VAPUAL TLANGAU Vol 3. No.21

VAPUAL TLANGAU
RITTHEIH SII SUMDAWNGNAK IN LEIMI
THILRI PAWL COZAH NEIHSIAH AH LONG
DING
Rittheih Si zuar, phur, sumdawng ruangih kaih ngah mi
pawl ih an neihsiah, sumpai, inn le lo pawl, rithteih si
sumdawnnak ih ngahmi peisa thawn lei mi thilri pawl cu
cozah neihsiah ah lawng dingin tawlrel rero lai a si thu
Kalay Pengkulh Yehmu Duh-Yehmu U Thein Win in a
ti.
“Rittheih Si kai lawng si loin hi si sumdawnnak ihsin an
ngah mi paisa ih an rak lei mi thilri, inn le lo pawl
lawnsal a si ding. Sungkhat, unau pawl tiang cek vivo a
si dingih rittheih sii zuarnak sumpai thawn pehpar mi an
neihsiah pawl cu lawn an si ding,” tiah Khayaing Yehmu
cun an ti.
2013 sungah Kalay peng lawng ah Bing (rang) vawi 68,
Bing (hring) 66, Sik-cuah sii vawi 9, Pseudoephedrine
Siipia vawi 7, riitheih si sumdawngtu 293 kaih ngah a si.
2014 June thla tiang ah Bing (rang) vawi 35, Bing
(hring) 14, Sik-cuah sii vawi 5, Pseudoephedrine Siipia
vawi 6 kaih ngah a siih rittheih si sumdawngtu 110 kaih
ngah a si ti Kalay palik zung ihsin thu theih a si.
Laknak: VCTH
KILHIM CIO UHSI PUPA ṬAWNGKAM
Farah= unau suahpi nei lo.
Rethei= Ei in ding nei lo, sumpai nei lo
Sal
= Ral ram ihsin kaihmi hnenum, Sal cun covo
ziang hman a nei lo, a neitu hrangah hna a
ṭuansak.(Lairam ah mirang kai tiang sal a rak um ih
mirang hung kai 1886 hnu ah sal a um nawn lo)
Bawifa/Bawi= Unau rinsan ding nei lo, eiin ding nei lo
ih pi le pu ding hawltu, kaih mi sal an si lo, (Hi mi
Bawi/Bawifa kawlram indipendent hlan tiang a rak um
ih Kawlram indipendent hnu ah Bawi/bawifa a um nawn
lo).
Mangbawi= Lal (Khua pakhat ih hrilmi lal si lo cithluah
ih lal pawl)
Manghrin= Lal hrin te le fa pawl
Pathian= Cunghlum Mangbawi, Van Lal, Van Bawi,
Sersiamtu, Zing nu, Khawzing Pathian ( Lalpa , Bawipa,
mangbawi hi pupa pawl cun minung par ih an hmanmi
ṭawngkam a si)
Hminsin: Lawrkhawm mi a si.
LENGNU
Maremte Lay
Mawinak tinkim neitu lengnu,
Pianṭha,hmelṭha ,samthlai remte na si!
Sawi-sel na bo na bia-an ngainuam ce in,
Sung deldo ih khukṭhi kawm na thiam fawn.
Thuro nunnem nunzia na kawl,Valpa,
An mit fu hai hnulam ihsin,
Lasi hmelṭha na Iang par mawite,
Nang lo tluktu suaksem hlah hai van hnuaiah.
Ṭawngkam nundan mawi neitu Fanu,
Zohṭhim tlak mi na zawh zin ke-neh,
Zingnu ih thlawsuah co ce lengnu na si!
Vandeng tiang thang seh na duhnunnak pawl...
Na hmursuak ṭawngkam khuaitizu hluan,
Na mitmeng zing ni suak bang mawi,
Na hawiher duhthusam kim hleiluat,
Na biangsum te duhthla na laknakbik.
Na mawinak in hlimnak i pe,
Na felnak in nundan i zirh,
Na tangdawrnak in zawnruahthiamnak i neihter,
Na duhdawtnak in nunnak zalampi i hmuh.
Kumkhua ka lal nu sihram lengnu,
Samthlairemte ka nunnak neitu!
VAPUAL
TLANGAU
July 2014
Vol.3, No.21
Zohfeltui' anka...
Tumtahmi neilo minung cu lamzin hlotu thawn an bangaw. An fehnak ding zin an thei lo ih nitin nun hi
manglam bangin an hmang. Tumtahmi nei ih hnaṭuantu cun a tuah tum mi a theifiang ih cumi hlawhtling dingin
a zuam ṭenṭo ṭheu. Cutikah a hrangah canlawng a um ve lo ih a nunah beidawngnak in hmuram a co ve thei lo. A
tum hlen dingin hmailam zoh in a feh ruangah anih cu thaisun hrangih nung dingin a timlam rinring fawn.
