Sosko verto si lan e
Hurdelin/Kindergarten
anda o Barearipe le
shavoresko
Romanes / Romani
Pakivale deja/dada!
Ande kadi dejengi/dadengi informacija kam aven ramome
harnes e maj vashno riga thaj soski influenca shaj te avel pe
shavora thaj lengi familija kana le shavora ande hurdelin/
kindergarten phiren. Le riga pa save ramol pes kathe, aven
avri anda dzanimaske rodimata save kerde pes pa temato
kana phiren e shavora ande jekh lashi kalitativno hurdelin.
E hurdelin si o angluno sikijarimasko kher ande savo svako
shavoro phirel. Si jekh than kaj si rano shavorikano sikijaripe,
lel pes sama pe shavora thaj sikijaren pes e shavora. O
sikijaripe/ e edukacija si mai but de sar te sikiol pes vareso.
Kana bareol thaj dikhel e luma trujal peste, o shavoro sikiol
te dikhel e luma thaj aktivno te hakijarel lan. O sikijaripe/ e
edukacija si jekh proceso kaj buhlearel pes o personaliteto
thaj lasharel e shavores te biril te nakhel ando trajo.
Dzanglen aba?
»» E shavora so phirde ande hurdelin si lenge maj
palal ando trajo maj lokhes te arakhen amala thaj
te lasharen penge emocije thaj pengo phiravipe/
ponashanje.
»» E hurdelin barearel o kulturako sikijaripe e
shavorengo – thaj kodo zurearel lengo kreativiteto.
»» E hurdelin zurearel e ileski/geski thaj truposki zor e
shavorengi.
»» E shavora so phirde ande hurdelin zurearen maj
feder pengo shajpe te vorbin, ginaven, ramon,
matematika thaj naturake dzanimata de sar e
shavora save ni phirde ande hurdelin.
»» E hurdelin vazdel o barabaripe/egaliteto mashkar le
shavora.
»» E deja/dada le shavorenge save phiren ande
hurdelin, shaj te len peske kana godi kamen
profesionalno sfato pala o barearipe le shavorengo.
Vi kana o sikipe maj but korkoro kerdol, e shavora ni sikjion
automatichno, numa trebul len situacije kaj shaj te sikjiol pes.
Jekh hurdelin si lan kalifikime bukijarne thaj vi khelimaske
sobe, kade ke e shavora birin te sikion pedagogichno
barvalimata. Ande hurdelin, e shavora sikion kodo so kam
avel sar fundamento/fundacija anda e shkolake kompetence.
Pashe inke, e hurdelin dzutil pashe e dejan thaj e daden ande
pengi buki sikijarimaski.
Buhlearipe katar e kognitivno/dzanimaske shajmata
Kana phenel pes kognitivno shajmata, atunchi hakijaren pes
sa e manushikane shajmata: atencija, hakijaripe, isaripe,
gindipe, reshipe problemongo thaj limos decizijako. E hurdelin
anel inke jekh than pashe kaj e shavora shaj te buhleon thaj te
sikjion ande jekh mediumo sigurno kaj lel pes sama.
Dzutori pashe ko buhlearipe le shibako
Ande hurdelin si e shavoren o shajpe te lasharen penge
shibake shajmata. Pasha o pedagogichno dzutori so avel katar
e profesionalcura, kodo kerel pes sar jekh khelipe, perdal
interakcija le avere shavorenca kasa khelen peske. Anda e
shavora save na mishto dzanen nijamcisko shib, si zurales
vashno te buhlearel pes e shib.
Buhlearipe le socijalno shajmatenge
Ande grupa ande hurdelin, maj butivar kerel pes thaj zumavel
pes o angluno socijalno phiravipe/ponashanje, socijalno
phiravimata save si ginade ke pasujn ando societeto. Perdal
jekh profesionalno, pedagogichno limos samako thaj
khelindos peske e avere shavorenca, sikion e shavora te
integrin pes, te lasharen e konflitkura korkoro vaj ande grupa
thaj te arakhen amala. Pozitivno relacije le shavorenca save si
sa ande lenge bersha, shaj te avel but shukar anda o
buhlearipe katar o korkoro-pakiv thaj korkoro-valoro. Kade
ke kam avel but maj lokhes e shavorenge amalipe te arakhen
thaj te lasharen penge emocije thaj phiravimata. Butivar
sikaven pozitivno socijalno reakcija thaj si kooperativno.
Buhlearipe katar o kulturalno sikijaripe
Ande hurdelin e shavora si sikade te aktivno hakijaren e
kulturalno aspektura. Pasha sa kodo so si svako ges, lasharen
pes pedagogichno tematura pala Bare Ges, Pakiva, ekskursie
thaj tematichno kurke. Na-j musaj svako var te aven riga lenge
kulturake. Vi aver kulturi shaj te sikaven pes ande hurdelin.
Maj dur, shaj thaj kamen e shavora te sikaven pengo dzanipe
ande jekh kreativno felo, sar primer perdal malujpe, vastesa
bukija te keren, muzika thaj teatro. Kreativno buki zurearel
e kerimaski zor thaj vi e zor te shaj dikhen ande pengo gindo
thaj te avel len ideei thaj fleksibilno gindipe.
Rano sastimasko zurearipe
Sode rano astarel pes kodolesa ke te sikijaren pes e shavora
te trajn sastes ( na primer sastevesti pauza kana han frukte
thaj zelenine) ande svakonegesesko trajo, kade shaj te avel
lenge maj lokhes te integrin kado ando trajo thaj te na aresen
te avel len sastimasa problemura maj palal. Pasha kodo ke
prindzaren pes rano e nasfalimata vaj sastimaske problemura,
e hurdelin vi dzutil but pashe te aven e shavora sasteveste
ando trupo thaj ando shero thaj zurearel e psihika le
shavorengi.
Vi e dada/deja thaj e familija profitin
Profesionalno kalifikime pedagogura shaj te den dzutori
pashe pala o barearipe le shavorengo thaj si len inke pashe
jekh networko ekspertongo. Pashe, kodo dzutil te kerel pes
buki thaj te avel vi e familijan e daden/dejen kana e shavora
ande hurdelin phiren.
Dzutin amenge te buhlearas amare sfatoske diskusije thaj den
amen tumare idei pe kado linko:
Mangas tumen te den amen vorba parpale pala e
sfatosko dijalogo ke kado linko:
www.oif.ac.at/umfrage-eltern

Résultats Concours IFM 2014