Ein Plädoyer für Umdenken im Tourismus - Forum Ökologisch

The Voice of the Maltese
(driven by the voice of its readers )
Issue 90
o
on
nlliin
ne
e m
ma
ag
ga
az
ziin
ne
e
s
r
a
e
y
0
4
:
a
Malt lic
b
u
p
e
aR
December 13 marks the 40th Anniversary of Malta becoming a Republic in 1974, therefore it is
fitting that in this year of important anniversaries, the island also
celebrates in grand style this
milestone that was reached primarily by the efforts of then
Prime Minister Dom Mintoff.
The event, known as ‘Jum irRepubblika’ also marks the day
when Malta effectively ceased
from having a British GovernorGeneral, substantially revised the
Maltese Constitution, and the
British monarch was no longer
head of state. Instead, Sir Anthony Mamo became the first
President of Malta.
(Read lead article on pages 2,3)
December 9, 2014
LEFT: Prime Minister and leader
of the Malta Labour Party in government, Dom Mintoff (left), takes
the oath of allegiance to the Republic in the presence of Malta’s
first President, Sir Anthony Mamo.
ABOVE: The day Malta
became a Republic: PM Dom
Mintoff with Dep. PM Dr. Anton Buttigieg
(left) and the President of Malta Sir Anthony
Mamo saluting to the crowd in Palace Square
The monument to the
Republic of Malta
in Marsa
2 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
Malta: 40 sena Repubblika
F’din is-sena ta’ anniversarji importanti fil-GΩejjer Maltin, li fihom di©a` fakkarna l-50 anniversarju tal-Indipendenza, il-35 sena minn Jum il-Óelsien, u l-10 sena minn meta Malta ssie˙bet fl-Unjoni Ewropeja,
fit-13 ta’ Diçembru se nfakkru wkoll pass ie˙or importanti li ˙adet Malta fl-1974 fil-mixja biex issir Nazzjon
spalla ma’ spalla ma’ o˙rajn u b˙alhom u mag˙hom tie˙u deçiΩjonijiet li jistg˙u jeffettwaw mhux biss lill©ens Malti imma wkoll lil o˙rajn f’re©juni kemm qrib u wkoll imbeg˙da.
L-ebda deçiΩoni f’dawn il-passi ma kienet façli. Hawnhekk,permezz ta’ kitba tal-Profs. Godfrey Pirotta, se
naraw kif il-Parlament Malti, la˙aq il-g˙an, u x-xog˙ol li sar fi ˙dan iΩ-Ωew© partiti l-kbar biex Malta issir
Repubblika. Saru negozjati fit-tul u b’çerta intensita` biex Malta saret Repubblika u n-negozjati taw il-frott.
I
l-Partit Laburista minn dejjem kellu problema dwar g˙add ta’ aspetti tal-Kostituzzjoni tal-Indipendenza, g˙alhekk kien
mistenni li la darba jkun fil-Gvern kien se
iqajjimhom. B’mod ©enerali nistg˙u ng˙idu
li l-Partit Laburista kien mag˙qud dwar it-tibdiliet li ried waqt li Partit Nazzjonalista kellu
fi ˙danu kurrenti differenti. G˙alhekk g˙allPartit Nazzjonalista l-kwestjoni kien fiha
˙afna perikli u wie˙ed ma jkunx qed jesa©era jg˙id li kienet il-ka©un li wara t-telfa
elettorali tal-1976 witta it-triq g˙at-tne˙˙ija
ta’ Gorg Borg Olivier minn kap tal-partit.
G˙al ˙afna il-kwestjoni kienet sempliçi:
minn stat monarkiku Malta qamet fit-13 ta’
Diçembru u saret Repubblika. Fil-fatt kien
hemm ˙afna kwestjonijiet li ˙te©ilhom ji©u
solvuti u li kienu qamu fis-snin sittin u ma
kienx hemm qbil dwarhom meta l-Kostituzzjoni tal-Indipendenza kienet ©iet promulgata. Ghalhekk kien ifisser li t-tibdil Kostituzzjonali me˙tie© ma kienx biss kosmetiku.
Il-Perit Dom Mintoff, dak iΩ-Ωmien Prim Ministru ta’ Malta, jie˙u l-Ìurament ta’
Fedelta’ lejn ir-Repubblika fl-preΩenza tal-President Sir Anthony Mamo u
l-iSpeaker Dr. Emmanuel Attard Bezzina
Il-bidu tat-triq
Il-Partit Nazzjonalista dejjem sostna li dak
li sar bejn l-1962 u l-1964 fejn tid˙ol il-Kostituzzjoni tal-Indipendenza sar kif kellu jsir u li la ©iet approvata
minn referendum popolari u l-Parlament Brittaniku, kienet wa˙da
tajba g˙al Malta.
Dwar ir-referendum je˙tieg ng˙idu li anke Duncan Sandys kien
stqarr li r-riΩultat tieg˙u ma kienx konvinçenti iΩda finalament ilGvern Brittaniku kien jippreferi li jasal mal-Gvern ta’ Borg Olivier,
li kien jitqies iktar simpatetiku g˙al rabta mal-forzi tal-Punent milli
ma’ Mintoff li kien jitlob Indipendenza bla irbit u li lest ifittex l-g˙ajnuna g˙all-kawΩa ta’ Malta f’g˙add ta’ pajjizi tal-Patt ta’ Varsavja.
Fl-1971 il-Partit Laburista Malti reba˙ l-elezzjoni ©enerali u millewwel beda ja˙dem biex iwettaq il-pjani tieg˙u f’g˙add ta’ oqsma.
Beda billi nnegozja trattat ©dida mar-Renju Unit dwar il-baΩijiet.
Il-Partit Laburista kien oppona bil-qawwi li l-Indipendenza u t-Trattat ta’ DifiΩa u dak Finanzjarju kellhom ikun marbuta mal-Indipendenza. Wara li la˙aq dan l-g˙an dawwar ˙arstu lejn il-Kostituzzjoni
u t-tibdil li ried jara fiha.
Wie˙ed jista’ jg˙id li ttestja l-ilma meta ressaq Ωew© emendi g˙allKostituzzjoni: il-vot mat-18-il-sena minflok il-21, u t-tne˙˙ija talkariga tal-Viçi-President tal-Qorti Kostituzzjonali. IΩ-Ωew© emendi
˙tie©u l-appo©© ta’ Ωew© terzi tal-membri kollha tal-Kamra tar-RappreΩentanti; fiΩ-Ωew© okkaΩjonijiet l-OppoΩizzjoni ivvutat kontra u
waqg˙u.
Probabbli li Mintoff induna li l-OpoΩizzjoni kienet se topponi kull
tibdil li xtaq jag˙mel, speçjalment meta wie˙ed iqis, kif jg˙id Edgar
Mizzi, li t-tne˙˙ija tal-kariga ta’ Viçi-President tal-Qorti Kostituzzjonali ma kienx fiha ˙sieb li j©ib l-OppoΩizzjoni g˙al trattativi. G˙alhekk meta l-Im˙allef Flores irtira mill-kariga Mintoff irrifjuta li
jinnomina Im˙allef ie˙or biex je˙odlu postu. Hekk il-Qorti Kostituzzjonali ma baqg˙etx kostitwita skont il-li©i u ma setg˙etx tiffunzjona.
Kienet kwestjoni ta’ importanza kbira u ma setax ikun li ma jqumx
fermet dwarha. Madankollu ta’ min jg˙id li l-argument ta’ Mintoff
li t-tne˙˙ija ta’ din il-kariga ma kinetx tinvolvi kwestjoni ta’
prinçipju, waqt li din il-kariga setg˙et tintuΩa biex ti©i nfluwenzata
l-Qorti Kostituzzjonali, kienu gew aççettati mill-Kamra tal-Avukati.
li Ωgur ma kinetx ˙abiba tal-Gvern Laburista.
In-nuqqas ta’ Qorti Kostituzzjonali kienet serja ˙afna, li anke l-Gvern
Laburista kien jag˙raf. Li ried il-gvern kien li l-OppoΩizzjoni ti©i mad-
war il-mejda tiddiskuti tibdil fil-Kostituzzjoni. Ugo Mifsud Bonnici, filKtejjeb tieg˙u ‘Kif Sirna Repubblika’ (1999) jg˙id li kien Sir Anthony
Mamo, li witta t-triq biex jibdew it-ta˙didiet bejn Gvern u Oppozizzjoni.
Bit-tama li ta˙didiet ikunu jistg˙u jibdew ming˙ajr aktar dewmien,
b˙ala sinjal ta’ rieda tajba, il-Gvern kien ˙a l-passi biex il-Qorti Kostituzzjonali ter©a` ti©i kostitwita u jΩommha ta˙dem g˙al tlett xhur.
Il-gvern stqarr li ma kellu l-ebda xewqa li jimponi fuq l-OppoΩizzjoni. Ried biss li jibdew id-diskussjonijiet. Sa˙aq li Malta kellha
kostituzzjoni li qajla seg˙tet tinbidel g˙aliex min˙abba is-sistema
elettorali tag˙na kien kwaΩi impossibbli li partit jirba˙ Ωew© terzi
jew iktar tas-si©©ijiet parlamentari.
Din l-istqarrija tag˙ti wie˙ed x’jifhem li l-Gvern Laburista kien ilu
Ωmien jistenna twe©iba min-na˙a Nazzjonalista u d-diskussjonijiet
ta˙t il-presidenza ta’ Sir Anthony ma bdewx qabel April 1974. Ittahdidiet saru ta˙t kunfidenzjalita’ stretta. It-tahdidiet ma kienux
qed isiru biss bejn il-partiti imma wkoll mal-Vatikan.
Il-Partit Laburista kien ried li fil-Kostituzzjoni tal-Indipendenza
jid˙lu provedimenti li ma j˙allux lill-Knisja timponi sanzjonijiet fuq
il-votant, u ried li l-Knisja ma tibqax tgawdi influwenza daqshekk
kbira li finalment mhux biss tinfluwenza r-riΩultat elettorali imma
twaqqaf lill-gvern milli jwettaq aspetti tal-programm elettorali tieg˙u
li ma kinetx taqbel mag˙hom.
Ta’ min jg˙id li ftehim li kien intla˙aq bejn il-Knisja u l-Partit
Laburista fl-1969 kien di©a` fih qbil f’dan is-sens imma l-Partit
Laburista ried li l-ftehim ji©i uffiçjalizzat bi provedimenti kostituzzjonali. Il-Partit Laburista ried ukoll ftehim dwar it-tag˙lim tarreli©jon fl-iskejjel. Qal li ma kellu xejn kontra li r-reli©jon Kattolika
tigi mg˙allma fl-iskejjel ta’ l-Istat. Li ried kien li persuna li ma
xtaqitx lill-uliedha jitg˙allmu r-reli©jon ma tkunx kostretta li tag˙mel
dan. Kienet kwestjoni ta’ liberta` tal-kuxjenza.
L-awtoritajiet tal-Knisja ma oggezzjonawx u f’Awissu tal-1974 ©ie
ssi©illat ftehim mal-Vatikan. G˙alhekk it-tibdil kostituzzjonali li
kellu jsir waqt li kien jimponi obbligu fuq l-istat li jipprovdi g˙attag˙lim tar-reli©jon Kattolika kien se jag˙ti liberta` ta’ kuxjenza u
jne˙˙i r-reli©jon minn kwalifika obligatorja.
Ikompli f’pa©na 3
The Voice of the Maltese 3
Tuesday December 9, 2014
Sir Anthony Mamo jin˙atar b˙ala
l-ewwel President tar-Repubblika
ikompli minn pa©na 2
Dwar il-bqija tal-bidliet l-o˙ra li xtaq il-gvern l-affarijiet kienu qed
jimxu bil-mod, u f’Jannar tal-1974 jidher li l-gvern beda jitlef ftit
tal-paçenzja, tant li waqt seduta Parlamentari, Mintoff talab issospensjoni tal-a©enda tas-seduta biex tkun tista’ ssir diskussjoni
dwar dawn il-materji. IΩda f’din l-okkazjoni ma ntqal xejn ©did bilgvern jg˙id x’bidliet irid u l-OppoΩizzjoni tiddefendi l-Kostituzzjoni
li kienet promulgat hi. Minkejja l-iskossi t-ta˙didiet issoktaw.
F’Ottubru, il-Kunsill Presbiterju tal-Knisja f’Malta, fi stqarrija
˙e©©e© lill-Membri Parlamentari biex ma japprovawx it-tibdil
maqbul mal-Vatikan. Din ©abet reazzjoni qawwija minn Mintoff li
fil-Parlament spjega l-process kollu li kien wassal g˙al-ftehim malVatikan. Sa˙aq li l-istqarrija tal-Kunsill Presbiterju kienet jew frott
l-injoranza dwar li kien se˙˙ fil-Vatikan inkella ried iqajjem a©itazzjoni fil-pajjiz. Il-˙sieb tal-gvern kien li tissa˙˙a˙ id-demokrazija.
Sa˙aq li t-ta˙didiet saru biex tieqaf darba g˙al dejjem it-tendenza
ta’ ˙afna g˙aqdiet reli©juzi f’Malta li juΩaw ir-reli©joni g˙al skopijiet
ta’ politika parti©©jana. Sostna li l-ftehim mil˙uq f’Ruma, kien jorbot
liΩ-Ωew© na˙at u sakemm il-Vatikan ma jinformax formalment lillgvern Malti li l-ftehim ma g˙adux fis-se˙˙, il-ftehim jibqa` jorbot.
Xahar biss wara il-gvern deher li beda jiddejjaq jistenna g˙alhekk
fil-11 ta’ Novembru 1974 ressaq g˙all-Ewwel Qari tlett abbozzi ta’
li©ijiet li kienu jinkorporaw il-bidliet li fuqhom kien hemm qbil u
o˙rajn li dwarhom kien g˙ad ma sarx qbil.
Fost l-o˙rajn dawn l-Atti kienu jmissu provedimenti ©odda li kienu jinkludu il-bidla minn monarkija g˙al repubblika, l-istatus tar-reli©jon f’Malta, id-dritt tal-propjeta`, dritt g˙all-vot mat-18-il-sena, poter
awtomatiku biex il-Qorti Kostituzzjonali tirrikostitwixxi ru˙ha, twaqqif
ta’ Kummissjoni g˙all-impjiegi, tibdil fl-g˙add ta’ distretti elettorali u
fl-g˙add ta’ membri Parlamentari, u projbizzjoni ta’ corrupt practices.
L-aktar Att kontroversjali kien l-ewwel dak li jindirizza kif il-bidliet
kostituzzjonali kellhom ji©u implementati. Dwar dan kien hemm
nuqqas ta’ qbil kemm bejn il-gvern u l-OpoΩizzjoni imma anke flOppoΩizzjoni nnifisha. Min˙abba f’hekk l-OppoΩizzjoni talbet lillgvern jipposponi l-pubblikazzjoni ta’ dawn l-Atti.
Meta t-Atti tressqu g˙all-vot fl-Ewwel Qari g˙addew ming˙ajr divizjoni. Kien hemm Ωew© materji importanti li kienu jΩommu ftehim
bejn iΩ-Ωew© na˙at: it-talba tal-gvern li jestendi l-poteri eΩekuttivi
fuq il-propjeta` u l-proçedura biex tinbidel il-kostituzzjoni. Dwar ilmaterji l-o˙ra kien hemm kwaΩi qbil fuq kollox, fosthom, bi qbil
©enerali, li Malta tispiçça minn monarkija. L-uniku intopp kien l-oppoΩizzjoni ta’ Borg Olivier li donnu baqa’ marbut ma l-ideja li rRe©ina EliΩabetta tibqa’ ir-Re©ina ta’ Malta.
Dwar iΩ-Ωew© materji l-o˙ra ma kienx hemm x’tiddiskuti. L-aktar
materja kumplikata kienet il-proçedura biex isir tibdil fil-Kostituzzjoni.
Fit-18 ta’ Novembru Mintoff ressaq g˙at-Tieni Qari l-Abbozz li jemenda l-Kostituzzjoni. F’diskors imqanqal spjega kif il-gvern kien
ilu g˙addej f’diskussjonijiet ma l-OppoΩizzjoni kuntrarju g˙al kif
se˙˙ fl-1964 meta l-PN g˙adda b’g˙a©la kbira mill-Parlament ilKostituzzjoni ta’ l-Indipendenza. Qal li din kienet l-iktar seduta importanti fl-istorja tal-Parlament. Kien konvint li l-poplu kien se
jifhem kif il-gvern, ˙adem biex javvanza l-interessi tal-pajjiΩ.
Mintoff qal li l- Kostituzzjoni li l-gvern ried jag˙mel tibdiliet fiha kienet
l-istess li kien oppona g˙aliex kienet g˙amlet l-indipendenza kundizzjonali fuq li Malta taccetta it-Trattat ta’ Difiza. Mintoff ried li Malta
tkun ˙ielsa li tag˙mel l-g˙azliet li kienu jaqblu lilha ming˙ajr ebda irbit.
Huwa sa˙aq li l-Gvern kellu dritt jemenda l-Kostituzzjoni u ipprova
jag˙mel dan wara xhur twal ta’ diskussjonijiet mal-OppoΩizzjoni.
Qal li meta l-PN kien fil-gvern, g˙alkemm kellu l-appo©© biss ta’
42 fil-mija tal-votanti g˙amel kostituzzjoni li fiha rabat dak li ried
hu u dak li ried il-gvern Brittaniku u g˙amel dan b’ma©©oranza sempliçi. Issokta jg˙id lil l-MLP fil-gvern iΩda, zamm diskussjonijiet fittul dwar it-tibdil me˙tie© offra li jorbot il-provedimenti kollha li
fuqhom kienu jaqblu iΩ-Ωew© na˙at, u fejn ma jintla˙aqx qbil l-affarijiet kellhom jit˙allew li jinbidlu b’maggoranza sempliçi.
