GRAAD 12
SENIOR CERTIFICATE EXAMINATION
TSHIVEN¶A LUAMBO LWA U THOMA (L1)
BAMMBIRI ·A U THOMA (P1)
GIREIDI YA VHUKATI (SG)
2014
MARAGA: 75
TSHIFHINGA: awara 2
Bammbiri i¼i ¼i na masia¾ari a 8.
1
Copyright reserved
Please turn over
Tshivenµa First Language/SG/P1
2
SCE
DBE/2014
PFESESANI:
1.
Fhindulani mbudziso DZO¹HE nga Tshivenµa tsho ¾ambaho.
2.
Maipfi a khethekanywe nga n»ila yo teaho, o teaho u swaiwa na one a
swaiwe.
3.
Hu vhe na vhudele kha mushumo WO¹HE.
4.
Ni ¿wale zwi no vhalea.
Copyright reserved
Please turn over
Tshivenµa First Language/SG/P1
3
SCE
DBE/2014
KHETHEKANYO YA A: THOLOKANYON¶IVHO
MBUDZISO 1
Vhalani mafhungo a tevhelaho nga vhuronwane uri ni kone u fhindula mbudziso.
'N½e ndi nga si vhuye nda langiwa nga musadzi, ndi tou rwa a vuwa o zwimba,'ndi
Vho-Murovhi vha tshi khou amba na dzi¿we khonani dzavho. Vhathu avha vhu½a
havho vho vha vhe halwani tshipotoni tsha Vho-Mudzunga. Musi vha¿we vhanna
vha tshi lingedza u vha vhudza nga n»ila ine vhasadzi vha kon»a ngayo vha tou be!
'Ndi khou ri n½e Nyadzanga u a zwi »ivha uri a thi ambi luvhili na phukha ye nda
tou mala,' ndi vhone Vho-Murovhi vha tshi isa phan»a. Vho-Murovhi vho vha vho
no tou vha na n»owelo ya u sasaladza vhafumakadzi. Musi khonani dzavho dzi tshi
vha vhudza uri musadzi o tea u farwa zwavhu»i, vho vha vha tshi vha vhudza zwa
uri vho tou ¼iswa.
'Hone inwi Shavhani wa½u o tou ni ¼isa muhulu, ni tou nga no tou dovha na swura
na muthotho wa hone,' ndi vhone Vho-Murovhi vho no kambiwa. Vho-Shavhani
vho mbo »i sokou sea vho kwatamela fhasi. Nangoho mulilo wa mbava a u orwi.
Vho-Shavhani na Vho-Madu vho mbo »i tou kululu nazwo. I¼o »uvha vhasadzi a
vho ngo bomodziwa zwone nga mila¾ela. Vho-Rerani mufumakadzi wa VhoShavhani vho tou fela u vhudzisa nga ha zwe vha vha vho laedza mukalaha wavho
nga matsheloni. 'Ni nnyita mme a½u ndi a vhona, Vho-Rerani vho vho mangala
khathihi fhedzi mafeisi a tshi khou vha nela. Vhana vha vho thoma u shavha vha
tshi vhidzelela vhadzulatsini uri khuvhani mme ashu vha khou vhulahiwa.
Copyright reserved
Please turn over
Tshivenµa First Language/SG/P1
4
SCE
DBE/2014
Arali vhadzulatsini vha songo ¾avhanya u swika Vho-Rerani vho vho vha tshi »o nga
vha sa sia vhathu. Vhadzulatsini vho mbo ya nga vhunzhi u phalala. Musi mu¿we
mufumakadzi vha no pfi Vho- Mutshekwa vha tshi lingedza u kaidza Vho-Shavhani
kha u »idzhenisa kha khakhathi dza mu¾ani, vha vhudzwa u pfi vha zwi vhudze
munna wavho we vha mu ¼isa. Vho-Mutshekwa u pfa u se¿wa vha tou vhila
vhukuma. Khathihi fhedzi vha mbo »i finya tshikete vha ri Kha Vho-Shavhani, kha
vha »e i ¾angane. 'Ndi »o vha rwa n½e arali vha tshi khou nnyita musadzi wavho ane
vha mu rwa a sa vha lifhedzi,'ndi Vho-Mutshekwa vha tshi khou ya kha VhoShavhani. Vha¿we vho mbo µi vha fara. Nga »uvha ¼i tevhelaho, vhafumakadzi vha
kusi kwa Vhudzholi vho mbo »i vha na mu¾angano muhulu.
