Z PRIMEUR: STERNOCLAVICULAIRE PROTHESE Omgekeerde prothese maakt gewricht stabiel In het UZ Gent kreeg een patiënt voor het eerst een sternoclaviculaire prothese. Voor die primeur werd het principe van de omgekeerde prothese gebruikt. Die blijkt geschikt om ook het sterno claviculaire gewricht weer stabiel te maken. H et sternoclaviculaire gewricht verbindt het sleutelbeen (clavicula) met het borstbeen (sternum). Pathologieën van dat gewricht zijn zeldzaam. Bij de patiënt die in het UZ Gent werd behandeld, was na een ontwrichting een stukje van het sleutelbeen weggenomen. Daardoor zat het sleutelbeen te prominent en was het gewricht onstabiel. Bij elke beweging van de schouder of de bovenarm had de patiënt pijn. voordat we een geschikte patiënt over de vloer kregen’, vertelt prof. dr. Lieven De Wilde (Dienst Orthopedie en Traumatologie). ‘In het UZ Gent hadden we het principe van de omgekeerde schouderprothese geoptimaliseerd. We verkenden ook mogelijke toepassingen voor andere gewrichten.’ Bij een gewone schouderprothese wordt een metalen bal op de bolvormige humeruskop van de bovenarm geplaatst. Het glenoïd – een komvormige holte van het schouderblad – wordt vervangen door een kom in kunststof. Deze prothese is zogenaamd sleutelbeen borstbeen vooraanzicht TOEPASSINGEN VERKEND ‘Eigenlijk hadden we het concept van de prothese al uitgedokterd achteraanzicht De sternoclaviculaire prothese. ZORG 15 Voor de sterno claviculaire prothese heeft de Universiteit Gent intussen een patent aangevraagd. Prof. dr. Lieven De Wilde (links) en dr. Alexander Van Tongel. anatomisch: ze lijkt op een normaal gewricht. Zo’n anatomische prothese is niet in alle gevallen mogelijk. Soms zijn de pezen van de rotatorcuff gescheurd of aangetast. Die pezen trekken de humeruskop in het kommetje van het schouderblad en zorgen zo voor de schouderstabiliteit. Als ze niet meer functioneel zijn, wordt de bovenarm naar boven geduwd, tegen het schouderdak, en wordt het schoudergewricht instabiel. Een anatomische schouderprothese lost zulke problemen niet op. GEWRICHT WEER STABIEL ‘Voor zulke gevallen bedacht de Franse professor Paul Grammont de omgekeerde schouderprothese’, zegt prof. dr. De Wilde. ‘Net zoals de gewone prothese bestaat ze uit een bal en een kom, maar ze wordt omgekeerd ingeplant. Het gewone gewricht wordt dus eigenlijk omgedraaid. De bal wordt in de kom van het schouderblad geschroefd. Op de kop van de bovenarm wordt de holle kom van de prothese geplaatst. Daardoor verschuift het centrum van de rotatie naar de bal van de prothese, die zich op het schouderblad bevindt. De pezen van de rotatorcuff zijn niet meer nodig om de schouder op zijn plaats te houden. De prothese werkt op de kracht van de grote schouderspier (deltoïd). Het schoudergewricht wordt stabieler en de patiënt kan zijn arm weer bewegen.’ ‘Dat principe hebben we toegepast voor de nieuwe sternoclaviculaire prothese’, zegt dr. Alexander Van Tongel (Dienst Orthopedie en Traumatologie): ‘Op het bovenste deel van het borstbeen wordt een halve metalen bal geplaatst. Op de kop van het sleutelbeen wordt een kommetje gefixeerd dat uit kunststof bestaat. Dat wordt vastgeklikt in een metalen stuk dat in het sleutelbeen zit. Het centrum van de rotatie verschuift naar de halve bal op het borstbeen, zodat het gewricht weer stabiel wordt.’ OPLOSSING VOOR ARTROSE? De prothese werd gemaakt mede dankzij de ondersteuning van Lieve Nuytinck (Bimetra) en in samenwerking met Mobelife, een dochterbedrijf van Materialise. Dat gebeurde door middel van 3D-printing, om de onderdelen helemaal op maat van de patiënt te krijgen. Voor de sternoclaviculaire prothese heeft de Universiteit Gent intussen een patent aangevraagd. ‘De patiënt is na de ingreep pijnvrij en kan de schouder weer bewegen’, zegt dr. Van Tongel, die in juni een proefschrift verdedigt over symptomatische artrose van het sternoclaviculaire gewricht. ‘Onder de scanner blijken veel oudere mensen slijtage van dat gewricht te vertonen, maar ze hebben er weinig of geen last van. Pijn voelen ze pas als door de slijtage het gewrichtje onstabiel wordt. Ook voor zulke gevallen zou onze prothese een oplossing kunnen bieden.’