Protocol veneuze bloedafname, voorblad voor de huisartsenpraktijk Naampraktijk Titel van Protocol Veneuze bloedafname Stempel/Logo van de praktijk protocolnummer: OMC versie: C1, 11 op huisartsenpraktijk nr… auteur: OMC kwaliteitsmanager invoerdatum: 1 mei 2014 vaststellingsdatum: 01-05-2014 herzieningsdatum: 01-05- 2016 beheerder: Skillslab OMC, kwaliteitsmanager / MCC Omnes bestemd voor: Doktersassistenten op de huisartsenpraktijk Document beschikbaar voor de huisartsenpraktijk MCC OMNES: APP assistenten Activiteit Uitvoerend: Incl. benodigdheden, voorbereiding, checklijst, werkwijze en comlicaties doktersassistente Datum: Handtekening huisarts Handtekening assistente 1 Titel document: Het verrichten van een venapunctie in de oppervlakkige venen van de extremiteiten Documentnummer: C1 Versie 11 pagina 2/7 ingangsdatum 01-05-2014 geldig tot 01-05-2016 Documentnaam: Protocol: Het verrichten van een venapunctie in de oppervlakkige venen van de extremiteiten voor bloedafname Documentnummer: C1 Versie: 11 Van toepassing op: Informatie beschikbaar via: Intranet, DocMA Originele hardcopy: Afdeling Skillslab Document geaccordeerd door: Kristel Bautmans, Kwaliteitsfunctionaris Laboratorium Corine Kooyman, Deskundige Infectiepreventie Petra Caris, docent verpleegkunde Drs.L.H.J.M. van den Akker, voorzitter Medische Staf Ingangsdatum: 01 mei 2014 Initiële ingangsdatum: 01 juli 2007 Geldig tot: 01 mei 2016 Datum laatste wijziging: 14 april 2014 Gewijzigde paragrafen: Zie grijs gearceerde velden Document opgesteld door: Waarschuwing: Raadpleeg altijd Intranet voor de geldige, actuele versie. Aan uitgeprinte documenten kunnen geen rechten worden ontleend. 2 Titel document: Het verrichten van een venapunctie in de oppervlakkige venen van de extremiteiten Documentnummer: C1 Versie 11 pagina 3/7 ingangsdatum 01-05-2014 geldig tot 01-05-2016 PROTOCOL: HET VERRICHTEN VAN EEN VENAPUNCTIE IN DE OPPERVLAKKIGE VENEN VAN DE EXTREMITEITEN VOOR BLOEDAFNAME DOEL  het verkrijgen van bloed voor laboratoriumonderzoek UITVOERING  B.U.M.: bevoegd uitvoerend medewerker INDICATIES Indicatiestelling door arts Voorbeelden:  routinebepaling  voor onderzoek  voor operatie  specifieke laboratoriumbepaling CONTRA-INDICATIES Meest voorkomende: een extremiteit met:  een parese  aan de zijde waar een radicale mastectomie verricht is en/of okselklieren verwijderd zijn  symptomen van trombose  symptomen van plaatselijke ontsteking of andere huidlaesies  arterio-veneuze shunt  waar infuus is aangesloten MOGELIJKE COMPLICATIES meest voorkomende:  hematoom rond punctieplaats  afwijkingen monsters door o.a niet goed mengen  beschadiging van zenuw- of ander weefsel  infectie  nabloeding  collaps 3 Titel document: Het verrichten van een venapunctie in de oppervlakkige venen van de extremiteiten Documentnummer: C1 Versie 11 BENODIGDHEDEN  handschoenen onsteriel  naaldencontainer  gazen 5 x 5 cm, onsteriel  desinfectans  pleister  venapunctienaald (pre-attached voor gebruik in kliniek, door huisartsen en overige externen)  Venapunctienaald (alleen voor        1 pagina 4/7 ingangsdatum 01-05-2014 geldig tot 01-05-2016 OPMERKINGEN  chloorhexidine 0,5% in alcohol 70%  BD Vacutainer Eclipse Signal veiligheidsnaald met voorgemonteerde houder (groen, 21 G) of BD Vacutainer Push Button vleugelnaald met voorgemonteerde houder (groen, 21 G)  BD Vacutainer Eclipse Signal veiligheidsnaald (groen, 21 G) gebruik door poliklinische-en