Il-Gvern kien issa lest li jmexxi ming˙ajr l-OppoΩizzjoni g˙ax kien
jin˙tie© biss ma©©oranza qawwija bizzejjed biex tag˙ti le©ittimita’
lit-tibdil kostituzzjonali.
Fit-twe©ba tieg˙u Borg Olivier appella lill-gvern biex jieqaf misseduta ˙alli Ω-Ωew© na˙at jiltaqg˙u u jippruvaw jil˙qu ftehim,
b’Mintoff jg˙id li kien lest jag˙mel hekk jekk l-OppoΩizzjoni
twieg˙ed li tag˙mel su©©erimenti konkreti.
Sir Antony Mamo (xelug) jie˙u
l-Ìurament tal-Óatra
Borg Olivier aççetta
l-proposta ta’ Mint-off
u ©img˙a wara l-PM
g˙arraf lill-Kamra li
ntla˙aq ftehim dwar
is-sustanza tal-bidliet
li kellhom isiru imma
mhux fuq il-proçedura
biex ji©u mplimentati.
Fit-2 ta’ Dicembru
Dtt Borg Olivier de
Puget talab li l-Kamra
ta©©orna min˙abba li
l-OppoΩizzjoni kellha
tiddiskuti iktar fil-fond fi ˙dana. Mintoff aççetta.
L-g˙ada Dott Anton Butti©ie© ressaq g˙at-Tieni Qari tal-Abbozz
biex jemenda l-Kostituzzjoni. Qal li dik kienet seduta storika u
kul˙add kien jaf li l-Kostituzzjoni ta’ l-1964 kienet ©er˙a li ma titfejjaqx g˙all-Partit Laburista. L-MLP ma riedx li Malta tkun
monarkija imma iktar minn kollox li l-elezzjonijiet ikun liberi u ©usti
ming˙ajr impoΩizzjonijiet ta’ natura spiritwali. Il-Partit ried li
jissa˙˙u d-drittijiet umani.
Qal li l-gvern kien qed jitlob lill-l-Parlament jeΩerçita s-sovranita`
tieg˙u u jg˙addi t-tibdiliet kostituzzjonali biex ikun frott ta’ qbil bejn
kul˙add. Fost kollox kien hemm li l-Knisja jkollha l-jedd tesprimi
ru˙ha imma mhux li timponi d-dnub il-mejjet.
Il-Kap tal-Oppozizzjoni qal li dak li g˙amlu g˙amluh g˙all-pajjiΩ u
kien kuntent jisma’ lill-Ministru juri x-xewqa tal-gvern li jkun hemm
qbil ˙alli Malta jkollha Kostituzzjoni li jaqbel mag˙ha kul˙add. Kien
importanti li Ω-Ωew© na˙at jag˙tu kelma li jonorowhom imma ma kienx
jaqbel li dik li Malta ssir Repubblika u titne˙˙a l-monarkija kien se
jag˙mel lil Malta iktar Maltija g˙ax l-importanti li wie˙ed ikollu l-liberta` li jag˙zel hu min ikun il-Kap ta’ l-Istat.
Warajh tkellem Dott. Censu Tabone, il-mag˙Ωul minn s˙abu biex
jitkellem g˙ad-deputati Nazzjonalisti li ma kienux jaqblu ma’ Borg
Olivier. Semma fiex kienu jaqblu u fiex le. Qal li kien kuntent li ΩΩew© na˙at la˙qu qbil dwar il-Qorti Kostituzzjonali.
Meta l-Kamra rrisolvit ru˙ha f’Kumitat ˙ar©et fil-bera˙ il-qasma fi
˙dan il-Partit Nazzjonalista, b’Ìor© Borg Olivier u Çensu Tabone
juru li ma jaqblux fil-mod kif ti©i emendata l-Kostituzzjoni. Qablu
li j˙allu g˙all-a˙˙ar u li kienu determinati li jiΩguraw l-istabilita
politika fil-©ejjieni. Qabel ma’ Mintoff li Ω-Ωew© na˙at g˙amlu sagrifiççji u çedew xi poΩizzjonijiet biex jaslu fi qbil g˙all-gid tal-pajjiΩ.
B’dan id-diskors deher li l-ftehim kien issi©illat, u fid-9 ta’ Diçembru l-Gvern ressaq mozzjoni biex it-tlett Atti jistg˙u jg˙addu minn
iktar min stadju wie˙ed f’seduta wa˙da. Finalment intla˙aq qbil.
Dott. Guido Demarco qal li l-proposta tal-Gvern li min jigi elett
President iservi fil-˙atra g˙al Ωmien fiss, tag˙ti aktar sa˙˙a lill-uffiççju milli kien igawdi Gvernatur-Generali li seta’ jitne˙˙a b’sempliçi ittra lir-Re©ina. Kien ukoll importanti li ssir distinzjoni bejn
Knisja u Stat u li l-Knisja ma tinda˙alx fil-politika u vici-versa.
G˙alaq id-dibattitu Mintoff li esprima l-fer˙ li dak li kien se jse˙˙
kien mertu ta’ kul˙add g˙alkemm stqarr li dawk li sofrew kellhom
iktar ˙e©©a biex l-affarijiet jinbidlu.
Sa˙aq li dan kien jum storiku g˙ax Ωew© partiti li kienu spiss
jitqabdu b˙al iljuni ˙admu flimkien g˙all-©id nazzjonali. Semma li
kien importanti li min jokkupa l-kariga ta’ President ma jkunx jista
jitne˙˙a b’mod façli, u li ma jkunx eΩentat mil-li©ijiet lokali.
Il-Kamra ltaqg˙et fit-13 ta’ Diçembru 1974 biex tag˙laq dan ilkapitlu. Fuq mozzjoni biex il-Kamra tapprova it-Tielet Qari dwar lAtt li jemenda il-Kostituzzjoni Dott Butti©ie© talab lill-iSpeaker Dr.
Emmanuel Attard Brezzina li min˙abba l-importanza tal-Att, dawk
favur iqumu bil-wieqfa. Wara qara l-ismijiet ta dawk favur, 49, u ta’
dawk li baqg˙u bil-qeg˙da, sitta. Fost tal-a˙˙ar kien hemm Dott.
Gorg Borg Olivier u ˙ames deputati o˙ra tal-Oppozizzjoni.
Immedjata wara l-vot l-Att intbag˙at g˙and il-Gvernatur Ìenerali
g˙all-firma u malli dan se˙˙, il-Kamra aggornat g˙as-sala ta’ San
Mikiel u San Ìor© fejn l-iSpeaker ˙a l-Ìurament ta’ Fedelta’ lejn
ir-Repubblika u amministrah ukoll lill-Membri l-o˙ra.
Fl-a˙˙arnett kien imiss lil Sir Anthony Mamo biex fil-preΩenza talmembri kollha u l-iSpeaker, jie˙u l-Ìurament tal-Óatra b˙ala lewwel President tar-Repubblika ta’ Malta.
Hekk twieldet Malta Repubblika!
4 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
L-Awstralja, Malta u ç-Çina
jikteb Lawrence Dimech
Dom Mintoff (xellug) fil-kapitali ÇiniΩa
Beijing fl-1975 jiltaqa’ ma’ Mao Zedong
E
dward Gough Whitlam (19162014) il-21 Prim Ministru talAwstralja miet ftit tal-©img˙at
ilu f’Sydney fl-eta’ ta’ 98 sena. Inna˙at kollha politiçi g˙arfuh b˙ala
©gant poltiku li g˙alkemm serva biss
tlett snin - 1972-95 – b˙ala Prim Ministru, iΩda l-impatt li ˙alla baqa`
jdamdam sa daΩ-Ωmienijiet.
Whitlam ken ukoll kontroversarjali
u l-uniku Prim Ministru li ©ie mkeççi
mill-Gvernatur Ìenerali f’Jum itTifkira fl-1975, f’azzjoni li ˙olqot kriΩi
kostituzzjonali.
Izda dan l-eks Prim Ministru kien
qrib ˙afna tal-Maltin. Kien membru
Federali tad-distrett ta’ Werriwa li
ji©bor fih subborgi b˙al Fairfied,
Cabramatta u o˙rajn fejn fis-sebg˙inijiet kienu joqog˙du ˙afna Maltin.
Kienet ˙a©a naturali li mal-elezzjoni
tal-Gvern Laburista ta’ Dom Mintoff
f’Malta r-rappreΩentant tal-Gvern
Malti f’Canberra li dak iΩ-Ωmien kien
Joe Forace kien se jkollu relazzjonijiet
qrib mhux biss ma’ Whitlam iΩda
wkoll ma’ ˙afna membri Parlamentari, l-aktar u l-aktar meta Forace kien
©ej minn karriera politika tax-xellug u
g˙alhekk kien iktar manipulatur politiku milli diplomatiku.
Ir-relazzjonijiet ta’ Malta u l-Awstralja maç-Çina, li dak iz-zmien kienu
g˙adhom fil-bidu mqanqla tag˙hom
ressquna wkoll qrib xulxin. L-Awstralja kienet g˙adha bi Gvern konservattiv li ma kienx jag˙raf liç-Çina izda
lil Formosa (Taiwan), u Malta, allura
bi tmexxija Laburista tat g˙arfien
diplomatiku liç-Çina.
Whitlam u l-Laburisti fl-Awstralja
kienu ilhom jg˙idu li jridu jag˙rfu liçÇina tant li Whitlam tkellem dwar dan
fil-Parlament fis-sena 1954. F’Marzu
tal-1955 t˙abbar uffiçjalment li l-ALP
fil-Gvern se jag˙raf liç-Çina. L-ewwel
delegazzjoni lejn iç-Çina tal-ALP saret
f’Gunju 1971, waqt li kienu g˙adhom
fl-OppoΩizzjoni.
Kien eΩattament hawn li beda l-espisodju li se nikteb dwaru u li qanqal
konflitt bejn r-rappreΩentanza Maltija
f’Canberra u l-Prim Ministru Gough
Whitlam.
F’dak iΩ-Ωmien, Awstraljan bl-isem
ta’ Francis James (li kien mar l-iskola
ma’ Whitlam u kien editur ta’ The Anglican) sparixxa fiç-Cina u ˙add ma
kien jaf x’sar minnu. Waqt iΩ-Ωjara ta’
Ìunju 1971 Whitlam sar jaf li ˙abibu
James kien g˙adu ˙aj iΩda li kien miΩmum g˙ax kiser il-li©i. Finalment ©ie
me˙lus miç-Çina f’Jannar tal-1973. LAwstralja g˙arfet uffiçjalment liç-Çina
fl-1972 u l-PM Whitlam Ωar dak il-pajjiΩ f’Novembru tal-1973. Malta wkoll
g˙arfet liç-Çina fis-sena 1972.
Imma l-kaΩ ta’ Francis James kien
qanqal ˙afna ansjeta` fl-Awstralja u
nkiteb ˙afna dwaru. Joe Forace, ilKummissarju G˙oli g˙al Malta fl-Awstralja (1971-78) li kien ukoll
Ambaxxatur Malti g˙aç-Çina kien flajruport ta’ Sydney fi triqtu lejn içÇina meta jien mort l-ajruport
flimkien mal-˙abib tieg˙i Victor
Butti©ie© u fost affarijiet o˙ra
˙e©©i©na lill-Ambaxxatur Malti biex
iqajjem il-kwestjoni ta’ Francis James
mal-mexxejja Çinizi.
Fil-fatt, hekk kif kien iç-Çina Joe
Forace sar jaf li James kien fi triqtu
lura lejn l-Awstralja u meta d-diplomatiku Mali ©ie lura lejn l-Awstralja
˙abbarha g˙all-ewwel darba, qabel ilGvern Awstraljan. Joe Forace kien
ambaxxatur
kontraversarjali
u
min˙abba f’hekk il-membri talistampa kienu dejjem ji©ru warajh
g˙ax xi “esklussiva”.
Tajjeb jew ˙aΩin l-Ambaxxatur Malti
gie akkreditat b˙ala li kien hu li ˙eles
lil Francis James miç-Çina anke jekk
fil-fatt dan qatt ma qal hekk. Ma setax
jonqos li l-Prim Ministru Whitlam xejn
ma aççetta kif ©ab ru˙u Joe Forace u
skont imkejjen qrib il-Kummissjoni
G˙olja Maltija f’Canberra, waqt riçeviment fil-kapitaliAwstraljana, il-PM
Whitlam inkorla u çanfar lil Joe Forace
g˙ax deherlu li din l-a˙bar dwar il˙elsien ta’ Francis James qatt ma kellu
jtiha lill-midja hu.
Minn dak il-waqt il-quddiem, ir-relazzjonijiet bejn il-Gvern Laburista
Awstraljan u dak Malti marru g˙al
ag˙ar u komplew fl-istess mod malGvern Liberali meta dawn reb˙u lelezzjoni fis-sena 1975.
*Joe Forace miet fis-27 ta’ April, 2005
fl-eta’ ta’ 78 sena
A proud sponsor of
The Voice of the
Maltese
website: www.breakawaytravel.com.au
Breakaway Travel 94 corner of Main & Campbell
Streets, Blacktown NSW
for all your travel needs.
Tel (02) 9622 7799
[email protected]
The Voice of the Maltese 5
Tuesday December 9, 2014
R
ob Galea is
an assistant
priest in VicCatholic
toria's
Diocese of Sandhurst. The young
Maltese-Australian
is also a music sensation who plays to
hundreds of thousands each year.
And The Sydney
Morning Herald
shines a light on
the apparent paradox of Fr Galea.
Young MalteseAustralian Rob Galea, an assistant
priest in Victoria's
Diocese of Sandhurst, is probably
the biggest pop star
you've never heard
of. He plays to hundreds of thousands
of people every year. He gets mobbed
on the streets of
many countries. He
was invited to perform on the US version of The Voice,
but was too busy.
Fr Rob Galea, 32,
lives in Shepparton, in central Victoria. The Sydney Morning Herald
recently shone a light on him with an
article normally reserved for some
pop star. It said, “He's young. He's
handsome – as evidenced by his selfies on Instagram. He has undeniable
sex appeal – women are known to
weep and scream, "I love you!" during
concerts, and he's a gym junkie who
lifts 110 kilograms.
But as well as being a pop singer and
aspiring body-builder, Fr Rob, described
as a gently-spoken man with "Forgiven"
tattooed down his well-honed bicep, is
an ordained Catholic priest; “perhaps
the world's biggest celibate sex symbol”.
Fr Galea says his vocation isn't to top
the charts, but to convince young people they are loved unconditionally:
“I'm first and foremost a Christian,
then I'm a priest and then I'm a musician.” Only four years after his ordination, he is already being credited with
re-energising the Catholic Church in
Australia.
When not undertaking parish duties –
Fr Galea is chaplain at Shepparton's
Notre Dame Secondary College, visits
two hospitals and six retirement homes,
album, an apparently poppy love
song morphs into
an exhortation for
God's protection:
“Let his face shine
bright on you and
lead you to a place
called home, a
home for you, my
little angel.”
Though he's virtually unknown in
the secular world,
Galea is eyeing
mainstream audiences: his latest
album is a partial
collaboration with
X Factor vocal
coach Gary Pinto,
and next year he'll
release a dancemusic album with
Ministry of Sound
DJ George Bechara.
He says, “I'm not
producing religious songs, I'm producing
positive
songs that I think
are after the heart
of God. It's about
our human dignity
and about us being
loved, no matter
what our feelings, our sexual orientation. No matter what.
The priest says he wants to spread his
message of acceptance everywhere –
even to less-than-sober nightclubgoers. “Even if they're drugged out of
their brains, even if they're drunk,” he
jokes. “Whatever it takes.”
Fr Rob, as he is affectionately known,
migrated to Australia from Malta in
2007, has been both high and drunk. As
a teen he bucked against his strict,
Catholic parents and at 14 started frequenting nightclubs in Malta’s best
known hotspot near his home, Paceville,
drinking, taking drugs and stealing.
He told The Sydney Morning Herald,
he wanted to be cool and notorious.
He befriended local gangsters. “They
were the troublemakers, drug dealers,
people who would start fights.” But
they turned on him for spreading rumours about their ringleader, which
nearly cost him his life but triggered
his religious conversion.
Fr Rob and his band will be performing a Something About You launch
and farewell concert in Shepparton on
January 22, 2015.
Australia’s pastor
of pop is Maltese
and manages the diocese's youth programme – he tours the world playing
packed stadiums, schools and conferences with his band of hipster Christians and makes albums, which have
sold tens of thousands.
While Galea asserts "I love Shep ... It's
where I want to be as a priest," he has
just discovered that he will be transferred to Bendigo on January 23. He
greeted this announcement with
"mixed feelings" as he has an established network of friends and musical
collaborators in Shepparton.
Before finding out about the move he
was philosophical about the prospect
of change, determined by the Sandhurst bishop. “If I do have to move, I'll
move. I'll still have my music; I'll still
run the young ministry. Just the geography will be different; everything
else will be the same.”
At Bendigo he will also serve the
parish, 2000+ secondary students as
well as continue his youth, music and
travel ministry.
His music has been described as
“catchy, upbeat and gently plugs
God”. In Angel, from his recent fifth
6 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
Celebrating 20 years of funding
support for Community groups
hildren, seniors, refugees and people with disability will benefit
C
from numerous local projects funded by the 2014-2015 Community Assistance Programme (CAP). A significant number of the
groups that apply are made up entirely from volunteers and receive
no other government funding.