Vho mangala musi vha tshi vhona Vho-Tshinaki mufumakadzi wa Vho-Madu vha
songo zwimba zwone. Izwo zwo ita uri vhafumakadzi vha tou ½a½a u sinyuwa.
Vhafumakadzi vho mbo »i langana kha ¼a uri vhanna vho¾he vhane vha rwa
vhafumakadzi vha tea u dzhielwa vhukando, u µo livhana na vhafukadzi vha
muvhundu wa Vhudzoli. Vho langana uri mufumakadzi mu¿we na mu¿we o tea u
vha na tshi¾iriri tshine a »o lidza musi a tshi ¾haselwa hayani. Vhaven»a vha ri hu
la¾wa tsha tshan»ani tsha mbiluni a tshi la¾iwi. Vho- Shavhani vho mbo »i dovha
vha rwa Vho-Rerani, Vho-Rerani vho mbo »i dzhia tshi¾iriri tshavho vha lidza.
'Ndi »o u rwa wa penga n½e arali u sa nn»ivhi,'ndi vho Vho-Shavhani zwenezwo
mufumakadzi wavho a tshi khou lidza tshi¾iriri. Tshi¾iriri tsho ri u lila vhafumakadzi
vha mbo »i tou kusuwa vha tshi ya mu»ini wa Vho-Shavhani. Khathihi fhedzi
mu»ini wa Vho-Shavhani ha vha ho no »ala nga vhafumakadzi. Vho-Shavhani vha
tshi kha »i vha vho mangala, vha sokou pfa kha lu¾aha nga feisi ya mu¿we musadzi
thetshela u zwi pfe! Vhasadzi vha mbo µi vhuya n¾ha havho. Vho ri u vha rwa, vha
wela fhasi vha tshi khou ongolela. Matsina na Vho-Rerani vho vha vha sa koni
zwone u rwa. Musi vha¿we vho no sendedziwa murahu nga mudzulatsini wavho wa
munna, Vho-Rerani vha mbo µi tou sinµa mukalaha wavho nga mafeisi e a vha a tshi
khou tou posiwa vhukuma.
'Wo lemala nga u dzulela u nthwa ndi sa u lifhedzi ndi tshi khou tou u ¾honifhaii,'
ndi Vho-Rerani zwenezwi vha tshi khou rwa mukalaha wavho. 'Fhasi nga u
tambudzwa ha vhafumakadzi fhasi,'ndi mu¿we mufumakadzi zwenezwi Vho-Rerani
vha tshi khou rwiwa. U bva ¼enelo »uvha vhanna vhanzhi vha muvhunduni wa
Vhudzholi, vho mbo »i litsha u »idzhenisa kha khakhathi dza mi¾ani. Vho-Murovhi
na vhone a vho ngo tsha dovha vha zwi munyu. Vho vha vha tshi vho ri vho ¾angana
na khonani dzavho nµilani, vha amba nga ha mivhuso i no khou shanduka. VhoMadu a vho ngo tsha dovha vha ya tshipotoni tsha Vho-Mudzunga.
1.1
¸eani mafhungo aya ¾hoho yo teaho.
(1)
1.2
Ndi ngani Vho-Shavhani na Vho-Madu vho µelwa nga mihumbulo ya u rwa
vhasadzi vhavho?
(2)
Copyright reserved
Please turn over
Tshivenµa First Language/SG/P1
5
SCE
DBE/2014
1.3
Avha vhathu vho vha vha tshi ¾angana ngafhi?
(2)
1.4
Bulani madzina a vhafumakadzi vhavhili vhe vha rwiwa nga vhanna vhavho
mafhungoni aya.
(2)
1.5
Murero u re mafhungoni aya u yelana hani na mafhungo aya e na vhala?