extramurale bloedafname) Afnamehuls (alleen voor gebruik door  Pronto klikhouder poliklinische-en extramurale bloedafname) Push Button vleugelnaald, indien nodig stuwband rekje voor bloedbuizen bloedbuizen  Vacutainer, soort buis is afhankelijk van soort bepaling etiket  voorzie etiket met naam en geboortedatum patiënt, prikdatum en –tijd.  of gebruik de door het laboratorium beschikbaar gestelde etiketten aanvraagformulier laboratorium  soort (elektronisch) formulier afhankelijk van de aanvraag WERKWIJZE Voorbereiding Controleer de identiteit van de patiënt 2 Controleer of de gegevens op het aanvraagformulier overeenkomen met de gegevens op de etiketten en de identiteit van de patiënt 3 zet de benodigdheden klaar OPMERKINGEN  Spreek de patiënt aan met zijn of haar naam en vraag de geboortedatum  Controleer de identiteit aan de hand van het identificatiebandje  etiketten bij voorkeur voor aanprikken op de bloedbuizen plakken, maar altijd voordat de volgende patiënt geprikt wordt  plak etiketten dusdanig op de buis dat het streepje voor de gewenste vulling en de kleurcodering op de buis goed zichtbaar zijn Benodigdheden mogen geen defecten vertonen en de expiratiedatum mag niet verlopen zijn. Zie ook richtlijnen laboratorium voor de juiste Voorblad protocollen MCC OMNES versie 6.2014 JK Titel document: Het verrichten van een venapunctie in de oppervlakkige venen van de extremiteiten Documentnummer: C1 Versie 11 4 5 desinfecteer de handen trek onsteriele handschoenen aan 10 Handeling leg de arm van de patiënt in de gewenste houding Verwijder het papieren deksel van de venapunctienaald of open de verpakking Bij het verwijderen van de beschermhuls van de bloedafnamenaald de huls een kwartslag draaien en voorzichtig van de naald verwijderen bij gebruik van naald zonder houder, draai de houder op de naald bevestig de stuwband 7,5 à 10 cm boven de punctieplaats en trek deze aan tot de pols nog net voelbaar is zoek een goed voelbare vene uit 11 desinfecteer (eventueel) de huid 6 7 8 9 pagina 5/7 ingangsdatum 01-05-2014 geldig tot 01-05-2016 keuze bloedbuis(Laboview). Volgorde aansluiting bloedbuizen:  Citraat (blauw)  Serum zonder gel (rood)  Serum met gel (geel)  Sporenelementen (donkerblauw)  Heparine zonder of met gel (donkergroen en lichtgroen)  EDTA (paars)  Fluoride-EDTA (grijs-wit)  Fluoride-heparine (grijs)  met handenalcohol  bij bloedafname worden handschoenen gedragen, tenzij gebruik wordt gemaakt van een gesloten afname systeem  gestrekt in neerwaartse houding  bij gebruik van de Push Button vleugelnaald het zwarte pijltje niet aanraken! Probeer hierbij contact met de naald te voorkomen   maximaal 1 minuut stuwen  bij langdurige stuwing kan haemolyse ontstaan De venen kunnen beter zichtbaar gemaakt worden door :  te kloppen op de vene  een vuist te laten maken Desinfectie van de huid voor bloedafname van patiënten met een normale weerstand is niet nodig. Desinfectie van de huid vindt wel plaats bij:  immuungecompromitteerde patiënten, o.a.:  oncologie patiënten  dialyse patiënten  alle isolatievormen  patiënten met agranulocytopenie  bloedafname voor bloedkweken. Werkwijze bij desinfectie:  neem een gaasje met chloorhexidine 0,5% in alcohol 70%  desinfecteer één maal  Laat de huid aan de lucht drogen na desinfectie Voorblad protocollen MCC OMNES versie 6.2014 JK Titel document: Het verrichten van een venapunctie in de oppervlakkige venen van de extremiteiten Documentnummer: C1 Versie 11 pagina 6/7 ingangsdatum 01-05-2014 geldig tot 01-05-2016 12 13 stabiliseer de vene waarschuw de patiënt voor de prik  een ‘rolvat’ met twee vingers stabiliseren  punctieplaats niet meer aanraken, tenzij 14 prik de gestuwde vene aan met de naaldopening naar boven onder een hoek van maximaal 30 graden in de richting van de elleboog  toegang tot het bloedvat wordt direct ook de vinger gedesinfecteerd wordt. 