Penrith Mayor Ross Fowler, OAM, who contributed close to
$40,000 to local community groups at a special presentation event,
said that this very successful programme is now in its 20th year.
Councillor Fowler added: “The Council has always been proud of
the Community Assistance Programme and the help it provides
community organisations and groups to run activities and projects
that benefit local residents.”
Over the last two decades the Council has donated over $500,000 to
hundreds of local community organisations and groups to run activities and projects that benefit local residents. “I’m pleased to see the
wide range of community initiatives being funded, including cultural,
educational, health and recreation activities,” the Councillor said.
The Llandilo Maltese Seniors group, were awarded a grant under
this programme. Helen Azzopardi, the group leader together with
Vicky Scicluna accepted the grant on behalf of the group.
Helen works very hard for this group and is always looking for opportunities for grants to purchase equipment for use by the group.
Last year, she applied for and was given a grant to purchase a PA
system.
Mayor of Penrith City Council, Ross
Both Helen and Vicky were very happy to once again be successful
Fowler is flanked by Helen Azzopardi (left),
in
being awarded this grant. Helen is keen to use this grant to purand Vicky Scicluna at the presentation
chase a portable projector and screen that would be used for the
groups’ seminars and cultural events.
The Llandilo Maltese Seniors Group
meets on the first Wednesday of the month
nother successful information night that in most cases detailed assistance by a - 11.00am-1.00pm. in the Llandilo Comwas held at the OLQP - St Geoge Preca personal financial planner is needed as peo- munity Centre. This group is sponsored by
Rooms Greystanes NSW. The subject, ple have different needs and aspirations.
The Maltese Community Council of NSW.
‘Changes to Centrelink, tax, pensions and
A spokesperson for the organisers, MalAnybody seeking information about joining
Age Care’ attracted a full house.
tese Welfare (NSW) said that when the sub- the group should contact the MCC Welfare
Ms Marie-Louise Muscat, a certified Finan- ject of periodical information nights has to Officer, Marisa Previtera on 0414 863 123.
All about pensions and age care
A
cial Planner from Fiducian Financial Services
delivered a thorough insight into the recent
changes to regulations affecting superannuation, pensions, age care and associated areas.
She explained that this is a vast and complicated area and therefore in the short time
available to her she could only give an
overview of recent changes. She insisted
do with pensions and age care they attract a
full house. The next function of this group
is the Quite Achiever –Night of Recognition
on Wednesday, 18th March 18, 2015 at the
St Dominic Aged Care Blacktown NSW.
Pictured: the audience at the information
night. Inset Marie-Louise Muscat addressing the audience
Tuesday December 9, 2014
The Voice of the Maltese 7
The Voice is not just a news portal; We comment, we fight for your rights.
We believe in freedom of expression; We are read in the right places.
Maltese – Australian Young
Talent Concert a great success
F
or the 9th year running, on Sunday
November 23, the Maltese Cultural
Association of NSW (MCA) held its
Annual Young Talents at the Wentworthville Leagues Club that attracted
some very interesting performers.
A welcoming address by the MC, Jim
Borg, and a message from the MCC president, Mr Charles N Mifsud outlining the
Association’s endeavours to showcase our
young performers who are of Maltese descent and living in Australia, was followed
by a brilliant drum solo from young
Adrian Tatarinoff who opened the concert.
Adrian’s sister, Natasha followed, mesmerising the audience with her sweet
young voice. Next on stage was a gifted
and talented little ballerina, Isabella Falzon, while Laura Camilleri, affectionately
named ‘the pocket rocket’, performed an
energetic modern dance routine.
Cassandra Zammit, an accomplished
young dancer gave a delightful performance, while a very talented young singer
Alee Gauci had the audience spellbound
with her powerful ballads. Diane Camilleri with a beautiful rendition of the evergreen jazz song, ‘Summertime’ had
everyone captivated with her vocals.
The concert continued with Emmanuel
Friggieri’s haunting voice filling the auditorium with more jazz and blues numbers.
His very gifted friend Miriam accompanied him on her guitar.
Even more talent followed when James
Cassar gave a very polished performance.
He wowed the audience with his powerful
voice especially with his outstanding rendition of the song, ‘This is the Moment’.
Cousins Natasha and Martin Vella
rounded up the show with a number of
country hits including the very popular
Cousins Martin and Natasha Vella performing during the Talent Show
“Waiting For Me” which Martin himself
Jim Borg wrapped up the successful
wrote and is currently at number 14 on the evening by thanking the sponsor, George
Euro200 Charts! Martin also sang the Vella (Breakaway Travel), Wenty Leagpopular Cyclones song “Btala f”Malta”, ues Club for their continuous support, and
which the audience loved.
especially all the performers for their hard
All the performers together with the com- work and dedication, the volunteers, and
mittee came together on stage for the fi- all those who attended the concert, and
nale by singing John Lennon’s popular hit whose presence helped make it such a
Christmas song, “So this Christmas”. memorable occasion
Everyone joined in.
Marisa Previtera
Finally, a bouquet of flowers was pre(PRO, MCA)
sented to Rose Vella in appreciation of
their sponsorship. At the same time, it was BELOW: MCC president, Mr Charles N
also announced that Breakaway Travel Mifsud (sixth from left) on stage with all
would also be sponsoring future MCA the performers and committee members
addressing the very appreciative audience
concerts.
8 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
Have your say/Xi trid tghid?
Your letters/ L-ittri tag˙kom ...
Abbott’s axe on ABC,
SBS is so unfair on us
George Muscat from Phillips ACT writes:
The Voice of the Maltese
on
nlliin
ne
e m
ma
ag
ga
az
ziin
ne
e
o
is is a bi-lingual (in
English and Maltese) fortnightly online publication
specifically targeting all
Maltese living abroad
with emphasis on the
Australian scene.
is online magazine is
sent via email by request.
Subscription is free.
Editors:
Malta: Joseph Cutajar
Australia:
Lawrence Dimech: MOM,
OAM, JP
email address:
[email protected]
Letters for publication in The Voice either in Maltese or English should be
e-mailed to: [email protected].
Now you can also join us
on facebook:
https://www.facebook.
com/groups/thevoiceofthemaltese
T
he Abbott Government's axe fell hard
upon the ABC and SBS. Funding cuts
of $254 million over five years will mean
Lateline and Australian Story will be gutted, five Radio National shows will go,
more than 400 people – 10% of the staff –
could lose their jobs, and more than 100
staff lost from the ABC News division.1
Before the election, there was nothing
more offensive to Tony Abbott than a broken promise. Now, after insisting the night
before we went to the ballot box we'd see
“no cuts to the ABC or SBS”, this announcement flies in the face of his supposed
moral outrage, and stands as a betrayal of
our beloved public broadcaster from a government with an axe to grind.
For so many of us, the ABC is an invaluable companion, a trusted source of information, an Aunty, an essential service in a
time of natural disaster or need. It's one of
so few Australian media outlets that are free
of commercial interests, and free to remain
fair and independent. .
Was G20 Summit worth
Spending $400 million for?
Mark Farrugia from Brisbane, Queensland writes:
I
was amused, to say the least by the comments by the world politicians on the final
day of the recent G20 Summit held in Brisbane. Australian Prime Minister Ton Abbott
said he was “heartened by the candid conversations”, and that the meeting set a goal,
developed a plan and implemented it.
World leaders praised the event as being a
“good old chinwag” with strong prospects
for growth, and US President Obama praising the people of “Brissy” for their hospitality. He said it wasn’t just a “good old
chinwag” but a productive summit with
progress on everything from tax to trade and
climate change.
The decisions reached did not seem that important, particularly to Australia that hosted
the event. No wonder people keep asking,
but was it worth it spending $400 million for
an event that was two years in the planning,
and shutting down an entire city for the best
part of a week?
Though there were residents in Brisbane
who were happy for the city to be in the
news for about two days, for most of us residents of Brisbane, the event was a massive
headache. I also know for certain that some
taxi drivers bemoaned the loss of business.
So too a lot of restaurant owners as they
found out that the presence of a 6000-strong
police force deterred people from making
use of their services.
Su©©eriment:
Segwu l-istazzjonijiet tat-TV
Maltin min fuq il-kompjuter
Alfred Mizzi, Alexander Heights, Perth jikteb:
ixtieq nissu©©erixxi lill-qarrejja li jekk
iridu jΩommu ru˙hom a©©ornati bi programmi li jipproduçu l-istazzjonijiet tatteleviΩjoni Maltija jag˙mlu tajjeb jekk b˙ali
juΩaw il-kompjuter ˙alli jaraw ˙afna millprogrammi li jkunu streamed.
Veru li l-˙inijiet g˙alina fl-Awstralja huma
strambi g˙aliex fil-biçça ‘l kbira, il-˙in li
fih ji©u trasmessi jkun kmieni sbie˙ il-jum,
imma nassigura lil kulhadd li minn xi
daqqiet tassew li jkun worth it.
Minbarra l-fatt li l-SBS, ittrasmetta l-ispettaklu tal-Junior Eurovision, u ˙afna minna
fl-Awstralja tg˙axxaqna b’dak li rajna,
minn dakinhar segwejt ukoll, il-Malta Eurovision Song Contest minn fuq il-TVM, u
anke s-seduti tal-Parlament dwar il-ba©it.
Zammewni mqajjem imma nassigurakhom li ma ddispjaçinix. Fil-fatt hemm
ukoll mod kif tistg˙u taraw u˙ud minnhom
fil-˙in li tridu g˙ax qeg˙din on demand.
N
The Voice of the Maltese 9
Tuesday December 9, 2014
Have your say/Xi trid tghid? /2
No interest
Credit also to Roger Borg as outside
Europe
co-founder of La Valette SC
Dom Little, Belconnen ACT, writes:
Joe Borg from London, Ontario, Canada,
writes:
A
s a former resident of Blacktown, NSW
and now living in Canada, (since 1965)
I am always happy to receive, through the
Maltese Canadian Club of London, Ontario,
the copies of your magazine, The Voice of
the Maltese.
I am always looking for stories of people
and places taking place in the areas I grew
up in. The first story that caught my interest
in the issue No. 89 (November 25) edition
was about the La Valette Community in
Blacktown.
I remember Father Paul Baron as a very
great priest who was a close friend of my
parents, Roger and Jessie Borg. I served
mass for him a few times in fact as a
teenager.
While I don't wish to tell you how to write
your stories, I do wish to say that in the history of one of those who was instrumental in
the construction as well as the first President
of the La Valette Social Centre, you may also
find my father's name, Roger Borg.
In fact his name is actually engraved on the
large stone right in front of the Community
Centre, along with Father Paul and others
who made up the initial hard-working Committee.
These should be also mentioned. Not just
because hewas my Father, and the fact that I
am so very proud of all the work he had done
in his years living in the Blacktown area, but
because when one wants to mention the how
and when, and who worked so hard to establish such a great community, then everyone
of such group should be honoured, whether
still alive or having passed on.
I had the sad but happy occasion to visit
the La Vallete Centre, as well as the St. Dominic's home just over three years ago,
when our dear mother, Jessie Borg, passed
away, and I was attending her last days and
then her funeral.
I was personally shown the large dedicated
stone outside bearing the names of those
who were on the first and founding committee, and proud that my dad's name was
noted.
Perhaps if you looked into my dad's name,
you would find a great deal of information
with regards to who he was, what he did, and
the number of people (Maltese) from all
around that area basically Parramatta to Penrith, to Windsor who depended on Roger
Borg for help with all sorts of matters from
Interpreter, to taxation filing, to being taught
English as a second language and so forth.
So I ask that perhaps in the future, when
doing a story about a similar subject, you
might want to research a little more into the
people who made it happen.
Thank you.
Editors note:
The story does not mention individuals by
name. The list of people like Roger Borg
who laid the foundation stones of La Valette
is endless. Only the founder and the present
President were mentioned.
Read with interest the intervention of
Maltese European Parliamentarian Mrs
Marlene Mizzi, regarding allowing citizens of EU living permanently in another
country to be able to vote in the general
election in their own country of original
and/or in their country of residence.
I do agree that the principle of “One size
fits all” is never a good idea, however
surely Mrs Mizzi can at least consider all
EU citizens voting in the European Parliamentary elections? In the last eleven
years not one of the Maltese European
Parliamentarians visited his fellow European citizens living in Australia to discuss
their needs and aspirations.
One way traffic!
Frank Mifsud from Newport, Victoria
writes:
n his letter (The Voice nu 89) Anthony Cassar fron Greenwich NSW
wrote: “I keep wondering how pleasant
it would be to have had this publication
on the stands and in print”. Indeed, I
wonder as well. Now the readers have
got the luxury of receiving this excellent publication at home for free. How
many of them are willing to subscribe
to it for a fee? I wonder? How proud
are we of our heritage, our language,
our link with our home land? Is it all
talk?
Are we willing to forward a donation to
the Voice, saying thank you very much
for what you are doing to us? Mela le!
It’s a one way traffic.
I
10 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
Perspettiva
Il-Parlament fl-Awstralja
A version of this series in
English may be found in
the author's blog at:
http://www.ivancauchi.
blogspot.com.au
M
in qed jg˙ix fl-Awstralja
aktarx familjari malproblemi tal-Gvern Federali Awstraljan biex jg˙addi
l-li©ijiet li jrid. B˙alissa jissemmew li©ijiet li jirriformaw ledukazzjoni terzjarja, jidda˙˙al
˙las minimu g˙al meta tmur tara
t-tabib fis-sistema tal-Medicare u
o˙rajn.
Dan qed ji©ri g˙ax g˙alkemm ilgvern g˙andu ma©©oranza kbira ta'
membri tal-parlament fil-Kamra
tar-RappreΩentanti, g˙andu minoranza fis-Senat. Le©islazzjoni trid
tg˙addi miz-Ωew© kmamar biex tid˙ol fis-se˙˙, u g˙alhekk il-gvern
irid jinnegozja ma' partiti iΩg˙ar, senaturi indipendenti u kultant maloppoΩizzjoni sabiex jg˙addi l-li©ijiet li jrid jg˙addi.
Din hija ˙a©a poΩittiva jew negattiva?
Min huwa partitarju tal-Koalizzjoni tal-Partiti Liberali u Nazzjonali aktarx jg˙id li negattiva, u min iΩomm mal-Partit Laburista, ilPartit tal-Óodor jew il-bqija aktarx jg˙id li poΩittiva. Jien ng˙id
ikun aktar g˙aqli li nie˙du pass lura u naraw jekk il-poplu hux
moqdi sew b'dak li qed ji©ri.
Lil min jirra©una fuq linji parti©©jani, infakkru x'©ara biss sa ftit
xhur ilu, meta kien hemm il-Laburisti fil-gvern federali, fejn irrwoli kienu l-oppost li hemm illum. Il-Laburisti kellhom
ma©©oranza fil-Kamra tar-RappreΩentanti u minoranza fis-Senat,
u diffikulta` simili li jg˙addu l-li©ijiet li riedu.
Fl-ewwel le©islatura tieg˙u, il-Gvern Laburista ma rnexxilux jg˙addi
li©i fundamentali g˙at-tnaqqis tal-karbonju (CPRS), u fit-tieni le©islatura kellu jda˙˙al it-taxxa fuq il-karbonju, li ma kinetx il-politika
tal-gvern, b˙ala kundizzjoni g˙all-appo©© tal-Partit tal-˙odor,
deçiΩjoni li kellha sehem kbir fit-telfa elettorali tal-elezzjoni tal-2013.
Min qed igawdi b'dan kollu? Ftit ninnota nies li huma sodisfatti
bis-sitwazzjoni, u din mhix xi ˙a©a ©dida. Jidher li hawn frustrazzjoni bis-sistema parlamentari, fejn il-poplu jele©©i lil gvern biex
iwettaq il-programm elettorali tieg˙u, u fil-prattika l-gvern isib li
lanqas jista' jg˙addi l-li©ijiet li g˙andu bΩonn biex iwettqu.
G˙alfejn il-gvern m'g˙andux ikun jista' jimxi skont il-programm
elettorali li ppreΩenta lill-poplu? Jien na˙seb li l-gvern g˙andu jkun
jista' jimxi mal-programm tieg˙u sakemm jintemm it-terminu talgvern, u jekk il-poplu ma jog˙©bux ir-riΩultat tal-programm, g˙andu
l-opportunità biex jibdel ir-rotta fl-elezzjoni ta' wara.
Dan mhux qed ng˙idu g˙ax naqbel mal-politika tal-gvern
preΩenti. Anzi, jien kritiku ta' ˙afna milli jrid jag˙mel dan il-gvern.
Però jien naqbel ˙afna ma' dak li qal Joseph de Maistre, diplomatiku FrançiΩ li g˙ex bejn is-sekli sbatax u tmintax - 'kull poplu
jkollu l-gvern li jist˙oqqlu'.
Dan ma jfissirx li l-membri tal-parlament li mhumiex fil-gvern
huma obbligati li jg˙addu l-le©islazzjoni li jippreΩentalhom ilgvern, b˙al ma ©ieli stqarr il-Prim Ministru Abbott. Óadd
m'g˙andu jivvota g˙al dak li ma jaqbilx mieg˙u. Il-problema, filfehma tieg˙i, qeg˙da fis-sistema.
Il-Parlament Federali Awstraljan huwa mibni fuq is-sistema IngliΩa ta' Westminster, ji©ifieri Ωew© kmamar tal-Parlament u kap
çerimonjali tal-istat (ir-Re©ina, irrappreΩentata mill-Gvernatur
Ìenerali)1. L-istati Awstraljani kollha g˙andhom Ωew© kmamar,
˙lief Queensland li g˙andha wa˙da. L-ACT u n-Northern Territory, kif ukoll it-territorji esterni, ukoll g˙andhom wa˙da.
