over de geconcentreerde speler: ‘zijn
ogen waren gefixeerd, zijn onderlip zakte naar
beneden, en druppels welden op in zijn gezicht.’
Het klavichord is voor veel mensen een nog
onbekend instrument. Jammer, want geen enkel
toetsinstrument is zo delicaat en zo fijnbesnaard.
En geen instrument klinkt zo zacht! Johann
Gottfried Müthel, Johann Sebastians laatste leer-
[ 31 ]
ZATErdAG 27 SEPTEMBEr
ling die naar riga verhuisde, weigerde bijvoorbeeld zelfs voor intimi te spelen, tenzij de ‘dikste
sneeuw de grond bedekte’. Een schrijver in 1790
geeft eveneens aan dat het instrument het best
tot zijn recht komt in een stille omgeving, bijvoorbeeld in de stilte van de nacht.
In het geval van Carl Philipp Emanuel ging
de liefde voor het klavichord zo ver, dat het
bijna lijkt alsof hij het instrument beschouwde
als zijn eigen familie. waarom anders zou hij
zo’n prachtig rondo geschreven hebben onder
de titel Abschied von Silbermannschen Clavier
(afscheid van het Silbermann-klavichord)?
Bijzonder is dat deze nacht ook muziek zal
klinken uit het Andreas Bach Buch, een door
Johann Sebastians oudere broer gemaakt muziekmanuscript. Een hoogtepunt in de programmering
is de monumentale Passacaglia in c van J.S.
Bach, deze keer gespeeld op pedaal(!)klavichord.
ZoNdAG 28 SEPTEMBEr
Bach Puur & anders
13.00 uur | stadhuis dordrecht
met concertinleiding om 12.15 uur
volle prijs: € 15,00
65+ / cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
Menno van Delft
foto: Marco Borggreve
In dit programma o.a.:
• Johann Sebastian Bach (1685-1750)
Ouverture (orkestsuite) nr. 2
(reconstructie voor strijkers in a, BWV 1067)
• Quirinus van Blankenburg (1654-1739)
Première: delen uit Airs Allemans
• Johann Sebastian Bach
uit Six Concerts avec plusieurs instruments
(Brandenburgse Concerten), nr. 4 (BWV 1049)
Bach anders
11.00 uur | ketel 1 energiehuis dordrecht
volle prijs: € 15,00
65+/cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
• Delen uit Das Wohltemperierte Klavier II (1742)
p de klanken van het wohltemperierte Clavier,
live op klavecimbel gespeeld door Frédérick
Haas (Frankrijk), geeft de Japanse danser en
theatermaker Masato Matsuura een indringende
demonstratie van het Noh-theater.
de combinatie van verstilling en heftige
emoties, getoond in een spel met maskers en
zwaarden, volgens de eeuwenoude Japanse overlevering, sluit wonderwel aan bij de muziek van
Bach, waarin spiritualiteit en wiskundige precisie
elkaar in delicaat evenwicht houden. de systematische opbouw van – in dit geval het tweede
deel van – Bachs wohltemperierte Clavier lijkt
bijna gemaakt voor het Noh-theater: het stuk
bestaat uit 24 delen, terwijl een Noh-voorstelling
volgens de traditie een tijdspanne van één
etmaal beslaat.
ZATErdAG 27 SEPTEMBEr – ZoNdAG 28 SEPTEMBEr
Bach en nederlandse tijdGenoten
ensemBle furor musicus
o.l.v. antoinette lohmann
(artistieke leidinG/concertmeester)
m.m.v. Anneke Boeke en Saskia Coolen, blokfluit,
Hieke Meppelink, sopraan
noh-Bach
masato matsuura, sPel en dans
frédérick haas, klavecimBel
o
Het theaterconcert is een prachtige samenwerking tussen twee artiesten die beiden tot de
grote namen behoren in hun eigen vakgebied,
maar zich daarnaast intensief hebben verdiept
in de belevingswereld van de ander. de manier
waarop oosterse en westerse cultuur hier samenkomen biedt dan ook meer dan de som der delen:
een uitzonderlijke ervaring.
H
et muziekculturele klimaat in het Nederland
van de achttiende eeuw verschilt van het
duitse in dezelfde periode. of Johann Sebastian
Bach ook zo beroemd geworden zou zijn als hij in
dordrecht gewoond zou hebben zullen we nooit
weten. Feit is wel dat ook in Nederland componisten actief waren die prachtige muziek geschreven hebben. veel van deze muziek is bij het grote
publiek nog onbekend.
