ORIGINAL ARTICLE ISSN:-2231-5063 Golden Research Thoughts lkjka’k :,dfolkO;k “krdkr vki.k inkiZ.k d:u ifgys n”kd laiys vkgss- ;k “krdkrhy vkOgkus o Hkkjrh; lektkP;k “kS{kf.kd izxrhe/;s vMFkMs nqj d#u lkekftd ifjorZukl f”k{k.kkpk mi;ksx d#u lektkpk o R;krwu jk"Vªkpk fodkl dj.;klkBh f”k{kdkPkh Hkqfedk [kqi egRokph vlrs- R;klkBh f”k{kdkP;k vaxh fo”ks’k xq.k] fo”ks’k ik=rk rlsp vkpkjlafgrkgh vlyh ikfgts- f”k{kdkaPkh tckcnkjh o drZO;s f”k{kdkauh vaxhdkjyh ikfgts- R;klkBh f”k{kdkus ckaf/kydh ekuyh ikfgts- veGusj rkYkqD;krhy ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk vH;kl izfrHkk lqfuy ikVhy www.aygrt.isrj.org veGusj rkYkqD;krhy ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk vH;kl izLrkouk%& ^^ckaf/kydh Eg.kts fLodkjysY;k dkekojhy fu’Bk-** f”k{kdh is”kk gk ,d izkekf.kd o pSrU;nk;h O;olk; vkgs- Hkkjrh; izkphu laLd`rhe/;s f”k{kdkps thou ifo= vkf.k Js’B ekuys tkr gksrs- f”k{kdkaps thou R;kx] leiZ.k vkf.k ckaf/kydh ;kauh iw.kZ Hkjysys vlk;psla’kks/kukps egRo f”k{kd gk f”k{k.k izfØ;spk d.kk vkgs- jk"Vª mHkkj.khr f”k{kdkps Qkj eksBs ;ksxnku vkgs- f”k{kdkyk jk"Vªkpk f”kYidkj Eg.krkr- f”k{k.k izfØ;sRkwu ,d lqlaLd`r pfj= laiUUk jk"Vªkoj fu’Bk vl.kkjs lekt_.k QsM.kkjs ukxfjd fuekZ.k dj.;kps dk;Z f”k{kd djhr vlrks^^f”k{kdkps O;fDreRo R;kP;k dkefxjhps Lo#i fu’Bk ;krwu O;Dr gks.kkjs O;kolkf;d vax Eg.kts ckaf/kydh gks;-** f”k{kdkfo’k;h lektke/;s vl.kkjh vknjkph Hkkouk n`< dj.;klkBh o rlsp f”k{kdkpk ntkZ xq.koRrk ok<fo.;klkBh o R;kpk fodkl gks.;klkBh f”k{kdkph fofo/k ?kVdka”kh ckaf/kydh fuekZ.k d#u lektkrhy f”k{kdkpk Lrj] ntkZ] xq.koRrk ok<fo.;klkBh o R;kpk fodkl gks.;klkBh gs la”kks/ku gks.ks egRokps vkgsla’kks/kukph xjt f”k{kdkus Lor%e/;s cny ?kMowu vk.k.;kcjkscjp f”k{kdkus fofo/k ?kVdka”kh ckaf/kydh lk/k.ks Qkj xjtsps vkgs- fo|kFkhZ lekt O;olk; ;kaP;k”kh ckaf/kydh Bsowup f”k{kd Lor%Pkk Lrj mapkow “kdrks- Lor%ps LFkku lektkr fuekZ.k d# “kdrks- Lor%pk vknj lektkr fuekZ.k d# “kdrksla’kks/ku leL;sPks fo/kku veGusj rkyqD;krhy ek/;fed “kkGsrhy f”k{kdkaP;k ckaf/kydhpk vH;kl dj.ksla’kks/kukps mfí”Vs 1- veGusj rkyqD;krhy ek/;fed f”k{kdkaP;k ckaf/kydhpk “kks/k ?ks.ks2- veGusj rkyqD;krhy iq#’k ek/;fed f”k{kdkaP;k ckaf/kydhpk “kks/k ?ks.ks3-veGusj rkyqD;krhy L=h ek/;fed f”k{kdkaP;k ckaf/kydhpk “kks/k ?ks.ks4-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kdkaP;k ckaf/kydhpk “kks/k ?ks.ks5-veGusj rkyqD;krhy “kgjh Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kdkaP;k ckaf/kydhpk “kks/k ?ks.ksla’kks/kukps x`fgrs 1- veGusj rkyqD;krhy ek/;fed f”k{kdkae/;s ckaf/kydh vk<GRks2- veGusj rkyqD;krhy iq#’k ek/;fed f”k{kdkae/;s ckaf/kydh vk<GRks3-veGusj rkyqD;krhy L=h ek/;fed f”k{kdkae/;s ckaf/kydh vk<GRks4-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kdkae/;s ckaf/kydh