O consumo de alcohol e outras drogas entre os

O consumo de alcohol e outras drogas
entre os adolescentes galegos
Unidade de Psicoloxía do Consumidor e Usuario (USC-Psicom)
Proxecto de Investigación financiado polo Plan Nacional sobre Drogas (BOE 27/12/2013)
Santiago, 7 de abril de 2015
7 DE ABRIL: Día mundial da
SAÚDE
O consumo de alcohol constitúe o principal problema de saúde pública entre a mocidade.
Recóllese como unha cuestión prioritaria:
 Estratexia Nacional sobre Drogas 2009-2016 (PNSD)
 Estratexia do Consello de Europa en materia de loita contra a droga 2013-2020
Estudo con 4 grandes obxectivos:
1. Dispor de datos actualizados do consumo de alcohol e outras
drogas entre a mocidade (tabaco, cannabis, cocaína, éxtase, etc.):




Niveis de consumo
Idades de inicio
Diferenzas por segmentos sociodemográficos
Comparativa temporal (tendencias)
2. Analizar as consecuencias comportamentais e sociais do consumo
abusivo de alcohol entre os máis novos
3. Acadar explicacións ao problema e orientar a procura de solucións
4. Avaliar as accións levadas a cabo
INVESTIGACIÓN-ACCIÓN
Procurar
novas
solucións
Avaliar o
que se ten
feito
Describir e
comprender
a realidade
METODOLOXÍA
 ENQUISA estudantes de ESO e BACHARELATO da comunidade galega
 Universo: aprox. 118.000 mozos/as
 Tamaño da mostra: 3.055 adolescentes de entre 12 e 18 anos (Media =14,53; DT=1,75).
1456 homes e 1482 mulleres
 Erro mostral: ±1,7% (=0,05)
 31 centros (22 públicos e 9 privados/concertados), establecéndose cotas por Xénero, Curso, Provincia e
Titularidade do centro, de xeito proporcional aos datos poboacionais facilitados polo IGE.
 Cuestionario ad hoc: preguntas extraídas da Encuesta Estatal sobre Uso de Drogas en Estudiantes de
Enseñanzas Secundarias (ESTUDES-PNSD) e do European School Survey Project on Alcohol and Other
Drugs (ESPAD). Incluíronse tamén dúas probas de screening de consumo de risco: o CRAFFT Substance
Abuse Screening Test, desenvolvido polo Boston Children’s Hospital e a Harvard Medical School, e o Alcohol
Use Disorders Identification Test (AUDIT), desenvolvido pola OMS.
 Anónimo e confidencial
 Recollida de datos nas propias aulas, grupos reducidos e por un equipo de psicólogas da USC
 Consentimento da ANPA e a dirección dos centros
PRINCIPAIS RESULTADOS
Hábitos de consumo
31,8%
Alcohol
52,4%
52,5%
12,3%
Emborracharse
27,8%
28,7%
14,9%
Tabaco
24,7%
28,3%
ÚLTIMO MES
GALICIA
14-18 anos
ESTUDES
2012
ALCOHOL
44,2%
74%
EMBORRACHARSE
17,7%
30,8%
TABACO
20,9%
29,7%
CANNABIS
11,9%
16,1%
8,3%
Cannabis
Cocaína
15,0%
16,8%
Os niveis de consumo descenderon de maneira
considerable nos últimos anos, tendencia advertida
a nivel europeo no ESPAD 2012
0,6%
1,2%
1,2%
Éxtase, anfetaminas ou
alucinóxenos
0%
Último mes
0,6%
Último ano
1,6%
1,7%
Algunha vez
10%
20%
30%
40%
50%
60%
GRUPO DE IDADE
XÉNERO
ÚLTIMO MES
12-13
14-15
16-17
18 ANOS
ALCOHOL
5,1%
29,3%
58,9%
72,5%
EMBORRACHARSE
0,7%
9,1%
25,6%
38,3%
TABACO
1,9%
15%
26,7%
31,9%
7%
CANNABIS
0,4%
7,6%
16,4%
18,9%
0,7%
0,5%
COCAÍNA
0,2%
0,9%
0,4%
1%
0,6%
0,6%
ÉXTASE…
0,2%
0,8%
0,7%
1,3%
MOZOS
MOZAS
ALCOHOL
30,1%
33,4%
EMBORRACHARSE
11,5%
13%
TABACO
13,2%
16,5%
CANNABIS