Het ensemble Furor Musicus staat op de bres
voor oude Nederlandse muziek. onlangs zijn bijvoorbeeld opnamen gemaakt van de vioolsonates
van Bachs tijdgenoot Jacobus Nozeman. In het
Bachfestival combineert Furor Musicus enkele van
deze onbekende juweeltjes van de Nederlandse
muziek met beroemd werk van J.S. Bach.
[ 32 ]
Masato Matsuura en Frédérick Haas
foto: Sylvain Laroche
[ 33 ]
vader en zoon sPelen ‘zoon en vader’
Wieland & Piet kuijken, viola di GamBa
en klavecimBel
slotconcert 3e Bachfestival
nederlands kamerkoor, reinBert de
leeuW diriGent, cor ardesch oP orGel
Bach Puur
14.30 uur | trinitatiskapel dordrecht
met concertinleiding om 13.45 uur
volle prijs: € 15,00
65+/cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen tot en met 15 jaar: € 7,50
Bach Puur & anders
16.30 uur | Grote kerk dordrecht
met concertinleiding in de toren om 15.30(!) uur
volle prijs: 1e rang € 27,50 / 2e rang € 22,50
65+: 1e rang € 25,00 / 2e rang € 20,00
cjP cultuurkaart: € 12,50
kinderen t/m 15 jaar: € 7,50
d
e naam van muziekfamilie Bach werd in de
achttiende eeuw steeds bekender. Een hedendaagse equivalent van zo’n muziekfamilie is de
Belgische familie Kuijken. vader en zoon brengen
het Bachfestival dordrecht muziek voor viola di
gamba en klavecimbel, waaronder de Sonata in G
(Bwv 1027).
vanwege het beperkte aantal beschikbare
plaatsen is tijdig reserveren aan te raden.
Nederlands Kamerkoor
I
n 1973 verscheen een bundel essays van
reinbert de Leeuw, de dirigent van het slotconcert. Hij bespreekt daarin onder andere enkele
componisten die in zijn ogen richtinggevend waren voor de ontwikkeling van de twintigste-eeuwse muziek.
reinbert de Leeuw zal tijdens dit slotconcert
het Nederlands Kamerkoor dirigeren. daarbij staat
vanzelfsprekend Bach op het programma, wat gezien de Leeuws achtergrond en expertise op het
gebied van moderner repertoire alleen maar de
nieuwsgierigheid kan prikkelen. Naast Bach
klinkt er ook andere monumentale, maar nieuwere
muziek die zich verhoudt tot het werk van voorgangers. olivier Messiaens Cinq Rechants vormen
Bachs contrapunt.
Met de Trias Harmonica de Leeuw-MessiaenBach zet het Bachfestival een bijzondere punt
achter zijn derde editie.
Cor Ardesch
[ 34 ]
[ 35 ]
ZoNdAG 28 SEPTEMBEr
dIT IS Er ooK NoG
‘dochters van Bach’
ie waren dat? welke rol speelden zij in het
roerige gezin in die kleine stad in die tijd?
ToBe cursisten beeldende vorming laten hun verbeelding de vrije loop en zullen HuN portretten
van vrouwen in de eerste helft van de 18e eeuw
vormgeven. Te zien in het Energiehuis tijdens het
festival. Een project van Helen Hietbrink.
w
Bach to Go
aar doet dit aan denken? Houdt ogen en
vooral oren open op weg naar uw bezigheden elders.
w
korenfestival aan de merWede
zaterdag 27 september
10.30-16.30 uur
vrije toegang
I
community concerten in
verzorGinGshuizen in de reGio
en de dordtse GevanGenis
oor de musici van de lunchconcerten in het
dordtse Energiehuis, die ’s middags hun
mooie muziek presenteren aan hen die niet naar
de concerten kunnen komen:
d
•
•
•
•
Centrum overweg, dordrecht
de Blije Borgh, Hendrik Ido Ambacht
Het Parkhuis, dordrecht
Pedaja (onderdeel van waardenburg,
Sliedrecht)
• PI dordrecht.
overal Bach
tijdens kerkdiensten in de drechtsteden
oP zondaG 21 en zondaG 28 sePtemBer
et is een inspirerende gedachte: dat op de
twee zondagen ten tijde van het festival
Bach muziek ook een plek krijgt tijdens de kerkdiensten in de regio. u zult er van horen.
