sinds 1989 THEMA ONDERWIJS Erasmus University

OKTOBER - NOVEMBER 2014 | #5 | JAARGANG 25
verschijnt tweemaandelijks
www.pi-online.nl
ONDERWIJS
THEMA ONDERWIJS
Erasmus University College Rotterdam
Montessori College Nijmegen
Leiden University College The Hague
Noorderpoort Stadskanaal
UvA FMG Amsterdam
Het Nest Pijnacker
10
18
24
32
38
44
EUC Rotterdam | Montessori College Nijmegen | Noorderpoort Stadskanaal | Born05 Utrecht | London Design Festival | Vloeren
PIP005_cover.indd 1
sinds 1989
PRODUCTDOSSIER VLOEREN
Interview David Oakey
Productinformatie vloeren
48
52
OPGELEVERD
De Melkfabriek Hilversum
Born05 Utrecht
AMP Logistics Houten
62
68
74
Hollandsche Schouwburg Amsterdam
80
London Design Festival
Mood Brussel
Architect@Work Rotterdam
86
92
96
Italian Chair District
98
102
110
114
PRODUCTINFORMATIE
ETCETERA
LONDON CALLING
OKTOBER - NOVEMBER 2014 | #5 | JAARGANG 25
31-10-14 10:03
COLOFON
PI, project & interieur is een uitgave van
BDUmedia en verschijnt
6 keer per jaar in Nederland en België.
Gedrukte oplage: 9.500 exemplaren
Uitgever Wiljo Klein Wolterink
Hoofdredacteur Rutger van Oldenbeek,
[email protected]
Redactie Eva Vroom
Medewerkers Cécile Dornseiffen, Peter van Kester,
Chris Meplon (B), Moniek Bucquoye,
Karl Bijsterveld, Christophe De Schauvre
Ontwerp en concept ZiLtd., Amsterdam
Vormgeving Giesbers Velp, Walter Bouwman
Redactie
Postbus 15341, 1001 MH Amsterdam
telefoon 020-6624201
e-mail [email protected]
Verkoop voor Nederland en België
Postbus 15341, 1001 MH Amsterdam
Hielke van der Werf
telefoon 020-5736056
e-mail [email protected]
De circa 190 studenten van het Erasmus University
College zijn het studiejaar begonnen in een nieuw
onderkomen: de voormalige centrale bibliotheek aan de
Nieuwemarkt, die door Erick van Egeraat op subtiele
wijze werd gemoderniseerd, met veel respect voor het
oorspronkelijke gebouw. Op de zolderverdieping is nu
de kantoorruimte van het Erasmus University College
gevestigd. De faculteitsmedewerkers werken hier aan
bureaus van Gispen.
Abonnementen
telefoon 0342-494844
www.erickvanegeraat.com
e-mail [email protected]
www.gispen.nl
Op werkdagen telefonisch bereikbaar van
8.30 – 14.00 uur
Foto: Ossip van Duivenbode
BDUmedia
T.a.v. abonnementenadministratie PI
Postbus 67
3770 AB Barneveld
Doelgroepabonnement Nederland en België
€ 69,20 (incl. 6% btw)
Abonnement buitenland € 119,45
PI wordt op basis van abonnementen verspreid. Tot de lezers-
Abonnement niet doelgroep € 91,15 (incl. 6% btw)
doelgroep worden gerekend architecten, interieurarchitecten,
Studentenabonnement € 43,85
projectinrichters, hoofden van dienst/facilitymanagers, inkopers
Losse nummers € 14,00 excl. porti
van grote bedrijven en interieurbouwers. Zij die menen voor een
doelgroepabonnement in aanmerking te komen, kunnen dit aan-
Druk BDUprint, Barneveld
vragen bij de uitgever. Abonnementen kunnen met elk nummer
Web www.pi-online.nl
ingaan, doch lopen steeds tot 31 december. Het abonnement
wordt zonder tegenbericht van de abonnee (schriftelijk tot
vijf weken vóór het einde van het abonnementsjaar) jaarlijks
automatisch verlengd.
Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd
zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
Copyright 2014 PI, ISSN 1384-4415
www.tunto.com
www.unifit.nl
PIP005_colofon.indd 9
31-10-14 16:16
Erasmus University College Rotterdam
ONDERWIJS
Erasmus University College Rotterdam
ONDERWIJS
Excellent gebouw
voor excellente
studenten
De circa 190 studenten van het Erasmus University College zijn het studiejaar
begonnen in een nieuw onderkomen: de voormalige centrale bibliotheek aan de
Nieuwemarkt, die door Erick van Egeraat op subtiele wijze werd gemoderniseerd,
met veel respect voor het oorspronkelijke gebouw.
10
PIP005_EUC.indd 10
29-10-14 14:36
TEKST
Rutger van Oldenbeek
FOTOGRAFIE Ossip van Duivenbode
Opdrachtgever gebouw Gemeente Rotterdam
Opdrachtgever interieur Erasmus Universiteit, Rotterdam
Ontwerp (designed by) Erick van Egeraat, Rotterdam
Erasmus University College Rotterdam
Architect Erick van Egeraat, Roemer Pierik, Zita Balajti, Gideon
Maasland, Edina Pelí
Projectmedewerkers Anna Dobrossy, Jurjen de Gans, Carmen Muñoz
Cauqui, Frank Huibers, Gabriela Kopacikova, Harry Kurzhals, Valentina
Cossu, Marie Prunault
Interieurbouw Smeulders Interieurgroep
Kantoormeubilair Gispen, Wilkhahn
Losse meubelen Arco, Arper, Kartell, Plank, Vitra
Verlichting &Tradition, Kunstlicht, Anta, Artemide, Beliux, Bocci, Henge,
TossB, Haworth, Cini&Nils, Bega, LTS, Zumtobel, Kreon, Flos, Modular,
Ares, Renet, Glasimpex, Erco, Wortmeyer
Gordijnen/vitrage Création Baumann
ONDERWIJS
Zonwering M+N Projecten (uitgevoerd door Delta)
Tapijt Vorwerk
Carpet Kymo
Sanitair Vola, Duravit, Geberit, Corian, Laufen, Bobrick
Gietvloeren en -wanden Bolidt
Akoestisch plafonds Sto Silent
Tegels souterrain Koninklijke Tichelaar Makkum
Hang- en sluitwerk Post en Eger
Restauratie hang- en sluitwerk en trapleuning Oldehave
Bewegwijzering Z-press
Akoestisch en bouwfysisch adviseur Cauberg-Huygen Raadgevende
Ingenieurs
Bouwmanagement Stevens Van Dijck
Constructeur Royal Haskoning (Corsmit Raadgevend Ingenieurs)
Bouwkundig aannemer Jurriëns Bouw
Bruto vloeroppervlak 5.500 m2
Bouwkosten € 11.500.000
Het Erasmus University College (EUC) biedt een driejarige
Engelstalige bacheloropleiding in Liberal Arts & Sciences –
een nieuwe, uitdagende opleiding voor excellente studenten,
waarvoor de Erasmus Universiteit en de gemeente Rotterdam
een passende huisvesting wilden. Het oog viel op de voormalige centrale bibliotheek aan de Nieuwemarkt. Eind 2010 werd
Erick van Egeraat door de gemeente gevraagd een locatiestudie
uit te voeren voor het vestigen van het EUC; de huidige locatie
was een van de vier opties. De bibliotheek – een gemeentemonument – werd in 1923 geopend naar ontwerp van stadsarchitect D.B. Logemann, met art deco-sculpturen op de gevels
van J.P.H. van Lunteren en glas-in-loodramen ontworpen door
J.W. Gidding. Het is een van de weinig overgebleven gebouwen
na het bombardement op het centrum van de stad in 1940.
In 1980 verhuisde de bibliotheek en vestigde het Nationaal
Onderwijsmuseum zich er. Het museum verhuisde op zijn
beurt in 2012 naar Dordrecht.
FOTO LINKS
De lounge op de begane grond.
FOTO BOVEN
Zicht op de twee centrale studieruimten vanuit het atrium.
FOTO ONDER
De entreezijde van het EUC aan de Nieuwemarkt.