9,8%
COCAÍNA
ÉXTASE…
ÚLTIMO MES
BINGE DRINKING
ÚLTIMO MES
TOTAL
MOZOS
MOZAS
12-13
14-15
16-17
18 ANOS
3 ou máis consumicións na
mesma noite
19,3%
18,3%
20,2%
1,2
15,3%
40,1%
49,8%
6 ou máis consumicións na
mesma noite
8,2%
8,7%
7,6%
0,9%
6,4%
15,7%
27,9%
Os niveis de consumo son independentes do Xénero e aumentan de maneira considerable coa Idade
Idade de inicio
GALICIA 12-18 anos
GALICIA 14-18 anos
Alcohol
13,9
Alcohol
13,3
13,6
Tabaco
13,6
Tabaco
13,6
13,7
Cannabis
14,9
Cannabis
14,6
14,8
15,5
Cocaína
Cocaína
14,8
14,9
15,6
Éxtase, anfetas ou alucinóxenos
Éxtase, anfetas ou alucinóxenos
15,1
15,1
Hipnosedantes
14,3
Hipnosedantes
13,9
10
11
ESTUDES
12
13
14
GALICIA 14-18
15
16
13,7
Primeira borracheira
14,5
10
As idades de inicio seguen a descender significativamente
11
12
13
14
15
16
Consumo de alcohol no
eido familiar
100%
90%
80%
2,5%
8,1%
9,2%
Consumo de alcohol
entre os amigos
1,6%
A maioría/Todos
11,9%
100%
16,7%
19,3%
90%
19,6%
80%
70%
19,8%
36,6%
60%
50%
5%
34,7%
46,4%
52,3%
50%
40%
30%
14,7%
Ningún
70%
28,9%
60%
Poucos/Algúns
40%
69%
66,9%
30%
Todos/Case todos os días
46,3%
20%
Algunha vez á semana
Algunha vez ao mes
10%
Nunca/Case nunca
0%
Nai
Pai
39,6%
60,3%
20%
10%
23,8%
33,8%
32,9%
Emborráchanse
Fuman tabaco
0%
Beben alcohol
Irmáns
O consumo é maior cando os pais beben, pero especialmente se o fan os irmáns
e os amigos (duplícanse as porcentaxes de consumo)
Consomen outras
drogas
GALICIA 14-18 anos: 52,9% e 28,6%
Prácticas de risco e consecuencias asociadas ao consumo
abusivo de alcohol (“no último ano, por mor do alcohol…”)
Viaxar cun condutor baixo os efectos do alcohol
24,8%
Pelexas
10,3%
Accidentes ou lesións
6,7%
Problemas serios cos pais
4,9%
Peor rendemento académico
3,8%
Ser víctima de atracos ou roubos
1,7%
Problemas coa policía
2,9%
Acudir a urxencias ou ser hospitalizado
2,2%
Relacións sexuais sen protección
5,0%
Relacións sexuais das que te arrepentiches
4,5%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
1 de cada 4 adolescentes montaron no último ano nun coche cun condutor que ía bébedo
(cerca de 30.000 mozos/as en risco). Aprox. 2.400 acudiron a urxencias e 6.000 tiveron sexo sen protección por mor do alcohol
Comparativa “emborracháronse no último mes”
Viaxar cun condutor baixo os efectos do alcohol
47,7%
21,8%
Pelexas
35,0%
6,5%
Accidentes ou lesións
24,4%
4,0%
Problemas serios cos pais
16,9%
3,1%
Peor rendemento académico
2,0%
Ser víctima de atracos ou roubos
1,1%
Problemas coa policía
16,3%
6,1%
13,4%
1,3%
Acudir a urxencias ou ser hospitalizado
1,2%
Relacións sexuais sen protección
7,7%
21,8%
2,3%
Relacións sexuais das que te arrepentiches
2,3%
0%
5%
Si
18,1%
10%
A tasa de REPETIDORES é máis do dobre: 40,6% vs. 19,1%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Non
45%
50%
Percepción do risco
2,6
Alto
2,56
Comparativa“emborracháronse
no último mes”
Non
2,62
2,57
Si
Medio
1,62
1,62
2,6
2,32
1,61
Baixo
Ningún
1-2 consumicións
case todos os días
5-6 consumicións
6 ou máis
case todos os días consumicións cada fin
de semana
1-2 consumicións case
todos os días
5-6 consumicións case
todos os días
¡As diferenzas na percepción do risco son escasas!