H
n het centrum van Sliedrecht, met meer dan
40 koren en vele muziekstijlen. Koren uit
Sliedrecht en het hele land, met een breed
repertoire, zingen voor koren en publiek, op
binnen- en buitenpodia. Slotmanifestatie met
alle koren om 16.00 uur.
Drechtsteden Bachkoor
Bach in het onderWijs
et Bachfestival en partner Cultuurcentrum
ToBe werken samen ten behoeve van een
omvangrijk cultureel aanbod aan de scholen van
het primair en voortgezet onderwijs in de regio.
Een greep uit het aanbod:
• Bach to the Future – hoe de invloed van de
muziek van J.S. Bach te ontdekken is door de
eeuwen heen tot en met de hedendaagse popmuziek. Een project van Govert van der Kolm
en Pieter Jan den Hartigh.
• Bach Puur – pure muziek op een enkel instrument. Een project van Kees Koene.
• It’s my Bach – hoe jongeren teksten maken op
Bachfragmenten – een project van Peter de
Jong.
• Beats by Bach – jongeren maken een film over
‘hun’ Bach. Een project van de Nederlandse
Bachvereniging, mede mogelijk gemaakt door
rabobank Nl en rabobank drechtsteden.
H
[ 36 ]
[ 37 ]
u KuNT ZELF (MEE)doEN
u
masterclass Bach aria’s
docente johannette zomer
kunt in het Bachfestival zelf (mee)doen!
Hieronder noemen wij de activiteiten
waar u aan deel kunt nemen. raadpleeg
www.bachfestivaldordrecht.nl voor meer
informatie over zelf meedoen.
Sommige activiteiten zijn vrij toegankelijk,
voor andere geldt inschrijving en/of inschrijvingsgeld.
zat 27 sePt | 10.00-17.00 uur |
energiehuis dordrecht | op inschrijving
kosten: € 50,-.
volledige informatie is te vinden op
www.bachfestivaldordrecht.nl.
aanmelden en meer informatie:
[email protected].
toehoorders zijn welkom (per dagdeel € 10,- of € 15,voor de hele dag; kaarten aan de zaal)
masterclass voor jonGe orGanisten
vrij 19 sePt | zat 20 sePt | ma 22 sePt |
10.00-13.00 uur | Grote kerk dordrecht |
op inschrijving
kosten: gratis deelname
volledige informatie is te vinden op
www.bachfestivaldordrecht.nl
inlichtingen en aanmelding
06-49012726 (cor ardesch)
of [email protected]
T
d
eze masterclass is bedoeld voor goede
amateurzangers en jonge (aankomend)
professionele zangers. u kunt een solo-aria
naar eigen keus presenteren. Johannette Zomer
becommentarieert en adviseert op het gebied
van interpretatie, techniek etc. Met continuo
(Siebe Henstra en Lucia Swarts).
ijdens het Bachfestival dordrecht 2014 zal op
de orgels van de Grote Kerk een masterclass
worden gehouden. deze is speciaal bedoeld voor
jonge organisten (studenten aan conservatoria
en muziekhogescholen) tot 20 jaar.
Johannette Zomer
• docent Peter van dijk (thema: J.S. Bach
en Zonen; vrijdag 19 september)
• docent cor ardesch (thema: J.S. Bach
en 19e eeuwse ‘navolgers’; zaterdag
20 september)
• docent joris verdin (thema: J.S. Bach
en familie (m.u.v. zonen); maandag
21 september)
T
ijdens de middagen worden andere interessante instrumenten uit de drechtsteden
bezocht, waarop de lessen kunnen worden
voortgezet en/of studenten-presentaties
kunnen worden gehouden.
[ 38 ]
WorkshoP voor Gevorderde
amateur-orGanisten
zat 27 sePt | 09.30–12.30 uur | Grote kerk dordrecht
op inschrijving
Gratis deelname
volledige informatie is te vinden op
www.bachfestivaldordrecht.nl.
inlichtingen en aanmelding: 06-49012726
(cor ardesch) of [email protected]
o
p zaterdag 27 september wordt rond het
Bach-orgel een workshop voor gevorderde
amateur-organisten gegeven. deelnemers kunnen
daartoe een werk van J.S. Bach of een van zijn
familieleden voorbereiden.
docenten: Cor Ardesch en Peter van dijk.
deelname is gratis, maar actieve deelnemers
dienen zich aan te melden, met opgave van het
voorbereide orgelwerk.
