Inventarisatie concentreringstechnieken Werkdocument 95.141X auteurs: datum: drs. N.R. Bijlsma en ir. R.P. Boulan 12 oktober 1995 riza Inhoud werkdocument 1.0 Inleiding 4 2.0 Algemene informatie concentreringstechnieken 2.1 INFOS 2.2 EMP 2.3 EMC 2.4 EMM 5 5 7 7 8 3.0 Adsorptie 3.1 INFOS 3.2 ISMIS 3.3 EMP 3.4 EMC 3.5 EMM 9 9 10 10 11 11 4.0 Destillatie en strippen 4.1 INFOS 4.2 ISMIS 4.3 EMP 4.4 EMC 4.5 EMM 12 12 13 15 15 15 5.0 Membraantechnieken 5.1 INFOS 5.2 ISMIS 5.3 EMP 5.4 EMC 5.5 EMM 16 16 17 17 18 19 6.0 Ionenwisseling 6.1 INFOS 6.2 ISMIS 6.3 EMP 6.4 EMC 6.5 EMM 20 20 22 22 22 22 7.0 Extractie 7.1 INFOS 7.2 ISMIS 7.3 EMP 7.4 EMC 7.5 EMM 23 23 23 23 24 24 riza 8.0 Verdamping 8.1 INFOS 8.2 ISMIS 8.3 EMP 8.4 EMC 8.5 EMM 24 24 24 24 24 24 9.0 Vriesconcentreren 9.1 INFOS 9.2 ISMIS 9.3 EMP 9.4 EMC 9.5 EMM 25 25 25 25 25 25 10.0 Magnetische separatie 10.1 INFOS 10.2 ISMIS 10.3 EMP 10.4 EMC 10.5 EMM 26 26 26 26 26 26 11.0 Electrolyse 11.1 INFOS 11.2 ISMIS 11.3 EMP 11.4 EMC 11.5 EMM 27 27 27 27 27 27 12.0 Electrocoagulatie/electroflotatie 12.1 INFOS 12.2 ISMIS 12.3 EMP 12.4 EMC 12.5 EMM 28 28 28 28 28 28 13.0 Conclusies 29 riza 1.0 Inleiding In het cluster Zuiveringstechnieken bestond de indruk, dat de informatie/kennis die binnen de hoofdafdeling EM over verschillende afvalwaterzuiveringstechnieken aanwezig is vrij diffuus/versnipperd is vastgelegd en onvoldoende toegankelijk is voor de medewerkers. Daarom is een project gestart met als doel inzichtelijk te maken welke informatie binnen EM beschikbaar is en waar zij zich bevindt. In dit werkdocument wordt ingegaan op de concentreringstechnieken. Aan andere technieken, zoals bezinking, flotatie, filtratie, oxydatie en biologische zuivering wordt in andere werkdocumenten aandacht besteed. Het doel van deze exercitie is in de eerste plaats om de informatie die binnen EM beschikbaar is te inventariseren en beter toegankelijk te maken voor de medewerkers. Daarnaast zou inzichtelijk gemaakt moeten worden op welke gebieden onvoldoende informatie beschikbaar is. In een vervolgstap zou deze informatie verworden kunnen worden. Bij de inventarisatie is als volgt te werk gegaan. Als uitgangspunt voor deze inventarisatie zijn de beschrijvingen van concentreringstechnieken genomen uit het RIZA werkdocument "Inventory of treatment techniques for industrial waste water (nr. 91.142x) van J. Joziasse en H. Pols en de daarop gebaseerde 'Monografieen informatiesysteem technieken - compartiment water' van het RIVM (notanr. 736101008). Beide boekwerken geven een goede algemene informatie over de technieken. De monografieen zijn ook op de bestanden-PC beschikbaar (bestand IT, toegankelijk via ISIS) Van deze technieken is nagegaan welke informatie in de EM-bestanden INFOS en ISMIS aanwezig is. Vervolgens is in interviews nagegaan welke informatie bij de adviseurs van EMP, EMC en EMM beschikbaar is. Hierbij is o.m. gevraagd naar informatie over praktijktoepassingen, kosten, rendementen en contactpersonen uit het veld. Eerst wordt aangegeven welke informatie in de bestanden INFOS en ISMIS aanwezig is en waar zij te vinden is. Van de in INFOS gevonden artikelen wordt de code gegeven en een korte typering van het artikel. De in ISMIS gevonden informatie wordt in drie kolommen achtereenvolgens weergegeven: naam bedrijf; naam memoveld in ISMIS; uitgebreidheid informatie* en aard van verwij derde stoffen. *: in het algemeen is de informatie in de memovelden summier (geen verwij deringsrendementen en kosten), alleen als dat niet zo is wordt de aard van de informatie aangegeven. Vervolgens wordt kort weergegeven welke informatie bij welke medewerker aanwezig is. Tenslotte wordt een korte algemene beschrijving gegeven van de techniek. Waar mogelijk is uitgegaan van de monografien (de beschrijvingen zijn daarin iets uitgebreid t.o.v. werkdocument 91.142x), als daar geen beschrijving van de onderhavige techniek in staat is de beschrijving uit het RIZA werkdocument 91.142x gegeven. riza 2.0 Algemene informatie concentreringstechnieken 2.1 INFOS -trefwoord afvalwaterzuivering 84 AFZ 005 zie 84 AKA 002 86 AFZ 003 VN-EEG studie afvalwaterzuivering 1984, o.a. korte beschrijvingen van technieken (communaal: le, 2e en 3e trap, slibbehandeling; industrieel: omgekeerde osmose, ultrafiltratie, actief kool, ionenwisseling, precipitatie) 87 AFZ 001 rapport over schaalvergrotingsmethoden voor het ontwerpen van zuiveringen; hierin komen aan de orde: vaste stof-waterscheiding, vloeistof-waterscheiding, adsorptie, membraanfiltratie, strippen, extractie, neutralisatie, aerobe en anaerobe biologische zuivering -trefwoord afvalwaterzuivering 1 90 AFZ 001 TNO/RIZA overzicht zuiveringstechnieken (Joziasse) 91 AFZ 001 beknopt overzicht zuiveringstechnieken, m.n. biologische systemen en membraanfiltratie -trefwoord afvalwaterzuivering 2 82 AFZ 001 verwijderingsmethoden voor anorganische verbindingen: electrodialyse, omgekeerde osmose, ionenwisseling en geactiveerde alumina adsorptie; algemeen artikel met enige theoretische onderbouwing 82 AFZ 002 algemeen artikel over lozingen van organische microverontreinigingen en mogelijke technische en beleidsmatige maatregelen in Zweden 82 AFZ 003 verwijdering van TOC met o.a. omgekeerde osmose als tweede stap na actief kool adsorptie 87 AFZ 002 zie 87 AFZ 002 89 AFZ 002 case Duitse petrochemische fabriek, o.a. stoomstrippen en adsorptie aan macromoleculaire harsen van organochloorverbindingen 89 AFZ 003 zeer globaal artikel over de toegepaste zuiveringsmethoden in de chemische industrie in Duitsland -trefwoord fysische zuivering 89 FYZ 001 model ter bepaling van de kosten van condensatie en stoomstrippen 90 FYZ 001 werkdocument Joziasse: adsorptie, electroforese, magnetische separatie, microfiltratie 93 FYZ 001 'macro-porous polymer' deeltjes (MPP) voor de verwijdering van koolwaterstoffen; Akzo studie naar de toepasbaarheid op verschillende afvalwaterstromen : : ^- ^Mitt^tfittr^5a«aaBW^:i^il^7ll(l'lV"^ riza m -trefwoord concentratietechnieken 81 CON 001 EPA artikel: beschrijving verschillende technieken, verouderd en zeer globaal 85 CON 001 behandeling van percolatiewater met hyperfiltratie, globaal overzichtsartikel 86 CON 001 zwevend stof in afvalwater van Canadese electriciteitscentrales; uitgebreide studie bezwaarlijkheid, karakterisering, procesbeschrijving en behandelingstechnieken 86 CON 002 vergelijking verdamping, membraanfiltratie en vriesconcentratie; ontwerp, problemen en kosten 89 CON 001 vriesconcentreren, algemeen overzichtsartikel 89 CON 002 verdampen, algemeen overzichtsartikel 89 CON 003 electroforese, algemeen overzichtsartikel (Joziasse) 89 CON 004 verdamping, algemeen overzichtsartikel (Joziasse) 89 CON 005 vriesdrogen, algemeen overzichtsartikel (Joziasse) 90 CON 001 ophopingstechnieken, algemeen overzichtsrapport (Joziasse) 90 CON 002 concentratietechnieken, algemeen overzichtsrapport (Joziasse) N.B. alle stukken van Joziasse zijn voorlopers van de RIZA-nota 91.142X van Pols en Joziasse -trefwoord scheidingstechnieken 82 SCT 001 "Terugwinning van azijnzuur uit afvalstromen", vergelijking van Extractie, kristallisatie en destillatie voor de terugwinning van azijnzuur. Globaal. 