Tumtahmi a neihfek ruangah a bah khal le a tumtahmi in a tha a tlungtersal ih a thosal cingcing ih a hmuitin mi
a ngah lai hlanlo thathar thawn a zuamsal ṭheu. Curuangah thaisun ah ziangvek minung na si ding ti mi cu tui ni
ah ziangvek tumtahnak na neiih ziangtin na tuahṭuan timi parah a ṭhumaw rori a si.
THUTHANGṬHA SIMDAN PHUN 8
(Mtt 28:19, Mk 16:15, Pro 24:11)
Siang Za Khup
O.T ah Pathian in Israel pawl thuthangṭha sim dingin a
ring hai(Isai 49:6), N.T ah nangmah le keimah in ring
Zisu le a dungthluntu an um nawnlo hnu ah kawhhran,
fellowship le zumtupawl hi an aiawh ih thuthangṭha simtu
ding kan si. Mai insang, mai khua in sim thawk uhsi(Acts
1:8). Miphun tinkim le sersiammi zate hnenah sim dingih
fial kan si (Mtt 28:19, Mk 16:15).
In fial vekin ṭuancio thei dan ding lamzin khal in sialsak.
Thazang la tlang uhsi.
1. A hmun tawlrelsaknak in thuthangṭha kan sim thei. Mai
inn, mi dang inn ah, mai khua, khaw dang, mai biak inn,
mi dang biak inn ah, ram thim ah.... tla a hmun hawl awla
thusimtu sawm hai aw.
Wacth Manee in a hmun tawlreltu hi simtu hnakin nan
sunglawi sawn a ti.
2. Midang sawmsaknak in thuthangṭha kan sim thei.
Rualpi, unau, sungkhat, mi dangdang taima zetin
sawmsak ding kan si. e.g. Andrew in Simon Peter a
sawm.
3. Thuthangṭha simtu tuamhlawmnak in kan sim thei.
Leilet lai caw a hmur ṭawnsak aw hlah in ti vekin raldo
lai rero thuthangṭha simtu hi ṭha zetin tuamhlawm ding
kan si.
4. Kan ziaza in thuthangṭha sim ding kan si (1 Tim 4:12)
Ring zetih au ih thusim hnakin ziaza ih thusim hmual a
nei sawn. Kan thinlungput, kan ziaza, kan tuahṭuannak
thawn thuthangtṭha sim uhsi.
5. Hmurka in thuthangṭha sim ding kan si
Tinungtu cu thuthangṭha a si vekin(Jn 6:61; 16:8) tlinglo
cingte khalin kan theihsun sim uhsi, kan neihsun hlawm
ve uhsi, a lakih kan hmuh mi a lakin pe ve uhsi.
Zohfeltu: Salai Ram Ngai
Zohfel bawmtu:
1)Salai Siang Lian Thawng@Pa Thawng
2)Mai Zi Tlen Thiang@Mai Daidim
Sungtel:
1) Salai Thang Ling
2) Salai Van Lal Rem@Henry Vante
3) Mai Sui Cer Chin@Cerkuk
4) Mai Zung Rem Par@Maremte Lay
VAPUAL TLANGAU CAZUAL IH THUSUAHMIPAWL HI FCFS IH PAWMDAN AN SI THLUH LO.
4
"Mipi in zin an hmuh theinak dingah tleunak kha pe aw"
1
Theihtam-sim sau a si lo, pastor, evangelist, missionary
tengteng a si lo, zate in ka hnihkhat cio sim ding kan si.
6. Thlacamnak in thuthanṭha sim ding kan si
Ringtunun ih harbik cu thlacam a si. Asinan, thuthangṭha
kan simkau theinak bik cu thlacam lawng a si lala.
Thuthangṭha simtu hrangah thla camsak aw. Crusade,
camping hrangah thla camsak aw. Piangtharlo hrangah
thla camsak aw. Ram le uktu, miphun tinkim hrangah
thla camsak ding kan si. (I Tim 2:1-2)
Thlacamnak thawn Pathian thiltitheinak ko thla uhsi.
Thlacamnak in thil a danglamter thei. Ralrin ding:- Thla
kan camsak mi saya/ma pawl in Thuthangṭha an sim
maw? mihlo an kai maw... ti mi ralring aw.