[ 39 ]
motettendaG
o.l.v. diriGent daniel reuss
(caPPella amsterdam)
oPen Podium voor kleine ensemBles
met coachinG PodiumPresentatie door
cilia hoGerzeil
zat 27 sePt | 10.00-18.00 uur
voorbereiding op di 23 sePt (avond)
morgensterkerk Papendrecht | op inschrijving
kosten: € 50,-.
volledige informatie is te vinden op
www.bachfestivaldordrecht.nl
zat 27 sePt | 12.00-17.00 uur
energiehuis dordrecht | op inschrijving
Gratis deelname
volledige informatie is te vinden op
www.bachfestivaldordrecht.nl
inschrijving is begonnen.
aanmelden via [email protected]
vrije toegang voor publiek
voorbereidende repetitie (verplicht):
dinsdag 23 september, 19.00-22.00 uur
energiehuis dordrecht, met repetitoren.
motettendag op zaterdag 27 september,
o.l.v. daniel reuss 10.00-16.00 uur en om 17.00 uur
publiekspresentatie
H
de motettendag is besloten
toehoorders zijn welkom bij de slotpresentatie om
17.00 uur, vrije toegang met collecte
G
een Bachfestival zonder de mogelijkheid om
te zingen! Muziek in overvloed, en zangers en
goede dirigenten ook. de Motettendag is bedoeld
voor 32 geoefende zangers (SATB) die in staat
zijn zelfstandig hun partij in te studeren, muzikaal en vocaal.
repertoire:
• Johann Christoph Bach (1642-1703):
Sei getreu bis in den Tod voor vijfstemmig koor
• Johann Sebastian Bach: Komm, Jesu, komm
BWV 229, motet voor dubbelkoor
Bach leerorkest 1 – een ontdekkinGsreis
e jongste ToBe cursisten (leeftijd 8-12 jaar)
maken onder leiding van Leo Lommers en al
in de aanloop naar het festival kennis met de
muziek van Bach.
dit project is een coproductie van het
Bachfestival dordrecht en ToBe Cultuurcentrum.
Presentatie tijdens het open Podium op 27
september.
d
et open Podium staat open voor solisten en
kleine ensembles (tot ongeveer 20 musici),
zangers en instrumentalisten in alle mogelijk
denkbare combinaties. Grootouders met beginnend-musicerende kleinkinderen zijn ook hartelijk
welkom (optreedervaring opdoen!). Als speciaal
onderdeel kunnen deelnemers zich opgeven voor
een eerste kennismaking met coaching podiumpresentatie door Cilia Hogerzeil.
Bach leerorkest o.l.v. Gerrit maas
voor kenners en liefheBBers zoals Bach
Bedoelde
ach leren spelen samen met andere goede
amateurs (wat een ander woord is voor liefhebber...). In de aanloop naar en tijdens het
Bachfestival kunnen amateurinstrumentalisten
serieus Bach spelen, met aandacht voor interpretatie, ensembleklank, toonvorming. repetities
30 aug, 6 sept, 13 sept, alle in ridderkerk; en
20 september dordrecht Energiehuis; optreden
27 september tijdens het open Podium.
repertoire: 1e orkestsuite en de Sinfonia uit
Cantate 42.
dit educatieproject is een coproductie van
het Bachfestival dordrecht en ToBe Cultuurcentrum en wordt mede mogelijk gemaakt
door EGM. Presentatie tijdens open Podium op 27
september.
B
Daniel Reuss
volledige informatie is te vinden op
www.bachfestivaldordrecht.nl.
[ 40 ]
[ 41 ]
INForMATIE
kaartverkooP online
aarten online kopen kan altijd, op elk moment
van de dag, via de optie ‘Tickets Kopen’ in de
website www.bachfestivaldordrecht.nl; u vindt
deze optie rechts op uw scherm of bij elk concert
via de link ‘Naar kaartverkoop’. u wordt dan direct
doorgelinkt naar het ticket systeem, waar ook
uitleg staat over inloggen, het winkelmandje, de
betaling per internetbankieren.
K
verkooP Bij kassa enerGiehuis dordrecht
en intree dordrecht
aarten zijn ook te verkrijgen aan de kassa van
het Energiehuis (open dinsdag t/m zondag
16.00-20.30 uur), bij Intree dordrecht (hier is
ook vvv dordrecht) en op de concertlocaties een
uur voor aanvang van het concert.