79 SCT 002 "Advances in solid liquid separation-Ill", korte beschrijving van verschillende membraantechnieken, b.v. ultra filtratie en cross flow filtratie. Lijkt me wat gedateerd. 89 SCT 002 "Scheiding alkanen en aromaten met superkritisch kooldioxide", theoretisch verhaal. -trefwoord textielindustrie 85 TEX 001 'Studie van de zuivering van en de herwinning van afvalwater in de textielindustrie' Literatuurstudie waarin verschillende mogelijkheden voor het ontkleuren van textielafvalwater op een rijtje zijn gezet (o.a. omgekeerde osmose, ultrafiltratie, ionenwisseling en elektrolyse). riza -trefwoord vluchtige organische verbindingen 84 VLU 002 'Reinigung organisch belasteter wasser durch luftstrippen". Beschrijving van het verwijderen van smaak en reuk door organische verbindingen uit water door het doorblazen van lucht, schatting van de benodigde luchtdebieten. Aardig maar een beetje oud. -trefwoord zuiveringstechnieken 88 ZUT 001 "Verslag symposium over chemisch fysische behandeling van industrieel afvalwater gehouden in Nivilles..." Globaal verslag, met adsorptie en ultrafiltratie. Verder praktijkvoorbeelden en kosten. 85 ZUT 001 'Laboratoriumproeven voor fysisch/chemische zuiveringstechnieken'. Actief kooladsorptie. Literatuurstudie, op basis daarvan zijn adsorptie isothermen opgesteld. Lijkt gedateerd. 2.2 EMP bibliotheek: Monografien informatiesysteem technieken, compartiment water. TNO Rapportnr. 736101008, 1992 (beschrijvingen van technieken zijn in dit document opgenomen). Bij de EMP bibliotheek (Kitty) is ook toegang tot het computerbestand. Water treatment handbook. Degremont, sixt edition 1991. Beschrijving van verschillende afvalwaterzuiveringstechnieken. geeft een goed overzicht maar de hoeveelheid informatie per techniek is zeer beperkt JW scheidingsprocessen polytechnisch zakboek; Manual on disposal of refinery wastes - liquid wastes (1969), o.m. mogelijkheden van verschillende zuiveringstechnieken in raffinaderijen; 2.3 EMC Gerrit firma Staveren heeft bij het bestrijdingsmiddelenformuleerbedrijf Luxan een afvalwaterzuivering gebouwd (BM Destroyer), die een combinatie is van oxydatie, ultrafiltratie, microfiltratie, omgekeerde osmose en biologische zuivering; achtergrondinformatie is beschikbaar Loek eigen syllabus t.b.v. cursus, overzicht van algemene informatie over verschillende zuiveringstechnieken; EPA studie naar verschillende zuiveringstechnieken in de galvanische industrie (ionenwisseling, membraan); TAUW-rapport grondwatersaneringstechnieken, toepasbaarheid; POGB-rapport grondwatersaneringstechnieken, toepasbaarheid; RIVM-rapport grondwatersaneringstechnieken, samenvatting/eindrapport naar TAUW rapportages; RIZA-nota grondwatersaneringstechnieken, toepasbaarheid; mmmmimmmm riza Haskoning-rapporten verwijdering van ammoniak, zware metalen, gechloreerde koolwaterstoffen, polycyclische koolwaterstoffen met verschillende technieken, kostenvergelijking; Milieu Magazine artikel, top 5 waterzuivering, algemeen overzichtsartikel; syllabus Milieutechniekdag 1994 (o.a. pertractie, magnetische ionenwisseling); EPA-rapport, recovery systems in plating industry, samenvatting; CUWVO-nota textielindustrie, vergelijking verschillende fysisch-chemische technieken, veel waardevolle referenties; Koos Bouwdienst-nota over zuivering retourwater uit baggerspeciedepots, inventarisatie verschillende technieken, dimensionering, kosten; Peter V 'Afvalwaterzuivering bij kolenvergassing, een inventarisatie van de mogelijkheden.' TNO; maart 1991, ref.nr. 91-105. Per stof en vervolgens per afvalwaterstroom worden een aantal saneringstechnieken op een rijtje gezet en vergeleken, ook m.b.t de kosten. 2.4 EMM -Gerard Harmsen M. Boncz, 'een inventarisatie van small-seale-installaties voor afvalwaterbehandelingstechnieken'; beschrijving, randvoorwaarden en mogelijkheden van technieken; alle referenties zijn gebundeld in ordners bij Gerard; overzicht produkten EMM 1993; overzicht produkten EMM 1994; Stimuleringsregeling Milieutechnologie, projecten die mede door V en W worden betaald, praktijkgerichte demonstratieprojecten en pilotproeven, stukken en rapporten in hangmappenkast, Gerard H.; Programmatische Bedrijfsgerichte Technologie Stimulering, resultaten van in dit kader gesubsidieerde projecten zijn opvraagbaar bij de betrokken bedrijven zelf; IOP-MT preventie en milieubiotechnologie, tamelijk fundamentele onderzoeksprojecten, fact sheets van in dit kader gesubsidieerde projecten zijn aanwezig in de kast van Gerard; algemene artikelen over verschillende zuiveringstechnieken: stapel 3 in kast Gerard; -Hans Rienks RIZA-nota 95.033 (SPA 95.02) 'Project effluent polijsting' o.a. rendementen en kosten van verschillende technieken bij deze toepassing; EPA-rapport Guidelines for Waterreuse, over technieken voor behandeling effluenten van communale zuiveringen, zodat hergebruik in en de industrie mogelijk wordt; EPA-rapport Selected Readings, literatuuroverzicht; 8 riza l i W 3.0 Adsorptie Met adsorptie wordt beoogd met name opgeloste stof uit afvalwater te verwijderen door deze te hechten (adsorberen) aan een vaste stof (adsorbens) waarmee het afvalwater in contact wordt gebracht. Adsorptie wordt in het bijzonder toegepast voor de verwijdering van een breed scala organische (micro)verontreinigingen. Adsorptie aan actief kool wordt in het algemeen toegepast bij een concentratieniveau van de verontreinigingen in het te behandelen afvalwater tot enkele mg/1, in incidentele gevallen tot enkele tientallen mg/1. Harsadsorptie wordt toegepast bij hogere influentconcentraties, tot circa 100 mg/1. Bij deze methode is bijna altijd het doel waardevolle stoffen uit processtromen terug te winnen. 