Elementarya (Grado 4-6) Edisyon

Elementarya
(Grado 4-6) Edisyon
Manwal Sa
Pagpangandam
sa Katalagman
∼ Pagpanalipud saKinabuhi sa mga Katalagman ∼
Board sa Edukasyon, Mie Prefecture
Nganong Gihimo Ang Manwal sa
Pagpangandam Sa Katalagman
Ako si Dr. Catfish. Ako ang nakabalo kung
unsay linog wa nay lain pa.
Nahinumduman ba nimo ang Great East Japan
Earthquake adtong Marso 2011? Daghang
tawo ang namatay tungod sa linog nga resulta
sa tsunami. Maayo na lang, daghang bata
ang nasagop gikan sa tsunami kay gisunod
nila ang sa tinuod ang safety manwal nga
gitudlo sa ilaha sa regular nilang emergency
drill!.
Bisan kita, nga nagapuyo sa Mie Prefecture, dili puydeng
dili maapil sa peligro sa kusog nga linog, sama sa Nankai
Trough Earthqauke ug tsunami.Pero kung duna kay
kabangkaagan unsaon pagluwas ang kaugalingon, ug asa
mopadulong sa takna nga adunay linog, maluwas nimo
ang imong kaugalingon, sama sa mga bata nga nakaluwas
sa Great East Japan Earthquake. Akong gihimo ang
Manwal sa Pagpangandam Sa Katalagmanpara imong
mahuna-huna ang kinahanglang himuon kung moabot ang
linog, sa dihang na-a ka sa imong tungha-an, sa imong
pagpa-uli sa inyong balay ug sa inyohang balay.
Gihigugma Nakong Mga Ginikanan
ug mga Magbalantay
Ang Mie Prefecture pwedeng makasulay ug mga panghitabo nga natural,
sama sa Nankai Trough Earthquake sa panahong moabot. Busa
importante nga kita atong mapanalipdan ang atong mga anak pinaagi sa
pagpahibalo sa mga bata sa unsay himuon nga malikayan ang peligro sa
disaster.Apan, bisag ang mga bata kabalo ug unsaon pagluwas sa ilang
kaugalingon sa katalagman o disaster, lisod ra gihapon mohimo ug tukma
nga aksyon kung ang mga hamtong sa ilang duol way kahibal-an sa
disaster prevention. Kining Manwal sa Pagpangandam sa Katalagman,
gitumong di lang sa mga bata apil pud ang mga ginikanan ug mga
magbalantay nga ang tumong mapahibalo ug unsay disaster prevention
ug mahisgutan sa pamilya ang posibleng pagahimuon sa takna nga na-ay
emergency. Ug bisan kining manwal, Kita na-ay tumong nga mapauswag
ang pagkahibalo sa disaster reduction o pamaagi para makamenos sa
kadaotang tanang lugar sa pagpapahibalo sa mga lumulupyo ug unsay
himuon para malikayan ang disaster. Palihug basaha ang Manwal sa
Pagpangandam sa Katalagman kauban ang mga bata.
1
L istahan sa M ga S ulod
Sa kaso nga Kusog Nga Linog Na-a mo sa Eskwelahan Oras nga Walay klase
(1)Kakuyaw sa Tungha-an o Eskwelahan
3
(2)Inig naay Kusog Nga Linog nga Na-a ka sa Eskwelahan
4
Sa kaso nga Ana-ay Kusog nga Linog Paingon Ka sa Inyong Balay gikan sa Tungha-an
(1)Peligro sa Pagpa-uli sa Balay
5
(2)Sa kaso nga Ana-ay Kusog nga Linog Paingon Ka sa Inyong Balay gikan sa Tungha-an
6
Sa Kaso nga Adunay Kusog nga Linog Ana-a Ka sa Balay
(1)Peligro sa Balay
7
(2)Sa Kaso nga Adunay Kusog nga Linog Ana-a Ka sa Balay
8
Sa kaso nga Adunay Kusog nga Linog samtang Naa Ka sa Gawas
(1)Peligro sa Gawas
(2)Sa kaso nga Adunay Kusog nga Linog samtang Naa Ka sa Gawas
9
10
Kung Kinahanglanon Ninyo Moadto sa Evacuation Center
(1)Unsa Ning Evacuation Center?
11
(2)Mga Butang Nga Kinahanglan imong Ampingan Sa Evacuation Center
12
(3)Mga Pwede Nimong Himuon sa Evacuation Center
12
6 Pagkahibalo sa Katalagman o Disaster
(1)Pagkahibalo sa Tsunami
13
(2)Pagkahibalo sa Uban Pang Klase sa Katalagman
14
※Isunod pud sa paggamit kining mga butang.