G˙alfejn ikun hemm Ωew© kmamar tal-parlament? Xog˙ol isSenat huwa li jservi ta' skrutinju tal-operat tal-gvern, u anke li jkun
ta' rappreΩentanza tal-istati u t-territorji meta jikkunsidraw li©ijiet
li ©ejjin mill-Kamra tar-RappreΩentanti. Fil-prattika, madankollu,
is-senaturi iktar jidhirli li jirrappreΩentaw il-partiti li qeg˙din
kitba ta’
IVAN
CAUCHI
fihom, milli l-istati u t-territorji li
jirrappreΩentaw.
Dan l-a˙˙ar, hemm it-tendenza li
ji©u eletti fis-Senat partiti Ωg˙ar,
jew anke membri indipendenti, li
ftit ikun mag˙ruf dwarhom. Jien
dan ma nara˙x neçessarjament
˙aΩin, ˙lief li jidher li jkunu qed
jitilg˙u min˙abba ftehim sigriet li
jkun sar minn qabel l-elezzjoni
Il-Kamra tas-Senat bejniethom dwar kif il-preferenzi
fl-Awsralja tal-votazzjoni jg˙addu minn kandidat g˙all-ie˙or fl-istadji differenti tal-g˙add tal-voti. Il-problema hi li l-preferenzi ma jkunux
mag˙rufa, u l-poplu ma jkunx jista' jinfluwenza dan.
B˙alissa qed tissemma r-rieda li jkun hemm xi bdil f'dan ir-rigward. Jekk il-bdil iwassal biex il-poplu jkollu iktar sehem dirett ta'
liem kandidati jintg˙aΩlu wara li jing˙addu l-preferenzi, dan huwa
tajjeb. Jekk il-bdil iwassal biex titnaqqas il-possibiltà li jitilg˙u
membri tal-parlament minn partiti Ωg˙ar jew independenti, li huwa
fl-interess tal-partiti l-kbar, dan huwa ˙aΩin, u rridu noqog˙du attenti li ma jsir xejn minn dan.
B˙ala immigrant li ©ejt minn Malta, sibtha stramba nara kif ja˙dem
(jew kif ma ja˙dimx!) il-parlament Awstraljan. Malta hija wa˙da
mill-ftit pajjiΩi Ewropej li g˙andhom kamra wa˙da tal-parlament,
b˙all-Portugall, l-iSvezja u n-Norve©ja. G˙alhekk, meta le©islazzjoni tkun g˙addiet mill-kamra wa˙da tal-parlament, ikun jonqos
biss il-firma tal-kap tal-istat biex il-li©i tid˙ol fis-se˙˙.
Dan ma jfissirx li ma jkunx hemm problemi. F'Malta qabel ma'
nbidel il-gvern fl-2013, il-Partit Nazzjonalista mmexxi mill-Prim
Ministru Gonzi tilef vot dwar il-ba©it, meta membru tal-partit
tieg˙u stess, li kien ilu jhedded li jivvota kontra l-gvern, fl-a˙˙ar
kellu l-opportunità li jag˙mel dan.
G˙alhekk, wie˙ed jista' jara li kamra wa˙da tal-parlament ma tiggarantix li ma jkunx hemm problemi ta' dan it-tip. Allura Ωew©
kmamar mhux ag˙ar?
Jien nara li hemm aktar vanta©©i milli Ωvanta©©i f'kamra wa˙da
milli tnejn, basta li l-membri li ji©u eletti ikunu verament rappreΩentattivi tal-fehma tal-poplu.
Kostitwenzi Ωg˙ar, fejn jitla' membru wie˙ed fl-elezzjoni,
g˙alkemm jirrappreΩentaw l-fehmiet tal-ma©©oranza ta' kull kostitwenza, Ωgur ma jirrappreΩentawx il-fehma ta' min huwa fil-minoranza. G˙alhekk huwa diffiçli ˙afna li jitilg˙u partiti Ωg˙ar jew
membri indipendenti fil-Kamra tar-RappreΩentanti, g˙ax il-kostitwenzi huma ˙afna iΩg˙ar minn dawk tas-Senat
F'Malta d-distretti huma relattivament ikbar u jitilg˙u ˙ames rappreΩentanti minn kull wie˙ed, imma anke hawn, ikun hemm l-hekk
imsej˙a 'voti mo˙lija', li a˙na l-Maltin familjari ma' elezzjonijiet
mg˙oddija nifhmu sew.
Nippreferi nara kamra wa˙da, b'kostitwenzi ikbar minn tal-lum,
li minnhom jitilg˙u iktar minn kandidat wie˙ed, u li jin©abru
flimkien il-voti li jkunu se ji©u mo˙lija fuq baΩi ta' stat jew territorju s˙i˙, u li jintuΩaw biex jitilg˙u membri o˙ra mill-partiti.
Il-partit li jirba˙ l-elezzjoni jista' jag˙mel il-ftehim li jkun hemm
bΩonn biex ikun jista' jippreΩenta darba, u jg˙addi darba, le©islazzjoni fil-kamra wa˙da tal-parlament. Skrutinju tal-operat tal-gvern
jista' jsir mill-midja u korpi kostitwiti (çioe mhux dipendenti fuq
il-gvern), b˙al kummissjoni permanenti tal-awditjar, kummissjoni
(federali) kontra l-korruzzjoni u o˙rajn.
Din mhix bidla Ωg˙ira! M'inix se nΩomm in-nifs...
Referenzi
[1]http://www.aph.gov.au/About_Parliament/Work_of_the_Parliament/Forming_an
d_Governing_a_Nation/parl#govgen
The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
11
Taqbiliet
Maltin
(Maltese Rhymes)
K
emm tiftakru minn dawn
it-taqbiliet li min jaf
kemm konna nisimg˙uhom fi tfulitna? Na˙seb li lqarrejja anzjani jie˙du gost li
nfakkru- hom, filwaqt li g˙al
dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ li forsi qatt
ma semg˙uhom u jinteressahom l-Ilsien Malti, jkun tajjeb
li jaqrawhom u forsi joqog˙du
jdawwru lsienhom jippruvaw
jg˙iduhom
Mela g˙alina.....
The participants at the historic inaugural meeting of the Religous Leaders’ Forum
Inaugural Religious
Leaders’ Forum (NSW)
T
he Australian Minister for Citizenship and Communities Victor
Dominello recently hosted a meeting of
the State’s key religious leaders at the
NSW Parliament, at which the participants agreed to the following joint statement:
“As founding members of the NSW Religious Leaders Forum, an initiative of
the NSW Government, we have come together today as faith leaders representing
different religions to present a unified
commitment to community harmony.
We recognise that our freedom as Australians to profess, practice and maintain
our religious heritage comes with an
equal responsibility to demonstrate our
common commitment to Australia, its interests and future.
We accept our responsibility to work together in promoting mutual respect and
unity across the many religious communities in New South Wales.
We are committed to reaching out beyond our own communities and congregations and being a united public voice
for social justice and community harmony.”
Inaugural participants included: Dr
Ibrahim Abu Mohamed, Grand Mufti of
Australia, Mr Ismail Sirah, Advisor to the
Grand Mufti of Australia, Bishop Robert
Forsyth, Bishop of South Sydney (Anglican Diocese of Sydney), Fr Basil Kodseie,
Antiochian Orthodox Christian Archdiocese of Australia, New Zealand & the
Philippines, Mr Brian White, Chairperson
of the Buddhist Council of NSW, Pandit
Ram Sivan, Buddhist Council of NSW,
and Sr Giovanni Farquer.
Other participants included: Director,
Commission for Ecumenism and Inter-religious Dialogue (Catholic Archdiocese of
Sydney), Fr Yousef Fanous, Coptic Orthodox Diocese of Sydney, Sheikh
Ibrahim El-Shafie, Darulfatwa Islamic
High Council of Australia, Mr Wissam
Saad, Principal of Darulfatwa Salamah
College, Deacon Dimitri Kepreotes, Lecturer, Greek Orthodox Archdiocese of
Australia, Prof Nihal Singh Agar, Hindu
Council of Australia, Mr Khaled
Sukkarieh, Chairperson Islamic Council
of NSW, Sheikh Yahya Safi, Imam
Lakemba Mosque, Mr Khaled Alameddine, Vice President & General Manager
of Lebanese Muslim Association,
The other participants were, Deacon
Michael Suliman, Melkite Catholic
Church of Australia & New Zealand,
Ven Miao You, Secretary & Board of Directors, Nan Tien Temple, Nava Sabet,
Acting Public Information Officer National Baha'i Centre, Jeremy Spinak,
President of NSW Jewish Board
Deputies, Dr Basim Alansari, Office of
Ayatollah Al-Ansari/Shia Islam, Mr
Sukhvinder Singh, President of Simran
House Inc (Sikh), Rev Myung Hwa Park,
Moderator of The Uniting Church in
Australia Synod of NSW, Rabbi Zalman
Kastel, Director of Together for Humanity Foundation, and Fr Simon Ckuj,
Ukrainian Catholic Church of Australia
& New Zealand.
The next meeting of the NSW Religious
Leaders Forum is scheduled for February
2015
Banni banozzi
Ìej il-Papa ©ej
Bil-pastizzi tal-˙abtejn
Kollox g˙alik
U l-mama ma t-tie˙u xejn
Ninni ninni ru˙i ninni,
fil-benniena tal-˙arir.
G˙andek ommok il-Madonna,
u missierek il-Bambin.
Meta ommi kellha lili
Kemm kienet fer˙ana bija
Kif po©©ietni fil-benniena
ll-granpun inqala' bija
O' Ìesù xi grazzja tajtni
Kont fix-xifer u 'mbuttajtni
Kont musmar ©ibtni grampun
U issa qieg˙ed kif g˙andi nkun.
Gallarija ma' ©enb l-o˙ra
Kemm hi tajba g˙an-Namur
Hi titfali ç-çikkulata
U jien nilqag˙ha fil-maktur.
Mananni tibΩa’ xejn,
ni©i g˙alik bil-lejl,
nag˙laqlek kullimkien,
u nkeççilek id-dubbien.
Qalulek mg˙adnix in˙obbok
Dik mhix ˙lief g˙ejra tal-©ara
jekk indur id-dinja kollha
Isba˙ minnek l-anqas nara.
Bajda bajda g˙ax bit-terra
Óamra ˙amra g˙ax bil-kulur
Óoxna Óoxna g˙ax bil-˙wejje©
Twila twila g˙ax bit-takkun
Ajma Ωaqqi kemm tu©g˙ani
Kilt il-g˙eneb mhux misjur
Iddendelt mal-kannizzata
Qisni kelb tal-kaççatur
Ç etta furfiçetta
L-g˙arus tag˙ha parrukkier
Qatalha xag˙ra kollu
U ˙allielha ta’ quddiem
12 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
Roundup of News About Malta
Monument to Censu Tabone unveiled National policy for persons
Prime Minister Joseph Muscat
monument dedicated to former
A
President Censu Tabone was lauded Dr Tabone for his work both
with disability launched
unveiled at Balluta Square, St Ju- as a politician and ophthalmologist.
lians in the presence of his family.
Prime Minister Joseph Muscat,
Leader of the Opposition Simon
Busuttil, former Presidents and
members of parliament were also
present. Dr Tabone served as President of Malta between 1989 and
1994. He was also a former minister and Nationalist MP.
He said that Dr Tabone’s medical
findings resulted in less occurrences of eye trachoma. “He led a
colourful life, with astounding
achievements. He was shaped by
the historical events he lived in,” he
said.
Dr Tabone died in March 2012.
He was aged 98.
new national policy on the rights of persons with disability has just been launched. It calls for better legisA
lation, better integration in the workforce and greater
participation in the public administration, and proposes
measures that can provide a basis for a National Disability
Strategy Framework.
Among these measures are, better accessibility in public
and private buildings, better qualified learning support assistants in schools, basic sign language skills for all educators, and sign interpretation during court
proceedings.
It also calls for a national policy on the
sexual expression of persons with disability and more support for their families
At the launch, Social Policy Minister
in October, Tourism Minister Dr Edward
Zammit Lewis said that the statistics con- Michael Farrugia said that the governfirm the success of the government’s poli- ment would lead by example by employing 80 persons with disability in Gozo.
cies.
Success in Tourism sector ongoing
M
alta’s Tourism success story is ongoing as the National Statistic Office (NSO) announced that tourist
arrivals in October reached the 180,620
mark, an increase of 3.7 per cent compared
to the corresponding month last year.
According to NSO, a total of 154,047 inbound visits were carried out for holiday
purposes, while 13,798 were undertaken for
business purposes. Tourists from EU Member States went up by 6.1 per cent to
150,722.
Compared to October last year, total nights
spent went up by 5.4 per cent, to 1,347,352
nights. Total tourist expenditure was estimated at €159.9 million, an increase of 2.5
per cent.
Compared to the corresponding months in
2013, between January and October, inbound tourism has shown an increase of
8.4%, amounting to 1,544,479, while during
the same period, total tourism expenditure
was estimated at €1.4 billion, 6.3% higher
than that recorded for the same period in
2013.
The largest proportion of inbound tourists
was aged between 45-64, followed by the
25-44-age bracket.
Meanwhile, the increase in tourism has
been given as the reason why a number of
hotels have taken up the option given them
by MEPA, for the construction of extensions
to their hotels.
So far, following the publication of the
new height regulations for hotels, the authority regulating buldings has approved
seven applications for extensions or developments. The hotels are in Gzira, St Julian's,
Sliema, and one in Marsalforn Gozo.
More hotels are expected to follow suit, including those whose applications are for
total redevelopment.
The development is expected to create 450
new jobs and inject a €50 million in the sector. MEPA has also received 13 applications
for the development of boutique hotels in
Valletta and the redevelopment of the former Jerma hotel in Marsaskala.
The new policy allows the development of
buildings that are over 11 storeys high only
in the Tigne Peninsula, Qawra, Gzira, Marsa
and Paceville.
Meanwhile, noting the increase in tourism
Lucia Belardi the four millionth passenger holding a bouquet
of flowers flanked by the head of the Malta Tourism Authority,
Paul Bugeja (left) and Markus Klaushofer
Malta International Airport
hits 4m passenger milestone
A
few days ago, Malta International Airport, MIA, welcomed its four millionth passenger this year, achieving its
milestone more than a month earlier than
last year. It means that the airport saw an
average of more than 12,000 passengers
every day, enough to fill up Wembley Stadium each week.
MIA CEO Markus Klaushofer said: “This
is a remarkable achievement. We have registered record growth in seven years out of
the past eight. This would not have been
possible without the dedicated effort of all
our employees, partners and other stakeholders.
“We remain focused on developing sustainable capacity and attracting visitors to
our islands, whilst offering new and exciting destinations to the local market.”
The increase in passenger traffic illustrates
the efforts placed by the airport and its key
stakeholders to secure better connectivity
to the Maltese islands.
Tourism Minister Edward Zammit Lewis
acknowledged that this was a major milestone and the result of the hard work of all
stakeholders involved.
“Our country is developing into an even
more important hub for tourism, business
and other related matters. Tourism remains
a major driving force for Malta’s economy,” he said, adding that 2015 would be
another successful year in tourism.
For the period ending September, European airports reported a growth of 6.4 per
cent while the Malta International Airport
registered an increase of 7.2 per cent.
The four millionth passenger was Italian
Lucia Belardi. She was presented by a gift
on behalf of MIA. Passenger movements
are forecast to exceed the 4.2 million mark
by the end of this year.
The Voice of the Maltese 13
Tuesday December 9, 2014
Roundup of News About Malta
In 2012 Malta granted citizenship to
1100 persons (320 from Australia)
I
n 2012, the last full year of the Nationalist Party, Malta granted citizenship to
1100 persons, of which 300 were citizens
from EU countries and the other 800 from
other countries. Most of those granted citizenship by Malta from outside of the EU,
Facilitating access
to work for women
S
peaking during
the closing address of a conference organised by
the National Council of Women's Organisations on the
issue of pensions,
Minister for Finance Prof. Edward Scicluna
(above) underlined that the 2015 Budget embodies the Government’s determination to
facilitate access to work for women.
He said this would be done through measures that will encourage women join the workforce while also addressing obstacles that
prevent or discourage them from doing so.
Saying that the Budget is proposing several
measures that would achieve these aims, the
minister noted that a maternity leave measure just introduced, would ensure that employers are not discouraged from employing
more female workers, as the cost of financing the maternity leave would now be spread
out over the whole of the private sector.
He also noted how the maternity leave payments would also be increased so as to
strengthen the support that families receive
during such times, and referring to other
measures such as the tapering of social benefits for single mothers, he said this is intended to facilitate their transition from
social welfare dependence to job opportunities in the economic sectors.
that is, 31.9% (or about 320) were from
Australia.
The ones from Australia were in the
great majority Maltese-Australians.
Others who got the Maltese passport
came from Russia (9.2%), the US
(7.7%), Canada (7.5%), Morocco
(4.0%). The rest (39.7) were from various other countries.