3.1 INFOS -trefwoord adsorptie 85 ADS 002 adsorptie van vluchtige koolwaterstoffen aan sediment en zwevend stof 85 ADS 004 adsorptie van organische stoffen aan actief slib 85 ADS 005 adsorptie van naftaleen in verschillende koolwaterstofmengsels door klei en sediment; bepaling adsorptiecoefficienten 88 ADS 001 selectieve adsorptie; overzichtsartikel 89 ADS 001 adsorptie; overzichtsartikel Joziasse 89 ADS 002 biosorpie van metalen; overzichtsartikel Joziasse 89 ADS 003 pH afhankelijkheid van de adsorptie van kleurstoffen aan bentoniet -trefwoord actief kool 83 AKK 001 opwerking actief kool met zoutzuur 84 AKK 002 modellering van granulair actief kool systemen voor de voorspelling van zuiveringsrendementen 84 AKK 003 actief kool adsorptie; overzichtsrapport Pols 93 AKK 001 veiligheidsaspecten van rookgasreiniging met actief kool -trefwoord actief kooladsorptie 00 AKA 001 productinformatie Norit; actief poederkool dosering in biologische zuivering; overzichtsrapporten; voorspelling voorkeur bepaalde chemische verbindingen voor adsorptie aan actief kool; 80 AKA 002 overzicht van adsorptie isothermen voor een groot aantal toxische organische stoffen 81 AKA 001 verwijdering van bestrijdingsmiddelen met actief kool 82 AKA 003 regeneratie actief kool; overzichtsmemo 82 AKA 004 vergelijkend onderzoek van verschillende oplosmiddelen voor actief kool regeneratie 82 AKA 005 pH- en zwevend stof afhankelijkheid van de verwijdering van organische verbindingen met behulp van zwevend stof 84 AKA 001 actief kool adsorptie; overzichtsartikel Pols riza 84 AKA 002 actief poederkool in combinatie met snelle zandfilters als verwijdering voor opgeloste organische verbindingen 86 AKA 001 actief kool adsorptie als CZV verwijdering in de farmaceutische industrie 88 AKA 001 onderzoek aan de kinetiek en modellering van adsorptie van verontreinigingen aan actief kool 89 AKA 001 adsorptie; overzichtsartikel 3.2 ISMIS -technieknaam actief-kooladsorptie (4) Akzo Delfzijl Aramide Delfzijl Elf Atochem Rt Broomchemie Delamine Delamine Duphar Duphar GE Plastics Shell Pernis TTR Botlek Hoechst Vliss. BASF Arnhem AKZODEL1 ARAMI1 ATOCHEM 1 BRCHEM01 DELA01 DELA02 DUPHA03 DUPHA06 GEP06 SHELLPER03 TTRBOT01 HOECHV6 BASF5 globale info; aniline globale info; DNOC globale info; dichloormethaan amines dioxines globale info; EOC1, pesticiden globale info; EOC1 behoorlijke info; ? drins, EOC1 EOC1 nauwelijks info; organische verb. ? -technieknaam harsadsorptie (28) Akzo Botlek Akzo Hengelo GEP AKZOB06 AKZOHEN1 GEP01 fenoxyzuren, chloorcresol (niet uitgevoerd) redelijke info; kwik fenol, aceton, tolueen, bisfenolaceton 3.3 EMP bibliotheek: Carbon Adsorbtion Handbook, uitgebreid handboek met theoretische achtergronden, toepassingen, case histories, regeneratie technieken Dju Gert Shell Pernis actief kool adsorptie voor verwijdering organochloorverbindingen en drins, rendementen 90-95%, drins nog steeds aanwezig bij grondwateronttrekkingen, weinig achtergrondinfo; eigen stage, actief kool adsorptie voor verwijdering dioxines, berekeningen aan verwijdering en dimensionering; notitie over actief kool adsorptie van dichloormethaan bij Xantar; contactpersonen: Chemviron en Norit; 10 riza Bert JW bij afvalverwerkers en tankautoreinigers als organochloorverwijdering: RTT, tankautoreiniger: actief koolkolom voor geconcentreerde voorwasstromen voor biologische zuivering, info in aanvraag; AVB/TCA/TCR, afvalverwerker: actief koolkolom als voorbehandeling van specifieke afvalwaterstromen, zeer summiere info in aanvraag; W M , afvalverwerker/tankautoreiniger: actief kool duplex-filter als effluent pollisher van biologische zuivering, incidenteel gebruikt om EOX-eis te halen, info in aanvraag; AVR, afvalverbranding: verwijdering organochloor, PCB en dioxine uit gaswaswater van rookgasreiniging, uitgebreide informatie in archief: -MER roosteroven 0 en DTO-10, door AVR -Garznhemehnger ? DTO-9, december 1992 door TNO -optimalisatie waterzuivering DTO-9, maart 1994 door DHV goed artikel over CZV verwijdering uit percolatiewater, praktijkvoorbeelden 3.4 EMC geen informatie gevonden 3.5 EMM -Gerard Harmsen actief kooladsorptie: 2 mappen met achtergrond-info (75% theoretisch; 25% praktisch, o.a. dioxineverwijdering bij Akzo Delfzijl); handboeken: Norit, 'Activated carbon, a fascinating material', theoretisch naslagwerk; contactpersoon: Jos Boere (Norit Research) harsadsorptie: studie HTS Dordrecht naar de verwijdering van chloorfenol met XAD-hars vs. actief kool, vrij beperkt rapport met weinig overtuigende resultaten voor toepassing in afvalwaterzuivering riza 4.0 Destillatie en strippen Strippen is een techniek waarbij het afvalwater intensief in contact wordt gebracht met een zogenaamd stripgas. Hierbij kunnen vluchtige verbindingen overgaan naar de gasfase. De toepasbaarheid wordt voor een belangrijk deel bepaald door de vluchtigheid van de verontreiniging (constante van Henry). In de praktijk wordt als stripgas gebruik gemaakt van lucht of stoom. Bij destillatie wordt het afvalwater verwarmd. Zodra het kookpunt van een verontreiniging bereikt is, verdampt deze en kan door condensatie teruggewonnen worden. 4.1 INFOS -trefwoord distillatie 89 DST 001 trouble shooting in destillatiekolommen III, schotelkolommen, achtergrondartikel 89 DST 002 trouble shooting in destillatiekolommen II, gepakte kolommen, achtergrondartikel 89 DST 003 trouble shooting in destillatiekolommen IV, hulpapparatuur, achtergrondartikel 89 DST 004 trouble shooting in destillatiekolommen I, algemeen achtergrondartikel 89 DST 005 ontwerp van een stoomstripper voor de behandeling van acrylonitril-houdend afvalwater, praktijkvoorbeeld -trefwoord strippen 82 SIT 002 88 SIT 001 83 SIT 001 88 SIT 003 92 SIT 001 89 SIT 001 86 SIT 001 93 SIT 001 88 SIT 002 86 SIT 002 'Strippen'. H.B. Pols, juli 1982; Principe, evenwichten, stoom versus luchtstrippen; doorgerekend, strippen van ammoniak; achtergrondartikelen. 'Capaciteit Tetra en DCM strippers bij Arami.' ontwerpgegevens + berekeningen strippers Arami. rapport over de ervaringen met het strippen van vluchtige gehalogeniseerde koolwaterstoffen met een plaatbeluchter. Vrij oppervlakkig. 