vk<GRks5-veGusj rkyqD;krhy “kgjh Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kdkae/;s ckaf/kydh vk<GRksla’kks/kukph ifjdYiuk ‘kqU; ifjdYiuk 1- veGusj rkyqD;krhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkss2-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkss3-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkss4-veGusj rkyqD;krhy “kgjh Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkss5-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkss6-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkssdk;kZRed O;k[;k veGusj egkjk"Vª jkT;krhy tGxko g;k ftYg;krhy cksjh unhP;k dkBh olysys lar l[kkjke egkjkt rlsp lkus xq#thaph deZHkqeh Eg.kwu vksG[kys tk.kkjs ,d ifo= izfl/n rkyqD;kps fBdk.kek/;fed f’k{kd ek/;fed f”k{kd izf”k{k.k iq.kZ d#u ek/;fed “kkGsr v/;kiu dj.kkjs veGusj rkyqD;krhy f”k{kdckaf/kydh MkW uwjtgkWa ,u- xkfugkj ;kaP;k izekf.kr f”k{kd ckaf/kydh ekfidsrhy izkIrkad ek/;fed f”k{kdkaph Golden Research Thoughts | Volume 4 | Issue 5 | Nov 2014 2 veGusj rkYkqD;krhy ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk vH;kl ckaf/kydh n”kZforkrla’kks/ku i/nrh izLrqr la”kks/kukr la”kksf/kdsus f”k{k.k izfØ;sRkhy izeq[k ?kVd f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhP;k vH;klklkBh losZ{k.k i/nrhpk okij dsyktula[;k izLrqr la”kks/kukr la”kksf/kdsus veGusj rkyqD;krhy ,dw.k 474 ek/;fed f”k{kd tula[;k ?ksryhuequk fuoM izLrqr la”kks/kukr la”kksf/kdsus 45 L=h ek/;fed f”k{kd o 155 iq#’k ek/;fed f”k{kd v”kh ,dq.k 200 ek/;fed f”k{kdkaph fuoM laHkkO;rk i/nrhe/khy ljy ;kn`fPNd i/nrhus uequk fuoM dsyhla’kks/kukph lk/kus izLrqr la”kks/kukr la”kksf/kdsus MkW uwjtgkWa ,u- xkfugkj ;kaP;k izekf.kr f”k{kd ckaf/kydh ekfidspk okij dsyk vkgsla[;k’kkL=h; ifjek.ks izLrqr la”kks/kukr la”kksf/kdsus e/;eku] cgwyd] e/;kad] izek.k fopyu] fo’kferrk] ^t ewY; ;k la[;k”kkL=h; ifjek.kkapk mi;ksx dsyk vkgsekfgrhps fo’ys”k.k o vUo;kFkZ mfí”Vs dz-1 veGusj rkyqD;krhy ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk ‘kks/k ?ks.ksdks”Vd dza-1 va-dz- N Mean Mdn Mo SD Ku Sk 1 200 138-53 89 91 713-89 199-93 14-14 mfí”Vs dz- 2- veGusj rkyqD;krhy iq#”k ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk ‘kks/k ?ks.ksdks”Vd dza-2 va-dz- N Mean Mdn Mo SD Ku Sk 1 155 153-7226 90 91 810-85 154-96 12-45 mfí”Vs dz- 3-veGusj rkyqD;krhy L=h ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk ‘kks/k ?ks.ksdks”Vd dza-3 va-dz- N Mean Mdn Mo SD Ku Sk 1 45 86-2 88 96 10-7017 &0-982 &0-421 mfí”Vs dz- 4-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk ‘kks/k ?ks.ksdks”Vd dza-4 va-dz- N Mean Mdn Mo SD Ku Sk 1 125 172-03 93 98 902-66 124-98 11-179 mfí”Vs dz-5-veGusj rkyqD;krhy ‘kgjh Hkkxkrhy ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk ‘kks/k ?ks.ksdks”Vd dza-5 Golden