7. Peknak thawn thuthanṭha sim thei kan si
Philippi khua umtupawl in peknak thawn Paul an bawm
ṭheu. CT Studd in a ro co mi sumpai zaten thuthangṭha
simtupawl hnenah a pek thluh. Unau, crusade, camping,
trainng tuanak ah pe aw. Thuthangṭha simtupawl pe aw.
A neilopawl pe aw. Mihlo kaihnak ah pe aw, tel ve aw.
Na pek tikah
a) Hraphriat tlak in pe aw-- Mtt 26:
b) Simrel tlak in pe aw-- Mtt 26:
Ralrin ding: I Cor 3:10-15 ah ral ring uh a ti bangin kan
pek mi saya/ma pawl in mihlo an kai maw? Kan tel ve
nak crusade, camping ah mi in piantharnak an co maw...
ti hi a si.
8. Bawmnak in thuthangtha sim thei kan si. (hmai thla ah
a ra lang ding)
Unau, na titheinak zawn in thutangṭha sim thlang aw. A
palai na si (2 Cor 5:20), rinum aw, taima aw. Pathian ram
a kai ding. Pathian in fial mi a dang a nei lo, nangmah a
lo fial, nangmah a lo ring thluh. Rawngbawl nun lo neiter
hram seh. Amen!
VAPUAL TLANGAU
HMUK FIFIR
R.Gideon
Zan khat cu a vanzam to ding hngakin vanzamṭumhmun
ah nu pakhat reipi a cawl. Dawrpawl ah a vakkual ih cabu
le hmuk a lei hnuah tohkham pakhat parah a to.
A cabu lei mi thaw zetih a siar laiah a sirih to patumzet
pacang pakhat in an karlakih um hmuk ṭhuk sungta hmuk
pakhat(pahnih khal si men thei) a lak lai kha rinlopi'n a hei
hmu ngah. Hmuk keu repro cingin ziangtikah cu pa in
hmuk a fir thluh ding ti theih duhah nazi a zoh leuhleuh.
Can a rei deuhdeuh ih a thin sup har a ti sinsin. “Mi ṭha
te cu si lo nungla hi pa hi ka tuahmawh tuk zo ding
sikhawh” tiah amahten a ruat rero.
Hmuk pakhat a lak tinten cu pa khal cun pakhat in a rak
la ve ringring. Anetabik hmuk pakhat lawng a tang thlang!
Cu pa in ziang a tuah pei maw tiih khawruahhar ih a um
rero laiah, cu pa cun hni siamsoten hmuk netabik cu a la ih
a laiah a phel.
Aphel khat lam cu amahin a ei ih, a dang cu pakhat nu
cu a pe. Pakhat nu cun hmukphel cu a la vukvi ih..’Aih.. hi
pa hi ningzah a va nei lo ve! Mi hmuk a ei ihhleiah
lungawithu simnak cang khal a thiam lo!”
A vanzam to ding mi lam pan thlang dingih thuthan aw
a theih ve ten, a tawnteh dah hrih lo mi acui boruak siava a
tlansan thlang ding ti theiin cu nu cu a thawpi a suah
hlunhlo. A thilripawl a la ih, luaksuakza cu pa cu mit sir te
khalih melh duh loin sangkapi lam pan in a feh vurvo.
Vanzam parah a kai ih, a tohkham ih a to hlunhli zo hnu
ah, a siar ṭheh zikte mi cabu a hawlsal. Cule a hmaiih um
hmuk ṭhuk cu muthla zohin a zoh cuahco.
“Ka hmuk ṭhuk hitawkih a um ahcun...” khawruahhar in
a hrum... “kha mi kha cu a ta a si ding sikhawh......mi a hei
seu ve lai sapbai....”
Ngaidam dil dingin a tlai tuk zo.
Mifihnungza, mihngal le fifir tiih a puh mi kha amah a
rak si riangri sawn ti a theih tikah, a ningzak lutuk
umngaihnak theilo cu nu cu leisin a bih cuahco ko lo maw.
(Laknak: Valerie Cox ih “A Matter of Perspective” ti mi a
remcan danih leh mi a si.)
2
VAPUAL TLANGAU
MODERN GRAMMAR 2(Conjunction IH)
Mang Herh
Kan theih cio vekin conjunction hi phun thum laiah ṭhen
a si: (1) Co-ordinating Conjunction, (2) Subordinating
Conjunction, le (3) Adverbial Conjunction tla an si.