'Analyzing chemical absorbers and strippers.'; grafische methode voor globale dimensionering of de schatting invloed van een procesparameter. 2 memo's van Gert Stam over strippen, n.a.v. Xantar en iets over strippen in het algemeen. 'Stripping', Joziasse. Voorloper van de "inventory of ....waste water" (werkdocument 91.142x, van J. Joziasse en H.B. Pols. 'Ways to Tackle the VOC Problem.'; strippen van vluchtige koolwaterstoffen bij de drinkwaterbereiding; bereikbare effluent concentraties; globaal. 'Operation of counter current air-stripping towers at higher loading rates.'; aanpassing van conventionele strippers, waardoor hogere belastingen kunnen worden toegepast. Op basis van pilotproeven. 'Dichloormethaan, tetra en actief chloor in afvalwater Arami.'; saneringen bij Arami, weinig over strippen. 'Removal of halogenated organics from contaminated groundwaters.'; state of the art van factoren die het massa transport bij strippen bei'nvloeden. 12 riza 83 SIT 002 'Decreasing the investment for stripping ammonia from water.'; strippen bij hogere temperaturen; met name een alternatieve warmtewisselaar. 4.2 ISMIS -technieknaam stoomstrippen (22) Akzo Amsterdam Akzo Amsterdam Akzo Botlek Akzo Botlek Akzo Botlek Akzo Delfzijl Akzo Delfzijl Akzo Delfzijl Akzo Dordrecht Akzo Dordrecht Andeno Aramide Delfzijl Aramide Delfzijl Arco BASF Arnhem BASF Arnhem BASF Arnhem Booy Clean BP Europoort Broomchemie Broomchemie Broomchemie globale info; ammoniak ammoniak ethyleendichloride xyleen HC1 globale info; organochloorverb. globale info; ammoniak Cl2 CS2; fabriek is gesloten CS2 Br2 aniline dichloormethaan aceton, methanol; t-butylalcohol styreen vinylchloride, monochlooretheen acrilonitril geen info, EOC1 H2S, ammoniak dichloormethaan, trichloorfenol, dibroomfenol, EOX chloorbenzeen 1,2-dichloorethaan, 1,2-dibroomethaan, 1-broom, 2-chloorethaan CYANAMD01 acrylonitril, acrylamide Cytec Dow Terneuzen DOWT05 MAK's Dow Terneuzen DOWT06 1,1 -dichlooretheen, 1,1,1 -trichloorethaan Dow Terneuzen DOWT07 redelijke info; aldehyden, aceetaldehyde Dow Terneuzen nauwelijks info; EOC1 DOWT08 DSM Umuiden redelijke info; ammoniak DSMIJ1 Duphar DUPHA02 redelijke info; organochloor ammoniak Duphar DUPHA05 tetrahydrofuraan Dupont DUPONT 1 Eka Chemie EKA1 fenol Exxon Europoort EXXONCHE01 cobalt-complex GEP02 dichloormethaan GEP tolueen GEP03 GEP H2S, ammoniak Hoogovens HOOGOV03 chloorbenzeen ICI1 ICI ICI2 aniline, fenol ICI KATALIS2 ammoniak Katalistiks KEMIRAP1 redelijke info; ammoniak Kemira Pernis redelijke info; ammoniak Kemira Pernis KEMIRAP2 redelijke info; ammoniak Kemira Rozenburg KEMIRAR1 AKZOA02 AKZOA04 AKZOB02 AKZOB05 AKZOB07 AKZODEL02 AKZODEL3 AKZODEL5 AKZODOl AKZOD02 ANDENO1 ARAMI 1 ARAMI3 ARCOOUD01 BASF1 BASF2 BASF3 BOOY1 BP1 BRCHEM02 BRCHEM03 BRCHEM07 riza 2i redelijke info; H2S, ammoniak H2S, ammoniak redelijke info; ammoniak dichloormethaan, 1,2-dichloorethaan nauwelijks info; H2S, ammoniak redelijke info; hexaan (niet uitgevoerd) methy 1 i sobuty lketon 2-butanol 2-butanol dimethylketon, methylmercaptaan, di-isopropylether chloorbenzeen H2S, ammoniak H2S, ammoniak H2S, ammoniak hexaan vinylchloride Kemira Rozenburg Kuwait Raff. Hydro Agri SI. PFW Barneveld Shell Moerdijk Shell Pernis KEMIRAR2 KUWAIT2 NSM1 PFW1 SHELLMOE05 SHELLPER02 Shell Pernis Shell Pernis Shell Pernis Shell Pernis Shell Pernis Shell Europoort Texaco Total Unimills BASF Arnhem Cargill A'dam Cargill A'dam SHELLPER04 SHELLPER05 SHELLPER06 SHELLPER09 SHELLPER10 SHELLR2 TEXAC02 TOTAL2 UNIMILLS1 BASF5 CARGSOJA01 hexaan CARGMULT01 hexaan -technieknaam vacuumstoomstrippen (23) geen records -technieknaam luchtstrippen (24) ACZC Sluiskil Akzo Botlek Arami Delfzijl Dow Terneuzen Shell Moerdijk ACZC3 AKZOB08 ARAMI2 DOWT13 SHELLMOE04 redelijke info; ammoniak Cl2 Cl2, tetrachloormethaan aromaten (N2-stripper) aceetaldehyde, acetonitril (N2-stripper) -technieknaam distillatie (30) Akzo Botlek Arco Broomchemie Dow Terneuzen DSM Resins HvH Exxon Botlek GEP Methanol Chemie Morton Thiokol Shell Moerdijk Shell Pernis Shell Pernis AKZOB07 ARCOOUD02 BRCHEM08 DOWT05 DSMRES01 EXXONRPP01 GEP04 MCN1 MORTON01 SHELLMOE03 SHELLPER04 SHELLPER06 HC1, indirecte stoomverhitting isopropanol, aceton methylethylketon, aceton benzeen, ethylbenzeen, polyethylbenzenen (in process) alcoholen, butanol, xyleen, glycol, vinylacetaat alcoholen tolueen, methanol redelijke info; formaldehyde, methanol methanol koolwaterstoffen, in process epichloorhydrine, methylisobutylketon butaan, buteen, 2-butanol 14 riza Synthese Witco Witco Witco Gist-brocades SYNTH1 WITCO03 WITCO04 WITCO06 GISTDEL03 methanol, isobutanol, butanol nauwelijks info; koolwaterstoffen methanol isopropanol TEA, ammoniak 4.3 EMP Dju strippen Shell Pernis ECH fabriek, eerste stap zuivering voor verwijdering product uit afvalwater, weinig informatie; JW Dupont, strippen t.b.v. formaldehydeverwijdering, achtergrondinformatie; raffinaderijen, behandeling zuurwater Rianne strippen bij Climax Molybdenum, NH3 en S0 2 verwijdering, weinig informatie strippen: model op PC met handleiding (in ontwikkeling), Gert theoretisch achtergronddocument over model, notitie over dichloormetaanverwijdering door strippen bij Xantar, informatie over praktijktoepassingen bij Akzo Rotterdam, Akzo Delfzijl, Aramide Delfzijl, GEP en DSM Geleen) 4.4 EMC Joan Loek strippen van vluchtige organische verbindingen in een biologische zuivering; Philips Duphar, verwijdering fenolen in process en afvalwater, installatie wordt nu voor grondwatersanering gebruikt, informatie in dossier; 4.5 EMM -Gerard Rijs STOWA rapport 95-11, "Behandeling van stikstofrijke retourstromen op rwzi's. Praktijk aan stoomstrippen met dampverdichting bij de rwzi Amsterdam-Oost" STOWA rapport 95-12, "Behandeling van stikstofrijke retourstromen op rwzi's. Praktijk aan lucht- en stoomstripinstallaties bij de rwzi Utrecht" 5.0 Membraantechniekcn Een membraan kan worden gezien als een scheidingswand tussen twee homogene fasen, die selectief bepaalde verbindingen door kan laten dan wel tegenhouden. Gebaseerd op dit basisprincipe zijn verschillende uitvoeringsvormen ontwikkeld, zoals omgekeerde osmose en microfiltratie, die in de afvalwaterzuivering toegepast kunnen worden. De materiaalkeuze van het membraan kan worden afgestemd op de verontreiniging(en). Periodiek dienen membranen vervangen te worden, wat een belangrijke kostenpost kan vormen. 