Research Thoughts | Volume 4 | Issue 5 | Nov 2014 3 veGusj rkYkqD;krhy ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk vH;kl va-dz- N Mean Mdn Mo SD Ku Sk 1 75 82-69 82 96 9-905 &1-05 &0-12 ifjdYiuk ‘kqU; ifjdYiuk 1- veGusj rkyqD;krhy iq#”k ek/;fed f’k{kd o L=h ek/;fed f’k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkssdks”Vd dza-6 ,dq.k N izkIr Mean ek/;- ^df ^t lkFkZ drk Ukequk iz kIr LRkj ^t ewY; o^ fdaer uequk f”k{kd lkFkZdrk “kqU; ifjdYiuk fu.kZ; ewY; rqyuk xzkfe.k 125 “kgjh 75 138-53 1-11 1-96 0-05 1-96 1-11 < 1- vlkFkZd fLodkj 96 ‘kqU; ifjdYiuk 2- veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy ek/;fed f’k{kd o ‘kgjh Hkkxkrhy ek/;fed f’k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkssdks”Vd dza-7 ,dq.k N izkIr Mean ek/;- ^df ^t lkFkZ drk Ukequk iz kIr LRkj ^t ewY; o^ fdaer uequk f”k{kd lkFkZdrk “kqU; ifjdYiuk fu.kZ; ewY; rqyuk xzkfe.k 125 “kgjh 75 138-53 1-11 1-96 0-05 1-96 1-11 < 1- vlkFkZd fLodkj 96 ‘kqU; ifjdYiuk 3-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy iq#”k ek/;fed f’k{kd o L=h ek/;fed f’k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkssdks”Vd dza-8 xzkfe.k N Mean ek/;- izkIr ^df lkFkZdrk LRkj ^t Uequk ^t izkIr ewY; lkFkZdrk o^ uequk fdaer f”k{kd “kqU; ifjdYiuk ewY; fu.kZ ; rqyuk iq#’k 109 153-72 L=h 16 92-69 0-98 123 0-05 1-96 0-98 < 1- vlkFkZd fLodkj 96 ‘kqU; ifjdYiuk 4-veGusj rkyqD;krhy ‘kgjh Hkkxkrhy iq#”k ek/;fed f’k{kd o L=h ek/;fed f’k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkssdks”Vd dza-9 “kgjh N Mean ek/;- izkIr ^df lkFkZdrk LRkj ^t lkFkZdrk Uequk ^t izkIr ew Y ; o^ fdaer f”k{kd ueq uk “kqU; ifjdYiuk fu.kZ ; ewY; rqyuk iq#’k L=h 46 29 82-74 0-05 73 0-05 82-62 Golden Research Thoughts | Volume 4 | Issue 5 | Nov 2014 2-00 0-05 < 2- vlkFkZd fLodkj 00 4 veGusj rkYkqD;krhy ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk vH;kl ‘kqU; ifjdYiuk 5-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy L=h ek/;fed f’k{kd o ‘kgjh Hkkxkrhy L=h ek/;fed f’k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkssdks”Vd dza-10 ek/;-f”k{kd N Mean izkIr lkFkZdrk ^df LRkj ^t lkFkZdrk Uequk ^t izkIr ewY; o^ fdaer ueq uk “kqU; ifjdYiuk fu.kZ ; ewY; rqyuk xzkfe.k L=h 16 92-69 “kgjh L=h 29 82-62 3-8 43 0-05 2-02 3-8 < 2- lkFkZd R;kx 02 xzkfe.k Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s Qjd vlrks- R;ko#u vls fnlwu ;srs dh] xzkfe.k Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kdkae/;s “kgjh Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kdkais{kk ckaf/kydh tkLr vk<Grs‘kqU; ifjdYiuk 6-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy iq#”k ek/;fed f’k{kd o ‘kgjh Hkkxkrhy iq#”k ek/;fed f’k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkssdks”Vd dza-11 ek/;-f”k{kd N