Wroksheet
(giapil)
①Paghimo ug Mapa para sa Pagbakwit
②Himu-a ang Imong Kwarto
③Pangita-a ang mga Kinahanglanun sa Takna nga Emergency
④Magbutang namo Ug Bakwitan nga Dapit
2
Sa kaso nga Kusog Nga Linog Na-a
mo sa Eskwelahan Oras nga Walay klase
(1)Kakuyaw sa Tungha-an o Eskwelahan
Unsay mga kakuyaw ana-a sa oras nga na-ay linog mintras na-a mo sa
tungha-an?Huna-hunaa gamita ang litrato ug ilustrasyon nga ana-a sa ubos.
Classroom Oras nga
Walay Klase
Librarya
Duol sa
School Building
Sa Sulod sa Gym
Sa Dulaanan o Playground
【Mga Kadaot nga Hinungdan sa Linog】
Litrato Gikuha ng :Ministry
of Education, Culture, Sports,
Science and Technology
Litrato Gikuha ng :Ministry
of Education, Culture, Sports,
Science and Technology
Litrato Gikuha ng :Ministry
of Education, Culture, Sports,
Science and Technology
Padayon sa lugar nga walay mahagbong, nga malumpag o modagan padulong nimo.
3
(2)Inig naay Kusog Nga Linog nga Na-a ka sa Eskwelahan
Unsaon nato Pagpanalipud ang kaugalingon?Isulat ang imong
nahuna-hunaan gamita ang ilustrasyon sa ubos.
Lugar o Dapit
Posibling Kadautan
Unsa-on Pagpanalipud ang kaugalingon
En los pasillos y en las escaleras
Butanganan ug sapatos
Science Room
Asa pa man nga dapit ang imong nahuna-hunaan nga delikado?
Sulayi ug sulat tanan.
Sa Pagpamalhin Pagkahuman Sa Linog
●Paminaw sa mga Pahibalo ug Maayo
●Ayaw ug panuklod sa uban kung naa mo sa agi-anan o hagdanan(O sanai).
Ayaw ug pagdagan( HA shiranai). Ayaw ug pag-istorya( SH aberanai).
●Mag-ampimg sa mga nabuak nga mga salamin kung nagbalhin.
●Inig naay Tsunami nga moabot, adto sa taas nga dapit dayon
●Makausa nga kamo makabalhin na sa luwas nga lugar, ayaw
nagbalik sa imong gigikanan( MO doranai).
4
Sa kaso nga Ana-ay Kusog nga Linog
Paingon Ka sa Inyong Balay gikan sa Tungha-an
(1)Peligro sa Pagpa-uli sa Balay
Unsay peligro nga mahitabo kung naay linog, nga kita nagpadulong pauli pa lang
sa atong balay.Huna-hunaa gamita ang litrato ug ilustrasyon nga ana-a sa ubos.
Duol sa Pangpang
Duol sa Baybayon
Banko□□
○○Kompanya
Duol Sa Suba
Sa Railway Crossing
【Mga Kadaot nga Hinungdan sa Linog】
Padayon sa lugar nga walay mahagbong, nga malumpag o modagan padulong nimo.
5
(2)Sa Kaso nga Adunay Kusog nga Linog nga Naa Pa Ta sa Karsada Pauli Gikan sa Tungha-an.
Unsaon nato pagpanalipud ang atong Kaugalingon Isulat ang imong
nahuna-hunaan gamita ang ilustrasyon sa ubos.
Lugar o Dapit
Posibleng Peligro
Unsaon pagpanalipud ang atong kaugalingon
Duol sa Balay
Intersection
ぎ
ん
こ
う
Vendor Machines
Asa pa dapit ang imong nahuna-hunaan nga peligroso?
Sulayi ug sulat.
Inig Mamalhin o Mobakwit Inig
Kahuman sa Linog
●Paminaw sa Pahibalo Ug Maayo
●Kung ang tsunami moabot, bakwit dayon sa taas nga dapit.
●Inig nakabalhin naka sa Luwas nga Lugar ayaw na
pagbalik sa imong gigikanan.
6
Sa Kaso nga Adunay Kusog nga
Linog Ana-a Ka sa Balay
(1)Peligro sa Balay
Unsang Kakuyaw ang na-a kung dunay linog nga na-a ka sa sulod sa
balay.Huna-hunaa gamita ang litrato ug ilustrasyon nga ana-a sa ubos.
Kaligoanan
Tulugan
Hagdan
【Mga Kadaot nga Hinungdan sa Linog】
Padayon sa lugar nga walay mahagbong, nga malumpag o modagan padulong nimo.
7
(2)Inig Naay Kusog Linog Unya Na-a Ka sa Balay
Unsaon pagpanalipud sa atong kaugalingon Isulat ang imong
nahuna-hunaan gamita ang ilustrasyon sa ubos.