(2)
1.6
Vhana vha Vho-Rerani vho ita mini musi vha tshi vhona mme avho vha
tshi khou rwiwa?
(2)
1.7
Vho-Shavhani vho ri mini musi vha tshi kaidziwa?
(2)
1.8
Ndi nnyi we a ¾o»a u lwa na Vho-Shavhani?
(1)
1.9
Ndi zwifhio zwe vhafumakadzi vha langana zwone mu¾anganoni?
(2)
1.10
Vho-Rerani vho ita mini musi vha¿we vhafumakadzi vho no litsha u rwa
Vho-Shavhani?
(2)
1.11
Ndi ngani Vho-Shavhani vha songo tsha dovha vha rwa musadzi wavho?
(2)
1.12
¸eani ¾halutshedzo dza maipfi o swifhadzwaho.
(5)
[25]
¹HANGANYELO YA KHETHEKANYO YA A:
Copyright reserved
Please turn over
25
Tshivenµa First Language/SG/P1
6
SCE
DBE/2014
KHETHEKANYO YA B: SAMARI/MANWELEDZO
MBUDZISO 2
Vhalani mafhungo a tevhelaho uri ni kone u ¿wala samari/ma¿weledzo nga maipfi a
re vhukati ha 70 na 80. Ni ¿wale tshivhalo tsha maipfi e na a shumisa.
Thundu dze dza vha dzi tshi dzhena mu»ini wa Vho-Rovhona dzo vha dzi tshi
tamisa vhukuma. Vhadzulatsini vhavho vho vha vha tshi mangadzwa nga mibvumo
ya dzigoloi vhusiku. Lurobo ¿wana wa Vho-Rovhona ene o vha a sa vhonali nga
masiari. O vha a tshi vhonala zwenezwi »uvha ¼i tshi yela u kovhela. Mme awe vho
vha vha tshi ¾olou sema vhathu vha no vha vhudzisa uri u khou shuma ngafhi.
·i¿we µuvha vho vhuya vha sema Vho-Mugo nge vha vhudzisa uri u khou shuma
ngafhi, a ¾o»ele-vho ¿wana wavho Ntsumbe mushumo ane a sokou vuwa a tshi ya u
folela a sa wani mushumo. Ntsumbe o vha o phasa ma¾iriki mi¿wahani miraru yo
fhelaho. Lurobo ene na gireidi ya vhufumi o vha a songo vhuya a i phasa. Bindu ¼a u
rengisa thundu ¼o vha ¼i tshi khou mu dzhenisela tshelede i si na vhukono.
'Ndi nnyi we a ri ¿wananga u shuma u ¾o»ela vhathu mushumo?' ndi Vho-Rovhona
vho sinyutshela Vho-Mugo. ·i¿we »uvha vhathu vho vuwa vhukati ha vhusiku vha
tshi khou pfa mibvumo ya zwigidi. Yo vha yo ¾anganedzana vhukati ha mapholisa
na Lurobo na khonani dzawe. Vho-Rovhona vho vha vho »ivalela nga ngomu n»uni
vha tshi khou ¾avha mukosi vha tshi ri ¿wana wavho u khou vhulaiwa. Musi
muthuntshano u tshi fhela, mapholisa vho funga mavhone mahulu. Vhathu vho
mangala musi vha tshi vhona Lurobo na khonani dzawe vho thuntshiwa nga
mapholisa, vho huvhala vhukuma. Lurobo o ri a tshi ri a takuwe a shavhe, matsina o
thuntshiwa kha mulenzhe wo tou wo pwashekana. Vho-Rovhona vho ri u vhona zwo
ralo vha tou nga vha sa tou ½oka, iwe vhathu ¿wana wavho muthihi fhedzi.
Mapholisa vho mbo »i vha fara, vha ri vha µo iswa sibadela vha »o ri vha tshi bva
vha ya dzhele u yo livhana na milandu yavho. Matsina Lurobo na ¾hama dzawe vho
vha vha tshi tshimbila vha tshi tswa thundu mavhengeleni a fenitshara. I¼o µuvha
vho vha vho ya u tswa vhengeleni ¼a fenitshara ¼o Maitazwi¾oma, vho wana
mapholisa o vha lalela. Mapholisa o vha o sevhiwa nga mu¿we mu½e wa vhengele ¼a
fenitshara we na ene a vha tshipondwa tsha avha vha¾hannga.