Mean izkIr ^df lkFkZdrk LRkj ^t lkFkZdrk Uequk ^t izkIr ewY; o^ fdaer uequk “kq U; ifjdYiuk fu.kZ; ewY; rq yuk xzkfe.k iq#’k 109 183-68 “kgjh iq#’k 46 82-74 1-09 153 0-05 1-96 1-09 < 1- vlkFkZd fLodkj 96 fu”d”kZ 1- veGusj rkyqD;krhy ek/;fed f”k{kdkae/;s ckaf/kydh vk<GRks2- veGusj rkyqD;krhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s lkFkZd Qjd ulrkss3- veGusj rkyqD;krhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhP;k xq.knkukpk izkIr t gk uequk t eqY;kis{kk ygku vkgs- ;kpkp vFkZ vlk dh] iq#’k o L=h ek/;fed f”k{kdkae/;s lkj[khp ckaf/kydh vk<GRks4-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhP;k xq.knkukpk izkIr t gk uequk t eqY;kis{kk ygku vkgs- ;kpkp vFkZ vlk dh] xzkfe.k Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s Qjd ulrks5-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhP;k xq.knkukpk izkIr t gk uequk t eqY;kis{kk ygku vkgs- ;kpkp vFkZ vlk dh] xzkfe.k Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s Qjd ulrks6-veGusj rkyqD;krhy “kgjh Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhP;k xq.knkukpk izkIr t gk uequk t eqY;kis{kk ygku vkgs- ;kpkp vFkZ vlk dh] “kgjh Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s Qjd ulrks7-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhP;k xq.knkukpk izkIr t gk uequk t eqY;kis{kk eksBk vkgs- ;kpkp vFkZ vlk dh] xzkfe.k Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhe/;s Qjd vlrks- R;ko#u vls fnlwu ;srs dh] xzkfe.k Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kdkae/;s “kgjh Hkkxkrhy L=h ek/;fed f”k{kdkais{kk ckaf/kydh tkLr vk<Grs8-veGusj rkyqD;krhy xzkfe.k Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydhP;k xq.knkukpk izkIr t gk uequk t eqY;kis{kk ygku vkgs- ;kpkp vFkZ vlk dh] xzkfe.k Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd o “kgjh Hkkxkrhy iq#’k ek/;fed f”k{kd ;kaP;k ckaf/kydh lkj[khp vk<GrslanHkZ xzaFklwph Yks[kd Bouch]M.B. ¼1988-92½ dne]pk-i- ¼1989½ xktjs]jk-fo-vkf.k iqLrdkps uko Research in Education]Fifth Survey] Vol.No.1 Page No.452. “kS{kf.kd la[;k”kkL=] iq.ks% uwru izdk”kumn;ksUeq[k Hkkjrh; lekt f”k{k.k o f”k{kd] Golden Research Thoughts | Volume 4 | Issue 5 | Nov 2014 5 veGusj rkYkqD;krhy ek/;fed f’k{kdkaP;k ckaf/kydhpk vH;kl egar]T;ks-fo-¼2008½ iafMr]c-fc-¼1997½ fHkarksMs]fo-l--¼1989½ EgLds]Vh-,- ¼1988½ MkW ”ksorsdj]“kk-o-vkf.k fudqes]e-nkS-¼2011½ lizs i|ekdj eqdqan-¼2005½ iq.ks% fuR; uwru izdk”kuf”k{k.kkrhy la”kks/ku] iq.ks% uwru izdk”ku“kS{kf.kd la”kks/ku i/nrh] iq.ks% uwru izdk”ku“kS{kf.kd la[;k”kkL=] iq.ks% izKk izdk”kuHkkjrh; f”k{kd& f”k{k.k iz.kkyh] ukxiqj% fo|k izdk”ku“kS{kf.kd O;oLFkkiu&uok n`’Vhdksu] ukf”kd% ;”koarjko pOgk.k eqDr fo|kihB ukf”kd- Golden Research Thoughts | Volume 4 | Issue 5 | Nov 2014 6
© Copyright 2025 ExpyDoc