OKTOBER - NOVEMBER 2014 | #5 | JAARGANG 25
PIP005_EUC.indd 11
11
29-10-14 14:37
Verrassingen
ONDERWIJS
Erasmus University College Rotterdam
Het museum had het pand rigoureus verbouwd, waarbij veel
originele details werden verwijderd of aan het oog onttrokken. Zo verdwenen natuurstenen kolommen en pilasters achter
gipsplatenwanden, werden houten lambriseringen verwijderd
of overgeschilderd en werden verlaagde plafonds aangebracht.
Roemer Pierik, architect en associate director bij (designed
by) Erick van Egeraat: “Voordeel hiervan was dat veel originele elementen bewaard bleven, hoewel we bij de start van het
ontwerp niet precies wisten welke.” Aan de hand van de originele
bouwtekeningen en specificaties en onderzoek ter plekke, werd
een inventarisatie gemaakt van wat er nog was – een zoektocht
met vele mooie verrassingen. Zo werden op verschillende plekken monumentale plafonds en glas-in-loodramen ontdekt en
natuurstenen wanden en kolommen blootgelegd. De originele
elementen werden zo veel mogelijk gerestaureerd en waar nodig
nagemaakt.
Daarnaast is in het gebouw een nieuwe laag ingebracht, die
duidelijk anders is dan de historische ruimten, maar daarmee niet
contrasteert. De materialisatie en detaillering van de toevoegingen zijn van dezelfde hoge kwaliteit als die van het oorspronkelijke gebouw, en terughoudend van karakter. Zo zijn veel
wanden, vloeren en meubelen wit, waarbij subtiele kleuraccenten
zijn gebruikt – ter herkenning voor elke etage een andere.
Transparantie
Het Onderwijsmuseum had door zijn verbouwingen het gebouw
donker gemaakt, waardoor bezoekers snel hun oriëntatie kwijt
FOTO BOVEN
Een van de
tutorkamers.
FOTO ONDER
Het getoogde
cassettenplafond
met kroonluchters
op de begane
grond.
12
PIP005_EUC.indd 12
29-10-14 14:37
Erasmus University College Rotterdam
ONDERWIJS
FOTO BOVEN
De liften bij de centrale
studieruimte op de
tweede verdieping.
FOTO ONDER
De liften in atrium zijn zo
transparant mogelijk.
waren. Om transparantie te verkrijgen, maakte Erick van
Egeraat in het hart van het gebouw een nieuw atrium, dat nu
alles verbindt, niet alleen de verdiepingen en ruimten, maar
ook de mensen – want zien en gezien worden is belangrijk op
het EUC. Alles in het atrium is daartoe zo transparant mogelijk
en vrijwel geheel van glas – de wanden (met op sommige plekken 5 m hoge ruiten), het dak en de liften.Voor de akoestiek
zijn subtiele vinnen van geperforeerd aluminium aangebracht,
die de transparantie zo min mogelijk verstoren.
In de bibliotheek was een vide met glazen dak, die door het
Onderwijsmuseum dicht was gemaakt. De oorspronkelijke
glas-in-loodkap met daarboven een regenkap waren verdwenen. “Dit stelde ons in de gelegenheid een transparant atrium
te realiseren.”, aldus Pierik. Op de vloer van de begane grond
ligt een prachtige natuurstenen vloer, die goed aansluit bij de
originele decoraties en de marmeren pilaren en lambriseringen.
De vloer is gekozen met het oog op de duurzaamheid: “Het
gebouw wordt voor veertig jaar gehuurd van Rotterdam en
deze vloer is zo mooi dat ook volgende gebruikers hem zullen
laten liggen” stelt Pierik. Op de verkeersruimten van de overige verdiepingen ligt een witte gietvloer – ook in de sanitaire
ruimten, die wanden hebben in hetzelfde materiaal en door
Erick van Egeraat ontworpen wastafels in Corian.
Lichtlijnen
Aan één zijde van het U-vormige gebouw was op de begane
grond, de eerste en tweede verdieping het boekendepot van de
bibliotheek, met een slanke (en voor die tijd moderne) betonOKTOBER - NOVEMBER 2014 | #5 | JAARGANG 25
PIP005_EUC.indd 13
13
29-10-14 14:37
14
PIP005_EUC.indd 14
29-10-14 14:37
ONDERWIJS
Erasmus University College Rotterdam
FOTO BOVEN
De kantoorruimte voor de faculteitsmedewerkers
op de zolderverdieping.