5.1 INFOS -trefwoord membraantechnieken 81 MEM 001 'Verslag symposium membraanfiltratie 18-12-81'; globaal en lijkt gedateerd. 87 MEM 001 'Membraanelektrolyse; een nieuwe aanpak voor galvanisch afvalwater.;'globale beschrijving van een door ESMIL op de markt gebrachte membraanelektrolyse voor de verwijdering van zware metalen uit afvalwater. 00 MEM 002 'Ultrafiltration von 61-wasser-emulsionen.'; folder leverancier over ultrafiltratie; leuk overzicht van de installatie en procesomstandigheden. 87 MEM 003 'Membraanfiltratie (4-delige serie).'; overzicht van membraanprocessen. In de vier delen wordt ingegaan op: Transportmechanismen door membranen; Membraantypen en uitvoeringsvormen; Systeemschakeling van membranen; Toepassingslimiteringen bij membraanfiltratie. Goed algemeen overzicht van membranen en hun mogelijkheden. 89 MEM 005 'Membraanprocessen in de praktijk'; kort overzichtje van toepassingsmogelijkheden van membranen; globaal. 87 MEM 002 'Membrane utilization in Hazardous Metal Removal from Wastewater in the electronic Industry'; verbeteren membraan zuiveringssysteem door verbetering van de voorbehandeling. 88 MEM 002 'Pervaporatie van vluchtige organische componenten'; conclusies van een rapport over pervaporatie, het volledige rapport is bij Gerard Rijs. 89 MEM 004 'Crossfolw micro filters'; toepassingsgebied, limiteringen, systeem mogelijkheden, concurrerende technieken, globale kostenindicatie; goed artikel. 89 MEM 003 'pervaporatie' Concept rapport 13 mei 1989; beschrijving proces, werkingsprincipe, typen, bedrijfszekerheid, randvoorwaarden, toepassingsgebied en vrij uitgebreid kosten (waarschijnlijk een concept van de monografien). 89 MEM 006 'Gemobiliseerde vloeistofmembranen halen nitraat uit grondwater' ; het transport door en het stabiliseren van vloeistofmembranen; weinig bruikbare info. 84 MEM 005 'Reverse osmosis treatment tot control inorganic and volatile organic contamination'; Vrij oud artikel; verwijdering (mogelijkheden/rendementen) van anorganische en organische verontreinigingen uit afvalwater; weinig nieuws. 92 MEM 002 'Separation of hazardous organics by low pressure reverse osmosis membranes.'; experimenteel onderzoek naar selectieve verwijdering van organische componenten met composiet membranen (omgekeerde osmose); hoge flux bij relatief lage druk. 16 riza 93 MEM 001 'Gebruik van ultrafiltratie voor reiniging van spoelwater (en hergebruik) in de verfindustrie.'; Demo project; vrij globaal, voorbeeld van toepassing. 86 MEM 007 'Development of a combined ultrafiltration and carbon adsorption system for industrial wastewater reuse and priority pollutant removal.'; Beschrijving van een proefproject voor de verwijdering van zware metalen en organische verontreinigingen uit wasserij-afvalwater door ultrafiltratie gecombineerd met actief kool adsorptie. 83 MEM 003 'Application of revers osmosis to complex industrial wastewater treatment.'; Overzicht van toepassingen van omgekeerde osmose; rendementen. 00 MEM 003 Folders van NAJADE, WAVIN en ABCOR. 80 MEM 001 'Membraanfiltratie een fysisch-technische scheidingsmethode.'; wat theoretische achtergronden over membraanfiltratie; gedateerd. 84 MEM 004 'Crossflow filtration'; Kort, weinig nieuws. 86 MEM 006 Folder van Guttling (leverancier) over hun ultrafiltratie installatie. 84 MEM 003 'Membrane separation processes'; Overzichtsartikel, omgekeerde osmose, elektrodyalyse en ultrafiltratie; Uitgebreid; proces, voorbehandeling, ontwerp, rendementen, randvoorwaarden, toepassingen en kosten voor. 86 MEM 008 Folder van van Opbergen (leverancier) over hun omgekeerde osmose. 89 MEM 001 Tnv. treatm. techn. for ind. wastewater'; Hoofdstuk uit de inventarisatie van Joziasse en Pols over zuiveringstechnieken (werkdocument 91.142x). 92 MEM 001 'Hergebruik van spoelvloeistof d.m.v. membraantechnologie met nullozing als doel.'; Onderzoek, mogelijkheden voor hergebruik van spoelvloeistof bij een verffabriek m.b.v. ultrafiltratie staat. 88 MEM 001 'Nieuwe toepassingen membranen in milieutechnologie.'; Overzichtje. 89 MEM 001 'Omgekeerde osmose.'; Concept januari 89. Uitgebreid verhaal over omgekeerde osmose; werkingsprincipe, typen apparaten, bedrijfszekerheid, randvoorwaarden, toepassingsgebied en kosten; Voorloper van de monografien. 89 MEM 002 'Ultrafiltratie/microfiltratie.'; Niet meer aanwezig. 5.2 ISMIS ACZC Hoogovens Shell Pernis DOW Terneuzen Hoogovens ATOCHEM ACZC4 HOOGOV04 SHELLPER03 DOWT03 HOOGOV12 ATOCHEM01 precoatvacuiimfiltratie, PAK, sumiere info precoatvacuumfiltratie, PAK, summiere info precoatvacuiimfiltratie, DRINS, EOC1, summiere info hyperfiltratie, polyglycol, zeer summier ultrafiltratie, olie, summier kaarsenfilter, methyl 4,6 dinitrofenol, zeer summier 5.3 EMP Richard "Membraantechnologie", documentatiemap voor een symposium te Ede d.d. 3 november 1987; Niels Shell Moerdijk BMP doornemen; documentatie NSC-symposium (14 december 1994), lezing van Amerongen (Process Design) over toepassing van verschillende membraantechnieken op afvalwater van industriele textiel wasserij en, rendementen en kosten; riza David JW Gert Leo EMI Uden (compactdisk fabriek) voor nikkelverwijdering (in: 9,5 mg/1; uit 1 mg/1); Facet, goed overzicht van verschillende toepassingen, vooral metaalverwijdering, proefinstallatie, contactpersoon van Duin; Stork, in levensmiddelenproductie en voor percolatiewater, proefinstallatie, contactpersoon Jan Sietsema. Dupont. kleurstoffenverwijdering; artikel over drinkwater, economische optimalisatie (1993, 14); documentatie NSC-symposium (13 mei 1993), lezingen ten Wolde (Stork) overzicht membraantechnieken en Bult (TAUW) pertractie, pilotonderzoek, toepassingen en kosten; pertractie: proefinstallaties bij DSM Geleen en Arami Delfzijl, kosteninformatie in kosmos, veel kennis bij TAUW; omgekeerde osmose: proefstudie sulfaat- en kwikverwijdering bij Arami Emmen; Drie artikelen over membraantechnologie met als doel hergebruik van water. Kooij, E. Spoelwater van de verfindustrie bruikbaar als grondstof. Procestechnologie mei 1993; Beumer E. Roestvast staal beitsen en dan..? Roestvast staal 4/92. Wasserlack fur Stahlblech Scope 7/8 1991. 