Telefoonnummer kassa van het Energiehuis:
078 890 33 11 (bereikbaar tijdens openingstijden)
K
vraGen
oor vragen over de kaartverkoop kunt u
mailen naar [email protected],
of raadpleeg de website
www.bachfestivaldordrecht.nl
v
nieuWs via online nieuWsBrief,
faceBook en tWitter
ilt u op de hoogte gehouden worden van al
het nieuws over het Bachfestival dan kunt
u zich abonneren op onze online nieuwsbrief.
dat kunt u doen door een email te sturen naar
[email protected] of via het websitemenu ‘Nieuwsbrief’.
Bachfestival dordrecht heeft ook een eigen
Facebook- en twitterpagina waar u op de hoogte
gehouden wordt van alle Bach actualiteiten.
w
[ 42 ]
[ 43 ]
MEdE MoGELIJK
GEMAAKT door
Partners
Gemeente dordrecht
ordrecht is Hollands oudste stad; in de ruim
1000 monumenten die dordrecht rijk is, is het
imposante verleden van de stad en zijn burgers
werkelijk overal terug te vinden. de befaamde
Grote Kerk, een laatgotische kruiskerk uit de
15de eeuw, is een van de belangrijkste bezienswaardigheden.
In het centrum van dordrecht is gedurende
het jaar altijd wel wat te beleven. de stad kent
verschillende festivals en publieksevenementen,
zoals dordt in Stoom, urban Explorers, het Big
rivers Festival, de dordtse Boekenmarkt en de
Kerstmarkt. ook het Bachfestival draagt in grote
mate bij aan dordrecht als festivalstad.
www.dordrecht.nl
d
samenWerkinGsverBand drechtsteden
et drechtstedenbestuur (dSB) wil stimuleren
dat het Bachfestival een belangrijke culturele
activiteit in de regio wordt met landelijke uitstraling. Het dSB vindt dat het Bachfestival een cultureel evenement is dat past bij de drechtsteden
in al hun ‘levensbeschouwelijke’ diversiteit.
daarom is besloten dat het Bachfestival als
regionaal cultuurproject gesteund wordt.
www.drechtsteden.nl
H
dordrecht marketinG
ordrecht Marketing richt zich op de marketing
en promotie van de stad dordrecht en haar
directe omgeving, de drechtsteden. dordrecht
Marketing is een onafhankelijke stichting en
heeft als doel de stad en regio op het gebied van
recreatie, cultuur, wonen, werken en ondernemen
aantrekkelijk voor het voetlicht te brengen.
dordrecht Marketing draagt actief bij aan de bekendmaking van het Bachfestival dordrecht.
www.dordrechtmarketing.nl
d
BiBliotheek aanzet
e Bibliotheek AanZet is een lokale, multimediale en vrije toegangspoort tot kennis en
cultuur. Bilbliotheek biedt een energieke en inspirerende plek waar je anderen kunt ontmoeten,
je volop kunt ontspannen, de wereld om je heen
kunt ontdekken en je talenten kunt ontwikkelen.
www.debibliotheekatotz.nl
d
toBe cultuurcentrum
tichting ToBe richt zich op het ontwikkelen
van creatief talent en het stimuleren van
kunstzinnige vaardigheden. dit geschiedt door
middel van een veelzijdig aanbod van cursussen,
workshops en speciale projecten of opleidingen
voor individuele beoefenaren en in schoolverband. de muziek van Bach wordt ter gelegenheid
van het tweede Bachfestival in vele vormen aan
vele leeftijdsgroepen aangeboden, ter kennismaking of verdieping.
www.stichtingtobe.nl
S
stichtinG BachorGel
e stichting is in 2002 opgericht om in het
Mariakoor van de Grote- of onze Lieve
vrouwekerk van dordrecht een barok-orgel te
bouwen. Het Mariakoor is het oudste gedeelte
van de kerk en biedt plaats aan 300 bezoekers.
Het barok-orgel is in meerdere opzichten anders zijn dan het hoofdorgel in de Grote kerk.
dit in 1859 door w.H. Kam in de 17e eeuwse
kassen gebouwde orgel is een monumentaal
romantisch orgel. In 2008/2010 is het orgel ingrijpend gerestaureerd.