Erasmus University College Rotterdam
FOTO LINKS
De nieuwe trap naar de bovenste verdieping.
FOTO RECHTS
De leeszaal op de begane grond.
BOVEN
Plattegrond begane grond.
MIDDEN
Plattegrond eerste verdieping.
ONDER
Plattegrond derde verdieping.
ONDERWIJS
nen constructie waarbij elke etage een tussenvloer had. Om
hoogte te creëren, stelde Erick van Egeraat voor de tussenvloeren te verwijderen – zodat hier aangename, 5 m hoge ruimten
zijn ontstaan. Subtiele lichtlijnen in de wanden en kolommen refereren naar de voormalige tussenvloeren. Op alle drie
verdiepingen hangen zeer slanke armaturen (van Wortmeyer)
die qua subtiliteit aansluiten bij de lichtlijnen. Bij de keuze van
de armaturen is duidelijk onderscheid gemaakt tussen oud en
nieuw; aan de andere zijde van het atrium bijvoorbeeld, hangen
aan het getoogde cassettenplafond flamboyante kroonluchters
die de ruimte nog beter doen uitkomen. Door de noordoostgevel van het gebouw valt overvloedig daglicht binnen. Omdat
de bestaande gevel technisch niet meer voldeed, werd deze
in overleg met de welstandscommissie vervangen door een
replica van het origineel. Hierbij zijn zoveel mogelijk details
hergebruikt – inclusief de stalen roeden en het toepassen van
nieuw ‘getrokken’ glas – zodat het oorspronkelijke karakter
van deze gevel is behouden. Op de begane grond van het
voormalige boekendepot is nu een lounge, met eigentijdse
tafels en stoelen en gestoffeerde banken in rustige tinten. In
het originele programma van eisen was tevens een restaurant
opgenomen. Pierik: “Maar onderdeel van de opleiding is ook
de interactie met de stad en er zijn genoeg restaurants in de
omgeving.” Daarom kwam het restaurant er uiteindelijk niet. In
plaats daarvan is er, naast de lounge, een koffiebar. Op de eerste
en tweede verdieping zijn centrale studieruimten, waarbij op
de tweede in stilte kan worden gestudeerd. In de studieruimten
staan grote werktafels; die op de tweede verdieping hebben
verplaatsbare akoestische panelen waarmee een eigen plekje
kan worden gecreëerd.
Stijlkamers
Het EUC heeft drie collegezalen met verschillende capaciteiten. Het onderwijs is kleinschalig en wordt gegeven in
groepen van twaalf à vijftien studenten. Er zijn 21 tutorkamers,
in verschillende afmetingen en met elk een ander interieur.
Ze hebben alle een centrale tafel met strakke armaturen (van
Modular), een avs-wand met beeldscherm en een console met
whiteboard. Rond de tafels staan stoelen in vier kleuren, verder
zijn de kamers sober – met een grijs tapijt (voor de akoestiek), met op elke verdieping een ander subtiel kleuraccent dat
OKTOBER - NOVEMBER 2014 | #5 | JAARGANG 25
PIP005_EUC.indd 15
15
29-10-14 14:37
ONDERWIJS
Erasmus University College Rotterdam
terugkomt in de stoelen en het tapijt. Systeemplafonds zouden
niet passen in het gebouw, daarom zijn er akoestische plafonds,
(van Sto) die kunnen worden bespoten en als gestuukt lijken.
In de plafonds zijn daarnaast de installaties weggewerkt. Een
van de tutorkamers op de begane grond is duidelijk anders: die
bevindt zich in een van de originele stijlkamers die volledig
bewaard zijn gebleven. De andere stijlkamer naast de entree, is
nu ontvangstruimte en heeft zelfs nog de originele meubelen
en armaturen. De glas-in-loodramen en natuurstenen wanden
werden waar nodig gerestaureerd, ontbrekende delen werden
nagemaakt. Alle leidingen en techniek zijn in de wanden en
plafonds weggewerkt. “Het was voor ons belangrijk om alle
installaties uit het zicht te houden”, stelt Pierik. “Daar hebben
we veel tijd en aandacht aan besteed, ook aan bijvoorbeeld de
positie van de revisieluiken. Op dat niveau hebben we in het
hele project gewerkt.”