5.4 EMC Gerrit Piet RJ Loek Nils omgekeerde osmose t.b.v. opwerken gietwater in de glastuinbouw verwijdering van Al uit afvalwater in de galvanische industrie voor recirculatie (Siemens Duitsland); Akzo wil dit ook gaan toepassen; KEMA-rapport over fabricage van demiwater uit oppervlaktewater met omgekeerde osmose (i.p.v. met ionenwisseling uit drinkwater) oude studies over eiwitafscheiding bij AVEBE; RWB-rapport, overzichtstudie membraantechnieken; TNO-rapport, membraantechnieken voor behandeling van kleurstofhoudend afvalwater uit de textielindustrie; TU Twente-rapport pervaporatie (M. Mulder), proefopstelling voor verwijdering van trichloorbenzeen uit grondwater; Tebodin-rapport haalbaarheidsstudie membraantechnieken in grondwatersanering, kosten/schaalgrootte; VROM afval stoffenreeks 'Behandeling van percolatiewater stortterreinen', deel C hyperfilteratie (= omgekeerde osmose); archiefdossier Wieringerweer S.O.W. te Middenmeer, toepassing hyperfiltratie (RO) op percolatiewater van de afvalstortplaats; 18 riza 5.5 EMM -Gerard Harmsen handboeken: 'Handbook of industrial membrane technology' 'Aachener Membran Kolloqium' artikelen op stapel 1 in kast van Gerard H. (index ligt er bovenop); hangmap 'membranen' in ladenkast; rapport 'ultra-/microfiltratie in de galvanoindustrie'; reverse osmosis, pilotplant bij Neproma eerste toepassing voor afvalwaterbehandeling, nog geen rapporten beschikbaar; TNO-rapport over pervaporatie, conclusie: niet toepasbaar voor afvalwaterbehandeling; literatuuroverzicht reverse osmosis, M. Boncz; hangmap pertractie in ladenkast; pertractie: projecten i.h.k.v. IOP en Stimuleringsregeling; contactpersonen pertractie bekend bij Gerard H. (Akzo, TNO); suggestie: literatuursearch extractie, pertractie, macro porous polymer (MPP); bij membraantechnieken gaan de ontwikkelingen relatief snel, contactpersonen in het veld zijn daarom belangrijk; -Gerard Rijs studie micro/ultrafiltratie slibwater en verdunningswater, kosten; STOWA rapport 95-09, "Behandeling van stikstofrijke retourstromen op rwzi's. Praktijkonderzoek aan de membraanbioreactor bij slibverwerkingsbedrijf Sluisjesdijk"; RWZI 2000 rapport 91-03, "Perspectives for the utilization of membrane-assisted sludge retention in municipal waste water treatment plants", (biz. 68) RWZI 2000 rapport 94-03, "Fundamenteel onderzoek vermindering slibproductie", (biz. 68) RWZI 2000 rapport 94-04, "Alternatieven voor de slibretentie bij hooggesuspendeerde waterzuiveringssystemen", (biz. 71) -Hans Rienks Nederlandse Membraangids (Haskoning), overzicht verkrijgbare membranen en hun toepassingsgebied; 'Membraanfiltratie, theorie en modellering', TU Delft afstudeerverslag • 6.0 • ^-/ ak • Ionenwisseling De techniek is gebaseerd op binding van ionen aan een (veelal synthetisch) vast materiaal. Op een dragermateriaal zijn geladen groepen gebonden die een electrochemische binding aan kunnen gaan met ionen uit een waterfase. De aard van de geladen groepen bepaalt voor een belangrijk deel welke ionen gebonden kunnen worden en de selectiviteit. Omdat verontreinigingen zoals onopgeloste of gesuspendeerde stoffen de ionenwisselaar onbruikbaar kunnen maken, moet de samenstelling van het afvalwater bekend zijn. 6.1 INFOS trefwoord ionenwisseling 86 IOW 001 Folder van Gutling over hun ionenwisselingssysteem. 83 IOW 001 'Reclamation of wastewater constituents by ion exchange.'; vierdelige serie, deel 2 (systeem opzet, recirculate) en 4 (stabiliteit hars) zitten in infos, deel 1 en 3 ontbreken; redelijk diepgaand, gericht op het proces; geen toepassingsgebeiden. resultaten of kosten. 88 IOW 001 'Dowex monosphere'; niet interessant. 89 IOW 001 Het hoofdstuk uit werkdocument 91.142x ("inventory of treatment techniques for industrial waste water", J. Joziasse en H.B. Pols). Goed kort overzcht. 89 IOW 002 Het hoofdstuk uit werkdocument 91.142x ("inventory of treatment techniques for industrial waste water", J. Joziasse en H.B. Pols) over vloeibare ionenwisselaars. Goed kort overzicht. 82 IOW 004 'special application of ion exchange'; Overzicht van door duolite geleverde harsen en hoe deze te gebruiken; gedateerd. 00 IOW 001 'Impact of improved ion-exchange materials and new techniques on separation perfomence'; overzicht van ontwikkelingen in ionenenwisseling en mogelijkheden om problemen met ionenwisseling op te lossen; geen toepassingen of resultaten. 82 IOW 005 'Preventing fouling of ion exchange resins' I en II; algemeen; typen fouling en manieren om die te beperken. 82 IOW 002 'Desalination by continuous ion exchange based on thermally regenerable magnatic microresins"; beschrijving van een pilotproef met een continu magnetische ionenwisselaar voor het ontzouten van afvalwater (Sirotherm proces); diepgaand; specifiek. 87 IOW 001 'Upcore couter-current regenerated ion exchange technology.'; beschrijving van een door ESMIL op de markt gebrachte ionenwisselaar. 91 IOW 001 'Ionenwisseling van zware metalen.'; onderzoek naar de selectiviteit van ionenwisselaars bij de verwijdering van koper en nikkel uit industrieel afvalwater. 87 IOW 002 'Ionenwisselaars, monografie'; werking, types, toepassingsgebieden, kosten van ionenwisselaars. Hoofdstuk uit de monografieen. 20 riza -trefwoord zware metalen 87 ZWM 001 'Elimination of heavy metals from waste water using a modification of the carix ion exchange process'; Resultaten van een onderzoek naar de verwijdering van Koper en nikkel. 6.2 ISMIS AKZO Amsterdam AKZO Amsterdam Hoogovens Hoogovens Hoogovens MCN AKZOA01 AKZOA05 HOOGOV14 HOOGOV14 HOOGOV17 MCN2 zeldzame aarden, summiere info tolueensulfonamide, zeer summier zware metalen, tin, zeer summier zware metalen, zeer summier chroom, zeer summier chromaat, zeer summier 6.3 EMP Dju Bert Kitty Tebodin-rapport over kwikverwijdering uit afvalwater bij chloorelectrolyse: achtergronden, uitvoering, kosten; DHV-rapport 'Optimalisatie waterzuivering DTO-9' uit 1994, uitgebreide informatie over mogelijkheden en kosten van ionenwisseling als polijsting (metaalverwijdering) op waterzuivering van rookgasreiniging; nieuwste versie monografien staat bij Kitty; daar hebben we ook toegang tot het computerbestand. 6.4 EMC Joan werkdocument 95.087X, Ag verwijdering in ziekenhuizen en de grafische industrie, kosten en rendementen; foldermateriaal 'van Vlodrop' toepassing zilver-verwijdering contactpersoon: dhr. de Graaf (directeur) Peter V 'Antimoon in afvalwater van textielveredelingsbedrijven.' Antimoon verwijdering met ionenwisseling. 