Lugat o Dapit
Posibleng Peligro
Unsaon Pagpanalipud sa Atong Kaugalingon
Kusina
Lugar nga Tulun-anan
Kaligoanan
Asa pa dapit ang imong nahuna-hunaan nga peligroso?
Sulayi ug sulat.
【Mga Pangutana Gikan Kay Dr. Catfish】
①Asa ka ug ang imong pamilya mopadulong sa takna nga
kinahanglan mamalhin inig human sa linog.
Tubag
Emergen
cy
bag
②Unsay imong dal-on inig mobakwit ka?
Tubag
8
Sa kaso nga Adunay Kusog nga
Linog samtang Naa Ka sa Gawas
(1)Peligro sa Gawas
Unsay peligro ang mahitabo Kung Naay Linog Huna-hunaa gamita ang
ilustrasyon nga ana-a sa ubos.
Librarya
Shopping Center
Sa sulod sa Bus
【Mga Kadaot nga Hinungdan sa Linog】
Litrato Ni: Mr. Ikuo Kobayashi
Litrato Ni: Mr. Ikuo Kobayashi
Padayon sa lugar nga walay mahagbong, nga malumpag o modagan padulong nimo.
9
(2)Sa kaso nga Adunay Kusog nga Linog samtang Naa Ka sa Gawas
Unsaon nato Pagpanalipud ang kaugalingon?Isulat ang imong
nahuna-hunaan gamita ang ilustrasyon sa ubos.
Lugar o dapit
Posibleng Peligro
Unsaon Pagpanalipud ang Kaugalingon
Supermarket ugconvenient store
Baybayon
Kampo
Asa pa man dapit ang imong nahuna-huna nga peligroso?
Isulat sila dinhi.
【Unsaon Pagbakwit Inig naay Sunog】
●Inig pamakwit nga naay aso, butangi ug tela ang imong ilong ug baba,
pwedeng panyo, ug kinahanglan ang imong lawas, ibaluktot gamay.
●Makausa nga nakapamlhin na, ayaw usa ug balik sa imong
gigikanang balay.
●Kung Modako ang kalayo, balhin dayon sa gawas, sama
sa plasa o dulaanan.
10
Kung Kinahanglanon Ninyo
Moadto sa Evacuation Center
(1)Unsa Ning Evacuation Center?
Unsay kalainan sa Kinabuhi sa evacuation Center sa Normal nga
Kinabuhi?Huna-hunaa gamita ang litrato ug ilustrasyon nga ana-a sa ubos.
Evacuation
Center
【Kinabuhi sa Evacuation Center】
Litrato Ni: Mr. Yasuo Sugara
Litrato Ni: Kawanishi City
Padayon sa lugar nga walay mahagbong, nga malumpag o modagan padulong nimo.
11
(2)Mga Butang Nga Kinahanglan imong Ampingan Sa Evacuation Center
Huna-hunaa gamita ang ilustrasyon nga ana-a sa ubos.
(3)
Mga Pwede Nimong Himuon sa Evacuation Center
Tan-awa ang Ilustrasyon sa ubos unya butangi ug lingin ang pwede nimo himuon.
Pagpanlimpyo
Pagdigamo
First Aid
Pagbantay sa gagmay nga bata
Pagpanghatag sa mga butang
Paglabada sa mga Sinina
Pagkuha sa mga basura
Tan-awon ang mga naay Sakit
Pagkarga ug mga gamit
12
6 Pagkahibalo sa Katalagman
o Disaster
(1)Pagkahibalo sa Tsunami
Para maluwas sa tsunami, importante nga ana-a kay nahibal-an
mahitungod sa tsunami.
Mga Kinaiya sa Tsunami nga
Kinahanglan nga Mahibal-an
① Ang tsunami moabot inig kahuman
sa linog.
② Ang tsunami moabot sa kakusog
sama sa jet plane(Makaabot ang
tsunami sa kakusog sa jetpalne sa
libel nga kalawom sa tubig nga 5,000
metro ug sa bullet train ug tubig nga
500 metro.
③ M o b a l i k- b a l i k a ng p a g- a b ot s a
tsunami. Dili sa tanan nga panahon
nauna ang pinakadagkong balod.
④ Ang katas-on sa tsunami depende
sa kakusog kung asa moigo.
⑤ Bisan ang tsunami naa sa 30cm naa
nay kakusog nga pwede ka
tumbahon.
⑥ Ang tsunami mosaka sa suba gikan
sa dagat.
(Ang tsunami pwede moigo nimo
bisan asa, kay motaas man dayon na
siya agi sa suba kaysa yuta. Busa,
dili ta mamalhin duol sa mga tubig.
⑦ Ang paghunas dili una nga sinyales
sa tsunami.
Pagbantay aning mga Sign!