De deuren van de entree werden vervangen door nieuwe, maar
wel in een passende stijl. Boven de ingang prijkt in glas in lood
weer het wapen van de stad, lang vermist maar teruggevonden in het Museum van Rotterdam. Een andere ruimte die in
passende stijl werd hersteld, is de leeszaal op de begane grond,
die een ‘klassieke’ lambrisering in een eigentijdse uitvoering
kreeg. Het gebruik van Amerikaans notenhout voor zowel de
FOTO
Op de zolderverdieping werden de originele betonnen
dakspanten weer in zicht gebracht.
lambriseringen als het speciaal ontworpen vaste meubilair en
het toepassen van moderne armaturen (van Henge) aan het nog
originele plafond, geeft de ruimte extra cachet. Net als de zwarte
natuurstenen platen voor de radiatoren en de deur met glazen
venster (van Gemino), die aan zeer hoge dB-eisen voldoet om
stilte in de leeszaal te waarborgen en die op verschillende plaatsen
is toegepast.
Trapleuning
De centrale trap met natuurstenen treden en lambriseringen –
waarvan de laatste overigens onder een dikke laag verf waren
verdwenen en nu weer zijn hersteld – voert tot en met de tweede
verdieping. Ook de trapleuning was weg, maar hiervan zijn in
de berging diverse stukken teruggevonden. In overleg met de
gemeente werd de gehele trapleuning hersteld en bijgemaakt. Op
de derde verdieping, de zolder, was de opslag van de bibliotheek
en later een tentoonstellingsruimte. De bestaande houten trap,
gebouwd ten tijde van het onderwijsmuseum, werd verwijderd
en vervangen door een mooie stalen trap met glazen treden. De
eerder bedekte originele glas-in-loodramen van het trappenhuis
werden weer in beeld gebracht.
Glazen dak
Op de zolderverdieping is nu de kantoorruimte voor de faculteitsmedewerkers gevestigd. Hoewel het Onderwijsmuseum al
een dakopbouw met dakkapellen had aangebracht, was de ruimte
donker en laag; Erick van Egeraat heeft delen van het betonnen
dakbeschot verwijderd en de originele betonnen dakspanten
weer in zicht gebracht, waardoor de ruimte hoog en licht is
geworden. Aan de noordoostzijde werd een nieuwe dakopbouw
geplaatst, waarvoor naast de bestaande verbinding een nieuwe
omgang werd gemaakt zodat je nu rond het atrium kunt lopen.
Boven een groot deel van de derde verdieping is een glazen dak
ontworpen, opgelegd op glazen liggers. De dakplaten bestaan uit
drie lagen glas, met ertussen een metalen mesh voor zonwering.
Ook hier zijn de installaties weggewerkt, maar onder een verhoogde vloer. Er zijn zowel vaste als flexibele werkplekken. Op
de kopse kanten is de kamer van de decaan en een tweetal vergaderkamers gesitueerd. De accentkleur in de stoelen en de grijze
vloerbedekking is hier geel. De brievenbussen voor de medewerkers hebben dezelfde kleuren als de lockers voor de studenten in
het souterrain. Daarnaast is in het souterrain gewerkt met veel
respect voor het monument; zo zijn bijvoorbeeld ontbrekende
tegeltjes door Tichelaar nagemaakt.
Zo was er tot in de kleinste details oog voor de oorspronkelijke
kwaliteiten van het gebouw. Dat geldt eveneens voor de moderne
toevoegingen, die steeds in balans zijn met het bestaande en
waarbij oud en nieuw elkaar overal versterken. Pierik: “De gevoeligheid waarmee het bestaande gebouw is gekoppeld aan een
nieuw interieur is typerend voor de werkwijze van ons bureau.
Het was voor Erick van Egeraat dan ook een fantastisch project.”
Dat is het ook voor de studenten, voor de Erasmus Universiteit
en de stad Rotterdam. De ‘kers op de taart’ volgt nog: binnenkort
keert ook het oorspronkelijke torentje terug op het gebouw.
www.erickvanegeraat.com
16
PIP005_EUC.indd 16
29-10-14 14:38

Download Report