6.5 EMM -Gerard Harmsen HAS Den Bosch, rapport afstudeerprojecten over selectiviteit verschillende ionenwisselaars, rapporten kwalitatief niet zo goed, selectiviteit bleek gering; handboek: 'Waste Water Treatment by Ion Exchange' (gecopieerd); lopende projecten: RU Leiden (Driessen, metalen) en TU Twente (kroonesters), verbeteren selectiviteit, erg fundameteel, nog weinig toepassingsgericht; TNO-MT, onderzoek in IOP-kader naar verbetering van de capaciteit d.m.v. configuratieaanpassing: artikelen in hangmap (niet up to date); informatie uit witte kast wordt nog uitgezocht; ,M-,mt!Mt,r riza 7.0 Extractie Het afvalwater wordt in contact gebracht met een organische oplosmiddel dat niet mengbaar is met water. Verontreinigingen met een hogere oplosbaarheid in het oplosmiddel dan in water gaan over naar de organische fase. De verontreinigingen kunnen (bijvoorbeeld met destillatie) worden verwijderd uit het oplosmiddel, zodat dit opnieuw gebruikr kan worden. 7.1 INFOS -trefwoord. extractie 88 EXT 001 'Monografie Solvent extractie'; werkingsprincipe, typen apparaten, bedrijfszekerheid, randvoorwaarden, toepassingsgebied en kosten. 00 EXT 001 'Extractiesystemen.'; Oktrooibeschrijving van een vloeistof/vloeistof extractieapparaat. Weinig link met de praktijk. 84 EXT 001 'The essentials of Extraction.'; theoretische achtergronden van extractie; systeemopbouw; kosten. 82 EXT 001 Conclusies van een onderzoek naar terugwinning van azijnzuur door extractie 89 EXT 002 'Supercritical processes win CPI accaptance.'; toepassingsmogelijkheden 95 EXT 95 EXT voor superkritische extractie. 'Opwerking van zinkchloride door middel van solvent extractie; laboratoriumonderzoek', TNO-studie 1991 'Opwerken van zink uit zinkchloride door middel van solvent extractie met DEHPA; Pilot-plant onderzoek', TNO-studie 1991 7.2 ISMIS technieknaam extractie (8) Akzo Arnhem Akzo Botlek Akzo Ede Dow Terneuzen Shell Pernis Shell Pernis Shell Pernis Shell Pernis Shell Pernis Elf Atochem Rt Gist-brocades AKZOARN1 AKZOB04 AKZOEDE1 DOWT02 SHELLPER02 SHELLPER09 SHELLPER10 SHELLPER11 SHELLPER12 ATOCHEM02 GISTDEL03 goede info; zink redelijke info; chloorcresolen, cresol, fenoxyzuren zink amines bestrijdingsmiddelen fenol dichloorbenzonitril, EOC1 (EOC1) EOC1 organozwavel, EOC1 ammoniak, TEA 22 riza 7.3 EMP Dju Gert Shell Pernis, in process verwijdering van DCH in ECH fabriek, weinig informatie; macro porous polymer: achtergrondinformatie over verwijdering van chloorkoolwaterstoffen uit grondwater van Akzo Weert, rendementen , kosten, dimensionering; solvent extractie bij Akzo Rotterdam en DSM Geleen, globale info; 7.4 EMC geen informatie gevonden 7.5 EMM -Gerard Harmsen hangmap extractie in ladenkast; enige informatie beschikbaar bijv. over het bepalen van verdelingscoefficienten; liquid membrane permeation, hierbij is extractiemiddel omgeven door membraan, map met informatie in kast; macro porous polymer, informatie over pilotplant bij Elf Petroland, Gerard bundelt de bij hem aanwezige info in een map, contactpersoon: dhr. Meijer (Akzo): 085- 665819 riza 8.0 Verdamping Door water te verdampen uit afvalwater wordt een scheiding bereikt tussen geconcentreerde verontreinigingen en water. De verontreinigingen kunnen dan verder verwerkt worden en het gecondenseerde water gebruikt in het proces. De techniek kan worden toegepast op bijvoorbeeld zouten, of andere verbindingen van anorganische of organische aard, voor zover deze in opgeloste vorm aanwezig zijn en niet of minder vluchtig zijn dan water. Als uitvoeringsvormen zijn onder meer omloopverdampers en filmverdampers bekend. 8.1 INFOS geen informatie gevonden 8.2 ISMIS geen informatie gevonden 8.3 EMP David Bert slib verwerking sanering W M , op deelstroom en effluent bioloog, gereed 1996, informatie in dossier (saneringsonderzoeken 1994 en aanvraag 1995); literatuursearch uitgevoerd, resultaten in map gebundeld, verschillende waardevolle artikelen over theoretische achtergronden, uitvoeringen, toepassingsgebieden, kosten; 8.4 EMC Loek Tebodin-rapport over behandeling kleurstofhoudend afvalwater in de textielindustrie (in doos); NIZO-rapport over behandeling kaaspekel; 8.5 EMM -Gerard Harmsen weinig info, enige aanzetten voor vergelijking met andere technieken (Gerard H. zoekt dit nog uit) 24 riza 9.0 Vriesconcentreren De techniek is gebaseerd op de vorming en afscheiding van ijskristallen. Op deze wijze wordt "zuiver water" onttrokken en blijft een geconcentreerde afvalstroom over. De techniek is niet gevoelig voor corrosie (i.t.t. verdamping) en er hoeven geen hoge kosten gemaakt te worden voor vervanging van membranen. 9.1 INFOS 89 KRS 001 voorstudie voor een vriesconcentratie-installatie bij ACZC, Franstalig, door BEFS, is niet uitgevoerd. KRS "Separations become crystal clear", algemeen artikel over kristallisatie KRS bedrijfsinformatie Niro b.v., technische achtergronden en energiebehoefte van vriesconcentreren 9.2 ISMIS technieknaam uitvriezen (31) Dow Terneuzen DOWT10 nauwelijks info; lithiumbromide; volgens bedrijf geen afvalwaterbehandeling 9.3 EMP GdV Niels ACZC, na voorstudie niet uitgevoerd wegens onbekendheid en onzekerheid van de technologie bij kooksfabrieken, informatie in INFOS informatie leverancier Niro; pilotproeven t.b.v. afvalwater polymeerfabriek van Shell Singapore 9.4 EMC geen informatie gevonden 9.5 EMM geen informatie gevonden riza 10.0 Magnetische separatie Bij deze techniek worden verontreinigingen gehecht aan een magnetische drager (zoals magnetiet of een magnetische ionenwisselaar). Deze drager wordt vervolgens met een magneet gescheiden van de afvalwaterstroom. De methode kan worden toegepast op bijvoorbeeld zware metalen, die vervolgens kunnnen worden teruggewonnen. 