In the same year, a total of 818 000
persons acquired citizenship of an EU
Member State, up by 4% compared
with 2011 and by 6% compared with
2009. In 2012, the highest naturalisation
rates were registered in Hungary (12.8
citizenships granted per 100 resident
foreigners), Sweden (7.8) and Poland
(6.6), and the lowest in the Czech Republic and Slovakia (both 0.4), Estonia
(0.6) and Austria (0.7). On average, 2.4
citizenships were granted per 100 resident foreigners in the EU28
As regards the characteristics of the new
citizens in the 28 EU member countries,
the median age of persons granted citizenship in 2012 was 31.4 years (compared
with 41.6 for the total EU28 population),
with more than a third (35.3%) aged less
than 25 years and more than half (58.4%)
aged 25 to 54,while those aged 55 or over
accounted for around 6%.
For the whole EU population as of January 1, 2012, the shares were 27.3%, 42.2%
and 30.4% respectively.
The highest number of citizenships granted per 1000 inhabitants was in Luxembourg
Three quarters of all persons that acquired an EU citizenship in 2012 became
citizens of one of the following six Member States: the United Kingdom (193 900
persons, or 23.7% of all citizenships
granted in the EU in 2012), Germany (114
600 or 14.0%), France (96 100 or 11.7%),
Spain (94 100 or 11.5%), Italy (65 400 or
Queen Elizabeth II might inaugurate CHOGM Malta meet
A
t a public consultation meeting, Foreign
Affairs Minister Dr George Vella said that
Queen Elizabeth II might visit Malta to inaugurate next year’s Commonwealth Heads of
Government meeting (CHOGM) for which
preparations are well under way.
In fact as far back as last September, during
the celebrations marking the 50th Anniversary
of Independence, the British media reported
that the when the Queen - who would by then
be 89 - attends (CHOGM), she was also planning to bring her three heirs.
At the same meeting the minister also explained that his ministry’s role is often the
starting point for many a foreign investment
in Malta. He said: “Many people do not know
what a Foreign Affairs Minister’s job involves. The initial contacts for foreign investments are often done through the Ministry. A
lot of Ambassadors are tasked with promoting
Malta.
“We are the facilitators, sometimes it works
and sometimes it doesn’t,” Dr Vella said.
The Ministry most often serves to pave the
road for investments, ensuring the legal structures are in place to protect the investment, as
such, ideally Malta should have an embassy
in every country, he added however, that realistically this is not possible both financially
and in terms of manpower.
8.0%) and Sweden (50 200 or 6.1%).
When compared with the total population
of each Member State, the highest rates of
citizenship granted were recorded in Luxembourg (8.7 citizenships granted per 1
000 inhabitants), Ireland (5.5) and Sweden
(5.3). On average, 1.6 citizenships were
granted per 1 000 inhabitants in the EU28.
Oncology hospital
Named after Sir
Anthony Mamo
T
he new Oncology Centre next to Mater
Dei Hospital is to be named for the first
President of Malta, Sir Anthony Mamo, and
would receive its first outpatients this month.
It would provide full services next year.
The official opening would be coinciding
with the celebrations marking the 40th anniversary of Malta as a Republic, in 1974,
which also paved the way for the head of
state to be Maltese and for Sir Anthony to
become the first President.
Naming the hospital as the Sir Anthony
Mamo Oncology Hospital is beng regarded
as a most fitting monument for the man.
The health ministry also plans to refurbish
parts of the former St Luke’s Hospital in
Gwardamanga that was mostly abandoned
since the opening of Mater Dei, in order to
start using it again as a hospital.
This, according to the Parliamentary Secretary for Health, Dr Chris Fearne would further increase much needed hospital beds for
patients in the government’s plans to improve even further the health sector in Malta.
14 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
Xufier jiddomina l-midja Maltija
M
a nafx jekk qattx kellna kaΩ ie˙or
f’Malta fejn xufier mhux biss iddomina l-a˙barijiet u l-kummenti
fil-midja g˙al aktar minn ©img˙a, iΩda
sa˙ansitra kwazi tefa` g˙al kollox iddiskussjoni tal-Ba©it li l-midja s-soltu tant
tag˙tih importanza.
Qed nirreferi g˙all-inçident, li qrajtu dwaru
fil-pa©na 12 tal-a˙˙ar ˙ar©a ta’ The Voice of
the Maltese, fejn Paul Sheehan, ix-xufier
tal-Ministru tal-Intern Dr Manuel Mallia
spara fuq karozza misjuqa minn SkoççiΩ, allegament fis-sakra, li ftit qabel kien laqat ilkarozza tal-Ministru u baqa’ sejjer.
Dak il-˙in il-ministru kien g˙al attivita`
fil-Kwartieri tal-Pulizija fil-Furjana, filwaqt li x-xufier kellu l-karozza ipparkjata
˙dejn d-dar ta’ ommu l-GΩira.
L-inçident se˙˙ propju fil-˙in meta kien
se jibda ji©i diskuss il-ba©it fil-Parlament.
F’daqqa wa˙da l-midja, l-aktar dik li ftit li
xejn g˙andha simpatija mal-Partit Laburista, po©©iet fil-©enb id-diskussjoni tal-ba©it
u bdiet tirraporta fit-tul dak li se˙˙, u kultant anke dak li suppost se˙˙ f’dan l-inçident. Il-kummenti ma naqsux.
Sintendi, il-midja Nazzjonalista u l-kelliema tal-istess Partit, immexxija mill-istess Kap tal-OppoΩizzjoni, rikbu fuq dan
l-inçident biex jattakkaw lill-Gvern, speçjalment lil Dr Mallia u lill-Prim Ministru,
u fl-istess ˙in inessu l-ba©it. Infatti g˙al
jum wara l-ie˙or l-OppoΩizzjoni baqg˙et
tinsisti li l-Ministru Mallia kellu jirriΩenja,
u/jew li l-Prim Ministru jne˙˙ih.
L-OppoΩizzjoni ssostni li l-Ministru
Mallia ˙eba l-fatti, meta fi stqarrija ma˙ru©a ftit wara l-incident intqal li x-xufier
involut (li huwa wkoll pulizija) kien spara
tiri ta’ twissija fl-ajru, iΩda wara rriΩulta li
fil-fatt spara lejn il-karozza tas-sewwieq,
SkoççiΩ, u laqatha. L-g˙ada waqt f’konferenza tal-a˙barijiet kien l-istess Ministru, li ˙abbar il-fatti kif tassew se˙˙ew.
Mallia sostna li sejja˙ il-konferenza
stampa malli sar jaf li l-istorja kif irrappurtata fi stqarrija g˙all-istampa ma kinetx ilverΩjoni t-tajba. Min-na˙a l-o˙ra l-midja
Nazzjonalista qed issostni li ng˙atat verΩjoni ©dida meta sar mag˙ruf li l-istampa
di©a` kellha provi li dak li ntqal ori©inalment ma kienx minnu.
Min-na˙a tieg˙u l-Prim Ministru, Dr
Joseph Muscat, filwaqt li stqarr li kien iddisgustat u rrabjat g˙al dak li se˙˙, stqarr li ma
kien se jie˙u l-ebda passi qabel ikollu stampa
çara tal-fatti. Il-Kap tal-Oppozizzjoni baqa’
jallega li l-PM, qed jg˙id hekk g˙ax kien
dg˙ajjef, u jibΩa, minn Mallia.
Biex jasal g˙all-verita’ l-Prim Ministru
ried ja˙tar inkjesta, u biex juri li hu
m’ghandu xejn x’ja˙bi, sa stieden lill-kap
Nazzjonalista li ikun hu li jinnomina
m˙allef irtirat biex imexxi l-bord ta’
Il-pulizija waqt l-investigazzjoni wara li arrestat lissewwieq SkoççiΩ wara ©irja
warajh. Inset: Paul Sheehan
nkjesta. Il-Kap tal-OppoΩizzjoni beΩaqlu
mis-sunnara u ma accettax.
Busuttil stqarr hekk:
“Issa jrid ifarfar fuq inkjesta o˙ra meta
di©à g˙addejja wa˙da u meta kul˙add jaf
li l-ebda m˙allef ma jista’ jiddeçiedi min
g˙andu jerfa’ r-responsabbilità politika ta’
dak li se˙˙ nhar l-Erbg˙a. Huwa l-Prim
Ministru li jkeççi lill-Ministri, u l-ebda
m˙allef. Imma jidher çar li l-Prim Ministru
huwa dg˙ajjef wisq biex jerfa’ din ir-responsabbiltà.”
Fit-twe©iba tieg˙u l-Prim Ministru sostna
li il-Kap tal-OppoΩizzjoni ma kienx wara
l-verita’, iΩda ried jipprova jakkwista
propaganda politika mis-sitwazzjoni.
Il-PM qal:
“Il-Ministru Mallia qalli li lest li joqg˙od
g˙all-iskrutinju. La l-OppoΩizzjoni g˙andha dawn id-dubji, bl-offerta li g˙amilt lOppoΩizzjoni mhux biss tkun rappreΩentata, iΩda persuna li tag˙Ωel l-OppoΩizzjoni imexxi l-board tal- inkjesta.”
Wara li sar mag˙ruf li Busuttil m’aççettax, Muscat qal: “Forsi l-kliem li jg˙id (ilKap tal-OppoΩizzjoni) ma jridx isarfu.
M'hawn ˙add kuntent b'dak li ©ara. Jien
l-ewwel wie˙ed ninsab irrabjat. Il-Kap
tal-OppoΩizzjoni mhux vera huwa wara lverità iΩda wara l-punti politiçi.”
Il-bord ta’ inkjesta, mag˙mul minn tlett
eks membri tal-©udikatura, ©ie mitlub
jist˙arre© jekk kienx hemm xi ˙add li
pprova ja˙bi dak li attwalment se˙˙.
Sadanitant l-OppoΩizzjoni ressqet mozzjoni ta’ sfiduçja fil-Ministru Mallia. IΩda
l-Prim Ministru qal li din il-mozzjoni mhux
se ti©i diskussa qabel ma tintemm l-inkjesta,
bl-OppoΩizzjoni ssostni li l-mozzjoni kellha
ti©i diskussa immedjatament, u li l-PM
huwa osta©© ta’ Manwel Mallia u mhux kapaçi jag˙mel id-dover tieg˙u fil-konfront ta’
Ministru li jag˙mel Ωball wara l-ie˙or.
Min-na˙a tieg˙u Muscat sostna li mhux
se ja˙rab mir-responsabbilta` politika tieg˙u dwar il-kaΩ ta’ Manwel Mallia, madankollu se jistenna l-eΩitu tal-inkjesta li
˙atar biex tinvestiga il-kaΩ.
Sadanitant il-pulizija nvolut, li ©ie sospiΩ
mis-serviz, tressaq il-Qorti fejn fost kollox
©ie mixli b’attentat ta’ qtil. Xi uffiçjali talpulizija qed ukoll ji©u mixlija b’nuqqasijiet,
fosthom allegazzjoni dwar tentattiv ta’
tbag˙bis ta’ xi provi.
Sintendi l-kummenti dwar din l-istorja
ssoktaw. Sa˙anistra kien hemm min qal li
l-OppoΩizzjoni u l-midja li tappo©ja qed
jag˙mlu din l-emfasi dwar din l-istorja
biex titne˙˙a l-attenzjoni minn fuq il-ba©it
li ˙afna jqisuh b˙ala poΩittiv.
F’intrvista li kellu l-Óadd mas-Sunday
Times, ippressat li g˙andu jie˙u passi kontra l-Ministru Mallia, Joseph Musca baqa’
jsostni li l-ewwel g˙andhom ji©u stabbiliti
l-fatti, imbag˙ad jie˙u d-deçiΩjonijiet li
j˙oss li g˙andu jie˙u.
Ftit jiem biss qabel il-bord tal-inkjesta indipendenti li waqqaf, mag˙mul minn eks
©udikanti, li wara kollox kienu ng˙ataw il˙atriet tag˙hom minn gvern Nazzjonalista,
il-PM qal li dak li jiddeçiedu huma jie˙du
ben fatt.
ImniggeΩ mill-©urnalist li seta’ jie˙u lpassi dwar dak li qed jo˙ro© fil-midja u
mill-PN, u li ilhom isiru allegazzjonijiet
ta’ arroganza, abbuΩ ta’ poter u mentalita’
ta’ bully, dwar il-Ministru, Joseph Muscat
qal li r-riΩultat tal-inkjesta li nieda u li se
tintemm fi Ωmien rekord se jippublikah,
kuntrarju g˙al kif kien jag˙mel il-gvern ilPN meta l-inkjesti kienu jie˙du Ω-Ωmien
imbag˙ad lanqas biss ˙add jarahom.
Ûied jg˙id li kieku wie˙ed kellu jie˙u azzjni dwar mentalita’ ta’ bully, l-eks ministru nazzjonalista Austin Gatt imissu li
lanqas biss beda fil-politika.
Ûgur li se jkollna aktar Ωvilluppi u ninsabu
˙erqana nistennew ir-riΩultat tal-inkjesta.
The Voice of the Maltese 15
Tuesday December 9, 2014
Mix-xena tal-˙ajja Maltija 2
Il-qag˙ad
jonqos
‘Rabat’ l-isem uffiçjali
tal-kapitali G˙awdxija
ilwaqt li l-G˙awdxin u l-Maltin “Rabat” u mhux
F
meta jkunu jitkellmu dwar il-belt “Victoria.”
kapitali ta’ G˙awdex jirreferu g˙aliha
Attwalment lb˙ala r-“Rabat”, x’aktarx ˙afna drabi
mbag˙ad jiktbuha b˙ala “Victoria” laktar meta jinkiteb xi ndirizz.
Forsi dan isir g˙ax b’hekk ikun hemm
inqas possibilta’ li l-kapitali ta’ G˙awdex tit˙allat mar-Rabat ta’ Malta. G˙alkemm hemm ukoll dawk li j˙ossuha
aktar komdi, biex ma ng˙idx kelm’o˙ra,
li jiktbu ‘Victoria’ minflok ‘Rabat’.
G˙alhekk, meta dan l-a˙˙ar fuq il-karta
tal-identita’ kull min joqg˙od f’dan illokal beda jsib l-indirizz imniΩΩel
“Rabat”, kien hemm minn o©©ezzjona u
nsista li l-isem uffiçjali kien Victoria.
Wara polemika s˙i˙a fil-©urnali, n˙ar©et
stqarrija uffiçjali li tg˙id li skont l-Att
tal-Kunsilli Lokali l-isem uffiçjali huwa
isem Victoria kien
ing˙ata lil din ilBelt fl-10 ta’
Ìunju 1887 b˙ala
tifkira tal-©ublew
tad-deheb (g˙eluq
il-˙amsin sena) tar-Renju tar-Re©ina
Vittoria.
Dan sar fuq talba tal-Isqof Mons Pietru
Pace meta kien g˙adu Isqof ta’
G˙awdex billi sentejn wara ©ie ordnat
Arçisqof ta’ Malta. Huwa kien ing˙ata
wkoll it-titlu ta’ “Sir”.
Is-sabi˙a li l-arma tal-belt i©©ibek fiddubju: g˙ax issemmi ‘Rabat’, g˙andha
VR – (Victoria Regina) u sa˙ansitra
‘Vittoria Re©ina’.
Aktar passi©©ieri
M
inkejja s-sikkatura dejjem tiΩdied fl-ajruport, xorta lg˙add ta’ passi©ieri li jg˙addu mill-ajruporti ta’ Malta
baqa’ jΩidied sena wara l-o˙ra. Fl-2013 fl-Unjoni Ewropeja
kien hemm 842 miljun passi©©ier li vvja©©aw bl-ajru. Laktar ajruport frekwentat kien dak ta' Heathrow f'Londra
minn fejn g˙addew total ta' 72 miljun passig©ier, li jfisser
Ωieda ta' 3.4% fuq is-sena ta' qabel.
Warajh kien hemm l-ajruport ta' Charles de Gaulle f'Pari©i
bi 62 miljun passi©©ier u l-ajruport ta' Main fi Frankfurt bi
58 miljun passi©©ier.
G˙alkemm meta tie˙u l-g˙add ta’ passi©ieri li g˙addew
mill-ajruport ta’ Malta, dan hu insinfikanti meta mxebba˙
ma’ dawn l-ajruporti li semmejt, xorta jibqa’ l-fatt li b˙ala
perçentwal l-ajruport ta’ Malta kellu Ωieda ferm akbar minn
tal-ajruport ta’ Heathrow g˙ax iΩ-Ωieda matul is-sena li
g˙addiet kienet ta’ 10.5% meta kif g˙idt dik ta’ Londra
kienet 3.4% u ferm aktar mill-medja (average) tal-UE fejn
iΩ-Ωieda kienet biss ta’ 1.7%. (ara wkoll storja f’pa©na 12)
L
-a˙barijiet fuq stazzjonijiet Taljani sikwit iwasslu stejjer dwar frodi li jsiru filqasam tas-servizzi soçjali fejn nies li
suppost morda ma jkunu morda xejn; fejn
nies mejta jibqg˙u jing˙ataw l-g˙ajnuna
soçjali g˙al tul ta’ snin (sintendi dawn
imorru fil-bwiet tal-qraba tag˙hom), eçç.
Jidher li dawn ma ji©rux biss fl-Italja.
P
roblema kbira g˙al diversi pajjiΩi f’dawn
l-a˙˙ar snin kienet dik tal-qag˙ad. G˙alhekk rapport tal-Eurostat li jg˙id li Malta
g˙andha t-tielet l-inqas rata ta’ qag˙ad fl-Unjoni Ewropeja hija sinifikanti.
Ir-rata medja tal-qag˙ad fil-GΩejjer Maltin
fl-2012 kienet ta’ 6.9%, u fi tmiem l-amministrazzjoni ta’qabel kienet ta’ 6,4%. Issa r-rata
hi ta’ 5.6%, li jfisser li l-qag˙ad niΩel b’aktar
minn 1000 ru˙.