Het is voor Nederland een unieke situatie
dat de Grote Kerk beschikt over twee schitterende
orgels: een monumentaal romantisch orgel met
daarnaast in dezelfde ruimte een nieuw, op historische inzichten gebaseerd, barokorgel: het zogenoemde Bachorgel.
In 2007 bouwde verschueren orgelbouw
(Heythuysen) het zogenoemde Bach-orgel in de
d
[ 44 ]
Mariakapel van de Grote Kerk. Het heeft 34 registers, verdeeld over twee manualen en pedaal en
is geïnspireerd door 18e eeuwse Thüringse/Saksische voorbeelden, met name het werk van Gottfried Silbermann. Het is het enige orgel in Nederland dat de klankwereld laat horen waarin Johann Sebastian Bach werkte.
www.bachorgel.nl
internationale orGelacademie dordrecht
e Internationale orgelacademie dordrecht
(Iod) is opgericht om studenten uit binnenen buitenland onder leiding van internationaal
gereputeerde docenten de gelegenheid te bieden
intensief kennis te maken met de klankwerelden
van het barokorgel en het romantische orgel.
de Iod participeert in het Bachfestival dordrecht
en organiseert daarnaast eigen studiedagen.
Artistiek leider van de Iod is stadsorganist
Cor Ardesch.
d
enerGiehuis
et Energiehuis is dé culturele hotspot van
dordrecht en de regio. Talloze inspirerende
activiteiten brengen de oude elektriciteitscentrale weer tot leven. dit indrukwekkend industrieel
erfgoed is getransformeerd tot het ‘Huis van de
Podiumkunsten’ en huisvest concert-, theater- en
popzalen, leslokalen, studio’s, ateliers, vergaderen loungeruimten en een grand café.
Het overweldigende, industriële pand bruist
weer van de energie met muziek, theater, dans,
kunst & design, eten en drinken, festivals, concerten, debatten, cursussen en kinderactiviteiten. Het Energiehuis is een ontmoetingsplek voor
iedereen, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds
laat. Een energieke plek met een eigen verhaal,
waar creativiteit en verbeelding wordt geprikkeld.
www.energiehuis.nl
H
muziekstroom
uziekstroom (voorheen Kunstkerk) is het podium voor klassieke muziek, wereldmuziek en
jazz. van fado, Franse chansons en (hedendaagse) klassieke muziek tot gipsyjazz. Muziekstroom
biedt de ruimte aan gerenommeerde musici en
aanstormend talent. Gewoon puur, maar ook in
verrassende cross-overs met literatuur, theater
of film. de lunchconcerten in het Bachfestival
worden georganiseerd in samenwerking met
Muziekstroom.
www.muziekstroomdordrecht.nl
M
PoPcentrale
e Popcentrale is hét muzikantencentrum van
dordrecht en omstreken. Met goed ingerichte
oefenruimtes, een professionele muziekstudio,
een eigen podium – Talent Stage – , verschillende festivals, spannende projecten en een breed
scala van muziekworkshops en -cursussen, is de
Popcentrale een smeltkroes van muzikaliteit, creativiteit en enthousiasme.
www.popcentrale.nl
d
BiBelot
ibelot is het poppodium van Zuidwest
Nederland, met een brede programmering van
popconcerten, festivals en dansfeesten. Na jarenlange roemruchte residentie in de voormalige
Bonifatiuskerk, heeft Bibelot haar intrek genomen in het Energiehuis met een muziekcafé en
twee moderne en professionele ingerichte popzalen. de zalen zijn volledig ontworpen als poppodium en voldoen daarom aan alle eisen en gemakken van de huidige tijd.
www.bibelot.net
B
dordrechts museum
et dordrechts Museum is de plek waar festivalbezoekers zich tussen concerten door kunnen laven aan mooie kunst in het museum zelf
en heerlijkheden in Art&dining. Het dordrechts
Museum is het gastvrije onderkomen voor de
Nacht van het Klavichord
www.dordrechtsmuseum.nl
H
[ 45 ]
wAAr MoET IK ZIJN?
vervoer naar dordrecht
et Bachfestivalhart is gelegen bij het
Energiehuis in dordrecht dat uitstekend te
bereiken is met de auto of het openbaar vervoer.
de bereikbaarheid van de locaties in de drechtsteden vindt u terug op de website van de
gemeente waar u naartoe reist.
dordrecht is bereikbaar via de A16 en de
A15, en met de trein. de grote steden zijn na
de late-night concerten nog goed bereikbaar
met het openbaar vervoer.