15 16 Ontspan de stuwband als het bloed begint te stromen in de eerste buis Sluit de overige gelabelde bloedbuizen aan en vul deze met bloed 17 verwijder de naald uit de vene na afkoppelen van de laatste bloedbuis 18 19 druk de vene af met een schoon gaas plak insteekopening af met een nieuw gaas (dubbel gevouwen) en pleister 20 21 bevestigd door de aanwezigheid van bloed in het kijkvenster  Opm.: bij problemen met bloedafname niet vaker dan 2x prikken in dezelfde vene.  vuist zonodig laten ontspannen  meng de buizen meteen na bloedafname door deze 8x te zwenken (citraat 4x) of door de buizen in het mengapparaat te plaatsen  De buizen moeten goed gevuld zijn. Citraatbuizen (stolling en PFA) moeten correct gevuld zijn, d.w.z. tussen de gegraveerde lijn op de buis en de onderkant van de dop, anders worden ze niet in behandeling genomen. Opmerkingen:  de buis mag gedraaid worden als deze in het rubbertje zit, om beter te kunnen zien hoe ze zich vult  indien bloed wordt afgenomen m.b.v. Push button vleugelnaald moet altijd eerst een discardbuis afgenomen worden en vervolgens de buis die wordt ingestuurd voor lab.onderzoek (door de lucht in de slang wordt de buis ondervuld)  bij afname van een citraatbuis bij voorkeur geen vleugelnaald gebruiken  Druk het rose veiligheidskapje met de duim over de naald en deponeer de naald in de naaldencontainer  Let op: Bij gebruik van de Push Button vleugelnaald eerst op het zwarte driehoekje drukken voordat de naald uit de vene verwijderd wordt!  De Push Button vleugelnaald met houder in de naaldencontainer deponeren  controleer op nabloeding met name bij patiënten met een gestoorde bloedstolling, of bloedverdunners handschoenen uittrekken Desinfecteer je handen Voorblad protocollen MCC OMNES versie 6.2014 JK Titel document: Het verrichten van een venapunctie in de oppervlakkige venen van de extremiteiten Documentnummer: C1 Versie 11 22 23 24 pagina 7/7 ingangsdatum 01-05-2014 geldig tot 01-05-2016 Nazorg controleer de punctieplaats regelmatig op nabloeden Parafeer het aanvraagformulier of de  met leesbare initialen priklijst of bevestig het digitale SAP formulier breng of stuur het bloed zo snel mogelijk naar het laboratorium VERSLAGLEGGING 25 Registreer:  naam van de persoon die de bloedafname heeft uitgevoerd  datum en tijdstip van de venapunctie  indien bloed is afgenomen aan infuuskant  indien bloed is afgenomen op een andere plaats dan de elleboogplooi  eventuele andere bijzonderheden  in het digitaal patiëntendossier  voor extramurale bloedafname: op het aanvraagformulier BIJLAGE  geen Bronvermelding: Procedures for the Collection of Diagnostic Blood Specimens by Venipuncture; Approved Standard—Fifth Edition, december 2003. NCCLS document H3-A5 [ISBN 1-56238-515-1]. WHO guidelines on drawing blood: best practis in phlebotomy, 2010 Richtlijn veneuze bloedafname, werkgroep Pre-analyse NVKC, november 2013. SKML: Pre-analytische stollingsvoorschriften, juni 2012. Voorblad protocollen MCC OMNES versie 6.2014 JK