10.1 INFOS geen informatie gevonden 10.2 ISMIS geen informatie gevonden 10.3 EMP GdV Niels Hoogovens pelletfabriek, kwikverwijdering, na voorstudie niet uitgevoerd documentatie NSC-symposium (14 december 1994) lezing Urlings (TAUW) 10.4 EMC geen informatie gevonden 10.5 EMM -Gerard Harmsen onderzoek i.h.k.v. stimuleringsregeling, TAUW rapporten, in hangmappen in kast proefproject magnetische ionenwisseling, waarbij Oosterhof-Holman (Envimag) de installatie bouwt en ICI Watercare Australie de hars levert contactpersonen: dhr. Urlings en Reuver (TAUW) -Gerard Rijs RWZI 2000 rapport 89-03, "Selectieve verwijdering van zware metalen uit ruw riool water met behulp van een magneet", biz. 78; RWZI 2000 rapport 93-02, "Magnetisch defosfateren op rwzi's", biz. 58 26 riza 11.0 Electrolyse Bij deze techniek ondergaan verontreinigingen aan een electrode een electrochemische reactie. Een goed voorbeeld hiervan is het omzetten van metaalionen in de metallische vorm. Het neergeslagen metaal kan vervolgens teruggewonnen worden. Een electrochemische reactie aan de ene electrode gaat altijd gepaard met een reactie aan de andere electrode waarbij de omgekeerde electronenstroom optreedt. / / . / INFOS geen informatie gevonden 11.2 ISMIS geen informatie gevonden 11.3 EMP Niels documentatie NSC-symposium (14 december 1994) lezing de Jong (TNO) over electrolytische metalenverwijdering, mogelijkheden en kosten 11.4 EMC Joan werkdocument 95.087X, Ag verwijdering in ziekenhuizen en de grafische industrie, kosten en rendementen; foldermateriaal 'van Vlodrop' toepassing zilververwijdering. 11.5 EMM geen informatie gevonden riza 12.0 Electrocoagulatie/electroflotatie Electrocoagulatie is een bijzondere uitvoeringsvorm van coagulatie waarbij grote opgeloste en kleine gesuspendeerde deeltjes electolytisch worden gedestabiliseerd. Hierdoor kan een scheiding bereikt worden tussen de deeltjes en de waterfase. Bij electroflotatie vormen de gedestabiliseerde deeltjes een drijflaag, die afgescheiden kan worden. 12.1 INFOS geen informatie gevonden 12.2 ISMIS geen informatie gevonden 12.3 EMP Bert informatie Morselt, leverancier van electroflotatie, beschrijving en gehaalde waarden in de praktijk; informatie BAER, idem; praktijksituatie W M , voorbehandeling van metaalhoudende afvalwaterstromen, informatie in vergunningaanvraag 1994 in archiefdossier; TAUW-rapport 'praktijkonderzoek zuivering slakkenpercolaat AVR' uit 1993, proeven met electrocoagulatie voor verwijdering van metalen, uitgebreide informatie over testen en resultaten, in archiefdossier en eigen dossier; 12.4 EMC Piet toepassing in de galvanische industrie 12.5 EMM geen informatie gevonden 28 llllflll M riza 13.0 Conclusies Algemeen kan worden geconcludeerd, dat het uitvoeren van de inventarisatie nuttig is geweest. Er is gebleken dat er veel informatie bij medewerkers aanwezig is die niet via de informatie bestanden kan worden achterhaald. Je moet weten dat een collega van een bepaald onderwerp op de hoogte is om de informatie te kunnen traceren. Regelmatig werd tijdens de interviews de opmerking gemaakt dat het een goede zaak was dat deze inventarisatie werd uitgevoerd. Op zich is dit al een teken, eigenlijk zou de vraag moeten opborrelen: "Waar is dat nou voor nodig?". Met betrekking tot de informatie bestanden kan worden geconcludeerd dat deze de laatste vijf jaar onvoldoende zijn aangevuld. INFOS is redelijk bijgewerkt tot zo'n 5 jaar geleden. Het bestand bevat veel overzichtsartikelen, waardoor snel een eerste indruk over een techniek kan worden verkregen. Het bestand bevat relatief weinig informatie over toepassingen en prestaties van technieken in de praktijk en over kosten (dit hangt waarschijnlijk samen met de constatering dat het bestand de laatste jaren onvoldoende is aangevuld, de interesse voor kosten dateert van de laatste paar jaar). Ook ISMIS is redelijk gevuld tot zo'n vijf jaar geleden. Het niveau van de informatie is zeer globaal. Je kan uit het systeem halen bij welke bedrijven een techniek is toegepast, en daar blijft het zo'n beetje bij. Voor meer informatie moet dan het dossier van dat bedrijf, of de betrokken adviseur worden geraadpleegd. GRISPY bevat geen informatie die voor deze inventarisatie interessant is. Wat opvalt is, dat de bestanden goed zijn bijgehouden in de periode dat er 6en persoon verantwoordelijk was voor het opzetten en vullen van het systeem. In de situatie waarbij alle medewerkers de informatie moeten aanleveren en er slechts een persoon verantwoordelijk is voor het invoeren van het aangeleverde materiaal, stokt het bijhouden van de bestanden. Men is kennelijk onvoldoende betrokken bij het bijhouden van de bestanden en zoekt niet gericht naar interessante informatie. Er kan worden geconcludeerd dat bij de medewerkers algemene informatie over technieken redelijk redelijk beschikbaar is. Voor onderwerpen waar iemand persoonlijk bij betrokken is vaak meer informatie (b.v. theoretische achtergronden, informatie over proefinstallaties) bekend. De kennis over praktijkprestaties van installaties is duidelijk minder. Verder is er relatief weinig bekend over de kosten van installaties. Investeringkosten en soms (toekomst)schattingen van de jaarlijkse lasten zijn soms nog wel beschikbaar, maar informatie over wat een installatie nu uiteindelijk echt (ge)kost (heeft) is zelden beschikbaar. Het RIZA richt zich bij de advisering met name op die situaties waarin het RIZA een meerwaarde kan bieden t.o.v. de kennis van de waterkwaliteitsbeheerders. Het verzamelen en beschikbaar maken/houden van informatie over technieken en de ontwikkelingen daarin is daarom van belang. De ervaring van de afgelopen jaren leert, dat het bijhouden van de informatie bestanden alleen goed gebeurt als er iemand verantwoordelijk is voor zowel de aanvoer van informatie als de invoer daarvan in de bestanden. Het lijkt dan ook goed om iemand verantwoordelijk te maken voor het verzamelen van informatie/kennis en het beschikbaar maken/houden daarvan. Daarbij zijn er twee mogelijkheden: riza - 6en persoon (documentalist) verantwoordelijk maken voor het verzamelen van de informatie, het onder de aandacht brengen en beschikbaar maken daarvan. - verschillende mensen verantwoordelijk maken voor het verzamelen van informatie over specifieke onderwerpen. Daarnaast kan er dan een coordinator worden aangewezen die verantwoordelijk is voor het beschikbaar houden van de verzamelde info (b.v. invoer in bestanden). Ook m.b.t. de nu uitgevoerde inventarisatie kan worden geconcludeerd dat die alleen zijn waarde behoudt als er iemand verantwoordelijk is voor het up to date houden daarvan en mensen periodiek aanspoort om nieuwe informatie aan te geven. Tenslotte kan worden geconcludeerd dat er de komende jaren aandacht moet worden gericht op het verzamelen van informatie over kosten en praktijkprestaties van verschillende technieken. 30
© Copyright 2024 ExpyDoc