Het centrum van dordrecht is autoluw.
u parkeert uw auto het beste in een van de
parkeergarages; routeborden wijzen u de weg.
de gratis parkeerterreinen Energiehuis en
weeskinderendijk liggen op loopafstand van
het centrum.
H
Parkeren dordrecht
n het centrum van dordrecht geldt betaald
parkeren. rond het centrum liggen twee grote
parkeerterreinen: weeskinderendijk en Energiehuis. de eerste 24 uur kunt u hier gratis parkeren. daarnaast zijn er diverse parkeergarages in
de stad.
Er zijn vele parkeermogelijkheden in de binnenstad van dordrecht. raadpleeg hiervoor de
website va de gemeente www.dordrecht.nl .
Het geniet de voorkeur om te parkeren bij het
Energiehuis in dordrecht, hier begint ook de
Bach-aanbiedingen-route tijdens het festival.
de Bach-aanbiedingen-route biedt gelegenheid
om tussen de concerten door nog meer te genieten van dordrecht. Kijk voor het aanbod op onze
website www.bachfestivaldordrecht.nl
I
Parkeren in de drechtsteden
rondom de concertlocaties in de drechtsteden
is volop (gratis) parkeergelegenheid.
u kunt op de website van de gemeente en de
kerken waar het concert plaatsvindt, alle verdere
benodigde informatie vinden over parkeren in de
buurt van de concertlocaties.
overnachten in de drechtsteden
r zijn diverse mogelijkheden om te overnachten in dordrecht en de drechtsteden tijdens
het Bachfestival dordrecht. Kijk op de website
voor de meest actuele speciale aanbiedingen en
arrangementen.
E
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
[ 46 ]
Een greep uit de hotels in de drechtsteden:
Innercity Hotel
Postillion Hotel dordrecht
Bastion Hotel dordrecht-Papendrecht,
Hotel dordrecht
van der valk Hotel dordrecht
villa Augustus
Bellevue Groothoofd Hotel Culinair
Het Stadshart Appartement
Hotel de watertoren
Blom aan de Gracht
Europarcs
Stay okay dordrecht
van der valk Hotel Ara Zwijndrecht
B&B Margriethof Papendrecht
Apollo Hotel Papendrecht
colofon
© Stichting Bachfestival dordrecht
Programmering 2014: Jan Nuchelmans,
Jan van den Bossche, Jaap Jan Steensma
Samenstelling/redactie: Jaap Jan Steensma,
Kristien Jansen, Marieke van Tiggelen
vormgeving: Ad van der Kouwe, Manifesta
drukwerk: drukkerij Jonkheer, dordrecht
Festivalorganisatie
Stichting Bachfestival dordrecht
Postbus 1141
3300 BC dordrecht
[email protected]
t 088 888 5399
Bezoekadres
Noordendijk 148 (in het Energiehuis)
3311 rr dordrecht
wijzigingen in deze brochure voorbehouden
deze brochure is op 1 juni 2014 samengesteld,
kijk voor actuele informatie
www.bachfestivaldordrecht.nl
[ 47 ]
Rotterdam
A16
Alblasserdam
15
13 14 16
Groothoofdspoort
Museum van Gijn
S
GEL
HA
VE
N
KS
TR
AA
T
ER
RV
DE
AN
LA
GROE
NEND
IJK
AN
EL
STO
ING
OP
LA
AN
MERWESTEIJN
PARK
AN
A
JEL
AN
OR
IN
LS
BO
D
AN
RAADTS
INGEL
R
PA
JE
K
RE
EW
N
LO
AN
EG
OO
ST
LA
SE
G
N3/A1