6 ou máis consumicións
cada fin de semana
Crenzas e expectativas
Comparativa “emborracháronse no último mes”
2,29
Atoparte mal
Divertirte moito
2,72
3,21
2,08
2,43
Facer algo do que te poidas arrepentir
Sentirte máis sociable
2,63
2,90
2,12
2,79
2,76
Ter resaca
1,42
Non ser capaz de parar de beber
1,90
Esquecer os teus problemas
2,65
2,06
Sentirte feliz
2,85
1,87
2,56
Perxudicar a túa saúde
1,29
Problemas coa policía
Sentirte relaxado/a
0
Moi
improbable
1,98
1,63
1
Improbable
2,96
2
Non estou
seguro/a
2,29
Si
3
Probable
Non
4
Moi probable
O consumo de alcohol está claramente asociado a unha maior diversión, sociabilidade e pracer
BOTELLÓN
Vodka
Alomenos unha
vez no mes
14%
80,10%
Ron
Tódalas
semanas
2%
53,9%
Xenebra
48,3%
Cervexa
46,9%
Licores
27,8%
Whisky
26,6%
Viño
Alomenos unha
vez no ano
16%
13,1%
Champán, cava ou sidra
4,4%
Outras bebidas
Nunca
68%
37,9%
Tabaco
51,9%
Hachís, marihuana
34,5%
Éxtase, anfetaminas ou alucinóxenos
O 32% dos adolescentes galegos fixo
botellón no transcurso do último ano
3,7%
Cocaína
2,1%
Tranquilizantes ou sedantes
Outras sustancias
1,2%
2,7%
Non consome alcohol
2,0%
GALICIA 14-18 anos: 46% (62% do PNSD 2012 e o
62,3% en Galicia 2008)
Descende considerablemente a práctica do Botellón, pero os
patróns de consumo son claramente nocivos
0%
10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
98% bebe alcohol
51% alcohol + tabaco
30,2% alcohol + tabaco + outras drogas
Comparativa “fixeron botellón no último mes”
Claramente a práctica do Botellón
constitúe un FACTOR DE RISCO, con
tasas de consumo entre 4 e 10
veces maiores
21,4%
Alcohol
82,0%
5,1%
Emborracharse
47,9%
8,6%
Tabaco
45,9%
3,2%
Cannabis
Cocaína
33,5%
0,3%
2,4%
BOTELLÓN NON
Éxtase, anfetas ou alucinóxenos
0,3%
2,2%
0%
BOTELLÓN SI
10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
CARTOS DISPOÑIBLES
HORA DE CHEGADA
Máis tarde das
6h
3,7%
Entre as 4h e as
6h
18,0%
Entre as 2h e
as 4h
31,1%
70%
60%
Antes da
medianoite
22,1%
Entre as 24h e
as 2h
25,1%
50%
40%
40,6%
38,1%
30%
20%
13,7%
10%
0%
5,1%
Ata 10€
Entre 11-20€
Entre 21-30€
Entre 31-50€
2,5%
Máis de 50€
A hora de chegada a casa e os cartos dispoñibles aumentan coa idade, pero o importante é que
correlacionan positivamente cos niveis de consumo, multiplicándose por 3 ou por 4
ALCOHOL: PREVALENCIA CONSUMO DE RISCO
CRAFFT
AUDIT
GLOBAL GALICIA
17,5%
19,1%
Mozos
16,5%
18,1%
Mozas
18,5%
20%
Primeiro Ciclo ESO (1º e 2º)
4,7%
5,6%
Segundo Ciclo ESO (3º e 4º)
17,8%
20,3%
Bacharelato
35,8%
37,3%
 No tocante ao alcohol, 1 de cada 5 adolescentes galegos presenta un consumo de risco (1 de cada 3 no
caso dos alumnos/as de Bacharelato)
 A prevalencia é lixeiramente maior no caso das mozas que dos mozos e aumenta claramente coa idade.
CONCLUSIÓNS
1. Os niveis de consumo descenderon de maneira considerable nos últimos anos, pero
seguen a descender tamén as idades de inicio.
2. A práctica do Botellón descendeu en 16 puntos nos dous últimos anos, pero quen o
fai presenta un patrón de consumo claramente perxudicial.
3. As consecuencias ou riscos asociados a un consumo abusivo de alcohol son
patentes, con tasas de ata 8 ou 10 veces maiores entre os que se emborrachan.
4. Os niveis de consumo aumentan significativamente coa Idade, o Consumo no
fogar e no grupo de pares (amigos e irmáns), a Hora de chegada a casa e os
Cartos dispoñibles.
5. O esforzo a nivel normativo semella ter dado certos resultados; constitúe
unha medida necesaria pero non suficiente.
6. É preciso desenvolver un maior esforzo en Educación e Prevención a tódolos
niveis (familiar, escolar e institucional), xa dende os últimos anos de Primaria.
7. Cómpre rachar coa asociación asentada na mocidade entre alcohol, drogas e
diversión e, por outra banda, trocar o diferencial beneficio-risco.