"Ih" conjunction hi Mirang ṭawng ah cun "and" a si
deuhbik nan kan ṭawng ih "le" thawn cawhrawi pang lo
ding. Zia'htile, "le" cu tawngfang (word) pakhat le
pakhat pehnak ih kan hman laiah "ih" cu sentence pakhat
le pakhat pehnak ah kan hmang. Mirang ṭawng ah
sentence pehnak conjunction dangdang: so, that,
because, tivek an neih bangin Lai ṭawng khalah kan nei
ve: "nan", "awla", "kei", "ruangah", tivek tla an si.
Ṭhimnakah,
Khi pa khi mihrawkhrawl a si. Duhtu a nei lo. Khi pa khi
mihrawkhrawl a si ruangah duhtu a nei lo.
Anih cu micak a si. A zang a zel e.
Anih cu micak a si nan a zang a zel e.
" 'Ih' hnuah comma tel loin a ngah mai maw?"
Conjunction "ih" hmang in sentence pahnih kan peh
tikah cui sentence thar cu grammar tawngkam cun
independent clause pahnih ah kan canter tinak a si. Cutin
"ih" hnuah comma kan ret tikah "ih" hlanih catluan ṭhen
kha independent clause pakhat a si ih, comma hnuih
catluan ṭhen khal kha independent clause dang pakhat a
si ve tiin clause pahnih in ṭhenfelsak a si. Modern
grammar ah cun "ih" hnuih comma ret hi a ṭha in a fel ti
a si ruangah ret ṭheu a si. Ṭhimnakah,
I eat banana and drink a cup of water.
'Banhla ka ei ih tidai no khat ka in.'
Lai ṭawng ah hin a buai demdeuh ih, Mirang ah hi cun a
buai luardeuh. Mirang ah cun and hi words pehnak ah le
sentence pehnak ih an hman veve ruangah and hnuah
comma ret tengteng a ṭul. Ṭhimnakah, A tlunih sentence
ah khin: banana hnuah "and" a um ih, banhla bak thil
dang ei mi nei a bangter. Ṭhimnakah, "I eat banana and
orange, and drink a cup of water," tiin banhla lawng si lo
thil dang a ei mi vun rel tel ding vek a bang.
Curuangah, Mirang ṭawng ah lephei cun comma ret ding
hi a ṭul nasa. Lai ṭawng khalah a tlunih ka rel zo bang
khan independent clause ṭhenfeltu a si ruangah ret hi a
mawi zet. Linguistik thiampawl cun Lai ṭawng khalah ret
rori dingin an ruat. Sihmansehla, kan retnak hmun
lawngte Mirang le Lai kan bangaw lo. Lai ṭawng ah "ih"
hnuah kan ret ih, Mirang ṭawng ah cun and hlanah an
ret. Thimnakah,
I eat banana, orange, and drink a cup of water.
'Banhla le serthlum ka ei ih, tidai no khat ka in.
Hminsin: Rev. Dr Mang Herh ih group mail ih a thlah
dah zo mi suahsal mi a si.
NA HRANG HMUN A UM NAWN LO! (PART-1)
Mai Dai Dim
Kumkhat le hrek zuakzo leng suak thei lo lawlaw in
thawng tla bang kharhkhum ih um berber ti pan cu! Tuisun
cu Ar khawm hremhnuih thlahsalmi ka bang! Zing nisuak
eng cun i ron kapih ka khawruahnak khal thiang verver in
ka thei aw. Hlim takin ka theng a verih ti ka kholh thluh
hnu ka hnipuan neih cawlam mawi thei patawp in ka hon
cei aw. Ka ke khai rang vohvo'n City Hall an timi lam cu
ka hei pan ve ta!
Yangon ih Ba-yin-nawng market hrawnghrang i mangter
hluahhlo. Kum siar ka rak hmuh dahlomi 'Kuh-va' ti
phuinak sen tlengtleng in ka von hmu thlang. Singapore
ram thianhlimnak lamih hminthang ve sikhawh! Kawlram
mi umnak cu hiti rori awwww...... Ka kiangkap zoh phahin
ka feh vivo. Inn tlun ka hong kai ih 2nd floor ka thlen in
Laimi ka si ti in thei lo pang ding ti si awm takin, "Mai
DaiDim!!!!!!!" a aw cun Cityhall MRT sung tiang khal a
von hrawh ban ding ti khopin kotu ka nei. Ti lualo'n ka
dunglam cu ka hei zoh. A rak si ngaingai! Tuluk insang ka
um sungih keh phu dahlo ka biang vun tete cu an hong kek
miaimo thlang. Ka ban pahnih ka pharh cih ih ka rak
hmuak.
Cicin cu a ra tlan ciamcoih, "Ka lo ngai tuk ee Daidim" tiin
ṭah awsuah thawn i ra pom. Kan pahnih in kan pom aw.