Uyo ramabindu o vhona dzigoloi dza avha vha¾hannga dzo pakiwa tsini na vhengele
¼a Maitazwi¾oma. O zwi humbulela uri hu nga vha na zwi¿we ngauri na ene »uvha ¼e
a hombokwa vho vha vho »i ¾wa tsini na vhengele ¼awe. Vho ri vha tshi tou fhedza u
pwasha mi½ango, mapholisa vha mbo »i swika. Lurobo na khonani dzawe vho ri u
vhona zwa uri ho vhifha, vha thoma u thuntsha mapholisa. Mapholisa na vhone vho
mbo »i thoma u thuntsha, ha vho thoma u mupandamedzano. Vhathu vho vha vho
mangala u pfa ayo mafhungo. Vhe vha vha vho no bvisa tshelede ya u renga thundu
vho vha vha tshi vho vhilaela. Mu¿we mukalaha o sea a ri vhugevhenga a vhu badeli,
nahone muthu kha tou µi shumela.
¹HANGANYELO YA KHETHEKANYO YA B:
Copyright reserved
Please turn over
10
Tshivenµa First Language/SG/P1
7
SCE
DBE/2014
KHETHEKANYO YA C: LUAMBO
MBUDZISO 3
Vhalani mafhungo a tevhelaho uri ni kone u fhindula mbudziso.
Tshimange tsha Vele tsho fembedza zwi¼iwa zwawe a ya a zwi tevhula. ºwana wa
Vele o »odza matope kha ¾hoho. Vele o mu vhudza uri u µo mu bvuvhula. Vele o
mbo »i pandela tshi¼a tshimange tshawe a ya a fula bodo tshivhasoni.
3.1
¸eani pfanywa/mabulazwithihi a maipfi o swifhadzwaho.
(5)
3.2
Shumisani maipfi o talelwaho mafhungoni mavhili o fhambanaho u
sumbedza uri a amba zwithu zwo fhambanaho.
(4)
3.3
Topolani masala masumbavhu½e mavhili a re mafhungoni aya.
(2)
[11]
MBUDZISO 4
Zwitukana zwa Makonde zwi dina nga u hoha mphasi. Mulovha zwo lalela
luvhondo. Musi vho ¾angana hu vha ho ¾angana gwagwagwa na gwagwagwa. Vho¾he
vha dina vhabebi ngauri a vha na n»evhe. Mulovha vho dzhiela ku¿we kukalaha
tshelede ya mundende. Ku¿we kuduna kwo mbo µi ri i tou vha mbebo yo
shashataho.
4.1
¸eani ¾halutshedzo dza maidioma/maambele o swifhadzwaho.
(10)
4.2
Topolani ¼ibulafhethu ¼i re mafhungoni aya.
(1)
4.3
Topolani madzina MARARU o ¾ukufhadzwaho mafhungoni aya.
(3)
[14]
MBUDZISO 5
ºwalani mirero i re na maipfi a tevhelaho.
5.1
Ngoma.
(2)
5.2
Nµou.
(2)
5.3
Tshilavhi.
(2)
Copyright reserved
Please turn over
Tshivenµa First Language/SG/P1
8
SCE
DBE/2014
5.4
Makhulu.
(2)
5.5
Mbila.
(2)
[10]
MBUDZISO 6
ºwalani maipfi o swifhadzwaho nga Tshiven»a tsho ¾ambaho.
Muofhe o ¼a tshisebo tshose. Khazi wawe u khou ¾ava muroho gadeni.
¹HANGANYELO YA KHETHEKANYO YA C:
MARAGAGU¹E:
Copyright reserved
[5]
40
75

Tshivenda 1st Language HG P1 May

Ndayotewa

Document 4395870

MAGNETIC BALLASTS - PCB Power Transformers

Astorino n`a pas tranché