Litrato Ng: Miyako City
Kusog nga Linog Tungod sa Paglalom sa Philippine Plate
Gibana-bana nga Hypocentral Region
Shikoku
Ashizuri
Misaki
Muroto
Misaki
Shio-no-Misaki
Li nog Nankai Trough
Linog Nankai
Linog Tonankai
Linog Tokai
1605
102 ka
tuig sa ulahi
Linog Keicho
1707
Linog Hoei
Lugar nga Balhinan
sa Takana nga naay
Tsunami
Building Nga
Balhinan Sa
Takna nga Naay
Tsunami
Mga Pasidaan
sa Tsunami
Mga Lugar Nga
Kuyaw Sa Tsunami
Ang kadak-on sa tsunami depende
sa kakusog sa linog ug uban pang
mga hinu ngdanan . Ayaw ug
huna-huana nga luwas naka kay
naa ka sa balay sa tsunami sa niagi.
Kon moabot ang
tsunami, balhin
sa bungtod nga
lugar!
13
147 ka
tuig sa ulahi
32 ulahing oras
1854
Linog Ansei Nankai
90 ka
tuig sa ulahi
Linog Ansei Tokai
2 ulahing oras
1944
1946
Linog Showa Nankai
Sobra sa 150
nga tuig nga niagi
Linog Showa Tonankai
Karon
20xx
Nankai Trough
Padayon sa lugar nga walay mahagbong, nga malumpag o modagan padulong nimo.
(2)Pagkahibalo sa Uban Pang Klase sa Katalagman
Linog ug tsunami mao ray katalagman nga moabot nga dili
nato nahibal-an. Mga Pipila ka panig-ingnan ang buhawi ug
Kusog kaayong ulan.
Buhaw
M ahit ab o ang buhawi kon ang k alangit an dili
mahamutang. Wala tay kahibal-an kanus-a ug asa
moabot.
Mga Nahugbang Dagkong mga butang
mga balay
nga pwede mulupad
padulong nimo
Litrato Ng:
Tsu Local Meteorological Office
建物の1階へ
I ni g N a ay b uh awi
sama sa gipakita sa
litrato sa wala, sulod
sa lig-on nga building
dayon ug ilayo ang
imong kaugalingon sa
bintana.
Ang libel ng tubig kalit
na nga motaas bisan
maayo ang panahon.
Litrato Ng: Tsu Local Meteorological Office
窓のある部屋は
カーテンを閉め
窓からはなれる
Kalit Nga
Kusog nga Ulan
Kon ang ulan gidala
sa“cumulonimbus”.
Kini nagpasabot nga
naay kusog nga ulan,
nga usahay giubanan
pa sa dalugdog, nga
mohunong ra pud sa
sulod sa usa ka oras.
Litrato Ng: Tsu Local Meteorological Office
Ang karsada mahimong suba ug mutaas kalit ang
libel sa tubig.Hawa dayon sa Tubig.
Ang karsada
mahimong mga suba
Ang libel sa tubig dali ra kayo motaas
Pila ka oras
ang molabay
Litrato Ng: Tsu Local Meteorological Office
14
●Isulat ang mga butang nga inyong nakit-an o imohang
gibati inig motambong ug miting nga ang istoryahan
naay relasyon sa disaster prevention.
Mga Paglikay sa Katalagman-Ug
mga Apil nga Panghitabo
Grado
Ang imong nabantayan ug/ o Nabatian
Ngalan:
( Grado
Impormasyon sa Kontakon
Sekyon
Numero
)
Board of Education General Affairs Division, Board of Education, Mie Prefectural Government 059-224-3301
Sobre desastres naturales
Department of Disaster Prevention, Disaster Prevention and Regional Support Division, Mie Prefectural Government
▼
▼
Mahitungod sa Natural na Katalagman
Puwede nimo idownload ang safety manual ug worksheet(giapil)
URL
059-224-2185
http://www.pref.mie.lg.jp/KYOIKU/HP/bosai/note.htm
Para sa impormasyon mahitungod sa natural nga katalagman, bisitaha ang▶Bosai Mie.jp
URL
http://www.bosaimie.jp
Puwede nimong idownload ang Manwal sa Pagpangandam sa Katalagmanug worksheets (giapil).
Manwal sa Pagpangandam sa Katalagman
- Pagpanalipud sa Kinabuhi inig adunay Disaster
Board of Education General Affairs Division, Board of Education,
Mie Prefectural Government
13 Komei-Cho, Tsu-Shi, Mie 514-8570 Japan
Tel: 059-224-3301 Fax: 059-224-2319
Ikatulo nga Edisyon Hunyo, 2014
(Nagdumala Ug Nagtambag)
Jun Kawaguchi Associate Professor,
Graduate School of Engineering, Mie
University