Minbarra dawn ir-riΩultati eççellenti, l-istatistika tal-Eurostat tindika wkoll titjib impressjonanti ˙afna fejn tid˙ol ir-rata ta’ qg˙ad
fost iΩ-Ωg˙aΩag˙.
F’Ottubru din niΩlet g˙al 10.4% biss, kontra
it-13.5% li kien hemm qabel il-bidla fl-amministrazzjoni. PajjiΩna issa qieg˙ed fir-raba’ post,
b’distakk ta’ 2.7% mill-Ìermanja. Meta bdiet
din l-amministrazzjoni, Malta kienet fil-˙ames
post, b’distakk ta’ 5.8% mill-Ìermanja.
Ìdida din!! Nikber, nixjie˙ u nitg˙allem
Qatt ma smajt qabel b’inçident
kurjuΩ li dan l-a˙˙ar spiçça filqrati Maltin, fejn iΩ-Ωwie© ta’
koppja ©ie annullat min˙abba li
ma ©iex ikkunsmat.
Imma tg˙iduli x’hemm ©did u
mhux tas-soltu f’dan?
Iva hemm, g˙ax skont dak li
ntqal fil-Qorti waqt li kienu
g˙arrajjes din il-koppja kien
ikollhom x’jaqsmu flimkien,
biss ftit qabel iΩ-Ωwie© l-g˙arusa
talbet lill-g˙arus biex ma jkollhomx aktar x’jaqsmu flimkien
qabel ma jiΩΩeww©u g˙ax
beΩg˙et li to˙ro© tqila u ma
xtaqitx li fil-jum taΩ-Ωwie© tkun
f’dak l-istat.
Il-©uvni aççetta.... u iΩΩeww©u,
€r o d i , €r o d i
Minn twe©iba fil-Parlament Malti ntqal li
bejn l-2010 u Ottubru ta' din is-sena
nqabdu mal-€16,653,694 fi frodi li kienu
qed isiru minn abbuΩi mill-benefiççji soçjali. B’kollox kien hemm 3,005 kaΩ ta’
iΩda malli ppruvaw ikollhom x’jaqsmu flimkien, ir-ra©el beda
jsib diffikultajiet u fil-fatt ing˙ad
li qatt ma rnexxielhom li ikollhom x’jaqsmu flimkien.
Skont il-psikologu, li marru
g˙andu l-koppja, il-problema tarra©el ma kenitx wa˙da fiΩika jew
medika,
iΩda
ta'
blokk
psikolo©iku li se˙˙ biss ma'
martu. Ωied jikkonferma li dan ilproçess kien beda proprju meta lkoppja kienu astjenew mis-sess
qabel iΩ-Ωwie© u r-ra©el beda
jag˙mel uΩu mill-porno-grafija
b˙ala sostitut g˙all-attività sesswali li kien ikollu mal- g˙arusa.
B’dawn il-fatti quddiema lQorti annullat iΩ-Ωwie©.
persuni li nqabdu jabbuΩaw minn xi tip ta’
benefiççju li ma kienux intitolati g˙alih.
Sintendi dan biss dawk li nqabdu!
Mhux ta’ b’xejn li l-Gvern nieda kampanja ˙alli kemm jista’ jkun jaqta’ dawn labbuΩi... u qed jistenna li b˙ala riΩultat
jiffranka miljuni ta’ Ewro fis-sena fi ˙las
g˙al servizzi soçjali.
16 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
A quick glimpse at Australia
Whom to
believe?
ony Abbott had built a politiT
cal career on climate scepticism, with his famous remark in
2010 that it was “absolutely
crap”. When President Obama
was in Australia for the G20 he
stated that in fact the Great Barrier Reef was under threat by climate change.
Our Minister for Foreign Affairs, Julie Bishop contradicted
Obama by saying that the reef
was “not under threat from climate change because its biggest
threat is the nutrient runoffs agricultural land, and second biggest
threat is natural disasters, but this
has been for 200 years”.
The Great Barrier Reef Marine
Park Authority said in 2014, “climate change remains the most
serious threat to the Great Barrier
Reef and is likely to have farreaching
consequences
in
decades to come”. The Australian Institute of Marine Science says the size of the reef has
halved in the past 30 years.
World leading scientists have rejected Ms. Bishop’s claims,
pointing out raising temperatures
threaten the reef with mass
bleaching and raising carbon
dioxide levels cause damaging
acidification in the oceans.
Medibank
Private is sold
The Federal Government has sold
Medibank Private for a higher than
expected $5.7 bn, with shares going to institutional investors. Finance Minister Mathias Cormann
said there were more than $5 bn in
retail bids for the private health insurance IPO. “We are about to
transfer ownership of Medibank
Private to about 400,000 individual
shareholders. This process has
been so successful because of the
professionalism of everyone associated with the sale.
The offer raised $5.679 bn. It is
the second largest IPO on record in
Australia. Telstra is the biggest at
$US10 bn listed in November
1997.
The new Premier, Daniel Andrews with wife
Catherine and kids Joseph, Grace, and Noah
‘They
cannot
build a
canoe’
T
The Liberals out in
the State of Victoria
T
he State of Victoria (Melbourne –capital city) has a
new government after the
State election on Saturday November 29 saw Labor claim a
historic victory, dismissing the
Napthine Government after only
one term in office.
Labor’s Daniel Andrews is the
state’s new premier as a
statewide swing of three per cent
against the Liberals delivered a
historic victory to the opposition. The historic result saw the
state dump its government from
power after a single term for the
first time in more than 60 years.
A tight victory was predicted
for Labor but the result was
called early. Outgoing Premier
Dr Napthine called Mr Andrews
to concede defeat and said that
he would resign as leader of the
Liberal Party in Victoria
“The people of Victoria have
today given to us the greatest of
gifts, entrusted to us the greatest
of responsibilities and bestowed
upon us the greatest of honours,
we will not let them down,” Andrews told Labor faithful as he
claimed victory.
Forty-five seats were needed to
win and Labor was on track to
win 47.
Before the election, Labor held
43 seats, the Coalition 44, and
rogue MP Geoff Shaw the remaining seat in the 88-seat Legislative Assembly.
With the swing to Labor, it is
likely to pick up between three
to six extra seats, but will lose
Melbourne to the Greens.
Daniel Andrews’s father ran a
mix business in Glenroy until
the family moved to Wangaratta.
He studies for an arts degree in
Monash University. He was
elected to Parliament in 2002
and promoted to Cabinet in
2006, then elected leader five
years later. He has been married
for 16 years and is the father of
three young children.
Nine of 22 Labor MPs who will
serve as state ministers are
women, with Premier-elect
Daniel Andrews declaring his
team “the most diverse in Australia”. He unveiled his Cabinet
after a Labor Caucus meeting at
Parliament House.
The blame game over the
Coalition’s loss in the Victorian
election has begun with former
Liberal premier Jeff Kennet labelling the Abbott Government
as a “shambles” and admitted it
was a major factor in the defeat
of the state government.
In the State of Victoria, we
have the largest Maltese community in Australia
he Senate censored
the Minister for Defence for “insulting” the
men and women of
Australian Submarine
Corporation (ASC) and
undermining confidence in Australia’s defence capabilities amongst other things.
The Minister, Senator
David Johnston was
censured by a motion
passed by 37 to 31
votes.
Only four such motions have passed in the
past 10 years. The last
time a cabinet minister
was censured was in
2005 when the Senate
censured then Immigration Minister Amanda
Vanstone over the Cornelia Rau affair.
The extraordinary remark that brought on
the censor motion was
that the Minister would
not trust the government’s
shipbuilders
ASC to “build a canoe”.
The ASC is centrally
involved in the $8 billion project to build
three Air Warfare Destroyers that will be the
Royal Australian Navy’s most powerful ever
warships.
The Prime Minister
said that he has full confidence in his Minister
and will not ask him to
resign.
Minister for Defence
Senator David Johnston
The Voice of the Maltese 17
Tuesday December 9, 2014
A quick glimpse at Australia
Human dignity of
asylum-seekers
T
he Australian Catholic Migrant and Refugee Office have called on senators to safeguard and defend the human dignity of asylum-seekers.
The call on parliamentarians comes in advance of voting on the upcoming Migration
and Maritime Powers Legislation Amend“The proposed Bill will expand the aument Bill. ACMRO said it is gravely con- thority of the Minister for Immigration and
cerned that the legislative proposals in the Border Protection to intercept and remove
current Bill will undermine the Refugee people seeking protection to any place outConvention and further erode an already side of Australia, while limiting the review
precarious legal situation for people seek- process by courts or Parliament,”
ing protection in Australia.
ACMRO said in a statement.
“The proposed Bill also seeks to reintroduce Temporary Protection Visas which
will increase the uncertainty around gaining permanent protection and family reunification. The Bill also introduces a fast
track asylum process which limits access
to independent merits review, and will
force people seeking protection to navigate a complex legal system without appropriate support and advice.”
This Bill was in fact passed with changes,
late Friday, after negotiations with Senators from the cross benches.
Further details in the next issue.
Send your seasonal
greetings through
‘The Voice’
Do you want to send your special Festive Greetings to your
friends/members/clients? Why
don’t you do it through this
medium, The Voice of the Maltese? Our next issue will be
published on December 23.
Special rates apply. Contact:
[email protected]
Sad day for cricket
P
Tasmanian Jacqui Lambie
Lambie goes
independent
T
he Palmer United Party has suffered its
first major setback when the Tasmanian Jacqui Lambie told the Senate she was
quitting the party. Senator Lambie was
elected as a Senator for Tasmania at the
2013 federal election.
She won Tasmania's sixth Senate seat, receiving 6.58% of first preference votes.
She has credited the final result of her win
to "the big man upstairs" also saying,
"Once it gets to that point, it's up to God
upstairs. There's not much else I can do
about it.
Her term began in July 2014; she is 43
years old and was born in Ulverston Tasmania. She is single and has two sons.
She served as a soldier in the Australian
Defence Forces from 1989 to 2000, was
the Deputy leader of the PUP but now sits
as an independent
hilip Hughes (1988-2014) was felled with a fast
deliver, a bouncer in a fatal incident that stunned
cricket fans across the world. He suffered brain injury, a catastrophic bleed to his brain, in a freak accident and died at St Vincent Hospital Sydney.
Phillip (on right) was due to celebrate his 26th
birthday and was taking part in a match between
South Australia and NSW in the Sheffied Shield.
Sean Abbott delivered the bouncer that felled the
deceased. The cricket community and social media
rallied to support Abbott as the fast bowler went
through an incredibly traumatic experience.
MICHELLE ROWLAND MP
FEDERAL MEMBER
FOR GREENWAY
Proudly serving the areas of:
Acacia Gardens, Blacktown*, Girraween,
Glenwood, Kellyville Ridge, Kings Langley,
Kings Park, Lalor Park, Parklea, Pendle
Hill, Prospect*, Quakers Hill*, Riverstone,
Rouse Hill*, Schofields, Seven Hills,
Stanhope Gardens, The Ponds,
Toongabbie*, Vineyard
*Parts of
230 Prospect Hwy, Seven Hills 2147
Ph: 9671 4780
Email:
[email protected]
www.facebook.com/mrowlandmp
Twitter: @mrowlandmp
18 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
Hu l-poplu li jag˙mel il-lingwa
K
ien hemm min qal li l-akbar monument tal-©ens
Malti hu l-Ilsien Malti. Tabil˙aqq hi xi ˙a©a talg˙a©eb kif poplu li jg˙ix fuq gΩira tant çkejkna li
f’˙afna mill-mapep jindikawha biss b’tikka çkejkna,
jew xejn, kif kien jg˙id il-kittieb mag˙ruf (illum mejjet)
George Zammit, “kellu l-˙ila jsawwar, jg˙oΩΩ u jkattar
Ilsien li jag˙Ωlu mill-©nus l-o˙ra kollha b˙ala nazzjon, li
jaqdih fil-˙ajja tieg˙u reli©juΩa, politika u soçjali bil-©miel
u l-qawwa tal-kelma safja daqs is-sema li tifrex mantu fuq
din l-art u qawwija daqs ix-xemx li ssa˙˙anha u l-mew©a
ka˙la li t˙addanha b˙ala benniena.”
Dan il-g˙a©eb jissokta jikber meta wie˙ed iqis li ©nus
ta’ artijiet kbar b˙alma huma l-Awstralja u l-Amerika
ftit jew xejn Ωammew il-lingwa ta’ pajjiΩhom u ˙allew
ilsna o˙ra jo˙onquhom jew ixejnuhom g˙al kollox.
L-Ilsien Malti hu lsien mill-eqdem, iΩda lsien ˙aj,
ji©ifieri g˙adu f’˙alq il-poplu li hu n-nisel tal-©ens li
mieg˙u u fih twieled dan l-ilsien.
Skont l-istess George Zammit, “Ilsien ˙aj ifisser ilsien li
g˙adu jikber u joktor kif tikber u toktor si©ra, u g˙alhekk
jimxi maΩ-Ωmienijiet u j©ib fih l-g˙eliem tal-©nus li b’mod
jew ie˙or kellhom x’jaqsmu ma’ dawn i-GΩejjer - g˙alhekk
l-g˙add kbir ta’ kliem G˙arbi, xi kliem Grieg, b˙al “Lapsi”,
jew Latin b˙al “©ens”, jew Spanjol b˙al “çkejken”, “gwapp”,
jew “©lekk”, jew Sqalli b˙al “çanga”, “xmara”. “qattus”, jew
FrançiΩ b˙al “sjett”, “bonswa”, jew Taljan li hu l-aktar element li niltaqg˙u mieg˙u wara l-element nattiv Malti.”
Minkejja dan kollu, l-Ilsien Malti baqa’ dejjem fis-sura
u fil-bini grammatikali tieg˙u dak li kien - Ilsien li jista’
jiswa muftie˙ g˙all-Ilsna Orjentali b˙al ma huma lG˙arbi u l-Lhudi. B’danakollu la hu G˙arbi u wisq
inqas Lhudi.
Illum kif wie˙ed jistenna, de˙lin fil-Malti kelmiet u
espressjonijiet IngliΩi li ˙afna minnhom qed ji©u ftit ftit
im˙addmin mill-poplu fin-nis©a tal-Lingwa, g˙ax hu
l-poplu li jag˙mel il-Lingwa u mhux il-letterati.
Tag˙rif lingwistiku, ortografiku, grammatikali u kulturali dwar il-lingwa Maltija ma˙ru© mid-Dipartiment tal-Malti fi ˙dan il-Kulle©© San Injazju, Malta
biex l-ilsien Malti jing˙ata l-valur li jist˙oqqlu.
Ìan Piet Fran©isku Agius De Soldanis
(esploratur tal-Ilsien Malti - 1712-1770)
De Soldanis twieled ir-Rabat, G˙awdex fl-1 ta’ Novembru 1712. Kunjom ommu
kien Sultana u probabbilment kien hu stess li bidel il-kunjom mill-Malti g˙al-Latin
f’de Soldanis.
Fl-età ta’ 17-il sena l-Isqof Mons. P. Alpheran ˙atru Kanonku t’G˙awdex
min˙abba t-talenti u l-kwalitajiet akkademiçi li kellu. ’Il quddiem bis-sa˙˙a ta’ Fra
Melchior Alpheran de Bussan li kien ji©i ˙u l-isqof, Ωar diversi istituzzjonijiet kulturali fl-Italja.
L-iktar xog˙lijiet importanti tieg˙u jinkludu dawk dwar il-lingwistika Maltija.
Hekk fl-1750 meta kien Ruma ppubblika d-Della Lingua Punica Presentamente
Usata dai Maltesi li kienet l-ewwel grammatika tal-Malti.
Hawn ta’ min jg˙id li skont de Soldanis, il-Malti kien ta’ ori©ini Punika u mhux
G˙arbi. Bejn l-1750 u l-1762 kien impenjat ja˙dem fuq it-tieni grammatika li ©©ib lisem ta’ Nuova Scuola della Lingua Punica. Fl-istess Ωmien, sal-1767 ˙adem fuq dizzjunarju bl-isem ta’ Damma tal-kliem Kartaginis.
Fl-1751 il-Gran Mastru Pinto sejja˙ lil de Soldanis vili u insolenti g˙ax fil-ktieb
Mustafà Bassà di Rodi attakka l-Ordni ta’ San Ìwann. Hu ©ie sa˙ansitra mtella’
quddiem il-Papa iΩda kien liberat minn kull akkuΩa.
Bejn l-1757 u l-1758 hu ggradwa b˙ala avukat f’Padova, l-Italja, u fl-1763 in˙atar
b˙ala l-ewwel librar tal-Bibljoteka.
De Soldanis miet fit-30 ta' Jannar, 1770.
Tinteressak il-kitba?
Id-direzzjoni ta’
The Voice t˙e©©e© lill-qarrejja
li j˙ossu li jew
g˙andhom talent
g˙all-kitba
inkella li ja˙sbu
li bi ftit g˙ajnuna
jistg˙u jrabbu l-kunfidenza g˙allkitba, biex jekk iridu jistg˙u
jibag˙tu x-xog˙ol tag˙hom lil: The
Voice of the Maltese. Email address: [email protected]
X’nikeb kas jew kaΩ?
l-kelmiet kaΩ u kas it-tnejn jeΩistu iΩda dawn ma jfissrux u ma jintuΩawx
I*kaΩ:
l-istess:
(plural kaΩijiet) tfisser “xi ˙a©a li ti©ri” jew okkaΩjoni partikolari” u tin-
tuΩa pereΩempju, meta ng˙idu: fil-kaΩ li ji©i ˙uk; f’kaΩ ta’ ˙ruq, jew dawn huma
kaΩi speçjali,
*kas tfisser “attenzjoni” u tintuΩa biss fl-espressjoni ta’ kas b˙al: qatt ma ta
kasi; tag˙tux kashom; ma jag˙ti kas ta’ ˙add.