Ziang tluk kan thaw a suak ti cu kan kiangkap ih
hnawmbawm tiang khalin in theihpi ding kan zum. Ṭong hi
a co-in kan co-aw lo lawlaw. Tuluk insang ih "haw" ti
hman ringring cu a ninum tuk ngai fawn si. Kan rualvah
cun kan hni kan khek derdo pan lo maw! Cicin cun,
"Didim, dai kan va leng ta pei cu. Cule khatawk ah kan va
cei-aw ding. Kei inn ah ka cei-aw ta lo hokhaw" i ti cun
keikhal ka rak lungkim ve mai.
Zanlam a kim cun kan khawm. Acuih khawm sung nazi
pahnih-thum kar sung khal ka kaa cun khaini a hlam tuk
man. Cutiin thlakhat ah dur hnih cu ka ṭheh vuahvo
ringring mai. Zing ka tho veten Bible siar hnakin Khaini
in ka kaa a luahkhat lohli. Rawl ka khawh veten 'A-saci' tiin Khaini cu ka hmawm lala fawn. Khaini hmawm
phahin Korea film feeling takih von zoh betbet tla cu a
kaihdan a mak!
Tucun kum thum lenglo a rak luan ta! Kum thum.sungih
ka Khaini man ah $300 leng a kai. kum 2011 sung
hrangih missionary hrang ka pek mi ka von zoh. $50
lawng a si. 2012 khal ṭum cuang lo kai cuang lo $50
berber. Khaini ka hmawm ruangih ka ngah mi;
Ka thluak a kim nawn lo. Tuletu thu ka hngilh cingcing.
Ka phurhsam an na. (Ziangahtile nunau nau-inn a siatter
tuk!)
ka bang ringring. Ka tha i zoi!
Ka hmai an dum(dup) thluh. An bol thluh.
Hmmm!!!! Ruro raro dah! Khawmcan thawhhlawm ka
pek mi ka von zohsal. Khaini dur hnih ka leinak $8 a
siih $10 ka pek hnuih in kah salmi $2 hi ka pek tam
bik! Tawk rori seh!
Maw nang khaini, thildang hmuahhmuah aiih ka duhmi
na rak si dah ko nan atu ahcun na aiih thil ṭha tuah ding
ka thei thlang. Nangmah leinak ih ka hman ṭheumi paisa
cun ramthim/ramthar hrangah hna an ṭuan thlang ding.
Feh thlang ko aw. Atu rori in feh liam aw. Ka kaa hi na
hrang ah hmun a um nawn lo!!!!!!
Dailennak inn sangka kan von on veten ka hnarin thilrim
pakhat a hawp. Cuih thilrim ratnak lam cu ka hnarin a hei
zawt vivo. Cule, ka kaa cun, "Cicin, ka hnar hi a 'tho aa' si
pang kem maw?" tiin ka hei sut. Cicin cu Ek-inn sungin ti
thluaithlo'n, "Hnar tho aa tivek ka thei dah lo. Ziangah
maw?" i hon ti. "Khaini rim ka thei ih cunah" ka von ti cun
dai ziarzi teih thlalang rak bihaw rerotu fala pakhat in ka
zum ban lo takin, "Keimah ka hmawm. Na duh ve maw?" i
ron ti cuh!!!!! Ka thawpi ka hon suah hlunhlo! Ka lungtur a
hong rang ciamco! Thildang hmuahhmuah hnakin Khaini
hi ka ngai bik. Ka ngai kuahko rori si ko! Cucun ka hmai a
hong eng pumpoih a lam cu ka hei naih vivo. A Khaini
dursin cu a von ongih i rak pek. Kei khal ziangdang hnakin
khuitawk in ka ngah thei ve ding ti thu ka hon sut cih. Anih
cun hitawk City Hall ih a um thu i sim.
Cicin a hmai a hon cei taktak cuh! "Hollywood actress
pawl teh ziangce!" ti si mai. Inn lenglam ah cun kan hon
suakih Cicin cun, "Khuitawk ah maw Khaini a um an ti?" i
sut ve cih mai. "Shwe-Oo" dawr cu kan hei pan teuhto. Ka
ruat ban lo! Durkhat ah $4 rori an ngen. Ziangdang hnakih
ka duh mi a si fawn si. Cicin thawn, "thlakhat veikhat
lawng kan suak thei fawn, dur khat lawng cun thlakhat in
daih zik lo" tiin dur hnih veve kan la.
3
Peh vivo lai ding........
January 29, 2013(FCFSingapore Facebook group ih
ngan zomi)

Download Report