GORIN 5 PAPENDR
ECH
CHEM
- UTREC T
HT
BURG. DE
NS STAT
LA
IN
NICOLAAS MAESSINGEL
EN
IGD
YPSIN
C. DE WITT
Postkantoor
SEWE
AADT
SINGE
L
EG
FE
RD
RT CU
AT
BURG
. DE R
JOHAN DE WITTSTRAAT
SPUI
WEG
UWV
STRA
WEESKINDERENDIJK
REN
DIJK
KINDE
EW
DUBBELDAM
AT
IE
IES
STATI
ONSWEG
NNEL
EN
VR
ST
RA
AT
S
BO
EN
G
IL
W
DO
K
W
HTTU
EG
DREC
S-
VVV
VEEMARKT
ALBE
HAVE
N
WEE
GEL
CQ
K
RIJSIN
LLIN
Infocentrum
Binnenstad
AT
EN
S
CWI
Belastingkantoor
OF
STR
EN
NH
OG
ELFHUIZ
Kunstmin
EG
IJ
SD
VAN ST
ISW
HA
DRIEVRIENDENHOF
ANWB
KO MAASPLAZA
RT
EP
AR
AL
GGD
LEL
WE
G
OR
ER
G
SIN
EK
BL
RU
8
ENERGIEHUIS /
VILLA AUGUSTUS
9
OT
TJ
ISS VISSTRAAT
TR
AA
T
BA
GIJ
SPUIHAVEN
Dordrechts
museum
STATENPLEIN
7
Stadhuis
2
SPUIBOULE
VARD
Stadskantoor
VO
OR
S
SCHEFFERSPLEIN
T
RK
DIJK
RSLO
HO
PRINSENSTR
AA
T
N
3
A
NM
VOORSTRA
AT
DA
RE
- B RS
M
E
DA AKK
ER
H
TT
ER
RO
HT
6
AC
A1
1
Grote
Kerk
4
OE
GR
Kijck over
den Dijck
NOO
RDEN
GOVE
V
KA
LK
HA
VE
S
ER
LD
GE
Bibliotheek
Stadsarchief
Rechtbank
STEE
Hof
VA
N
N
DE
A
EK
10
GE
L
OIK
HO
5
MH
OU
T
E
W
IEU
6
VE
ST
E
T
RK
MA
EN Museum
RK de Sleutel
VA
TIJ
CBK
GROTE
MARKT
N
VE
HA
AN
KR
O
NIE
AD
N
E
AV
EH
UW
WATERBUS
SB
WIJ
NH
AV
EN
N
STA
TIO
Breda
W
W
A
VEST
OU
NS
A16
N
E
AV
SH
ER
EV
W
OL
WATERBUS
E
RIE
DIJ
S
AA
M
DE
NS STATION
RAA
T
ION
A15
Sliedrecht
N3
NS STAT
Gorinchem
19 20
Dordrecht
WIJNS
T
N
ER
SH
AV
EN
IO
KU
IP
17 18
1112
ST
AT
EKAD
TO
RE
NS
TR
ACHTERO
M
NS
MERW
NS STATION
AT
Zwijndrecht
ST
AD
BENEDEN MERWEDE
Hendrik-IdoAmbacht Papendrecht
NS STATION
A16
N
A15
OR
A
A15
U
TO
ION
TRANSV
AALSTRAAT
AN
TLA
ROO
EG
H. D
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Grote Kerk dordrecht, Grotekerksplein 8
dolhuis, dolhuisstraat 55
Stadhuis, Stadhuisplein
Bibliotheek AanZet, Groenmarkt 53
Scheffersplein
Augustijnenkerk, voorstraat 216
Trinitatiskapel, vriesestraat 20
dordrechts Museum, Museumstraat 40
Energiehuis, Noordendijk 148
dordtYart, Maasstraat 11
WEIZIGT
PARK
11 Zwijndrecht: oude Kerk, Kerkstraat 49
12 Zwijndrecht: Festino! Norderstedtplein 10
13 Hendrik Ido Ambacht: Hervormde Gemeente
dorp, Kerkplein 13
14 Hendrik Ido Ambacht: de Schoof
15 Alblasserdam: Havenkerk, wilgenlaan
16 Alblasserdam: Grote Kerk, Cortgene 8
17 Papendrecht: raadzaal, Markt 22
18 Papendrecht: Morgenster, Muilwijckstraat 1
19 Sliedrecht: Gereformeerde Kerk,
Middeldiepstraat 6 / hoek oranjestraat
20 Sliedrecht: Burgemeester winklerplein
[ 48 ]

Download de repertoirelijst ()

MP 23 maart 2014, open de pdf voor verdere informatie

Bach Academie Brugge 2015 Hear my prayer, O Lord!

aanmeldform Bach Animal CPD masterclass 2014 031114ns1

Klik hier voor het uitgebreide programma van de

14 juni 2014 pagina 17

Original Bach flower remedies - prijslijst

Blog - Terugblik op passieproject 2014

Verzorgenden IG voor diverse contractgroottes

programma Memento Musicale