Il-kelma hi ta’ nisel Rumanz (Sqalli casu. Taljan caso). Da˙let fil-Malti
f’Ωew© g˙amliet differenti, f’Ωew© perijodi jew komunitajiet differenti. G˙alhekk g˙andha Ωew© tifsiriet u fonetikament i©©ib ru˙ha b’mod differenti.
Il-konsonanti tal-a˙˙ar turina d-differenza. Meta warajha norbtu tarf li
jibda b’vokali, tinstema’” jew “Ω” (b˙al: kaΩi, kaΩijiet) jew “s” b˙al: (rasek,
kasu, kasi, kasna).
The Voice of the Maltese 19
Tuesday December 9, 2014
Community News
Maltese Community Council of NSW Inc
Alfred Fenech Maltese Resource Centre
59b Franklin Street (cr with Young Street)
Mays Hill NSW. Phone: 02 98220228
Maltese living at the Central Coast
Tune In to Radio
and Television
Maltese Radio Programmes
MELBOURNE, on 3ZZZ 92.3FM or on
www.3zzz.com.au. Mondays 5pm, Fridays
5pm, Saturdays 10am.; Last Wednesday
each month at 1pm.
MELBOURNE on 98.9 North West FM,
each Friday 6.00 - 7.00p.m. Presenter Emmanuel Brincat.
MELBOURNE: STEREO 974 (93180930):
97.4FM Wed (Maltese Magazine) & Thursday (Merhba): 6.00pm to 8.00 pm Co-ordinator – Ray Anastasi
In SYDNEY, listen to the MCC radio programme Sunday at 11am 2GLF FM 89.3, or
on demand: www.893fm.com.au
In BRISBANE listen to the Maltese Program on 4EB on Tuesdays 6.00 -8.15am;
Sundays 4.15pm to 5.15pm
UNCLE SAM DJ (Maltese Radio) tune in
to link: www.unclesamdj.com
Maltese Programmes on TV and Web
The GDAY MALTAUSSIE SHOW
on TVS is broadcast in Sydney
Every Saturday at 2pm;
Repeats on Mondays 5 pm and Tuesdays 7.30 am
Watch direct via HYPERLINK:
http://ww.tvs.org.au; http://ww.tvs.org.au
The SBS MALTESE NEWS
Our first Group Meeting to be held on Monday December 1 at:
Wyong RSL, Cnr Anzac & Margaret Street Wyong
from 10am to 12pm.
It will be a Social gettogether, a chance to meet, exchange ideas and interests, to discuss needs for the Maltese residents living on the Central Coast
Morning Tea will be provided.
After that we would be meeting every first Monday of each month,
starting February 2, 2015 at the same venue
Censina Cefai (Community Development Officer) Tel: 02 439 000 12 or 0414 267 652
On SBS Radio - Day Time Analogue Digital
Tuesday: 12:00-13:00 SBS Radio 3
Thursday: 12:00-13:00 SBS Radio 3
Friday: 12:00-13:00 97.7fm SBS Radio 2
Saturday: 14:00-15:00: 97.7fm SBS Radio 2
To tune into digital radio you need receiver
or device with a DAB+ chip.
Tuning in is by station name not frequency. Digital radio can also be heard
on digital TV. SBS Radio 2 is on Channel 38 and SBS.
Radio 3 is on Channel 39. Analogue is
the present FMwavelength. Digital radio
can also be accessed by a smart phone
and/or by going online at HYPERLINK:
http://www.sbs.com.au, www.sbs.com.au
VIVA MALTA
VIVA MALTA on Central Coast
Radio: December 4, 18 from 6 pm -7
pm on COAST FM 96.3 Community
Radio in Gosford NSW. Presenter:
Nathalie Gatt.
Web streaming on: www.coastfm.org.au.
L-A˙barijiet on SBS TV twice a week nationwide Sunday at
8.00 am on SBS2 (Chan. 32); Thursdays at 8.05 am on SBS2
Meetings of Day Care
Maltese Groups in NSW
Fairfield Active Maltese Seniors
Meets on the first Tuesday of the Month
from10:00am to 12 noon.
The group meets in the Parish Hall, cnr
of Stella Street & The Boulevard, Fairfield Heights.
Daceyville Maltese Seniors
Meets on the last Wednesday of the
month in the Meeting Room One, No. 3
General Bridges Crescent, Daceyville.
Note: The Groups also arrange regular Bus Trips
Come and join us and make new friends..
Merrylands Social Maltese Seniors
Meets every second Friday of the
month; Miller Room, Memorial Avenue
Merrylands from 10.30am to 12.30 am
Llandillo Maltese Seniors
Meets on the first Wednesday of the
month at the Llandilo Community Hall,
Seventh Avenue, from 11am to 1pm.
Greystanes Maltese Seniors
Meets on the second Monday of the
month n the George Preca Centre of
The Maltese Language
School of NSW
The Maltese Language School
of NSW invites applications for
Maltese language classes at
the Alfred Fenech Maltese Resource Centre located at
59b Franklin Street (corner
with Young Street) Mays Hill
(next to Parramatta West
Public School).
Both young and adult
students may apply.
For more information contact
Mary Pace-Feraud on 9601 2189
or email:
[email protected]
You can have full access The Voice
of the Maltese online anytime by
logging to:
http://www.maltesewelfare.com.au
and click on The Voice sign
OLQP Church, 198 Old Prospect Road,
Greystanes from 10 am to 12 noon
The Sutherland & St George
Maltese Group
Ongoing: We meet every First Wednesday
of the Month from 10:00am-1:00pm
Our Meetings/Get Togethers are interesting, informative & entertaining.
Come Join us and make new Friends
For more information contact our Coordinator: Charles Mifsud J.P.Phone (02)
9501 5525 – mobile 0421 662 298
*(All Groups are Sponsored by The Maltese Community Council of NSW). Please contact the MCC Welfare Officer: Marisa Previtera JP on 0414 863 123. The MCC offices
are at 59b Franklin Street Mays Hill NSW (next to West Parramatta Primary School)
20 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
C
Co
om
mm
mu
un
niit
ty
y N
Ne
ew
ws
s
This space is being spon sored by the NSW friends of
“ The Voice of the Maltese”
If you want to join this
group of friends
you can do so by
contacting us at:
[email protected]
for more information.
If you really want
The Voice to grow
and prosper join
our group and start
similar groups
elsewhere.
(This is a paid advertisement)
THE MALTESE GUILD OF
SOUTH AUSTRALIA INC.
Maltese Cultural Centre 6, Jeanes Street
Beverley S A 5009
Phone Tuesday’s only: 8243 0868.
AH: 8254 6988/0421 791 327
Email: [email protected]
Website: www.malteseguild.webs.com
Socials, Meals, Multicultural Events, Bus Trip Excursions
For the Aged are partly supported by
Functions Calendar for the year of 2015.
Supported by
Australia
Luncheon
Australia
Day Day
Luncheon
Bus
Trip
AWAY”
Bus
Trip
AWAY”
Ashes
Mass
at Maltese
Cultural
Centre
Ashes
Mass
at Maltese
Cultural
Centre
Maltese
Cultural
Centre
AnniverMaltese
Cultural
Centre
38th38th
Anniversary
saryDance
Dinner Dance
Dinner
Adelaide
Luncheon
March 9th
Monday
Adelaide
CupCup
Luncheon
Monday
Easter
Monday
Luncheon
April 6st
Monday
Easter
Monday
Luncheon
Monday
Queens
Birthday
Luncheon
June 8th
Monday
Queens
Birthday
Luncheon
Monday
July 19th
Sunday
BusBus
TripTrip
Sunday
Celebrating
Mass
Mary
August 11th
Celebrating
Mass
St. St.
Mary
Tuesday
Feast
Mary
August 16th
Feast
of of
St.St.
Mary
Sunday
Malta
National
Dinner
Dance
September 12th
Saturday
Malta
National
DayDay
Dinner
Dance
Saturday
Festa
Tad-Duluri
Mass
September 15th
Tuesday Festa
Tad-Duluri
Mass
Tuesday
Annual
General
Meeting
September 27th
Sunday
Annual
General
Meeting
Sunday
Labour
Luncheon
October 5th
Monday Labour
Day Day
Luncheon
Monday
Melbourne
Luncheon
November 3rd
Tuesday Melbourne
Cup Cup
Luncheon
Tuesday
November 13, 14, 15 &16th Fri,
Fri,Sat,
Sat,Sun,
Sun,Mon
Mon 4 Days Bus Trip, Place of Tour (To Be Notified)
Mass
for for
the the
Deceased
Members
November 17th
Tuesday
Mass
Diseased
Members
Tuesday
Members
Xmas
Party
December 19th
Members
Xmas
Party
Saturday
NewNew
Year’s
EveEve
Dinner
Dance
December 31st
Thursday
Year’s
Dinner
Dance
Thursday
January 26th
February 15th
February 17th
February 28th
Monday
Sunday
Sunday
Tuesday
Saturday
Please Note! The Maltese Cultural Centre will open every Tuesday From
10am till 3pm of every week, starting on January 13 to December 19, 2015
Date of Events are subject to be altered if needed to be changed.
Malta Society of
New Zealand
We now have a Facebook page
that former members are invited to join. It is: Mainly-Maltese-in-Auckland:
https://www.facebook.com/pages
/Mainly-Maltese-in-Auckland/
396193070527203?ref=hl.
It is open to all who have an interest
in the Maltese culture.
The Voice of the
Maltese online
can also be
accessed
anytime by
logging to:
http://www.maltesewelfare.com.au and clicking on: The Voice sign
FRIENDS OF PROVIDENCE HOUSE NSW
(Formed in November 2011)
Founder /Coordinator: Jim Borg
Structure: Secretary: Marisa Previtera;
Treasurer: Rita Kassas
Official Bank Account: Commonwealth Bank of Australia:
BSB: 062 416 A/C 10199448
Aim of Association: Raising funds for Id-Dar tal-Providenza, Malta
Money raised so far: 2012/2013 - $ 2,500 and 2013/2014 $35,000.
Method of fund raising: Functions, tours, donations, raffles, sponsors.
Percentage of funds raised donated to Id-Dar tal-Providenza, Malta – 100%
Future fund raising: Donations direct to the official bank account,
sponsorships, tours, functions and raffles.
The Friends of Providence House NSW is the official
Ambassador of Id-Dar tal-Providenza, Malta in Australia
Contact details: Jim Borg, Co-ordinatorPhone: (02) 9636 7767 (Mb) 0418 825 591
Email: [email protected]
Proudly supported by:
The Voice of the Maltese 21
Tuesday December 9, 2014
Community News
The Xaghra Association of NSW Inc.
INVITES YOU TO COME & CELEBRATE: AUSTRALIA DAY
Date: Saturday January 24 2015 Time: Doors open 6.30 pm for 7.00pm start
Place: Mandavilla Function Centre, 1788 The Horsley Drive, Horsley Park
Entertainer: Joe Apap
Dinner: 3 Course Meal, Beer, Wine, Soft Drinks, tea, coffee & pastizzi
Also antipasto plus fruit platters
For more information contact:
Ray & Josephine Bigeni: 9627 4182, Mob: 0439 974 182
M'Anne Teuma: 9627 4641
GEORGE CROSS FALCONS CLUB Inc.
(25-27 Lake Ave Cringila NSW 2502, (02) 4273 0906 [email protected])
Seniors’ Day Every Monday
St Nicholas Festa Committee (NSW)
2015 Calendar of events
March 22: Autumn Fiera
July 5: Lejla fil-Buskett
October 18: Spring Fiera
November 28: Night of Entertainment
December 6: Festa ta’ San Nikola
We are One but
We are Many
Home-made cooked two-course meal, tea and coffee
The Maltese community
in NSW says:
Cost only $5.00. Sponsored by MCCI Illawarra.
Thank you Australia
AUSTRALIA DAY 2015
Bingo and dancing lessons, computers available for usage.
Phone 42 746121 and leave a message.
(Numbers are growing and been reaching around 95 every Monday)
La Valette Social Centre
Programme 2014
December 24 - Wednesday - 10.45 pm: Procession with Baby Jesus
and Christmas Carols by La Valette choir under the direction by Mro.
Victor Flordia. Christmas Mass sermon by a young Natasha Tatarinoff
followed by Midnight Mass.
December 27 - Wednesday - 8.00 pm: G˙ana (folk singing). Entrance
free; everyone welcome.
December 31 - Wednesday - New Year’s Eve Dinner Dance: 3 course
meal and wine included. Adults: $60; children U/12: $30. Entertainment
by Charlie Camilleri and the Rocking Mustang.
For bookings and information phone: The Centre: 96225847; Frances 04123204320; Antoinette 96712992
ST HELENA MALTESEAUSTRALIAN S.C. INC.
Remaining activities for 2014
DECEMBER: Saturday 20
Christmas function at Melrose Tullamarine
with DJ Dominic in attendance
We also do weekend trips to Tocumwal & Barham 2014
For more information one should phone Victor
Bartolo: 93798387 - Mobile: 0412 991 325; Joe Borg:
93044414 & Joe Busuttil: 93118968; Mary Abdilla:
93705164 & Mary Bartolo, Mobile: 0417 549 724
L-a˙barijiet tal-PBS (Malta)
G˙alkemm il-PBS ta’ Malta tforni lill-SBS fl-Awstralja bisservizz tag˙ha, il-qarrejja m˙e©©a li x’˙in iridu jid˙lu fil-website: www.tvm.com.mt u jsegwu l-a˙barijiet ta’ Malta. Din tkun
a©©ornata l-˙in kollu bi stejjer li jkunu qed ise˙˙u.
Mhux biss, imma min irid isegwi dak li jkun g˙addej, kull
filg˙odu ˙in ta' Malta fuq il-website jittellg˙u wkoll l-a˙barijiet
tal-jum ta' qabel.
Sunday, January25, 2015
at the Holroyd Centre
17 Miller Street Merrylands
(parking on site)
An afternoon of celebration
From 3.30pm
Special Guest: Dr Barry York OAM
Entrance free.
Light refreshments provided.
All welcome
Organised by the
Maltese Community Council of NSW
Learn Maltese!
MALTESE LANGUAGE SCHOOL OF NSW
A Division of the Maltese Community Council of NSW Inc.
Classes are available for students from 6 years
to adults at all levels of ability in the Maltese
language. We have trained and experienced
teachers qualified in language teaching and
with Maltese study credentials.
Learn the Maltese language, the culture, lifestyle,
cuisine, traditions and about the amazing history of this magnificent
Mediterranean island.
Classes at: HORSLEY PARK - SEVEN HILLS - LUDDENHAM
For more information and enquiries Call Mary on 9601 2189
Or email: [email protected]
Supported by the Minister of Education and Training
And the NSW Community Languages Schools Program.
Member of the NSW Federation of Community Language Schools of NSW.
Member of the Federation of Maltese Language Schools of Australia.
Supported by 16 Maltese associations affiliated with the MCC of NSW.
The Maltese Language School of NSW is a Not-For-Profit organisation.
22 The Voice of the Maltese
G˙aliex Billy u
mhux Alfred?
ert li minkejja li ma kellux xi karriera twila fil-futbol, minn Paul Vella
(Melbour ne)
dawk li j˙obbu dan l-isport, kemm f’Malta u wkoll flAwstralja, u li forsi g˙andhom eta` ftit avvanzata jiftakru sew lill-plejer tal-Floriana f’Malta, Billy Dalli, li sirt naf li ismu proprja hu Alfred.
Forsi ˙afna wkoll jixtiequ jkunu jafu x’sar
Fuq talba ta’ Joseph Cutajar, l-editur minminnu llum wara li kien ©ie l-Awstralja na˙a Maltija ta’ dan ir-rivista, u li ta’ tifel
jilg˙ab fl-a˙jar Ωminijiet tal-George Cross, Ωg˙ir jiftakar lil Billy jilg˙ab mal-Floriana,
dakinhar fil-Victoria State League.
f’dawn il-jiem iltqajt ma’ Billy ˙alli nsiru
Billy twieled il-Furjana (Balzunetta), fl- nafuh aktar, kif waqaf mill-futbol, u x’sar
1939, u llum il-©urnata jg˙ix f’Melbourne, minnu wara li temm il-karriera ta’ futboler.
l-Awstralja. Xi ˙a©a li fil-fatt ftit jafu u Ωgur Çertament ukoll li nistg˙u naqtg˙u wkoll xi
hija sorpriΩa g˙alihom hi, li g˙alkemm kurΩitajiet dwaru.
kul˙add jafu b˙ala Billy, ismu proprju
L-ewwel kurΩita`: g˙aliex, la ismu prorpju
huwa Alfred.
huwa Alfred, kul-˙add jafu b’Billy?
Billy qalli li kien hemm tlett ku©ini
li kollha ©ew imsemmija Alfred.
Billy f’azzjoni tipika waqt
Min˙abba f’hekk, biex ma jkunx
log˙ba kontra s-Sliema, u
hemm tfixkil, wie˙ed baqa’ jissejja˙
kif ˙afna jiftakruh fiΩb’ismu proprju, Alfred, ie˙or sar
Ωmien tieg˙u mal-Floriana
mag˙ruf b˙ala Wilfred, u lilu bdew
isej˙ulu Billy....isem li baqa’ bih sallum.
Fi tfulitu Billy kien jattendi l-iskola
tal-gvern fil-Furjana u l-ewwel futbol organizzat lag˙bu mat-tim taliskola, imbag˙ad mat-tim tal-Minors
(ta˙t it-18-il sena) tal-Floriana.
Minn kmieni deher jipprometti, u
meta kien g˙ad kellu biss 17-il sena,
fl-ista©un 1956-57, la-g˙ab g˙allewwel darba fl-I DiviΩjoni mat-tim
tal-Floriana, fl-istess tim li mieg˙u
kien jilg˙ab ukoll ˙uh akbar minnu,
Tony, li kien jifforma parti mid-difiΩa soda FurjaniΩa
Kienu Ω-Ωmienijiet tal-glorja talFloriana qalli, u fl-ewwel sena tieg˙u
kien jifforma parti mit-tim li reba˙ itTriple Crown – il-Kampjonat, l-FA
Trophy u l-Cassar Cup.
Fl-1957, b˙al g˙add ta’ plejers o˙ra
li kienu jilag˙bu mal-Floriana, imma
mhux biss, Billy kien da˙al fl-Armata Maltija, l-RMA. Kien hemm
˙afna plejers o˙ra mag˙rufa mieg˙u
Tuesday December 9, 2014
Billy Dalli
fil-bidu
tal-karriera malFloriana
Ç
Billy Dalli (quddiem, it-tielet mix-xellug) mat-tim FurjaniΩ rebbie˙ tatTriple Crown fl-1957-1958; LEMIN: Billy (quddiem ir-raba’ millemin) mal-George Cross. Jidhru wkoll il-Maltin, Tony Dimech
(l-ewwel xellug), Çensu Muscat (l-ewwel lemin), u quddiem: Freddy
Falzon u Eddie Sacco (l-ewwel u t-tieni), u Twanny Cassar (tieni lemin)
u b˙alhom beda ji©i mag˙Ωul fit-tim
b’sa˙˙tu tal-RMA (dak iΩ-Ωmien mag˙ruf
b˙ala l-Pick Army).
Ta’ 21 sena, fil-5 ta’ Novembru tal-1961
Billy ©ie mag˙Ωul g˙all-unika log˙ba internazzjonali uffiçjali tieg˙u mat-tim nazzjonali ta’ Malta kontra n-Norve©ja f’dak li kien
mag˙ruf b˙ala l-Empire Stadium fil-GΩira.
Il-log˙ba ntemmet 1-1.
Billy lag˙ab partiti o˙ra bil-flokk tat-tim
nazzjonali Malti imma dawn kienu biss
log˙biet ta’ ˙biberija u mhux mag˙rufa uffiçjalment b˙ala partiti internazzjonali. Ittim kienu ikun mag˙ruf b˙ala l-G˙aΩla
Maltija (il-Pick Malta jew l-MFA XI).
Fost dawn jiftakar sew il-log˙ba fl-istadium kontra l-Manchester United, bl-IngliΩi
jirb˙u 2-0. Dakinhar il-United kienu qed
jibnu t-tim mill-©did wara t-tra©edja ta’
Munich tlett snin qabel li fiha tilfu mattmien plejers.
IΩda qabel dan, Billy Dalli kien ukoll libes
il-flokk Malti fl-1960 fil-partiti ta’
kwafikazzjoni g˙al-Log˙ob Olimpiku tal1960 f’Ruma.
*g˙al pa©na 23
The Voice of the Maltese 23
Tuesday December 9, 2014
*minn pa©na 22
Fil-fatt dak it-tim g˙allMaltin xorta kien meqjus
b˙ala t-tim nazzjonali g˙aliex kienu jing˙aΩlu l-a˙jar
plejers min˙abba li wara kollox il-plejers Maltin xorta
kienu ‘dilettanti’ (mhux ixxog˙ol tag˙hom il-futbol).
Malta lag˙bet kontra tTuneΩija u l-Marokk, u fiddarbtejn il-partiti f’Malta
ntemmu 2-2.
Billy skorja gowl f’kull
wa˙da. Meta l-Maltin kienulag˙bu l-partiti ta’ ritorn, tilfu
1-0 fit-TuneΩija u 2-1 filMarokk.
Fl-ista©un 1961-62, il-klabbs
Maltin g˙all-ewwel darba
˙adu sehem fil-kompetizzjonijiet Ewropej organizzati millUEFA, u filwaqt li Hibernians kienu l-ewwel
li ˙adu sehem fil-kompetizzjoni g˙aç-Champions, (it-Tazza Ewropea, jew European
Cup), Floriana kienu l-ewwel mill-Maltin li
iddebuttaw f’dik g˙ar-Rebbie˙a tat-Tazzi
(Cup Winners Cup).
Billy Dalli kien fit-tim FurjaniΩ li lag˙ab
kontra S.K. Ujpesti Dozsa tal-Ungerija flEmpire Stadium. Floriana tilfu l-ewwel
log˙ba f’Malta 4-2, imbag˙ad tilfu wkoll bilkbir fil-partita ta’ ritorn fl-Ungerija, 10-2.
Fl-istess sta©un Floriana reb˙u wkoll ilkampjonat Malti. Din id-darba waqqfu
wkoll rekord, meta spiççaw jirb˙u l-log˙ob
kollu ming˙ajr ma mqar waqqg˙u punt.
Barra minhekk g˙at-tieni darba reb˙u wkoll
it-Triple Crown.
Billy kellu sta©un tajjeb ˙afna u g˙al
darbtejn wara xulxin ing˙aΩel il-Plejer talLog˙ba.
Ir-reb˙a tal-kampjonat tat ukoll lil Floriana
d-dritt li fl-ista©un ta’ wara, l-1962-63, ikunu huma li jirrappreΩentaw lil Malta fil-European Cup. Kienu ©ew imtella’jilag˙bu
kontra ç-Champions IngliΩi Ipswich Town,
dak iΩ-Ωmien immexxija mill-mag˙ruf Sir
Alf Ramsey b˙ala mani©er. B’Billy fit-tim,
Floriana tilfu l-ewwel log˙ba f’Malta 4-1,
imbag˙ad g˙al-darb’o˙ra sofrew telfa kbira.
ta’ 10-0, fir-ritorn fl-Ingilterra.
Mal-Floriana Billy lag˙ab aktar partiti
kontra klabbijiet barranin, fosthom ta’
˙biberija kontra timijiet Libjani, f’BenghaΩi
u Tripli, fit-TuneΩija u wkoll f’pajjiΩi o˙ra.
Imbag˙ad f’Settembru tal-1962, fl-eta’ ta’
23 sena Billy iΩΩewwe© lil Doris Gatt, millMarsa. Min˙abba li l-familja tal-mara kie-net
qed ta˙seb biex temigra lejn l-Awstralja, hu
wkoll iddeçieda li jissie˙eb mag˙hom u
g˙all-a˙˙ar ta’ Frar tas-sena ta’ wara
flimkien emigraw lejn l-Awstralja.
MiΩ-Ωwie© tag˙hom, Billy u Doris g˙andhom tlett itfal, lil Marco, Tania u Jason, u
erba’ neputijiet (granchildren).
Kienu ˙afna l-partitarji tal-Floriana f’Malta
li ˙assew it-tluq ta’ Billy min˙abba li kien attakkant prominenti ˙afna u fih kienu qed
jaraw plejer li flimkien ma’ o˙rajn li l-Floriana kienu jtellg˙u, ˙afna minnhom mill-istess in˙awi ta’ Balzunetta, seta’
jassiguralhom il-©ejjieni tal-klabb.
Óafna kienu wkoll ixebb˙u l-log˙ob ta’
Billy, l-aktar fejn g˙andu x’jaqsam g˙all-
jiftakar hemm tal-Floriana filkompetizzjonijiet Ewropej,
kontra Ujpest Dozsa u Ipswich u dik ta’ ˙biberija kontra l-Manchester United.
Fl-Awstralja jibqa’ jiftakar illog˙ba tal-George Cross kontra Prague (Sydney) meta
l-Maltin reb˙u 5-2.
Illum fl-eta’ ta’ 75 sena, Billy
g˙adu jsegwi l-futbol, kemm
fl-Awstralja, u wkoll ta’ Malta
u g˙add ta’ pajjiΩi o˙ra. Qalli
li min˙abba fid-differenza tal˙in ma’ pajjiΩi o˙ra ©ieli jibqa’
mqajjem jew ikollu jqum f’xit3 jew l-4. ta’ filg˙odu biex
isegwihom fuq it-TV.
Kemm ilu l-Awstralja, Billy
nieΩel Malta fuq btala xi
˙ames darbiet imma fiΩ-Ωmien
li jΩur Malta ma jkunx hemm
log˙ob tal-football. Isib differenza kbira fil-futbol t’issa f’Malta g˙al
meta kien jilg˙ab hu. Isemmi d-diffe-renza
fil-grawnds tal-futbol, fil-˙las lill-plejers, u
anke l-˙afna log˙ob internazzjonali li jsir.
Jg˙idli li fiΩ-Ωmien meta kien jilg˙ab g˙al
Floriana, kienu kull sena jirb˙u xi unur u
tazza jew trofew; imma b’dispjaçir jg˙id li
llum il-livell tag˙hom naqas ˙afna u ilhom
˙afna ma jirb˙u xi unur.
Personalment ilni naf lil Billy g˙al aktar
minn madwar 15-il sena u dejjem sibtu
bniedem eΩemplari u ˙abib ma’ kul˙add.
Huwa wkoll membru tar-Reskeon Maltese
Association Seniors Group, f’Melbourne.
Billy baqa’ attiv fl-isports, imma mhux
f’dak li jin˙tie©lu wisq impenn fiΩiku b˙allfutbol, fil-log˙ob tal-boççi (stil Taljan) u hu
kompetittiv mhux ˙aΩin. Kemm-il darba
spiçça t-tieni fil-kompetizzjoni speçjali li ssir
ta’ kull sena g˙all-˙abta ta’ Jum il-Missier.
Billy u martu Doris illum (fuq wara)
flimkien ma’ uliedhom, Jason u Tanya,
u Marco (inset).
blalen fil-g˙oli, bir-ras, ma’ Tony Cauchi li
fil-fatt kien ˙abib kbir ta’ Billy u sa
qag˙adlu bestman fit-tie© tieg˙u.
Minbarra l-˙biberija ma’ Tony, Billy qalli
li b˙ala l-idoli tieg˙u fil-futbol Malti, fost
o˙rajn, kellu wkoll lil FurjaniΩ ie˙or, Lolly
Borg u d-difensur internazzjonali u tal-Valletta u anke l-Melita Eagles, Joe Cilia
Meta wasal l-Awstralja, Billy beda ja˙dem mal-Commonwealth Industrial Gases
(CIG) b˙ala machine assembler. Fl-istess
waqt ried ukoll jissokta bil-kariera ta’ futboler u beda jilg˙ab mal-George Cross.
IΩda ma kienx façli g˙alih. Sab il-livell
og˙la minn ta’ Malta, kemm min˙abba li
kien hemm g˙add ta’ plejers tajbin minn
madwar id-dinja, u wkoll g˙ax ˙tie©lu jaddatta ru˙u g˙al esperjenza o˙ra ©dida, dik
li jilg˙ab fuq il-˙axix, u mhux b˙al f’Malta,
fuq ir-ramel jew l-art iebsa.
Il-karriera ta’ Billy malGeorge Cross damet biss sentejn, min˙abba li ta’ 26 sena
kellu bronkite.
Kien ukoll ©ie˙ iç-çans li
jibda jilg˙ab mat-tim talPolonja f’Melbourne, fejn
di©a’ kien hemm plejer ie˙or
Malti, ukoll eks Floriana,
Tony Vella.
Semmieli li dak iΩ-Ωmien fost
plejers o˙ra Maltin li kienu
jilag˙bu l-Awstralja kien
hemm, Çensu Muscat, Freddy
Falzon, Eddie Sacco, Twanny
Cassar u Freddy Abela
(mag˙ruf b˙ala l-iSteak).
Mistoqsi jekk kellux xi
log˙ba li baqg˙et impressjonata f’mo˙˙u, semma l-finali tal-Cassar Cup f’Malta
kontra l-akbar rivali fil-futbol,
Sliema Wanderers. Floriana
kienu reb˙u 6-0 u Billy kien
kiseb hat-trick. Dakinhar ilFloriana lanqas biss kellhom
gowlkiper mag˙ruf g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙hom, u l-attakkant Tony Cauchi mela
l-post bejn il-lasti. Kie-net
tassew umiljazzjoni g˙asSliema.
Fost log˙biet o˙ra li jibqa’ Billy Dalli waqt log˙ba tal-boççi
24 The Voice of the Maltese
Tuesday December 9, 2014
Sports
Maltese
powerboat
team wins
sixth world title
Aaron Ciantar near the Team
Chaudron boat in Abu Dhabi.
Below: Aaron (left) celebrating the title victory with teammate Dominque Martini
Aaron Ciantar won his fourth
world title and the sixth with
Team Chaudron in Class VI
powerboat racing as he led
Team Chaudron for first and
fourth place in the two races at
the season’s last round, the Abu
Dhabi Grand Prix Championship in a boat crewed by him
and Frenchman Dominique
Martini.
After comfortably winning the
opening race on Thursday,
Ciantar and Martini encountered problems in the second
race Friday, but a fourth place
finish despite slowing to a crawl
and limping home sealed the championship title.
Team Chaudron, who also won the Pole Position Championship, finished with a total of 76 points, 10 ahead of
Tommy One. Not for the first time this season the V1
teams produced some great racing, with the lead changing
hands and the race for the podium places hotly contested.
Team Chaudron had previously also won the Mediterranean Grand Prix in Ibiza, Spain in September, and the
Italian GP in Terracina in October.
Malta Football
Premier League
Hibs maintain 12-point lead before Valletta meeting
The first day of Round 13 produced a goalbonanza, with 20 goals in four matches,
with Hibernians and Valletta each scoring
6-0 wins over Qormi and Tarxien respectively. Then in Round 14, both again won
through, with Hibernians defeating Sliema
and Valletta comfortably beating neighburs
Floriana 4-1.
As a result Hibs, who have only dropped
two points so far from 14 matches, confirmed their 12-point lead over the reigning
Australia
A-League
A
champions who are on a six-match winning
streak before the top of table clash against
Hibs on Sunday.
When it comes to Birkirkara they returned
to winning ways after losing three of their
previous four matches, and in fact registered identical 3-1 victories over lowlyplaced Ûebbu© and Naxxar to claim third
position (a point behind Valletta.
Fourth are Mosta with 20 points followed
by Balzan (a point behind) after another
Perth, Melbourne V. sail on regardless
t the end of Round 9 of the A-League,
and by virtue of a 2-1 away win over
Sydney FC, Perth Glory retained their onepoint lead over Melbourne Victory who followed their 3-2 home win over Adelaide Utd
in Round 8 that had reduced the gap with
Perth to just a point, with a 3-0 away success
at Central Coast.
Kevin Muscat’s Melbourne V’s win against
Adelaide came in a frenetic, ill-tempered tie
marking their official 10-year anniversary.
All the goals were scored in the first half
Perth could only draw 1-1 away to defending champions Brisbane Roar in Round 8.
Meanwhile, after going their first seven
games without defeat, Adelaide have now
lost their last two games and are relegated to
their position, two points behind Glory. the
campaign.
RESULTS:
Round 9
Sydney FC v Perth Glory
Central Coast v Melbourne V.
Newcastle Jets v Wellington Ph
Adelaide U v Western Sydney W
Melbourne C v Brisbane Roar
1-2
0-3
1-3
2-0
1-0
Round 8
Melbourne V. v Adelaide U
Brisbane Rv Perth Glory
Western Sydney v Sydney FC
Wellington Ph v Melbourne C.
Newcastle Jets v Central Coast
3-2
1-1
1-1
5-1
1-1
draw. They have not managed to win for
their last eight ties, since September 27.
Floriana won the ‘Old Firm’ derby against
Sliema W. by 2-0 before the Blues sufferred
a second successive loss against Hibernians.
RESULTS:
Round 14
Hibernians v Sliema W.
2-1
Valletta v Floriana
4-1
Edison Luis dos Santos (2)(H); Peter Xuereb (S)
Lateef Elford-Alliyu (3), Abdelkarim Nafti (V);
Vito Plut (F
Birkirkara v Naxxar L.
3-1
Gilmar da Silva Ribeiro (N);
Ryan Scicluna, Rafael Ledesma, Matheus Bissi da Silva (B)
Balzan v Qormi
Oscar Guerrero (B); Ryan Micallef (Q)
Mosta v Ûebbu© R.
Matheus Ribeiro da Silva (M);
Mauricio Rodrigues Britto (Z)
1-1
1-1
Tarxien R. v Pieta H.
Round 13
Hibernians v Qormi
0-0
Valletta v Tarxien R.
6-0
6-0
Jorge Pereira da Silva (3), Edison Luis dos Santos (2), Clayton
Failla
Abdelkarim Nafti, Hamza Barry (2),
Lateef Elford-Alliyu (2), Raphael Kooh Sohna
Mosta v Pieta H.
3-1
Naxxar L. v Balzan
3-1
Daniel Mariano Bueno, Nemanja Milovanovic,
Mateus Ribeiro dos Santos (M); Claudio Frances (P)
Terence Vella (2), Uchenna Emenike Mbachu (N); Gianmarco
Piccioni (B
Floriana v Sliema W.
Amadou Samb, Conor Borg
Birkirkara v Ûebbu© R.
Mauricio Osmar Rodrigues Britto (Z); Rafael Ledesma,
Ellinton Antonio Costa Morais, Edmond Agius (B)
2-0
3-1